BIOSTYMULATORY NIEZBĘDNE W NOWOCZESNEJ

Stymulatory wzrostu niezbędne w nowoczesnej produkcji rolnej
Autor: Dyr. Handlowy Przedsiębiorstwa INTERMAG Piotr Lubaszka
W ostatnich sezonach z uwagi na niesprzyjające warunki klimatyczne w wielu
gospodarstwach produkcja rolnicza jest obarczona dużymi stratami. Jest to szczególnie
dotkliwe w latach, w których – podobnie jak w tym roku – ceny rzepaku czy pszenicy są
rekordowo
wysokie.
Jednym
z
elementów
nowoczesnej
produkcji
rolniczej,
pozwalającym ograniczyć niekorzystny wpływ mrozu, przymrozków czy suszy jest
stosowanie stymulatorów wzrostu bądź ich dodawanie do roztworów nawozów
dolistnych czy zapraw nasiennych. Takie traktowanie pozwala na ograniczenie
negatywnego wpływu czynników zewnętrznych na uprawiane rośliny i na uzyskanie
wysokich plonów.
Dlaczego stosujemy biostymulatory?
Jest kilka powodów, dla których warto stosować stymulatory wzrostu. W przypadku upraw
nasiennych poleca się je stosować szczególnie w ekstremalnych warunkach np. suszy, zbyt
dużej wilgotności czy okresowych niedoborów składników mineralnych. Dzięki temu
uzyskuje się: szybsze i bardziej równomierne wschody roślin, stymulację wzrostu i rozwoju,
poprawę zdrowotności roślin i otrzymanych z nich nasion, wzrost plonu ogólnego i
handlowego, poprawę jakości i zdrowotności materiału wysadkowego i siewnego. W
uprawach cebuli, warzyw korzeniowych i liściowych uzyskuje się natomiast ich wyrównanie
plonu, brak rozwidleń i deformacji.
W
uprawach
nasiennych
poleca
się
wykorzystywanie
płynnych
nawozów
nanasiennych wzbogaconych o stymulatory wzrostu, dzięki czemu kiełkujące nasiona mogą
łatwiej pobierać z dostarczonego produktu składniki pokarmowe niezbędne w okresie
kiełkowania i ukorzeniania się. W takich warunkach rośliny stosunkowo szybko wytwarzają
mocny i silny system korzeniowy, a tym samym penetrują głębsze i bardziej żyzne warstwy
gleby – to również pozwala zwiększyć ich odporność na susze. Oczywiście nawozy
nanasienne wzbogacone o biostymulatory, np. zawierające tytan, należy stosować łącznie z
zaprawami nasiennymi. Stosowanie na tym etapie stymulatorów powoduje, że młode rośliny
są mniej podatne na porażenie przez patogeny. Dobre efekty daje stosowanie przez siewem
preparatów na bazie efektywnych mikroorganizmów, poprawiających strukturę i właściwości
mikrobiologiczne gleby, a także chroniących rośliny przed chorobami. Połączenie produktów
1
zawierających tytan oraz efektywne mikroorganizmy znalazło już zastosowanie w
gospodarstwach prowadzących integrowaną produkcję lub przestawiających się z produkcji
konwencjonalnej na ekologiczną.
Mineralne stymulatory i regulatory wzrostu
W połowie ubiegłego roku Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi na podstawie ustawy o
nawozach i nawożeniu zarejestrowało nowy mineralny stymulator pod nazwą Tytanit.
Zawiera on w 8,5 g tytanu w 1 litrze. Na rynku są też dostępne inne regulatory wzrostu i
rozwoju, zawierające najczęściej hormony roślinne – substancje naturalnie występujące w
roślinach w niewielkich ilościach. Rolą tych związków lub hormonów jest uczestniczenie w
regulowaniu procesów życiowych roślin, ich wzrostu i rozwoju, wpływają one także na
pobieranie i transportu wody oraz substancji pokarmowych, ruchy aparatów szparkowych,
oczywiście uczestniczą one także w procesie fotosyntezy. Hormonami roślinnymi są:
gibereliny, auksyny, cytokininy, kwas abscysynowy i jasmonowy, a także etylen. W uprawie
roślin, bardzo rzadko stosuje się naturalne hormony (oprócz giberelin), a roślinom dostarcza
się je najczęściej w postaci np. syntetycznych auksyn lub cytokinin.
W roślinach występują także związki, niebędące składnikami pokarmowymi, ale odgrywające
ważną rolę w życiowych procesach roślin. Takim składnikiem okazuje jest np. tytan.
Zainteresowanie tym pierwiastkiem bardzo wzrosło, odkąd ponad 20 lat temu opublikowano
prace, dotyczące korzystnego wpływu tytanu na wiele gatunków roślin uprawnych. W ich
wyniku dowiedziono, że plonowanie roślin traktowanych dolistnie związkami tytanu wzrastał
przeciętnie o 10-20%. W niektórych doświadczeniach prowadzonych w uprawie jabłoni,
kukurydzy czy buraków cukrowych, plon pod wpływem traktowania roślin preparatem
zawierającym jony tytanu, wzrósł o ponad 30%, a zawartość chlorofilu w liściach była od 16
do 65% większa niż w kontroli. Dowiedziono także, że tytan łagodzi m.in. u roślin pomidora
uszkodzenia herbicydowe, zwiększa plon suchej masy owoców, podnosi aktywność wielu
enzymów i przyspiesza proces fotosyntezy. W przypadku kukurydzy rosnącej na glebie
alkalicznej wykazano, że tylko jedno opryskiwanie preparatem zawierającym tytan
zwiększyło plon świeżej masy o 44%, natomiast na glebie kwaśnej ten sam zabieg nie
wpłynął na zwiększenie plonu, gdyż zawartość tytanu w tych roślinach była cztery razy
większa. Również w uprawie wczesnych odmian ziemniaków na przyspieszony zbiór bardzo
dobre efekty dało stosowanie mineralnych stymulatorów wzrostu zawierających tytan. Dzięki
tym zabiegom uzyskano przyspieszenie dojrzewania oraz zwiększenie plonu handlowego, w
2
pierwszych terminach zbioru nawet o 10-15%. Podobne produkty poleca się także w tych
przypadkach, gdy zależy nam na wczesnym zbiorze ogórków, pomidorów i kwiatów.
W celu wykorzystania biologicznego potencjału tkwiącego w roślinach oraz
ograniczenia niekorzystnego wpływu na nie czynników bio- i abiotycznych, rolnicy od wielu
już lat na coraz większych areałach stosują stymulatory wzrostu. Najważniejszą rolę wydają
się odgrywać stymulatory i biostymulatory pochodzenia syntetycznego, a także coraz bardziej
popularne w ostatnich latach wyciągi i ekstrakty z roślin i glonów morskich, aminokwasy
oraz różnego rodzaju witaminy. Stosowanie tego typu produktów ma za zadanie
wspomaganie wytwarzania w komórkach roślinnych m.in. energii niezbędnej do
zachodzących w nich przemian chemicznych. Zaoszczędzoną w ten sposób energię rośliny
mogą wykorzystać na lepszy wzrost czy stworzenie naturalnej bariery, zapobiegającej
porażeniu przez choroby. Wpływa to nie tylko na wytwarzanie przez rośliny większej masy
zielonej, ale przede wszystkim stymuluje je do lepszego plonowania.
Mechanizmy działania
Jednym z naturalnie występujących w przyrodzie stymulatorów wzrostu jest tytan. Jego
naturalna dostępność i przyswajalność dla roślin uzależniona jest przede wszystkim od pH
gleby i zawartości w niej materii organicznej. Im wyższa wartość wskaźnika pH i zawartość
materii organicznej tym dostępność jonów tytanu zmniejsza się. Ocenia się, że rośliny
zbożowe mogą zawierać 10-20 mg tytanu na kg-1 s.m., rośliny motylkowe 20-80 mg tytanu na
kg-1 s.m., a okopowe do 120 mg tytanu na kg-1 s.m. W niektórych badaniach wykazano
tendencję do większego akumulowania tytanu w tkankach zawierających krzem.
Korzystny wpływ jonów tytanu na roślinę związany jest, co najmniej z czterema
mechanizmami:
● Wzrostem aktywności jonów żelaza w komórkach (intensyfikacja procesów
oksydacyjno-redukcyjnych). Na ten aspekt stymulującego działania tytanu zwracał uwagę
między innymi węgierski uczony I. Pais a także J. Borkowski i B. Dyki z Instytutu
Ogrodnictwa w Skierniewicach. Twierdzą oni, że dolistne nawożenie tytanem wpływa na
zwiększenie zawartości w roślinach ilości chlorofilu, którego powstawanie stymulują właśnie
jony żelaza. Można także wnioskować, że dzięki zwiększeniu aktywności żelaza, które
odpowiada za powstawanie enzymów wzrasta intensywność fotosyntezy. Enzymy te
3
kontrolują tzw. procesy fotochemiczne – czyli przekształcana energii świetlnej pochłoniętej
przez chlorofil w energię wiązań chemicznych.
Poprzez dolistne wprowadzenie jonów tytanu do roślin jednoznacznie zwiększa się:
synteza chlorofilu, intensywność fotosyntezy oraz wzrasta aktywność takich enzymów, jak:
katalazy czy peroksydazy, odpowiedzialnych za likwidowanie wolnych rodników.
Udowodniono również, że tytan wpływa na wzrost aktywności: lipoksygenazy – więc
enzymu związanego z utlenianiem kwasu linolowego i linolenowego. Fakt ten nabiera
znaczenia w przypadku młodych, rozwijających się roślin, gdyż doprowadza do stabilizacji
ich membran cytoplazmatycznych. Wzrost zawartości jonów tytanu w roślinach ma także
wpływ na intensywność procesów lignifikacji, stymulowanej przez jony żelaza.
● Wzrostem tempa pobierania składników pokarmowych. Potwierdził to w swoich
badaniach doc. dr hab. Paweł Wójcik z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach. Odnotował
on, że stosując preparaty zawierające tytan zwiększa się tempo pobierania składników
pokarmowych zarówno dostarczonych dolistnie, jak i podawanych w formie roztworu
doglebowo, np. przez fertygację. Związane to jest między innymi z wcześniej wspomnianymi
czynnikami oraz ze zwiększeniem ciśnienia osmotycznego w komórkach nadziemnej części
rośliny (organizm roślinny dążąc do wyrównania ciśnienia pobiera poprzez system
korzeniowy większe ilości wody i składników pokarmowych w niej zawartych).
● Zwiększeniem wigoru ziarna pyłku. W badaniach prowadzonych w Instytucie
Ogrodnictwa w Skierniewicach wykazano pozytywny wpływ dolistnego nawożenia tytanem
na procesy zapylenia i zapłodnienia. Związane jest to przede wszystkim ze zwiększeniem
wigoru ziaren pyłku i lepszym jego przyleganiem do powierzchni znamienia słupka oraz z
intensyfikacją rozwoju łagiewki pyłkowej
● Wzmocnieniem odporności przeciwko niektórym patogenom grzybowym. Wykazano,
że tytan może także zahamować i ograniczyć rozwój chorób grzybowych np. mączniaka
prawdziwego oraz alternariozy.
Aminokwasy, witaminy i tytan
Tytan, jako mineralny stymulator wzrostu i procesów biologicznych zachodzących w roślinie
stał się w ostatnim czasie składnikiem nawozów dolistnych i mineralnych polecanych do
produkcji rolniczej oraz ogrodniczej. Dodatek tego stymulatora do zabiegów dolistnych lub
stosowanie go w innych produktach pozwala roślinom lepiej wykorzystać dostarczane im
mikro- i makroelementy. To właśnie optymalizacja wykorzystania dostarczonych roślinom
4
składników pokarmowych, pozwala ograniczyć ogólne koszty nawożenia i uczynić je bardziej
racjonalnym.
W ubiegłym roku do nawozów wprowadzono nowatorską formułę CHAAT. CHAAT to
unikalne połączenie aminokwasów egzogennych, witamin, schelatowanych mikroelementów i
łatwo przyswajalnego dla roślin tytanu. Dodatek tej formuły daje nawozom dodatkowe
właściwości biostymulujace, czyli uodparnia rośliny na warunki stresowe, poprawia ich
zimotrwałość oraz ułatwia regenerację po uszkodzeniach.
5