Powiat Kłodzki.

powiat_klodzki
http://powiat.klodzko.pl/ochrona-przeciwpowodziowa/o-powodzi
-na-ziemi-klodzkiej/topografia-ziemi-klodzkiej.html
Topografia Ziemi Kłodzkiej
Ziemia Kłodzka leży w Sudetach Środkowych i Wschodnich. Pod nazwą Ziemia Kłodzka należy
rozumieć obszar obecnego powiatu kłodzkiego. Nazwa Ziemia Kłodzka użyta została po raz pierwszy
w 1947 r. przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej i odnosiła się do obszaru dawnego hrabstwa
kłodzkiego. Termin Ziemia Kłodzka funkcjonuje do dnia dzisiejszego nie tylko jako nazwa popularna,
ale również w opracowaniach naukowych dotyczących tego obszaru.
Wydzielanie Ziemi Kłodzkiej uzasadniają jednak nie tylko względy historyczne i administracyjne.
Granice jej wytycza sama przyroda i rzeźba tej części Sudetów. Obszar Ziemi Kłodzkiej obejmuje
Kotlinę Kłodzką wraz z otaczającymi ją górami. Dzięki zamknięciu przez góry jest to najbardziej
zwarta kraina geograficzna Dolnego Śląska o wyraźnych granicach naturalnych i o swoistym
krajobrazie.
Obszar Ziemi Kłodzkiej tworzy charakterystyczny wielokąt, którego bokami od południowego
zachodu są Góry Orlickie i Bystrzyckie, od zachodu Góry Stołowe, od południowego wschodu Masyw
Śnieżnika i Góry Bialskie, od wschodu Góry Złote, a od północy Góry Sowie i Góry Bardzkie.
Powierzchnia tego obszaru do Przełęczy Srebrnej, na styku Gór Sowich i Bardzkich wynosi ponad
1700 km2.
Zasadniczą częścią Ziemi Kłodzkiej jest Kotlina Kłodzka, która zajmuje centralne położenie i wraz z
Rowem Górnej Nysy tworzy największą śródgórską kotlinę w Sudetach. Kotlina ma kształt silnie
wydłużonego trójkąta rozwartokątnego o osi dłuższej zorientowanej południkowo, którą tworzy dolina
Nysy Kłodzkiej. Kotlina Kłodzka jest w znacznym stopniu odizolowana od sąsiednich obszarów przez
otaczające ją góry. Toteż naturalnymi drogami z regionu kotliny na drugą stronę gór są przełęcze,
przełomowa dolina Nysy Kłodzkiej, przełomowa dolina przez Góry Bardzkie i szeroka Dolina Ścinawki.
Ziemię Kłodzką buduje 5 jednostek tektonicznych: blok przedsudecki, blok sudecki, niecka
śródsudecka, rów Nysy i blok gór Orlickich.
Niektóre z nich zostały wypiętrzone wzdłuż uskoków. Mają one ogólny kierunek z
północno-zachodniego na południowo-wschodni. W obrębie tych jednostek można wyróżnić masywy i
tektoniczne strefy niższego rzędu:
blok przedsudecki stanowią: gnejsy Gór Sowich, zasadowe skały głębinowe obrzeżenia gnejsów
Gór Sowich; sjenity Niemczy; krystaliczne skały śląskie,
blok sudecki tworzący północno-wschodnie i wschodnie zamknięcie kotliny oddzielone na linii
Złoty Stok – Bardo – Srebrna Góra tzw. uskokiem brzeżnym, wzdłuż którego Sudety zostały
dźwignięte w stosunku do północnego przedpola; są to: gnejsowy masyw Gór Sowich, kra Gór
Bardzkich zbudowana z łupków, zlepieńców kulmowych, szarogłazów sylurskich i kambryjskich,
kra kłodzka z algonkijskich i kambryjskich filitów, masyw sjenitowy między Kłodzkiem a Złotym
Stokiem, tektoniczna strefa Ustronie – Złoty Stok, krystaliczny masyw Śnieżnika, Gór Bialskich i
Złotych z przylegającą od wschodu strefą skał metamorficznych (krystaliczne skały
moldanubskie, krystaliczne skały śląskie),
niecka śródsudecka, której wschodni kraniec graniczy z gnejsowym masywem Gór Sowich i
częściowo z krą Gór Bardzkich. Wypełniają ją osadowe skały górnokarbońskie i ławice
permskich czerwonych piaskowców oraz zlepieńców tzw. czerwony spągowiec,
zapadliskowy Rów Nysy, oddzielający blok sudecki od bloku Gór Orlickich, jest on wysłany
osadowymi skałami kredowymi, które budują również Góry Stołowe wznoszące się po jego
zachodniej stronie,
blok Gór Orlickich satanowiący obramowanie Rowu Nysy od południowego zachodu, zbudowany
ze skał krystalicznych oraz wyodrębniona tu kra Łomnickiej Równi z piaskowców kredowych,
Tak zróżnicowana budowa geologiczna tego regionu jest wynikiem dużej zmienności w kolejnych
Data publikacji 2017-03-01 21:51:22, Strona: 1/3
powiat_klodzki
http://powiat.klodzko.pl/ochrona-przeciwpowodziowa/o-powodzi
-na-ziemi-klodzkiej/topografia-ziemi-klodzkiej.html
epokach dziejów Ziemi. Występowały tu na przemian zalewy morskie i okresy lądowe, zastoje i ruchy
skorupy ziemskiej, podczas których wypiętrzały się łańcuchy górskie, a następnie ulegały degradacji
stając się ponownie dnem morza.
Ostateczne formowanie się dzisiejszej rzeźby rozpoczęło się w erze kenozoicznej w okresie
trzeciorzędu, podczas którego wzmogły się ruchy górotwórcze, związane z orogenezą alpejską.
Nastąpiło wtedy wgięcie niecki śródsudeckiej i powstanie tzw. paleogeńskiej powierzchni zrównania.
W oligocenie wypiętrzające się góry spowodowały potrzaskanie paleogeńskiej powierzchni zrównania
licznymi uskokami, nastąpiło dźwignięcie bloku sudeckiego i Gór Orlickich z Bystrzyckimi, natomiast
Kotlina Kłodzka i Rów Nysy pozostały na tym samym poziomie z wyjątkiem północno-zachodniej
części, w której zapoczątkowane zostało wypiętrzenia dzisiejszych Gór Stołowych. Wynikiem tego są
różne wysokości płaskich wierzchowin górskich tworzących Ziemię Kłodzką. Góry Stołowe znajdują
się na wysokości 890 – 920 m npm., Góry Sowie, Bystrzyckie, Orlickie i Złote – 800 – 1000 m npm.,
Góry Bardzkie około 750 m npm., Góry Bialskie – 900 – 1000 m npm. oraz Masyw Śnieżnika na
wysokości 1100 – 1200 m npm. Również Kotlina Kłodzka, znajdująca się na poziomie
350 – 450 m npm. jest pozostałością prastarego równinnego krajobrazu.
Piętrzenia, jakie miały miejsce w erze kenozoicznej można podzielić na trzy fazy bardzo powolnych
ruchów piętrzących, oddzielonych długimi okresami zastoju.
W okresie poprzedzającym orogenezę alpejską obszar stanowi paleogeńska powierzchnia zrównania
z wystającymi kopulastymi pagórami twardzielowymi. W oligocenie blok sudecki ulega pierwszej
fazie piętrzenia, która powoduje pogłębianie dolin rzecznych. W dolnym miocenie podczas zastoju
występuje silna denudacja niszcząca zbocza, powodująca ich cofanie się i poszerzanie dna dolin.
Druga faza piętrzenia w środkowym miocenie wzmaga erozję wgłębną i pogłębianie dolin rzecznych.
Następny zastój w dolnym i środkowym pliocenie, podczas którego silna denudacja niszczy zbocza,
powoduje ich cofanie się i powstanie szerokich dolin rzecznych, dostosowanych do poziomu Kotliny
Kłodzkiej. Trzecia faza piętrzenia w górnym pliocenie powoduje wzmożenie erozji wgłębnej i ponowne
pogłębianie się dolin rzecznych. Powstała wtedy dzisiejsza rzeźba z płaskimi wierzchowinami, ponad
którymi wznoszą się szczyty, będące dawniej pagórami nad paleogeńską powierzchnią zrównania.
Zbocza górskie zaś charakteryzują dwa poziomy schodkowatych spłaszczeń, będących pozostałością
po dawnych dnach dolinnych poszerzonych przez denudację. Powstałe doliny rzeczne są stosunkowo
wąskie i głębokie. Przykładem może być przełom doliny Nysy Kłodzkiej przez Góry Bardzkie.
Wykształcona sieć rzeczna miała niemal dzisiejszy przebieg z tym, że dna dolin leżały 50 – 70 m
wyżej niż obecnie. Jedynie Białą Lądecka miała inny przebieg, poniżej Lądka Zdroju kierowała się na
północ i przez przełęcz Różaniec wpadała do rowu tektonicznego Nysy Kłodzkiej.
Taki stan miał miejsce przed nadejściem epoki lodowcowej, która również w dużym stopniu
przyczyniła się do obecnego wyglądu Ziemi Kłodzkiej i wykształcenia litologiczno-facjalnego
większości osadów czwartorzędowych tego obszaru. Dwukrotna transgresja lądolodu Elstery
(zlodowacenie południowopolskie) i Solawy (środkowopolskie) widoczna jest w glinach zwałowych
okolic Kłodzka oraz w Górach Bardzkich, madach, piaskach, żwirach stożków napływowych obszaru
Wilkanowa i Goworowa, iłach, mułach i piaskach zastoiskowych koło Ścinawki Dolnej, madach,
mułkach, piaskach i żwirach rzecznych w okolicy Domaszkowa, Bystrzycy Kłodzkiej, Stronia
Śląskiego, Kudowy Zdroju, Kłodzka, Ścinawki Średniej oraz w dolinie Ścinawki i Nysy Kłodzkiej.
Obecnie w dolinach rzecznych obserwuje się sedymentację utworów rzecznych, stożków
napływowych u podnóża gór.
dr inż. Tamara Tokarczyk IMGW O/Wrocław
dr inż. Dorota Olearczyk Uniwersytet Przyrodniczy Wrocław
Data publikacji 2017-03-01 21:51:22, Strona: 2/3
powiat_klodzki
http://powiat.klodzko.pl/ochrona-przeciwpowodziowa/o-powodzi
-na-ziemi-klodzkiej/topografia-ziemi-klodzkiej.html
Data publikacji 2017-03-01 21:51:22, Strona: 3/3