Modelowanie i zarządzanie procesami w przedsiębiorstwie

Transkrypt

PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ
z. 97
Transport
2013
Marek Karkula
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza
MODELOWANIE I ZARZDZANIE PROCESAMI
W PRZEDSIBIORSTWIE TRANSPORTOWYM
Rkopis dostarczono, kwiecie 2013
Streszczenie: Nasilajca si wród organizacji konkurencja na rynku powoduje, e musz one
nieustannie optymalizowa swoje procesy biznesowe. Sytuacja taka dotyczy take przedsibiorstw
transportowych i spedycyjnych. Obecnie najwaniejsza staje si zdolno do szybkiej reakcji na nowe
sytuacje, wybór odpowiednich dziaa oraz umiejtno natychmiastowego podejmowania
waciwych decyzji. Koncepcja wykorzystania systemów zarzdzania procesami biznesowymi
(BPMS) wspiera ich identyfikacj, definiowanie, projektowanie i kontrol za pomoc waciwych
narzdzi informatycznych.
Sowa kluczowe: proces biznesowy, systemy zarzdzania procesami biznesowymi, modelowanie,
przedsibiorstwo transportowe
1. WPROWADZENIE
Firmy transportowe i spedycyjne musz zmaga si z cig presj zwizan
z koniecznoci dostosowywania si do nowych wymaga rynkowych i stoj wobec
wyzwania, jakim jest zdefiniowanie ich jako organizacji wiadczcych okrelone usugi
i zorientowanych na klienta. Aby pozosta konkurencyjnymi, firmy transportowe musz
maksymalizowa wydajno realizowanych procesów i utrzyma pen kontrol
i przejrzysto swojej dziaalnoci. Prowadzenie firmy transportowej oznacza zarzdzanie
wieloma kluczowymi procesami biznesowymi, do których mona zaliczy m.in.:
zarzdzanie flot, zarzdzanie acuchem dostaw, procesy transportowe, zarzdzanie
umowami leasingu, procesy napraw i konserwacji taboru, rejestracja i przepyw
dokumentów, czy procesy kontroli i zgodnoci realizowanych aktywnoci w kontekcie
obowizujcego prawa.
Moliwo sprawowania cisej kontroli nad tymi procesami to obecnie warunek
konieczny efektywnego funkcjonowania przedsibiorstw wiadczcych usugi spedycyjne
i transportowe. Systemy klasy BPMS (ang. Business Process Management Systems) mog
uatwi zarzdzanie tymi procesami na najwyszym poziomie wydajnoci. Procesy
biznesowe stanowi grup aktywnoci wykonywanych przez zasoby ludzkie
przedsibiorstwa wspódziaajcych ze sob oraz z systemami IT, które zawieraj
246
Marek Karkula
kluczowe informacje wykorzystywane w procesie. Narzdzia klasy BPMS umoliwiaj
organizacj, identyfikacj i definiowanie kluczowych procesów, ich modelowanie
i optymalizacj zgodnie z przyjt strategi biznesow, a take automatyzacj tych
procesów oraz cig kontrol ich realizacji na podstawie zdefiniowanych wska
ników
oceny. Narzdzia klasy BPMS s obecnie postrzegane jako zbiór technologii, silnie
zwizanych z systemami informacyjnymi IT, które maj na celu wspieranie realizacji
logiki biznesowej firm z wykorzystaniem najlepszych praktyk.
Jednym ze podstawowych elementów skutecznego zarzdzania wspóczesn
organizacj (take przedsibiorstw z brany transportowej i spedycyjnej) jest poznanie jej
kluczowych procesów biznesowych. Aby moliwe byo dokonanie usprawnie w tych
procesach lub radykalna ich przebudowa, procesy organizacji naley identyfikowa,
definiowa, modelowa i projektowa oraz kontrolowa za pomoc waciwych narzdzi,
do których zalicza si metody BPMS. Dziaania takie mog by take jednym z etapów
wdraania systemów informatycznych klasy ERP (ang. Enterprise Resource Planning),
TMS (ang. Transport Management System) lub SCM (ang. Supply Chain Management)
wspierajcych realizacj procesów transportowych [18]. Bez rzetelnej analizy procesów
biznesowych przedsibiorstwa wdroenia takich systemów czsto kocz si
niepowodzeniem, bd
znacznym wzrostem kosztów implementacji. W kolejnych
podrozdziaach niniejszego artykuu omówione zostan koncepcje zarzdzania
i modelowania procesów biznesowych z wykorzystaniem wybranego narzdzia klasy
BPMS.
2. MODELOWANIE I ZARZADZNIE PROCESAMI
W PRZEDSIBIORSTWIE
Jednym z kluczowych poj funkcjonujcych zarówno w wiecie biznesu, jak
i badaniach naukowych jest pojcie procesu. Wyczerpujca analiza literaturowa dotyczca
pojcia proces zawarta jest m.in. w pracach [2, 7, 12]. Poczwszy od lat
dziewidziesitych poprzedniego stulecia obok terminu system stao si pojciem
nadrzdnym, a nowoczesne koncepcje zarzdzania skieroway si ku procesowej orientacji
przedsibiorstwa. Pierwotne koncepcje takie jak reengineering procesów zakadajce
radykaln ich przebudow, zostao zastpione przez podejcie o bardziej ewolucyjnym
charakterze, a orientacja procesowa staa si nieodzownym elementem efektywnej
dziaalnoci wielu przedsibiorstw. Wraz z rozwojem podejcia procesowego zauwaono,
e problemy przed jakimi staj menederowie zarzdzajcy procesami gospodarczymi
przedsibiorstwa to pole do wykorzystania nowoczesnych rozwiza metodycznych
i informatycznych. Zarówno w logistyce jak i transporcie zrozumiano konieczno
poszukiwania odpowiednich narzdzi analizy, które bd wsparciem dla menederów w
podejmowaniu skutecznych decyzji zwizanych z zarzdzaniem procesami biznesu.
W przypadku przedsibiorstw spedycyjnych i transportowych kluczowe znaczenia ma
proces transportowy. Wg [7] procesem transportowym nazywamy taki proces, którego opis
ma posta> zwi?zków midzy stanami systemu transportowego w czasie, a realizacj?
Modelowanie i zarzdzanie procesami w przedsibiorstwie transportowym
247
procesu transportowego jest przebieg zmian stanów systemu transportowego w okrelonym
przedziale czasu. Na potrzeby niniejszego artykuu przyjto, e proces transportowy to
cig nastpujcych po sobie kolejno i równolegle dziaa, wzajemnie skoordynowanych,
w wyniku których towar zostanie dostarczony odbiorcy w najbardziej sprawny sposób.
Jako podstawowe etapy procesu transportowego mona wymieni:
x koncepcyjne przygotowanie procesu przemieszczania,
x przygotowanie adunku do przewozu,
x organizacja procesu przemieszczania,
x fizyczne przemieszczenie adunku,
x obsuga procesu od strony prawno-finansowej,
x ocena i analiza kosztów przebiegu procesu transportowego.
Dla potrzeb modelowania zalenoci zachodzcych w ramach dziaalnoci
przedsibiorstw spedycyjno-transportowych niezbdnym jest wprowadzenie pojcia
procesu biznesowego.
Proces biznesowy (PB) to zbiór jednej lub wicej powizanych procedur lub czynnoci
realizowanych w ustalonej kolejnoci, które wspólnie realizuj cel biznesowy zwykle
w ramach struktury organizacyjnej okrelajcej jego role lub relacje funkcjonalne. Proces
biznesowy moe by w caoci realizowany w ramach jednej komórki organizacyjnej, jak
równie moe przebiega midzy rónymi jednostkami organizacyjnymi [1, 2, 8, 12].
Dokonujc analizy dziaalnoci przedsibiorstw transportowych mona przyj, e
procesem biznesowym w takich firmach jest acuch dziaa i aktywnoci realizowanych
przez róne jednostki organizacyjne, których rezultatem jest produkt – usuga
transportowa. Przydatno narzdzi klasy BPMS dla firm transportowych, ma due
znaczenie szczególnie w przypadku wanych realizowanych aktywnoci, w tym do
aktywnoci nastpujcych biznesowych:
x obsuga i utrzymanie zgodnoci kluczowych dziaa ze zmieniajcymi si
przepisami;
x monitorowanie i weryfikacja terminowej obsugi umów lesingowych w celu
uniknicia dodatkowych kosztów i kar;
x cige monitorowanie kluczowych wska
ników wydajnoci procesów (KPI – Key
Performance Indicators) i informowanie o osigniciu ich wartoci krytycznych;
x usprawnienie i skrócenia procesów negocjacji umów z przewo
nikami;
x usprawnienie procesów pomocniczych i procesów przewozowych;
x integracja z technologiami telemetrycznymi, identyfikacyjnymi (GPS, RFID) w celu
zwikszenia przejrzystoci procesów w acuchach dostaw;
x opracowanie i dopasowanie profili klientów do ich potrzeb przewozowych.
2.1. MODELOWANIE PROCESÓW BIZNESOWYCH
Modelowanie procesów biznesowych (ang. Business Process Modeling) z reguy polega
na przedstawieniu, najczciej za pomoc metod graficznych, procesów realizowanych
w organizacji. Podejcie takie moe przyczyni si do zwikszenia przejrzystoci
248
Marek Karkula
organizacji, pozwala zrozumie istot jej funkcjonowania przez pryzmat procesów oraz
uatwia i przypiesza wprowadzenie podejcia procesowego do organizacji.
W zalenoci od poziomu formalizacji przyjtych rozwiza mona wymieni trzy
grupy metod modelowania procesów [13]:
x formalne – wykorzystujce do opisu procesów jzyk matematyczny;
x nieformalne – wykorzystujce formy jzykowo-werbalne;
x semiformalne – wykorzystujce metody jzykowo-graficzne.
W literaturze przedmiotu mona znale
wiele rónych metod opisu procesów, które
su do opracowania modeli zgodnych z koncepcjami BPMS. Do najwaniejszych
narzdzi stosowanych w modelowaniu procesów biznesowych mona zaliczy: sieci Petri
[9, 20], diagramy aktywnoci [15], notacja SysML [6], diagramy stanów UML [15],
notacje IDEF3 oraz IDEF0 [2, 13], notacja i diagramy EPC [1, 4, 10, 11, 16, 17], czy jzyk
i notacja BPMN [3, 5, 8, 14, 19]. Cechy modeli EPC oraz BPMN powoduj, e notacje te
s bardzo czsto wykorzystywane w identyfikacji i modelowaniu procesów
transportowych i logistycznych i zostan omówione szerzej.
2.2. METODOLOGIA I OPROGRAMOWANIE ARIS JAKO
NARZDZIE KLASY BPMS
Jednym ze standardowych narzdzi zgodnych z koncepcj BPMS jest metodologia
i zarazem platforma informatyczna ARIS (Architecture of Integrated Information Systems).
Metodologia to zostaa opracowana w latach dziewidziesitych poprzedniego stulecia
przez prof. A.W. Scheer’a z Uniwersytetu w Saarbrücken w Niemczech. Od samego
pocztku istnienia jest to wiodca na rynku technologia w dziedzinie zarzdzania
procesami biznesowymi [4, 16, 17].
Platforma ARIS dostarcza zintegrowany portfel narzdzi informatycznych, które
pozwalaj w sposób cigy doskonali procesy biznesowe. ARIS pozwala uj w zwizy
i czytelny sposób procesy biznesowe w organizacji, a w konsekwencji stworzy jej model,
który bdzie podstaw dla wdroenia systemu wspomagajcego prac takiej organizacji.
Koncepcja modelowania procesów biznesowych przedsibiorstwa w oprogramowaniu
ARIS oparta jest na rónych perspektywach, które tworz tzw. dom ARIS-a:
x perspektywa danych – umoliwia odwzorowanie statycznych relacji pomidzy
elementami stanowicymi zbiór zalenoci a danymi (informacjami) organizacji.
x perspektywa funkcji – przedstawia statyczne relacje pomidzy elementami bdcymi
zbiorem zalenoci a funkcjami penionymi przez organizacj.
x perspektywa organizacji – opisuje statyczne relacje pomidzy elementami
stanowicymi zbiór opisujcy zalenoci organizacyjne przedsibiorstwa.
x perspektywa produktów/usug – opisuje statyczne relacje pomidzy elementami
stanowicymi zbiór zasobów materialnych i niematerialnych bdca wejciem bd
wyjciem z realizowanego procesu biznesowego.
x perspektywa procesów – perspektywa ta scala wszystkie powysze perspektywy
i umoliwia analiz relacji pomidzy obiektami danych organizacji a funkcjami.
249
Platforma ARIS dostarcza narzdzi do budowy rónych klas modeli, wród których
znajduj si midzy innymi modele EPC, BPMN, diagramy aktywnoci i przypadków
uycia UML, diagramy celów. Modelowanie symulacyjne procesów odbywa si na kilku
poziomach i perspektywach:
x Poziom 1 – poziom ogólny gównych procesów biznesowych z wydzieleniem
procesów podstawowych, procesów zarzdczych oraz procesów wspierajcych.
x Poziom 2 – organizacja w podziale na acuchy wartoci dodanej – pojawia si jako
szczegóowy opis procesów z przypisaniem jednostek organizacyjnych – wacicieli
procesów.
x Poziom 3 – szczegóowy model przebiegu procesu w postaci diagramów acuchów
zdarze EPC.
2.3. NOTACJA OPISU PROCESÓW EPC
Jzyk opisu procesów EPC (ang. Event Process Chain) jest obecnie bardzo czsto
wykorzystywanym aparatem matematycznym do prezentacji przebiegu procesów.
Podstawowymi obiektami do prezentacji procesów w notacji EPC s: funkcje, zdarzenia,
operatory oraz jednostki odpowiedzialnoci (stanowiska, jednostki organizacyjne, osoby)
czy obiekty odpowiedzialne za przepywy informacyjne (dokumenty, e-dokumenty, itp.)
[10, 16, 17]. W Tablicy 1 przedstawiono podstawowe symbole graficzne elementów jzyka
EPC.
Tablica 1
Podstawowe elementy notacji w metodzie EPC
Symbol
graficzny
Typ obiektu
Opis
Zdarzenie
Zdarzenia steruj przebiegiem procesu. Zdarzenia su do opisu
wystpienia stanów, w których znalazy si obiekty.
Funkcja
Funkcja stanowi specyficzne dziaanie lub czynno wykonywana
na obiekcie (lub informacji) w celu realizacji okrelonego celu.
Operatory
logiczne
(bramki)
cznik
procesów
Bramki su do logicznego rozdzielania i scalania cieek
procesów, podstawowe operatory to: „AND”, „OR”, „XOR”.
Jednostka
organizacyjna
Konkretne zespoy ludzi w hierarchii organizacji, realizujcych
zadania dla osignicia zadanego celu.
Stanowisko
Stanowisko, które realizuje dan funkcj.
Dokument
Dokument wejciowy bd
wyjciowy dla okrelonej funkcji
w procesie lub dla caego procesu
Miejsce powizania danego procesu z innym procesem.
(ródo: opracowanie wasne na podstawie [4, 17])
250
Marek Karkula
Formalnie model podstawowego acucha zdarze EPC jest pitk definiowan jako:
EPC
E , F , C , m, A
(1)
gdzie:
E – niepusty zbiór zdarze;
F – niepusty zbiór funkcji;
C – zbiór czników logicznych;
m : C o ^AND , OR , XOR ` – odwzorowanie, które przypisuje do kadego cznika jego
typ reprezentujcy semantyk operatorów logicznych AND, OR lub XOR (exclusive
OR);
Jeeli zaoymy, e N E F C jest zbiorem wierzchoków, to wtedy A N u N
jest zbiorem uków czcych wierzchoki o nastpujcych wasnociach [10]:
x G ( N , A) jest grafem spójnym skierowanym;
x W modelu EPC wystpuj co najmniej dwa wierzchoki typu (E), ȁ‫ܧ‬ȁ ൒ ʹ oraz co
najmniej jeden wierzchoek typu (F), ȁ‫ܨ‬ȁ ൒ ͳ.
x kady wierzchoek typu (F) ma dokadnie jeden przychodzcy i dokadnie jeden
wychodzcy uk;
x istnieje co najmniej jeden wierzchoek pocztkowy typu (E), co najmniej jeden
wierzchoek kocowy typu (E); kady wierzchoek pocztkowy typu (E) ma
dokadnie jeden uk wychodzcy i adnego przychodzcego; kady wierzchoek
kocowy typu (E) ma dokadnie jeden uk przychodzcy i brak uków
wychodzcych; pozostae wierzchoki typu (E) maj dokadnie jeden przychodzcy
i jeden uk wychodzcy;
x po kadym wierzchoku typu (E) wystpuje wierzchoek typu (F), a po kadym
wierzchoku typu (F) wystpuje wierzchoek typu (E), – midzy wierzchokami
typu (E) oraz (F) mog wystpowa wierzchoki typu (C);
x dla wierzchoków typu (C) nie dopuszcza si tworzenia cykli.
x po wierzchokach typu (C) (wzy OR, XOR) nie dopuszcza si wstawiania
wierzchoków typu (E).
Jako przykad wierzchoka typu (E) mona poda np. e1={przyjcie zlecenia
transportowego}, a nastpujcy po nim wierzchoek f1={przekaza> zlecenie do realizacji}
stanowi przykad wza typu (F). Wystpienie serii zdarze i funkcji tworzy tak zwany
acuch procesów sterowanych zdarzeniami. Wanym elementem modeli EPC s
operatory logiczne, które odzwierciedlaj logiczne relacje midzy elementami. Stosowane
s nastpujce typy operatorów logicznych: ,,i” (AND), ,,lub” (OR), ,,albo” (XOR) s
one wykorzystywane do realizacji rozdzielania oraz scalania cieek procesów.
2.4. NOTACJA OPISU PROCESÓW BPMN
Kolejnym, czsto wykorzystywanym narzdziem sucym do opisu i konstrukcji
modeli koncepcyjnych procesów logistycznych jest notacja w standardzie BPMN (ang.
251
Business Process Model and Notation). Notacja BPMN zostaa opracowana w 2002 przez
Stephena A. White, pracownika firmy IBM. Zostaa przekazana do dalszego rozwoju jako
standard otwarty do konsorcjum Object Management Group (OMG). Notacja BPMN jest
standardem i jzykiem opisu dowolnych procesów biznesowych i moe by take
odpowiednim narzdziem do odwzorowania procesów transportowych i dziaa je
wspomagajcych. Na rys. 1 zaprezentowano podstawowe elementy standardu BPMN.
Rys. 1. Podstawowe elementy graficzne notacji BPMN
(ródo: opracowanie wasne)
Skadowymi notacji BPMN s zestawy elementów graficznych, które mona podzieli
na cztery nastpujce podstawowe kategorie [3, 8, 14, 19]:
x obiekty przebiegu s to gówne elementy notacji okrelajce zachowanie procesu,
nale do nich:
zdarzenia (ang. events) odwzorowuj okrelone sytuacje wystpujce w danym
miejscu procesu (np. przyjcie dostawy);
czynnoci (ang. activities) przedstawiaj zadania wykonywane w ramach
procesu, mona im przypisa dowolne atrybuty;
bramki (ang. gateways) stosowane podobnie jak w notacji EPC do rozdzielenia
lub poczenia wielu niezalenych przebiegów procesu;
x elementy czce umoliwiaj odwzorowanie pocze obiektów przebiegu wraz
z innymi informacjami;
x miejsca realizacji przebiegu stosowane do przedstawienia uczestników procesu
biznesowego;
x artefakty su do przedstawienia informacji uzupeniajcych, nie s czci
przebiegu procesu.
252
Marek Karkula
3. MODELE WYBRANYCH PROCESÓW BIZNESOWYCH
W PRZEDSIBIORSWIE TRANSPORTOWYM
W niniejszym rozdziale zaprezentowane zostan gówne zaoenia wykorzystania
koncepcji BPMS jako narzdzia modelowania, analizy i zarzdzania procesami
biznesowymi w przedsibiorstwie wiadczcym usugi spedycyjno-transportowe. Badana
firma specjalizuje si w krajowym i midzynarodowym transporcie samochodowym,
caopojazdowym i oferuje kompleksowe rozwizania transportowo-logistyczne dla
podmiotów rónorodnych bran. Przedsibiorstwo oferuje take usugi spedycyjne
i obsuguje zlecenia, realizacja których odbywa si przy wspópracy partnerskich firm
przewozowych.
Prezentowane modele zostay zbudowane w rodowisku ARIS Business Architect.
Wszystkie procesy nadrzdne realizowane w badanej firmie transportowej mona
zakwalifikowa do trzech grup procesów: procesy podstawowe, procesy zarzdcze oraz
procesy wspierajce. Wród procesów podstawowych jako najwaniejsze mona wymieni
procesy sprzeday i marketingu, procesy obsugi klienta oraz grup procesów
spedycyjnych i transportowych. Do ostatniej grupy zaliczy naley midzy innymi
procesy: zarzdzanie przewo
nikami, zarzdzanie adunkami oraz realizacja zlecenia
transportowego.
3.1. MODELE FUNKCJI I CELÓW
Modelowanie procesów w przedsibiorstwie z reguy rozpoczyna si od szczegóowego
okrelenia strategii firmy, alternatywnych kierunków rozwoju oraz podstawowych funkcji
realizowanych przez firm. Model funkcji danego przedsibiorstwa to graficzna
prezentacja czynnoci realizowanych w celu osignicia zaoonych celów, które mona
przedstawi w formie diagramu celów. Pozwala on definiowa cele organizacji
z uwzgldnieniem funkcji wspierajcych ich realizacj, a przy jego pomocy moliwe jest
modelowanie hierarchii celów przedsibiorstwa poczwszy od celów strategicznych, przez
taktyczne, a koczc na operacyjnych. Jednym z nadrzdnych celów badanego
przedsibiorstwa jest obnienie kosztów realizowanych procesów transportowych i aby to
osign konieczne jest usprawnienia wykonywanych usug transportowych. Na rysunku 2
przedstawiono diagram celów dla celu nadrzdnego jakim jest usprawnienie realizowanych
usug transportowych.
Analiza celu podstawowego wykazaa, e jego osignicie jest moliwe przez
optymalizacj planowania przewozów (minimalizacja pustych przewozów, poprawne
planowanie czasów dostaw, optymalizacja tras). Ponadto naley usprawni przepyw
informacji, w trakcie realizowanego procesu. Osignicie wymienionego celu moe
przyczyni si do osignicia innych zdefiniowanych celów organizacji (poprawa
rentownoci, poprawa wyniku finansowego, polepszenie wska
ników efektywnoci
funkcjonowania organizacji, itp.).
253
Rys. 2. Diagram celu – usprawnienie usug transportowych
3.2. MODELE DANYCH
Kolejn klas modeli s modele danych, a wród nich eERM (ang. extended Entity
Relationship Model) – rozszerzony model zwizków encji. Model taki suy do prezentacji
danych wystpujcych przedsibiorstwie oraz zwizków, które zachodz midzy nimi.
Graficzn wizualizacj modeli eERM s diagramy encji zwizków ERD (ang. Entity
Relationship Diagram). W kontekcie analizowanego procesu realizacji zlecenia
transportowego mona wskaza dane zamówienia oraz dane pojazdów jako informacje
majce najwikszy wpyw na jego realizacj. Dane pojazdów obejmuj informacje
dotyczce dzierawców oraz dane samochodu (Rys. 3.).
Rys. 3. Diagram eERM – Dane pojazdów
254
Marek Karkula
Encja dzierawca okrelona jest przez unikalny identyfikator dzierawcy samochodu,
jego nazw oraz rodzaje uprawnie do prowadzenia zestawów samochodowych. Encja
samochód jest z kolei jednoznacznie okrelona przez numer podwozia, przebieg
w kilometrach oraz rok produkcji pojazdu. Zwizek jaki istnieje pomidzy encjami
dzierawca oraz samochód okrelono jako jeden do wielu (jeden dzierawca moe
posiada n samochodów, z kolei jeden samochód moe by przyporzdkowany do tylko
jednego dzierawcy).
3.3. MODELE PROCESÓW
Zgodnie z zaoeniami z podrozdziau 2.2 modelowanie procesów odbywa si na kilku
poziomach szczegóowoci. Z reguy dla podstawowych procesów, które maj due
znaczenie dla przedsibiorstwa przeprowadzana jest ich szczegóowa identyfikacja
i analiza na poziomie 3 z wykorzystaniem notacji EPC. Platforma ARIS oprócz statycznej
identyfikacji procesu i zapewnieniu jego semantycznej zgodnoci z innymi modelami
(dostpne s odpowiednie narzdzia walidacji modeli) oferuje narzdzia analizy
dynamicznej jak jest symulacja zbudowanego modelu. Cecha ta pozwala na
wielowariantowe analizy zachowania si modeli procesów biznesowych przy zaoeniu
okrelonych parametrów procesów dotyczcych m.in. zasobów technicznych (samochody,
zestawy), zasobów personalnych (kierowcy, osoby realizujce czynnoci spedycyjne) oraz
inne zasoby ilociowe i koszty. Jednym z najwaniejszych procesów biznesowych
nalecym do grupy procesów gównych transport i spedycja jest proces realizacji zlecenia
transportowego. Od efektywnoci realizacji tego procesu zale ewentualne zyski
przedsibiorstwa, z perspektywy klienta jest on take najistotniejszy. Na wejciu procesu
nastpuje przekazanie zlecenia transportowego do realizacji za porednictwem telefonu,
faksu, bd
poczty elektronicznej. Wynikiem procesu (wyjciem) jest otrzymanie
kompletu poprawnie przygotowanych dokumentów od przewo
nika (m.in. dokument
CMR, list przewozowy, faktura). Na rys. 4 przedstawiono fragment modelu EPC procesu
realizacji zlecenia transportowego.
W zbudowanym modelu wykorzystano nie tylko informacje dotyczce kolejnych
operacji (funkcji i zdarze) realizowanego procesu, ale take dokonano poczenia
zmodelami struktury organizacyjnej (stanowiska odpowiedzialne za realizacj
poszczególnych funkcji) i danych (obiekty informacyjne dokumenty potrzebne
i generowane w wyniku realizowanych funkcji) oraz rodzaje systemów informatycznych,
z którymi poszczególne elementy procesu wymieniaj informacje. Zbudowany model jest
obrazem aktualnego stanu (AS-IS) rzeczywistego procesu. Analiza modelu wykazaa wiele
problemów wystpujcych w procesie. Niekorzystne s zestawienia dotyczce
terminowoci przyjazdu samochodu na miejsce zaadunku i rozadunku oraz oczekiwania
na zaadunek i rozadunek, z których wynika, jedynie okoo 8 % zaadunków
realizowanych jest dokadnie o czasie awizacji. W przypadku rozadunku sytuacja jest
jeszcze gorsza, gdzie odsetek realizowanych procesów dokadnie na czas wynosi zaledwie
5%. Nieterminowo realizacji tych dziaa wie si z obcieniami firmy karami
umownymi wynikajcymi z zawartych umów. Kolejnym sabym punktem procesu
255
wykrytym w trakcie analizy jest wysyka dokumentów zwizanych z realizacj zlecenia
transportowego przez przewo
ników do badanej firmy.
Rys. 4. Fragment modelu EPC procesu realizacji zlecenia transportowego
Analiza stanu obecnego procesu prowadzi do zebrania informacji o jego sabych
punktach i stanowi podstaw do podjcia próby wprowadzenia usprawnie. W momencie
okrelenia potencjalnych miejsc i cieek poprawy realizacji procesu powstaje mapa stanu
przyszego (TO-BE), która moe zosta poddana weryfikacji np. na drodze eksperymentu
256
Marek Karkula
symulacyjnego przeprowadzonego na modelu. Wstpne badania w rozpatrywanym
przedsibiorstwie wykazay te miejsca w procesie realizacji zlecenia transportowego, dla
których mona wprowadzi usprawnienia. Efekty tych usprawnie zaimplementowano
w modelu (stan przyszy), a wyniki eksperymentu symulacyjnego wykazay moliwo
redukcji redniego czasu realizacji zlecenia transportowego o ponad 45 godzin.
4. PODSUMOWANIE
Transport to podstawowy czynnik stanowicy cznik pomidzy dostawc a odbiorc.
Gównym zadaniem usug transportowych, spedycyjnych i logistycznych jest zaspokojenie
potrzeb stawianych przez obie powysze jednostki, a tym samym zaspokojenie potrzeb
i wymogów rynku. Przed firmami wiadczcymi usugi spedycyjne i transportowe stawia
si nowe i coraz trudniejsze wyzwania w celu osignicia zadowolenia zarówno ze strony
przewo
nika jak i odbiorcy oraz podmiotów nie uczestniczcych bezporednio
w realizowanych procesach.
Efektywno procesów transportowych jest wana pod wzgldem ekonomicznym,
spoecznym i rodowiskowym, dlatego firmy transportowe i spedycyjne musz poddawa
cigej i szczegóowej analizie swoje kluczowe procesy biznesowe. Zaprezentowane
w artykule koncepcje zastosowania podejcia procesowego i narzdzi BPMS mog
stanowi wany element dziaalnoci przedsibiorstw w ich deniu do usprawnienia tych
procesów i szybkiej reakcji na zmiany w zoonym, cigle zmieniajcym si otoczeniu, co
moe sprzyja podnoszeniu ich konkurencyjnoci. W artykule zaprezentowano jedynie
wybrane elementy modelowania i analizy procesów. Kolejnym krokiem powinna by ich
optymalizacja i wdroenie potencjalnych zmian, a nastpnie cige monitorowanie
i sterowanie procesami w celu udoskonalania funkcjonowania przedsibiorstwa w caym
cyklu ycia procesów.
Bibliografia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Anders A.: Zarzdzanie procesowe i mapowanie procesów biznesowych, PWE, Warszawa 2008.
Bartoszewicz G.: Projektowanie wdroenia moduów logistycznych zintegrowanych systemów klasy
ERP: podejcie procesowe, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Pozna 2007.
Chinosi, M., Trombetta, A.: BPMN: An introduction to the standard. Computer Standards & Interfaces,
34(1):124–134, 2012.
Davis R.: ARIS Design Platform: Advanced Process Modelling and Administration, Springer-Verlag,
London Limited 2008.
Dijkman R. M., Dumas M., Ouyang C.: Semantics and analysis of business process models in BPMN,
Information and Software Technology, 50(12):1281–1294, 2008.
Friedenthal S., Moore A., Steiner R.: A Practical Guide to SysML: Systems Modeling Language.
Elsevier Science, 2008.
Jacyna M.: Modelowanie i ocena systemów transportowych, Oficyna Wydawnicza Politechniki
Warszawskiej, Warszawa 2009.
Ko R.K., Lee S.G., Lee E.W.: Business Process Management (BPM) Standards: A Survey, Business
Process Management Journal 15(5):744–791, 2009.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
257
ebkowski P.: Petri nets as tool for modelling materials flow at a continuous steel casting plant. (in:)
ebkowski P., Sas J., (eds.), Management: theory and practice. Polish and Kazakh experiences, AGH
Univeristy of Science and Technology Press, 2008, pp. 83–207.
Mendling J., van der Aalst W.: Formalization and verification of EPCs with OR-joins based on state and
context. (in:) Proceedings of the 19th international conference on Advanced information systems
engineering, Krogstie J., Sindre G., and Opdahl A. (eds.), Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg, 2007,
pp. 439–453.
Nowicki T., Marczak M.: The modeling analysis and simulation of transport company functioning. (in:)
Modeling of modern enterprises logistics, (eds.) Fertsch M., Grzybowska K., Stachowiak A., Publishing
House of Poznan University of Technology, Pozna 2009.
Nowosielski S.: Procesy i projekty logistyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we
Wrocawiu, Wrocaw 2008.
Nowosielski S.: Modelowanie procesów gospodarczych w literaturze i praktyce, (w:) Podejcie
procesowe w organizacjach, Nowosielski S. (red.), Wyd. Uniw. Ekonomicznego, Wrocaw, 2009.
Piotrowski M.: Notacja modelowania procesów biznesowych, Wydawnictwo BTC, Warszawa 2007.
Richter H., März L: Toward a standard process: the use of UML for designing simulation models. (in)
Proceedings of the 32nd conference on Winter simulation (WSC '00). Society for Computer Simulation
International, San Diego, CA, USA, 2000, pp. 394-398.
Scheer A.W., Jost W., Heß H., Kronz A. (eds.): Corporate Performance Management. ARIS in practice,
Springer-Verlag, Berlin Heidelberg 2006.
Seidlmeier H.: Process Modeling with ARIS: A practical Introduction, Friedr. Vieweg & Sohn
Verlagsgesellschaft/ GWV Fachverlage GmbH, Wiesbaden 2004.
Seiler T.: Operative Transportation Planning: Solutions in Consumer Goods Supply Chains, Springer
2012.
Stajniak M.: Zaoenia metodyczne bada procesów transportowych w acuchach dostaw, Logistyka,
nr 4, 2009.
Szpyrka, M.: Sieci Petriego w modelowaniu i analizie systemów wspóbienych. Wydawnictwo
Wyszej Szkoy Pedagogicznej, Warszawa 2008.
BUSINESS PROCESS MODELS IN A TRANSPORT COMPANY
Summary: The growing competition between companies causes that they must continually optimize their
business processes. This situation also applies to transport and forwarding companies. Currently, the most
important is the ability to react quickly and accurately to new situations, the choice of appropriate actions and
the skill to immediately make the right decisions. The idea of application of business process management
systems (BPMS) supports all stages of their identification, definition, design and control through appropriate
IT tools.
Keywords: business process, business process management systems, modeling, transport company

Modelowanie i zarządzanie procesami w przedsiębiorstwie

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zaproszenie na Galę Polskich Tenorów

Polscy przedsi iorcy organizuj si Seminarium Biznesowe w Leeds