przeglądaj

Katarzyna Nowicka dr
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Katedra Logistyki
Katarzyna Nowicka jest doktorem nauk ekonomicznych w dziedzinie zarządzania i
Adiunktem w Katedrze Logistyki SGH. Ma dziesięcioletnie doświadczenie w praktyce
biznesowej, gdzie była odpowiedzialna za zarządzanie logistyką i łańcuchem dostaw.
Autorka publikacji z dziedziny logistyki i zarządzania łańcuchem dostaw. Interesuje się
wpływem nowoczesnych technologii na prowadzenie działalności gospodarczej, a takŜe ich
roli w sektorze państwowym.
Cloud computing a rozwój przedsiębiorstw
Wprowadzenie
Do roku 2030 o połowę wzrośnie światowe zapotrzebowanie na energię, z którego 4050% będzie przypadać na eksploatację budynków. Obecnie zapotrzebowanie na energię w
branŜy IT rośnie dwanaście razy szybciej, niŜ w innych branŜach. ZuŜycie energii
elektrycznej przez wszystkie centra przetwarzania danych na świecie jest porównywalne z
zapotrzebowaniem na nią przez całą Hiszpanię. Od początku XX wieku światowe zuŜycie
wody wzrosło sześciokrotnie. Według szacunków ONZ, w 2020 r. 20% mieszkańców Ziemi
nie będzie miało dostępu do czystej wody pitnej. Wzrasta stopień zanieczyszczenia
powietrza, szczególnie w aglomeracjach, w samej tylko Anglii koszty związane ze
zwiększonym zuŜyciem paliwa i straconym czasem wynoszą około 10 miliardów funtów
rocznie (IBM 2009: 10 – 11).
W odpowiedzi na postępującą degradację środowiska naturalnego i potrzeby wyjścia
naprzeciw wyzwaniom zrównowaŜonego rozwoju przedsiębiorstw wychodzi nowy model
biznesowy oparty o ideę outsourcingu funkcji IT, zwany cloud computing. Jego zastosowanie
w
sposób
pozytywny
wpływa
i
współdecyduje
o
konkurencyjności
podmiotów
gospodarczych w kontekście ekonomicznym. Jednocześnie nie bez znaczenia jest takŜe
wykorzystanie potencjału nowoczesnych technologii i internetu dla działań proekologicznych
oraz prospołecznych stanowiących coraz częściej wymóg rynkowy, którym ten model jest w
stanie sprostać.
Z punktu widzenia makroekonomicznego natomiast, funkcjonowanie w modelu cloud
computing odkrywa ogromne obszary nowych moŜliwości działań proekologicznych i
1
prospołecznych na skalę zarówno lokalną, jak i globalną. WaŜnym jest tu równieŜ aspekt
ekonomiczny pozwalający na uzyskanie szeregu oszczędności. Niniejsze opracowanie
koncentruje się wokół zagadnień związanych z zastosowaniem modelu cloud computing w
prowadzeniu działalności gospodarczej i jego wpływu na sprostanie wyzwaniom
zrównowaŜonego rozwoju przez przedsiębiorstwa.
NajwaŜniejsze trendy IT a ewolucja postrzegania koncepcji zrównowaŜonego rozwoju
Szeroko rozumiane technologie informacji i komunikacji tworzą około 2% światowej
emisji dwutlenku węgla. JednakŜe, to właśnie zastosowanie nowoczesnych technologii moŜe
pomóc w kontroli i redukcji poziomu pozostałych 98% emisji CO2 generowanego przez
przemysł i inną działalność. Ta współzaleŜność wychodzi naprzeciw jednemu z
najistotniejszych problemów dzisiejszych czasów jakim jest wzrost znaczenia konieczności
ochrony środowiska poprzez zastosowanie nowoczesnych rozwiązań informatycznych.
Jednymi z najwaŜniejszych trendów związanych z obszarem IT są wirtualizacja i
outsourcing funkcji oraz infrastruktury IT. Oszacowano, Ŝe w 2012 r. około 20% firm nie
będzie posiadało własnych aktywów IT (Gartner 2009: 3). Przyczyną tej sytuacji będzie
postępująca wirtualizacja serwerów i desktopów oraz rozpowszechnianie się zastosowania
innowacyjnego, nowego modelu biznesowego – cloud computing. Jednocześnie, w 2014 r. w
projektach związanych z IT coraz częściej będzie pojawiała się informacja na temat kosztów
emisji dwutlenku węgla. Pozwoli to menedŜerom lepiej kontrolować i koordynować ich
wpływ na środowisko naturalne. Presja na ukierunkowanie działań w tym zakresie pochodzić
będzie zarówno od wewnątrz przedsiębiorstwa (ze względów ekonomicznych związanych z
koniecznością ograniczania kosztów), jak równieŜ od strony zewnętrznej, czyli uwarunkowań
regulacyjnych. NaleŜy się bowiem spodziewać zaostrzenia regulacji związanych z
obowiązkiem informowania o wielkości emisji dwutlenku węgla, szczególnie wśród branŜ
posiadających największy udział w tym zakresie.
U podstaw stanowiących o zasadach jednej z najpopularniejszych koncepcji
zrównowaŜonego rozwoju przedsiębiorstw leŜą trzy filary, których jednoczesne dopełnianie
stanowi o postrzeganiu firmy jako spełniającej wymogi stawiane przedsiębiorstwom
wychodzącym naprzeciw obowiązującym trendom w biznesie.1 Filary te, czy raczej
płaszczyzny, które w sposób obrazowy przedstawiane są jako 3P, tzn. people – planet – profit
(ludzie – planeta – zysk), mają wymiar prospołeczny, proekologiczny i proekonomiczny,
przenikają się i są od siebie współzaleŜne.
2
Obserwując podejście do znaczenia koncepcji zrównowaŜonego rozwoju w
przedsiębiorstwach na przestrzeni paru ostatnich latach, moŜna zauwaŜyć pogłębiającą się
zmianę w postrzeganiu i sposobie wykorzystania tej idei. Z działalności nakierowanej
głównie na reputację oraz dbałość o jakość wizerunku, zaczyna ona być źródłem inspiracji do
innowacji współdecydując częstokroć o nowych kompetencjach przedsiębiorstw.
Ponadto, zarówno państwo, wpływając na gospodarkę, jak i grupy interesariuszy
oczekują od biznesu głębszego zaangaŜowania w kwestie społeczne oraz ekologiczne
wymagając od przedsiębiorców podejmowania działań bardziej zrównowaŜonych i
odpowiedzialnych.
Naprzeciw
tym
wyzwaniom
wychodzi
zastosowanie
nowego,
innowacyjnego modelu biznesowego opartego o koncepcję outsourcingu funkcji IT – cloud
computing, odpowiadającemu załoŜeniom i będącego elementem tzw. „ zielonego IT”.2
Wpływ modelu cloud computing i internetu na płaszczyzny zrównowaŜonego rozwoju
Cloud computing jest modelem umoŜliwiającym dostęp przez internet do
współdzielonej puli zasobów obliczeniowych (np. sieci, serwerów, pamięci masowych,
aplikacji i usług), są one konfigurowalne, dostępne „na Ŝyczenie”, mogą być szybko
alokowane i zwalniane przy minimalnej interakcji uŜytkownika usług umoŜliwiając
elastyczne
zwiększanie
zapotrzebowania
lub
zmniejszanie
zasobów
w
zaleŜności
od
bieŜącego
(csrc.nist.gov/groups/SNS/cloud-computing/cloud-def-v15.doc).
MoŜna
wyróŜnić trzy główne modele usług w ramach cloud computing:
1.
IaaS (Infrastructure as a Service) – dostarczenie klientowi infrastruktury
informatycznej (sprzętu, oprogramowania i serwisowania).
2.
PaaS (Platform as a Service) – wynajem usługobiorcy wirtualnego środowiska pracy
znajdującego się na serwerach dostawcy.
3.
SaaS (Software as a Service) – klient otrzymuje jedynie potrzebne mu funkcje
programów działających na serwerze i w środowisku dostawcy bez konieczności zakupu
licencji, płacąc jedynie za kaŜdorazowe ich uŜycie (np. CRM - zarządzanie relacjami z
klientem, ERP - planowanie zasobów przedsiębiorstwa, HRM - zarządzanie zasobami
ludzkimi, systemy zarządzania pocztą, stronami WWW i inne, a takŜe aplikacje biurowe
(edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne, programy do tworzenia prezentacji, itp.).
Wykorzystanie potencjału tkwiącego w zastosowaniu modelu cloud computing
współgra z realizacją koncepcji zrównowaŜonego rozwoju przedsiębiorstwa rozumianego we
3
wcześniej
juŜ
wymienionych
trzech
wymiarach:
ekonomicznym,
ekologicznym
i
społecznym.
Wśród najczęściej wymienianych zmian związanych z podjęciem decyzji o przejściu na
model cloud computing wymienia się obniŜkę kosztów i uelastycznienie działań. ObniŜane są
koszty stałe związane z inwestycją w infrastrukturę informatyczną (która w tradycyjnym
modelu biznesowym
przewaŜnie rośnie wraz z czasem i potrzebą aktualizacji
oprogramowania), a takŜe koszty zuŜycia energii utrzymującej infrastrukturę. Zamienia się
tradycyjne wydatki związane z licencjami, liczbą uŜytkowników, sprzętem, obsługą,
naprawami, wdroŜeniami na płatności za funkcjonalność faktycznie wykorzystaną przez
firmę lub inną instytucję, która dodatkowo uzyskuje dostęp do najnowszych rozwiązań
technologicznych. Rozwiązanie to pozwala na dopasowanie podaŜy do popytu eliminując
ponoszenie zbędnych kosztów związanych z przeszacowaniem lub niedoszacowaniem
potrzeb usługobiorcy. Wpływa tym samym na obniŜenie poziomu ryzyka pojawiania się
utraconych moŜliwości sprzedaŜy i kosztów błędnego prognozowania popytu oraz
planowania potrzeb przedsiębiorstwa.
Czas przetwarzania danych skraca się w tym modelu, poniewaŜ moŜe to być
wykonywane jednocześnie na niemal nieograniczonej liczbie serwerów zlokalizowanych na
całym świecie (przy czym dobór miejsca alokacji takiej infrastruktury równieŜ podyktowany
być moŜe kosztami energii). Rozwiązanie to redukuje czas reakcji na zmiany współdecydując
o poziomie ich obsługi klienta podmiotu gospodarczego.
Jednocześnie, ze względu na moŜliwość korzystania z danych poprzez internet,
przedsiębiorcy mogą praktycznie z kaŜdego miejsca i z uŜyciem kaŜdego urządzenia
korzystać z własnych zasobów w dowolnie wybranym momencie.
Podczas gdy moŜna by odnieść wraŜenie, Ŝe z punktu widzenia podmiotu
gospodarczego, głównym motywatorem implementacji modelu cloud computing jest wymiar
ekonomiczny, to szersza analiza efektów jego zastosowania pozwala wskazać uzyskiwane
korzyści takŜe w wymiarach ekologicznym oraz społecznym. Jak się okazuje zmiana
tradycyjnego modelu biznesowego na model oparty o koncepcję cloud computing ogranicza
negatywny wpływ technologii informatycznych i komunikacyjnych na środowisko naturalne.
Według analityków firmy Gartner w 2013 r. do internetu przyłączonych będzie 1,78
miliarda komputerów. W tym samym roku, liczba róŜnych odmian telefonów z przeglądarką
internetową wyniesie 1,82 miliarda (www.gartner.com/it/page.jsp?id=1278413). Widząc ten
4
trend i rozumiejąc jego potencjał, firmy coraz częściej wdraŜają rozwiązania wirtualne, by
zmniejszyć zuŜycie energii, zaoszczędzić miejsce i obniŜyć koszty we wszystkich moŜliwych
obszarach. Mowa tu np. o moŜliwości zamiany kosztownych podróŜy słuŜbowych na
wideokonferencje, czy pracy na odległość bez konieczności fizycznego dojazdu do
przedsiębiorstwa.
Szacuje się, Ŝe jedna piąta wszystkich podróŜy związana jest z dojazdem do pracy. Tym
samym szersze zastosowanie pracy na odległość w znacznym stopniu ograniczyłoby
negatywny wpływ na środowisko naturalne. W Niemczech, Szwecji i Danii około 40%
pracodawców stosuje model telepracy w praktyce. W Wielkiej Brytanii jest to około 20%
przedsiębiorstw, a osoby pracujące w ten sposób stanowiły w 2005 roku 11% wszystkich
zatrudnionych (Madden i Weissbrod 2008: 18).
Szacuje się, Ŝe wdroŜenie technologii wideokonferencji przez firmę TNT, której celem
jest stanie się pierwszą neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla firmą w swojej
branŜy, ograniczy podróŜe o około 20%. UmoŜliwi to uzyskanie oszczędności w wysokości
11 mln euro w ciągu czterech lat oraz wpłynie na znaczne obniŜenie poziomu emisji
dwutlenku węgla. Firma Vodafone zastosowując komunikację wideo ograniczyła liczbę
podróŜy słuŜbowych o 25% w ciągu 2 lat. W roku finansowym 2007/2008 szczędzono ponad
17 tys. ton dwutlenku węgla. W firmie Volkswagen wykorzystano technologię
wideokonferencji do przeszkolenia ponad 200 przedstawicielstw handlowych w zakresie
najnowszych technik naprawy, co zaowocowało skróceniem o 50% czasu napraw, a koszty
związane z podróŜami i komunikacją obniŜono o 30%. W firmie TANDBERG dzięki
zastąpieniu podróŜy słuŜbowych wideo konferencjami roczna emisja dwutlenku węgla
została ograniczona o 21 tys. ton, zaoszczędzono około 38 tys. roboczogodzin i obniŜono
koszty
o
około
30
mln
euro
(www.greenitfocus.pl/porady-ekspertow/wplyw-it-
srodowisko/nowe-sposoby-komunikacji-w-sukurs-ochronie-srodowiska-naturalne).
Ujednolicona komunikacja doprowadza do zwiększenia poziomu współpracy
pomiędzy pracownikami. Rozwiązania wideo umoŜliwiające współpracę w czasie
rzeczywistym są jednym z najwaŜniejszych proekologicznych inicjatyw w środowisku
biznesowym.
Zastosowania internetu są tak powszechne, Ŝe moŜna zacząć mówić, Ŝe mają wpływ nie
tylko na indywidualnych ludzi, ale na relacje i procesy zachodzące w społeczeństwie.
Popularność
internetu
powoduje
takŜe
tworzenie
olbrzymiej
ilości
danych
o
5
zainteresowaniach, opiniach, czynnościach i innych aspektach Ŝycia ludzi w społeczeństwie.
Tę obserwację moŜna sformułować krótko: internet stał się sensorem społeczeństwa
(pl.wikipedia.org/wiki/Informatyka_spo%C5%82eczna).
Podmioty gospodarcze bardzo szybko zrozumiały moŜliwości wynikające z
komunikacji i konsultacji swojego przekazu ze społeczeństwem w miejscach, w których owe
społeczności „spotykają się” i „przebywają”. Wykorzystując media społecznościowe,
współdecydują o poziomie wiedzy uŜytkowników z jednej strony, z drugiej natomiast
pozyskują nowe kanały dystrybucji. Wszystko odbywa się z wykorzystaniem technologii
cloud computingu.
Problematyka zagadnień związanych z trzema wymiarami zrównowaŜonego rozwoju
spotęgowana konsekwencjami globalnego kryzysu i spowolnienia gospodarczego została
takŜe bardzo szybko wykorzystana wśród przedsiębiorstw z sektora IT. Wszystkie liczące się
korporacje dostosowały swoją ofertę do potrzeb podmiotów będących pod presją cięcia
kosztów, uelastycznienia działań i wymogów zrównowaŜonego rozwoju. Na niektórych
stronach moŜna nawet znaleźć specjalne kalkulatory umoŜliwiające np. sprawdzenie wpływu
zastosowania telekonferencji na emisję CO2, czy wskaźnik ROI.3
Jak się okazuje, wagę problematyki i ogromnego potencjału wynikającego z
zastosowania technologii cloud computing zauwaŜono równieŜ w Polsce. Politechnika
Wrocławska będzie współpracować z firmą IBM w ramach programu Wielozadaniowego
Centrum ds. Cloud Computing (Multipurpose Cloud Computing Center). Ten globalny
program został zaininicjowany w bieŜącym roku i udostępniony wszystkim ośrodkom
akademickim. Jego celem jest zarówno wsparcie procesu nauczania w uczelniach wyŜszych,
jak równieŜ oparcie wszystkich działań centrum na rozwiązaniach technologii cloud
computing, co współdecyduje takŜe o wymiernych efektach ekonomicznych zainteresowanej
uczelni. Firma IBM planuje rozwijać i pogłębiać tą inicjatywę w ośrodkach akademickich na
całym świecie (www.ibm.com/news/pl/pl/2010/07/27/t532633e77578f43.html).
Zakończenie
Wyzwania
zrównowaŜonego
rozwoju
przedsiębiorstw
stawiane
dzisiejszym
podmiotom gospodarczym wymuszają jednoczesne ich aktywne działania nie tylko w
aspekcie ekonomicznym, ale przede wszystkim, ekologicznym i społecznym. Naprzeciw
temu problemowi wychodzą nowoczesne technologie informatyczne, a w zasadzie łatwość
6
dostępu do nich, co umoŜliwia przejście z tradycyjnego na nowy model biznesowy, jakim jest
cloud computing. Jest on jednym z najwaŜniejszych trendów wpływających na potencjał
kreowania przewag konkurencyjnych łącząc korzyści z outsourcingu funkcji IT, wpływając
na wzrost elastyczności, integrację procesów, dzielenie się wiedzą, a przede wszystkim
obniŜając koszty. Konsekwencje jego zastosowania mają szeroki wymiar proekologiczny i
prospołeczny. JuŜ teraz technologie wirtualizacji i zarządzania zuŜyciem energii wpływają
znacznie m.in. na ograniczanie kosztów energii elektrycznej. Ponadto stanowić one mogą
nowy, atrakcyjny sposób dotarcia do nowych grup konsumentów i nowych kanałów
dystrybucji, a takŜe ukształtować nowe kompetencje przedsiębiorstwa. Rolę tego rozwiązania
dostrzeŜono w największych jednostkach naukowych na całym świecie, jak równieŜ w
Polsce.
1
Więcej na ten temat: T. Pakulska, M. Poniatowska – Jaksch, „Rozwój zrównowaŜony – „szeroka i wąska”
interpretacja, stan wiedzy”, www.sgh.waw.pl/katedry/kge/BADANIA_NAUKOWE/rozwoj%20zrownowazonystrona%20www_1.pdf
2
Zielone IT (Green IT) to optymalne wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT) w
zarządzaniu zrównowaŜoną działalnością operacyjną przedsiębiorstwa oraz łańcuchem dostaw, jak równieŜ
produktami, usługami i zasobami w całym ich cyklu Ŝycia. Por. Mingay, S. (2007) Green IT: The New Industry
Shock Wave. Gartner, 12.2007, s. 1.
3
Por., np. http://uc.att.com/regain_momentum/download.html;
https://roianalyst.alinean.com/msft/AutoLogin.do?d=974615308025157268 (10.09.2010)
Bibliografia:
•
•
•
•
•
•
•
csrc.nist.gov/groups/SNS/cloud-computing/cloud-def-v15.doc (03.08.2010).
Gartner (2009) Gartner’s Top Predictions for IT Organizations and Users, 2010 and
Beyond: A New Balance. Gartner, 12.2009, s. 3.
IBM (2009) Innowacje dla nowego świata. IBM, THINK! 1/2009, s. 10 – 11.
Madden P. i Weissbrod I. (2008), Connected. ICT and sustainable development, Forum
of the Future, s. 18
Mingay, S. (2007) Green IT: The New Industry Shock Wave, Gartner, 12.2007, s. 1.
Pakulska, T. i Poniatowska – Jaksch, M. Rozwój zrównowaŜony – „szeroka i wąska”
interpretacja,
stan
wiedzy.
Dostępny
na:
www.sgh.waw.pl/katedry/kge/BADANIA_NAUKOWE/rozwoj%20zrownowazonystrona%20www_1.pdf (10.09.2010).
pl.wikipedia.org/wiki/Informatyka_spo%C5%82eczna (05.09.2010).
• roianalyst.alinean.com/msft/AutoLogin.do?d=974615308025157268 (09.09.2010).
•
•
uc.att.com/regain_momentum/download.html (10.09.2010).
www.gartner.com/it/page.jsp?id=1278413 (07.09.2010).
7
•
•
www.greenitfocus.pl/porady-ekspertow/wplyw-it-srodowisko/nowe-sposobykomunikacji-w-sukurs-ochronie-srodowiska-naturalne (10.09.2010)
www.ibm.com/news/pl/pl/2010/07/27/t532633e77578f43.html (15.08.2010)
8