D - Sąd Okręgowy w Poznaniu

Sygnatura akt XII C 1690/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Poznań, dnia 19 marca 2014 r.
Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:
Przewodniczący: SSO Anna Łosik
Protokolant: Stażysta Agata Zbąszyniak
po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2014r. w Poznaniu na rozprawie
sprawy z powództwa (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z
siedzibą w W.
przeciwko K. S.
zapłatę
utrzymuje w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany przez Sąd Okręgowy w Poznaniu w dniu 21
maja 2013r. w sprawie XII Nc 90/13.
SSO Anna Łosik
Sygn. akt XII C 1690/13
UZASADNIENIE
Pozwem z dnia 25.03.2013 r. U. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W. wniósł
przeciwko W. i K. S. pozew, w którym domagał się wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym zasądzającego
solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 86.538,78zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do
dnia zapłaty oraz kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu powód wskazał, że dochodzona przez niego kwota wynika z zadłużenia pozwanych z tytułu umowy
kredytu mieszkaniowego z dnia 15.05.2003r. zawartej z (...) Bankiem (...) S.A., która wypowiedziała pozwanym
przedmiotową umowę w związku z niedotrzymaniem przez nich terminów płatności i wystawiła (...) opatrzony
następnie klauzulą wykonalności przez Sąd, a umową z 8.08.2008r. zbyła wierzytelność na rzecz powoda.
Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym w dniu 21 maja 2013r. pozwani zostali zobowiązani do
zapłaty solidarnie na rzecz powoda kwoty 86.538,78zł z odsetkami ustawowymi zgodnie z żądaniem powoda.
Powyższy nakaz zapłaty uprawomocnił się w stosunku do pozwanego W. S. bez zaskarżenia.
W dniu 25.06.2013r. pozwana wniosła zarzuty od powyższego nakazu zapłaty, wnosząc o jego uchylenie i oddalenie
powództwa oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Wnosiła nadto o
zwolnienie od kosztów sądowych.
W uzasadnieniu zarzutów nie kwestionowała, że wraz z pozwanym - ówczesnym mężem, zawarła umowę kredytu z
(...) S.A., a kredytodawca wypowiedział umowę ustalając termin natychmiastowej wymagalności całej kwoty kredytu
pozostałej do zapłaty, a następnie wystawił bankowy tytuł wykonawczy. Pozwana podniosła zarzut przedawnienia
roszczenia powoda wskazując, że wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego nie przerywa biegu przedawnienia. Z
ostrożności procesowej pozwana wniosła o rozłożenie należności dochodzonej pozwem na raty.
Postanowieniem z 13.08.2013r. Sąd zwolnił pozwaną od kosztów sądowych.
W piśmie wniesionym skutecznie w dniu 21.10.2013r., powód domagał się utrzymania w mocy nakazu zapłaty oraz
oddalenia zarzutów strony pozwanej, a nadto zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów
zastępstwa procesowego. Powód wskazywał na czynności, które jego zdaniem przerwały bieg terminu przedawnienia.
Sprzeciwił się też wnioskowi o rozłożenie świadczenia na raty.
W piśmie z 10.10.2013r. pozwana podtrzymała dotychczasowe stanowisko procesowe negując koncepcję, zgodnie
z którą złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przerywało bieg
terminu przedawnienia. Wskazywała też, że z dokonanych przez nią wpłat nie można wywodzić, iż pozwana uznała
całe roszczenie uniemożliwiając sobie tym samym podniesienie zarzutu przedawnienia. Jej zdaniem, fakt dokonania
częściowej zapłaty stanowi uznanie tylko co do zapłaconych kwot.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 15.05.2003r. W. i K. małżonkowie S. zawarli z (...) Bank (...) S.A. umowę kredytu mieszkaniowego (...) nr
203- (...)- (...). Spłata zobowiązania została zabezpieczona hipoteką w kwocie 31.620CHF na nieruchomości należącej
do kredytobiorców.
W związku z niedotrzymaniem przez pozwanych terminów płatności, w dniu 10.10.2005r. bank wypowiedział
umowę kredytu ustalając termin spłaty należności na dzień 19.11.2005r. Następnie kredytodawca wystawił bankowy
tytuł egzekucyjny nr (...) opatrzony datą 18.07.2007r.. Na wniosek wierzyciela, Sąd Rejonowy w Grudziądzu,
postanowieniem z dnia 6.08.2007r. nadał dokumentowi klauzulę wykonalności.
dowód: umowa z aneksem k. 3-5, 6, wypowiedzenie umowy k. 10, (...) z klauzulą wykonalności k. 7, 8, 9;
W dniu 8.08.2008r. (...) Bank (...) S.A. na mocy umowy cesji zbyła wierzytelność wynikającą z tytułu umowy kredytu
na rzecz U. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W..
dowód: wyciąg z umowy sprzedaży portfela wierzytelności k. 26-31,
W dniu 07.04.2009r. powodowy Fundusz wystąpił z wnioskiem do Sądu Rejonowego w Grudziądzu o zmianę
wierzyciela hipotecznego na nieruchomości stanowiącej przedmiot zabezpieczenia, należącej do W. i K. S.. Sąd
uwzględnił powyższy wniosek i w dniu 27.04.2009r. dokonano stosownej zmiany w dziale IV księgi wieczystej
prowadzonej dla nieruchomości, ujawniając powoda jako wierzyciela hipotecznego.
dowód: zawiadomienie o zmianie wpisu k. 11,
Powód kontaktował się z pozwanymi telefonicznie. Dłużnicy nie kwestionowali swego zadłużenia i deklarowali
systematyczną spłatę. Powód wystosował do pozwanych pisemne wezwanie do zapłaty datowane na dzień
17.12.2010r., z zastrzeżeniem, że brak spłaty spowoduje wszczęcie postępowania sądowego.
W. S., za aprobatą swej małżonki K. S., dokonał na konto wierzyciela następujących wpłat na poczet zadłużenia: w dniu
17.09.2009r. 2.000zł, 27.10.2009r. 5.000zł, 8.12.2009r. 400zł, 5.02.2010r. 200zł, 1.07.2010r. 500zł, 30.07.2010r.
500zł, 6.09.2010r. 500zł, 4.01.2011r. 200zł, 14.02.2010r. 200zł, 18.05.2011r. 200zł, 19.07.2011r. 400zł, 22.03.2012r.
100zł, 8.05.2012r. 100zł, 29.06.2012r. 100zł, 30.07.2012r. 100zł, 22.08.2012r. 100zł, 29.09.2012r. 100zł, 31.10.2012r.
100zł, 30.11.2012r. 100zł, 2.01.2013r. 100zł, 1.02.2013r. 100zł, 3.04.2013r. 100zł, 4.04.2013r. 100zł, 8.052013r. 100zł,
5.06.2013r. 100zł, 2.07.2013r. 100zł, 3.08.2013r. 100zł, 3.09.2013r. 100zł.
dowód: wezwanie do zapłaty k. 14,15. dowody wpłat k. 81-89, zaznania pozwanej k.179.
Powód wystąpił do Sądu Rejonowego w Grudziądzu z wnioskiem o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu
wystawionemu w dniu 18.07.2007r. przez (...) S.A przeciwko dłużnikom S., klauzuli wykonalności na swoją rzecz jako
następcy pierwotnego wierzyciela. Wniosek ten został oddalony postanowieniem z dnia 09.08.2012r.
dowód: postanowienie z dnia 09.08.2012r. k.111
W dniu 25.03.2013r. powód wystawił wyciąg z ksiąg rachunkowych, w którym stwierdził, że w księgach Funduszu
istnieje wymagalne zadłużenie pozwanych w kwocie 86.538,78zł, na którą składa się kwota kapitału wraz z odsetkami
liczonymi od 18.08.2008r. oraz odsetki ustawowe w wysokości 13% w skali rocznej liczone od 19.08.2008r. do dnia
wytoczenia powództwa.
dowód: wyciąg z ksiąg rachunkowych k. 2
K. S. pracuje w charakterze sprzedawcy magazyniera na giełdzie w G. i zarabia 1.181zł miesięcznie. Ma na utrzymaniu
małoletniego syna, który uzyskuje rentę alimentacyjną w kwocie 500zł miesięcznie. Dorosła córka otrzymuje alimenty
w kwocie 350zł i stypendium naukowe w kwocie 450zł. Pozwana nie ma oszczędności. Jest współwłaścicielem
nieruchomości obciążonej hipoteką. Pozwani rozwiedli się w dniu 26.06.2013r.
dowód: zeznania pozwanej k. 179
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyszczególnione powyżej - niekwestionowane przez żadną
ze stron - dokumenty, które uznał za wiarygodne. Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanej odnośnie jej sytuacji majątkowej
albowiem powód nie zaprzeczył wskazanym okolicznościom. Podkreślić trzeba, że stan faktyczny niniejszej sprawy był
bezsporny, a różnice stanowisk stron zasadniczo sprowadzały się do odmiennej oceny prawnej zaistniałych faktów.
Sąd ustalił następujący stan prawny:
Powód domagał się w niniejszej sprawie zasądzenia od pozwanych kwoty stanowiącej zaległość z tytułu umowy
kredytu, którą zawarli pozwani z jego poprzednikiem prawnym. W związku z zaległościami w płatnościach, poprzednik
prawny powoda wypowiedział pozwanym umowę i wystawił (...) opatrzony następnie klauzulą wykonalności przez
Sąd.
Należy zauważyć, iż skoro pomiędzy podmiotami powstał stosunek zobowiązaniowy, to wierzyciel ma prawo
oczekiwać, że dłużnik spełni obciążające go świadczenie, a więc, iż ten zachowa się zgodnie z treścią zobowiązania zaspokajając jednocześnie określony w jego treści interes wierzyciela. Jeżeli dłużnik zachowuje się w sposób niezgodny
z treścią zobowiązania, w następstwie czego interes wierzyciela nie zostaje zaspokojony, można powiedzieć, że narusza
on zobowiązanie, a jego zachowanie uzyskuje z tego względu kwalifikację zachowania bezprawnego – odnosi się
to zarówno do przypadków całkowitego niewykonania świadczenia, jak i do nienależytego jego wykonania. W razie
naruszenia zobowiązania przez dłużnika, wierzycielowi przysługuje droga sądowa prowadząca do przymusowego
wykonania zobowiązania zgodnie z jego treścią.
W przedmiotowej sprawie niewątpliwe jest, że pozwani nie zapłacili powodowi należności z tytułu zawartej
umowy kredytu. Mając na względzie, iż pozwana w zarzutach od nakazu zapłaty zgłosiła zarzut przedawnienia
powyżej wskazanych roszczeń, istotnym dla merytorycznie poprawnego rozpoznania sprawy było rozstrzygnięcie czy
roszczenie powoda uległo przedawnieniu, a nadto określenie, jaki okres przedawnienia związany jest z roszczeniem
powoda.
Zgodnie z treścią art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a
dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
Według art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.
Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna
się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej
możliwym terminie. Dla zrozumienia dyspozycji zdania drugiego § l art. 120 k.c. niezbędne jest wskazanie, że przy
zobowiązaniach bezterminowych, czyli takich, przy których termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie
wynika z właściwości zobowiązania, wymagalność jest prostą konsekwencją wezwania dłużnika do wykonania (art.
455); wezwanie to jest właśnie tą czynnością, z którą art. 120 § l zdanie 2 wiąże początek biegu terminu.
Roszczenie o zapłatę należności z tytułu umowy kredytu ma charakter majątkowy, który podlega przedawnieniu.
Instytucja przedawnienia roszczeń majątkowych przewidziana jest w k.c. w art. 117 i nast. Przedawnieniu ulegają tylko
roszczenia majątkowe, o czym stanowi wprost art. 117 § 1 k.c. Zgodnie z dyspozycją art. 117§ 2 k.c. po upływie terminu
przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka
się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu
jest nieważne. Istotą przedawnienia jest więc podniesienie przez dłużnika tego zarzutu – zwłaszcza w postępowaniu
cywilnym - bowiem sąd z urzędu nie uwzględnia upływu terminu przedawnienia. W wyniku podniesienia takiego
zarzutu dłużnik skutecznie uchyla się od zaspokojenia roszczenia.
Dodać należy, że zgodnie z dyspozycją art. 123 § 1 bieg przedawnienia przerywa się:
1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania
roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub
ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,
3) przez wszczęcie mediacji.
W realiach niniejszej sprawy - w związku z brakiem płatności przez pozwanych z tytułu umowy kredytu - Bank w
dniu 10.10.2005r. wypowiedział przedmiotową umowę wskazując dłużnikom termin zapłaty do 19.11.2005r. Dnia
następnego po upływie wskazanego terminu, czyli w dniu 20.11.2005r. roszczenie stało się wymagalne. Termin
przedawnienia wynosi 3 lata, gdyż dotyczy roszczenia związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą. W
niniejszej sprawie bieg przedawnienia upłynąłby z dniem 20.11.2008r. Z uwagi jednak na czynności wierzyciela bieg
terminu przedawnienia został przerwany.
W okresie biegu terminu przedawnienia Bank wystawił Bankowy Tytuł Egzekucyjny, a następnie wystąpił z wnioskiem
o nadanie temu tytułowi klauzuli wykonalności. Przedmiotowy wniosek został uwzględniony przez Sąd Rejonowy w
Grudziądzu w dniu 9.08 2007r..
Pozwana podnosiła, że wystawienie (...) nie przerywa biegu przedawnienia, który to pogląd Sąd w niniejszej sprawie
podziela. Nie sposób natomiast zgodzić się z twierdzeniem, że złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności
bankowemu tytułowi egzekucyjnego nie przerywa tego biegu, co jednoznacznie stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z
12 stycznia 2012r. (II CSK 203/11) tłumacząc także, iż niepodobna przyjąć, iż wolą ustawodawcy było dopuszczenie do
przedawnienia roszczenia w czasie postępowania klauzulowego, na czas trwania którego wierzyciel nie ma wpływu.
Stanowiłoby to wyłom od zasady według której przedawnienie nie może biec, jeżeli uprawniony nie ma możliwości
realizowania roszczenia. Podobny pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 14 listopada 2012r. (I ACa
565/12). Pogląd ten, wbrew stanowisku pozwanej, jest uznawany za utrwalony w orzecznictwie. Złożenie wniosku o
nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu nie tylko powoduje przerwanie biegu przedawnienia, ale też
jego zawieszenie aż do czasu ukończenia postępowania wywołanego tym wnioskiem (art. 124 §2 kc).
Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić trzeba, że po wydaniu postanowienia o nadaniu klauzuli
wykonalności tj. od dnia 10.08.2007r. przedawnienie ponownie rozpoczęło swój bieg. Trzyletni termin upływałby
zatem w dniu 10.08.2010r. W tym okresie zaszły jednak dalsze okoliczności skutkujące przerwą biegu przedawnienia.
Po pierwsze w dniu 07.04.2009r. powód wystąpił o wpisanie w księdze wieczystej zmiany wierzyciela hipotecznego i
była to kolejna czynność przerywająca bieg przedawnienia jako, że była podjęta przed Sądem i bezpośrednio zmierzała
do zabezpieczenia roszczenia (art.123§1pkt1kpc). Jak słusznie zauważa powód, z brzmienia art.79ust.1 ustawy o
księgach wieczystych i hipotece wynika wyraźnie, że dla przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis
w księdze wieczystej. Skoro zaś wniosek został uwzględniony przez Sąd w dniu 27.04.2009r. toteż brak dalszych
czynności wierzyciela skutkowałby upływem terminu przedawnienia z dniem 27.04.2012r.
Przedawnienia roszczenia nie nastąpiło jednak w powyższym terminie albowiem doszło do tzw. uznania
niewłaściwego długu. Począwszy bowiem od dnia 17.09.2009r. do 03.09.2013r. pozwani spłacali
częściowo zobowiązanie nie kwestionując istnienia zadłużenia. Odnosząc się do twierdzenia pozwanej,
jakoby nie uznała całości roszczenia, bowiem spłaciła tylko jego część, to wskazać należy na treść wyroku Sądu
Apelacyjnego w Warszawie z 15 marca 2013r. (VI ACa 1214/12), w którym wskazuje się na sens instytucji uznania
roszczenia. I tak, polega ona na tym, że dłużnik zapewnia wierzyciela o wykonaniu zobowiązania, w związku z
czym wierzyciel nie musi się obawiać upływu przedawnienia roszczenia, gdyż uznanie powoduje przerwanie biegu
przedawnienia, na skutek którego przedawnienie zaczyna biec na nowo. Uznanie jest więc przejawem lojalności
dłużnika w stosunku do wierzyciela i zapobiega wytaczaniu niepotrzebnych procesów. Uznanie niewłaściwe
polega na tym, że dłużnik nie składa wprawdzie wyraźnego oświadczenia o uznaniu roszczenia,
lecz na podstawie objawów jego zachowania kontrahent może zasadnie przyjmować, że dłużnik ma
świadomość ciążącego na nim zobowiązania i ma zamiar dobrowolnego spełnienia świadczenia.
Z kolei Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 8 stycznia 2013r. (V ACa 913/12) wskazał, że przejawem takiego
uznania nieprawidłowego może być w szczególności zapłata części długu. Powyższe potwierdził też
Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 14 grudnia 2012r. (I ACa 1205/12), w którym podał, iż skutek w postaci
przerwy biegu przedawnienia nie jest uzależniony od uznania długu w określonej wysokości.
Uznanie niewłaściwe długu dotyczy stanu wiedzy podmiotu składającego oświadczenie, wystarczy zatem, aby dłużnik
uznał dług co do zasady. Uznanie niewłaściwe może dotyczyć także roszczeń, których wysokość nie jest jeszcze
dokładnie ustalona. Przyjmuje się też, że uznanie niewłaściwe nie musi wskazywać ani podstawy prawnej, ani
wysokości uznawanego roszczenia. W czynnościach konkludentnych z natury rzecz nie ma miejsca na oświadczenia
co do wysokości uznawanego długu. Podkreślić należy, iż bez znaczenia pozostaje okoliczność, iż fizycznie wpłat
dokonywał mąż pozwanej albowiem czynił to za jej aprobatą (jak zeznała pozwana „zgadzałam się na to, bo uważałam,
że kredyt trzeba spłacić” k.179v).
Niezależnie od powyższego w dniu 31.07.2012r. powód wystąpił o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu
klauzuli wykonalności na swoją rzecz, który to wniosek został przez Sąd oddalony w dniu 9.08.2012r., co jednak
nie ma znaczenia w odniesieniu do przerwania biegu przedawnienia, które jest niezależne od tego, czy wniosek
jest zasadny czy nie. Przerwanie biegu przedawnienia nie następuje jedynie wtedy, gdy czynność procesowa w myśl
przepisów postępowania utraciła skuteczność. Efekt taki wywołuje wydanie zarządzenia o zwrocie pozwu, umorzenie
postępowania, cofnięcie pozwu lub innej czynności powodującej przerwę biegu przedawnienia, zmiana powództwa
obejmująca rezygnację z pierwotnie dochodzonego roszczenia, upadek zabezpieczenia.
W konsekwencji Sąd ustalił, że roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu. Powód wniósł pozew 25 marca 2013r.,
tak więc przed upływem terminu przedawnienia roszczenia i pozwana nie może skutecznie uchylić się od jego
zaspokojenia.
Uwzględniając powyższe rozważania Sąd na podstawie powołanych przepisów w zw. z art.496kpc orzeczono jak w
punkcie 1) wyroku. O kosztach Sąd orzekł na postawie art.98kpc
Sąd nie znalazł podstaw do rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty uznając, iż takie rozwiązanie byłoby
nieracjonalne albowiem spłata zadłużenia w ratach proponowanych przez pozwaną trwałby ponad 36 lat. Zważywszy
zaś na wysokość dochodów deklarowanych przez pozwaną i obciążenia jej budżetu, realna spłata nawet tak
niewysokich rat jest wysoce wątpliwa. Co istotne jednak pozwana wraz ze swym byłym mężem są właścicielami
nieruchomości, która stanowi zabezpieczenie spłaty wierzytelności, a zatem ona stanowi majątek z którego powód
może uzyskać pełne zaspokojenie.
SSO Anna Łosik