Zapobieganie oglądania treści niepożądanych w sieciach

Zapobieganie oglądania treści niepożądanych w sieciach

ZAPOBIEGANIE OGLDANIA TRECI NIEPO
DANYCH W SIECIACH TELEKOMUNIKACYJNYCH PRZEZ OSOBY NIELETNIE
WŁODZIMIERZ MOSOROW
DOMINIK SANKOWSKI
WITOLD STASZEWSKI
Politechnika Łódzka
Streszczenie
Artykuł przedstawia sposoby ograniczenia i blokowania dostĊpu do treĞci niepoĪądanych osobom małoletnim korzystającym z Internetu i telewizji. Dokonano przeglądu oraz zaprezentowano najwaĪniejsze rozwiązania i trendy w dziedzinie filtracji
nielegalnych treĞci. Opracowano metodĊ ograniczenia dostĊpu do treĞci niepoĪądanych zawartych w sieci Internet przy pomocy terminali mobilnych.
Słowa kluczowe: filtrowanie treci, kontrola rodzicielska, analiza danych, rozpoznawanie
obrazów, bezpieczestwo
1. Wprowadzenie
Rozwój technologii elektronicznych i informatycznych spowodował, e w znacznym stopniu
wzrósł dostp do Internetu. Ponadto nowi kandydaci na internautów maj wybór pomidzy wieloma sposobami komunikacji z sieci Web. Według danych Urzdu Komunikacji Elektronicznej
(UKE) w 2009 roku dostp do szerokopasmowego Internetu miało ponad 40% rodzin w Polsce.
Szacuje si, e w latach 2010–12 dostp do Internetu uzyska około 2–2,5 mln gospodarstw domowych. Szybki dostp do potrzebnych informacji, praktycznie z kadej dziedziny, daje uytkownikom nieomal nieograniczone moliwoci w rónych dziedzinach ycia. Wród najpopularniejszych narzdzi mona wymieni wideo na danie, gry sieciowe i tani komunikacj z dowolnym
rejonem naszego wiata.
Jednak ze wzrostem dostpnoci do Internetu pojawiło si wiele zagroe. Szczególnie naraeni s na nie najmłodsi uytkownicy sieci. Wykorzystujc podatno młodego człowieka na
reklam czy sugesti i stosujc socjotechnik, pewni uytkownicy Internetu liczc na zysk
i dezorganizacj ycia społecznego, kieruje treci nielegalne i gorszce do nieletnich. W wyniku
tych działa dzieci i młodzie otrzymuj nieograniczony dostp do treci nieodpowiednich (ang.
illegal content). Treci te dotycz przestpczych sfer ycia takich jak narkomania, sekty, pornografia i pedofilia. Te wrcz zbrodnicze działania naley potpi ale i wytworzy skuteczne metody
przeciwdziałania im.
Istniej narzdzia pozwalajce monitorowa nielegalne treci pojawiajce si w sieci. Potentat
na rynku wyszukiwarek Google zaoferował zastosowanie filtrowania przesyłanych informacji pod
wzgldem ich zawartoci. Nie zabezpiecza to jednak w wystarczajcy sposób osoby małoletnie
przed wymienionymi zagroeniami. Obecnie, bowiem dostp do Internetu i przegldania serwisów
www zapewniaj inne urzdzenia mobilne mianowicie smartfony i telefony komórkowe.
W niniejszym artykule autorzy omówi prawn sytuacj w dziedzinie zagroe nieletnich,
przedstawi organizacje pozarzdowe zajmujce si ochron dzieci i młodziey i metody pozwala-
78
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ
Seria: Studia i Materiały, nr 29, 2010
jce na filtrowanie niepodanych treci w sieci Internet oraz przedstawia własn koncepcj
ochrony.
2. ródła zagroe w sieci Internet
Z bada przeprowadzonych na zlecenie Komisji Europejskiej [5] wynika, e około 17 mln Polaków w wieku ponad 16 lat korzysta z Internetu przynajmniej raz w tygodniu, natomiast a 70%
dzieci w wieku od 4 do 14 lat korzysta z Sieci.
Według bada [6] przeprowadzonych przez firm Symantec, jednego z czołowych producentów oprogramowania zabezpieczajcego, dzieci najczciej szukaj w sieci gier komputerowych,
filmów, komunikacji z rówienikami oraz treci przeznaczonych dla dorosłych. Na podstawie
informacji statystycznych firma Symantec opublikowała list 100 najczciej wyszukiwanych
haseł. Na czele listy znajduje si serwis YouTube oraz kilka portali społecznociowych. Na miejscu 4 słowo „sex” i a na miejscu 6 słowo „porno”. Z bada tych równie wynika, e wielu rodziców jest niewiadomych zagroe ich dzieci oraz e powinni sprawowa efektywniejszy nadzór
nad korzystaniem przez swoje dzieci z Internetu. Mimo e głównym celem przez nieletnich s gry
komputerowe, to jednak szukajc nowych rozrywek oraz informacji, dzieci trafiaj czsto przypadkowo na strony dla nich nieodpowiednie. Producenci pornografii do perfekcji opanowali
metody manipulowania dorosłymi odbiorcami. Trudno wiec oczekiwa, e dzieci oraz młodzie
bd odporni na socjotechniczne działania w tej dziedzinie. Wbrew głoszonym deklaracjom
ludziom, zwizanym z pornobiznesem, zaley na „zwerbowaniu” nowych klientów w wieku
moliwie najmłodszym. Wiedz, bowiem e nieletni uzalenia si łatwiej i szybciej ni dorosły.
Sprawne i przemylane działania rodziców (opiekunów) mog uniemoliwi lub w znacznym
stopniu opóni kontakt nieletnich z treciami dla nich nieodpowiednimi.
Powanym zagroeniem dla internautów s osoby o skłonnociach pedofilskich. Naley zauway, e Internet to medium, które jak adne inne pozwala pedofilom na rozwiniecie swej
„działalnoci” przestpczej. Nie bdzie chyba przesad stwierdzenie, e obecnie mamy do czynienia z pewnego rodzaju ofensyw wrcz całych siatek pedofilów.
Podsumowujc naley stwierdzi, e dostp do Internetu wie si dla nieletnich z wieloma
zagroeniami i istnieje pilna potrzeba redukcji tych zagroe.
3. Zapobieganie ogldaniu treci niepodanych w sieci Internet
Zapobieganie ogldaniu nieodpowiednich treci przez osoby nieletnie w sieci Internet z jednej
strony jest do prostym zadaniem (biorc pod uwag mnogo rozwiza i moliwo ich zastosowania) z drugiej natomiast moe nastrcza pewnych trudnoci osobom mniej zorientowanym w
obsłudze komputera. Wiele zaley take od poziomu wiedzy nieletniego, którego te obostrzenia
maj chroni. Pomimo licznych dostpnych narzdzi rodzic (opiekun) sam musi zdecydowa,
które z rozwiza bd najlepsze dla jego dziecka. Opiekun musi zada sobie pytanie jakie treci
chce blokowa i w jaki sposób a mianowicie czy lepiej skorzysta z komercyjnego rozwizania
czy rozwiza darmowych.
Wiele mechanizmów ochronnych jest obecnie zaimplementowanych domylnie np. w wyszukiwarkach np. Google gdzie strona główna pozwala na samodzielny dobór poziomu bezpieczestwa. Dziki temu materiały pornograficzne czy nieodpowiednie strony nie bd wywietlane.
Równie bardzo popularne serwisy społecznociowe takie jak np. Nasza Klasa wprowadzaj
rozwizania techniczne majce na celu ochron najmłodszych uytkowników sieci Internet.
Włodzimierz Mosorow, Dominik Sankowski, Witold Staszewski
Zapobieganie oglądania treĞci niepoĪądanych w sieciach telekomunikacyjnych
przez osoby nieletnie
79
Długoletnie badania, które były prowadzone w Massachusetts Institute of Technology (MIT),
Oxford i Institut National De Recherche En Informatique Et En Automatique (INRIA) doprowadziły do zrealizowania projektu pozwalajcego na automatyczne rozpoznawanie i opis obrazów
nieruchomych i ruchomych. Dziki udanemu projektowi powstała firma LTU Technologies dysponujca wielomodułow platform inteligentnego wyszukiwania i rozpoznawania obrazów.
Za materiał do analizy moe posłuy dowolna grafika zarówno rastrowa jak i wektorowa np.
profesjonalne lub amatorskie zdjcia, elementy graficzne zaimplementowane na stronach internetowych, znaki towarowe, rysunki techniczne, skany wszelkiego rodzaju dokumentów. Technologia
ta ma równie zastosowanie w przypadku materiałów video. ródłem informacji dla oprogramowania s cigi pikseli obrazu. Na ich podstawie program generuje tzw. „DNA” graficznej zawartoci obrazu. Na podstawie uzyskanego DNA obrazu istniej moliwo okrelenia, co zawiera
analizowana grafika.
Firma LTU Technologies tworzc swój projekt umoliwiła systemom komputerowym działanie w sposób zbliony do ludzkiego wzroku. Obraz padajcy na siatkówk oka zostaje poddany
przekształceniu polegajcemu na redukcji danych przy pomocy złoonej sieci synaps i dalej
nerwem wzrokowym przesłany do mózgu. Tam orodek odpowiedzialny za widzenie poddaje
obraz dalszym przekształceniom i interpretacji. W przyblieniu 80% wszystkich informacji docierajcych do człowieka pochodzi z narzdu wzroku. W przypadku technologii LTU ludzk siatkówk zastpił moduł wyznaczajcy DNA obrazu.
Omawiana technologia LTU znacznie przewysza wszelkie inne metody rozpoznawania i klasyfikacji obrazów ze wzgldu na zdolnoci „uczenia si” a take z powodu jej elastycznoci.
Analizator „uczy” si kształtów obiektów, ulepszajc „rozumienie” i „wyczucie” poszczególnych
elementów, tym samym cały czas rozbudowujc swoj baz danych. Bardzo pomocna jest równie
interakcja z uytkownikiem, – program zapamituje wówczas decyzje podjte przez uytkownika
w kwestii interpretowania grafiki.
Opracowana technologia znalazła zastosowanie do filtrowanie obrazów publikowanych w Internecie. Opracowany na jej podstawie Image-Filter blokuje wywietlanie treci pornograficznych
na ekranie komputera a jego skuteczno szacuje si w granicach 95%. Podsumowujc technologia
firmy LTU daje całkowicie nowe moliwoci na polu rozpoznawania obrazów. Pozwala w znacznym stopniu ograniczy dostp pewnym grupom uytkowników do treci dla nich nieodpowiednich.
Do innych rozwiza moemy zaliczy zintegrowane oprogramowanie typu „Internet security” oraz komercyjny program Beniamin. Do darmowych programów nale, Visikid, Ochraniacz,
Naomi. Ostatni z wymienionych programów dedykowany jest w zasadzie uytkownikom Windows XP i od czerwca 2006 roku nie jest ju rozwijany.
Schemat działania omawianych programów jest bardzo podobny. Osoba zarzdzajce domowym komputerem instaluje oprogramowanie do kontroli rodzicielskiej. Po wykonaniu tej czynnoci ustawia hasło, które bdzie strzegło przed dokonaniem jakichkolwiek zmian przez nieupowanione osoby. Wyjtkiem jest program Visikid, który nie blokuje dostpu do niepowołanych stron,
a jedynie monitoruje aktywno małoletniego uytkownika i rejestruje j na serwerze. W kadej
chwili opiekun (niezalenie od miejsca w którym przebywa) ma moliwo sprawdzenia kiedy
jego dziecko korzystało z komputera i jakie witryny ogldało.
Program Beniamin jest oprogramowaniem płatnym dla uytkowników indywidualnych (cena
za jednostanowiskow licencj wynosi w przyblieniu 40 złotych). Przedszkola, szkoły i inne
placówki dydaktyczne mog korzysta z niego nieodpłatnie. Jednoczenie aplikacja pozwala na
80
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ
Seria: Studia i Materiały, nr 29, 2010
skonfigurowanie wielu opcji, a producent cigle rozwija program wypuszczajc jego kolejne
wersje. Beniamin zapewnia najmłodszym uytkownikom bezpieczny dostp do zasobów sieci.
Aplikacja nie tylko blokuje szkodliwe strony (czarna lista) zdefiniowane przez opiekuna ale
pozwala równie na ograniczenie funkcji programów takich jak komunikatory internetowe, dostp
do poczty elektronicznej, pobieranie plików, blokowanie animacji. Do atutów Beniamina dodatkowo mona zaliczy limitowanie czasu dostpu do komputera, listowanie odwiedzonych stron
internetowych oraz przejrzysty i łatwy w obsłudze interfejs.
4. Koncepcja ochrony nieletnich uytkowników korzystajcych z telefonów komórkowych
Pomimo tak szerokiego wachlarza rónego rodzaju oprogramowania, brak jest rozwiza pozwalajcych na filtrowanie treci nieodpowiednich w terminalach mobilnych.
Obecnie na rynku istnieje mnóstwo wszelkiego rodzaju telefonów i smartfonów. Kady z nich
to swego rodzaju komputer pracujcy pod kontrola zamknitego oprogramowania producenta
urzdzenia lub okrelonego systemu operacyjnego. Wspóln cech tych wszystkich urzdze jest
natomiast moliwo obsługi popularnych aplikacji Java. Nawet, jeli producent nie wyposaył
telefonu w przegldark internetow w łatwy sposób mona j zainstalowa. Wybór jest bardzo
róny w zalenoci od platformy, na której działa dane urzdzenie. Oczywicie wiksze moliwoci daj tzw. smartfony posiadajce systemy operacyjne takie jak Symbian, Android, Palm OS czy
Windows Mobile.
Liderem w dziedzinie przegldarek internetowych na urzdzeniach obsługujcych technologi
Java ME jest Opera Software. Opera Mini to darmowy program jednak jego kod nie jest publicznie dostpny. W tym wypadku pozostaje jedynie stworzenie własnej aplikacji do przegldania
stron internetowych na urzdzeniach mobilnych lub zaproponowanie producentowi współpracy
w dziedzinie ochrony nieletnich.
Po wnikliwej analizie badanego zagadnienia mona zaproponowa metod ograniczenia dostpu nieletnich uytkowników korzystajcych z zasobów sieciowych przy pomocy telefonu
komórkowego do treci niepodanych polegajc na:
1. Modyfikacji strony internetowej przez wprowadzenie specjalnych dodatkowych znaczników w jej nagłówku.
2. Zaimplementowanie w telefonie komórkowym dodatkowego oprogramowania weryfikujcego podczas transmisji danych zawarto nagłówka strony.
Niestety takie rozwizanie niesie ze sob równie pewne niedogodnoci zwizane z potrzeb
zwikszania wydajnoci wzła pracujcego na styku sieci komórkowej i globalnej – Gateway
GPRS Support Node (GGSN).
eby zrealizowa koncepcj ochrony najmłodszych naley w pierwszym rzdzie zastosowa
modyfikacj strony internetowej, a konkretnie jej nagłówka. Bdzie to swego rodzaju „punk
zaczepienia”. Umieszczenie w nagłówku strony odpowiedniej informacji daje moliwo weryfikowania treci w niej zawartych. Tu oczywicie znów pojawia si problem jak zmusi osoby
tworzce tego typu strony do rzetelnej klasyfikacji i jak realizacj tego procesu weryfikowa.
Pierwszy z problemów wychodzi poza ramy artykułu natomiast drugi łatwo mona rozwiza
poprzez blokowanie stron nie zawierajcych odpowiedniego znacznika. Ewentualne fałszywe
oznaczenia powinny natomiast podlega odpowiednim sankcjom ze strony organów pastwowych.
Na rys. 1 zamieszczono przykład, który pokazuje prostot i sposób implementacji krótkiej linijki
kodu w nagłówku strony internetowej.
Włodzimierz Mosorow, Dominik Sankowski, Witold Staszewski
Zapobieganie oglądania treĞci niepoĪądanych w sieciach telekomunikacyjnych
przez osoby nieletnie
81
Rys. 1. Zmodyfikowany znacznik w nagłówku strony
W przypadku gdy zawarto strony jest odpowiednia dla młodocianego odbiorcy warto
„<meta underage>” ustawiona na „yes” – w przeciwnym – „no”.
W zaproponowanym rozwizaniu najwiksz trudno stanowi stworzenie odpowiedniej aplikacji do przegldania zawartoci witryn internetowych uwzgldniajcej specjalne wiekowe meta
znaczniki. Ewentualny schemat działania takiej aplikacji znajduje si na rys. 2.
Praca aplikacji opiera si na standardowych relacjach sieciowych klient –serwer. Uytkownik
chcc oglda okrelon stron wpisuje jej adres. Aplikacja przed wywietleniem strony razem
z innymi danymi analizuje linijk kodu <meta underage>. W przypadku gdy warto <meta
undeage> ma warto „yes” dostp do strony jest moliwy. Warto „<meta undeage=”no”>”
blokuje moliwo ogldania strony.
Z punktu widzenia uytecznoci projektu najbardziej logiczna wydaje si implementacja tego
rodzaju mechanizmu w kadym nowym urzdzeniu przeznaczonym dla osób nieletnich, a takie
modele na rynku s od do dawna.
Zalet zaproponowanej metody jest z pewnoci praktycznie całkowita zgodno z istniejcymi standardami, cho naley sobie uwiadomi, e modyfikacja nagłówka strony negatywnie
odbije si na wydajnoci wzła GGSN, a co za tym idzie na szybkoci transmisji danych.
82
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ
Seria: Studia i Materiały, nr 29, 2010
Rys. 2. Schemat działania specjalnej przeglądarki w terminalu mobilnym
5. Podsumowanie
W artykule przeanalizowano zagroenia, z jakimi moe mie styczno nieletni uytkownik
Internetu oraz telewizji. Jak wskazuj badania uwzgldnione w powyszej pracy, dzieci czsto
wskutek zbyt wskiej wiedzy oraz naiwnoci znacznie łatwiej padaj ofiar przestpstw. S
wystawione na działanie potencjalnie niebezpiecznych osób takich jak rónego rodzaju dewianci.
Duym problemem jest udostpnianie zbyt szerokich informacji personalnych osobom postronnym i obdarzenie zaufaniem wirtualnych znajomych wyłcznie na podstawie otrzymanych droga
elektroniczn informacji. Analiza danych udostpnionych przez policj i liczba spraw karnych
wskazuj na wzrost przestpstw dokonywanych przy pomocy Internetu, a skierowanych przeciwko
nieletnim. Z tego wzgldu powstały programy do kontroli rodzicielskiej pozwalajce przenie
cz odpowiedzialnoci na opiekunów, tym samym pomóc w ochronie najmłodszych.
W pracy zestawiono kilka metod ochrony nieletnich uytkowników sieci Internet. W ujciu
problemu nie zabrało te aktualnych rozwiza dotyczcych filtracji programów telewizyjnych.
Urzeczywistnienie ochrony zwłaszcza w kontekcie filtrowania zawartoci graficznej zarówno na
poziomie globalnym jak i lokalnym nie mogłoby by zrealizowane bez specjalistycznych rozwiza, do których z pewnoci naley zaliczy ujty w pracy silnik LTU Technologies.
Zrealizowano równie ide, której celem jest ochrona nieletnich przegldajcych zawarto
stron internetowych przy pomocy telefonu komórkowego. W oparciu o modyfikacj istniejcych
standardów mona ograniczy dostp do treci zakazanych. Kluczowe dla projektu s 2 elementy:
wprowadzenie dodatkowego znacznika do strony internetowej, zainstalowanie zmodyfikowanej
przegldarki internetowej w urzdzeniu mobilnym. Przy zaangaowaniu producentów sprztu,
oprogramowania i odpowiednich rozwizaniach prawnych projekt stosunkowo niskim nakładem
Włodzimierz Mosorow, Dominik Sankowski, Witold Staszewski
Zapobieganie oglądania treĞci niepoĪądanych w sieciach telekomunikacyjnych
przez osoby nieletnie
83
moe zosta wdroony.
Internet to narzdzie wszechstronne o niespotykanych jak dotd moliwociach. Samo filtrowanie zawartoci jest tylko jednym z elementów budowy bezpieczestwa w sieci. Drugim równie
istotnym składnikiem jest kształtowanie wiadomoci uytkowników. Prowadzenie szkole i akcji
edukacyjnych zarówno dla dzieci jak i ich opiekunów w znacznym stopniu przyczynia si do
podniesienia bezpieczestwa i jakoci korzystania z Internetu.
Bibliografia
[1]
[2]
[3]
[4]
Buckingham D. Children talking television, London – Washington, 1993.
Krysiak K., Sieci komputerowe, wyd. II, Helion, Gliwice 2005.
Szeliga M. i in., P2P Wymiana plików w internecie, Helion, Gliwice 2004.
Sugier – Szerega A. Kultura – media społeczestwo. Dziecko a kultura popularna. Lublin,
2007.
[5] http://www.internetstats.pl.
[6] http://download.cnet.com/.
PREVENTION OF VIEWING INAPPROPRIATE CONTEXTS
IN TELECOMMUNICATION NETWORKS BY UNDERAGE PERSONS
Summary
The paper presents the methods to block the access to illegal content of the
Internet and television by juvenile users. The existing solutions and technoquess for
content filtration are reviewed. A method for blocking illegal content of the Internet
pages by mobile terminals is considered.
Keywords: content filtering, parental control, analysis of data, illegal content, image identification
Włodzimierz Mosorow
Dominik Sankowski
Witold Staszewski
Katedra Informatyki Stosowanej
Wydział Elektrotechniki, Elektroniki, Informatyki i Automatyki
Politechnika Łódzka
ul. Stefanowskiego18/22, 90-924 Łód
e-mail: [email protected]
[email protected]
[email protected]