docUZASADNIENIE wniosku Rady Powiatu w Lublinie do Trybunału
download 
Reklamacja Transkrypt
UZASADNIENIE wniosku Rady Powiatu w Lublinie do Trybunału
Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. UZASADNIENIE wniosku Rady Powiatu w Lublinie do Trybunału Konstytucyjnego o orzeczenie o niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej niektórych przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i rozporządzenia w sprawie szczegółowego trybu i kryteriów podziału środków pomiędzy centralę i oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia z przeznaczeniem na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej dla ubezpieczonych. Rada Powiatu w Lublinie zarzuca niezgodność: 1) przepisom art. 118 ust. 3 pkt 1 i 2 lit. a i b ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 127 z późn. zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 60 ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 166, poz. 1172) oraz § 7 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 września 2007 r. w sprawie szczegółowego trybu i kryteriów podziału środków pomiędzy centralę i oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia z przeznaczeniem na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej dla ubezpieczonych (Dz. U. Nr 171, poz.1210) z art. 68 ust. 1 i 2, art. 32 i art. 2 in fine Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej - przez naruszenie równości wobec prawa i zakazu dyskryminacji w zakresie ochrony zdrowia i równego dostępu obywateli do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, z jednoczesnym naruszeniem nakazu urzeczywistniania przez państwo zasady sprawiedliwości społecznej, a takŜe 2) art. 119 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 127 z późn. zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 60 ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 166, poz. 1172) z art. 92 ust.1 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej - przez naruszenie reguł udzielania delegacji ustawowej do wydania aktu wykonawczego oraz wynikających z zasady państwa prawnego wymogów określoności przepisów prawa. Określenie przedmiotu wniosku Przedmiotem regulacji zaskarŜonej ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135 z późn. zm.) jest przede wszystkim określenie: warunków udzielania i zakresu świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zasad i trybu finansowania tych świadczeń, zadań władz publicznych w zakresie zapewnienia równego dostępu do tych świadczeń oraz zasad powszechnego, obowiązkowego i dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego (art. 1 pkt 1-4). Normując zadania władz publicznych w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej ustawa wskazuje, iŜ obejmują one w szczególności: tworzenie warunków funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, analizę i ocenę potrzeb zdrowotnych oraz czynników powodujących ich zmiany, promocję zdrowia i profilaktykę, mające na celu tworzenie warunków sprzyjających zdrowiu oraz finansowanie, w trybie i na zasadach określonych ustawą, świadczeń opieki zdrowotnej (art. 6). Ustawa specyfikuje zadania poszczególnych organów władzy publicznej, w tym nie tylko organów administracji rządowej, ale takŜe wszystkich jednostek samorządu terytorialnego: gminy (art. 7), powiatu (art. 8) i samorządu województwa (art. 9). I tak, do zadań własnych w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej realizowanych przez powiat naleŜy w szczególności: 1) opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców powiatu - po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami; 2) przekazywanie marszałkowi województwa informacji o realizowanych na terenie powiatu programach zdrowotnych; 3) inicjowanie, wspomaganie i monitorowanie działań lokalnej wspólnoty samorządowej w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej prowadzonych na terenie powiatu; 4) pobudzanie działań na rzecz indywidualnej i zbiorowej odpowiedzialności za zdrowie i na rzecz ochrony zdrowia; 5) podejmowanie innych działań wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych (art. 8). Unormowanie w tej ustawie świadczeń opieki zdrowotnej nie narusza przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej, udzielanych przez zakłady opieki zdrowotnej bezpłatnie, bez względu na uprawnienia z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego, na podstawie innych przepisów prawnych (art.12). Regułę ogólną stanowi prawo świadczeniobiorców, na zasadach określonych w ustawie, do świadczeń opieki zdrowotnej, których celem jest zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i urazom, wczesne wykrywanie chorób, leczenie, pielęgnacja oraz zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczanie (art.15 ust.1). Świadczeniobiorcy zapewnia się i finansuje ze środków publicznych na zasadach i w zakresie określonych w ustawie szereg świadczeń, badań, form leczenia i opieki, mianowicie: badanie diagnostyczne, w tym medyczną diagnostykę laboratoryjną; świadczenia na rzecz zachowania zdrowia, zapobiegania chorobom i wczesnego wykrywania chorób, w tym obowiązkowe szczepienia ochronne; podstawową opiekę zdrowotną; świadczenia w środowisku nauczania i wychowania; ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne; rehabilitację leczniczą; świadczenia stomatologiczne; ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 2 z 17 leczenie szpitalne; świadczenia wysokospecjalistyczne; leczenie w domu chorego; badanie terapię psychologiczną; badanie i terapię logopedyczną; świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze; opiekę paliatywną i hospicyjną; pielęgnację niepełnosprawnych i opiekę nad nimi; opiekę nad kobietą w okresie ciąŜy, porodu i połogu; opiekę nad kobietą w okresie karmienia piersią; opiekę prenatalną nad płodem i opiekę nad noworodkiem oraz wstępną ocenę stanu zdrowia i rozwoju niemowlęcia; opiekę nad zdrowym dzieckiem, w tym ocenę stanu zdrowia i rozwoju dziecka do lat 18; leczenie uzdrowiskowe; zaopatrzenie w produkty lecznicze, wyroby medyczne i środki pomocnicze; transport sanitarny oraz ratownictwo medyczne (art. 15 ust. 2). Pomijając szczegółowe unormowania, dotyczące zakresu świadczeń opieki zdrowotnej, szczególnych uprawnień do świadczeń, czy zasad udzielania świadczeń związanych z ubezpieczeniem zdrowotnym, w kontekście niniejszego wniosku podkreślić naleŜy kilka zadań Narodowego Funduszu Zdrowia. NaleŜą do nich m.in.: określanie jakości i dostępności oraz analiza kosztów świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie niezbędnym dla prawidłowego zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej; przeprowadzanie konkursów ofert, rokowań i zawieranie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, a takŜe monitorowanie ich realizacji i rozliczanie; finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych określonym w ustawie osobom oraz świadczeniobiorcom innym niŜ ubezpieczeni spełniającym kryterium dochodowe (według przepisów o pomocy społecznej); finansowanie medycznych czynności ratunkowych świadczeniobiorcom; opracowywanie, wdraŜanie, realizowanie i finansowanie programów zdrowotnych; wykonywanie zadań zleconych, w szczególności realizacja programów zdrowotnych oraz promocja zdrowia (art. 97). Kwestionowany przepis ustawy dotyczy zagadnień z zakresu gospodarki finansowej, co jednak ma oczywisty wpływ na istotę unormowania zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej. Art. 118 ustawy zobowiązuje Prezesa NFZ do sporządzania corocznego planu finansowy Funduszu, zrównowaŜonego w zakresie przychodów i kosztów (ust.1), określającego m.in. wysokość: planowanych kosztów centrali oraz poszczególnych oddziałów wojewódzkich Funduszu, w tym kosztów finansowania ich działalności (ust.2 pkt 2 lit.a). Zgodnie z art. 118 ust. 3 ustawy (w brzmieniu nadanym nowelizacją z dnia 24 sierpnia 2007 r.): Planowane środki na pokrycie kosztów finansowania przez oddziały wojewódzkie Funduszu świadczeń opieki zdrowotnej dla ubezpieczonych, z wyłączeniem środków odpowiadających przychodom wymienionym w art. 125, są dzielone pomiędzy oddziały wojewódzkie Funduszu, przy czym: 1) podstawą podziału środków jest liczba ubezpieczonych zarejestrowanych w oddziale wojewódzkim Funduszu, z uwzględnieniem ryzyka zdrowotnego przypisanego ubezpieczonym naleŜącym do danej grupy wydzielonej według struktury wieku i płci, w porównaniu z grupą odniesienia; 2) wysokość środków określonych w pkt 1 koryguje się przez uwzględnienie: ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 3 z 17 a) wskaźnika wynikającego ze zróŜnicowania kosztu jednostkowego świadczenia opieki zdrowotnej, b) wskaźnika wynikającego z liczby i rodzaju świadczeń wysokospecjalistycznych wykonanych dla ubezpieczonych zarejestrowanych w danym oddziale wojewódzkim Funduszu przez świadczeniodawców mających umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawarte z tym oddziałem wojewódzkim Funduszu, w relacji do liczby tych świadczeń ogółem w roku poprzedzającym rok, w którym ten plan jest tworzony. Przytoczony nakaz korygowania środków na pokrycie kosztów finansowania świadczeń zdrowotnych, z uwzględnieniem wskaźnika wynikającego ze zróŜnicowania kosztu jednostkowego świadczenia opieki zdrowotnej oraz wskaźnika wynikającego z liczby i rodzaju wykonanych świadczeń wysokospecjalistycznych – prowadzi do ewidentnego i niesprawiedliwego zróŜnicowania wielkości środków na świadczenia zdrowotne, jakie otrzymują poszczególne wojewódzkie oddziały NFZ, a w konsekwencji – dostępu świadczeniobiorców do świadczeń opieki zdrowotnej, czyli realnego poziomu ochrony zdrowia. Przytoczone przepisy ustawowe są przy tym na tyle ogólne, Ŝe ani nakaz korygowania wysokości środków, ani samo kryterium „wskaźnika kosztu jednostkowego świadczenia opieki zdrowotnej” – nie pozwalają na ich skonkretyzowane rozumienie i niearbitralne stosowanie w praktyce. Dlatego teŜ w art. 119 ustawy zwarto następująco sformułowaną delegację ustawową: Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, po zasięgnięciu opinii Prezesa Funduszu, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb i kryteria podziału środków pomiędzy centralę i oddziały wojewódzkie Funduszu z przeznaczeniem na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej dla ubezpieczonych, uwzględniając przepisy art. 118. ZaskarŜony niniejszym wnioskiem przepisy § 7 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 września 2007 r. w sprawie szczegółowego trybu i kryteriów podziału środków (…) stanowią: 1. Przy obliczaniu wskaźnika, o którym mowa w art. 118 ust. 3 pkt 2 lit. a ustawy, uwzględnia się aktualne dane dotyczące przeciętnego miesięcznego dochodu do dyspozycji gospodarstwa domowego, przypadającego na 1 osobę, w danym województwie, zawarte w opublikowanych Rocznikach Statystycznych Województw Głównego Urzędu Statystycznego w okresie pięciu lat, przy czym dane dla ostatniego z pięciu lat dotyczą roku wcześniejszego o 2 lata od roku planowania. 2. Wskaźnik, o którym mowa w art. 118 ust. 3 pkt 2 lit. a ustawy, ma zastosowanie do części kosztów świadczeń opieki zdrowotnej odpowiadającej kosztom pracy. Dodać naleŜy, iŜ zgodnie z przepisem § 3 ust. 2 tegoŜ rozporządzenia, wysokość środków na planowane koszty finansowania świadczeń opieki zdrowotnej dla ubezpieczonych przez poszczególne oddziały wojewódzkie Funduszu ustala się zgodnie z algorytmem podziału środków pomiędzy oddziały wojewódzkie Funduszu z przeznaczeniem na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej dla ubezpieczonych określonym w załączniku nr 1 do rozporządzenia. ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 4 z 17 Sformułowany w tymŜe załączniku nr 1 matematyczny wzór algorytm podziału środków – jest nader skomplikowany, dostępny i zrozumiały wyłącznie dla wykwalifikowanych osób i wyspecjalizowanych słuŜb, a nie przeciętnego świadczeniobiorcy usług medycznych (świadczeń zdrowotnych). Meritum tej regulacji sprowadza się do uzaleŜnienia wysokości środków od przeciętnego miesięcznego dochodu do dyspozycji gospodarstwa domowego, przypadającego na 1 osobę w danym województwie, a zatem do uzaleŜnienia ilości i zakresu świadczeń zdrowotnych, finansowanych przez NFZ, od poziomu dochodów, czyli stopnia zamoŜności mieszkańców danego województwa. Skutki faktyczne zaskarŜonej regulacji Opierając się na miarodajnych ustaleniach, poczynionych przez Wnioskodawcę, naleŜy stwierdzić, co następuje: Konsekwencją przyjętej w zaskarŜonych przepisach konstrukcji algorytmu jest istotne zróŜnicowanie w wielkości środków na świadczenia zdrowotne jakie otrzymują poszczególne wojewódzkie Oddziały Narodowego Funduszu Zdrowia. W efekcie województwo lubelskie otrzymuje zmniejszone środki na finansowanie świadczeń w przeliczeniu na 1 mieszkańca, co ilustruje poniŜszy wykres: W roku 2009 na jednego mieszkańca województwa lubelskiego przypada kwota 1.389 zł, natomiast dla mieszkańca województwa mazowieckiego wynosi ona 1.653 złotych (w oparciu o dane GUS - Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym w dniu 31 XII 2007 r. i Plan Finansowy NFZ na rok 2009, pozycje B2+B3+B4). Obowiązujący od 2008 roku nowy algorytm podziału środków pozostających w dyspozycji NFZ spowodował obniŜenie przychodów Lubelskiego OW NFZ według ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 5 z 17 róŜnych szacunków o ok. 180 – 220 mln złotych w roku 2008 i podobną kwotę w 2009 w stosunku do roku 2007. Wprowadzenie współczynnika dochodowego zostało oparte na załoŜeniu, Ŝe w województwach o niŜszym dochodzie na jednego mieszkańca - niŜsze są koszty pracy, w tym równieŜ pracy personelu medycznego, wobec czego koszty świadczeń w tych województwach powinny być niŜsze. Wynika to z faktu, Ŝe największy udział w koszcie świadczenia medycznego mają koszty osobowe – koszty pracy. Powinno to, zdaniem wprowadzających algorytm, obniŜyć cenę zakupu świadczeń medycznych. Z całą pewnością koszty jednostkowego świadczenia róŜnią się u róŜnych świadczeniodawców zarówno w róŜnych województwach jak i w obrębie danego województwa. Prawdopodobne równieŜ jest, Ŝe rzeczywiście średni koszt pojedynczego świadczenia w województwach o niŜszych kosztach pracy moŜe być niŜszy. Nie uzasadnia to powiązania planu finansowego danego Oddziału Wojewódzkiego NFZ z dochodami wskazanymi do korekty algorytmu. Plan finansowy w części dotyczącej kosztów świadczeń medycznych stanowi sumę kosztów świadczeń w poszczególnych rodzajach świadczeń. Te koszty wynikają z iloczynu ilości świadczeń (produktów kontraktowych) i ich ceny. Wobec zrównania większości cen jednostkowych świadczeń medycznych na terenie całego kraju, zróŜnicowanie wartości planowanych środków na zakup świadczeń medycznych w przeliczeniu na liczbę mieszkańców, oznacza w praktyce zróŜnicowanie ilości planowanych świadczeń do zakupu dla danej populacji przez Oddział Wojewódzki NFZ. Istnieje zatem wyraźna sprzeczność pomiędzy mechanizmem podziału środków na świadczenia zdrowotne a zasadą równego dostępu do konstytucyjnie gwarantowanych usług. System ochrony zdrowia musi gwarantować realizację prawa do ochrony zdrowia poszczególnych osób, zaś stanowiące jego komponent świadczenia finansowane ze środków publicznych muszą być dostępne dla wszystkich obywateli na zasadzie równości. Algorytm z roku 2007 kreuje nierówność w tej mierze: postępującemu rozwarstwieniu społecznemu (dochodowemu) towarzyszy pogłębiający się nierówny dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej. Tymczasem system ubezpieczenia zdrowotnego ma na celu właśnie likwidowanie występujących dysproporcji z uwagi na zróŜnicowanie majątkowe społeczeństwa. Takie zróŜnicowanie prowadzi w efekcie np. do tworzenia listy oczekujących na świadczenie, która pod pozorem sprawiedliwości stała się dźwignią selekcji ryzyka, wbrew zasadzie równego dostępu do świadczeń: wydłuŜanie czasu oczekiwania przyspiesza dojrzewanie decyzji pacjenta o skorzystaniu z prywatnej opieki zdrowotnej (vide: opracowanie J. Jończyka w: Państwo i Prawo nr 2/2007, s.7). Liczba i kategoria ubezpieczonych jest kryterium odzwierciedlającym rzeczywisty stan populacji w danym województwie, natomiast wskaźnik kosztu jednostkowego świadczenia opieki zdrowotnej w istotny sposób róŜnicuje środki, jakimi dysponują poszczególne województwa. Dochód mieszkańców województwa lubelskiego naleŜy do niŜszych w kraju, tymczasem ceny jednostkowe usług medycznych zostały zrównane i fakt zamieszkiwania w biedniejszym, czy bogatszym województwie nie ma znaczenia. Oznacza to, Ŝe świadczenia muszą być kontraktowane na takim samym poziomie bez względu na wysokość przyznanych środków. ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 6 z 17 W tym stanie rzeczy Lubelski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia dysponuje mniejszymi środkami na leczenie mieszkańców województwa. Obecny algorytm podziału środków faworyzuje zasobniejsze regiony, które jednocześnie posiadają najmniejszy udział wykonywanych świadczeń zdrowotnych. Poziom wykonania budŜetu (planu finansowego) Oddziału Wojewódzkiego odzwierciedla nie tylko sprawność danego Oddziału, ale w znacznie większym stopniu poziom jego zabezpieczenia w niezbędne środki na etapie planowania. Poziom wykonania budŜetu Oddziału Wojewódzkiego jest odwrotnie proporcjonalny do wielkości środków niewykorzystanych, co wykazuje poniŜsza tabela i wykres: Koszty świadczeń zdrowotnych l.p . Oddział Wojewódzki 1 2 1 Dolnośląski Kujawsko 2 pomorski 3 Lubelski 4 Lubuski 5 Łódzki 6 Małopolski 7 Mazowiecki 8 Opolski 9 Podkarpacki 10 Podlaski 11 Pomorski 12 Śląski 13 Świętokrzyski Warmińsko 14 Mazurski 15 Wielkopolski Zachodniopomorsk 16 i Razem Obowiązując Wykonanie RóŜnica (poz.3Udział y plan planu poz.4) wykonania finansowy finansowego (środki (poz.4/poz.3 NFZ na NFZ za niewykorzystane )w% 2008r. 2008r. ) 3 4 5 6 3 934 801,00 3 713 795,98 221 005,02 94,38% 2 720 656,00 2 794 479,00 1 271 229,00 3 517 124,00 4 243 249,00 8 034 678,00 1 300 504,00 2 454 370,00 1 540 940,00 2 970 914,00 6 458 560,00 1 631 454,00 2 708 516,32 2 778 029,93 1 243 763,78 3 344 181,82 4 138 613,93 7 147 982,08 1 262 685,15 2 444 463,07 1 518 617,85 2 807 623,73 6 239 617,92 1 618 168,00 12 139,68 16 449,07 27 465,22 172 942,18 104 635,07 886 695,92 37 818,85 9 906,93 22 322,15 163 290,27 218 942,08 13 286,00 99,55% 99,41% 97,84% 95,08% 97,53% 88,96% 97,09% 99,60% 98,55% 94,50% 96,61% 99,19% 1 763 935,00 4 435 169,00 1 746 727,34 4 349 373,82 17 207,66 85 795,18 99,02% 98,07% 2 287 701,00 2 131 950,38 49 194 111,10 155 750,62 93,19% 2 165 651,90 95,78% 51 359 763,00 ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 7 z 17 NiŜsze nakłady na opiekę zdrowotną skutkują mniejszymi kontraktami zawieranymi ze świadczeniodawcami, co ogranicza rozwój infrastruktury zdrowotnej i w perspektywie zmniejsza dostępność do wysokiej jakości świadczeń. Zdefiniowanie równego dostępu do świadczeń medycznych w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia powinno obejmować następujące przesłanki: 1. NFZ posiada produkty, które są tak samo zdefiniowane (produkty rozliczeniowe). 2. Zdecydowana większość tych produktów ma takie same wyceny (wagi punktowe) i taką samą cenę za punkt (osobodzień, świadczenie). 3. Miarą dostępu mogłyby być kolejki do świadczeń zdrowotnych (monitorowane przez płatnika) – są równieŜ funkcją organizacji i sprawności udzielania świadczeń, a nie wyłącznie nakładów. 4. Równość z dostępu do świadczeń winna wynikać z równej liczby zaplanowanych świadczeń w poszczególnych rodzajach świadczeń dla danej populacji (województwa, obszaru zabezpieczenia – terenu lub populacji dla której dany OW NFZ ogłasza postępowanie konkursowe). 5. Planowana ilość świadczeń medycznych w przybliŜeniu powinna być równa dla porównywalnych populacji, w związku z tym wartość ta nie moŜe być korygowana w planie Ŝadnymi innymi wskaźnikami, niŜ demografia i epidemiologia, np. kosztem udzielania świadczeń lub wykonaniem świadczeń. 6. Wykonanie świadczeń i migracja między województwami powinny być wtórnymi przyczynami korekty planu w trakcie roku, a nie pierwotną metodą planowania. W przeciwnym wypadku (jak dzieje się obecnie) zaplanowane w „bogatych” województwach nadmierne środki powodują nieograniczony dostęp do świadczeń, z gwarancją 100% ceny za wszystkie wykonane świadczenia. Skutkuje to ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 8 z 17 nierównością świadczeniodawców w działalności na rynku medycznym, ale co gorsza, nierównością dostępu do świadczeń dla pacjentów. Szczególnie wyraziście proces ten jest wyraŜony na granicy województw, gdzie poddani presji limitowania świadczeń świadczeniodawcy stoją wobec nierównej gry rynkowej wobec świadczeniodawców z sąsiedniego województwa – nie poddanych takiej presji. 7. Koszt udzielania świadczenia będzie miał istotne znaczenie na konkurencyjnym rynku ubezpieczeniowym. W obecnym systemie nie istnieją autonomiczne posiadające osobowość prawną oddziały wojewódzkie. Nie są to oddzielne, niezaleŜne firmy ubezpieczeniowe, posiadające róŜnorodność produktów i cen. Wobec czego nie jest moŜliwe róŜnicowanie wartości planu finansowego OW NFZ ze względu na koszty udzielania świadczeń. Nie jest przesądzone, czy na wolnym rynku, województwa o konkurencyjnych kosztach udzielania świadczeń (a dokładniej świadczeniodawcy) nie byłyby w stanie zgromadzić oferty o znacznie wyŜszej wartości od obecnie planowanych środków czy wartości odprowadzanych składek. O ile składka jest powiązana terytorialnie, o tyle, większość świadczeń pod względem wartościowym nie ma takich ograniczeń. Wyłącznie świadczenia udzielane w trybie nagłego zagroŜenia Ŝycia, związane z czasem realizacji oraz odległością z tym związaną, mają takie ograniczenia. 8. Prawo ubezpieczonego do wyboru oddziału wojewódzkiego jest ograniczone terytorialnie wyborem lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, co faktycznie sprowadza wybór oddziału wojewódzkiego do miejsca zamieszkania. 9. Skutkiem funkcjonujących regulacji jest limitowanie świadczeń w jednych województwach (tych, które nie otrzymują pełnej zapłaty za świadczenia ponadlimitowe) i brak limitowania w województwach, w których płacone są wszystkie świadczenia. W konkluzji naleŜy stwierdzić, Ŝe zarówno nowy model finansowania świadczeń zdrowotnych, jak i skutki prawne oraz społeczne wprowadzenia zaskarŜonej regulacji – podlegają kategorycznej dezaprobacie. Uzasadnienie zarzutów niezgodności z Konstytucją Powołany w niniejszym wniosku wzorzec normatywny stanowią przepisy Konstytucji RP o ugruntowanym znaczeniu w nauce prawa i orzecznictwie polskiego Trybunału Konstytucyjnego. Art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Zasada zasad konstytucjonalizmu, wyraŜona w art. 2 Konstytucji, stanowiącym, iŜ Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej – której jądro stanowi zasada legalizmu (organy władzy publicznej mogą działać wyłącznie na podstawie prawa i w określonych granicach prawa art. 7), znajduje szczególne zastosowanie w ramach kaŜdego procesu prawotwórczego. ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 9 z 17 Wypracowane przez Trybunał Konstytucyjny implikacje tej zasady, zbiorczo ujmowane jako tzw. reguły przyzwoitej legislacji, wynikające z zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przezeń prawa oraz bezpieczeństwa prawnego jednostki (poczynając od orzeczenia z 30 listopada 1988 r., sygn.K.1/88, OTK 1988 r., poz.6 po dziesiątki późniejszych orzeczeń), obejmują obszerny katalog reguł prawodawstwa. Stanowią je m.in.: ochrona praw słusznie nabytych, ochrona interesów w toku i ekspektatyw, zakaz retroaktywnego działania prawa karnego oraz innych przepisów prawa pogarszających sytuację prawną adresatów, wykluczenie bezpośredniego wprowadzania przepisów w Ŝycie, bez odpowiedniego okresu dostosowawczego (vacatio legis), zakaz stanowienia ustaw epizodycznych, zasada określoności prawa, wymóg jasnego, spójnego i zrozumiałego prawa, zasada proporcjonalności, wykluczająca nadmierną ingerencję, czy zakaz ograniczania wolności i praw jednostki z innych względów, niŜ waŜny interes społeczny lub indywidualny chroniony przez konstytucję. Na podkreślenie zasługuje walor pewności (określoności) prawa, czyli jego generalnego charakteru, jasności i jednoznaczności, w myśl klasycznej paremii ubi ius incertum ibi ius nullum (niepewna regulacja prawna nie jest Ŝadnym prawem). Przepisy prawne niejasne i niejednoznaczne, formułowane w sposób uniemoŜliwiający adresatom określenie swojej sytuacji prawnej i konsekwencji swego postępowania, przepisy o charakterze epizodycznym, podlegające częstym zmianom - godzą w zasadę państwa prawa (m.in. wyroki TK: z 20 grudnia 1999 r. K 4/99, OTK ZU 1999 r. nr 7 poz.165 i z 11 stycznia 2000 roku, K 7/99, OTK ZU z 2000 r., Nr 1, poz. 2) Znaczenie pewności i stabilności prawa wynika stąd, iŜ oznacza ona zarówno ochronę przed bezprawnymi działaniami innych podmiotów prawa, jak i zabezpieczenie przed arbitralnymi, samowolnymi działaniami organów państwa, rodzi zaufanie do prawa i stwarza moŜliwość przewidywania zachowania innych podmiotów prawa (m.in. wyroki: z 28 stycznia 2003 r., SK 37/01, OTK ZU 2003 r. nr 1A poz.3; z 29 czerwca 2005 r., SK 34/04, OTK ZU nr 6A poz.69; z 17 maja 2006, K 33/05, OTK ZU 2006 r. Nr 5A poz.57). ZaskarŜone przepisy ustawowe i rozporządzenia – zmieniając w niesprawiedliwy sposób od 2008 r. model finansowania świadczeń opieki zdrowotnej, naruszają opisany standard państwa prawnego w sferze stanowienia prawa, nadto, prowadzą do pogwałcenia jego materialnego, aksjologicznego elementu, w postaci wymogu urzeczywistniania zasad sprawiedliwości społecznej. Obiektywnie istniejące zróŜnicowanie ekonomiczne, poziomu dochodów i zamoŜności społeczności poszczególnych regionów (województw) – nie moŜe być przesłanką ograniczenia, a w skrajnych wypadkach nawet odmowy udzielania świadczeń zdrowotnych, prowadzącego do efektywnego uszczerbku w ochronie zdrowia, a nawet Ŝycia człowieka. Art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Zasada równości i niedyskryminacji, wyraŜona w art. 32 Konstytucji RP: Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne (ust. 1); nikt nie moŜe być dyskryminowany w Ŝyciu politycznym, społecznym ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 10 z 17 lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny (ust. 2) – stanowi kanon statusu prawnego jednostki, człowieka i obywatela oraz form asocjacji jednostki. W bogatym dorobku orzeczniczym Trybunał Konstytucyjny uznaje, iŜ art.32 Konstytucji RP stanowi całość normatywną, ust. 1 statuuje zasadę równości jako normę konstytucyjną adresowaną do wszelkich organów władzy publicznej, a ust. 2 wyraŜa uniwersalny charakter zasady równości, nakazując jej przestrzeganie we wszystkich sferach Ŝycia, tj. w Ŝyciu politycznym, społecznym i gospodarczym oraz określa bliŜej granice dopuszczalnych zróŜnicowań podmiotów prawa. W myśl tego przepisu Ŝadne kryterium nie moŜe stanowić podstawy dla zróŜnicowań niesprawiedliwych, dyskryminujących określone podmioty (wyrok TK z 23 października 2001 r., K 22/01, OTK ZU 2001 r., Nr 7, poz. 215). Pomiędzy zasadą równości praw i zakazem dyskryminacji zachodzi tego rodzaju ścisły związek, iŜ zakaz dyskryminacji jest traktowany jako negatywna strona zasady równości (wyrok TK z 13 maja 2002 r., SK 32/01, OTK ZU 2002 r., Nr 3A, poz. 31). Zasada równości nie oznacza jednak prymitywnego egalitaryzmu, gdyŜ Konstytucja implicite dopuszcza zróŜnicowanie sytuacji prawnej, jednak pod określonymi warunkami: zróŜnicowanie sytuacji podobnych podmiotów zawsze musi być uzasadnione i usprawiedliwione. Wypracowane w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego kryteria podkreślają, iŜ wszelkie odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych muszą zawsze znajdować podstawę w odpowiednio przekonywujących argumentach, które muszą być relewantne, tj. pozostawać w bezpośrednim związku z celem i zasadniczą treścią przepisów, słuŜyć ich realizacji i mieć racjonalne uzasadnienie. Nadto, powinny być proporcjonalne, tzn. waga interesu, któremu ma słuŜyć róŜnicowanie sytuacji adresatów musi pozostawać we właściwej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku nierównego potraktowania podmiotów podobnych. Wreszcie, odmienne potraktowanie podmiotów powinno być związane z innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi, zwłaszcza z zasadą sprawiedliwości społecznej (por. m.in. w wyroki: z 23 czerwca 1999 r. sygn. K.30/98 oraz z 6 lipca 1999 r., sygn. P.2/99; OTK ZU 1999 r. Nr 5, poz.101 i 103, z 19 lutego 2001 r., SK 14/00, OTK ZU 2001 r., Nr 2, poz. 31). Jednocześnie w art. 32 ust. 2 Konstytucji akcent połoŜono na aspekt negatywny, formułując zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny w Ŝyciu politycznym, społecznym lub gospodarczym. Dyskryminacja to zróŜnicowane traktowanie osób znajdujących się w obiektywnie takiej samej sytuacji, które to odmienne traktowanie nie ma swojej racjonalnej, obiektywnie usprawiedliwionej podstawy. Zdaniem Trybunału, dyskryminacja zachodzi w sytuacji, gdy wprowadzone zróŜnicowanie ma charakter arbitralny, nieproporcjonalny i nieuzasadniony (m.in. wyroki: z 24 marca 1998 r., K 40/97, OTK ZU z 1998 r., Nr 2, poz. 12; z 30 września 2008 r. K 44/07, OTK ZU 2008 r. nr 7A poz.126). Ten aspekt równości ma charakter jest bezwzględny i nie doznaje ograniczeń, np. przez wskazanie konkretnych kryteriów, które nie mogą stanowić przesłanek dyskryminującego zróŜnicowania. ZaskarŜone przepisy ustawowy i rozporządzenia - w ewidentny, arbitralny i niesprawiedliwy, czyli dyskryminujący sposób, róŜnicują poziom opieki zdrowotnej, udzielanej poszczególnym obywatelom, w oparciu o niezaleŜne od nich, bezzasadnie przyjęte przez prawodawcę kryterium dochodowe. ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 11 z 17 Art. 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Przepisy art. 68 Konstytucji RP, zgodnie z którymi: KaŜdy ma prawo do ochrony zdrowia” (ust.1); obywatelom, niezaleŜnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa (ust. 2); Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom cięŜarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku (ust. 3); Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska (ust. 4) – posiada walor normatywny, nie tylko programowy. Wnioskodawca podziela pogląd, iŜ w przepisach tych jest zakodowane swoiste „minimum praw obywatela”, które jest „odpowiednikiem minimum obowiązków ciąŜących na władzy publicznej” i na takiej podstawie nawet sam obywatel moŜe dochodzić swoich praw. „nie moŜe być bowiem tak, Ŝe postanowienia o prawach społeczno-ekonomicznych obywatela będą odczytywane jedynie jako deklaracja czy manifest określający cele państwa, bo taka lekcja przepisów konstytucji byłaby sprzeczna z tezą o tym, Ŝe konstytucja jest najwyŜszym prawem” (J.Trzciński, w: L.Garlicki red., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, tom III, Warszawa 2003, komentarz do art.68, t.8, s.7). Odnosząc powyŜsze do realiów niniejszej sprawy, o ile moŜna zaakceptować będące podstawą podziału środków finansowych dla pokrycia kosztów świadczeń opieki zdrowotnej parametry takie, jak liczba ubezpieczonych zarejestrowanych w oddziale, czy ryzyko zdrowotne według struktury wieku i płci, o tyle na dezaprobatę zasługują ustawowe reguły korygowania ich wysokości. Mianowicie, nakaz korygowania z uwzględnieniem wskaźnika wynikającego ze zróŜnicowania kosztu jednostkowego świadczenia opieki zdrowotnej – prowadzi do ewidentnego i niesprawiedliwego zróŜnicowania wielkości środków na świadczenia zdrowotne, jakie otrzymują poszczególne wojewódzkie oddziały NFZ, a w konsekwencji – dostępu świadczeniobiorców do świadczeń opieki zdrowotnej, czyli realnego poziomu ochrony zdrowia. ZaskarŜone przepisy ustawowy i rozporządzenia – stanowiąc podstawę dla ograniczenia, bądź nawet odmowy finansowania i udzielania świadczeń, prowadzą do niemoŜliwych do zaakceptowania restrykcji w sferze ochronie zdrowia i Ŝycia człowieka, czyniąc te prawa iluzorycznymi. Art. 92 ust.1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Stosownie do art. 92 ust. 1 Konstytucji, rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upowaŜnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. UpowaŜnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 12 z 17 Reguły stanowienia aktów wykonawczy do ustaw zostały wypracowane najpierw w orzecznictwie polskiego sądu konstytucyjnego, następnie precyzyjnie wyraŜone w tekście Konstytucji i podtrzymane konsekwentnie przez Trybunał Konstytucyjny w późniejszym orzecznictwie. „Pogląd, Ŝe rozporządzenie moŜe być wydane tylko na podstawie wyraźnego (a więc nie np. opartego na domniemaniu), precyzyjnego upowaŜnienia ustawowego i tylko w granicach tego upowaŜnienia, a przepis ustawy ustanawiający takie upowaŜnienie podlega ścisłej wykładni językowej i nie moŜe prowadzić do objęcia zakresem upowaŜnienia materii w nim nie wymienionych w drodze wykładni celowościowej, uznał Trybunał Konstytucyjny za naleŜący do kanonu polskiej myśli konstytucyjnej” (por. wyrok TK z 27 kwietnia 1999 r., P 7/98). Kwalifikacja przytoczonej delegacji, zawartej w art. 119 ustawy, jest oczywista w świetle wymogów art. 92 ust. 1 Konstytucji RP i ugruntowanego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego: upowaŜnienie to wskazuje jedynie podmiot (podmioty) upowaŜnione kompetencyjnie, ale nie jest szczegółowe, nie określa ściśle zakresu spraw przekazanych do uregulowania ani nie zawiera Ŝadnych wytycznych, dotyczących treści rozporządzenia. A zatem, stanowi niezgodne z Konstytucją, zupełnie blankietowe przekazanie kompetencji normodawczych, prowadzące do niedozwolonego kreowania samoistnych norm podstawowych w newralgicznym obszarze praw człowieka i obywatela. Wykazanie legitymacji Wnioskodawcy Stosownie do art. 32 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym stanowiącego, iŜ wniosek pochodzący od organu lub organizacji, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3–5 Konstytucji, powinien zawierać takŜe powołanie przepisu prawa lub statutu, wskazującego, Ŝe kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania - Rada Powiatu w Lublinie podnosi, co następuje: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 16 stanowi, iŜ ogół mieszkańców zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową oraz, Ŝe ta wspólnota uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Te postanowienia Konstytucji znajdują swoje odzwierciedlenie i uszczegółowienie we wszystkich ustawach samorządowych. Na gruncie ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym są to przepisy art. 1 i art. 2 ust. 1, w myśl których mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalną wspólnotę samorządową, która wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Natomiast art. 4 ust. 1 tej ustawy stanowi, iŜ powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie m.in.: promocji i ochrony zdrowia (pkt 2), pomocy społecznej (pkt 3), polityki prorodzinnej (pkt 4) i wspierania osób niepełnosprawnych (pkt 5). Konstytucja gwarantuje członkom wspólnoty samorządowej równy dostęp do opieki zdrowotne, zaś art. 8 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zakresie zadań własnych ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 13 z 17 realizowanych przez powiat zapewnienie równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, w szczególności przez podejmowanie działań wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych. Konstytucja gwarantuje, iŜ wspólnota będzie mieć udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających jej zadań (art. 167 ust. 1). Powierzenie wspólnocie powiatowej zadania polegającego na zapewnieniu jej członkom opieki zdrowotnej w szpitalach, które z mocy rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2001 r. w sprawie wykazu samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, które zostały przejęte przez gminy, powiaty i samorząd województwa (Dz. U. Nr 65, poz. 659 z późn. zm.) zostały tej wspólnocie przekazane do prowadzenia, pozostaje w oczywistym związku z obowiązkiem zapewnienia tej wspólnocie odpowiedniego udziału w środkach publicznych dystrybuowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, Ŝe samorząd powiatu, mimo Ŝe nie tworzył przejętych w mocy powyŜszego rozporządzenia powiatowych samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, jest dla tych zakładów organem załoŜycielskim, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.) ze wszystkimi tego konsekwencjami. Z przyczyn wcześniej szeroko omówionych Rada Powiatu w Lublinie uznaje dotychczas obowiązujący - z mocy zaskarŜonego art. 118 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - sposób podziału tych środków na poszczególne województwa za niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten dyskryminował mieszkańców Powiatu Lubelskiego, w wyniku czego ich potrzeby w zakresie ochrony zdrowia mogły być zaspokajane w mniejszym stopniu, niŜ w innych województwach, zaś wspólnota samorządowa miała gorsze warunki do wywiązywania się z tych zadań wobec swoich członków. Negatywne skutki obowiązywania zakwestionowanego we wniosku przepisu mogą być bardzo zróŜnicowane i rozłoŜone w czasie. Mogą się ujawnić zarówno w postaci indywidualnych szkód i uszczerbku na zdrowiu mieszkańców powiatów Lubelszczyzny, jak teŜ mogą skutkować koniecznością likwidacji zadłuŜonych szpitali powiatowych. W takim przypadku finansowe konsekwencje likwidacji szpitala obciąŜają - zgodnie z art. 60 ust. 6 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej - wspólnotę samorządową. Niewątpliwie zatem unormowania prawne zaskarŜone niniejszym wnioskiem dotyczą spraw objętych zakresem działania samorządu powiatowego, a wskazane przepisy uzasadniają legitymację Wnioskodawcy w niniejszym postępowaniu. Jest wszak oczywiste, Ŝe konsekwencje obowiązywania i stosowania zaskarŜonych przepisów dotykały i dotykają nadal (pomimo utraty mocy obowiązującej) – członków wspólnoty samorządowej, będących - co oczywiste w świetle tytułu i przedmiotu regulacji ustawowej - świadczeniobiorcami udzielanych przez powiatowe zakłady opieki zdrowotnej świadczeń finansowanych ze środków publicznych. ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 14 z 17 Uzasadnienie przesłanki określonej w art.39 ust.3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym Objęty wnioskiem art. 118 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach finansowanych ze środków publicznych w brzmieniu nadanym mu przez art. 1 pkt 60 ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw, utracił moc obowiązującą z dniem 4 października 2009 r., w którym weszła w Ŝycie ustawa z dnia 25 września 2009 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 178, poz. 1374). Mimo to, wydanie merytorycznego orzeczenia w tej sprawie jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw obywateli tworzących wspólnotę samorządową Powiatu Lubelskiego, w imieniu i w interesie których wniosek jest składany. ZwaŜyć naleŜy, iŜ z uzasadnienia poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Druk sejmowy nr 2239), który został przyjęty przez Sejm RP w postaci ustawy z dnia 25 września 2009 r. jednoznacznie wynika, Ŝe (cyt.) „Zmiana art. 118 ust. 3 ma na celu usunięcie dysproporcji w wysokości środków finansowych, którymi dysponują poszczególne oddziały wojewódzkie Funduszu na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej dla ubezpieczonych i polega przede wszystkim na usunięciu wskaźnika wynikającego ze zróŜnicowania kosztu jednostkowego świadczenia opieki zdrowotnej. (…) dalsze istnienie ww. wskaźnika nie znajduje uzasadnienia, gdyŜ prowadzi do dysproporcji w moŜliwościach finansowych poszczególnych oddziałów wojewódzkich Funduszu.” Taka deklaracja Autorów inicjatywy ustawodawczej wprost potwierdza stawiany we wniosku Rady Powiatu w Lublinie zarzut niekonstytucyjności art. 118 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w brzmieniu nadanym przez art.1 pkt 60 ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw. Orzeczenie o niezgodności z Konstytucją zaskarŜonego przepisu otwiera kaŜdemu członkowi wspólnoty powiatowej oraz wszystkim samorządom powiatowym drogę do dochodzenia od Państwa odszkodowań. Nawet jeśli szansę na uzyskanie takich odszkodowań, wymagających wykazania związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy obowiązywaniem zakwestionowanego przepisu a powstaniem szkód ocenia się jako tylko hipotetyczne, to jednak właśnie w imię stworzenia choćby szansy na ochronę konstytucyjnie gwarantowanych praw, wydanie orzeczenia w tej sprawie jest konieczne. Umorzenie postępowania pozbawiłoby wspólnotę samorządową oraz jej mieszkańców moŜliwości dochodzenia praw. Ponadto orzeczenie o niezgodności z Konstytucją mogłoby mieć znaczenie sui generis prewencyjne, chroniące wspólnotę samorządową przed ponownym ustanowieniem takiego prawa w przyszłości i takŜe z tego względu orzeczenie to słuŜyłoby dobrze rozumianej ochronie konstytucyjnych wolności i praw obywateli. ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 15 z 17 Zgodnie z treścią art. 19 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w procedurze kontroli konstytucyjności prawa koniecznym jest uwzględnienie wszystkich i istotnych okoliczności w celu wszechstronnego wyjaśnienia sprawy. W przedmiotowej sprawie istotną okolicznością jest zbadanie kwestionowanych przepisów, pomimo wystąpienia przesłanki określonej w art. 39 ust. 1 pkt 3, zgodnie z dyspozycją przepisu art. 39 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Przedmiot zaskarŜenia, jak teŜ sformułowane we wniosku zarzuty uzasadniają potrzebę zbadania konstytucyjności przepisów objętych zakresem zaskarŜenia pomimo wystąpienia przesłanki określonej w powołanym art. 39 ust. 1 pkt 3. W przedmiotowej sprawie zachodzą bowiem okoliczności wynikające z dyspozycji przepisu art. 39 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. W końcu podkreślić naleŜy, Ŝe pomimo wprowadzenia zmian w dotychczasowej treści art. 118 ust. 3 przepisem art. 1 pkt 1 ustawy z 25 września 2009 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zaskarŜone przepisy w dalszym ciągu powodują negatywne skutki dla ochrony konstytucyjnego prawa do ochrony zdrowia, zgodnie z dyspozycją art. 68 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Mają one wymiar zarówno skutków natury ekonomiczno-finansowej, jak teŜ skutków o charakterze prawno-konstytucyjnym. Ustawa z 25 września 2009 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych stanowi w art. 2, Ŝe wysokość kosztów finansowych świadczeń opieki zdrowotnej ustalana w planie finansowym wojewódzkiego oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia na rok 2010 nie moŜe być niŜsza, niŜ wysokość kosztów finansowania świadczeń zdrowotnych przez dany oddział NFZ ustalona w planie finansowym na 2009 rok, obowiązującym w dniu 30 czerwca 2009 r. Zatem przedmiotowa ustawa utrzymuje nierówność w finansowaniu świadczeń opieki zdrowotnej wynikającą z postanowień dotychczas obowiązującego - objętego niniejszym wnioskiem - przepisu art. 118 ust. 3 pkt 1 i 2 lit. a i b. W tym stanie faktycznym i prawnym mamy do czynienia z sytuacją, w której „uchylenie przepisu nie zawsze jest równoznaczne z utratą przez ten przepis w całości mocy obowiązującej” (uchwała Trybunału Konstytucyjnego z 14 września 1994 r., W5/94). To stanowisko Trybunału Konstytucyjnego moŜna w pełni odnieść do omawianego stanu prawnego. Zdaniem wnioskodawcy przepis art. 118 ust. 3, będący przedmiotem zaskarŜenia, zasługuje na rozstrzygnięcie merytoryczne w zakresie jego konstytucyjności, zarówno co do stanów faktycznych powstałych do czasu wejścia w Ŝycie nowej ustawy z 25 września 2009 r., jak teŜ obejmujących teraźniejszość. Pogląd ten opiera się na wywodach Trybunału Konstytucyjnego zawartych w postanowieniu z dnia 19 lutego 1997 r., U 7/96. Przepis art. 118 ust. 3 pkt 1 i 2 lit. a i b w brzmieniu określonym nowelą z dnia 24 sierpnia 2007 r. w sposób oczywisty narusza konstytucyjne prawa podmiotowe obywateli do równego dostępu do świadczeń zdrowotnych, wynikające z art. 68 ust. 1 i 2 Konstytucji RP (por. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 stycznia 2001 r., Ts. 72/00 oraz wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 marca 1999 r., K 2/98). ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 16 z 17 W ocenie wnioskodawcy w pełni uzasadnione są argumenty dotyczące potrzeby merytorycznego rozpatrzenia niekonstytucyjności zaskarŜanych przepisów. W sytuacji, gdy nie dochodzi do rozstrzygnięcia sprawy przez Trybunał Konstytucyjny w formie merytorycznego osądzenia niekonstytucyjności zaskarŜanych przepisów prawa, nie ma moŜliwości naprawy skutków prawnych stosowania sprzecznych z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów normatywnych. Na podobne niebezpieczeństwo zwracał uwagę Trybunał Konstytucyjny w dotychczasowym orzecznictwie (postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 stycznia 1988 r., U 1/87). Trybunał Konstytucyjny w jednym z orzeczeń (sygn. akt K/98) trafnie zauwaŜył, Ŝe z rozpatrywanych łącznie norm art. 68 ust. 1 i 2 Konstytucji RP wynika, iŜ „system ochrony zdrowia jako całość musi gwarantować realizację prawa do ochrony zdrowia poszczególnych jednostek, zaś stanowiące jego komponent świadczenia finansowe ze środków publicznych muszą być dostępne dla wszystkich na zasadzie równości”. Zdaniem wnioskodawcy zaskarŜone przepisy prawne w oczywisty sposób naruszają obywatelskie prawa do ochrony zdrowia wynikające z norm art. 68 ust. 1 i 2 Konstytucji zarówno w sferze skutków prawnych, jak teŜ następstw rodzących negatywne skutki społeczne. Trybunał Konstytucyjny słusznie zauwaŜył w cytowanym wyŜej orzeczeniu, Ŝe „Trybunał Konstytucyjny jest wprawdzie „sądem prawa”, a nie „sądem faktów”, jednak dokonując oceny norm prawnych z punktu widzenia ich zgodności z zasadami i wartościami konstytucyjnie chronionymi nie moŜe abstrahować od bezpośrednich skutków społecznych badanych rozwiązań ustawowych”. Wydaje się, Ŝe powyŜsze stanowisko ma szczególne znaczenie i odniesienie w stosunku do przepisów prawnych będących przedmiotem zaskarŜenia. NaleŜy równieŜ zaznaczyć, Ŝe w omawianej sytuacji uwzględnienie wniosku o merytoryczne rozpatrzenie zaskarŜanych przepisów ma uzasadnienie w kontekście ochrony ustrojowej zasady demokratycznego państwa prawnego. W szczególności dotyczy to ustrojowej roli Trybunału Konstytucyjnego, jaką ma on do spełnienia w zakresie ochrony zasad konstytucyjności i legalności w obszarze prawotwórczej działalności organów państwa. Podstawowy cel postępowania Trybunału Konstytucyjnego w przedmiotowej sprawie, czyli zapewnienie konstytucyjnego porządku prawnego oraz ochrony konstytucyjnych praw podmiotowych nie mógłby być osiągnięty, w sytuacji umorzenia postępowania w trybie art. 39 ust. 1 pkt 3. Trybunał Konstytucyjny nie miałby wówczas moŜliwości dokonywania oceny kwestionowanych przez wnioskodawcę regulacji prawnych. W ocenie wnioskodawcy merytoryczne zbadanie zaskarŜonych przepisów oraz wydanie przez Trybunał Konstytucyjny stosownego orzeczenia wyczerpuje ustawową przesłankę, określoną w art. 39 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Biorąc powyŜsze pod uwagę, niniejszy wniosek zasługuje na uwzględnienie. Rada Powiatu w Lublinie jest w pełni uprawniona do działania na rzecz obywateli – członków wspólnoty samorządowej Powiatu Lubelskiego, poprzez złoŜenie przedmiotowego wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, zaś Trybunał ma wszelkie podstawy, aby wniosek ten rozpoznać merytorycznie. ____________________________________________________________________________________ Załącznik do uchwały Nr XLII/377/10 Rady Powiatu w Lublinie z dnia 24 lutego 2010 r. Strona 17 z 17
