Balladyna - WordPress.com

Balladyna
Balladyna
Balladyna – tytuł tragedii w pięciu aktach, napisanej przez Juliusza Słowackiego w Genewie w 1834 roku, a
wydanej w Paryżu w roku 1839 (w epoce romantyzmu). Wykonana na scenie po raz pierwszy w 1862. Autor
poświęcił swój utwór Zygmuntowi Krasińskiemu, "autorowi Irydiona". Balladyna to również imię głównej bohaterki
wspomnianego utworu. Utwór Słowackiego to opowieść o żądzy władzy i o dorastaniu do roli zbrodniarza. Nie
przypadkiem też imię głównej bohaterki nawiązuje do ballady, w której zazwyczaj pojawiają się motywy
fantastyczne i elementy wierzeń ludowych.
Treść
Balladyna i Alina to siostry, mieszkające wraz z matką w ubogiej chacie w lesie. Nimfa, królowa jeziora Gopła,
Goplana, zakochana w kochanku Balladyny, Grabcu, przez swą zazdrość miesza się w ludzkie sprawy i gmatwa ich
losy. Do chaty sióstr przyjeżdża bogaty książę Kirkor, wiedziony tam przez sługę Goplany, Skierkę. Goplana ma
nadzieję, że Kirkor zakocha się w Balladynie, a wtedy Grabiec zostanie tylko dla niej. Jednak jej sługa, Skierka,
sprawia, że książę zakochuje się w obu siostrach.
Żeby zdobyć męża, dziewczęta współzawodniczą w zbieraniu malin. Ta z sióstr, która pierwsza zbierze pełny
dzbanek, ma wziąć Kirkora za męża. Gdy okazuje się, że Alina wygrywa, Balladyna zabija ją nożem. Jedynym
świadkiem tej zbrodni jest Grabiec przemieniony przez Goplanę w płaczącą wierzbę. W domu Balladyna tłumaczy
nieobecność swej siostry tym, iż Alina uciekła z kochankiem. O zbrodni przypomina Balladynie krwawa plama na
czole, nie dająca się zmyć, oraz dręczące ją koszmary i wyrzuty sumienia. Ciało Aliny odnajduje pasterz Filon i
zakochuje się w martwej dziewczynie.
Tuż po ślubie Kirkor wyjeżdża na bitwę pod Gnieznem, by odzyskać tron dla prawowitego króla, Popiela III, który
został wygnany ze swego pałacu i mieszka w lesie jako pustelnik. Do zamku mają wkrótce przyjechać weselni
goście. Balladyna wstydzi się swej matki, każe ją zamknąć w wieży. Między Balladyną a Fon Kostrynem, rycerzem
Kirkora, nawiązuje się romans. Balladyna udaje się do pustelnika, by zlikwidował plamę z jej czoła. Ten jednak
potrafi czytać z ludzkich serc – poznaje prawdę o zbrodni. Scenę obserwuje Kostryn, zna sekret kochanki. Wspólnie
zabijają (choć to Balladyna zadaje śmiertelny cios) posłańca od księcia, rycerza Gralona, który przywiózł skrzynię
dla Balladyny, prezent od męża – ta śmierć nie była konieczna, ale w ten sposób kochankowie stają się wspólnikami
w zbrodni, a o to chodziło Kostrynowi.
Odbywa się uczta w zamku, na której jest obecny m.in. Grabiec w przebraniu dzwonkowego króla, które sprawiła mu
Goplana, oraz sługi nimfy: Skierka i Chochlik. Balladyna wypiera się swojej matki i każe wygnać ją z pałacu. Na
dźwięk melodii granej przez Chochlika i tajemniczego śpiewu opowiadającego historię jej zbrodni, Balladyna
popada w obłęd. Słyszy głosy z zaświatów, ukazuje jej się duch Aliny, odpędza go, aż wreszcie mdleje. W nocy
Balladyna zabija śpiącego Grabca. Razem z kochankiem zabierają mu koronę Popielów – symbol prawowitej
władzy królewskiej, którą Grabiec dostał od Goplany – po czym wyruszają ze swoją armią do Gniezna, by objąć
władzę.
W bitwie Fon Kostryn pokonuje wojska Kirkora, zaś sam Kirkor ginie na polu walki. Po bitwie Balladyna pozbywa
się Fon Kostryna podając mu kawałek chleba ukrojony zatrutym nożem. Wkrótce Kostryn umiera w męczarniach
przed śmiercią ostrzegając przed rządami Balladyny.
Balladyna zostaje królową. Kanclerz informuje ją, że zgodnie z tradycją nowa władczyni powinna rozstrzygnąć kilka
spraw sądowych wnoszonych przez poddanych. Pierwsza jest sprawa o otrucie Fon Kostryna wniesiona przez
lekarzy. Balladyna zmuszona jest wydać na nieznanego zabójcę wyrok śmierci. Następna jest sprawa o zabójstwo
Aliny wniesiona przez Filona – również w tym przypadku Balladyna skazuje nieodnalezionego mordercę na śmierć.
Do pałacu wkracza wdowa, matka Balladyny, oślepiona piorunem, skarżąc się na córkę, która wyparła się swojej
matki i wygnała ją z zamku w trakcie burzy. Nie chce jednak zdradzić imienia córki i umiera na torturach. To
1
Balladyna
właśnie Balladyna–królowa jest wyrodną córką. Zmuszona przez kanclerza do wydania wyroku ponownie orzeka
karę śmierci. Ten potrójny wyrok na Balladynie wymierza sam Bóg – uderza piorunem, zabijając ją.
Bohaterowie
Postacie dramatu
• Balladyna – główna (tytułowa) bohaterka; córka ubogiej wdowy; rozpieszczana i faworyzowana przez matkę;
bezwzględnie dążąca do władzy; ukochana Grabca; żona Kirkora; kochanka Fon Kostryna, którego zabiła;
wydała na siebie wyrok śmierci (została uśmiercona przez uderzenie piorunem). Miała czarne włosy, ciemne oczy
i alabastrową cerę.
• Alina – młodsza siostra Balladyny. Była szczerą, uczciwą i niezwykle pracowitą dziewczyną o dobrym sercu.
Zawsze skora do żartów i uśmiechu. Kochała matkę i siostrę ponad wszystko. Podczas zbierania malin, uzbierała
dzban owoców, który chciała oddać zmartwionej siostrze. Niestety za swoją dobroć i opiekuńczość została
zamordowana przez Balladynę. Alina była bardzo piękna. Miała długi, złocisty warkocz, wesołe, niebieskie oczy
i różane policzki.
• Wdowa – stara matka Balladyny i Aliny; wygnana z zamku; oślepiona przez piorun; ginie na torturach nie chcąc
wyjawić imienia złej córki, gdyż wie że skazałaby w ten sposób Balladynę na śmierć.
• Kirkor – bogaty książę, szukający za radą pustelnika ubogiej, wiejskiej dziewczyny za żonę; starał się
przywrócić gnieźnieński tron dla prawowitego władcy − Popiela III (pustelnika); ginie w walce z wojskiem
Balladyny i Kostryna.
• Pustelnik – król Popiel III; zrzucony z tronu i wygnany z zamku przez swojego brata, który rozkazał zabić jego
dzieci i sam objął władzę w Gnieźnie; zabity na rozkaz Balladyny.
• Grabiec – syn zakrystiana, pijak, kochanek Balladyny i obiekt uczuć Goplany, jako płacząca wierzba świadek
zbrodni na Alinie, jako dzwonkowy król gość na uczcie weselnej; we śnie zabity przez Balladynę.
• Filon – pasterz, typowy romantyczny bohater, beznadziejnie szukający miłości; odnajduje martwą Alinę i
zakochuje się w niej od pierwszego wejrzenia.
• Fon Kostryn – rycerz Kirkora, Niemiec z pochodzenia, który pod jego nieobecność ma się opiekować Balladyną,
tymczasem staje się jej kochankiem, później ginie z jej ręki.
• Gralon – posłaniec od Kirkora, bez potrzeby zamordowany przez Balladynę i Kostryna.
• Kanclerz – pomagał Balladynie w osądzaniu zbrodniarzy.
• Wawel – dziejopis, prowadzi rozmowę z publicznością w epilogu; badacze literatury dopatrywali się w nim
uosobienia Joachima Lelewela.
• Paź – mało ważna postać w utworze
• Lekarz – stwierdził zatrucie u Fon Kostryna
2
Balladyna
Postacie fantastyczne
• Goplana – nimfa, królowa jeziora Gopła, zakochała się w Grabcu, gdy uratowała mu życie wyciągając go z
jeziora.
• Skierka – oddany i pracowity sługa Goplany, za sprawą jego czarów Kirkor zakochuje się jednocześnie w Alinie
i Balladynie.
• Chochlik – leniwy, marudny i nieuczciwy sługa Goplany.
Adaptacje i inscenizacje utworu
• Na motywach Balladyny osnuta jest opera Goplana Władysława Żeleńskiego napisana w 1896 roku do libretta
Ludomiła Germana.
• Na podstawie Balladyny powstała adaptacja Balladyna 68 Jeremiego Przybory na potrzeby Teatru Niedużego
• Najsłynniejsza teatralną inscenizacją utworu był spektakl w reżyserii Adama Hanuszkiewicza z Anną
Chodakowską w Teatrze Narodowym w Warszawie – premiera 1974
• W 1994 Baśniową Balladynę wystawił w Teatrze Powszechnym Jarosław Kiljan – Balladynę zagrała Dorota
Landowska
• W 1996 Hanuszkiewicz zrealizował Balladynę powtórnie, w roli Balladyny wystąpiła Edyta Jungowska
• W 2009 roku powstała pierwsza filmowa, współczesna adaptacja Balladyny wyreżyserowana przez Dariusza
Zawiślaka z udziałem amerykańskiej gwiazdy filmowej Faye Dunaway. Film powstał z okazji 200 rocznicy
urodzin Juliusza Słowackiego, która przypada 4 września 2009 roku.
• W 2009 roku reżyser filmu Dariusz Zawiślak wraz z aktorkami Anną Gorajek i Katarzyną Kreczmer nagrali
audiobooka Balladyny jako próbę czytaną utworu pod kątem współczesnej inscenizacji wraz z opracowaniem.
Płyta trwa 4 godz 45 min i jest dodatkiem do komiksu Balladyna. Dostępna jest również do ściągnięcia w pliku
mp3 na specjalistycznych stronach audiotek
Linki zewnętrzne
• Balladyna [1] w serwisie Wolne Lektury
• Informacja o filmie Balladyna w reżyserii Dariusza Zawiślaka [2]
Przypisy
[1] http:/ / www. wolnelektury. pl/ katalog/ lektura/ balladyna/
[2] http:/ / www. stopklatka. pl/ film/ film. asp?fi=38149
3
Źródła i autorzy artykułu
Źródła i autorzy artykułu
Balladyna Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=30724995 Autorzy: Abigail86, Adamt, Adrian.s6, Alfons6669, Allgau, Arrmen, Awersowy, BartekChom, Bukaj, Buldożer,
Byczek1, C00lfon, Cancre, ChewbaccaKL, DingirXul, Farary, Filippo, Fraximus, Gliglus, Gregok, Grotesque, Gytha, Gładka, Hulek, Invisible kid, Jondrek, Joymaster, Jozef-k, Kirk diamond, La
Noirceur, Lahcim nitup, Lajkonik, Lord Ag.Ent, Louve, Lukas3, Maglocunus, Maikking, Margoz, Martixx, Marysiabailey, Mathiasrex, Mati1994Tychy, Matma Rex, Merdis, MichalZim, Micpol,
Misiamm, Mix321, Monopol, Niflheim, Opoleski, PMG, Papageno, Pawelekj76, PawełMM, Pawmak, Piotrus, Pitak, Quintria, S99, Siedlaro, Skrzeczu94, SolLuna, Stary Chemik, Tola-102,
Vyyj, WM, Wpedzich, Yoasiaaa, Zantarino, Zu, Łukasz Nowacki, Żbiczek, 111 anonimowych edycji
Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
//creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/
4