W_7

Materiały do zajęć z EiOP - L. Wicki
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw
by Ludwik Wicki
Ekonomika i organizacja
produkcji
Wykład 5. Postęp i jego
znaczenie
Poprzedni: skala działania
Następny: Ryzyko
Dr inż. Ludwik Wicki
Efekty wdrażania postępu technicznego
Wiedza
„ postęp techniczny powoduje wzrost
„ W podziale wiedzy można wyodrębnić:
„ wiedzę ogólną,
„ wiedzę techniczną.
by Ludwik Wicki
produktywności czynników wytwórczych, a
wiec wzrost produkcji która może być uzyskana z
danego zasobu czynników
by Ludwik Wicki
„ Wiedza ogólna sytuowana jest na wyższym poziomie (np.
prawa przyrody) i jest użyteczna w kreowaniu nowej
wiedzy.
„ Na niższym poziomie wiedzy znajduje się wiedza
techniczna (umiejętności pracowników, programy
komputerowe) wykorzystywana głównie przy produkcji
towarów a mniej przydatna w tworzeniu nowej wiedzy.
Wiedza
Obrót wiedzą
„ Postęp techniczny dotyczy wytwarzania wiedzy
„ Wiedza nie była i dalej nie jest przedmiotem
technicznej z wykorzystaniem nakładów pracy i by Ludwik Wicki
kapitału.
„ Podział taki pozwala pominąć problematykę ogólnego
procesu innowacyjnego, który rozpoczyna się od badań
podstawowych przez badania stosowane i prace
rozwojowe dochodząc do pozytywnej ocenie w praktyce
do wdrożenia.
„ Należy pamiętać jednak, że powstawanie innowacji zależy
od poziomu wiedzy ogólnej i w całej gospodarce
należałoby brać pod uwagę także tworzenie i poziom
wiedzy ogólnej w społeczeństwie.
2009-2010
by Ludwik Wicki
obrotu towarowego, nie podlega prawom
konkurencji.
„ Dotyczy to przede wszystkim wiedzy ogólnej.
1
Materiały do zajęć z EiOP - L. Wicki
Wiedza a postęp techniczny
Pojęcie postępu
„ Postęp techniczny dotyczy wytwarzania wiedzy
by Ludwik Wicki
technicznej z wykorzystaniem nakładów pracy i
kapitału.
„ Sekwencja powstawania wiedzy jest następująca:
„ badania podstawowe,
„ badania stosowane i prace rozwojowe,
„ wdrożenie w praktyce.
„ Należy więc pamiętać, że powstawanie innowacji
zależy od poziomu wiedzy ogólnej.
„ Postęp to ciąg procesów, zmian zmierzających ku
stanowi coraz doskonalszemu, lepszemu.
by Ludwik Wicki
„ Postęp techniczny to proces doskonalenia techniki
wytwarzania polegający na wprowadzaniu do produkcji
ulepszonych środków i przedmiotów pracy w celu
osiągnięcia zamierzonych celów:
Podstawowe cele stosowania postępu (innowacji) to:
„ Wzrost efektywności ekonomicznej gospodarowania:
„
„
„
„
Wzrost produkcji,
Obniżka kosztów wytwarzania,
Poprawa warunków pracy,
Ochrona środowiska naturalnego.
Efekty działania postępu
technicznego
Znaczenie postępu w gospodarowaniu
Postęp techniczny pozwala na uzyskiwanie wyższych
by Ludwik Wicki
wydajności zasobów.
Rola postępu technicznego we wzroście gospodarczym jest
wyższa niż rola nakładów.
Wprowadzanie postępu w może przyczyniać się do
powstawania korzyści i kosztów zewnętrznych,
Korzyści zewnętrzne (trudne do wymiernego ujęcia) mogą
prowadzić do stwierdzenia celowości finansowania
postępu na różnych etapach jego kreowania,
Efektywność korzystania z postępu technicznego zależy od
poziomu kultury technicznej społeczeństwa
„ wzrost produkcji przy nie zmienionym poziomie
Etapy wdrażania postępu
Klasy postępu
SOLOW
„ Schumpeter przedstawił trzy fazy do rynkowego
upowszechnienia postępu:
1.
2.
3.
by Ludwik Wicki
inwencję,
innowację,
dyfuzję.
by Ludwik Wicki
nakładów,
„ wzrost wartości produkcji z jednostki nakładu,
„ zmiana optymalnego poziomu nakładów,
„ Wzrost potencjału produkcyjnego.
„ Innowacje dzielą się na dwie klasy:
innowacje procesu produkcyjnego,
„ innowacje produktu.
by Ludwik Wicki
„
„ Obecnie niektórzy autorzy wskazują, że następnym
etapem powinno być:
4.
użytkowanie,
„ szczególnie jeżeli chcemy brać pod uwagę oddziaływanie
społeczne lub ekologiczne
2009-2010
2
Materiały do zajęć z EiOP - L. Wicki
Egzogeniczny i endogeniczny postęp
techniczny
Klasy postępu
„ Postęp techniczny może być indukowany (egzogeniczny)
„ Innowację procesu definiuje się jako
przez:
by Ludwik Wicki
wprowadzone ulepszenie techniki, która obniża
jednostkowe koszty przeciętne produktu. Jest to
przyrost nowej wiedzy technicznej.
„
„
by Ludwik Wicki
długookresowe tendencje zmian w relacjach cen czynników
wytwórczych,
nakłady ponoszone na badania,
„ Może też powstawać autonomicznie (endogeniczny) w
związku z:
„
„ Innowacja produktu to nowe lub ulepszone
„
produkty, które wcześniej nie były dostępne.
autonomicznym postępem wiedzy naukowej i technicznej.
Postęp o charakterze autonomicznym nie wynika z
konkretnych działań lecz jest wynikiem losowo
pojawiających się odkryć i wynalazków.
„
Postęp a dochody
Przychody
koszty
„
„
B
„
0
U
2
3
G„
Utarg
C
„
A
H
E
„
„
K
„
1
„
„
„ W warunkach popytu
K
„
F
D „
„
Postęp a dochody
V
W
X
Produkcja
by Ludwik Wicki
elastycznego, wzrost produkcji
dzięki innowacji wiążący się
jednocześnie ze wzrostem
kosztów spowoduje
zwiększenie produkcji z 0U do
0V, zwiększenie produkcji z
UB do VD oraz wzrost kosztów
z UA do VC. Dochód CD przy
zastosowaniu nowej techniki
jest wyższy niż dochód przy
starej technice AB, gdyż
przychody wzrastają bardziej
niż koszty.
„ wzrost produkcji z 0U do
Przychody
koszty
N
L
K1
Q
S
J
R
M
P
I
0
K
U
Efekty postępu technicznego w
odniesieniu do produkcji
V
W
X Z
0V, koszty wynosząby Ludwik Wicki
odpowiednio UI i VK, a
Utarg
dochód wzrasta z IJ do
KL.
Gdy popyt jest nieelastyczny
to:
„ przesunięcie produkcji z
W do Z. powoduje spadek
Produkcja dochodu (MN jest
większy niż RS)
K2
Efekty postępu technicznego w
odniesieniu do kosztów
P2
by Ludwik Wicki
∆P = ∆y×cy – ∆x×cx
y
by Ludwik Wicki
n1
P3
P2
A22
A12
∆P
A11
f1
∆y
y1
∆K
P1
f2
y2
P1
A21
A11
∆n1
A12
A22
I1
I2
x1
2009-2010
∆x
x2
x
∆n2
n2
3
Materiały do zajęć z EiOP - L. Wicki
Przykład korzyści zewnętrznych z
postępu
Cena bez dotacji
P
Cena z uwzględnieniem dotacji
P1
Wsparcie (dotacja)
Korzyści
zewnętrzne
P2
Q1
Q2
„ Każda z form postępu technicznego w rolnictwie
by Ludwik Wicki
może być wprowadzana niezależnie, lecz w
praktyce postęp dokonuje się we wszystkich
dziedzinach równolegle z dominująca rolą
jednej z jego form w danym okresie.
„ Może być wymagane wprowadzane jednocześnie
różnych form postępu, np. nowych odmian i
nowych technologii, nowych ras zwierząt i
nowych technologii żywienia.
Użyteczność społeczna
Niedobór podaży
2009-2010
by Ludwik Wicki
Łączne wprowadzanie różnych form
postępu
Użyteczność prywatna
Q
4