Oncoreview 3/2011 - Wydawnictwo Medical Education

OncoReview
159 Wstęp
Sebastian Szmit
164 Strategia postępowania z chorymi w fazie przewlekłej PBSz w przypadku niepowodzenia leczenia
imatynibem – doświadczenia Kliniki Hematologii w Krakowie
Management strategy of patients with chronic myeloid leukemia in chronic phase who failed
to response to imatinib – Kraków Haematology Clinic experience
Tomasz Sacha, Kajetana Foryciarz, Izabela Florek, Sylwia Czekalska, Magdalena Zawada, Dorota Cwynar,
Małgorzata Jakóbczyk, Aleksander B. Skotnicki
171 Rola kinaz JAK w patogenezie nowotworów mieloproliferacyjnych Philadelphia-ujemnych.
Możliwości terapii celowanej
A role of JAK in the pathogenesis of Philadelphia negative myeloproliferative neoplasms.
Target therapy possibilities
Krzysztof Lewandowski
184 Jak planuję hormonoterapię u chorego z rakiem gruczołu krokowego – spojrzenie eksperta
Planning hormonal therapy in prostate cancer patients – expert view
Wojciech Poborski
190 Progresja choroby u pacjentów z przerzutowym rakiem nerkowokomórkowym leczonych lekami
przeciwnaczyniowymi i interferonem. Wpływ leczenia na model rozprzestrzeniania się choroby
oraz rokowanie
Patterns of Disease Progression in Metastatic Renal Cell Carcinoma Patients Treated With Antivascular Agents
and Interferon. Impact of Therapy on Recurrence Patterns and Outcome Measures
Elizabeth R. Plimack, Nizar Tannir, E. Lin, B. Nebiyou Bekele, Eric Jonasch
Komentarz: Jakub Żołnierek
202 Nadciśnienie tętnicze indukowane terapią sunitinibem
Arterial hypertension related to sunitinib
Sebastian Szmit, Krzysztof J. Filipiak, Magdalena Zaborowska, Agnieszka Gębara-Puchniarz, Cezary Szczylik
217 Sprawozdanie z 6. Międzynarodowego Sympozjum poświęconego rakowi nerki
Report of The Sixth European International Kidney Cancer Symposium
Jakub Żołnierek
222 Sprawozdanie z 47. Kongresu Amerykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ASCO)
Report of 47 th Congress the American Society of Clinical Oncology (ASCO)
Sławomir Falkowski
229 Warunki publikowania
Drodzy Czytelnicy,
obecny, trzeci już numer „OncoReview” rozpoczyna praca oryginalna doktora Tomasza Sacha i współpracowników przedstawiająca doświadczenia Kliniki Hematologii Collegium
Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Sposób postępowania terapeutycznego u chorych na
przewlekłą białaczkę szpikową w przypadku niepowodzenia leczenia imatynibem może być
różny i w dużej mierze zależy od doświadczenia ośrodka leczącego. Retrospektywna analiza
doktora Sacha i współpracowników pokazuje, że szanse na dobrą odpowiedź na leczenie drugiego rzutu maleją w miarę nasilania się oporności na leczenie pierwszego rzutu imatynibem.
Odpowiedź optymalną, suboptymalną i niepowodzenie leczenia imatynibem oraz inhibitorami kinaz tyrozynowych II generacji (dazatynibem, nilotynibem) definiowano zgodnie z zaleceniami Europejskiej Sieci Białaczkowej (ELN). Praca autorów z ośrodka krakowskiego jest
dobrym punktem wyjścia do dyskusji o tym, jacy chorzy odnoszą największe korzyści z wczesnej modyfikacji leczenia inhibitorami kinaz tyrozynowych. Publikowane wyniki wskazują, że
należy systematycznie kontrolować skuteczność leczenia pierwszego rzutu i dokonywać jego
modyfikacji wcześnie, już w przypadku uzyskania jedynie odpowiedzi suboptymalnej, zanim
pojawią się bardziej nasilone cechy oporności.
Praca profesora Krzysztofa Lewandowskiego dotyczy roli kinaz JAK w patogenezie nowotworów mieloproliferacyjnych Philadelphia-ujemnych. Odkrycie związku między obecnością mutacji w obrębie genu JAK2 a rozwojem nowotworów mieloproliferacyjnych stało się
przesłanką podjęcia prac zmierzających do opracowania małocząsteczkowych inhibitorów
JAK2. W artykule dokładnie omówiono proces przekazywania sygnału komórkowego drogą
JAK-STAT, pośredniczonego przez receptory dla cytokin i czynników wzrostu, oraz scharakteryzowano kinazy tyrozynowe Janus i zaprezentowano rolę ich dwóch domen homologicznych
(Janus – imię rzymskiego boga o dwóch twarzach). Autor wnikliwie opisuje aberracje chromosomalne z udziałem genu JAK2 występujące u chorych z nowotworami limfo- i mieloproliferacyjnymi i prezentuje ich znaczenie czynnościowe. Artykuł profesora Lewandowskiego
oprócz oceny poszczególnych inhibitorów JAK2 w różnych badaniach klinicznych i możliwości
terapii celowanej pokazuje, jak w niedalekiej przyszłości mogą zmienić się standardy terapii
JAK2-dodatnich nowotworów mieloproliferacyjnych.
Na kolejnych stronach znajdziecie Państwo rzut oka eksperta na problematykę hormonoterapii raka gruczołu krokowego. Doktor Wojciech Poborski szczegółowo omawia wskazania
do hormonoterapii jako leczenia neoadiuwantowego przed radioterapią, uzupełniającego
po radioterapii/zabiegu operacyjnym i jako leczenia paliatywnego. Autor analizuje kwestię
efektywnego doboru poszczególnych preparatów, podkreśla, że decyzja dotycząca sposobu
leczenia w raku prostaty musi być podejmowana indywidualnie, w zależności od sytuacji
klinicznej konkretnego pacjenta. Liczy się stan zaawansowania nowotworu, dynamika choroby, schorzenia współistniejące oraz tzw. oczekiwany czas przeżycia. Ważną częścią artykułu
jest dokładne omówienie aspektów hormonooporności podczas leczenia raka gruczołu krokowego.
W dziale prezentującym wyniki najnowszych badań klinicznych proponujemy lekturę pracy
Elizabeth R. Plimack i współpracowników opublikowanej w Cancer, a poświęconej rokowaniu
u pacjentów z przerzutowym rakiem nerkowokomórkowym leczonych lekami przeciwnaczyniowymi i interferonem.
Pracę tę skomentował doktor Jakub Żołnierek. Podkreślił, że chociaż wprowadzenie leków
antyangiogennych spowodowało marginalizację cytokin w leczeniu raka nerki, to nadal poszukuje się możliwości poprawy efektów leczenia tego nowotworu. Co ważne, zastosowane
leczenie może mieć wpływ na typ progresji tej choroby nowotworowej. Częstsze obiektywne
odpowiedzi na leczenie odnotowano podczas terapii antyangiogennej, przekładają się one na
czas przeżycia, jednak u tak leczonych chorych progresja częściej przybierała postać nowo
formujących się zmian przerzutowych w nowej lokalizacji, przy jednocześnie dobrze kontrolowanej chorobie w miejscach uprzednio zajętych. Doktor Żołnierek w komentarzu zauważył
kilka istotnych ograniczeń pracy Elizabeth R. Plimack i współpracowników i starał się wyjaśnić patofizjologiczne tło uzyskanych wyników.
Proponujemy Państwu również lekturę pracy z pogranicza onkologii i hipertensjologii, zatytułowanej „Nadciśnienie tętnicze indukowane terapią sunitinibem”. Jeszcze niedawno bardzo
obawiano się wzrostu ciśnienia krwi powodowanego przez leki hamujące angiogenezę. Tymczasem jatrogenne nadciśnienie tętnicze wydaje się pozytywnym czynnikiem predykcyjnym
leczenia przeciwnowotworowego. Zadaniem lekarza stosującego leki antyangiogenne jest
właściwe rozpoznawanie jatrogennego nadciśnienia tętniczego oraz optymalny dobór leków
hipotensyjnych, tak aby zachować optymalny schemat leczenia onkologicznego przy znikomym ryzyku kardiotoksyczności.
Na koniec dwie relacje ze zjazdów naukowych. Doktor Jakub Żołnierek przybliża tematykę
The Sixth European International Kidney Cancer Symposium, spotkania naukowego, które odbyło się w Warszawie. W jego trakcie zwrócono uwagę na efektywność operacyjnych
technik minimalnie inwazyjnych, oszczędzających nerkę, na operacje z użyciem robota jako
mniej obciążające, możliwe do przeprowadzenia u chorych z wyższym ryzykiem okołooperacyjnym. Podkreślono, że techniki molekularne umożliwiają obecnie bardziej precyzyjne
podziały w obrębie typów histologicznych raka nerki i pozwalają identyfikować przypadki
oporne na stosowane inhibitory kinaz tyrozynowych. Przedyskutowano rolę nefrektomii, wyboru optymalnego momentu rozpoczęcia leczenia systemowego po rozpoznaniu raka nerki,
starano się odpowiedzieć na pytanie, czy każdy bezobjawowy chory powinien być leczony.
Przeanalizowano również możliwości III i IV linii leczenia, wartość potencjalnych czynników
predykcyjnych, kwestie oporności na leczenie.
Natomiast doktor Sławomir Falkowski prezentuje najważniejsze wyniki badań omawianych
podczas 47th Congress the American Society of Clinical Oncology. Szczególną uwagę zwraca
na wyniki dotyczące chorych na GIST oraz chorych na czerniaka. Spośród nich najważniejsze to oczywiście: 1) końcowe wyniki randomizowanego badania SSGXVIII//AIO na grupie
400 chorych na GIST, po operacji, z wysokim ryzykiem wznowy, leczonych adiuwantowo
imatynibem przez 12 lub 36 miesięcy, 2) wyniki badania III fazy z losowym doborem chorych
porównującego terapię ipilimumabem i dakarbazyną z monoterapią dakarbazyną w pierwszej linii leczenia chorych na zaawansowanego czerniaka, 3) wyniki wieloośrodkowego, randomizowanego badania III fazy, BRIM3, porównującego efekty leczenia wemurafenibem (in-
hibitor BRAF) z efektami leczenia dakarbazyną u chorych na zaawansowanego czerniaka,
z potwierdzoną obecnością mutacji BRAF. Doktor Falkowski wspomina również o problemie
bezpieczeństwa terapii ipilimumabem (powikłania związane z autoimmunizacją) i terapii
wemurafenibem (toksyczność skórna). Ponadto warto zapoznać się z analitycznie zaprezentowanymi przez autora wynikami wielu innych ważnych badań II i III fazy oraz osiągnięciami
naukowców nagrodzonych podczas tegorocznego zjazdu ASCO za swą działalność. Ostatnią
część sprawozdania doktor Falkowski poświęcił wystąpieniom poruszającym problematykę dalszych badań potrzebnych do rozwoju światowej onkologii i ich kierunki. Omawiano
w nich znaczenie rzeczywistych osiągnięć „medycyny opartej na faktach” oraz „medycyny
spersonalizowanej”.
Artykuły zamieszczone w trzecim numerze „OncoReview” potwierdzają interdyscyplinarny
charakter kwartalnika. Życzymy Państwu owocnej lektury i zapraszamy do współtworzenia
naszego pisma.
Redaktor Naczelny
dr n. med. Sebastian Szmit
Przewodniczący Rady Naukowej
Przewodniczący Rady Naukowej
prof. dr hab. n. med. Maciej Krzakowski
prof. dr hab. n. med. Wiesław Wiktor Jędrzejczak
Strategia postępowania z chorymi w fazie przewlekłej
PBSz w przypadku niepowodzenia leczenia imatynibem
– doświadczenia Kliniki Hematologii w Krakowie
Management strategy of patients with chronic myeloid leukemia
in chronic phase who failed to response to imatinib
– Kraków Haematology Clinic experience
dr n. med. Tomasz Sacha, dr n. med. Kajetana Foryciarz, mgr Izabela Florek,
dr n. med. Sylwia Czekalska, dr n. med. Magdalena Zawada, mgr Dorota Cwynar,
mgr Małgorzata Jakóbczyk, prof. dr hab. n. med. Aleksander B. Skotnicki
Katedra i Klinika Hematologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego
Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Aleksander B. Skotnicki
Streszczenie
Wstęp: Inhibitory kinaz tyrozynowych w sposób celowany eliminują komórki przewlekłej białaczki szpikowej. Pojawiająca się na nie oporność była przyczyną opracowania rekomendacji terapeutycznych oraz leków drugiej i kolejnych generacji. Sposób postępowania w oporności może być różny i w dużej mierze zależy od doświadczenia ośrodka leczącego.
Cel pracy: Retrospektywna ocena wyników leczenia 2. rzutu chorych na przewlekłą białaczkę szpikową w fazie przewlekłej, wykazujących oporność na leczenie 1. rzutu imatynibem o różnym nasileniu.
Materiał i metody: 73 chorych w wieku 21–80 lat, leczonych w latach 2001–2011 inhibitorami kinaz tyrozynowych
2. rzutu. Badania diagnostyczne kontrolujące przebieg leczenia wykonywano w terminach i/lub według wskazań zgodnych z rekomendacjami ELN.
Wyniki: Najgorsze rokowanie i wyniki leczenia odnotowano u chorych, którzy podczas leczenia 1. rzutu utracili całkowitą odpowiedź hematologiczną lub nie uzyskali jej. Rokowanie w grupie chorych z odpowiedzią suboptymalną było lepsze niż wśród chorych z opornością pierwotną lub wtórną. Pacjenci, którzy uzyskali większą odpowiedź molekularną do
18 miesięcy od wdrożenia leczenia 1. rzutu imatynibem, znamiennie rzadziej ulegali progresji (2,8% v. 14,1%; p=0,025).
Wnioski: Szanse na dobrą odpowiedź na leczenie 2. rzutu maleją w miarę nasilania się oporności na leczenie 1. rzutu
i są największe u osób z odpowiedzią suboptymalną. Systematyczna kontrola leczenia może identyfikować grupę chorych,
którzy odniosą największą korzyść z wczesnej modyfikacji leczenia.
Słowa kluczowe: przewlekła białaczka szpikowa, oporność na inhibitory kinaz tyrozynowych, strategia postępowa-
nia w oporności na inhibitory kinaz tyrozynowych
Strategia postępowania z chorymi w fazie przewlekłej PBSz w przypadku niepowodzenia leczenia imatynibem – doświadczenia Kliniki Hematologii w Krakowie
T. Sacha, K. Foryciarz, I. Florek, S. Czekalska, M. Zawada, D. Cwynar, M. Jakóbczyk, A.B. Skotnicki
Abstract
Introduction: Tyrosine kinase inhibitors eliminate chronic myeloid leukemia cells in a targeted way. The resistance to this therapy was the cause of development of treatment recommendations and drugs of second and subsequent generations. The management strategy in case of resistance can vary and depends largely on the experience
of the treating center.
Aim: A retrospective analysis of second line treatment results of patients with chronic myeloid leukemia in chronic
phase showing different intensity of resistance to first line treatment with imatinib.
Materials and methods: 73 patients at the age of 21–80 years were when received second line treatment
between 2001 to 2011. Diagnostic tests were performed to control the course of therapy according to the recommendations of ELN.
Results: The worst prognosis and treatment results have been reported in patients who, during first line treatment
did not achieved or lost complete hematologic response. Prognosis in patients with suboptimal response was better than among patients with primary or secondary resistance. Patients who achieved a major molecular response
until 18 months after implementation of first line therapy with imatinib progressed significantly less frequently
(2.8% vs 14.1%; p=0.025).
Conclusions: The chances of a good response to second line therapy decreases when the intensity of resistance
to first line treatment, and are greatest in those with suboptimal response. Systematic monitoring of treatment may
identify a group of patients who most benefit from early treatment modification.
Key words: chronic myeloid leukemia, resistance to tyrosine kinase inhibitors, management of resistance to tyrosine
kinase inhibitors
2011/Vol. 1/Nr 3/164-170
165
Rola kinaz JAK w patogenezie nowotworów
mieloproliferacyjnych Philadelphia-ujemnych.
Możliwości terapii celowanej
A role of JAK in the pathogenesis of Philadelphia
negative myeloproliferative neoplasms. Target therapy possibilities
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Lewandowski
Katedra i Klinika Hematologii i Chorób Rozrostowych Układu Krwiotwórczego
Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Mieczysław Komarnicki
STRESZCZENIE
W ostatnich latach dokonał się istotny postęp w zrozumieniu patogenezy nowotworów mieloproliferacyjnych, w szczególności tych
z mutacjami w obrębie genu JAK2. W 2005 roku liczne grupy badawcze potwierdziły występowanie mutacji V617F w obrębie egzonu
14. genu JAK2. Okazało się, że defekt ten jest obecny u 96% chorych z czerwienicą prawdziwą (PV), u 35–70% pacjentów z nadpłytkowością samoistną (ET) oraz u około 50% osób z pierwotną mielofibrozą (PM). W późniejszym okresie udokumentowano także
występowanie innych zaburzeń sekwencji genu JAK2 w obrębie egzonów 12.–15., w tym substytucji nukleotydowych, insercji lub
delecji oraz defektów insercyjno-delecyjnych. W większości wymienionych defektów badania eksperymentalne potwierdziły, że ich
obecność prowadzi do zakłócenia procesu autoinhibicji kinazy JAK2. Konsekwencją biologiczną wymienionych anomalii jest proliferacja komórek obarczonych defektem, niezależnie od obecności cytokin. Odkrycie związku między obecnością mutacji w obrębie
genu JAK2 a rozwojem nowotworów mieloproliferacyjnych stało się przesłanką do podjęcia prac zmierzających do opracowania
małocząsteczkowych inhibitorów JAK2. Początkowo były to substancje współzawodniczące z substratami kinazy o miejsce wiązania
w obrębie domeny katalitycznej JAK2. Wkrótce potem niezależnej ocenie poddano substancje o budowie zbliżonej do ATP – analogi
pyridonów oraz pyrimidyny. Większość z inhibitorów JAK2 to związki współzawodniczące z ATP o miejsce wiązania w obrębie domeny kinazowej [TG101348 (TargeGen), INCB018424 (ruxolitinib, Incyte), CYT387 (Cytopia), CEP-701 (lestaurtinib, Cephalon), XL019
(Exelixis), SB1518 (S*Bio, według licencji Onyx jako ONX0803) oraz AZD1480 (AstraZeneca)]. Ich zastosowanie u pacjentów z mielofibrozą prowadzi do zmniejszenia objętości śledziony u około połowy z nich, zmniejszenia nasilenia objawów ogólnych, wzrostu
tolerancji wysiłku fizycznego oraz poprawy jakości życia. U chorych z PV oraz ET terapia za pomocą inhibitorów JAK2 skutkuje znaczącą poprawą w zakresie parametrów krwi obwodowej oraz wyraźnym zmniejszeniem zapotrzebowania na leczenie upustami krwi.
Większość z wymienionych inhibitorów JAK2 jest obecnie oceniana w badaniach klinicznych. Wydaje się jednak, że ich zastosowanie
może już w niedalekiej przyszłości zmienić obowiązujące standardy terapii JAK2-dodatnich nowotworów mieloproliferacyjnych.
Słowa kluczowe: nowotwory mieloproliferacyjne Philadelphia-ujemne, JAK2, mutacje, inhibitory JAK2
Rola kinaz JAK w patogenezie nowotworów mieloproliferacyjnych Philadelphia-ujemnych. Możliwości terapii celowanej
K. Lewandowski
ABSTRACT
In recent years a significant progress has been made in understanding of the pathogenesis of myeloproliferative neoplasms, especially
the one with mutation in JAK2 gene. In 2005 several study groups confirmed the presence of V617F mutation in exon 14 of JAK2 gene.
It was documented that anomaly is present in 96% of polycythaemia vera patients (PV), in 35–70% of patients with essential thrombocythaemia (ET) and in about 50% of patients with primary myelofibrosis (PM). Later on, also other sequence aberrations of JAK2
gene were found in exon 12–15, among others a single nucleotide substitutions, insertions or deletions, and also insertion-deletions
defects. In the case of most of the mentioned mutations, experimental studies confirmed their relations with abnormal autoinhibition process of JAK2 and cytokine-independent proliferation of cells carrying defect. Discovery of relation between the presence of
mutations in JAK2 gene gave insight to initiation of works to prepare small molecules with inhibitory activity against JAK2. Initially,
non-ATP competitive JAK2 inhibitors for the APT-binding catalytic site were tested. Thereafter, ATP-competitive pyridones and
pyrimidine analogs were independently evaluated. Most of JAK2 inhibitors belong to ATP competitive inhibitors [TG101348 (TargeGen), INCB018424 (ruxolitinib, Incyte), CYT387 (Cytopia), CEP-701 (lestaurtinib, Cephalon), XL019 (Exelixis), SB1518 (S*Bio, according to Onyx licence as ONX0803) and AZD1480 (AstraZeneca)]. Its administration in myelofibrosis leads to reduction of spleen
volume in about 50% of patients, reduction of general symptoms intensity, increase of physical exercise tolerability and improvement
of quality-of-life. In PV and ET patients JAK2 inhibitors therapy resulted in significant improvement of complete blood count results
and in significant reduction of flebotomy needs. Presently, most of JAK2 inhibitors are evaluated in clinical trials. However, it seems
that their use may change current standards of therapy of JAK2 positive myeloproliferative neoplasms in the nearest future.
Key words: Philadelphia negative myeloproliferative neoplasms, JAK2, mutations, JAK2 inhibitors
172
2011/Vol. 1/Nr 3/171-182
Progresja choroby u pacjentów z przerzutowym
rakiem nerkowokomórkowym leczonych lekami
przeciwnaczyniowymi i interferonem
Wpływ leczenia na model rozprzestrzeniania się choroby
oraz rokowanie
Patterns of Disease Progression in Metastatic Renal Cell Carcinoma Patients
Treated With Antivascular Agents and Interferon
Impact of Therapy on Recurrence Patterns and Outcome Measures
Przedrukowano z:
Cancer 2009; 115: 1859–1866
ISSN 1097-0142
Copyright 2009,
©American Cancer Society
Reproduced with permission
of John Wiley & Sons, Inc.
Elizabeth R. Plimack, MD, MS1; Nizar Tannir, MD2; E. Lin, MS3;
B. Nebiyou Bekele, PhD3; Eric Jonasch, MD2
Department of Medical Oncology, Fox Chase Cancer Center, Filadelfia, Pensylwania
2
Department of Genitourinary Medical Oncology,
The University of Texas M. D. Anderson Cancer Center, Houston, Teksas
3
Department of Biostatistics,
The University of Texas M. D. Anderson Cancer Center, Houston, Teksas
1
STRESZCZENIE
WSTĘP: Standardy opieki nad pacjentami z zaawansowanym rakiem nerkowokomórkowym (RCC) zmieniły się i przekładają leczenie
celowane nad immunoterapię. Zbadano różnice modelu progresji choroby między grupami pacjentów leczonych tymi dwoma sposobami oraz wpływ stabilizacji choroby na rokowanie.
METODY: Pacjenci, u których nastąpiła progresja choroby w trakcie leczenia pierwszego rzutu lekami przeciwnaczyniowymi (AVT)
i interferonem, zostali zidentyfikowani oraz zbadano ich dokumentację medyczną.
WYNIKI: Łącznie 162 pacjentów spełniło kryteria włączenia do analizy. U pacjentów z grupy AVT w momencie rozpoczynania analizy
stwierdzono większe postępy w leczeniu, mniej przerzutów do wątroby oraz więcej odpowiedzi na leczenie (CR + PR) w porównaniu
z grupą interferonu. W obu grupach stwierdzono zbliżone prawdopodobieństwo wystąpienia przerzutów odległych, jednak w przypadku pacjentów z grupy AVT nowe przerzuty częściej występowały przy jednocześnie dobrze kontrolowanej chorobie w miejscach
wcześniej zajętych (4% v. 18%, p=0,012). Nie było różnicy między obiema grupami pod względem rejonów anatomicznych, w których
występowała progresja. U pacjentów, u których stwierdzono odpowiedź (CR + PR) na leczenie AVT, zaobserwowano tendencję do
dłuższego przeżycia bez progresji choroby (PFS) w porównaniu z pacjentami z chorobą ustabilizowaną (SD) (P=0,06). W grupie interferonu nie zaobserwowano różnicy między chorymi odpowiadającymi na leczenie a pacjentami z chorobą ustabilizowaną.
WNIOSKI: U chorych na raka nerkowokomórkowego leczonych przeciwnaczyniowo istniało większe prawdopodobieństwo przerzutów do nowych miejsc, podczas gdy choroba stabilizowała się w już zajętych miejscach, co sugeruje, że AVT mogą być bardziej skuteczne w kontrolowaniu istniejących zmian niż w zapobieganiu nowym przerzutom. Chorzy z ustabilizowaną chorobą (SD) leczeni
AVT mieli krótszy czas przeżycia bez progresji choroby (PFS) niż chorzy odpowiadający na leczenie (CR + PR). Stwierdzenie, czy ta
zależność dotyczy także przeżycia całkowitego, wymaga dalszych badań.
SŁOWA KLUCZOWE: rak nerkowokomórkowy, immunoterapia, przeżycie, przerzuty, kryteria odpowiedzi na leczenie, sorafenib,
bewacizumab, erlotinib, interferon
Jak planuję hormonoterapię u chorego
z rakiem gruczołu krokowego
– spojrzenie eksperta
Planning hormonal therapy in prostate cancer patients
– expert view
dr n. med. Wojciech Poborski
Oddział Onkologiczny Szpitala im. Stanisława Leszczyńskiego w Katowicach
Ordynator: dr n. med. Wojciech Poborski
Streszczenie
Rak gruczołu krokowego w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat stał się jednym z najczęstszych nowotworów u mężczyzn
oraz jedną z głównych przyczyn zgonów na nowotwory. Ponieważ jest nowotworem hormonozależnym, od lat 40. XX
wieku leczy się go przy użyciu preparatów hormonalnych. Obecnie najczęściej stosowana jest blokada hormonalna z użyciem analogów LHRH w leczeniu przerzutowego raka gruczołu krokowego. Terapia hormonalna może być stosowana
w wielu etapach leczenia tego nowotworu, od leczenia neoadiuwantowego przed radioterapią, uzupełniającego po radioterapii lub leczeniu operacyjnym, do leczenia po niepowodzeniach terapii radykalnych. Po progresji po leczeniu hormonalnym możliwe jest uzyskanie odpowiedzi terapeutycznej na leczenie kolejnego rzutu.
Słowa kluczowe: rak gruczołu krokowego, hormonoterapia neoadiuwantowa, uzupełniająca, zmiany przerzutowe
Abstract
In last decades prostate cancer became one of the most common cancers in the World, and one of the most common
cancer death diagnosis. As a hormone-dependent entity for almost 70 years prostate cancer is treated with hormonal
manipulation. At present hormonal blockade with LHRH analogues is used in therapy of the advanced prostate cancer,
however hormonal manipulation is useful in different stages of disease from neoadjuvant setting prior to radiotherapy,
adjuvant therapy post surgery or radiotherapy and in relapses after radical treatment. Post progression on the hormonal
therapy next line hormone manipulation may result in objective response
Key words: prostate cancer, hormonal therapy, neodajuvant, adjuvant, advanced cancer, castration resistent
Progresja choroby u pacjentów z przerzutowym rakiem nerkowokomórkowym leczonych lekami przeciwnaczyniowymi i interferonem
E.R. Plimack, N. Tannir, E. Lin, B. Nebiyou Bekele, E. Jonasch
ABSTRACT
The standard of care for patients with advanced renal cell carcinoma (RCC) has changed to favor targeted therapy over immunotherapy. Differences in patterns of progression between patients treated with these 2 modalities, and the impact of disease stabilization
on outcome, were investigated.
METHODS: Patients who progressed on first line antivascular therapy (AVT) or interferon were identified, and their medical records
reviewed.
RESULTS: A total of 162 patients met inclusion criteria for this analysis. Patients in the AVT group had better baseline performance
status, fewer liver metastases, and more responses (CR + PR) compared with the interferon group. Both groups were equally likely
to develop distant metastases; however, for patients in the AVT group, these new metastases were more likely to arise in the setting
of controlled disease at baseline sites (18% vs 4%, P=0,012). There was no difference in anatomic sites of progression between the
2 groups. Patients responding (CR + PR) to AVT trended toward longer progression-free survival (PFS) compared with patients with
stable disease (SD) (P=0,06). No difference between responders and SD was seen in the interferon group.
CONCLUSIONS: Patients with RCC treated with antivascular therapy were more likely to progress at new sites in the setting of stable
disease at baseline sites, suggesting that AVT may be more effective at controlling existing sites of disease than it is at preventing new
metastases. Patients with SD on AVT had shorter PFS compared with responders (CR + PR).Whether this relationship extends to
overall survival requires further study.
KEY WORDS: renal cell carcinoma, immunotherapy, survival, metastases, response criteria, sorafenib, bevacizumab, erlotinib,
interferon
2011/Vol. 1/Nr 3/190-198
191
Komentarz
dr n. med. Jakub Żołnierek
Klinika Nowotworów Układu Moczowego
Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Tomasz Demkow
Nadciśnienie tętnicze indukowane
terapią sunitinibem
Arterial hypertension related to sunitinib
dr n. med. Sebastian Szmit1,2, prof. dr hab. n. med. Krzysztof J. Filipiak2,
lek. Magdalena Zaborowska1, lek. Agnieszka Gębara-Puchniarz1,
prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik1
Klinika Onkologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr n. med. Cezary Szczylik
2
I Katedra i Klinika Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr n. med. Grzegorz Opolski
1
Streszczenie
Nadciśnienie tętnicze jest częstą chorobą współistniejącą u chorych na raka nerki oraz częstym powikłaniem terapii sunitinibem.
Blokowanie szlaku zależnego od VEGF prowadzi do dysfunkcji śródbłonka, zmniejszenia wytwarzania tlenku azotu oraz zmniejszenia
gęstości naczyń mikrokrążenia. Klinicznie skutkuje to wzrostem obwodowego oporu naczyniowego, a w konsekwencji wzrostem
ciśnienia tętniczego krwi. Rozpoznanie jatrogennego nadciśnienia tętniczego powinno być zgodne z obowiązującymi rekomendacjami European Society of Hypertension oraz Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego. Przydatne są samodzielne pomiary
domowe, a w niektórych sytuacjach 24-godzinny ambulatoryjny pomiar ciśnienia. Wczesne rozpoznanie jatrogennego nadciśnienia
tętniczego daje szansę zastosowania optymalnego leczenia hipotensyjnego i zapobieżenia późniejszej kardiotoksyczności. Przy wyborze leków hipotensyjnych należy pamiętać o chorobach współistniejących, leki te nie powinny wchodzić w interakcje z sunitinibem.
Nadciśnienie powodowane przez sunitinib jest korzystnym czynnikiem predykcyjnym terapii przeciwnowotworowej, dlatego odstawienie sunitinibu z powodu nadciśnienia powinno być rzadkością.
SŁOWA KLUCZOWE: jatrogenne nadciśnienie tętnicze, sunitinib, terapia antyangiogenna, kardiotoksyczność, leczenie hipotensyjne, czynnik predykcyjny
Nadciśnienie tętnicze indukowane terapią sunitinibem
S. Szmit, K.J. Filipiak, M. Zaborowska, A. Gębara-Puchniarz, C. Szczylik
ABSTRACT
Hypertension is a common concomitant disease in patients with renal carcinoma and a frequent complication of sunitinib therapy.
Blocking of VEGF-dependent pathway leads to endothelial dysfunction, reduced nitric oxide production and reduced microvascular
density. Clinically, this results in increased peripheral vascular resistance and consequently increase in blood pressure. The diagnosis
of iatrogenic arterial hypertension should be in accordance with the guidelines of the European Society of Hypertension and the Polish
Society of Hypertension. Home blood pressure measurements are very useful but 24-hour ambulatory blood pressure monitoring is
necessary in some cases. Early diagnosis of iatrogenic hypertension gives opportunity to apply the optimal antihypertensive treatment
and to prevent cardiotoxicity. When choosing antihypertensive agents it is important to be awared of coexisting diseases, these drugs
should not interact with sunitinib. Hypertension related to sunitinib is the positive predictive factor of anticancer therapy and that is
why sunitinib discontinuation due to hypertension should be very rare.
KEY WORDS: Iatrogenic arterial hypertension, sunitinib, antiangiogenic therapy, cardiotoxicity, antihypertensive treatment, predictive factor
2011/Vol. 1/Nr 3/202-216
203
Sprawozdanie z 6. Międzynarodowego
Sympozjum poświęconego rakowi nerki
Report of The Sixth European International
Kidney Cancer Symposium
dr n. med. Jakub Żołnierek
Klinika Nowotworów Układu Moczowego
Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Tomasz Demkow
Sprawozdanie z 47. Kongresu Amerykańskiego
Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ASCO)
Report of 47 th Congress the American Society
of Clinical Oncology (ASCO)
dr n. med. Sławomir Falkowski
Klinika Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków
Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie
p.o. Kierownik Kliniki: prof. nazdzw. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski
Zasady przyjmowania prac i ich publikacji
w kwartalniku „OncoReview”
Kwartalnik „OncoReview” publikuje prace oryginalne (doświadczalne, kliniczne i laboratoryjne), poglądowe i kliniczne oraz opisy przypadków. Ponadto pismo publikuje relacje z konferencji naukowych oraz informacje o planowanych kongresach i zjazdach naukowych.
Prace przedstawione przez autorów polskich publikowane są w języku polskim.
Prawa autorskie. Przyjmując pracę do druku, wydawca nabywa na zasadzie wyłączności majątkowe prawa autorskie do wydrukowanych prac (w tym prawo do wydawania drukiem, na nośnikach elektronicznych oraz publikacji w Internecie). Bez zgody wydawcy
dopuszcza się jedynie drukowanie streszczeń. Autorzy mogą otrzymać 5 egzemplarzy kwartalnika.
Format prac. Objętość (łącznie z piśmiennictwem, tabelami i rycinami) nie powinna przekraczać 10 standardowych stron w przypadku prac oryginalnych, doświadczalnych i klinicznych, 7 stron w przypadku pracy kazuistycznej, 12 stron w przypadku pracy poglądowej, 7 stron w przypadku doniesienia tymczasowego, 5 stron w przypadku pozostałych prac.
Prace powinny być nadesłane w formacie *.doc lub *.rtf. Tekst powinien być sformatowany zgodnie z następującymi zasadami: liczba
znaków na stronie A4 (ze spacjami) 2900, wielkość czcionki 12 punktów, odstępy między wierszami 1,5 linii, margines lewy 2 cm, margines prawy 3 cm, marginesy górny i dolny po 2 cm.
Prace powinny być przygotowane starannie, zgodnie z zasadami polskiej pisowni, ze szczególną dbałością o komunikatywność i zachowanie polskiego mianownictwa medycznego. Wyniki oznaczeń (biochemicznych, hematologicznych i innych) należy podawać w jednostkach układu SI. Zdjęcia i grafika powinny być zapisane w jednym z poniższych formatów: *.pdf, *.jpg, *.eps, *.bmp, *.gif, *.tif, *.cdr.
Wykresy powinny być zapisane w formacie *.xls, *.doc, *.rtf, *.eps, *.cdr lub *.ai.
Do pracy należy dołączyć:
1) zgodę kierownika zakładu lub ordynatora, a w przypadku pracy pochodzącej z kilku ośrodków – zgodę wszystkich wymienionych
kierowników,
2) oświadczenie, że praca nie została złożona równocześnie w redakcji innego czasopisma, oraz oświadczenie podpisane przez wszystkich autorów stwierdzające, że brali udział w przygotowaniu pracy i ponoszą odpowiedzialność za jej treść.
Tekst pracy oryginalnej powinien składać się z następujących części:
1) wstęp,
2) cel pracy,
3) materiał i metody,
4) wyniki,
5) omówienie,
6) wnioski,
7) piśmiennictwo,
8) opisy rycin i ryciny.
Jeśli w pracy stosowane są skróty, konieczne jest podanie rozwiązania przy pierwszym użyciu. Wszystkie skróty muszą zostać rozwiązane w artykule przy pierwszym użyciu, a dodatkowo także w każdym opisie wszystkich tabel i rycin.
Na pierwszej stronie pracy należy podać:
– pełne imię i nazwisko autora (autorów),
– stopień lub tytuł naukowy autora (autorów),
– tytuł pracy (polski i angielski),
– pełną nazwę ośrodka (ośrodków), z którego (których) praca pochodzi,
– stopień lub tytuł naukowy oraz imię i nazwisko kierownika ośrodka,
– zdjęcie cyfrowe pierwszego autora.
Na dole strony należy umieścić adres, pod którym autor życzy sobie otrzymywać korespondencję, wraz z tytułem naukowym, pełnym
imieniem i nazwiskiem oraz numerem telefonu (prosimy o informację, czy autor wyraża zgodę na publikację numeru telefonu) i adresem poczty elektronicznej.
Do pracy należy dołączyć streszczenie zarówno w języku polskim, jak i angielskim. Streszczenie pracy oryginalnej powinno zawierać
ok. 150–250 słów i składać się z następujących elementów: wstępu, celu pracy, materiału i metody, wyników, wniosków. W streszczeniu
nie należy stosować skrótów. Po streszczeniu należy podać słowa kluczowe (3–5) w języku polskim i języku angielskim.
Sekcja „Materiał i metody” musi szczegółowo wyjaśniać wszystkie zastosowane metody badawcze, które zostały suwzględnione w wynikach. Należy podać nazwy metod statystycznych i oprogramowania zastosowanych do opracowania wyników.
Piśmiennictwo. Powinno być ułożone zgodnie z kolejnością cytowania w pracy. Liczba cytowanych publikacji w przypadku prac oryginalnych i poglądowych nie powinna przekraczać 25, w opisie przypadku – 10.
Przy cytowaniu artykułów z czasopism należy podać: nazwisko autora, pierwszą literę imienia (jeśli autorów jest więcej niż trzech, podaje się tylko pierwszych trzech i adnotację „et al.”), tytuł pracy, skrót tytułu czasopisma, rok wydania, numer tomu (rocznika), numery
stron początku i końca artykułu. Należy zachować zapis i interpunkcję ściśle według poniższego przykładu:
Kowalski J.: Fibrates in treatment of CHD. Kardioprofil 1992; 70: 733-737.
Przy cytowaniu książek należy podać: nazwisko autora, pierwszą literę imienia, tytuł, oznaczenie kolejności wydania, wydawnictwo,
miejsce i rok wydania, przy pracach zbiorowych nazwisko redaktora odpowiedzialnego podaje się po tytule książki i skrócie „red.”.
Należy zachować zapis i interpunkcję ściśle według poniższego przykładu: Kowalski J.: Zasady publikacji prac naukowych. PZWL,
Warszawa 2003.
Opisy rycin i tabel. Na odwrocie każdej ryciny należy podać (zaznaczając górę): nazwisko autora, tytuł pracy i kolejny numer. Opisy
rycin należy umieścić na osobnym arkuszu. Każda tabela powinna być przygotowana na osobnym arkuszu. Tabele należy ponumerować. W tekście pracy na marginesie należy zaznaczyć, gdzie powinna być zamieszczona rycina lub tabela.
Nadesłane prace są kierowane do niezależnych recenzentów w celu zakwalifikowania do druku.
Redakcja zastrzega sobie prawo opatrzenia publikowanych prac komentarzem redakcyjnym oraz redagowania tekstów.
Prace przygotowane niezgodnie z zasadami zostaną zwrócone autorom do poprawienia.
Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam.
Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych.
Prace należy przesyłać na adres:
– mailowy: [email protected]
– pocztą: Medical Education Sp. z o.o., ul. Opaczewska 60 D, 02-201 Warszawa
Zamów prenumeratę
w atrakcyjnej cenie
OncoReview
PRENUMERATA – 4 NUMERY ZA 54,00 ZŁ
Prenumeratorzy chcący otrzymać fakturę VAT proszeni są
o przekazanie pełnych danych (nazwa, adres, NIP) faksem
lub mailem. W przypadku, gdyby adres był inny od adresu
wpłacającego, prosimy o informację.
Zaprenumerować pismo można również:
• pod numerem (22) 862-36-63
• wysyłając maila na adres: [email protected]
• zamówić na stronie: www.mededu.pl
Wpłaty prosimy kierować na konto
na załączonym formularzu.
nazwa odbiorcy
nazwa odbiorcy
Medical Education
ul. Opaczewska 60 D, 02-201 Warszawa
nr rachunku odbiorcy
70 1090 1753 0000 0001 0252 7639
kwota
M E D I C A L
U L. O P A C Z E W S K A
6 0 D
0 2 - 2 0 1 W - W A
nr rachunku odbiorcy
7 0 1 0 9 0 1 7 5 3 0 0 0 0 0 0 0 1 0 2 5 2 7 6 3 9
WP* P L N
waluta
54,00 zł
.....................................................................
imię, nazwisko i adres wpłacającego
E D U C A T I O N
nazwa odbiorcy cd.
kwota
5 4 , 0 0
kwota słownie
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
nazwa zleceniodawcy
nazwa zleceniodawcy cd.
tytułem
Prenumerata - OncoReview
od nr:...................... do nr: ..............................
ODCINEK DLA WPŁACAJĄCEGO
opłata - podpis
stempel
tytułem
P R E N U M E R A T A
tytułem cd.
O N C O R E V I E W
data - pieczęć - podpis zleceniodawcy
opłata - podpis
*P
- polecenie przelewu
W - wpłata gotówkowa
ODCINEK DLA POCZTY
stempel