Oceny oddziaływania na środowiskowo w prawie UE i polskim

Transkrypt

STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dr hab. Barbara Iwańska
Oceny oddziaływania na
środowiskowo w prawie UE i polskim
14 listopada 2014 r.
STUDIA PODYPLOMOWE
OOŚ – źródła prawa
Prawo międzynarodowe:
Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzona
w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz. U. z dnia 3 grudnia 1999 r.)
Prawo UE:
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny
skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko
Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny
wpływu niektórych planów i programów na środowisko
Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej
fauny i flory
Prawo krajowe:
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (ustawa o informacji o środowisku)
2
1
STUDIA
PODYPLOMOWE
Oceny oddziaływania – rodzaje
1) Z uwagi na przedmiot oceny
 Strategiczne oceny oddziaływania - dokumenty (plany, programy, strategie)
 indywidulane oceny oddziaływania - planowane przedsięwzięcia
2) Z uwagi na cel oceny
 Ocena oddziaływania na środowisko
 Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000
 Łączna ocena oddziaływania na środowisko i na obszar Natura 2000
3) Z uwagi na etap jej przeprowadzenia
 Ocena uprzednia – ocena projektu dokumentu, ocena planowanego przedsięwzięcia
 Ponowna ocena oddziaływania na środowisko
 Ocena następcza (analiza porealizacyjna, przegląd ekologiczny)
 Legalizacja samowoli budowlanej
4) Z uwagi na zakres terytorialny
 Transgraniczne oceny oddziaływania na środowisko
3
OOŚ – definicje (wg ustawy o informacji o środowisku)
Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - rozumie się przez to postępowanie w sprawie
oceny oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia, obejmujące w szczególności:
a) weryfikację raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko,
b) uzyskanie wymaganych ustawą opinii i uzgodnień,
c) zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu
Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko - postępowanie w sprawie oceny oddziaływania
na środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu, obejmujące w
szczególności:
a) uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko,
b) sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko,
c) uzyskanie wymaganych ustawą opinii,
d) zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu;
Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000 - ocena oddziaływania na środowisko ograniczona do
badania oddziaływania na obszar Natura 2000
4
2
STUDIA
PODYPLOMOWE
Procedura OOŚ – procedura
W razie stwierdzenia że dany dokument lub planowane przedsięwzięcie wymagają odpowiednio
SOOŚ lub OOŚ (etap selekcji) dalsza procedura obejmuje (M. Bar, J. Jednrośka, 2005, s. 347 i n.)
1.
Uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w sprawozdaniu/raporcie o oddziaływaniu na
środowisko,
2.
Sporządzenie sprawozdania/raportu
3.
Uzyskanie niezbędnych opinii lub uzgodnień właściwych organów
4.
Zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa
5.
Przeprowadzenie postępowania w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko
6.
Podjęcie rozstrzygnięcia z obowiązkiem wzięcia pod uwagę informacji zebranych w trakcie postępowania,
wyników konsultacji społecznych i postępowania w sprawie transgranicznego oddziaływania
7.
Upublicznienie rozstrzygnięcia
Monitoring
Ochrona prawna (dotyczy indywidualnej oceny)
5
Przedmiot OOŚ
Ocena oddziaływania na środowisko
W ramach oceny oddziaływanie na środowisko określa się, opisuje i ocenia we
właściwy sposób i zgodnie z określoną procedurą skutki/wpływ (w tym pośredni,
bezpośredni, skumulowany, pozytywny i negatywny) dokumentu lub przedsięwzięcia na:
 określone dobra (w tym środowisko, zdrowie i warunki życia ludzi, dobra materialne, zabytki,
wzajemne oddziaływanie między ww. elementami)
a także
 możliwości oraz sposoby zapobiegania i zmniejszania negatywnego oddziaływania
przedsięwzięcia na środowisko;
 wymagany zakres monitoringu.
6
3
STUDIA
PODYPLOMOWE
SOOŚ dokumentów – Prawo UE
Dyrektywa 2001/42 w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na
środowisko
 Zgodnie z dyrektywą ocenę wpływu na środowisko dokumentów dokonuje się podczas
przygotowania planu lub programu i przed jego przyjęciem lub poddaniem procedurze
ustawodawczej.
 Dyrektywa określa:
− Zakres dokumentów poddanych SOOŚ oraz sposoby i kryteria selekcji dokumentów
− Minimalne wymagania poszczególnych etapów procedury SOOŚ
− Obowiązek monitorowania znaczącego wpływu na środowisko, wynikającego z realizacji
planów i programów, aby, między innymi, określić na wczesnym etapie nieprzewidziany
niepożądany wpływ oraz aby mieć możliwość podjęcia odpowiedniego działania
naprawczego.
7
SOOŚ w orzecznictwie TSUE – wybrane orzeczenia (źródło LEX lub Eurlex)
1)



Zakres stosowania dyrektywy
C-567/10 (modyfikacje planów)
C-567/10 (plany „wymagane przez przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne”)
C-295/10 (plany odnoszące się do jednego sektora ustalające ramy przedsięwzięcia mającego tylko jeden
przedmiot działalności gospodarczej)
 C-295/10 - wyłączenie – granice uznania
2) Zasady informowania władz i społeczeństwa i konsultowania się z nimi
 C-474/10: terminy na przeprowadzenie wymaganych konsultacji w ramach SOOŚ – mogą być określane
każdorazowo ale muszą być wystarczające i dające realną możliwość wyrażenia we właściwym czasie opinii
o projekcie planu lub programu oraz o sprawozdaniu dotyczącym wpływu planu lub programu na
środowisko.
3) Przyjęcie planu z naruszeniem przewidzianego dyrektywą 2001/42 obowiązku dokonania
uprzedniej SOOŚ (C-463/11, C-41/11)
 sąd krajowy jest zobowiązany podjąć wszelkie środki o charakterze ogólnym lub szczególnym, przewidziane
przez jego prawo krajowe, aby usunąć brak takiej oceny, w tym ewentualnie zawiesić lub uchylić
zaskarżony „plan” lub „program”.
4) SOOŚ a indywidulana OOŚ
 C-295/10: indywidulana ocena przedsięwzięcia nie zwalania z obowiązku przeprowadzenia SOOŚ
8
4
STUDIA
PODYPLOMOWE
Strategiczne oceny oddziaływania na środowisko – prawo polskie
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(ustawa o informacji o środowisku)
Dokumenty wymagające przeprowadzenia SOOŚ - trzy kategorie – art. 46, 47 i 50 ustawy o informacji
1) koncepcje przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy, plany zagospodarowania przestrzennego oraz strategie rozwoju regionalnego;
2) polityki, strategie, plany lub programy w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej,
gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywanych lub
przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko;
3) polityki, strategie, plany lub programy inne niż wymienione w pkt 1 i 2, których realizacja może spowodować znaczące
oddziaływanie na obszar Natura 2000 jeżeli nie są one bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z
tej ochrony.
4) projekty dokumentów, innych niż wyżej wymienione, jeżeli wyznaczają one ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko lub realizacja postanowień tych dokumentów może spowodować znaczące
oddziaływanie na środowisko
5) wprowadzania zmian do już przyjętego dokumentu
Możliwość odstąpienie od przeprowadzenia SOOŚ– kryteria – art. 48-49 ustawy o informacji
9
Strategiczne oceny oddziaływania na środowisko – prawo polskie
cd. SOOŚ

Ustalenie zakresu prognozy oddziaływania na środowisko i jej opracowanie przez organ opracowujący
dokument (art.51-53 ustawy o informacji)

Opiniowanie, udział społeczeństwa (art. 54 ustawy o informacji)

Przeprowadzenie postępowania w sprawie transgranicznego oddziaływania (art. 104 i n. ustawy o
informacji)

Przyjęcie dokumentu (art. 55 ustawy o informacji)

Załączenie do przyjętego dokumentu pisemnego podsumowania (art. 55 ustawy o informacji)

Podanie do publicznej wiadomości informacji o przyjęciu dokumentu i o możliwościach zapoznania się z
jego treścią oraz podsumowaniem
Organ opracowujący projekt dokumentu jest obowiązany prowadzić monitoring skutków realizacji postanowień
przyjętego dokumentu w zakresie oddziaływania na środowisko
10
5
STUDIA
PODYPLOMOWE
INDYWIDUALNE OOŚ
planowanych przedsięwzięć
- Prawo UE i polskie-
11
I. Indywidulane OOŚ przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko – Prawo UE
Dyrektywa 2011/92 w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia
publiczne i prywatne na środowisko
 Zgodnie z dyrektywą przedsięwzięcia mogące powodować znaczące skutki w środowisku, między
innymi z powodu ich charakteru, rozmiarów lub lokalizacji, podlegają
 wymogowi uzyskania zezwolenia na inwestycję
 i oceny w odniesieniu do ich skutków, przed udzieleniem zezwolenia
 Dyrektywa określa:
− Zakres przedsięwzięć , które mogą powodować znaczące skutki w środowisku, włącznie z określeniem
sposobów i kryteriów selekcji tych przedsięwzięć do ooś (art. 2 ust. 1 w zw. z art. 4 i zał. I, II i III i
art. 1 ust. 2 lit. a)
− Minimalne wymagania poszczególnych etapów procedury OOŚ (art.5-10)
− Sprawozdanie (Raport)
− Konsultacje państwowe, społeczne i ew. transgraniczne
− Decyzja i jej uzasadnianie
− Upublicznienia decyzji
− Obowiązek zapewnienia ochrony prawnej
12
6
STUDIA
PODYPLOMOWE
Dyrektywa 2011/92 – wybrane orzecznictwo TSUE
1) Zakres przedsięwzięć podlegających ooś
- przedsięwzięcia
- mogące znacząco oddziaływać na środowiskowo
- określone w art. 4 dyrektywy ooś w związku z załącznikiem I i II
- I grupa - przedsięwzięcia obligatoryjnie podlegające ooś (art. 4 ust, 1 w zw. z załącznikiem I do
dyrektywy)
- II grupa - przedsięwzięcia fakultatywnie podlegające ooś (art. 4 ust.2 i 3 w zw. z załącznikiem II i III do
dyrektywy)
C-156/07 Salvatore Aiello i inni (Eurlex)
„art. 2 ust. 1 dyrektywy 85/337 powinno się interpretować w ten sposób, iż nie zawarto w nim wymogu, aby
wszelkie przedsięwzięcia, które mogą wywierać znaczące skutki na środowisko podlegały procedurze oceny
przewidzianej w tej dyrektywie, lecz jedynie te przedsięwzięcia, które wymieniono w załącznikach I i II do
dyrektywy, zgodnie z zasadami określonymi w art. 4 dyrektywy z zastrzeżeniem art. 1 ust. 4 i 5 oraz art. 2
ust. 3 tej samej dyrektywy”
13
cd. Dyrektywa 2011/92 – wybrane orzecznictwo TSUE
Zakres … cd.
I grupa - przedsięwzięcia obligatoryjnie podlegające ooś (art. 4 ust, 1 w zw. z załącznikiem I)

C-227/01 Komisja p. Hiszpanii - „budowa dalekobieżnej linii kolejowej”

C-486/04 Komisja p. Włochom - „urządzenia do unieszkodliwiania odpadów”
- urządzenia do spalania paliw uzyskiwanych z odpadów oraz biomasy

C-72/95 Kraaijeveld - „kanalizacja i obiekty przeciwpowodziowe”
- wszelkie prace mające na celu tamowanie wody i ochrony przed powodzią, czyli także prace na wałach
przeciwpowodziowych

C-2/07 - „budowa […] portów lotniczych z głównym pasem startowym o długości 2100 m lub więcej”
– obejmuje roboty „związane ze zmianą infrastruktury istniejącego portu lotniczego bez przedłużenia pasa
startowego, o ile mogą one zostać uznane za zmianę samego portu lotniczego ze względu w szczególności na ich
rodzaj, zakres i charakterystykę. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku robót mających na celu umożliwienie
zwiększenia w znaczący sposób natężenia działalności portu lotniczego i ruchu lotniczego. Sąd krajowy powinien
upewnić się, że właściwe władze w prawidłowy sposób dokonały oceny tego, czy roboty będące przedmiotem sporu
w postępowaniu przed sądem krajowym powinny zostać poddane ocenie skutków wywieranych na środowisko
naturalne” (pkt 2 sentencji) (Eurlex)
14
7
STUDIA
PODYPLOMOWE
Zakres … cd.
II grupa - przedsięwzięcia fakultatywnie podlegające ooś (art. 4 ust.2 i 3 w zw. z załącznikiem II i III)
C-156/07 Salvatore Aiello i inni (Eurlex)
„Zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy 85/337 do państw członkowskich należy ustalenie, w jakich przypadkach przedsięwzięcia
wymienione w załączniku II do tej dyrektywy podlegają ocenie skutków dla środowiska. Przepis ten pozostawia państwom
członkowskim dwie możliwości.
Pierwsza z nich to decydowanie dla każdego przypadku z osobna, czy przedsięwzięcie wymienione w załączniku II powinno
być poddane takiej ocenie.
Druga natomiast to określanie w sposób ogólny i abstrakcyjny, przy zastosowaniu progów lub kryteriów, tych przedsięwzięć
wymienionych w załączniku, co do których istnieje obowiązek dokonania takiej oceny.
Z samej treści art. 4 ust. 3 wspomnianej dyrektywy wynika, iż w obydwu przypadkach nakłada ona na państwa członkowskie
obowiązek uwzględnienia odpowiednich kryteriów selekcji określonych w załączniku III do tej dyrektywy, to jest tych spośród
nich, które należy zastosować, biorąc pod uwagę cechy danego przedsięwzięcia”.
(pkt 37–40, 46; pkt 2 sentencji)
Kryteria te odnoszą się do charakteru przedsięwzięcia, jego lokalizacji i możliwego oddziaływania na środowisko
15
Zakres … cd. – II grupa - przedsięwzięcia fakultatywnie podlegające ooś
Metoda pierwsza kwalifikacji - Indywidulane rozstrzygnięcie dla każdego przypadku z osobna, czy
przedsięwzięcie wymienione w załączniku II powinno być poddane takiej ocenie


decyzja, w której stwierdza się brak możliwości znaczącego oddziaływania na środowisko danego
przedsięwzięcia i tym samym wyłącza się obowiązek przeprowadzenia uprzedniej oceny wymaga
uzasadnienia i wyłożenia przyczyn, które doprowadziły do takiego wniosku, co m.in. umożliwić ma
późniejszą kontrolę tego rozstrzygnięcia (C-87/02 Komisja p. Włochom; C-75/08 Mellor)
rozstrzygnięcie musi być podjęte przed wydaniem zezwolenia na realizację przedsięwzięcia (C-83/03
Komisja p. Włochom; port jachtowy w Fossacesia)
16
8
STUDIA
PODYPLOMOWE
Zakres … cd. II grupa - przedsięwzięcia fakultatywnie podlegające ooś (art. 4 ust.2 i 3 w zw. z załącznikiem
II i III)

Metoda druga kwalifikacji - określanie w sposób ogólny i abstrakcyjny, przy zastosowaniu progów lub
kryteriów, tych przedsięwzięć wymienionych w załączniku II, co do których istnieje obowiązek dokonania
takiej oceny
- zakaz generalnego i definitywnego wyłączenia z obowiązku przeprowadzenia uprzedniej oceny
określonych w załączniku II kategorii lub podkategorii przedsięwzięć (C-133/94 Komisja p. Belgii)
- zakaz pomijania odpowiednich kryteriów selekcji określonych w załączniku III do tej dyrektywy w
procesie określania w sposób ogólny i abstrakcyjny tych przedsięwzięć, co do których istnieje
obowiązek dokonania takiej oceny (np. nawiązanie wyłącznie do wielkości przedsięwzięcie czy
lokalizacji przedsięwzięcia z pominięciem innych kryteriów) C-392/96 Komisja p. Irlandii; C-474/99
Komisja p. Hiszpanii)
-
ustalenie kryteriów lub progów na poziomie takim, że w praktyce cała klasa przedsięwzięć jest z góry
wyłączona z obowiązku zbadania ich skutków, stanowi przekroczenie zakresu uznania, którym
dysponuje PC, „chyba że można by uznać na bazie oceny ogólnej, iż wszystkie wyłączone
przedsięwzięcia nie mogą znacząco oddziaływać na środowisko” (C-427/07 Komisja p. Irlandii, pkt 42,
Eurlex).
17
2) Czasowe stosowanie dyrektywy OOŚ
C-396/92 Bund Naturschutz in Bayern , C-301/95 Komisja p. Niemcom
- formalne kryterium złożenia wniosku decyduje o obowiązku lub braku obowiązku przeprowadzenia
uprzedniej oceny (data wszczęcia postępowania przed lub po upływie terminu transpozycji dyrektywy/lub
jej zmiany do prawa krajowego)
- C-72/12 odmienny pogląd ale odnoszący się do czasowego stosowania art. 10 a dyrektywy OOŚ (obecny
art. 11 – ochrona prawna) – zastosowanie do administracyjnych postępowań wszczętych przed upływem
terminu na transpozycję art. 10a, ale nie zakończonych przed tym terminem
3) Przedmiot oceny
C-105/09 Inter-Environnement Wallonie ASBL; C-142/07 Ecologistas en Acción-CODA
-bezpośrednie skutki planowanych robót, lecz także skutki wywierane na środowisko naturalne, które
mogą wynikać z użytkowania i eksploatacji systemów będących rezultatem tych robót
4) Dzielenie przedsięwzięć
C-227/01, Komisja p. Hiszpanii, (bodowa dalekobieżnej linii kolejowej)
C-142/07 Ecologistas en Acción-CODA (przebudowa obwodnicy miejskiej)
„celu zmienionej dyrektywy nie wolno omijać poprzez dzielenie przedsięwzięć oraz że nieuwzględnienie ich
łącznego rezultatu nie może skutkować w praktyce wyłączeniem ich w całości z obowiązku poddania
ocenie, podczas gdy rozpatrywane łącznie mogą wywierać znaczące skutki na środowisko naturalne w
rozumieniu art. 2 ust. 1 zmienionej dyrektywy” (C-142/07, pkt 44, Eurlex).
18
9
STUDIA
PODYPLOMOWE
5) zezwolenie inwestycyjne, zezwolenie legalizacyjne, wieloetapowe postępowanie
C-215/06 Komisja p. Irlandii; C- 201/02 Delena Wells, 290/03 Barker; C-508/03 Komisja p. Hiszpanii
Ooś przed udzieleniem zezwolenia
„jeżeli prawo krajowe przewiduje wieloetapową procedurę wydawania zezwolenia, w której jedna z decyzji
jest decyzją główną, a druga decyzją wykonawczą, która nie może wykraczać poza zakres ustaleń głównej
decyzji, możliwe oddziaływanie danego przedsięwzięcia na środowisko należy określić i ocenić w trakcie
postępowania w sprawie wydania decyzji głównej. Jedynie w przypadku, gdy oddziaływanie to można
określić dopiero w trakcie postępowania w sprawie wydania decyzji wykonawczej, oceny tej należy
dokonać w trakcie tego ostatniego postępowania” (C-508/03, pkt 104, Eurlex)
 „(…) w przypadku nieprzeprowadzenia oceny oddziaływania takich robót lub interwencji na środowisko na
wcześniejszym etapie procedury zatwierdzającej sąd krajowy powinien zapewnić skuteczność dyrektywy,
czuwając nad tym, by taka ocena została przeprowadzona przynajmniej na etapie wydania pozwolenia na
eksploatację” (C-275/09 Brussels Hoofdstedelijk Gewest i in., sentencja, Eurlex)
 „o ile prawo wspólnotowe nie może stanąć na przeszkodzie temu, aby obowiązujące normy krajowe
pozwoliły w pewnych wypadkach na legalizację operacji lub działań nieprawidłowych w jego świetle, o tyle
możliwość taka powinna być uwarunkowana tym, że nie będzie ona stwarzać zainteresowanym okazji do
obejścia norm wspólnotowych lub uchylenia się od ich stosowania i że pozostania ona wyjątkiem” (C215/06, pkt 57, Eurlex).


19
6) Udział społeczeństwa w procedurze ooś
 221/01 Komisja p. Belgii (przekazanie społeczeństwu informacji o inwestycji po jej rozpoczęciu jest
sprzeczne z art. 6 i 8 dyrektywy 85/337 i uniemożliwia społeczeństwu przedstawienie swojego stanowiska
w sprawie, a organowi uwzględnienie tego stanowiska, skoro decyzja została już wydana)
 C-216/05 Komisja p. Irlandii (uzasadniona opłata)
7) Bezpośredni skutek – prawo powołania art. 2 ust. 1 w zw. z art. 4 dyrektywy ooś
 C- 435/97 WWF
 C-201/02 Delena Wells (prawo powołania a bezpośredni skutek odwrotny)
 C- 244/12 Salzburger Flughafen GmbH
„w sytuacji gdy państwo członkowskie (…) ustali próg (…) niezgodny ze zobowiązaniami określonymi w art. 2
ust. 1 i w art. 4 ust. 3 tej dyrektywy, przepisy art. 2 ust. 1, a także art. 4 ust. 2 lit. a) i art. 4 ust. 3 tej
dyrektywy wywierają skutek bezpośredni, który oznacza, że właściwe władze krajowe muszą zapewnić, aby
zbadano najpierw, czy należy obawiać się, że dane przedsięwzięcia wywrą istotne skutki dla środowiska, a jeśli
tak jest, to owe władze muszą zapewnić, aby skutki te zostały następnie poddane ocenie” (C-244/12 Salzburger
Flughafen GmbH , pkt 2 semtencji; Eurlex)
20
10
STUDIA
PODYPLOMOWE
8) Legitymacja skargowa organizacji ekologiczmych
 C-263/08 Djurgården-Lilla Värtans Miljöskyddsförening (wymagana liczba członków
stowarzyszenia ochrony środowiska (2000) została określona przez prawo krajowe na
poziomie utrudniającym realizację celów dyrektywy 85/337, w szczególności celu polegającego
na ułatwieniu kontroli sądowej przedsięwzięć objętych tą dyrektywą)
9) Ciężar dowodu naruszenie przez państwo członkowskie dyrektywy ooś
 C-508/03 Komisja p. Hiszpanii (budowa centrum handlowe i rozrywkowego)
 C-117/02 Komisja p. Portugalii (budowa zespołów mieszkaniowych, hotelu, pola golfowego –
przedsięwzięcie z załącznika II na terenie parku narodowego)
21
Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000- prawo UE
Dyrektywa 92/43 w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory
Wprowadza obowiązek przeprowadzania oceny oddziaływania na obszar Natura 2000

Obowiązek ten dotyczy każdego planu lub przedsięwzięcie, które nie jest bezpośrednio związane lub
konieczne do zagospodarowania terenu, ale które może na nie w istotny sposób oddziaływać, zarówno
oddzielnie, jak i w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami, podlega odpowiedniej ocenie jego
skutków dla danego terenu z punktu widzenia założeń jego ochrony

Dyrektywa nie określa procedury przeprowadzania oceny oddziaływania na obszar Natura 2000

Wyniki oceny a zgoda na plan lub przedsięwzięcie:
• braku niekorzystnego oddziaływania – zgoda na plan lub przedsięwzięcie
• negatywna oceny skutków dla danego terenu – zgoda możliwa w ściśle określonych przypadkach i po
spełnieniu określonych prawem warunków odnoszących się do
− rozwiązań alternatywnych
− nadrzędnego interesu publicznego
− środków kompensujących
22
11
STUDIA
PODYPLOMOWE
Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000- prawo UE
cd. Dyrektywa 92/43
Art. 6 ust 3 i 4.
Jeśli pomimo negatywnej oceny skutków dla danego terenu oraz braku rozwiązań alternatywnych, plan
lub przedsięwzięcie musi jednak zostać zrealizowane z powodów o charakterze zasadniczym
wynikających z nadrzędnego interesu publicznego, w tym interesów mających charakter społeczny lub
gospodarczy, Państwo Członkowskie stosuje wszelkie środki kompensujące konieczne do zapewnienia
ochrony ogólnej spójności Natury 2000. O przyjętych środkach kompensujących Państwo Członkowskie
informuje Komisję.
Jeżeli dany teren obejmuje typ siedliska przyrodniczego i/lub jest zamieszkały przez gatunek o znaczeniu
priorytetowym, jedyne względy, na które można się powołać, to względy odnoszące się do zdrowia ludzkiego
lub bezpieczeństwa publicznego, korzystnych skutków o podstawowym znaczeniu dla środowiska lub, po
wyrażeniu opinii przez Komisję, innych powodów o charakterze zasadniczym wynikających z nadrzędnego
interesu publicznego.
23
INDYWIDULANE OOŚ – prawo polskie
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(ustawa o informacji o środowisku)
1. Przedsięwzięcia wymagające oceny oddziaływania na środowisko i/lub na obszar Natura
2000 – art. 59 ustawy o informacji
− I grupa: planowane przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko
− II grupa: planowane przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli
obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony w
drodze postanowienia
− wydając postanowienia należy "uwzględnić łącznie" wskazane uwarunkowania, te które realnie występują w
danej sprawie (IV SA/Po 1065/12)
− wymóg zasięgnięcia opinii - wyrażenie sprzecznych opinii przez organy współdziałające - organ właściwy do
wydania decyzji środowiskowej może przychylić się do stanowiska jednego z tych organów wydając
postanowienie (II SA/Gl 1167/12)
− opinia nie wiążą – ostateczna ocena należy do organu właściwego do wydania duś
− nie przysługuje zażalenie na postanowienie
−
III grupa: planowane przedsięwzięcia inne niż z I lub II grupy wymaga przeprowadzenia oceny
oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, jeżeli:
− przedsięwzięcie to może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a nie jest bezpośrednio
związane z ochroną tego obszaru lub nie wynika z tej ochrony;
− obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 został
stwierdzony na podstawie art. 96 ust. 1
24
12
STUDIA
PODYPLOMOWE
cd. INDYWIDULANE OOŚ – prawo polskie
Ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (łącznie z oceną oddziaływania na obszar
Natura 2000 jeśli uzasadniona) dla przedsięwzięć z I lub II grupy przeprowadza się w ramach
− postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (ocenę
przeprowadza właściwy do wydania decyzji organ)
Ponowną ocenę oddziaływania na środowisko przeprowadza się w ramach
− postępowania w sprawie wydania decyzji, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1, 10, 14 i 18
ustawy o informacji w przypadkach w prawem określonych przypadkach (ocenę przeprowadza
regionalny dyrektor ochrony środowiska)
Ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 (przedsięwzięcia z III grupy)
− przeprowadza się w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji wymaganej przed
rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia z III grupy (ocenę przeprowadza regionalny dyrektor
ochrony środowiska)
25
Raport o oddziaływaniu na środowisko – art. 66-70 ustawy o informacji (orzeczenia źródło Lex)
 ustawowe wymagania co do jego zawartości (np. wyrok NSA II OSK 1848/10; wyrok WSA w Białymstoku II
SA/Bk 946/12;
 Zakres raportu (ooś, ponowna ooś, ocena naturowa)
 Kompetencja organu do określenia zakresu raportu
 Autor raportu (np. wyrok NSA II OSK2594/12; wyrok WSA w Szczecinie, II SA/Sz 192/13; wyrok WSA w
Poznaniu, IV SA/Po505/12 )
 Charakter raportu - dokument prywatny, lecz o szczególnej mocy dowodowej (np. wyrok NSA II OSK
639/13; wyrok NSA II OSK 1862/11)
 Cechy raportu - spójny i logiczny uwzgledniający stan faktyczny istniejący w dacie jego sporządzenia np.
wyrok WSA w Olsztynie II SA/Ol 176/11; zgodność treści raportu z przepisami określającymi sposób jego
sporządzenia, logiki wywodów, weryfikacji sporządzenia raportu przez osobę uprawnioną” (Wyrok NSA, II
OSK 2105/11)
 Zmiany uzupełnienia i wyjaśnienia do przedłożonego raportu
np. Wyrok WSA w Gdańsku z 30.06.2011 r. II SA/Gd 312/11
- brak podstawy prawnej do żądania od inwestora przedłożenia w postępowaniu o ustalenie
środowiskowych uwarunkowań ujednoliconej wersji raportu
- o zmianach, uzupełnieniach i wyjaśnieniach składanych do raportu należy zawiadamiać każdorazowo
uczestników postępowania i szeroką opinię publiczną oraz organy uzgadniające i wyrażające opinię w
przedmiocie planowanego przedsięwzięcia zgodnie z dyspozycją art. 77 ust. 1 tej ustawy
26
13
STUDIA
PODYPLOMOWE
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (duś) – art. 71-87 ustawy o informacji





jej uzyskanie jest wymagana dla przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (I
lub II grupa)
„W sytuacji gdy organy ustalają, że planowana inwestycja nie mieści się w kategorii przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko (zawsze lub potencjalnie), prawnie dopuszczalne jest wyłącznie umorzenie postępowania w
przedmiocie środowiskowych uwarunkowań” (Wyrok WSA w Lublinie II SA/Lu 110/13, LEX nr 1343059)
przed uzyskaniem określonych w art. 72 ustawy o informacji zezwoleń inwestycyjnych
wydawana jest na wniosek inwestora (zasada) lub z urzędu (wyjątek)
strony postępowania (kryterium oddziaływania przedsięwzięcia)
tytuł prawny do nieruchomości w zasięgu oddziaływania (wyrok NSA z 29.05.2012 r. II OSK 450/11; wyrok WSA w
Krakowie z 2003.2102 r. II SA/Kr 1932/11)
występowanie immisji sąsiedzkich uzasadnia posiadanie interesu prawnego w rozumieniu art. 28 k.p.a (wyrok WSA w
Bydgoszczy z 3.7.2013 II SA/Bd 339/13)
konieczność prawidłowego ustalenia terenu objętego oddziaływaniem planowanego przedsięwzięcia na środowisko
(wyrok WSA w Bydgoszczy z 9.7.2013 r. II SA/Bd 499/13)
brak związania organu wskazaniami inwestora co do kręgu stron postępowania, obowiązek dokonania własnej oceny
zasięgu oddziaływania inwestycji (Wyrok WSA w Gliwicach z 14.6.2014 r. II SA/Gl 756/13)
Podmioty na prawach strony na podstawie art. 44 ustawy o informacji – organizacje ekologiczne – działalność statutowa –
zgłoszenie udziału) - tylko gdy przeprowadzana ooś
27
cd. Duś
 jeśli w ramach postępowania w sprawie wydania duś przeprowadzana jest ocena oddziaływania na środowisko
(przedsięwzięcia z I grupy oraz przedsięwzięcia z II grupy jeśli w drodze postanowienia został stwierdzony obowiązek
przeprowadzenia ooś i określony zakres raportu) grupy wówczas:
-
sporządza się raport o oddziaływaniu na środowisko (zob. slajd 26)
uzgadnia i opiniuje się warunki realizacji inwestycji z właściwymi organami
- wiążący charter stanowiska zajętego przez organ uzgadniający (wyrok WSA w Poznaniu IV SA/Po 1214/13)
zapewnia się możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu (zob. orzeczenia w cz. dot. udziału społeczeństwa)
przeprowadza się postępowanie w sprawie transgranicznego oddziaływania, jeśli wymagane
duś wydaje się z uwzględnieniem wyników postępowania w sprawie ooś (raportu, wyników uzgodnień, opinii,
konsultacji społecznych i ewentualnie wyników postępowania w sprawie transgranicznego oddziaływania)
treść decyzji (w tym jej elementy fakultatywne i obligatoryjne) zależy od wyników ooś, a odmowa uzgodnienia
środowiskowych uwarunkowań następuje w enumeratywnie określonych przypadkach
uzasadnienie decyzji, niezależnie od wymagań wynikających z przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego,
powinno zawierać dodatkowe informacje w tym odnoszące się do raportu, uzgodnień, opinii i konsultacji społecznych
organ podaje do publicznej wiadomości informacje o wydanej decyzji i o możliwościach zapoznania się z jej
treścią oraz z dokumentacją sprawy
28
14
STUDIA
PODYPLOMOWE
cd. Duś

Jeśli w ramach postępowania w sprawie wydania duś nie została przeprowadzana ocena
oddziaływania na środowisko (z uwagi na stwierdzenie w drodze postanowienia braku potrzeby
obowiązku przeprowadzenie ooś dla planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco
oddziaływać na środowisko (II Grupa) wówczas:
–
–
–
w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach właściwy organ stwierdza brak potrzeby
przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Charakterystyka
przedsięwzięcia stanowi załącznik do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach
w uzasadnieniu decyzji zawiera się dodatkowo informacje o uwarunkowaniach uwzględnionych przy
stwierdzaniu braku potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.
organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach podaje do publicznej
wiadomości informacje o wydanej decyzji i o możliwościach zapoznania się z jej treścią oraz z
dokumentacją sprawy.
29
Duś i ooś – przedsięwzięcia z I lub II grupy
I grupa
II grupa
II grupa
Duś
Duś
Duś
Wniosek (w tym raport)
Możliwość złożenia wniosku o
określenia zakresu raportu – wówczas
organ wydaje
Wniosek (w tym karta informacyjna)
Wniosek (w tym karta
informacyjna)
Ew. Postanowienie określające zakres
raportu
Postanowienie o obowiązku
przeprowadzenia ooś wraz z
określeniem zakresu raportu
Postanawianie o braku
obowiązku przeprowadzenia
ooś
Raport (uwzględniający oddziaływanie
na obszar Natura 2000)
Raport (uwzględniający oddziaływanie
na obszar Natura 2000)
-
Uzgodnienia i opinie
Uzgodnienia i opinie
-
Konsultacje społeczne
Konsultacje społeczne
-
Ew. Konsultacje transgraniczne
Ew. Konsultacje transgraniczne
-
Duś (pozytywna lub negatywna)
Duś (pozytywna lub negatywna)
Duś w której stwierdza się
brak potrzeby
przeprowadzenia ooś)
Uzasadnienie
Uzasadnienie
Uzasadnienie
Upublicznienie
Upublicznienie
Upublicznienie
Kontrola sądowa
Kontrola sądowa
Kontrola sądowa
30
15
STUDIA
PODYPLOMOWE
cd. Duś

Kontrola sądowa duś – wybrane problemy (źródło LEX)
− legitymacja skargowa (np. postanowienie NSA z 10.01.212 II OSK 2613/11)
− raport o oddziaływaniu na środowisko pod kątem jego „poprawności formalnej, tj. zgodności treści
raportu z przepisami określającymi sposób jego sporządzenia, logiki wywodów, weryfikacji
sporządzenia raportu przez osobę uprawnioną” (np. wyrok WSA w Olsztynie II SA/Ol 176/11)
− Strony postępowania (jw.)
− Uzgodnienia, opinie (np. wyrok WSA w Poznaniu, IV SA/Po 1214/13; Wyrok WSA w Gliwicach z
27.02.2013 r. II SA/Gl 1167/12)
− Konsultacje społeczne
− Zgodność przedsięwzięcia z postanowieniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
(np. wyrok NSA z 26.04.2013, II OSK 2628/11)
− Legalizacja a ooś (np. wyrok NSA z dnia 3 lutego 2010 r. II GSK 6/10)
31
Ponowna ocena oddziaływania na środowisko – na kolejnym etapie procesu inwestycyjnego
 potrzeba lub obowiązek jej przeprowadzenia wynika z decyzji o środowiskowych uwarunkowanych
(…) jeżeli planowane przedsięwzięcie należy do grupy tych, których wpływ na środowisko jest trudny do przewidzenia lub na
etapie prowadzenia postępowania w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań realizacji przedsięwzięcia pojawiły się co do tego
wątpliwości, to organ administracji wydając decyzję pozytywną, kierując się właśnie zasadą przezorności powinien nałożyć
obowiązek ponownego przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Obowiązku takiego nie nakłada się natomiast
"zapobiegawczo". Wyrok WSA w Gdańsku z 30.06. 2011 r. II SA/Gd 312/11 LEX nr 898190)

ponowną ocenę przeprowadza się także:
1) na wniosek podmiotu
2) w przypadku zmian w stosunku do wymagań określonych w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach;
3) w przypadku braku możliwości stwierdzenia gotowości instalacji do wychwytywania dwutlenku węgla na etapie
wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w przypadku instalacji do spalania paliw w celu wytwarzania energii
elektrycznej, o elektrycznej mocy znamionowej nie mniejszej niż 300 MW.

ponowną ocenę przeprowadza się w ramach postępowania w sprawie wydania określonych decyzji inwestycyjnych

procedura ponownej oceny oddziaływania na środowisko (w tym zakres raportu) dostosowana do etapu i istoty jej
przeprowadzenia
32
16
STUDIA
PODYPLOMOWE
Indywidulane ooś – prawo polskie
Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000 w prawie polskim – ustawa o informacji oraz ustawa
o ochronie przyrody

przeprowadzana jest w ramach oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć mogących
zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na
środowisko (I lub II grupa)

albo w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji wymaganej przed rozpoczęciem realizacji
przedsięwzięcia innego niż mogącego zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (III
grupa) jeżeli:
− przedsięwzięcie to może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a nie jest bezpośrednio
związane z ochroną tego obszaru lub nie wynika z tej ochrony;
− obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 został
stwierdzony na podstawie art. 96 ust. 1
− wówczas ocenę oddziaływania na obszar Natura 2000 przeprowadza regionalny dyrektor ochrony
środowiska
− a jej przedmiot ograniczony jest do badania oddziaływania na obszar Natura 2000
Wynik oceny determinuje treść duś (w przypadku I i II grupy) lub zezwolenia (w przypadku III grupy)

33
Literatura
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Bar M., Jendrośka J., Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach i inne wymagania prawne ochrony
środowiska w procesie inwestycyjnym. Praktyczny poradnik prawny” Centrum Prawa Ekologicznego,
Wrocław 2011 – Wydanie trzynaste
Dobrowolski G., Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, Toruń 2011
Gruszecki K., Komentarz do ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i
jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,
LEX/el. 2009
Iwańska B., Oceny oddziaływania na środowisko w świetle orzecznictwa ETS, [w:] Europejski Przegląd
Sądowy z 2007, nr 10
Jendrośka J., Bar M., Prawo ochrony środowiska. Podręcznik, Warszawa 2005
Krämer L., EC Environmental Law, London 2007
34
17

Oceny oddziaływania na środowiskowo w prawie UE i polskim

Transkrypt

Podobne dokumenty

Przykład 3 - RPO Pomorskie

Wody – wspólne dziedzictwo

Struktura bazy danych OOŚ Przeglądanie