Wykład 6
Transkrypt
Wykład 6
Inwestycja Celowo wydatkowane środki firmy skierowane by Ludwik Wicki Wykład na powiększenie jej dochodów w przyszłości. Inwestycje w wyniku użycia środków finansowych tworzą lub powiększają majątek rzeczowy, majątek finansowy i wartości niematerialne firmy. Inwestycje EiOGR przyg. L. Wicki 2008 Inwestowanie Inwestycje Inwestowanie, proces gospodarczy polegający na odkładaniu (akumulowaniu) przez podmioty gospodarcze części bieżących dochodów i przekształceniu ich w inwestycje. by Ludwik Wicki Pojęcie inwestycji na tworzenie nowych zdolności wytwórczych: EiOGR przyg. L. Wicki 3 2008 Inwestycja Nabywanie dóbr inwestycyjnych (budowanie nowych zakładów, zakup maszyn, urządzeń, powiększanie zapasów), które będą służyć wytwarzaniu innych dóbr i usług. EiOGR przyg. L. Wicki 4 Działalność inwestycyjna Pojęcie inwestycja oznacza każdą lokatę kapitału by Ludwik Wicki mającą na celu powiększenie jego zasobu, zarówno finansowego, jak i rzeczowego. Wiąże się ono z przepływem środków z obszaru bieżących płatności do obszaru inwestycji. Jako, że inwestycja ma na celu wzrost kapitału, proces odwrotny, prowadzący do zmniejszenia jego zasobów, nazywamy dekapitalizacją. Drugie, węższe, rozumienie pojęcia inwestycja to lokowanie środków finansowych w dobra trwałego użytkowania. 2008 by Ludwik Wicki Dokonywanie przez przedsiębiorstwa nakładów lokowanie przez firmy wolnych środków pieniężnych w sposób zapewniający w przyszłości osiąganie lub zwiększenie dochodów. (nabywanie przedsiębiorstw lub ich części – akcji, obligacji, lokowanie pieniędzy na długoterminowych depozytach bankowych, ponoszenie nakładów na podnoszenie kwalifikacji. Inwestycje w tym ujęciu w zasadzie nie wpływają na rozmiary produkcji. 2008 2 EiOGR przyg. L. Wicki 5 2008 Ogół czynności związanych z przygotowaniem i realizacją przedsięwzięć rozwojowych firmy, by Ludwik Wicki polegających głównie na tworzeniu nowych oraz odtwarzaniu i unowocześnianiu eksploatowanych środków trwałych firmy, a także operacjach finansowogiełdowych, Całokształt nakładów finansowych związanych z tworzeniem nowych, odtwarzaniem i unowocześnianiem obiektów produkcyjnych i nieprodukcyjnych firmy oraz powiększaniem prze operacje finansowe kapitału firmy. Źródło przyrostu kapitału firmy w postaci nowych lub zmodernizowanych maszyn i urządzeń, środków transportu, obiektów budowlanych, itp. EiOGR przyg. L. Wicki 6 Rodzaje inwestycji (według kryterium obiektu) Inwestycje brutto i netto Całkowity przyrost majątku w środkach trwałych Inwestycje by Ludwik Wicki określamy jako inwestycje brutto, natomiast inwestycje netto to inwestycje brutto pomniejszone o występujące w okresie objętym rozważaniami umniejszenie wartości majątku trwałego (amortyzacja i inne pomniejszenia środków trwałych). Gdy wartość odpisów amortyzacyjnych i innych zmniejszeń stanu środków trwałych (np. sprzedaż) jest większa od inwestycji brutto, wówczas mamy do czynienia za dekapitalizacją majątku trwałego. EiOGR przyg. L. Wicki 2008 7 by Ludwik Wicki Rzeczowe Finansowe Niematerialne Rozwój Akcje Badania i rozwój Modernizacja Obligacje Szkolenia kadr Odtworzenie Nieruchomości Zaplecze socjalne EiOGR przyg. L. Wicki 2008 Rodzaje inwestycji według ich celów Z uwagi na cele i główne motywy decyzji Rodzaje inwestycji Inwestycje restytucyjne (odtworzeniowe). Inwestycje rozwojowe. Inwestycje racjonalizatorskie. Inwestycje reorganizacyjne. EiOGR przyg. L. Wicki 9 Według celu: rozwojowe, modernizacyjne, zabezpieczające by Ludwik Wicki Według celu marketingowych: dywersyfikujące produkt firmy, adaptacyjne (polegające na dopasowaniu \asortymentu produkcji do aktualnych potrzeb), racjonalizacyjne (zmierzające do obniżki zużycia energii, nakładów pracy, materiałów, polepszenia jakości) Według źródła finansowania: własne, kredytowane, mieszane Według charakteru: zakupowe, budowlane Według optymalnego czasu inwestycji: krótkoterminowe, średnioterminowe, długoterminowe. by Ludwik Wicki inwestycyjnych, rozróżniamy cztery następujące formy inwestycji: 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 2008 Metody rachunku Statyczne 2008 10 Metody rachunku by Ludwik Wicki Dynamiczne: Porównanie kosztów, Porównanie zysków, Okres zwrotu Rachunek rentowności 8 by Ludwik Wicki Nadwyżka zdyskontowana (NPV), Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR), Annuitet. Prosta stopa zwrotu, Księgowa stopa zwrotu Stopa zwrotu z kapitału własnego EiOGR przyg. L. Wicki 11 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 12 Metody oceny efektywności inwestycji Kryteria decydowania W ocenie ekonomicznej efektywności inwestycji posługujemy się różnymi metodami: by Ludwik Wicki Inwestycje w sferze gospodarczej są EiOGR przyg. L. Wicki 2008 13 by Ludwik Wicki podejmowane przede wszystkim po to, by poprawić wynik ekonomiczny. Dlatego efektywność inwestycji lub opłacalność użycia kapitału stanowią zasadniczy punkt ich oceny. Jako warunki uboczne ważną rolę w ocenie odgrywają również: oddziaływanie na wypłacalność, elastyczność i opodatkowanie oraz, nieodzownie połączone z każdą inwestycją, ryzyko. metody proste, prosta stopa zwrotu całości kapitału, prosta stopa zwrotu kapitału własnego, księgowa stopa zwrotu, przeciętna prosta stopa zwrotu, okres zwrotu inwestycji, metody finansowo-matematyczne, wartość aktualna netto inwestycji, przeciętna renta roczna, wewnętrzna stopa zwrotu, metody planowania jednoczesnego – symulacyjne. 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 14 Kryteria oceny wykluczających się inwestycji: Efektywność by Ludwik Wicki Wypłacalność: udział i warunki kredytu, przebieg sekwencji płatności, rodzaj kredytu, czas, na jaki udziela się kredytu i okres eksploatacji inwestycji, niepewność przyjętych założeń; Ryzyko; Czas trwania amortyzacji; Elastyczność; Optymalny okres eksploatacji i czas odtworzenia środków by Ludwik Wicki Ocena opłacalności projektu trwałych. 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 15 Analiza opłacalności Celem analizy efektywności projektów Analiza opłacalności Celem analizy opłacalności jest dokonanie przeglądu alternatywnych by Ludwik Wicki inwestycyjnych jest: ocena skutków pieniężnych podjętych decyzji w momencie tworzenia konkretnego planu inwestycyjnego. inwestycji, prowadzących do redukcji kosztów i udowodnienia,byże Ludwik Wicki wybrana opcja jest najbardziej odpowiednia pod względem ekonomicznym, biorąc pod uwagę cele, jakie mają być osiągnięte. Przy badaniu opłacalności projektów inwestycyjnych wykorzystuje się metody oceny finansowej, które dzielimy na: 1.Metody statyczne, zwane metodami prostymi. 2.Metody dynamiczne, zwane metodami dyskontowymi. Różnica między nimi sprowadza się do nieuwzględniania (w metodach statycznych) bądź uwzględniania (w metodach dynamicznych) wpływu czynnika czasu na wartości pieniężne uwzględniane w rachunku. Metody szacowania opłacalności Prosty okres zwrotu Metody proste mają charakter uproszczony i służą przede wszystkim wstępnej selekcji projektów inwestycyjnych. by Ludwik Wicki Stosowane są na etapie początkowym, przedrealizacyjnym. Nie uwzględniają zmian wartości pieniądza w czasie oraz, opierając się na średniorocznych wielkościach, nie uwzględniają pełnego okresu funkcjonowania przedsięwzięć. Metody proste dzielą się na: okres zwrotu nakładów, prostą stopę zwrotu, analizę progu rentowności. Prosty okres zwrotu początkowych nakładów na realizację inwestycji z by Ludwik Wicki osiąganych nadwyżek finansowych. Jako prosty okres zwrotu z inwestycji (Static Payback Period) określać będziemy czas niezbędny do odzyskania nakładów, które zostały poniesione na realizację inwestycji. Metoda ta określana jest mianem statycznej, ponieważ nie uwzględniamy tu zmiany wartości pieniądza w czasie. Obliczenia prostego okresu zwrotu dokonujemy dzieląc wartość inwestycji przez roczny dochód jednostki. Przykład by Ludwik Wicki Inwestycja Okres zwrotu = Okres zwrotu – jest to czas niezbędny do odzyskania Dochód roczny Inwestycja polega na zakupie maszyny do obróbki by Ludwik Wicki płyt wiórowych. Dzięki niej zostaną osiągnięte oszczędności w wysokości 30 tys. złotych rocznie (mniejsze zatrudnienie). Koszt zakupu maszyny wynosi 70 tys. zł. Określ okres zwrotu. Prosta stopa zwrotu Prosta stopa zwrotu Prosta stopa zwrotu określa stosunek średniorocznego zysku, osiąganego w trakcie funkcjonowania przedsięwzięcia do wartości by Ludwik Wicki poniesionych nakładów inwestycyjnych. Jednostką okresu zwrotu są lata. Przeciętną prostą stopę zwrotu obliczmy według następującego równania: by Ludwik Wicki Zysk netto (średni) Prosta stopa zwrotu = Inwestycja PBSr = zysk netto (średni roczny) / nakłady inwestycyjne Średnioroczny zysk netto oblicza się, sumując zysk netto w całym okresie funkcjonowania i dzieli się przez liczbę lat funkcjonowania. Prosta stopa pozwala (w sposób uproszczony) ocenić opłacalność pojedynczych projektów i wybrać najbardziej opłacalny (o największej stopie zwrotu). Zysk netto (średni) + odsetki Prosta stopa zwrotu = Inwestycja Przykład Wynik Przedsiębiorstwo chce zrealizować inwestycję. Jej koszt wyniesie 7 500 zł. Wymagany przez inwestora okres funkcjonowania inwestycji by Ludwik Wicki wynosi 5 lat. W czasie 5 lat, dzięki zrealizowanej inwestycji, zysk netto przedsiębiorstwa wyniesie: 64,4% by Ludwik Wicki Rok 1 – 4 000 zł, rok 2 – 4 500 zł, rok 3 – 5 000 zł, rok 4 – 5 150 zł, rok 5– 5 500 zł. Ile wynosi przeciętna prosta stopa zwrotu z inwestycji? Przykład Analiza progu rentowności by Ludwik Niezbędne dane do obliczenia prostej stopy zwrotu znajdują sięWicki w tabeli. Okres funkcjonowania przedsięwzięcia to 5 lat, a nakład finansowy wynosi 32 500 zł. ROK Wyszczególnienie 1 2 4 5 Przychody ze sprzedaży 90000 93000 3 96500 100000 103500 Koszty całkowite 80110 65000 72890 74200 78150 - amortyzacja 3900 3900 3900 3900 - odsetki 2500 2000 1500 1000 500 25000 20110 22300 21850 23390 Zysk brutto Podatek Zysk netto 3900 4750,0 3820,9 4237,0 4151,5 4444,1 20250,0 16289,1 18063,0 17698,5 18945,9 Próg rentowności Przez próg rentowności rozumie się taką wielkość by Ludwik Wicki produkcji, a zarazem przychodów ze sprzedaży, która pokrywa koszty (to znaczy nie ma ani zysku, ani strat). W takiej sytuacji zwiększenie rozmiarów produkcji, przy zachowaniu niezmienionych pozostałych czynników, powinno zaowocować zyskownością projektu inwestycyjnego. Natomiast zmniejszenie rozmiarów produkcji, przy niezmienionych pozostałych czynnikach produkcji, spowoduje stratę na przedsięwzięciu inwestycyjnym. Próg rentowności Analiza progu rentowności wykorzystywana jest przede wszystkim do Próg rentowności ilościowy możemy obliczyć na określenia stopnia ryzyka i weryfikacji przyjętych założeń, by Ludwik Wicki dotyczących wielkości nakładów inwestycyjnych oraz planowanego poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych. Analiza progu rentowności obejmuje badanie tzw. punktu wyrównania BEP (Break Even Point). Próg rentowności to taki wolumen produkcji (sprzedaży), przy którym uzyskane przychody są równe poniesionym kosztom. Szacując koszty i przychody w celu wyliczenia progu rentowności prognozowanej działalności, należy opierać się na danych planowanych dla roku typowego dla funkcjonowania przedsięwzięcia, tj. po okresie dochodzenia do pełnych zdolności produkcyjnych. Próg rentowności ilościowy BEP = Ks / (c – jkz) gdzie: Ks – koszty stałe produkcji P – ilość sprzedanych wyrobów jkz – jednostkowe koszty zmienne c – jednostkowa cena sprzedaży Tak wyrażony próg mówi, ile minimalnie należy podstawie poniższego równania: by Ludwik Wicki wyprodukować, aby przy założonej cenie i kosztach jednostkowych uzyskane przychody pokryły koszty. Graficzne przedstawienie progu rentowności Przykład by Ludwik Wicki Zakład o maksymalnych zdolnościach Margines bezpieczeństwa Margines bezpieczeństwa Margines bezpieczeństwa obliczonych wielkości progu rentowności ustalamy następująco: by Ludwik Wicki produkcyjnych 1500 sztuk wyrobu ponosi koszty stałe w wysokości 1300 złotych. Cena wytwarzanych wyrobów wynosi 7 złotych, a jednostkowy koszt zmienny wytworzenia 5 zł/szt. Oblicz próg rentowności by Ludwik Wicki ze względu na cenę, ustalając cenę minimalną Margines bezpieczeństwa obliczonych wielkości progu rentowności ustalamy następująco: by Ludwik Wicki ze względu na poziom kosztów jednostkowych zmiennych, Obliczenie wartościowego progu rentowności Objaśnienia Pmax – maksymalna wielkość produkcji lub popytu, c – cena jednostkowa sprzedaży, by Ludwik Wicki Jeżeli mamy do czynienia z produkcją wieloasortymentową, a nie mamy informacji koszcie jednostkowym i marży dla każdego wyrobu, możemy posłużyć się następującą by Ludwik Wicki formułą. Obliczony w ten sposób próg rentowności oznacza, jaka powinna być wielkość przychodów, aby przedsiębiorstwo zaczęło generować zyski. Ks – stałe koszty produkcji, Jkz – jednostkowe koszty zmienne, cmin – graniczna cena jednostkowa, Jkz max – graniczne jednostkowe koszty zmienne, Mc – margines bezpieczeństwa ze względu na cenę, Mk – margines bezpieczeństwa ze względu na poziom kosztów jednostkowych. gdzie: Ks – wielkość kosztów stałych, Kz – wielkość kosztów zmiennych, S – wielkość sprzedaży (przychodów). Przykład Wartość pieniądza w czasie Oblicz próg rentowności wiedząc, ze koszty stałe Kapitalizacja prosta by Ludwik Wicki by Ludwik Wicki wynoszą 1300 złotych, Wielkość sprzedaży wynosi 3500 złotych, a koszty zmienne wynoszą 2500 złotych. gdzie: Wt – wartość przyszła w okresie t, W0 – wartość obecna, r –stopa procentowa w okresie kapitalizacji odsetek, t – liczba okresów kapitalizacji. Przykład wpłacamy 10 000 zł na rachunek przynoszący 5% odsetek by Ludwik Wicki rocznie. Wartość naszego kapitału na koniec pierwszego roku będzie wynosiła: Wartość pieniądza w czasie Dyskonto by Ludwik Wicki W1 = 10 000 zł × (1+0,05) = 10 500 zł na koniec drugiego roku: W2 = 10 500 zł × (1+0,05) = 11 025 zł lub W2 = 10 000 zł × (1+0,05)2 = 11 025 zł natomiast po pięciu latach: W5 = 10 000 zł × (1+0,05)5 = 12 762,82 zł. gdzie: Wt – wartość przyszła w okresie t, W0 – wartość obecna, r –stopa procentowa w okresie kapitalizacji odsetek, t – liczba okresów kapitalizacji. Przykład mamy otrzymać 10 000 zł po upływie jednego roku, Ludwik Wicki możemy pożyczyć te pieniądze przy oprocentowaniuby10% rocznie. Wartość obecna naszej kwoty będzie wynosiła: W0 =10000/(1+0,1)1 = 9 900,99 zł natomiast gdyby płatność miała nastąpić po pięciu latach wartość obecna wynosiłaby: Wartość aktualna netto Metody te pokazują jak będą kształtowały się wydatki związane z realizowaną inwestycją oraz jakie i kiedy dzięki tej inwestycji firma osiągnie korzyści. by Ludwik Wicki Uwzględniają rozłożenie w czasie przewidywanych wpływów i wydatków. Celowi temu służy dyskontowanie, pozwalające na sprowadzenie do porównywalności nakładów i efektów realizowanych w różnych okresach czasu. Metody dyskontowe obejmują swoją oceną cały okres funkcjonowania przedsięwzięcia, tj. zarówno okres jego realizacji, jak i okres, w którym spodziewane jest osiągnięcie efektów zrealizowanego projektu. Efekty te to zarówno zwrot kapitału (nakładów), jak i zwrot z kapitału (zysk). Do najczęściej stosowanych metod dyskontowych zaliczamy: metodę zaktualizowanej wartości netto – NPV (ang. Net Present Value), metodę wewnętrznej stopy zwrotu – IRR (ang. Internal Rate of Return) Formuła obliczania wartości aktualnej netto – NPV Wartość aktualna netto Metoda wartości zaktualizowanej netto pozwala określić obecną wartość wpływów i wydatków pieniężnych związanych z realizowaną inwestycją. by Ludwik Wicki by Ludwik Wicki NPV można określić jako sumę zdyskontowanych oddzielnie dla każdego roku przepływów pieniężnych netto, zrealizowanych w całym okresie objętym analizą (obejmującym cały okres życia inwestycji), przy stałym poziomie stopy procentowej (dyskontowej) pomniejszonym o początkowe nakłady inwestycyjne. Zdyskontowane przepływy pieniężne to inaczej przepływy pieniężne wyrażone w aktualnej wartości pieniądza. Dyskontowanie polega na przemnożeniu przyszłych przepływów pieniężnych odpowiednich dla danego roku i założonej stopy procentowej przez współczynnik dyskontowy. Formuła n n n NCFt Pt Nt =∑ −∑ by Ludwik Wicki n n n t =1 (1 + r ) t =1 (1 + r ) t =1 (1 + r ) NPV = ∑ gdzie: NPV - wartość bieżąca netto, r - stopa dyskonta (np. 8%, stopa dyskonta powinna odzwierciedlać dla inwestora wartość pieniądza w czasie i poziomu ryzyka. Obejmuje ona następujące elementy: realną stopę oprocentowania lokat wolnych od ryzyka, stopę inflacji, premię płynności, premię za ryzyko NCFt – przepływy pieniężne netto w okresie t w cenach nominalnych (w założeniach Wnioskodawca uwzględnia wzrost cen) Pt – przychód danego roku, Nt – nakłady danego roku n – czas życia projektu w latach. Rozwiąż przykład Firma planuje zainwestować w przedsięwzięcie 6 000 zł. Okres życia projektu ocenia się na 4 lata. Założono, byżeLudwik Wicki firma może inwestować przy stopie procentowej 10%. Oczekuje się, że inwestycja przyniesie w kolejnych latach następujące wpływy: I rok - 900 zł, II rok - 1 800 zł III rok – 2 000 zł IV rok – 2 000 zł t – liczba okresów r – stosowana stopa dyskontowa CF – strumienie pieniężne dla roku n Ocena NPV Informacje jakie daje NPV: by Ludwik Wicki NPV < 0 – Inwestycja nieopłacalna NPV = 0 – Inwestycja znajduje się na granicy opłacalności NPV > 0 – Inwestycja jest opłacalna tym bardziej, im większa wartość współczynnika