Manual Trenera - Webinar 2 Learn

Manual Trenera
wersja 1.0
Video conference use for adult learning
konsorcjum projektu:
Niniejszy Manual Trenera wer. 1.0 został przygotowany w ramach projektu „Webinar
2 Learn – video conference use for adult learning”, współfinansowanego z Programu
„Uczenie się przez całe życie” Leonardo da Vinci. Bazuje on na projekcie „How to
webcast – new media use in the efficient learning processes” oraz na wynikach uzyskanych w trakcie jego wdrażania.
Badania przeprowadzone dla celów niniejszego projektu dostarczają wskazówek
dotyczących przygotowania, promocji i wykorzystania metodyki nauczania online
przy użyciu oprogramowania do webinarów. Przy pomocy tego oprogramowania
i z wykorzystaniem narzędzi takich jak VoIP, prezentacje, materiały audio i wideo,
trener może realizować sesję szkoleniową jednocześnie angażując w nią uczestników.
Manual stanowi praktyczne uzupełnienie wiedzy zawartej w Metodyce Webinarów
wer. 1.0 opracowanej w ramach niniejszego projektu. Ma on ułatwiać pracę trenerom
oraz pomóc im w dobrej organizacji webinaru, zapewniając efektywne wykorzystanie
wszystkich dostępnych narzędzi.
W skład konsorcjum wdrażającego projekt wchodzą:
Fundacja Obserwatorium Zarządzania (FOZ)
HIC Slovakia s.r.o. (HIC)
EUROPROJECT (EP)
Nowoczesna Firma S.A. (NF)
Analysis, consulting, interdisciplinary research (abif)
Autorzy:
Krzysztof Zieliński (FOZ)
Anna Jaruga (FOZ)
Reinhold Hofmann (HIC)
Teodora Marinova (EP)
Michał Plewczyński (NF)
Monira Kerler (abif)
ISBN: 978-83-63481-01-8
Warszawa 2012
„Webinar 2 Learn – video conference use for adult learning”
webinar2learn.eu
3
Spis treści
1. Wstęp
7
1.1 Interakcja 7
1.2 Wpływ technologii na proces uczenia się 8
2. Przed szkoleniem
10
2.1 Narzędzia 10
2.2 Planowanie webinaru 11
3. Podczas szkolenia
17
3.1 Zespół szkoleniowy 17
3.2 Dźwięk 24
3.3 Wideo 24
4. Po szkoleniu
5. Przykłady
26
28
5.1 Lista kontrolna dla trenera tuż przed rozpoczęciem webinaru 28
5.2 Scenariusz webinaru 29
5.3 Przykłady pytań dla uczestników (przed i po) 33
Spis treści
5
1. Wstęp
Manual Trenera (MT) opracowano w celu wsparcia trenerów w procesie
przygotowania webinarów. MT może być również bardzo pomocny dla
wszystkich osób pragnących rozpocząć przygodę ze szkoleniami online.
Celem zastosowania webinarów w scenariuszu szkoleniowym jest przeniesienie dynamiki szkolenia face-to-face do środowiska wirtualnego.
Oprogramowanie stosowane do tego celu umożliwia doświadczenia
bardzo zbliżone do bezpośredniego spotkania z trenerem. Pozwala to
na stworzenie wspólnej wirtualnej przestrzeni interakcji (dostępnej jednocześnie z różnych lokalizacji geograficznych). Uczestnicy i trenerzy mogą
przebywać w wielu, często odległych miejscach, ale mimo to działać tak,
jakby znajdowali się „twarzą w twarz”.
W pierwszej części studium, zatytułowanej „Przed szkoleniem”, opowiemy,
jak przygotować się do webinaru oraz jakie są najważniejsze elementy,
o których należy pamiętać i z góry poinformować uczestników. Tej części
powinno się poświęcić dużo uwagi – dzięki temu będzie można poczuć się
swobodniej w trakcie webinaru i prowadzić go z większą pewnością siebie.
W drugiej części – „W trakcie webinaru” – omówimy najważniejsze elementy sesji webinarowej, takie jak zespół szkoleniowy, zakresy odpowiedzialności, a także kwestie techniczne, takie jak dźwięk i wideo.
„Po szkoleniu” bardzo ważne jest, by podsumować webinar i odpowiedzieć
na wszystkie pytania. Podpowiadamy, jak to zrobić i jak usprawnić ten proces.
1.1 Interakcja
Podczas sesji webinarowej wykorzystywane mogą być narzędzia interakcji, takie jak chat, kwestionariusze, quizy i wideochat, a także obszerne
1. Wstęp
7
zasoby internetowe, dostępne w dowolnym momencie. Wszystkie te
narzędzia opisane są w rozdziale 3, z przykładami możliwości ich wykorzystania.
Uczestnicy powinni mieć możliwość interakcji w ramach realizowanego
webinaru. Trenerzy także często czują się zagubieni, gdy nie mają kontaktu wzrokowego z uczestnikami albo nie mogą używać gestów i mowy
ciała. Podczas szkoleń stacjonarnych takie działania są naturalne, gdy
trener chce odczytać nastawienie grupy, wywołać dyskusję lub bardziej
zaangażować uczestników w szkolenie. Narzędzia angażowania uczestników dostępne w oprogramowaniu do webinarów mogą zastąpić takie
działania i przywrócić trenerowi pewność siebie. Wystarczy wiedzieć,
które narzędzia są odpowiednie do tego celu i jak z nich korzystać.
1.2 Wpływ technologii na proces uczenia się
Webinar niesie ze sobą szereg ciekawych rozwiązań edukacyjnych, które
znacząco wpływają na kierunek i skuteczność szkolenia.
Rozproszenie oraz wirtualizacja uczestników zwiększa ich poczucie anonimowości. Uczestnicy webinaru częściej odważają się zadawać pytania
i wyrażać krytyczne opinie niż w trakcie tradycyjnego szkolenia. Jednak
o ile niektórzy uczestnicy wykorzystują poczucie anonimowości do działania w sposób otwarty i pewny siebie, może również nastąpić efekt przeciwny, powodujący rozproszenie i kłopoty z koncentracją na szkoleniu.
Oprogramowanie do webinarów pozwala także archiwizować działania
uczestników poprzez nagrywanie chatów i dyskusji audio-wideo generowanych przy pomocy dostępnych narzędzi. Można zatem odtworzyć szkolenie, a tym samym uczestniczyć w danej sesji asynchronicznie. Można
również stworzyć archiwum sesji szkoleniowych, dzięki któremu nagrane
webinary posłużą jako materiały edukacyjne (treści e-learningowe).
Większość oprogramowania do webinarów oferuje narzędzia, z których można korzystać w celu oceny efektów szkoleniowych. Zastosowanie takich narzędzi, na przykład automatycznie zapisywanych
8
statystyk lub elektronicznych kwestionariuszy, wpływa na szybkość
przeprowadzania oceny.
Jeżeli wykorzystanie technologii jest częścią procesu szkolenia, należy być
świadomym związanych z tym wyzwań. Zarówno trener, jak i uczestnicy
powinni mieć dostęp do odpowiednich zasobów technicznych, aby sobie
z nimi poradzić.
W przypadku trenera potrzebny jest:
o
Wysokiej jakości komputer multimedialny z zalecanym dużym
monitorem HD lub HD+, dającym wyraźny obraz;
o Stabilne łączne internetowe (nie mniej niż 1024 Mbps dla pobie-
rania i 512 Mbps dla wysyłania);
o Oprogramowanie do webinarów z dedykowanym serwerem mul-
timedialnym (do przechowywania danych i multicastingu);
o Przeglądarka internetowa z włączonymi wtyczkami JavaTM i Flash;
o Słuchawki z mikrofonem1.
Jeżeli szybkość łącza internetowego nie jest wystarczająca dla obsługi
wszystkich uczestników, warto rozważyć zwiększenie przepustowości
linii stacjonarnych.
1
Więcej informacji o oprogramowaniu webinarowym i wymogach technicznych
podano w Rozdziale 2 Metodyki Webinarów wer. 1.
1. Wstęp
9
2. Przed szkoleniem
2.1 Narzędzia
Oprogramowanie do webinarów zawiera określone narzędzia, pozwalające zarządzać udziałem uczestników oraz samym procesem szkoleniowym. Najbardziej popularne narzędzia to:
Narzędzia
oprogramowania
Cel
Komunikacja głosowa
Wykorzystanie mikrofonu i głośników/słuchawek do komunikacji z uczestnikami webinaru. W oprogramowaniu do
webinarów zwykle domyślnie ma prawo mówić jedynie trener. Jeżeli webinar realizowany jest w małej grupie i trener
chciałby porozmawiać z uczestnikami, może przydzielić im
odpowiednie uprawnienia (przed rozpoczęciem webinaru
warto przypomnieć, by uczestnicy sprawdzili ustawienia
audio na swoich komputerach).
Wideo z kamery internetowej
Wykorzystanie wbudowanej kamery internetowej lub „webcamu”, aby przekazywać swój obraz podczas webinaru. Pozwala to na transmisję audiowizualną między uczestnikami
a trenerem w czasie rzeczywistym, a dodatkowo symuluje
środowisko kontaktu bezpośredniego właściwe dla tradycyjnej sesji szkoleniowej.
Prezentacja slajdów
Użycie pokazu slajdów w formacie Power Point lub PDF
– zalecamy wersję PDF, ponieważ niezależnie od systemu
operacyjnego, u wszystkich użytkowników widok będzie
taki sam.
Komunikator (chat)
Wykorzystanie (krótkich) wiadomości tekstowych do komunikacji w czasie rzeczywistym. Pozwala to uczestnikom
komunikować się ze sobą nawzajem i/lub z trenerem, aby
udzielać informacji i odpowiedzi bez przeszkadzania grupie.
10
Whiteboard (biała
tablica)
Zastosowanie symulacji białej tablicy w oknie lub w specjalnej warstwie na prezentacji. Może ona służyć trenerowi
i uczestnikom jako platforma do pracy zespołowej w wirtualnym środowisku.
Screen Sharing (udostępnianie ekranu)
Pozwala wyświetlić pulpit lub okno aplikacji trenera lub
użytkownika w celu zaprezentowania jakiejś treści lub
pracy na tym samym pulpicie. Zastosowanie tego narzędzia
do wyświetlania pulpitu użytkownika pozwala na wspólny
podgląd i edycję dokumentów w czasie rzeczywistym.
File Sharing (udostępnianie plików)
Pozwala na dystrybucję dowolnych dokumentów lub plików multimedialnych od trenera do użytkowników poprzez
dedykowane okno wysyłania/pobierania. Pozwala to trenerowi udostępniać informacje zawarte w dokumentach
i plikach, a uczestnikom pobierać je, zapisywać i edytować.
Quizy i ankiety
Pozwalają trenerowi zamieszczać angażujące interaktywne
quizy i ankiety na ekranie uczestników. Może to służyć przeprowadzeniu oceny formatywnej oraz przekazaniu uczestnikom bezpośredniej informacji zwrotnej.
Przycisk plus/minus
(tak/nie)
Pozwala trenerowi otrzymywać bezpośrednie informacje
zwrotne przy pytaniach zamkniętych oraz obrazuje poziom
zaangażowania uczestników.
Narzędzia te stosowane są w trzech celach: dystrybucji treści, angażowania uczestników oraz kontroli postępu webinaru.
2.2 Planowanie webinaru
Podczas przygotowywania webinaru nie należy zapominać o ogólnych
zasadach planowania. Choć zadanie to może być czasochłonne, pozwala
przeprowadzić udaną sesję, co jest korzystne zarówno dla uczących się,
jak i dla poziomu pewności siebie trenera.
Planowanie powinna poprzedzić analiza grupy docelowej i jej potrzeb.
Jednocześnie należy uwzględnić charakterystykę oprogramowania do webinarów i jego wpływ na osiągnięcie pożądanych wyników edukacyjnych.
2. Przed szkoleniem
11
Przygotowując webinar, trener powinien zrealizować szereg zadań określonych w harmonogramie. Poszczególne zadania lub ich kolejność mogą
różnić się w zależności od klienta, tematu lub grupy szkoleniowej. Zazwyczaj jednak kolejność jest następująca:
ZADANIE 1 – Analiza grupy – Kim są uczestnicy?
Uczestnicy wewnętrzni/zewnętrzni – Czy uczestnicy to osoby z organizacji czy spoza niej? Uczestnicy, którzy już się znają, będą łatwiej
ze sobą współpracować.
Poziom znajomości nowych technologii – Jeżeli uczestnicy mają
niskie umiejętności w zakresie TIK (Technologie Informacyjno Komunikacyjne), częściej mogą występować problemy techniczne. Może
to mieć negatywny wpływ na grupę, o ile uczestnicy stopniowo nie
zapoznają się ze środowiskiem webinaru i nie przyzwyczają się do
nowego sposobu nauki.
Motywacja i oczekiwania – ustalane na podstawie analizy potrzeb
i charakterystyki grupy docelowej.
Poziom koncentracji – Powinno się go przewidzieć na podstawie
analizy grupy docelowej. Podczas webinarów trener nie widzi reakcji
uczestników i nie może określić poziomu koncentracji grupy.
ZADANIE 2 – Ustalenie celów webinaru
Określ cele sesji – zarówno cel główny, jak i cele szczegółowe. Przykładowe pytania dodatkowe, które mogą to ułatwić:
o Czy cele można osiągnąć poprzez realizaję webinaru?
o Jak zbudować szkolenie, aby zapewnić osiągnięcie celów?
o Czy należy bardziej skupić się na zadaniach czy na prezentacji wiedzy?
Zdefiniuj kryteria wskazujące na osiągnięcie celów, aby móc zmierzyć
zrealizowane cele:
o Co będzie świadczyć o tym, że sesja szkoleniowa spełniła
swoje cele?
12
ZADANIE 3 – Przygotowanie treści
Ustal zakres szkolenia – Podsumuj treść i główne tematy.
Sformułuj temat szkolenia – Szczegółowe informacje o treści sesji.
Program nauczania – Stwórz szczegółowy plan, wskazujący kolejność
i przewidywany czas trwania dla każdego punktu dyskusji. Plan powinien być szczegółowy, ale w razie potrzeby łatwy do zmodyfikowania.
Prezentacja – Jest to zazwyczaj szkielet i najważniejsze narzędzie edukacyjne wykorzystywane podczas webinaru. W przypadku webinarów
udana sesja zależy od przejrzystości prezentacji bardziej niż w przypadku szkoleń tradycyjnych, ponieważ jej celem jest zrekompensowanie
braku fizycznej obecności trenera. Dobra prezentacja powinna łączyć
elementy tekstowe i graficzne. Nie powinna jednak powtarzać słowo
po słowie wypowiedzi trenera, tylko wspomagać i rozwijać to, co zostało powiedziane. Wciągająca prezentacja powinna być atrakcyjna
wizualnie. Warto użyć większej liczby slajdów niż zwykle, by dokładniej
odzwierciedlić wypowiedzi.
Materiały dodatkowe – Ćwiczenia, artykuły, bazy wiedzy. Wypowiedź
ustna z wykorzystaniem pokazu slajdów stanowi solidną podstawę
sesji szkoleniowej, ale nie wystarcza, by poprowadzić ciekawy i angażujący webinar. Podobnie jak w przypadku każdej innej nauki zdalnej/
online, należy skupić się na dostarczeniu treści z większym nastawieniem na uczestnika. Zaleca się wsparcie przekazywania treści poprzez
kierowanie użytkownika do dalszych materiałów multimedialnych,
takich jak krótkie filmy i animacje, dokumenty, publikacje w sieci,
podcasty oraz inne pomocne materiały. Zaleca się również przerywanie prezentacji w trakcie webinaru zadaniami takimi jak dyskusja
poprzez komunikator, quizy/ankiety (z wykorzystaniem funkcji ankiety
w oprogramowaniu do webinarów) lub sesje z użyciem białej tablicy/
udostępnianiem ekranu. Oczywiście takie działania należy zaplanować
przed rozpoczęciem webinaru.
l
2. Przed szkoleniem
13
ZADANIE 4 – Ustalenie formy sesji szkoleniowej
Ustal liczbę uczestników (wielkość grupy):
o 2-6 osób – Sesja szkoleniowa ma taką samą strukturę jak warsztat.
Możliwa jest komunikacja głosowa w obie strony, a trener może
przydzielić uczestnikom szersze uprawnienia komunikacyjne, co
wspiera dobrą interakcję między uczestnikami.
o 7-19 osób – Ze względu na większą liczbę osób mogą wystąpić
problemy z komunikacją. Nie zaleca się, by uczestnicy korzystali
z mikrofonów, o ile nie zostaną o to poproszeni.
o 20 osób lub więcej – Taka liczba osób wymaga bardzo ograniczonej komunikacji, stąd szkolenie należy bardzo dobrze zaplanować
i zorganizować. Ze względu na dużą liczbę uczestników chat nie
będzie skutecznym narzędziem. Trener nie mógłby wtedy śledzić
dyskusji, więc dla uzyskania informacji zwrotnych warto raczej
zastosować ankiety.
Ustal lokalizację sesji szkoleniowej (niektórzy lub wszyscy uczestnicy webinaru mogą przebywać w tym samym pomieszczeniu)
o Czy grupa znajdować się będzie w sali szkoleniowej lub uczestniczyć pojedynczo online?
Rozproszenie uczestników. Czy uczestnicy:
o korzystają z jednego komputera?
o korzystają z komputerów indywidualnie? (w takim przypadku
trener może przeprowadzać ćwiczenia indywidualne).
Sugerowany czas i liczba modułów:
o 1 moduł do 45 minut;
o 2 moduły po 45 minut, każdy z co najmniej 15 minutową przerwą;
o do 90 minut w ramach jednej sesji.
Webinary dłuższe niż 90-minutowe nie są zalecane. Dłuższe sesje powodują spadek koncentracji uczestników.
14
Wybierz metody interakcji:
Wideo, chat, kwestionariusze/quizy, udostępnianie plików, udostępnianie ekranu, pisanie/rysowanie na białej tablicy, dawanie plusów/
minusów, itd.
ZADANIE 5 – Poinformowanie uczestników
o wymaganiach technicznych związanych z webinarem
Wymogi techniczne dot. oprogramowania – uczestnicy webinaru powinni wiedzieć, że w trakcie webinaru nie należy uruchamiać innych programów. Mogą one spowodować konflikty
z oprogramowaniem do webinarów lub zająć część mocy obliczeniowej komputera, co może przyczynić się do pogorszenia
jakości transmisji.
o Wymogi dot. sprzętu – różne programy do webinarów mają różne wymogi w zakresie sprzętu. Należy przestrzegać wytycznych
producenta i w razie potrzeby poinformować o nich uczestników.
o Instrukcje techniczne – jeżeli na komputerze należy zainstalować oprogramowanie do webinarów lub w określony sposób
przygotować komputery użytkowników, należy udzielić instrukcji,
jak przeprowadzić te zadania. Oprogramowanie do webinarów
często nie wymaga jednak instalacji i działa jak strona internetowa lub ma funkcjonalność, dzięki której łatwo instaluje się same.
o Metody interakcji – grupie osób uczestniczących w webinarze
po raz pierwszy należy wyjaśnić funkcjonalności w oprogramowaniu do webinarów, z których korzystać będzie trener podczas
szkolenia, a także objaśnić działanie wszelkiego oprogramowania
obcego.
o Najczęstsze błędy – nowym uczestnikom webinarów warto
przedstawić listę najczęściej popełnianych błędów. Pozwoli to
łatwo rozwiązać typowe problemy techniczne i uniknąć napływu
podobnych pytań do trenera.
o
2. Przed szkoleniem
15
ZADANIE 6 – Przygotowanie planu zajęć
Plan powinien zawierać kluczowe informacje o sesji szkoleniowej i jej
ramach. Powinien być to zwięzły dokument, zawierający:
o Informacje organizacyjne na temat webinaru:
t datę i godzinę szkolenia;
t ramy czasowe – czas trwania i formę pytań;
t formę sesji szkoleniowej;
t zespół szkoleniowy – obowiązki członków zespołu ;
t liczbę uczestników;
t narzędzia interakcji.
o Informacje techniczne:
t oprogramowanie wykorzystywane w czasie szkolenia;
t wymagania sprzętowe – po stronie trenera;
t wymagania sprzętowe – po stronie uczestników.
o Informacje na temat treści szkolenia:
t temat;
t zakres
(np. główna tematyka poruszana w czasie webinaru i jej
zakres);
t program (np. kolejność tematów/treści podczas webinaru).
16
3. Podczas szkolenia
Webinar powinny poprzedzać odpowiednie przygotowanie i komunikaty
w zakresie organizacji, treści i wymogów technicznych. Niezwykle ważne
i kluczowe dla procesu nauki są aspekty organizacyjne i techniczne sesji.
W czasie pierwszych sesji w nowych grupach istotne jest, by zapoznać
uczestników z formą nauczania i oprogramowaniem wykorzystywanym
podczas webinaru. Zazwyczaj uczestników prosi się o połączenie z platformą, przynajmniej w przypadku pierwszej sesji, na 30 minut przed sesją,
aby przetestować ich komputer i połączenie z internetem. Daje to czas
na zidentyfikowanie wszelkich problemów. Gdy uczestnik nawiąże już
połączenie, może porozmawiać z pozostałymi uczestnikami lub zająć
się czymś innym (zostawiając połączenie z webinarem otwarte) do czasu
oficjalnego rozpoczęcia webinaru.
Wszelkie dodatkowe wymagania techniczne i instrukcje należy zamieścić na stronie internetowej lub przesłać uczestnikom przed rozpoczęciem sesji. Należy również dostarczyć dane kontaktowe do osób
odpowiedzialnych za wsparcie techniczne.
3.1 Zespół szkoleniowy
Efektywne przeprowadzenie webinaru uzależnione jest od wypełnienia
kilku niezbędnych funkcji w zespole szkoleniowym.
Zespół ten składa się zazwyczaj z trenera i moderatora. Przy dużych
grupach może ich wspierać drugi trener oraz w razie potrzeby pomoc
techniczna.
Przykładowo trener, który zna technologię webinarów, może z sukcesem
przeprowadzić sesję dla małej grupy uczestników (do 6 osób). Jednak
3. Podczas szkolenia
17
podczas webinaru dla grupy ponad dwudziestoosobowej konieczna jest
pomoc moderatora, aby zarządzać uczestnikami.
Trener
Kluczowe zadania trenera obejmują:
o
Przeprowadzanie prezentacji i wspieranie realizacji zadań przy
pomocy metod angażujących uczestników.
o
Odpowiadanie na pytania uczestników zarówno w trakcie, jak
i po zakończeniu sesji.
o Reprezentowanie grupy organizującej szkolenie poprzez powita-
nie/pożegnanie uczestników w imieniu organizatora (uczestnicy
nie muszą odwiedzać instytucji/firmy, aby wziąć udział w sesji,
więc warto wyjaśnić, kto ją organizuje).
o Utrzymywanie pozytywnej i stymulującej atmosfery, która wspiera
proces uczenia się, oraz sprawdzanie poziomu zaangażowania
i satysfakcji uczestników.
Moderator
Główne zadania moderatora obejmują:
o Reprezentowanie grupy organizującej szkolenie poprzez powita-
nie/pożegnanie uczestników w imieniu organizatora (uczestnicy
nie muszą odwiedzać instytucji/firmy, aby wziąć udział w sesji,
warto więc wyjaśnić, kto ją organizuje).
o Moderowanie i organizowanie dyskusji.
o Raportowanie postępu dyskusji i przekazywanie najważniejszych
informacji.
Zapewnianie wsparcia technicznego poprzez przedstawienie
uczestnikom aplikacji i pomaganie w ich odpowiednim wykorzystaniu poprzez rozwiązywanie wszelkich napotkanych problemów technicznych.
o Zarządzanie komunikacją między trenerem a uczestnikami oraz
przekazywanie pytań i informacji zwrotnych. Obejmuje to także
o
18
monitorowanie obszaru chatu i grupowanie pomysłów/pytań/
informacji zwrotnych, aby jak najefektywniej wykorzystać je w dostępnym czasie.
o
Tworzenie materiałów edukacyjnych i marketingowych, wspierających webinar, oraz publikowanie ich (wraz z komentarzami)
na publicznie dostępnych serwisach, takich jak serwisy społecznościowe.
W związku z rozproszeniem uczestników, w trakcie webinaru
wykorzystuje się narzędzia umożliwiające niezbędną interakcję
wirtualną:
Chat – pozwala trenerowi i/lub moderatorowi:
o
wprowadzić uczestników w tematykę sesji poprzez tekst, do
którego mogą się odnieść;
o podkreślić najważniejsze punkty sesji bez przerywania głównej
prezentacji lub wyświetlanych multimediów;
o zadawać pytania w trakcie sesji bez przerywania głównej pre-
zentacji lub wyświetlanych multimediów;
o
przekazywać uczestnikom informacje dotyczące problemów
technicznych bez przerywania głównej prezentacji lub wyświetlanych multimediów.
3. Podczas szkolenia
19
Rys. 1, Okno chatu w ClickMeeting
Quizy i kwestionariusze pozwalają trenerowi i/lub moderatorowi:
o oceniać postępy uczestników;
o oceniać zaangażowanie i wypowiedzi uczestników;
o motywować uczestników do większego zaangażowania.
Rys. 2, Okienko pop-up ankiety w Adobe Connect
20
Wirtualne białe tablice pozwalają trenerowi i/lub moderatorowi:
o podkreślać kluczowe treści sesji;
o ułatwiać współpracę między uczestnikami (w małych zespołach);
o zwiększać zaangażowanie uczestników, np. poprzez bezpośred-
nie rysowanie pomysłów lub skojarzeń, gromadzenie pomysłów
uczestników podczas burzy mózgów.
Rys. 3, Udostępnianie tablicy interaktywnej w programie DimDim
Udostępnianie ekranu pozwala trenerowi i/lub moderatorowi:
o edytować dokument w czasie rzeczywistym;
o ułatwiać współpracę między uczestnikami (w małych zespołach);
o sprawdzać pracę i postępy uczestników;
o angażować uczestników w ćwiczenia oparte na współpracy.
3. Podczas szkolenia
21
Rys. 4, Udostępnianie ekranu w ClickMeeting
Udostępnianie plików pozwala trenerowi i/lub moderatorowi:
o rozpowszechniać informacje w dokumentach lub plikach;
o pokazywać przykłady zastosowania wiedzy poprzez dokumenty
stworzone przed sesją.
Rys. 5, Opcja udostępniania pliku w programie Yungma
22
Gry online pomagają uczestnikom:
o zapamiętać zaprezentowane materiały instruktażowe;
o uczestniczyć w ćwiczeniach opartych na współpracy.
Przyciski zgłaszam się i plus/minus pomagają trenerom:
o uzyskać informacje zwrotne na temat poziomu uwagi uczestników;
o
otrzymać odpowiedzi na proste pytania, np. czy mnie państwo
słyszą?, czy widzą państwo prezentację?, czy mają państwo jakieś
pytania?, czy możemy przejść dalej?;
o na podstawie pytań zamkniętych angażować uczestników w dia-
log typowy dla tego w sali szkoleniowej;
o kontrolować postępy osób śledzących temat prezentacji, np. czy
się państwo zgadzają?, czy potrafią państwo wyjaśnić, w jaki sposób można to zastosować?
Pic. 6, Funkcja „zgłaszam się” w ClickMeeting.
3. Podczas szkolenia
23
3.2 Dźwięk
Dźwięk jest kluczowy dla webinarów i wraz ze slajdami prezentacji tworzy
główny kanał przekazu treści sesji. Dlatego też jego jakość i niezawodność
są tak ważne. Trzy główne czynniki wpływające na transmisje audio to:
o Odpowiednie oprogramowanie – przed umożliwieniem dostępu do
webinaru dużej grupie uczestników należy przetestować dźwięk.
o Szybkie, niezawodne łącze internetowe – jeżeli, przykładowo, łącze in-
ternetowe służy czasami do transferu dużych ilości danych, trener powinien
sprawdzić, czy w trakcie webinaru łącze nie będzie dodatkowo obciążone.
o Użycie słuchawek z mikrofonem – podczas realizacji webinaru bardzo
ważna jest jakość słuchawek oraz, w szczególności, mikrofonu. Radzimy
korzystać z zestawu przystosowanego do transmisji VOIP, w którym mikrofon jest częścią zestawu słuchawkowego. Dzięki temu mikrofon znajduje się w stałej odległości od ust, co oznacza minimalizację odgłosów
otoczenia oraz regulację głośności wypowiedzi trenera.
3.3 Wideo
Wiele webinarów przeprowadza się bez wykorzystania przekazu wideo
przez trenera. Jeżeli wideo ma być jedynym obrazem na ekranie, warto
zastosować tę metodę, aby utrzymać zaangażowanie uczestników. Jeżeli
nie, a widoczne są inne przyciągające uwagę elementy, takie jak prezentacje lub widok ekranu, warto dobrze przemyśleć wykorzystanie wideo,
ponieważ obciąża ono łącze, przez co ogranicza przesył danych. Może to
spowolnić webinar, przysporzyć trudności trenerowi, oraz zakłócić proces
nauki uczestników.
Jeżeli trener po raz pierwszy przeprowadza webinar lub jeśli uczestnicy
udostępniają ze swojej strony obraz wideo, należy być świadomym kwestii oświetlenia. Aby uniknąć silnych cieni, należy mieć dwa źródła światła
24
skierowane na daną osobę. Oświetlenie nie powinno także być skierowane bezpośrednio na kamerę, aby nie powodować refleksów świetlnych. Za
trenerem można umieścić baner z logo organizatora, jeżeli ma subtelną
kolorystykę. Należy jednak pamiętać, że okno, w którym wyświetla się
wideo, jest małe, więc skomplikowane grafiki nie sprawdzą się wizualnie
przy tej wielkości.
Zalety wykorzystania streamingu wideo:
o
większa interaktywność;
o
uczestnicy widzą trenera – pomaga to im skoncentrować się na
prezentacji;
o jeżeli webinar przeznaczony jest dla niewielkiej grupy osób, każdy
uczestnik może korzystać z transmisji wideo – pomaga to uczestnikom poczuć się swobodniej, ponieważ mogą widzieć się nawzajem.
Wady wykorzystania streamingu wideo:
o
może zbytnio obciążać łącze;
o uczestnicy mogą skupiać się bardziej na osobie mówiącej niż na
temacie webinaru.
3. Podczas szkolenia
25
4. Po szkoleniu
Wiele dostępnych pakietów oprogramowania do webinarów pozwala
nagrywać sesje szkoleniowe. Dzięki wykorzystaniu tej funkcji nagranie
można wykorzystać następnie do szeregu celów.
Przygotowanie i prezentacja materiałów po zakończeniu szkolenia:
o Nagraną sesję można wykorzystać do promowania i
wprowadzania na rynek kolejnych sesji oferowanych przez trenera/
organizatora. Udostępnienie nagrania wideo z sesji szkoleniowej na stronie internetowej firmy lub innych serwisach,
takich jak YouTube oraz eHow, może zachęcić potencjalnych
uczestników/klientów do zapisania się na szkolenie oferowane
przez daną instytucję.
o
Nagraną sesję można wykorzystać jako część kursu e-learningowego. Można ją załadować na platformę e-learningową
i włączyć w szerszy program nauczania, z którym powiązany
jest webinar.
o
Nagrana sesja może stanowić dobry materiał do samooceny
trenera.
o
Nagrane webinary można łączyć w bazę wiedzy i dzielić
na kategorie do dalszego wykorzystania jako materiały
szkoleniowe. Jest to szczególnie przydatne w przypadku
materiałów przygotowywanych dla nowych pracowników
w firmie.
Ocena sesji:
o
Dokonaj przeglądu nagranej sesji szkoleniowej;
o Przeprowadź samoocenę zastosowanych metod pedagogicznych;
26
o
Przeanalizuj chaty i ćwiczenia, które wymagały interakcji
uczestników;
o
Przeanalizuj aktywność i produktywność uczestników względem czasu trwania sesji;
o Przeanalizuj kwestionariusze oceny wypełnione przez uczest-
ników.
Kontynuacja po szkoleniu:
o
Odpowiedz na wszystkie kwestie, które nie zostały omówione
w czasie sesji (poprzez chat, narzędzia do pytań i odpowiedzi, itd.)
o Rozpowszechnij wśród wszystkich uczestników linki, prezentacje,
materiały dodatkowe i informacje o podobnych szkoleniach.
4. Po szkoleniu
27
5. Przykłady
5.1 Lista kontrolna dla trenera
tuż przed rozpoczęciem webinaru
Webinarowa lista kontrolna
Czy przeprowadziłem analizę grupy docelowej?
Czy język i materiały są dostosowane do grupy docelowej?
Czy mam wszystkie materiały i niezbędny sprzęt?
Czy mam plan „B”?
Czy mam stabilne łącze internetowe?
Czy mam zestaw słuchawkowy?
Czy zawczasu przygotowałem quizy i inne zadania dla uczestników?
Czy mam scenariusz szkolenia? Czy zawiera cele, moduły, ćwiczenia, czas, materiały, treść ćwiczeń, zasoby i narzędzia?
Czy przed rozpoczęciem szkolenia ustaliłem jego zasady i warunki?
Ile czasu potrwa szkolenie?
Czy wiem, ile ze współpracujących ze mną osób jest przygotowanych? (np. eksperci, moderator)
Czy wszystkie materiały są gotowe do pobrania z wirtualnego
pokoju?
28
☑
5.2 Scenariusz webinaru
Streszczenie webinaru:
Tytuł:
Bezpieczny aparat fotograficzny podczas wakacji
Podtytuł:
Jak bezpiecznie podróżować z aparatem fotograficznym?
Cykl:
Wakacje w 5 minut.
Trener:
Adam Smith
Moderator:
Tom White
Cel szkolenia:
Podniesienie świadomości potencjalnych zagrożeń, na które narażeni są turyści za granicą.
Wielkość grupy:
30 osób
Profil grupy:
Zgodny z profilem „Wakacje w 5 minut”.
Dodatkowe informacje:
Zachęcaliśmy zwłaszcza osoby wyjeżdżające za
granicę do zarejestrowania się na webinar.
Aplikacja:
ClickMeeting
Wymagania:
Zgodnie z wymaganiami aplikacji
Czas trwania:
5-6 minut
Nagrywanie:
Tak
Narzędzia:
Prezentacja, czat, komunikacja VoIP pomiędzy
instruktorem a uczestnikami (nadawanie obrazu
z kamery: tak)
Zaangażowanie:
kwestionariusz (1), dodatkowa zachęta do rozmów
na czacie
5. Przykłady
29
Tu wpisz wszytkie podstawowe informacje
dotyczące webinaru.
Zazwyczaj znajdują się
na pierwszej stronie
slajdu, dzięki czemu
łatwiej do nich wrócić.
Najważniejsze
punkty:
1. Wstęp
2. Dlaczego aparat przydaje się na wakacjach?
3. Jakie są potencjalne zagrożenia?
4. Najprostsze metody, aby im zapobiec:
o Pilnuj swojego bagażu i rzeczy osobistych
o Nie stwarzaj wrażenia, że chwalisz się swoimi
rzeczami
o Pamiętaj o przepisach związanych z przekra-
czaniem granicy
5. Nietypowe sytuacje
6. Pytania i odpowiedzi (pytania zadawane poprzez czat)
Tutaj należy opisać
webinar w czasie.
Nie jest to skrypt
prezentacji PPT ani
scenariusz publicznego wystąpienia. To
scenariusz webinaru,
powinien więc zawierać odpowiednie
informacje.
Odwołujemy się do
kluczowych punktów
z poprzedniej strony!
Opis tego, co mówię
lub robię, ale nie
opis slajdu! Mogą tu
być różne fragmenty
tego, co mówię, lub
punkty kluczowe, ale
nie jest to przykład
wypowiedzi!
Uzupełnienie:
Uczestnicy otrzymają dostęp do nagranego webinaru na okres 3 miesięcy od daty uczestnictwa.
Wysłany zostanie zbiorczy e-mail z linkami do innych stron poświęconych kwestiom bezpieczeństwa podczas wyjazdów wakacyjnych.
Uwagi:
Webinar trwa jedynie 5 minut, co warunkuje konieczność unikania wszelkich dygresji. Nie mogę
być rozpraszany przez czat, więc jak wspomniałem, odpowiedzi na pytania z czatu zostaną udzielone na końcu.
Scenariusz:
Slajd tytułowy:
Opis:
30
Drodzy Uczestnicy…
Adam Smith, od dziecka zajmujący się fotografią, od 10 lat fotoreporter brytyjskiego wydania słynnego magazynu „X”
Czas, jakim dysponujemy, to tylko 5 minut, więc
aby nie przeciągać – podstawowe zasady: ...
Treść:
Typowy slajd z dużym tytułem i podtytułem. Na
dole moje zdjęcie razem z opisem oraz okładka
magazynu z moim zdjęciem (może z lipca albo
grudnia zeszłego roku?)
Slajd:
/nie/
Cel:
Prezentacja i wstęp do tematu
Czas trwania:
00:45
Uwagi:
Z powodu bardzo małej ilości czasu, jaki mam do
dyspozycji, połączę go ze slajdem tytułowym. Całość nie może przekroczyć 1 minuty.
Jeśli scenariusz zostanie
rozbudowany w przyszłości, można wkleić
miniaturę slajdu przygotowanego w narzędziu do tworzenia prezentacji. Z czasem, gdy
wrócimy do tematu, łatwiej jest nam wszystko
zapamiętać i poprowadzić kolejny webinar bez
długich przygotowań.
Dlaczego aparat przydaje się na wakacjach?
Opis:
Chyba nikt z nas nie potrafi już sobie wyobrazić wakacji bez możliwości robienia zdjęć czy nagrywania filmów upamiętniających te wyjątkowe chwile.
Niestety, błoga wakacyjna atmosfera niekiedy nie
pozwala nam dostrzec następujących zagrożeń…
Treść:
Zdjęcie typowego aparatu cyfrowego + wypunktowane pytania do uczestników:
o Deszcz, pył, śnieg;
o Kradzież
i oszustwo;
o Różnice kulturowe (są miejsca gdzie nie moż-
na robić zdjęć);
o Różnice prawne.
Slajd:
/nie/
Cel:
Podkreślam wagę tematu, żeby zwiększyć poziom
uwagi uczestników.
Czas trwania:
00:45
5. Przykłady
Treść wizualna webinaru – jeśli głównym
elementem jest prezentacja, wtedy oczywiście będzie to również
treść slajdu. Nie musi
być dokładna – chodzi
o zarys rozbudowywany podczas opracowywania materiałów.
31
Krótko mówiąc, co
chcę przekazać w pier-wszej części – Slajd
tytułowy? A więc cel
częściowy.
Uwagi:
Upewnij się też, że slajd można zrozumieć w krótkim czasie. Jeśli ci się uda, warto wspomnieć:
„wiem, że wielu z Was wybiera się na takie wczasy
w ciągu najbliższych dni lub tygodni” – uczestnicy
poczują, że wiadomość jest adresowana bezpośrednio do nich.
Kwestionariusz:
Opis:
Panie i Panowie! To były moje rozwiązania, które
sprawdziły się w praktyce. Zastanawiam się, jakie
rozwiązania Wy byście wybrali?
/włącz quiz/
/czekam na odpowiedzi/
Dobrze, przyjrzyjmy się wynikom .... /dyskusja/
Treść:
Quiz wielokrotnego wyboru:
Dobre metody, aby zabezpieczyć aparat na
wakacjach:
o Nie chwal się drogim sprzętem
o
Używaj torby i pokrowca bez widocznych
logo drogich marek
o Poinformuj towarzyszy podróży o fakcie po-
siadania przy sobie drogiego sprzętu, aby byli
bardziej ostrożni
o
Jeśli to możliwe, traktuj aparat jako bagaż
podręczny
o Nie bierz aparatu w ogóle;
Muszę wymyślić jeszcze dwa – jeden sensowny,
drugi absurdalny!
Slajd:
/nie/
Cel:
Dla podkreślenia wagi tematu, proszę uczestników
o wyrażenie ich opinii poprzez ankiety.
Czas trwania:
01:15
Uwagi:
Trochę więcej czasu na odpowiedź na ankietę.
Można komentować w trakcie odpowiadania. Dostarczam wyniki ankiety.
32
Pytania:
Opis:
Teraz zobaczmy, jakie pytania pojawiły się na czacie. Jeśli chcesz zapytać o coś jeszcze – teraz jest
na to czas ...
Treść:
Slajd końcowy. Informacja kontaktowa. To może
być duże logo, żeby podkreślić moją osobę (zapytaj organizatora, czy się na to zgadza!)
Slajd:
Adam Smith
[email protected]
Dziękuję za uwagę!
Cel:
Przeglądam czat i udzielam odpowiedzi na
pytania.
Czas trwania:
02:00 (jeśli nie będzie wielu pytań – kontynuujmy!)
Uwagi:
Nie musimy już ścigać się z czasem. Chcę utrzymać dobry kontakt z uczestnikami, więc jeśli to
konieczne, odpowiadam na wszelkie pytania.
5.3 Przykłady pytań dla uczestników (przed i po)
Czy słyszysz mój głos i widzisz prezentację?
☑
Widzę i słyszę
Widzę, ale nie słyszę
Słyszę, ale nie widzę
5. Przykłady
33
Które z wymienionych zalet webinaru mają dla Ciebie
największą wartość?
☑
Krótszy czas szkolenia
Likwidacja kosztów podróży i zakwaterowania
Minimalizacja kosztów materiałów szkoleniowych
Dyspozycyjność niedostępnych kiedy indziej ekspertów
Automatyczna ewaluacja
Możliwość nagrywania sesji i dzielenia się nimi
Jak chciałbyś używać webinarów w swojej firmie?
☑
Szkolenia wewnętrzne
Szkolenia otwarte dla zewnętrznych uczestników
Sprzedaż
Pomoc techniczna
Marketing
Który czynnik sprawia, że przeprowadzenie webinaru nie
jest możliwe?
Brak tabletu graficznego lub innego narzędzia do rysowania
Brak połączenia z internetem
Brak słuchawek z mikrofonem
Brak kamery
Brak prezentacji w programie PowerPoint
Brak oprogramowania webinarowego
34
☑
www.webinar2learn.eu