Przedmiot JĘZYK POLSKI - Żydowski Instytut Historyczny

Przedmiot JĘZYK POLSKI - Żydowski Instytut Historyczny

Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma
Przedmiot HISTORIA
Typ szkoły: SZKOŁA PODSTAWOWA (klasa VI)
i GIMNAZJUM (klasa II)
Imię i nazwisko autorek projektu: Dorota Dubowska, Renata Hewner, Monika Powała
Szkoła: Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Wilczynie (woj. wielkopolskie)
Temat
„Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej"
Czas realizacji: 1godzina lekcyjna
Cele:
1. Ankieta.
Rozdanie ankiet uczniom klas VI Szkoły Podstawowej i klas II Gimnazjum.
2. Wyświetlenie filmu o Annie Frank (kl. VI SP, klasa II Gimnazjum oraz uczniowie zainteresowani) w celu
poznania historii żydowskiej dziewczynki, która zginęła w obozie koncentracyjnym pozostawiając po sobie
dziennik, w którym notowała swoje myśli i spostrzeżenia.
3. Czytanie fragmentów książki o Dawidzie Rubinowiczu w celu poznania historii żydowskiego chłopca,
który podobnie jak Anna Frank pozostawił po sobie dziennik.
4. Gromadzenie materiałów, informacji o Żydach mieszkających kiedyś w Wilczynie.
5. Przeprowadzenie lekcji w klasach szóstych Szkoły Podstawowej i klasach II Gimnazjum:
●
●
Język polski
Temat: Tragedia Ryfki bohaterki wiersza Władysława Broniewskiego „Ballady i romanse".
Historia
Temat: „Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej".
6. Opracowanie zebranych materiałów o Żydach z Wilczyna.
7. Wystawa materiałów.
8. Wieczornica - zaproszenie osób, które dostarczyły informacji o dziejach Żydów mieszkających
w naszej miejscowości. Wystąpienie zaproszonych gości.
ANKIETA
Prosimy, abyś odpowiedział(-a) szczerze na zadane Ci pytania.
Podkreśl właściwe - Jestem dziewczyną Jestem chłopcem.
Mam lat.................
1. Czy wiesz, że w Wilczynie przed II wojną światową mieszkało wielu Żydów?
................................................................................................................................
2. Czy wiesz co się z nimi stało?
...........................................................................................................................................................................
3. Czy znasz w Wilczynie miejsce związane z Żydami?
...........................................................................................................................................................................
4. Kim są Żydzi?
...........................................................................................................................................................................
5. Skąd masz informacje o Żydach?
...........................................................................................................................................................................
6.Co byś zrobił gdyby się okazało, że Twój kolega, koleżanka z klasy są Żydami?
...........................................................................................................................................................................
Dziękujemy za odpowiedzi na pytania Może chcesz jeszcze coś dodać na ten temat?
Napisz na drugiej stronie.
Przedmiot JĘZYK
POLSKI
Temat
Tragedia Ryfki, bohaterki wiersza Władysława Broniewskiego
„Ballady i romanse”
Czas realizacji: 1 godzina lekcyjna
Cele:
Uczeń powinien:
● Poznać wiersz Władysława Broniewskiego „Ballady i romanse”.
● Umieć wskazać charakterystyczne elementy ballady jako gatunku literackiego.
● Nawiązać do analogii między utworem A. Mickiewicza „Ballady i romanse”.
● Wymienić środki artystyczne zastosowane przez Broniewskiego.
● Wskazać rolę środków artystycznych.
● Umieścić problematykę utworu w kontekście Holokaustu.
● Scharakteryzować główną bohaterkę i wyjaśnić na czym polegała jej tragedia.
● Scharakteryzować i ocenić postawy bohaterów.
Metody:
● Analiza tekstu literackiego.
● Drama – rzeźba, tunel myśli.
Środki dydaktyczne:
● tekst utworu W. Broniewskiego „Ballady i romanse”;
● audycja telewizyjna (kaseta wideo) „Zawsze poezja ze mną” – śpiewa M. Wojnowska.
Pojęcia:
Antysemityzm – nienawiść do Żydów, prześladowanie ich, jedna z form rasizmu, szowinizmu i nietolerancji
(W. Kopaliński, Podręczny słownik wyrazów obcych, Warszawa 1999);
Majdanek – hitlerowski obóz masowej zagłady powstały na terenach okupowanej Polski w czasie
II wojny światowej;
Łyk – daw. pogardliwie o mieszczaninie, mieszczuchu (od żupana uszytego z włókien konopnych, czyli z łyka),
Słownik języka polskiego PWN, Warszawa 1988;
Tank – przest. Czołg (W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1988).
Przebieg lekcji
1. Nauczyciel odczytuje wiersz na głos.
2. Uczniowie wyrażają się głośno na jego temat, nauczyciel stara się pokierować rozmowę w taki sposób, aby
uczniowie określili nastrój wiersza, główną bohaterkę i występujące postacie.
3. Wyjaśnienie pojęć: Majdanek, Łyk, tank.
4. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy:
● Zadanie dla grupy pierwszej: – odszukać w tekście wiersza wyrazy podkreślające nastrój;
● Zadanie dla grupy drugiej: – odszukać w wierszu wyrazy opisujące Ryfkę.
Obie grupy odczytują wybrane określenia.
5. Nauczyciel proponuje, aby uczniowie utworzyli ze swoich ciał rzeźbę Ryfki. Ma to być ich wyobrażenie postaci.
Prezentacja rzeźb następuje symultanicznie – na umówiony przez nauczyciela znak, np. klaśnięcie w dłonie.
Wtedy wszyscy uczniowie „zastygają” w przemyślanej przez siebie pozie Ryfki. Prowadzący zajęcia podchodzi
do wybranych rzeźb „ożywia” je i zadaje kilka pytań, np.: Co robisz? Dlaczego to robisz? O czym myślisz?
Co teraz czujesz? Odpowiedzi powinny być zgodne z tekstem literackim.
6. „Tunel myśli”. Uczniowie stają w dwóch szeregach zwróconych do siebie twarzą. Jedna osoba z grupy wchodzi
w rolę Ryfki i spaceruje w „Tunelu”. Nauczyciel prosi pozostałych uczniów, aby jej coś powiedzieli
(np. Ryfko, współczuję Ci). Prowadzący chodzi na zewnątrz tunelu i kładzie rękę na ramieniu wybranego ucznia.
Osoba dotknięta zwraca się do Ryfki. Po skończonym ćwiczeniu prowadzący zadaje uczniowi, który był w roli
Ryfki pytanie: Jak się czułeś w roli Ryfki? Pozostałym uczniom: Co czuliście, zwracając się do niego/do niej?
7. Nauczyciel zapisuje na tablicy pytanie: „Dlaczego Ryfka zginęła?”
● Odczytanie fragmentu wiersza opisującego śmierć Ryfki.
● Zastanowienie się nad pytaniem: Dlaczego nikt nie uratował Ryfki?
● Wyjaśnienie pojęcia – anytsemityzm.
8. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie terminu – ballada.
●
●
Uczniowie wyszukują w utworze charakterystycznych elementów ballady.
Przedstawienie przez wybranego ucznia wiersza A. Mickiewicza – „Ballady i romanse”.
Uczniowie wskazują analogie miedzy tymi utworami.
9. Nauczyciel proponuje uczniom wysłuchania muzycznej interpretacji wiersza W. Broniewskiego w wykonaniu
Marii Wojnowskiej -- wysłuchanie i obejrzenie nagrania wideo.
Praca domowa:
Do wyboru:
1. Rozwiń myśl Broniewskiego „...przejeżdżało dużo, dużo luda, każdy się dziwił, że goła i ruda”.
2. Napisz krótką charakterystykę Ryfki.
Przedmiot HISTORIA
Temat
Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej
Czas realizacji: 1 – 2 godziny lekcyjne
Cele:
Uczeń:
● omawia przyczyny i przebieg procesu decyzyjnego prowadzącego do „ostatecznego rozwiązania
kwestii żydowskiej”,
● wyjaśnia znaczenie mechanizmów podejmowania decyzji,
● formułuje ocenę, sądy i opinie o znanych i poznawanych na lekcji faktach,
● dokonuje analizy i syntezy nowych treści ze znanymi,
● potrafi pracować w grupie i wypowiadać się na forum publicznym,
● interpretuje pojęcie „Akcja Reinhard”,
● omawia sytuację Żydów na przykładzie likwidacji getta w Bodzentynie.
Metody:
● praca w grupach,
● praca pod kierunkiem nauczyciela,
● praca z tekstem,
● dyskusja.
Środki dydaktyczne:
● Eksterminacja Żydów na ziemiach polskich w okresie okupacji hitlerowskiej. Zbiór dokumentów.
Zebrali i opracowali T. Berenstein, A. Eisenbach, A. Rutkowski, Warszawa 1957;
● Rudolf Hoess, Relacja o zagładzie Żydów w obozie oświęcimskim spisana podczas śledztwa
w więzieniu krakowskim w 1946 r. [w:] „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce",
tom VII, 1951, s. 223;
● Robert Szuchta, Piotr Trojański, Holokaust - zrozumieć dlaczego, Warszawa 2003
Tok lekcji
Rekapitulacja wtórna:
● Jaki był cel wojenny Trzeciej Rzeszy dotyczący Żydów? („ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej")
● W jaki sposób realizowano politykę antyżydowską do 1941 r.? (rozwiązanie terytorialne – plan madagaskarski,
oznaczenie – gwiazda Dawida, koncentracja – getta).
Wprowadzenie nowego materiału:
● Nauczyciel nawiązując do tematów wcześniejszych lekcji, podaje cel bieżącej lekcji.
● Nauczyciel dzieli klasę na 5 grup, a następnie rozdaje każdej grupie inny tekst do analizy.
Pod każdym tekstem znajdują się pytania, na które uczniowie mają odpowiedzieć.
Instrukcje dla grup:
1. Co ten dokument mówi nam nt. „ostatecznego rozwiązania"?
2. Jak wyglądały przygotowania Niemców do „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”?
Czy były planowane?
3. Czy plan „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, o którym mowa w tekście, wskazywał wyraźnie
na masową zagładę Żydów?
4. W jaki sposób dokumenty te powiązane są ze sobą?
Grupa I
Telefonogram szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy R. Heydricha do dowódców grup
operacyjnych Policji Bezpieczeństwa o kolejnych etapach i metodach „ostatecznego rozwiązania kwestii
żydowskiej". – 21 września 1939, Berlin
Grupa II
Rozkaz H. Goeringa do szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy R. Heydricha, nakazujący
mu opracowanie generalnego planu „rozwiązania kwestii żydowskiej w Europie ". – 31 lipca 1941, Berlin
Grupa III
Rozkaz Himmlera do komendanta obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu Rudolfa Hoessa o przeznaczeniu
obozu oświęcimskiego do „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej" – lato 1941 r., Berlin
Grupa IV
Z przemówienia gen. gub. H. Franka, wygłoszonego na posiedzeniu rządu Generalnego Gubernatorstwa,
o planie masowej zagłady ludności żydowskiej. – 16 grudnia 1941, Kraków
Grupa V
Rozkaz Himmlera do wyższego dowódcy SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie Kruegera ustalający
ostateczny termin zakończenia wysiedlenia ludności żydowskiej z GG. - 19 lipca 1942, Lublin
●
●
●
Uczniowie z każdej grupy zapoznają się z tekstem i przygotowują krótkie odpowiedzi na pytania.
Grupy prezentują swoje odpowiedzi na forum klasy, a następnie podejmują wspólnie z nauczycielem dyskusję,
a także szukają odpowiedzi na pytanie: W jaki sposób dokumenty te powiązane są ze sobą?
Nauczyciel wybiera jednego ucznia, który głośno czyta tekst dotyczący Akcji Reinhard na przykładzie likwidacji
getta w Bodzentynie na Kielecczyźnie.
●
Następnie nauczyciel podejmuje dyskusję.
Przykładowe pytania ukierunkowujące dyskusję:
1. Na czym polegała Akcja Reinhard?
2. Jakich metod używali Niemcy podczas likwidacji getta w Bodzentynie na Kielecczyźnie?
3. Wśród deportowanych był Dawid Rubinowicz. Wyjaśnij kim był i co pozostawił po sobie.
4. Kim była wspomniana w tekście Anna Frank?
5. W jakich warunkach Żydzi bodzentyńscy oczekiwali na transport do Treblinki?
6. Jakiej pomocy potrzebowali oczekujący na transport Żydzi? Oceń możliwości tej pomocy.
Podsumowanie lekcji
Praca domowa
Wyobraź sobie, że to Ty jesteś Dawidem Rubinowiczem. Napisz krótki list od Dawida do przyjaciela
lub przyjaciółki.
Teksty źródłowe
„Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej" w GG otrzymało kryptonim Akcja Reinhard, pod którym rozumiano nie tylko zagładę Żydów, ale także rabunek ich mienia. (...)
Przebieg Akcji Reinhard na terenie GG można prześledzić na przykładzie likwidacji getta w Bodzentynie na Kielecczyźnie. (...) Do likwidacji getta bodzentyńskiego przystąpiono 19 września 1942 r. Wykorzystano w niej policjantów
żydowskich, polskich granatowych policjantów i żandarmerię niemiecka. Mieszkaniec Bodzentyna i świadek tamtych
wydarzeń Jan Fąfara wspomina: „Gdy Niemcy wywozili Żydów z Bodzentyna, zagnali ich na Dolny Rynek (...). Alarm
rozpoczął się o 8 rano. Zaczęto bić w dzwony, a żandarmi i policja żydowska chodzili po mieście od domu do domu,
gdzie mieszkali Żydzi, i wypędzali nieszczęśliwych z mieszkań. Było chyba kilkunastu żandarmów. Chorych oraz
starych, zniedołężniałych i dzieci członkowie ich rodzin wynosili na plecach. Razem z Żydami ze Słupi Nowej
poprowadzono wszystkich poprzez Wzdół Rządowy i Michniów do Suchedniowa. Ile godzin trwała ta golgota? Po
rowach leżało potem pełno zamordowanych, przeważnie kobiet, ludzi starych i dzieci. Obok nich walały się porzucone tobołki z ich osobistymi rzeczami”.
Relacja potwierdza wyjątkowe bestialstwo, jakiego na Żydach dopuszczano się w czasie akcji wysiedleńczych. W
czasie ich przeprowadzania obowiązywał rozkaz „mordowania na miejscu osób niezdolnych do transportu, czyli
niemowląt i małych dzieci, kobiet w zaawansowanej ciąży, ludzi w podeszłym wieku, obłożnie chorych itp." Uzasadniano go koniecznością oszczędzania cennych rezerw transportowych. Ale brutalny terror miał też na celu sparal-
iżowanie jakiejkolwiek próby oporu wysiedlanych. Zaszczuci w ten sposób ludzie, przestraszeni i zdezorientowani
stawali się apatyczni i całkowicie podporządkowani woli swoich katów.
Oprócz Żydów bodzentyńskich zebrano w Suchedniowie również Żydów wysiedlonych z pobliskich miejscowości. W poniedziałek 21 września, w dniu uroczystego święta żydowskiego Jom Kipur załadowano zgromadzonych do wagonów towarowych. Gdy pociąg wtoczył się na stację, z wagonów dochodziły nawoływania
Żydów jadących z Sędziszowa.
Pociąg z deportowanymi, zgodnie z niemieckim rozkładem jazdy nr 587, wyruszył z Sędziszowa o godz. 16.18.
Stacją docelową była Treblinka. Na trasie przejazdu, między Kielcami a Skarżyskiem-Kamienną, był Suchedniów.
Na podstawie analizy czasu przejazdu i odległości pomiędzy poszczególnymi stacjami można z dużym prawdopodobieństwem ustalić następujący przebieg wypadków. Pociąg wjechał na stację w Suchedniowie ok. 21.00
i czekał na załadunek Żydów ok. 33 minut. Ze wspomnień Jerzego Gołębskiego wynika, że działo się to w wielkim
pośpiechu. Wśród deportowanych znalazła się rodzina Rubinowiczów z Krajna. Tauba i Josek Rubinowiczowie
wraz z dziećmi: Dawidem, Manią i najmłodszym synem, zostali załadowani do wagonów towarowych. 22 września – po 11 godzinach i 51 minutach – o godz. 11.24 pociąg przybył do celu. Dawid, podobnie jak Anna Frank
pozostawił po sobie dziennik, w którym notował swoje spostrzeżenia i myśli.
Jerzy Gołębski – dyżurny ruchu na stacji kolejowej w Suchedniowie i naoczny świadek przygotowania transportu Żydów, wspominał:
„Przypominam sobie, widziałem, jak Niemcy prowadzili Żydów. Oni ich zgromadzili na placu w Suchedniowie.
Tam był plac nad rzeką. Gromadzili Żydów z tych wszystkich wiosek i miasteczek. I z Bodzentyna. W jedno
miejsce. I oni tam siedzieli, ci Żydzi, pod gołym niebem, około dwóch dni. Dzień i noc. A Niemcy spacerowali w
pelerynach, a na tych Żydów padał deszcz. Oni nie mieli żadnych okryć. I nie wolno im było chodzić. Ani stać.
Wszyscy musieli siedzieć. [...] I gdy podstawili te wagony pod rampą, to było, zdaje się, około piętnastu tych
wagonów krytych [...] kryte, zwykłe wagony, którymi się wozi bydło i towary. Były wychlorowarie. Więc pędzono
tych Żydów grupami na rampę. Tam ich zbierali wszystkich, podstawiali wagony i wpychali ich do środka. Do
jednego wagonu, tak przypuszczalnie, wpychali około stu Żydów. [...]
To było w 42-gim. Ja byłem kawalerem jeszcze i mieszkałem tutaj na stacji. Jak raz pamiętam miałem wtedy
wolne i poszedłem zobaczyć. To była, zdaje się, jesień, tak, taka późna jesień. Było mglisto, trochę zimno. Ale
Niemcy nie dali nam się wtedy przybliżyć. Oni mieli tych volksdeutschów w takich czarnych mundurach, którzy
umieli mówić po polsku, I psy też mieli. Obstawieni byli karabinami maszynowymi dookoła, że strach było podejść
do nich.
Żydzi prosili o wodę. Wyglądali z wagonów i prosili, żeby im podać. Nie mogliśmy w żadnym wypadku podejść,
bo tamci chodzili naokoło i odpędzali precz. Dzieci tak płakały, obłapywały rękami tych Niemców, ale Niemcy łapali
ich i jak już nie było miejsca w tych wagonach, to wrzucali je nad głowami starszych. Po prostu ludzi to ubijali
nogami, żeby można było drzwi zamknąć. I wagony wtedy siłą zamykali, tak że nieraz to i rękę było widać. Przyciskali tę rękę Niemcy.”
R. Szuchta, P. Trojański, Holokaust – zrozumieć dlaczego?, Warszawa 2003, s. 191-194
Tekst źródłowy dla grupy I
21 września 1939, Berlin - Telefonogram szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy R. Heydricha
do dowódców grup operacyjnych Policji Bezpieczeństwa o kolejnych etapach i metodach
"ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej"
Telefonogram
Do szefów wszystkich grup operacyjnych Policji Bezpieczeństwa.
Dotyczy: Problemu żydowskiego na okupowanych terytoriach.
Powołując się na odbytą dziś w Berlinie konferencję, jeszcze raz zwracam uwagę na to, że zaplanowane łączne posunięcia (a więc ostateczny cel) muszą być utrzymane w ścisłej tajemnicy.
Należy odróżniać:
ostateczny cel (który wymaga dłuższego czasu) od etapów prowadzących do ostatecznego celu (które będą realizowane w krótkich terminach).
Planowane posunięcia wymagają jak najgruntowniejszego przygotowania zarówno pod względem technicznym,
jak i gospodarczym.
Jest rzeczą oczywistą, że przyszłe zadania nie mogą być przeze mnie ustalone we wszystkich szczegółach. następujące wskazówki i wytyczne służą jednocześnie temu celowi, by skłonić szefów grup operacyjnych do praktycznych
rozwiązań.
Pierwszym założeniem prowadzącym do ostatecznego celu jest koncentracja Żydów z prowincji w większych miastach. Należy przeprowadzić je we wzmożonym tempie.
Należy przy tym rozróżnić: między terytoriami: Gdańsk i Prusy zachodnie, Poznań, Wschodni Górny Śląska, a pozostałymi okupowanymi terytoriami.
W miarę możności należy wymienione pod numerem 1 terytorium opróżnić z Żydów, a przynajmniej dążyć do tego,
by zostali oni skoncentrowani w niewielkiej ilości miast.
Na terytoriach wymienionych pod numerem 2 należy stworzyć możliwie mało punktów koncentracji, co ułatwi
późniejsze kroki. Należy przy tym starać się o to, aby tylko te miasta wyznaczać na punkty koncentracji, które są
węzłami kolejowymi lub przynajmniej leżą na liniach kolejowych. [...]
"Eksterminacja Żydów na ziemiach polskich w okresie okupacji hitlerowskiej. Zbiór dokumentów", zebrali i opracowali T. Berenstein, A. Eisenbach, A. Rutkowski, Warszawa 1957, s. 25-29
Tekst źródłowy dla grupy II
31 lipca 1941, Berlin - Rozkaz H. Göringa do szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy,
R. Heydricha, nakazujący mu opracowanie generalnego planu
"rozwiązania kwestii żydowskiej w Europie".
W uzupełnieniu zadania zleconego Panu niedawno rozporządzeniem z dnia 24. I. 1939 r. doprowadzenia kwestii żydowskiej drogą emigracji lub ewakuacji do możliwie najpomyślniejszego rozwiązania w obecnych warunkach, upoważniam Pana niniejszym do dokonania wszystkich niezbędnych pod względem organizacyjnym, rzeczowym i
materialnym przygotowań do całkowitego rozwiązania kwestii żydowskiej w niemieckiej strefie wpływów w Europie.
O ile przy tym naruszony zostanie zakres kompetencji innych centralnych instancji, należy je wciągnąć do współpracy.
Następnie zlecam Panu przedłożyć mi wkrótce ogólny plan organizacyjnych, rzeczowych i materialnych przygotowań
zmierzających do ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej.
H. Göring
"Eksterminacja Żydów na ziemiach polskich w okresie okupacji hitlerowskiej. Zbiór dokumentów", zebrali i opracowali T. Berenstein, A. Eisenbach, A. Rutkowski, Warszawa 1957, s. 261
Tekst źródłowy dla grupy III
lato 1941 r, Berlin - Rozkaz Himmlera do komendanta obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu Rudolfa
Hoessa o przeznaczeniu obozu oświęcimskiego do "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskie".
W lecie 1941 r. - dokładnej daty nie potrafię podać w tej chwili - zostałem nagle wezwany do naczelnego dowódcy
SS do Berlina bezpośrednio przez jego adiutanturę. Himmler, wbrew swemu zwyczajowi, bez asysty adiutanta
oświadczył mi co następuje:
"Führer zarządził ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej. My, SS mamy ten rozkaz wykonać. Znajdujące się
na Wschodzie miejsca wyniszczenia nie podołają akcji zamierzonej na wielką skalę. Wobec tego przeznaczyłem
na ten cel Oświęcim, zarówno ze względu na jego korzystne położenie pod względem komunikacyjnym jak i
dlatego, że obszar ten można łatwo izolować i zamaskować. Początkowo zamierzałem powierzyć to zadanie
jednemu z wyższych oficerów SS, ale zaniechałem tego, pragnąc uniknąć trudności przy rozgraniczeniu kompetencji. Obecnie powierzam panu przeprowadzenie tego zadania. Jest to praca ciężka i trudna, wymagająca
całkowitego poświęcenia bez względu na to, jakie wyłonią się trudności. Bliższych szczegółów dowie się pan
od Sturmbannführera Eichmanna z Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy, który zgłosi się do pana w najbliższym czasie. Zainteresowane urzędy zostaną przeze mnie powiadomione we właściwym czasie.
Rozkaz ten ma pan zachować w najgłębszej tajemnicy nawet w stosunku do swych przełożonych. Po rozmowie
z Eichmannem prześle mi pan natychmiast plany projektowanego urządzenia.
Żydzi są odwiecznymi wrogami niemieckiego narodu i muszą zostać wytępieni. Wszyscy Żydzi, których
dostaniemy w nasze ręce, będą w czasie tej wojny bez wyjątku zgładzeni. Jeśli nie uda nam się teraz zniszczyć
biologicznych sił żydostwa, to kiedyś Żydzi zniszczą naród niemiecki."
Po otrzymaniu tego ważnego rozkazu powróciłem natychmiast do Oświęcimia, nie meldując się u mojej władzy
przełożonej w Oranienburgu.
Rudolf Hoess, "Relacja o zagładzie Żydów w obozie oświęcimskim" spisana podczas śledztwa w wiezieniu
krakowskim w 1946 r. [w] "Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce", tom VII, 1951, s. 223
Tekst źródłowy dla grupy IV
16 grudnia 1941, Kraków - Z przemówienia gen. gub. H. Franka, wygłoszonego na posiedzeniu rządu
Generalnego Gubernatorstwa, o planie masowej zagłady ludności żydowskiej.
... Powiem Panom otwarcie, że z Żydami trzeba skończyć tak czy owak. Führer powiedział kiedyś: jeśli zjednoczonemu żydostwu znowu uda się rozpętać wojnę światową, wówczas nie tylko podburzone do wojny narody
złożą swą krew w ofierze, lecz przyjdzie również kres na Żyda w Europie. Wiem, że krytykuje się wiele posunięć,
dokonywanych teraz w Rzeszy w stosunku do Żydów. Świadomie i wciąż usiłuje się - jak o tym świadczą sprawozdania o nastrojach - mówić o okrucieństwie, surowości itd. Zanim będę mówił dalej, proszę, by zechcieli
Panowie najpierw zgodzić się ze mną co do następującego sformułowania: litujmy się z zasady tylko nad narodem niemieckim, poza tym nad nikim na świecie. Tamci też nie mieli nad nami litości. Jako stary narodowy socjalista muszę też powiedzieć, że gdyby ród żydowski w Europie przeżył wojnę, my zaś poświęcilibyśmy najlepszą
naszą krew dla zachowania Europy, - wówczas wojna ta byłaby tylko częściowym sukcesem. Dlatego mój zasadniczy stosunek do Żydów opiera się na nadziei, że Żydzi znikną. Trzeba ich usunąć. Rozpocząłem pertraktacje
w celu deportowania ich na Wschód. W styczniu odbędzie się w Berlinie wielka konferencja w tej sprawie, na
którą wydeleguje p. sekretarza stanu dr Bühlera. Konferencja ta ma odbyć się w Głównym Urzędzie Bezpieczeństwa Rzeszy u obergruppenführera SS Heydricha. W każdym razie rozpocznie się wielka żydowska migracja. ...
Ale co ma się stać z Żydami? Czy Panowie myślą, że umieści się ich w Ostland, we wsiach dla osiedleńców? W
Berlinie powiedziano nam: na co tyle zachodu; w Ostland czy Komisariacie Rzeszy też się nam oni na nic nie
zdadzą; zlikwidujcie ich sami. Moi Panowie, proszę się uodpornić przeciwko wszelkiemu litościwemu wahaniu
się. Musimy wytępić Żydów, gdziekolwiek ich spotkamy i gdzie się tylko da, aby utrzymać tu strukturalną całość
Rzeszy. Nastąpi to oczywista przy zastosowaniu innych metod niż te, o których mówił szef urzędu dr Hummel.
Nie można też obarczyć odpowiedzialnością za to sędziów sądów specjalnych, bo sprawa ta nie należy do zakresu postępowania prawnego. Do wydarzeń tak gigantycznych i jednorazowych nie da się zastosować dotychczasowych poglądów. W każdym razie musimy jednak znaleźć drogę wiodącą do celu; sprawa ta niepokoi
mnie.
Żydzi są dla nas niezwykle szkodliwymi żarłokami. Mamy teraz w generalnym Gubernatorstwie w przybliżeniu
2,5 miliona Żydów, a wliczając spokrewnionych z Żydami i wszystko co się z tym wiąże - być może 3,5 miliona.
Owych 3,5 miliona Żydów nie możemy rozstrzelać, nie możemy ich wytruć; będziemy jednak mogli podjąć kroki,
prowadzące w jakikolwiek sposób do wyników w tępieniu ich, a to w związku z posunięciami na wielką skalę,
które mają być omówione w Rzeszy. Generalne Gubernatorstwo musi być wolne od Żydów tak samo jak Rzesza.
Gdzie i jak się to stanie - jest to sprawa instancji, które musimy tu powołać i utworzyć i o działalności których
powiadomię Panów we właściwym czasie. ...
"Eksterminacja Żydów na ziemiach polskich w okresie okupacji hitlerowskiej. Zbiór dokumentów", zebrali i opracowali T. Berenstein, A. Eisenbach, A. Rutkowski, Warszawa 1957, s. 267
Tekst źródłowy dla grupy V
19 lipca 1942, Lublin. - Rozkaz Himmlera do wyższego dowódcy SS i policji w generalnym
Gubernatorstwie Krügera ustalający ostateczny termin zakończenia wysiedlenia
ludności żydowskiej z GG.
Zarządzam, aby przesiedlenie całej żydowskiej ludności Generalnego Gubernatorstwa zostało przeprowadzone i
ukończone do 31 grudnia 1942 r.
Z dniem 31 grudnia 1942 r. żadne osoby pochodzenia żydowskiego nie mają prawa przebywać w Generalnym
Gubernatorstwie. Chyba, że będą się one znajdować w obozach zbiorczych w Warszawie, Krakowie, Częstochowie,
Radomiu i Lublinie. Wszelkie inne prace, przy których zatrudnieni są żydowscy robotniczy muszą być do tego czasu
zakończone, albo - o ile ukończenie ich nie jest możliwe - przeniesione do jednego z tych zbiorczych obozów.
Środki te są niezbędne dla przeprowadzenia etnicznego rozdziału ras i narodowości w myśl zasad nowego ładu
w Europie, oraz w interesie bezpieczeństwa i czystości Rzeszy niemieckiej i strefy jej interesów. Wszelkie naruszenie
niniejszego zarządzenia stanowi niebezpieczeństwo dla spokoju i porządku całokształtu interesów strefy niemieckiej,
punkt oparcia dla ruchu oporu oraz moralne i fizyczne ognisko zarazy.
Ze wszystkich tych przyczyn całkowite oczyszczenie jest konieczne, a więc trzeba go dokonać. Jeśli przewiduje
się, że termin zostanie przekroczony, należy mnie o tym powiadomić we właściwym czasie, abym mógł w porę
temu zaradzić. Wszelkie podania innych urzędów o zezwolenie na zmiany jak również o wyjątkowe zezwolenia
należy kierować do mnie osobiście.
H. Himmler
"Eksterminacja Żydów na ziemiach polskich w okresie okupacji hitlerowskiej. Zbiór dokumentów", zebrali i opracowali T. Berenstein, A. Eisenbach, A. Rutkowski, Warszawa 1957, s. 296
Scenariusz powstał w ramach projektu edukacyjnego
Nauczanie o Holokauście i stosunkach polsko-żydowskich