Roznice indywidualne_sylabus

Przedmiot:
Autor programu:
Prowadzący:
Rok:
Semestr:
Ogólna liczba godzin:
Forma zajęć:
Psychologia róŜnic indywidualnych
zbiorowy
mgr Katarzyna Popek
psychologia – II rok
2
15
konwersatorium
I. ZałoŜenia i cele: Celem zajęć jest pogłębienie wybranych obszarów wiedzy
zdobytej na wykładach i podczas lektury literatury dotyczącej psychologii róŜnic
indywidualnych. Oprócz zgłębiania podstaw teoretycznych wybranych koncepcji
dotyczących róŜnic indywidualnych, studenci poznają narzędzia powstałe w oparciu o
te koncepcje. Wiedza uzyskana o narzędziach umoŜliwiających pomiar róŜnic
indywidualnych posłuŜy w lepszym zrozumieniu badań naukowych prezentowanych
na wykładach.
II. Warunki i forma zaliczenia przedmiotu:
obecność na zajęciach (dopuszczalna jedna nieobecność).
pozytywna ocena z kolokwium zaliczeniowego (student, który był nieobecny
więcej niŜ jeden raz na zajęciach nie moŜe napisać kolokwium zaliczeniowego)
III. Treści programowe:
Zajęcia 1-2: Regulacyjna teoria temperamentu
• Pojęcie temperamentu
• Struktura i podstawy biologiczne temperamentu.
• Funkcjonalne znaczenie temperamentu (cech i ich struktury): cechy
temperamentu a preferencje dotyczące sytuacji i rodzaju aktywności;
temperament a styl i efektywność działania; struktura cech temperamentu a
regulacja poziomu aktywacji.
• Pomiar cech temperamentu: Kwestionariusz Temperamentu FCZ-KT
(diagnoza właściwości temperamentalnych w ujęciu ipsatywnym; budowa i
zasady administracji Kwestionariusza Temperamentu FCZ-KT; trafność pomiaru
skalami FCZ-KT; funkcjonalne znaczenie temperamentu)
Literatura podstawowa:
Strelau, J. (2000). Temperament. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik
akademicki, t. 2 (s. 683-719). Gdańsk: GWP.
Zawadzki, B., Strelau, J. (1997). Formalna Charakterystyka Zachowania –
Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT): Podręcznik. Warszawa: Pracownia
Testów Psychologicznych PTP (s. 5-45, 71-126, 141-160).
Literatura dodatkowa
Strelau, J. (1985). Temperament – osobowość - działanie. Warszawa: PWN. (r. 5, 6, 7 - s. 260-437).
Strelau, J. (1998). Psychologia temperamentu. Warszawa: Wyd. Nauk. PWN. (r. 7 – s. 360-418; r. 3 –
s. 180-190).
Zajęcia 3: Teoria PEN – koncepcja czynników osobowości w ujęciu Eysencka
(EPQ-R)
• Wprowadzenie: osobowość jako zespół cech
• Cecha a dyspozycja osobista, kategorie cech
• Diagnoza osobowości na podstawie kwestionariusza
• Podstawowe wymiary i struktura osobowości w teorii PEN
• Pomiar trzech superczynników – kwestionariusz EPQ-R
1
•
Porównanie PEN i struktury pięciu czynników osobowości wg Costy i
McCrae’a
Literatura podstawowa:
Strelau, J. (2004). Osobowość jako zespół cech. W: J. Strelau (red.) Psychologia.
Podręcznik akademicki, t. 2. (s. 535-560). Gdańsk: GWP.
Zajęcia 4: Style poznawcze
• Wprowadzenie w tematykę: charakterystyka złoŜoności pojęcia stylu w
badaniach psychologicznych (style poznawcze, style myślenia, style działania,
style radzenia sobie itp.)
• Charakterystyka stylu jako jednostki klasyfikacyjnej
• Preferencje ogólne, szczegółowe i typy umysłu – analiza
• Preferencje poznawcze a zdolności twórcze, myślenie i rozumowanie
• Style poznawcze – wymiary: refleksyjność - impulsywność, zaleŜność –
niezaleŜność od pola, abstrakcyjność – konkretność
• Style myślenia w koncepcji Sternberga
• Pomiar stylu poznawczego
Literatura podstawowa:
Matczak, A. (2000). Style poznawcze. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik
akademicki, t. 2 (s. 761-782). Gdańsk. GWP.
Nosal, C. S. (1992). RóŜnorodność twórczych umysłów – ujęcie holistyczne. W: C. S.
Nosal (red.), Twórcze przetwarzanie informacji (s. 11- 25). Wrocław: Delta.
Zajęcia 5: Inteligencja
• Definicja pojęcia inteligencji: miniwykład wprowadzający w tematykę zajęć,
połączony z dyskusją, nt. podstawowych stanowisk dotyczących rozumienia
pojęcia inteligencji (m. in. potoczne ujęcie inteligencji, definicje klasyczne oraz
współczesne).
• Struktura inteligencji – podstawowe ujęcia teoretyczne: charakterystyka
czynnikowych koncepcji inteligencji; istota podejścia czynnikowego, modele
hierarchiczne i modele czynników równorzędnych, spory wokół czynnika g.
• Czy inteligencję moŜna mierzyć? - kontrowersje związane z pomiarem
moŜliwości intelektualnych. Problemy diagnozy moŜliwości intelektualnych w
ujęciu statystycznym (zarys); typy zadań oraz rodzaje testów stosowanych do
pomiaru inteligencji i zdolności.
• Od teorii do praktyki – wybrane narzędzia psychometryczne słuŜące do
pomiaru inteligencji: narzędzia umoŜliwiające pomiar inteligencji płynnej, na
przykładzie Testu Matryc Ravena (testy zredukowane kulturowo; podstawy
teoretyczne i konstrukcyjne Testu Matryc Ravena, praca indywidualna z testem).
Literatura podstawowa:
Matczak, A. (2003). Testy inteligencji i zdolności. W: J. Strelau (red.), Psychologia.
Podręcznik akademicki (t. 1, s. 448-469). Gdańsk: GWP.
Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza, struktura, funkcje (s. 13-44). Gdańsk: GWP.
Nęcka, E. (2000). Inteligencja. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik
akademicki (t. 2, s. 721-760). Gdańsk: GWP.
Literatura dodatkowa:
Jaworowska, A., Szustrowa, T. (1991). Podręcznik do Testu Matryc Ravena. Warszawa: Pracownia
Testów Psychologicznych PTP.
Matczak, A. (1994). Diagnoza intelektu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
2
Zajęcia 6: Typy umysłu: preferencje poznawcze i typologia umysłu
• Paradygmat poznawczy w badaniach psychologicznych -wprowadzenie
• Psychologiczne teorie umysłu i myślenia twórczego – pojęcia, analiza
porównawcza (dlaczego typy umysłu są typami twórczego umysłu)
• Twórczy umysł konceptualizowany przez pojęcia stylu i typu
• Klasyczne a współczesne typologie
• Klasyczna teoria C.G. Junga a współczesny stan badań
• Typologia umysłów – charakterystyka róŜnorodności twórczych umysłów –
koncepcja C.S. Nosala (procesy odbioru i wartościowania informacji; 4
podstawowe typy intelektu: konkretny – obiektywny, konkretny – subiektywny,
globalny – obiektywny i globalny – subiektywny)
LITERATURA PODSTAWOWA:
Nosal, C. S. (1990). Psychologiczne modele umysłu (s.5-19; s.138-237). Warszawa: PWN.
Nosal, C.S. (1992a). Diagnoza typów umysłu (s.7-45). Warszawa: PWN.
Zajęcia 7: Typy umysłu: typologiczny model umysłu – implikacje praktyczne
• Zagadnienia idei kształcenia problemowego, wiedzy refleksyjnej, postawy
twórczej w kontekście zróŜnicowania twórczych umysłów - znaczenie analizy i
diagnozy preferencji poznawczych w działaniach edukacyjnych
• Zadania i problemy – typy umysłu a preferowane reguły myślenia twórczego
• Fazy procesu rozwiązywania problemu: (1) geneza problemu; (2) przestrzeń
problemowa; (3) generowanie rozwiązań problemu; (4) ocena i wybór pomysłu –
ewaluacja; (5) plan realizacji pomysłu - rozwiązania
• Pomiar preferencji poznawczych
• Metody diagnozy indywidualnych preferencji (analiza i zastosowanie skali
STU)
• Praktyczne zastosowania skali STU
LITERATURA PODSTAWOWA:
Nosal, C. S. (1990). Psychologiczne modele umysłu (s.138-237). Warszawa: PWN
Nosal, C.S. (1992). Diagnoza typów umysłu (s. 46-66; 143-155; 172-199). Warszawa: PWN.
Nosal, C.S. (2001). Psychologia myślenia i działania menedŜera. Wrocław: Akade. (rozdz. Myślenie
strategiczne, s. 229-287).
Nosal, C. S. (1992). Kształcenie dla twórczości. W: C. S. Nosal (red.), Twórcze przetwarzanie
informacji (s. 131- 141). Wrocław: Delta.
3