Krótka historia wybranych miejscowości w mojej gminie Słubice

1
Krótka historia wybranych miejscowości w mojej gminie Słubice
Gmina Słubice zajmuje środkową część Doliny Dobrzykowsko-Iłowskiej ograniczoną
Wysoczyzną Gąbińską. Gmina należy do gmin nadwiślańskich.
Poniżej przedstawiony jest herb gminy Słubice.
Herb Ostoja jest jednym z najstarszych herbów w Polsce.
Należy do rodu Mikorskich, także Józefa Andrzeja - ziemianina
zasłużonego w przeszłości dla naszej gminy. Na czerwonym tle
przedstawiony jest nagi miecz pomiędzy żółtymi półksiężycami.
Po drugiej stronie białej wstęgi znajdują się złote kłosy zbóż,
które symbolizują tradycje rolnicze gminy.
Historia herbu Ostoja sięga do czasów Bolesława Śmiałego, który nadał go
pułkownikowi o imieniu Ostoja na przełomie XI i XII wieku. Legenda głosi o darowaniu
przez płk Ostoję życia nieprzyjacielowi, który wtargnął do Polski i próbował zaatakować
strażników. Wróg powróciwszy do swojego obozu nakłonił dowódcę do ataku. To była jednak
pułapka. Ostoja ze swoimi ludźmi otoczył ich ze wszystkich stron i nie dał żadnych szans na
obronę, a następnie ruszył na zupełnie nieprzygotowany do walki obóz wroga, siejąc zagładę.
Niewolnik pułkownika Ostoji za przyczynienie się do zwycięstwa odzyskał wolność.
W gminie Słubice znajduje się wiele miejscowości, które warte są zwiedzenia choćby
ze względu na swoją historię, czy też wyjątkowe zabytki.
Poniższa mapka przedstawia miejscowości opisane przeze mnie
2
1. Świniary
Wieś, która już w wieku XI-XII należała do posiadłości benedyktyńskiego opactwa św.
Wojciecha z Płocka. Nazwa wskazuje na średniowieczne zajęcia ludności poddanej
zakonnikom, a więc pasania bydła i świń. Rok 1939 stanowi przełom, ponieważ książę
Bolesław II uwalnia od danin książęcych Świniary. W XV wieku miejscowość ta uległa
podziałowi na własność prywatną i duchowną. W XV wieku własność duchowna określana
była mianem Mnichowców, natomiast własność szlachecka pozostała pod tą samą nazwą.
2. Jamno
Jest kolejną wsią, która stanowiła własność duchowną. Miejscowość tę darował w 1292 roku
książę Bolesław biskupstwu poznańskiemu. 7 lat później został wybudowany kościół Św.
Marcina. Parafia Jamno była rozległa. Właściciele Słubic ufundowali przed rokiem 1616
kaplicę zwaną kaplicą Słubickich. W kaplicy był ołtarz, a przy kaplicy Słubiccy utrzymywali
duchownego altarystę, którego zadaniem było odmawianie regularnej modlitwy mszalnej za
zmarłych fundatorów oraz ich przodków. Parafia w Jamnie istniała do połowy XIX wieku. W
1854 roku po spaleniu kościoła przeniesiono parafię do Słubic, a w miejscu nieistniejącego
kościoła postawiono krzyż. W szczerym polu pozostał jedynie zdewastowany cmentarz
grzebalny, na którym zachowały się stare nagrobki - jeden rodziny Zarembów, drugi rodziny
Skarżyńskich.
3. Zyck (dawniej Życk)
Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1384r. Wieś ta była zamieszkiwana przed
Ród Junoszów, z której inicjatywy prawdopodobnie powstał kościół parafialny w Zycku.
Folwarki należały wówczas do: Walentego Czerskiego, Zuzanny Czerskiej, Jana Życkiego
oraz Feliksa Żackiego. O miejscowości niewiele wiadomo do roku 1863, kiedy to 13 grudnia
miała miejsce jedna z ostatnich bitew Powstania Styczniowego. Powstańcy zatrzymali się w
Słubicach i okrążeni zostali przez sztabskapitana Cytowicza, majora Sztejna z Sochaczewa,
sztabskapitana Poznańskiego i majora Kiryjewa z Łowicza. Słabiej obsadzona była droga na
Zyck. Po wielu wysiłkach powstańcy wycofali się w kierunku Piotrkówka i Zycka. Jednak
zostali dopędzeni w Zycku. Około 200 ludzi podjęło walkę z kozakami, dragonami i huzarami
w liczbie 700. Straty strony rosyjskiej były duże. Ocenia się, że zabitych i rannych było około
100. Polacy stracili kilkudziesięciu powstańców, ponad 10 osób znalazło się w niewoli, wielu
utonęło w Wiśle przy przeprawie. Ocalali udali się przez Juliszew, Grabie, Łąck do Kowala
na Kujawach. Obecnie w Zycku znajduje się kościół w kształcie krzyża greckiego w stylu
neobarokowym.
XIX- wieczna chałupa w
Zycku
3
4. Piotrkówek (dawniej Piotrków lub Piotrkowice)
W 1603 roku był jednowioskową parafią, do której zaliczano wieś Suchodół oraz osady na
Ostrowie. W miejscowości tej znajdował się kościół św. Trójcy, którego patronem był Jakub
Iłowski. Nie wiadomo czy kościół ten był fundacją XIV-wieczną, czy dawniejszą, a nawet
starszą od życkiej. W 1603 roku należały do plebanii dwa łany roli, a także dziesięciny z
folwarków w Słubicach, Życku i Piotrkówku oraz meszne od kmieci. Wiadomo że w XVI w.
leżała na kępie wiślanej, podobnie jak i wieś Mańko. Dzięki zmieniającemu się korycie
Wisły, zostały prawdopodobnie zniszczone przez rzekę. Wsie te cieszyły się złą sławą (flisacy
często bywali ograbiani przez mieszkańców). Patronem kościoła był Jakub Iłowski - kanonik
płocki. Obecnie Piotrkówek należy do parafii Zyck.
Stara chata wiejska w okolicach Piotrkówku w pobliżu wału nadwiślańskiego
5. Słubice
Wieś szlachecka, której nazwa pochodzi od starosłowiańskiego słowa „słub” oznaczającego
miejsce do połowu ryb. Już w XII w. miejscowość ta należała do rycerstwa z rodu Prusów na
Mazowszu. Starosta wyszkowski Jakub jako pierwszy zaczął używać nazwiska Słubicki. W
dokumentach z 1540 roku pojawił się Marcin Słubicki, a Słubice nosiły nazwę Słubice –
Mayno, co wskazuje na pruskie pochodzenie od imienia Maynot. W pobliskim Studzieńcu
również spotkać można potomków Maynota. Od XVI w. mało jest informacji dotyczących
Słubic i ich właścicieli. Jedynie wiadomo, że w 1660 roku król Jan Kazimierz nadał
miasteczko Osmolin Krzysztofowi Słubickiemu. Na przełomie XVII i XVIII w. w Słubicach
panowała rodzina Słubickich, natomiast w połowie XVIII w. wieś ta stanowiła własność
rodziny Mikorskich. Przed rokiem 1789 Józef Mikorski wystawił klasycystyczny pałac
otoczony parkiem, w którym znajdowała się Świątynia Milczenia. Innym cennym zabytkiem
jest kościół powstały w 1789r. W 1850r. właścicielami dóbr słubickich stali się Potoccy z
Wilanowa, a w 1867 Eugeniusz Grzybowski. Słubice słynne były w przeszłości z
gospodarności i kultury rolnej dla całego kraju. Wieś i folwark posiadały gorzelnię, browar i
cegielnie, dwa młyny (Bełk i Grabowiec) oraz 2 wiatraki (folwark w Przyborowie i
Grabowcu). Hodowano owce (owczarnia posiadała 3500 sztuk owiec). Stosowano
4
bezugorową uprawę ziemi, intensywne nawożenie i płodozmian. W połowie XIX w.
zakładano sady np. sad w Słubicach obejmował 22 morgi powierzchni. Chłopi mieszkali w
budynkach tzw. „czworakach” których kilka zachowało się do dzisiejszego dnia.
Fotografia przedstawia jeden z domów
zamieszkiwany jest przez p. Maślankę.
tzw.
„czworak”
na
ulicy
Parkowej,
6. Studzieniec
To wieś należąca do rycerstwa z rodu Prusów. Była początkowo rycerska, a potem
szlachecka. Mieszkańcy trudnili się głównie rolnictwem i bartnictwem. Prawdopodobnie
właścicielami tej miejscowości byli Studzieńscy. W 1778r. Studzieniec stał się własnością
rodziny Skarżyńskich, z których inicjatywy została w 1790r. rozpoczęta budowa pałacu.
Utworzono też park z malowniczym strumieniem. Obok pałacu w 1907 roku została
zbudowana z kamienia polnego grota na wzór tej z Lourdes. Twórcami groty byli Seweryna i
Alfons Skarżyńscy słynący z wielkiej religijności. Z grotą związanych jest kilka legend. Jedna
z nich mówi, że wypływa z niej woda z pobliskiego źródełka, mająca moc uzdrawiającą, inna
legenda mówi dlaczego właśnie w tym miejscu zbudowano Grotę. Otóż syn pierwszego
właściciela Studzieńca kiedy był małym chłopcem i bawił się w ogrodzie, w pewnym
momencie z ziemi wytrysnęła woda wzbijając się na wysokość drzew, po kilku dniach
strumień wody się zmniejszał, aż stał się źródełkiem. Na pamiątkę tego wydarzenia Seweryna
i Alfons Skarżyńscy w miejscu tym wybudowali grotę z cudownym źródełkiem. Woda ze
źródła po przejściu przez Grotę zamienia się w kręty i malowniczy strumień porośnięty
drzewami, który ginie w pobliskim lesie.
Rodzina Skarżyńskich przez długie lata miała w swym posiadaniu Studzieniec. Wnukowie
Aleksandra Skarżyńskiego brali udział w kampanii napoleońskiej. U Juliana Skarżyńskiego
gościł marszałek napoleoński Jean Lannes Książe Montebello ze swym adiutantem, bratem
stryjecznym Juliana - Kazimierzem Skarżyńskim. Obaj Skarżyńscy walczyli w czasie
Powstania Listopadowego.
Po pierwszej wojnie światowej kolejny właściciel Studzieńca, Wiesław Skarżyński staje się
założycielem Kółka Rolniczego oraz głównym inicjatorem założenia Straży Pożarnej.
Dziedzice Studzieńca zakładają okoliczne wsie nazywając je swoimi imionami np. Krysin,
Leonów, Alfonsów, od herbu Skarżyńskich „Bończa” - nazwa wsi Bończa.
Na terenie gminy Słubice można zamówić nocleg i zjeść smaczny domowy posiłek w
miejscowościach:
- Grzybów działa Stowarzyszenie Ekologiczno- Kulturalne „ Ziarno” – po wcześniejszym
zgłoszeniu można przenocować, zjeść, uczestniczyć w warsztatach ekologicznych dla dzieci,
kupić pieczywo z ekologicznej piekarni oraz kozi ser własnego wyrobu”. Więcej informacji w
biurze Stowarzyszenia - adres „Ziarna”, Grzybów ½, 09-533 Słubice, tel/ fax 024 2778963
email:[email protected], www.ziarno.org.pl.
- W ostatnią niedzielę kwietnia w Słubicach odbywa się powiatowa uroczystość „Powiatowy
Dzień Ziemi”. Można mile spędzić czas słuchając piosenek miejscowego zespołu
5
„Grzybowianki” i innych kapel i zespołów oraz kupić wyroby rękodzieła ludowego
oferowane przez artystów z powiatu płockiego.
Adres Urzędu Gminy Słubice, ul. Płocka 28, tel. 024 277o56
- w miejscowości Leonów, ok. 2 km od Studzieńca w spokojnym miejscu w lesie w otoczeniu
pięknej przyrody i śpiewu ptaków znajduje się komfortowy hotel „Kawallo”, w którym
można zamówić nocleg, niestety drogi, a także skorzystać z nauki jazdy konnej. Hotel jest
licznie odwiedzany przez turystów weekendowych.
Adres hotelu: Leonów 7a, 09-533 Słubice tel. 024 660336
e- mail [email protected] bliższe informacje znajdują się w Internecie
Bibliografia
1. Szymański Marcin „Gmina Słubice” Płock 2010.
2.Barbasiewicz Maria „Tradycje Mazowsza – powiat płocki” MCKiSz, Warszawa 2009.
3. Informacje własne oraz Internetu - strony Ziarna, Urzędu Gminy i Kawallo).
Agnieszka Kujawa
Publiczne Gimnazjum w Słubicach