Konferencja Solidarnosc i kryzys zaufania

Solidarity and the Crisis of Trust
Solidarność i kryzys zaufania
Międzynarodowa konferencja z okazji 30. rocznicy narodzin Solidarności w Polsce
poniedziałek, 11 października 2010 r.
Stara Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego
ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-325 Warszawa
Europejskie Centrum Solidarności, główny organizator obchodów 30. rocznicy narodzin związku
zawodowego i ruchu społecznego Solidarność, organizuje, we współpracy z Katedrą im. Erazma z
Rotterdamu Uniwersytetu Warszawskiego, międzynarodową konferencję Solidarity and the Crisis of Trust
(Solidarność i kryzys zaufania). Udział w konferencji wezmą najwybitniejsi przedstawiciele nauk
humanistycznych: filozofowie, ekonomiści, socjologowie i historycy idei. Nasze zaproszenie przyjęli:
Shlomo Avineri, John Gray, Ivan Krastev, Scott Lash, Pierre Manent, Peter Sloterdijk, Jadwiga
Staniszkis oraz Gianni Vattimo. Podejmą oni refleksję nad współczesną kondycją solidarności
społecznej, politycznej i gospodarczej oraz nad perspektywami, jakie idea ta otwiera dla naszej
przyszłości.
śyjemy w okresie wielkiego kryzysu zaufania, który widoczny jest zarówno w Ŝyciu religijnym,
duchowym, moralnym, społecznym jak i gospodarczym. Warto zatem zastanowić się, jak idea
solidarności, podjęta przez myśl społeczną i polityczną, moŜe ukazać nowe nadzieje, nawet jeŜeli to są
tylko nadzieje. Wychodzimy z przekonania, Ŝe bez rozmowy o przyszłości, niezaleŜnie od tego, jak
realna jest to przyszłość, nie da się dokonać tak dalece idących zmian, jakie spowodują „odnowienie
oblicza tej ziemi”. Kryzys zaufania w Ŝyciu religijnym powoduje sekularyzację, w Ŝyciu duchowym –
poczucie braku sensu, w Ŝyciu moralnym – przekształcenie pluralizmu w nihilizm, w Ŝyciu społecznym
i politycznym – kryzys demokracji, a w Ŝyciu gospodarczym – kryzys, jaki właśnie obserwujemy.
Chcemy zastanowić się nad kierunkami wychodzenia z tej trudnej sytuacji, nad tym, jak zachodnia
cywilizacja, zgodnie z tradycją Alexisa de Tocqueville’a, moŜe przechować wszystkie swoje
nadzwyczajne zdobycze, a przede wszystkim wolność i solidarność, w tych trudnych okolicznościach.
Jak zapobiec temu, by radykalny indywidualizm, egoizm i konformizm nie doprowadziły do zniszczenia
duchowego dorobku naszej kultury. Skupimy się zatem na wyŜej wymienionych problemach starając się,
by na wszystkie spojrzeć z punktu widzenia roli solidarności w ich moŜliwym rozwiązywaniu.
Dr Maciej Zięba OP
Dyrektor
Europejskie Centrum Solidarności
w Gdańsku
Prof. dr hab. Marcin Król
Kierownik
Katedra im. Erazma z Rotterdamu
Uniwersytet Warszawski
Solidarity and the Crisis of Trust
Solidarność i kryzys zaufania
30. rocznica narodzin Solidarności w Polsce
poniedziałek, 11 października 2010 r.
Stara Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego
Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-325 Warszawa
Program konferencji
9.00-10.00
10.00-10.15
Rejestracja uczestników
Otwarcie konferencji
Panel 1: Religia i wspólnota – Czy moŜliwa jest solidarność wiary?
10.15-11.30
Uczestnicy panelu:
Gianni Vattimo
Pierre Manent
Panel 2: Moralność i wolność gospodarcza
11.30-12.45
Uczestnicy panelu:
Ivan Krastev
Scott Lash
12.45-14.15
Lunch
Panel 3: Demokracja bez solidarności?
14.15-15.30
Uczestnicy panelu:
Shlomo Avineri
Peter Sloterdijk
15.30-16.00
Przerwa kawowa
Panel 4: Konflikty XXI wieku. Solidarność, Gospodarka, Polityka
16.00-17.15
Uczestnicy panelu:
John Gray
Jadwiga Staniszkis
17.15-17.45
Podsumowanie konferencji
Uczestnicy konferencji
Pierre Manent (1949), francuski filozof polityki i historyk idei. Był asystentem Raymonda Arona
na Collège de France. Obecnie profesor w Ecole des Hautes `Etudes en Sciences Sociales w ParyŜu, a
takŜe wykładowca w Boston College, badacz francuskiej tradycji liberalnej. Jeden z twórców i
redaktorów kwartalnika liberałów „Commentaire”. Do jego waŜnych prac naleŜą m.in.: Intelektulna
historia liberalizmu (1987), Modern Liberty and Its Discontent (1998), Racja narodów. Refleksje na temat demokracji
w Europie (2009).
Gianni Vattimo (1936), włoski filozof, publicysta i polityk. Kształcił się m.in. pod kierunkiem
Hansa-Georga Gadamera. Profesor estetyki, zajmował się postmodernizmem i problemami religii.
Wykłada na Uniwersytecie w Turynie, był takŜe profesorem wizytującym na uniwersytetach
amerykańskich. Aktywnie uczestniczy w europejskim Ŝyciu politycznym, obecnie poseł do Parlamentu
Europejskiego. Napisał m.in. Koniec nowoczesności (1985), Społeczeństwo przejrzyste (1989), Christianity, Truth,
and Weak Faith (razem z Rene Girardem, 2009).
Ivan Krastev, bułgarski politolog, jest prezesem zarządu Centrum Strategii Liberalnych, członkiem
Zarządu Europejskiej Rady ds. Stosunków Zagranicznych (ecfr.eu) oraz członkiem Rady
Międzynarodowego Instytutu Studiów nad Bezpieczeństwem IISS (Londyn). Krastev jest teŜ
redaktorem naczelnym Foreign Policy Bulgaria i redaktorem związanym z Europe’s World. Jest autorem
ksiąŜek Shifting Obsessions: Three Essays on the Politics of Anticorruption (2004), Anti-American Century
(współred. Alan McPherson, 2007).
Scott Lash, amerykański profesor socjologii i kulturoznawstwa na Goldsmiths College, University
of London. Pracował na uniwersytecie w Lancaster, gdzie został profesorem w 1993 roku. Od 1998 r.
pracuje w Londynie, obecnie na stanowisku Dyrektora Centrum Studiów Kulturowych oraz jako
profesor socjologii na Goldsmiths College. Do jego najwaŜniejszych publikacji naleŜą: The End of
Organized Capitalism, (1987, współautor John Urry), Economies of Signs and Space (1994, współautor John
Urry), Modernizacja refleksyjna (1994, współautorzy: Ulrich Beck, Anthony Giddens), Critique of Information
(2002), Global Culture Industry: The Mediation of Things (2005, współautor C. Lury).
Shlomo Avineri (1933), filozof i politolog Ŝydowski. Związany z Uniwersytetem Hebrajskim w
Jerozolimie, wykładał m.in. na London School of Economics w Londynie, Uniwersytecie w Yale,
Oxford i Budapeszcie. W swej twórczości zajmuje się historią syjonizmu, filozofią społeczną,
komunizmem i postkomunizmem, a takŜe kwestiami toŜsamości i integracji społecznej. Współautor
m.in. Communitarianism and Individualism (1992), The Law of Religious Identity: Models for Post-Communism
(1998) Integration and Identity and Politics and Identities in Transformation (2001).
Peter Sloterdijk (1947), niemiecki filozof i teoretyk mediów. Rektor Akademii Sztuk Pięknych w
Karlsruhe. W swoich publikacjach podejmuje kwestie polityki społecznej, świata religii, krytyk
kapitalizmu. Wydał m.in. Krytykę cynicznego rozumu (1983), Pogardę mas. Szkic o walkach kulturowych we
współczesnym społeczeństwie (2000), Im Weltinnenraum des Kapitals (2005), Du mußt dein Leben ändern (2009).
John Gray (1948), brytyjski filozof polityki, pisarz i publicysta. Pracował m.in. na Uniwersytecie
Harvarda, Uniwersytecie Oxfordzkim i Yale. Profesor myśli europejskiej na London School of
Economics. Początkowo uznawany za jednego z czołowych myślicieli brytyjskiej Nowej Prawicy i
apologetę rządów Margaret Thatcher, od lat 90-tych zdecydowany krytyk neoliberalizmu. Uczeń Isaiaha
Berlina i Michaela Oakeshotta. W Polsce wydano m.in. jego Liberalizm (1986), Dwie twarze liberalizmu
(2000), Al-Kaida i korzenie nowoczesności (2003), Czarna msza: apokaliptyczna religia i śmierć utopii (2007).
Jadwiga Staniszkis (1942), polska socjolog. Wykłada w Instytucie Studiów Politycznych PAN,
Uniwersytecie Warszawskim, a takŜe WyŜszej Szkole Biznesu w Nowym Sączu. Zajmuje się teorią
polityki, socjologią ekonomiczną, a takŜe problemami transformacji ustrojowej, postkomunizmu i
globalizacji. Do jej najwaŜniejszych prac naleŜą: Poland's Self-Limiting Revolution (1984), Ontologia socjalizmu
(1988), Postkomunizm (2002), Władza globalizacji (2003).
Organizatorzy
Europejskie Centrum Solidarności
Centrum to interdyscyplinarna instytucja, której głównym celem jest zachowanie pamięci o
moralnym przesłaniu Solidarności i twórcze przekazanie jej dziedzictwa przyszłym pokoleniom,
wskazując jego aktualność i uniwersalizm.
Podstawą działalności ECS będzie nowoczesne interaktywne muzeum pokazujące, jak wydarzenia,
które zapoczątkował strajk w Stoczni Gdańskiej, uruchomiły efekt domina – demontaŜ systemu
komunistycznego w całej Europie Środkowej i Wschodniej. Europejskie Centrum Solidarności
mieścić będzie równieŜ multimedialne archiwum i bibliotekę, zabezpieczające dziedzictwo
Solidarności. Poprzez wystawy – takŜe ruchome, wędrujące po całym świecie – Centrum chce
wzmacniać pamięć historyczną, która wydaje się w Europie słabnąć, a która jest niezbędna w
budowaniu europejskiej toŜsamości.
Drugi cel Europejskiego Centrum Solidarności – prospektywny – to przeniesienie dziedzictwa
Solidarności w przyszłość. Temu celowi słuŜą warsztaty dla młodych ludzi z całej Europy i
seminaria dla młodzieŜy polskiej, konferencje, sympozja naukowe i debaty publiczne, cykle
wykładów i dyskusji, a takŜe wydawnictwa.
Jako instytucja kultury ECS kreuje wydarzenia kulturalne i inspiruje twórczość artystyczną.
Centrum to takŜe ośrodek naukowo-badawczy, zajmujący się zagadnieniami wolności i dzielący się
dorobkiem pokojowej walki Solidarności o godność, sprawiedliwość i prawa człowieka z tymi,
którzy są ich pozbawieni. To równieŜ miejsce debaty publicznej nie tylko o historii, ale i o
współczesnych wyzwaniach, takich jak społeczeństwo obywatelskie, integracja Europy i pokój.
Katedra Erazma z Rotterdamu Uniwersytetu Warszawskiego
Celem Katedry jest stworzenie oferty programowej z zakresu nauk humanistycznych, która będzie
inspirować studentów Uniwersytetu Warszawskiego do pracy naukowej. W ramach Katedry
prowadzone są zajęcia dydaktyczne i program stypendialny, umoŜliwiające kontakt z
najwybitniejszymi uczonymi z Europy.
W latach dziewięćdziesiątych w wiedeńskim Instytucie Nauk o Człowieku (IWM) powstał projekt
przebudowy systemów studiów wyŜszych i badań naukowych w postkomunistycznych krajach
Europy Środkowej. Program wsparła finansowo Komisja Unii Europejskiej.
W celu zrealizowania programu powołano Międzynarodowy Komitet Ekspertów, w którego skład
weszli renomowani naukowcy z Europy Środkowej, Zachodniej i USA. Pracom Komitetu
przewodniczył Lord Dahrendorf, znakomity socjolog i politolog. Zgodnie z zaleceniami Komitetu
Instytut Nauk o Człowieku zainicjował tworzenie Katedr Europejskich na uniwersytetach Europy
Środkowej. Katedry te były pomyślane jako miejsca, w których gościnnie będą wykładać i
prowadzić badania najznakomitsi uczeni z całego świata.
Dzięki programowi IWM powstały trzy Katedry Europejskie: Biologii Molekularnej na
Uniwersytecie Jerzego w Pradze, Fizyki Jądrowej na Uniwersytecie Eötvös Loránd w Budapeszcie
oraz Nauk Społecznych i Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim.