Jałowiec pospolity
Transkrypt
Jałowiec pospolity
EKSPERTYZA stwierdzająca stan zachowania drzew pomnikowych na terenie gminy Wieliszew Nr EKO/42/18/2011 Gatunek: Lp. / nr ew. zabytku: Miejscowość: jałowiec pospolity, Juniperus communis 18 / Poddębie Autorzy opracowania: Mgr inż. Zbigniew Chachulski 30 listopad 2011r „Stare drzewa są nie tylko pomnikami naszej przyrody, ale i naszej kultury. Warto je ochraniać, warto je oglądać, warto o nich wiedzieć” (Andrzejewski 1994). Strona 1 Mgr inż. Justyna Chachulska-Robaczewska EKSPERTYZA STWIERDZAJĄCA STAN ZACHOWANIA DRZEW POMNIKOWYCH NA TERENIE GMINY WIELISZEW (42/18/EKO/2011) I. WSTĘP Przedmiot ekspertyzy stanowi pomnik przyrody jałowiec pospolity, Juniperus communis rosnący na prywatnej posesji przy ul. Sosnowej 63 w miejscowości Poddębie. Niniejsza ekspertyza ma na celu szczegółową ocenę stanu zachowania pomnika oraz wskazanie wytycznych do jego pielęgnacji. 1. Podstawa formalno-merytoryczna ekspertyzy 1.1. 1.2. 1.3. Umowa nr 80/2011, zawarta w dniu 26.09.2011r między Gminą Wieliszew z siedzibą przy ul. Modlińskiej 1 w Wieliszewie, reprezentowaną przez Wójta Gminy, pana Pawła Andrzeja Kownackiego. Załącznik nr 1 do powyższej umowy, zawierający tabelę z wytycznymi (wykaz zleconych pomników przyrody – łącznie 17 szt. drzew). Prace terenowe prowadzone w dniach 12-18 października 2011r. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. Dokładną lokalizację każdego drzewa w terenie podano opisowo, graficznie (mapa lub plan terenu) oraz przy pomocy współrzędnych geograficznych GPS. UWAGA! w przypadku niektórych drzew, mogą wystąpić niewielkie przesunięcia względem współrzędnych rzeczywistych, spowodowane trudnością odczytania danych GPS między zwartym drzewostanem. Pomiary parametrów drzewa takich jak: obwód pnia na wysokości 130cm, wysokość mierzona przy pomocy dalmierza, średnice korony, mierzone z 4 stron świata. Sprawdzenie warunków siedliskowych w rejonie rzutu korony drzewa. Dokonanie pomiaru poziomu kwasowości gleby (pH), przez pobranie próbek gleby na głębokości 10cm w bezpośrednim otoczeniu drzewa, a następnie mierzono pH za pomocą kwasomierza glebowego z płynem Helliga. Sprawdzenie rodzaju pokrycia terenu oraz stopnia jego ubicia. Badanie statyki drzewa. Brano tu pod uwagę przede wszystkim takie cechy jak: stopień odchylenia od pionu, rozmieszczenie i kształt korony, stan techniczny drewna w pniu i konarach konstrukcyjnych. Przyjęto następującą klasyfikację: statyka prawidłowa – drzewa o nieznacznym odchyleniu od pionu (do 10st), prawidłowo rozmieszczona korona (równomiernie rozmieszczona masa liściowa), dobry stan techniczny drewna (brak rozległych ubytków w drewnie) lub statyka zachwiana. UWAGA! W przypadkach uzasadnionych, stan wnętrza pni drzewa badano przy pomocy rezystografu RESI F-500 IML. Odwierty wykonano tylko przy tych drzewach, przy których było to niezbędne dla stwierdzenia stanu zachowania wnętrza pnia. Szczegółowa ocena wizualna stanu drzewa (z podziałem na pień, koronę i korzenie), pod kątem jego zdrowotności i stopnia zagrożenia dla otoczenia. Klasyfikacja sylwetki korony. Klasyfikację podzielono na dwie grupy; pod względem kształtu oraz stopnia zagęszczenia korony. Przyjęto następującą klasyfikację typów koron: CENTRUM CHIRURGII I PIELĘGNACJI DRZEW www.chirurgiadrzew.pl Strona 2.1. 2 2. Metodyka EKSPERTYZA STWIERDZAJĄCA STAN ZACHOWANIA DRZEW POMNIKOWYCH NA TERENIE GMINY WIELISZEW (42/18/EKO/2011) Grupa I – drzewa okazowe Do tej grupy zakwalifikowano pomniki, wyróżniające się następującymi cechami: stopień 0 witalności korony wg Roloffa, drzewo witalne (faza witalności) dopuszczalna ilość suszu: nie więcej niż 10% szczególnie duże rozmiary, okazale rozbudowana, regularna korona bardzo dobry stan zdrowotny: brak ubytków (lub obecność wyłącznie ubytków całkowicie/prawie całkowicie zabliźnionych), prawidłowa statyka, brak szkodników i chorób) prawidłowa forma pnia i korony lub nieznaczna deformacja Drzewa zakwalifikowane do tej grupy (poza ewentualnym usunięciem suszu) nie wymagały w chwili oględzin wykonania innych zabiegów pielęgnacyjnych. Z uwagi na ich szczególną wartość przyrodniczą egzemplarze te wymagają szczególnej ochrony! Grupa II – drzewa w dobrym stanie zdrowotnym Do tej grupy zakwalifikowano pomniki, wyróżniające się następującymi cechami: stopień 0-1 witalności korony wg Roloffa, drzewo osłabione (faza degeneracji) dopuszczalna ilość suszu: 11-20% pojedyncze, niewielkie ubytki dopuszcza się obecność patogenów, nie wpływających w sposób istotny na stan zdrowotny drzewa CENTRUM CHIRURGII I PIELĘGNACJI DRZEW www.chirurgiadrzew.pl 3 2.8. Strona 2.7. Kształt: kolista, jajowata, sercowata, parasolowata, kielichowata, stożkowata, wrzecionowata, wąska (kolumnowa), nieregularna, zdeformowana. Stopień zagęszczenia: ażurowa / nadmiernie zagęszczona / zwarta (prawidłowa - równomiernie rozmieszczona masa liściowa) Ocena witalności korony drzewa wg skali Roloffa: Stopień 0 – drzewo witalne (faza witalności) - strefa wierzchołkowa drzewa złożona z gęstej sieci równomiernie rozmieszczonych długopędów) Stopień 1 – drzewo osłabione (faza degeneracji) – w strefie wierzchołkowej długopędy rozmieszczone rzadziej, występują nieliczne luki korony. Stopień 2 – drzewo uszkodzone (faza stagnacji) – na obrzeżach korony widoczne struktury miotlaste, liczne luki we wnętrzu korony, korona zdominowana niemal wyłącznie przez krótkopędy Stopień 3 – drzewo obumierające (faza rezygnacji) – korona składa się z oddzielnych części (nie tworzy zwartej masy), i jest złożona niemal wyłącznie z grubych gałęzi, wierzchołek obumiera. Klasyfikacja (waloryzacja) całego drzewa pod względem stanu zachowania wg czterostopniowej skali, przyjętej przez autorów niniejszego opracowania. Poniżej opisano cechy, które wykazują pomniki z poszczególnych grup. EKSPERTYZA STWIERDZAJĄCA STAN ZACHOWANIA DRZEW POMNIKOWYCH NA TERENIE GMINY WIELISZEW (42/18/EKO/2011) niewielka deformacja pnia (odchylenie od pionu nie większe niż 10st), nie powodujące znacznego zaburzenia statyki całego drzewa) dopuszcza się niewielkie zaburzenia formy pnia i/lub korony Drzewa zakwalifikowane do tej grupy, wymagają niewielkich zabiegów pielęgnacyjnych lub polepszenia warunków siedliskowych, lecz po ich wykonaniu mają szansę powrotu do optymalnej fazy witalności (0). Egzemplarze te przy normalnych warunkach atmosferycznych nie powinny stwarzać zagrożenia dla otoczenia. UWAGA! w przypadku, kiedy przy drzewie nie zostaną wykonane stosowne zabiegi pielęgnacyjne, jego stan będzie się pogarszał - niebezpieczeństwo przejścia do niższej fazy witalności korony (2). Grupa III – drzewa w złym stanie zdrowotnym Do tej grupy zakwalifikowano pomniki, wyróżniające się następującymi cechami: stopień 1-2 witalności korony wg Roloffa drzewo uszkodzone (faza stagnacji) ilość suszu: 21-50% liczne / dość znacznej wielkości ubytki niezabliźnione, lub zabliźnione w niewielkim stopniu, z widocznym próchnem obecność patogenów (szkodniki, choroby) odchylenie od pionu: 10-20st i silnie zaburzona statyka deformacje pnia / korony CENTRUM CHIRURGII I PIELĘGNACJI DRZEW www.chirurgiadrzew.pl Strona Grupa IV – drzewa zamierające / stwarzające zagrożenie dla otoczenia Do tej grupy zakwalifikowano pomniki, wyróżniające się następującymi cechami: stopień 3 witalności wg Roloffa, drzewo obumierające (faza rezygnacji) stopień żywotności poniżej 50% liczne, rozległe ubytki, zajmujące więcej niż 50% przekroju poprzecznego pnia. obecność patogenów znaczne odchylenie od pionu (powyżej 20st) i silnie zaburzona statyka bardzo znaczne deformacje pnia / korony drzewo stwarza ewidentne zagrożenie dla otoczenia 4 Drzewa zakwalifikowane do tej grupy, wymagają wykonania przy nich wielu zabiegów, mających na celu poprawę ich stanu zachowania i zmniejszeniu zagrożenia dla otoczenia. Mimo to, ryzyka takiego nie da się wyeliminować, dlatego drzewo należy wygrodzić w taki sposób, aby w rejonie jego rzutu korony nie znajdowały się ciągi komunikacyjne i budynki. Drzewo w tej fazie witalności korony (2) nie może powrócić do fazy wcześniejszej, lecz dzięki wykonaniu fachowych zabiegów pielęgnacyjnych możliwe jest znaczne przedłużenie jego żywotności. EKSPERTYZA STWIERDZAJĄCA STAN ZACHOWANIA DRZEW POMNIKOWYCH NA TERENIE GMINY WIELISZEW (42/18/EKO/2011) Z uwagi na zagrożenie dla otoczenia, należy rozważyć możliwość usunięcia drzew zaliczonych do tej grupy i zastąpienie ich młodszym egzemplarzem tego samego gatunku. W sytuacji, kiedy Urząd nie będzie chciał zdecydować się na usunięcie, należy w sposób bardzo dokładny i fachowy dokonać zabiegów pielęgnacyjnych, zaleconych w opracowaniu (o ile jest to możliwe) oraz wygrodzić drzewo w taki sposób, aby w rejonie jego rzutu korony nie znajdowały się ciągi komunikacyjne i budynki. UWAGA! wymienione w poszczególnych grupach cechy nie musza występować jednocześnie. 2.9. 2.10. 2.11. - Obserwacja otoczenia drzew i stwierdzenie kolizji – przebiegu sieci podziemnych i nadziemnych, infrastruktury, rodzaju pokrycia terenu, wszelkich elementów mogących mieć wpływ na warunki rozwoju drzewa. Wykonanie dokumentacji fotograficznej całego drzewa oraz charakterystycznych detali drzewa lub jego otoczenia. Sformułowanie wytycznych do wykonania koniecznych zabiegów, przede wszystkim odnośnie: zabiegów w obrębie korony drzewa (usunięcie suszu, cięcie poprawiające statykę) założenia wiązań linowych z określeniem przybliżonej wysokości [m] mierząc od nasady rozgałęzienia wiązanych pni (konarów). postępowania z ubytkami w pniach i konarach (określonych jako procent przekroju poprzecznego pnia) postępowania z ubytkami przykorzeniowymi, postępowania w przypadku obecności dziupli, jako siedliska owadów chronionych. Wszelkie prace pielęgnacyjne a także (w szczególności) cięcia techniczne przy drzewach należy zlecić firmie specjalistycznej, posiadającej fachową wiedzę i doświadczenie w zakresie wykonywaniu zabiegów przy drzewach starszych oraz uprawnienia do prowadzenia prac przy obiektach zabytkowych. UWAGA! Niniejsza ekspertyza nie stanowi gwarancji, że wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych całkowicie wyeliminuje zagrożenie drzew względem otoczenia. Fachowa pielęgnacja oraz dobry stan zdrowotny drzewa zmniejsza natomiast to zagrożenie do minimum. Drzewo jest bowiem organizmem żywym, podlegającym ciągłym przemianom fizjologicznym i narażonym na różnego rodzaju czynniki CENTRUM CHIRURGII I PIELĘGNACJI DRZEW www.chirurgiadrzew.pl Strona zagrożenia może zaistnieć w przypadku każdego drzewa. 5 zewnętrzne takie jak np. huraganowe wiatry. W związku z tym, ryzyko wystąpienia CENTRUM CHIRURGII I PIELĘGNACJI DRZEW www.chirurgiadrzew.pl Strona Ryc. 1 Pomnik przyrody jałowiec pospolity, Juniperus communis 6 EKSPERTYZA STWIERDZAJĄCA STAN ZACHOWANIA DRZEW POMNIKOWYCH NA TERENIE GMINY WIELISZEW (42/18/EKO/2011) EKSPERTYZA STWIERDZAJĄCA STAN ZACHOWANIA DRZEW POMNIKOWYCH NA TERENIE GMINY WIELISZEW (42/18/EKO/2011) II. SZCZEGÓŁOWY OPIS DRZEWA 1. Lokalizacja drzewa w terenie Współrzędne geograficzne: E 2053’59,72’’ N 5228’47,94’’ Adres/Opis: Poddębie, na prywatnej posesji (tuż przy drewnianym domu), położonej przy ul. Sosnowej 63 (działka ew. nr 334/1). Mapa: Ryc. 2 Lokalizacja pomnika w terenie 2. Wymiary drzewa W chwili oględzin, drzewo posiadało następujące wymiary: obwód pnia na wysokości pierśnicy: 55, 60, 25cm wysokość drzewa: 6,5m maksymalna / minimalna średnica korony: 2,5/2,5m 3. Warunki siedliskowe Strona 7 Stan otoczenia drzewa w rejonie jego rzutu korony był następujący: 50% - trawnik gazonowy 50% - rabata z krzewów iglastych Ph gruntu: 5,0 CENTRUM CHIRURGII I PIELĘGNACJI DRZEW www.chirurgiadrzew.pl EKSPERTYZA STWIERDZAJĄCA STAN ZACHOWANIA DRZEW POMNIKOWYCH NA TERENIE GMINY WIELISZEW (42/18/EKO/2011) 4. Stan zachowania STATYKA - poprawność statyki: - kierunek odchylenia od pionu: - kąt odchylenia od pionu: prawidłowa południe 10st PIEŃ Nie stwierdzono ran i uszkodzeń na pniu. KORONA wysokość posadowienia korony: sylwetka korony/stopień zagęszczenia: ilość suszu w koronie: Korona zamiera od strony południowej. ca 3m wąsko jajowata / ażurowa 40% Należy podkreślić, że jałowiec pospolity rzadko występuje w formie drzewiastej a długość jego życia wynosi zazwyczaj nie dłużej niż 30-40 lat. Przedmiotowy egzemplarz jest formą drzewiastą, której wiek oszacowano na ca 80-100lat. Z tego względu drzewo to w szczególności jest warte ochrony. Przyczyną obecnego słabego stanu zdrowia pomnika może być zatem zarówno jego sędziwy wiek, jak i zmiany siedliskowe. KORZENIE W bliskiej odległości od pnia drzewa znajdują się elementy małej architektury (zbiornik wodny o wybetonowanych ścianach). Jałowiec posiada bardzo płytki, wiązkowy system korzeniowy, o znacznym zasięgu. Aby bardziej precyzyjnie ustalić przyczyny zamierania drzewa, należałoby dokonać odkrywki na krawędzi fundamentów małej architektury, w celu sprawdzenia, czy w trakcie prac ziemnych korzenie nie zostały uszkodzone i zainfekowane przez powstałe rany. OBECNOŚĆ CHORÓB I SZKODNIKÓW Nie stwierdzono. 5. Waloryzacja Stopień witalności korony drzewa : stopień 1, drzewo osłabione Stan zachowania całego drzewa: Gr. III 6. Dotychczas wykonane zabiegi Stosunkowo blisko od pnia drzewa znajdują się elementy małej architektury (taras, zbiornik wodny o betonowych ścianach). CENTRUM CHIRURGII I PIELĘGNACJI DRZEW www.chirurgiadrzew.pl Strona 7. Kolizje 8 Cięcia sanitarne korony (czyszczenie z suszu). EKSPERTYZA STWIERDZAJĄCA STAN ZACHOWANIA DRZEW POMNIKOWYCH NA TERENIE GMINY WIELISZEW (42/18/EKO/2011) Ryc. 3 Bezpośrednie otoczenie pomnikowego jałowca. 8. WARTOŚĆ I ZNACZENIE W OTOCZENIU 8.1. Wartość kompozycyjna Nie stwierdzono powiązań kompozycyjnych z otoczeniem. 8.2. Wartość kulturowa/historyczna Nie stwierdzono. 8.3. Rola w otoczeniu Zieleń na terenie rekreacyjnym. 9. ZALECANE ZABIEGI Strona 9 Zaleca się usuwanie na bieżąco, pojawiających się martwych gałęzi/pędów. CENTRUM CHIRURGII I PIELĘGNACJI DRZEW www.chirurgiadrzew.pl EKSPERTYZA STWIERDZAJĄCA STAN ZACHOWANIA DRZEW POMNIKOWYCH NA TERENIE GMINY WIELISZEW (42/18/EKO/2011) 10. PROPOZYCJA ARANŻACJI OTOCZENIA Drzewo rośnie na działce rekreacyjnej i w jego otoczeniu są wykonywane regularne prace pielęgnacyjne (koszenie i nawożenie). Przy ewentualnym nawożeniu roślin ozdobnych, rosnących w pobliżu pomnika (np. trawnik) należy uwzględnić potrzeby jałowca oraz pamiętać o tym, że gatunek ten posiada niezwykle rozległy i płytki system korzeniowy, który poprzez niewłaściwe nawożenie może ulec zniszczeniu. Jest to szczególnie istotne, ponieważ rośliny iglaste bardzo silnie reagują na nawożenie pogłówne. Sporządził zespół pod kierunkiem: Mgr inż. Zbigniewa Chachulskiego Warszawa, 30 listopada 2011r Strona 10 Wszelkie prawa niniejszej dokumentacji są zastrzeżone. Zabrania się powielania dokumentacji bez zgody jej autorów CENTRUM CHIRURGII I PIELĘGNACJI DRZEW www.chirurgiadrzew.pl