Rozpoznawanie roślin - drzewa liściaste cz. II

Rozpoznawanie roślin - drzewa liściaste cz. II

Rozpoznawanie roślin
Rośliny drzewiaste cz. 2
Rodzina orzechowate
Do rodziny orzechowate zaliczamy:
Orzesznik gorzki- Carya cordiformis
Orzech czarny –Juglans nigra
Orzech włoski- Juglans regia
Skrzydłorzech kaukaski –Pterocarya
fraxinifolia
Orzechowate (Juglandaceae) – rodzina roślin z
rzędu bukowców (Fagales). Zalicza się tu 7–10
rodzajów.
Liście
skrętoległe, nieparzystopierzaste, zawsze
pozbawione przylistków, często aromatyczne.
Kwiaty
o symetrii promienistej, jednopłciowe, zebrane w
kotki lub obupłciowe zebrane w kłosowate
kwiatostany.
Owoc
pestkowiec lub orzech , nasiona bezbielmowe.
Orzesznik gorzki
Orzech czarny
Pokrój
Korona drzewa kulista i szeroka.
Pień
Osiąga do 30 m wysokości, w sprzyjających warunkach
do 50 m. Kora czarna, bruzdowana. Młode pędy
miękko owłosione, zimą oliwkowozielone.
Liście
Długości 30-60 cm, złożone z 15-23 listków. Listki
podłużnie jajowate, długości 6-12 cm, zaokrąglone u
nasady, o ostrym wierzchołku, drobno piłkowane.
Młode listki obustronnie gruczołowato owłosione,
starsze tylko od spodu.
Owoce
Kuliste orzechy średnicy 3-5 cm. Zewnętrzna okrywa zielona, silnie
aromatyczna. Łupina orzecha jest bruzdowana i czarnobrązowa.
We wrześniu i październiku dojrzałe orzechy spadają z drzewa.
Zastosowanie
Orzech czarny sadzony jest w parkach w całej Europie od
XVII wieku jako roślina ozdobna
Drewno było cenione w meblarstwie artystycznym, ze
względu na ciemnobrunatne zabarwienie. Dawniej
wykonywano z niego również śmigła do samolotów.
Pokrój
Kwiatostan męski
Owoce
Orzech włoski
Pokrój
duże drzewo liściaste. Jeśli rośnie bez konkurujących w pobliżu
innych drzew, to pień ma zazwyczaj krótki i szeroko
rozbudowaną koronę, w przeciwnym wypadku pokrój ma wyższy
i szczuplejszy.
Pień
osiąga wysokość 25-35 metrów, do 2 metrów średnicy. Pień
gładka, srebrzystoszara, pokryta rozrzuconymi, wyraźnymi,
nierównomiernymi bruzdami.
Liście
naprzeciwległe, długości 25-40 cm, nieparzystopierzaste z 5-9
równowąskimi listkami. Największe trzy są u szczytu i mają 1018 cm długości i 6-8 cm szerokości (para przy podstawie ma
jedynie 5-8 cm długości). Rozwijają się stosunkowo późno, na
przełomie kwietnia i maja razem z kwiatami
Kwiaty
kwiaty męskie w postaci zwisających kotków długości
5-10 cm; żeńskie zgrupowane po dwa do pięciu (i
więcej) na jednorocznych krótkopędach. Niemożliwe
jest zapłodnienie w obrębie jednego drzewa..
Owoc
kulisty lub lekko owalny nibypestkowiec. Zewnętrzna
warstwa perykapu stanowi miękką, zieloną okrywę,
łatwo odpadającą jesienią. Wewnętrzna część
perykarpu, czyli endokarp tworzy skorupę. Nasiono
potocznie zwane jądrem stanowi część jadalną
owocu. Dojrzałe owoce orzecha włoskiego mają
kształt owalny, długość 4-5 cm i średnicę 3-4 cm i
powszechnie nazywane są orzechami.
Kora drzewa
Pokrój
Kwiatostan
Liście
Owoce
Skrzydłorzech kaukaski
Pokrój
drzewo dorastające do 20 (30) m wysokości. Zwykle
jest wielopniowe, a starsze osobniki najczęściej
otoczone są odroślami korzeniowymi.
Pędy
kora na starszych pędach spękana. Młode pędy
nieznacznie owłosione i nagie z licznymi
przetchlinkami. Pędy grube, lekko zbieżyste o różnej
długości międzywęźli. Pąki liściowe bezłuskie, na
długich trzonkach okryte rudym filcem (zredukowane
listki).
Liście
nieparzystopierzaste o długości do 45(60)cm
składające się z 19 (11-27) listków listki długości
5-11 cm i szerokości 2-4 cm. Górna strona liści
ciemnozielona i błyszcząca, dolna matowo
zielona z kępami białych włosków. Listki o
brzegu rzadko piłkowanym. Listki środkowej
pary są największe.
Kwiaty
rozdzielnopłciowe, zebrane w kotki, żeńskie
kotki dłuższe od męskich.
Owoce
orzeszki z dwoma skrzydełkami osiągają do 2 cm.
Owocostany zwisające długości do 40 cm.
Rodzina wierzbowate
Do rodziny wierzbowate zaliczamy:
Topola biała - Populus alba,
Topola berlińska- Populus xberolinensis,
Topola kanadyjska odm. bujna -Populus
xcaadensis Moench. ’Robusta’,
Topola czarna – Populus nigra
Topola Simona –Populus simonii
Topola osika –Populus tremula
Wierzbowate (Salicaceae Mirb.) – rodzina roślin o
zdrewniałych pędach . Jej przedstawiciele
występują na wszystkich kontynentach z
wyjątkiem Antarktydy, w Australii występują
nieliczni tylko na północnym wschodzie
kontynentu.
Liście
ułożone skrętolegle, mają wydłużone, nie podzielone
blaszki, na brzegu ząbkowane.
Kwiaty
rozdzielnopłciowe, zebrane w kwiatostany zwane
kotkami. Bez okrywy. Mogą być wiatropylne (topola)
lub owadopylne i posiadać miodniki (wierzba).
Owoce
torebki, nasiona bezbielmowe opatrzone są puchem.
Topola biała
Topola berlińska
Topola kanadyjska
Pokrój
osiąga wysokość 20-35 m, korona ma kształt od smukłej do
stożkowatej; konary odchodzą od pnia pod kątem ostrym. Ma
głęboko pomarszczoną korę.
Liście
zielone, ale rozwijając się, mogą być czerwonawe. Mają długość 7-10
centymetrów i kształt bardziej lub mniej trójkątny.
Kwiaty
kotki męskie mają barwę czerwoną, zwisając, osiągają długość do 8
centymetrów.
Zastosowanie
drzewa rosną bardzo szybko. Kwitną w marcu i kwietniu. Drewno
miękkie, można z niego produkować celulozę.
Topole popularnie sadzone w wielu obszarach (także w Polsce).
Propolis może powodować alergie skórne, ale jest także używany
do leczenia chorób skóry i zwiększania witalności.
Topola czarna
Pokrój
dorasta do 30 m wysokości. Drzewo z szeroką,
kopulastą lub stożkową koroną. Pień na starszych
okazach przeważnie z guzowatymi naroślami oraz
cienkimi gałązkami z tzw. pączków śpiących.
Pędy
gałązki jasnożółte do szarożółtawych. Młode gałązki nie
posiadają listwek korkowych. Kora ciemnobrunatna, na
starszych egzemplarzach prawie czarna, głęboko
spękana.
Liście
liście długości 5-12 cm, jajowatorombowate, do trójkątnych,
u nasady słabo sercowate, zaostrzone, brzegiem
karbowano-piłkowane. Gdy są młode, mają zielonoczerwonawy kolor, z czasem robią się ciemnozielone, z
mocnym połyskiem, spodem jasnozielone, matowe.
Ogonki liściowe spłaszczone prostopadle względem
blaszki liściowej, dość długie, u nasady blaszek brak
gruczołków (cechy klasyfikacyjne).
Kwiaty
U nasady objęte kubkowatym wyrostkiem, dwupienne, zebrane w
kotki. Przysadki kwiatowe czerwone, porozcinane. Pylniki
pręcików czerwone, znamiona słupków żółte.
Owoce
Torebka pękająca 2 klapami. Nasiona opatrzone puchem. .
Topola osika
Rodzina oliwkowate
Do rodziny oliwkowate zaliczamy:
Jesion wyniosły- Fraxinus excelsior
Jesion mannowy –Fraxinus ornus
Jesion pensylwański- Fraxinus
pennsylvanica
Jesion (Fraxinus ) –rodzaj roślin z rodziny
oliwkowatych (Oleaceae), który obejmuje ok. 60
gatunków drzew i krzewów pochodzących z
obszarów umiarkowanego klimatu półkuli
północnej.
PRZYKŁADEM JEST JESION WYNIOSŁY
Występowanie
Rośnie na nizinach w dolinach rzek, na łąkach. Ma
duże wymagania glebowe, świetlne, natomiast
niewielkie wymagania cieplne. Potrzebuje
świeżych do wilgotnych, żyznych, głębokich,
luźnych gleb; nie znosi stagnujących wód.
Liście
naprzeciwległe, złożone, nieparzystopierzaste.
Pędy
Pędy w stanie bezlistnym: Pąki nakrzyżległe,
wierzchołkowe szerokie, stożkowate, boczne
mniejsze, półkoliste, odstające. Łuski czarne,
brązowo obrzeżone. Blizny liściowe półkoliste,
wgłębione, szare, z podkówkowato ułożonymi
śladami wiązek przewodzących. Pęd gruby,
płaski, rozszerzony w węzłach. Kora
zielonkawoszara, matowa, podłużnie, płytko
spękana.
Kwiaty
Obupłciowe albo jednopłciowe, nagie. Tworzą kwiatostany
typu wiechy, wyrastające z pąków bocznych
zeszłorocznych pędów. Kwitnie przed rozwojem liści, w
kwietniu, maju..
Owoce
Podłużne, żółtobrązowe, spłaszczone, nagie orzeszki,
zwykle jednonasienne, zebrane w zwisające wiechy.
Nasiona podłużne, zaostrzone, ciemnobrązowe, matowe
z podłużnymi paskami. Dojrzewają we wrześniu i
październiku, opadają zaś przez całą zimę aż do wiosny.
Drewno
Twarde, elastyczne i ciężkie, wykorzystywane w stolarstwie,
meblarstwie i lutnictwie. Jesion ciemny jest twardszy i bardziej
wytrzymały niż dąb. Dostępne jest 16 odcieni drewna. Czym drewno
jest ciemniejsze tym twardsze
Jesion wyniosły
Jesion mannowy
Jesion pensylwański
Rodzina bukowate
Do rodziny bukowate zaliczamy:
Dąb błotny- Quercus palustris
Dąb bezszypułkowy- Quercus petraea
Dąb szypułkowy- Quercus robur
Dąb czerwony- Quercus rubra
Buk pospolity- Fagus sylvatica
Kasztan jadalny- Castanea sativa
Dąb błotny
Pokrój
Jest to drzewo wolno rosnące. Posiada owalny pokrój. Dorasta do 20 m
wysokości.
Liście
Mocno wkrojone, do ćwiartki powierzchni liścia. Cechą odróżniającą,
oprócz kształtu, są charakterystyczne kępki włosków u zbiegu
głównych nerwów od spodu liścia. Jesienią przebarwiają się na
intensywny, czerwony kolor.
Występowanie
Rośnie na obszarach nizinnych w obrębie zalewów rzecznych, na
glebach wilgotnych i mokrych.
Zastosowanie
Sadzony jako roślina ozdobna w parkach i kolekcjach.
Dąb czerwony
Dąb szypułkowy
Dąb bezszypułkowy
Buk pospolity
Pokrój
Dorasta do ok. 25-30 m wysokości (wyjątkowo 45 m). Korona gęsta,
szeroka, nisko osadzona ,jeżeli drzewo rośnie samotnie, u drzew
rosnących w zwartych drzewostanach, pnie są wysokie, gonne (bez
bocznych gałęzi). Osiąga wiek do 350 lat.
Pień
Kora cienka, gładka, popielatoszara. Młode pędy owłosione.
Liście
Jajowate lub eliptyczne, długości do 10 cm, całobrzegie lub falisto
ząbkowane (zwłaszcza na odroślach i siewkach). Z wierzchu
ciemnozielone, błyszczące, od dołu jasne i matowe. Młode liście z
obu stron owłosione srebrzysto. Starsze maja owłosiony główny
nerw na spodniej stronie.
Kwiaty
roślina jednopienna, wiatropylna. Kwiaty męskie
zebrane w główki zwisające na długich osadkach.
Każdy kwiat składa się z 10-15 pręcików i krótkiego
okwiatu w kształcie rurki. Kwiaty żeńskie zebrane po
dwa, otoczone czterolistkową okrywa, która w miarę
dojrzewania drewnieje tworząc tzw. miseczkę.
Kwitnienie od kwietnia do maja.
Owoce
– Trójgraniaste, brązowe orzeszki nazywane bukwią z
miękko owłosioną, zdrewniałą torebką –pękającą na
drzewie. Owocuje obficie co 5-8 lat (tzw. lata
nasienne), poczynając mniej więcej od 60-80 roku
życia (drzewa rosnące w odosobnieniu zaczynają
owocować w wieku 40-50 lat).
Kasztan jadalny
Pokrój
Drzewo wysokości do 35 m, o pniu pokrytym brunatną, głęboko
spękaną korowiną. Korona gęsta, kulista. Młode pędy delikatnie
omszone, później nagie, o wzroście sympodialnym.
Pąki
Młode omszone, okryte 2 - 4 skrętoległymi łuskami. Brak pąków
szczytowych .
Liście
Ustawione w dwóch prostnicach, młode pod spodem delikatnie
omszone, potem nagie, sztywne. Blaszka liściowa piłkowana o
ilości nerwów równej ilości ząbków. Liść długości 10 - 25 cm
podłużnie lancetowaty, o nasadzie szeroko -klinowatej. Ogonek
do 3 cm.
Kwiaty
Kwiaty męskie żółte, zebrane w stojące kwiatostany (kotki) do 35 cm,
kwiaty żeńskie nieliczne, zebrane u podstawy. Kwitnie w czerwcu lipcu.
Owoce
Orzechy. Okrywa owocowa zielona kopuła pokryta gęstymi, ostrymi
kolcami, pękająca 3 - 4 klapami, zawierająca 2 lub 3 nasiona.
Orzech pokryty jest cienką, brązową, błyszczącą skórką z wyraźnie
zachowanymi na szczycie zeschniętymi resztkami szyjek słupka.
Dojrzewają w październiku - listopadzie.
Nasiona
bezbielmowe (rezerwuarem węglowodanów są liścienie zarodka).
Zastosowanie
Świeże kasztany jadane są na surowo, wyschnięte spożywane są po
upieczeniu oraz konserwowane jako kompoty. Na Węgrzech i
Słowacji przetarta masa kasztanowa , świeża albo mrożona
przeznaczona jest do bezpośredniego spożycia lub używana jako
dodatek do wyrobów cukierniczych (wypieków, deserów), mięs. W
Niemczech jedzona jest chętnie zupa kasztanowa.
Kasztan jadalny - pąki kwiatowe
Kasztan jadalny - gałązka
Kasztan jadalny - gałązka z
owocem
Kasztan jadalny - owoc
Kasztan jadalny - owoc jesienią
Kasztan jadalny - liście jesienią
Rodzina leszczynowate
Do rodziny leszczynowate zaliczamy:
Grab pospolity- Carpinus betulus
Leszczyna pospolita –Corylus avellana
Leszczyna turecka -Corylus colurna
Leszczyna południowa -Corylus maxima
Grab pospolity
Pokrój
Drzewa dorastające do 25 m z gęstą, miotlastą, silnie
zagęszczoną, szeroką i wysoką.
Kora
Ciemna, ziemista z siatkowatym wzorem, zwykle o falistej
powierzchni. gałązki giętkie z jasnymi kropkami (przetchlinki),
młode nieco owłosione.
Liście
Ulistnienie skrętoległe, liście pojedyncze, podwójnie piłkowane, nerwy
spodem omszone. Ogonek ok. 1,5 cm, eliptyczna lub jajowata
blaszka liściowa charakterystycznie harmonijkowato pofałdowana o
dł. 5-10 cm i szer. do 6 cm. Jesienią liście przebarwiają się na żółty
kolor.
Pąki
Pączki liściowe są ostro zakończone, przylegają skośnie
do pędów i pokryte są łuskami; górą jasnobrązowe,
dołem zielone. Pąki kwiatowe są większe od liściowych.
Kwiat
Roślina jednopienna, ale o kwiatach jednopłciowych.
Kwiaty żeńskie są niepozorne i tworzą luźne,
wzniesione kłosy, kwiaty męskie wyrastają na
szczycie gałązek i tworzą kotki o długości 3,5-5 cm.
Owoc
Jednonasienne orzeszki o trójklapowej okrywie służącej
jako organ lotny.
Zastosowanie:
• żywopłoty
• Drewno wykorzystywane na opał.
Grab pospolity-
Leszczyna pospolita
Pokrój
Duży, wielopienny krzew do 5 m wysokości. Gałęzie wzniesione,
tworzące szeroką, gęstą koronę.
Pień
O gładkiej, popielatej korze z poziomymi, korkowatymi kreskami.
Młode pędy w kolorze czerwonobrunatnym, szczeciniasto
owłosione.
Liście
Opadające na zimę, skrętoległe, pojedyncze. Ogonek liściowy krótki
do 10 mm, gruczołowato owłosiony. Blaszka liściowa szeroko
owalna do okrągłej o długości do 10 cm, podwójnie piłkowana, na
szczycie zaostrzona, u nasady lekko sercowata. Młode liście
obustronnie owłosione, potem z wierzchu matowozielone. Jesienią
przebarwiają się na kolor żółty lub żółtobrązowy.
Kwiaty
Roślina jednopienne o kwiatach męskich zebranych w kotki
zgrupowane po 2-4, kwiaty żeńskie rozwijają się na
krótkopędach w pąkach, tak, że w czasie kwitnienia na
zewnątrz widoczne są tylko czerwone znamiona. Kwitnie
bardzo wcześnie (od lutego do kwietnia) w zależności od
warunków atmosferycznych. Kwiaty męskie pylą bardzo
obficie na żółto.
Owoc
Jest jednonasiennym, bezbielmowym orzechem,
otoczonym okrywą powstałą ze zrośnięcia trzech
podkwiatków. Zdrewniała owocnia (potocznie
"skorupka") ma jasnobrązowy kolor i dość zmienny
kształt, zależnie od odmiany. Owocnia zrośnięta jest
podstawą z okrywą nasienną, po oderwaniu której
pozostaje blizna nazywana tarczką.
Leszczyna turecka
Leszczyna południowa