-24- 10. MIRA ZIMIŃSKA - SYGIETYŃSKA aktorka i założycielka

-24- 10. MIRA ZIMIŃSKA - SYGIETYŃSKA aktorka i założycielka

My dla regionu II
10.MIRA ZIMIŃSKA - SYGIETYŃSKA aktorka i założycielka Zespołu
Pieśni i Tańca „Mazowsze”
Autorzy: Aleksandra Milewska, Dagmara Zarzycka - grupa „Pierwszaki” przy Liceum Ogólnokształcącym SOP im. Księdza Poety Jana Twardowskiego w Płocku.
Opiekun grupy: Ewa Różańska.
Mira Zimińska - Sygietyńska, właściwie Maria Zimińska Sygietyńska. Jej rodowe
nazwisko - Maria Burzyńska (ur. 22 lutego 1901 w Płocku zm. 26 stycznia 1997
w Warszawie) - polska aktorka, reżyser i pedagog, współzałożycielka i długoletnia
dyrektorka Zespołu „MAZOWSZE” (od śmierci swego drugiego męża Tadeusza Sygietyńskiego w 1955r.). Odznaczona Orderem Orła Białego i Nagrodą Miasta Stołecznego Warszawy w 1996r.
Pierwsze kroki w teatrze
Życie jej od najmłodszych lat mocno było związane z teatrem płockim, w którym matka przyszłej
artystki była bileterką, później prowadziła bufet. W tym samym teatrze
pracował również ojciec Marii, pełniąc obowiązki dekoratora i maszynisty. Na deskach sceny płockiej stawiała swoje pierwsze artystyczne kroki. Jako siedmioletnia dziewczynka zagrała rolę Stasi w sztuce Zapolskiej
„Ich czworo”, później małą, epizodyczną rolę w „Małym domku” Ritnera
i w „Weselu” Wyspiańskiego wystawionym również poza granicami Płocka.
Mała aktoreczka uzupełniała swoją edukację wokalną, śpiewając w chórze
płockiej katedry. Wtedy też postanowiła przybrać bardziej poetyczne imię;
wybór padł na imię jednej z bohaterek czytanej właśnie przez nią książki.
Młodość
W wieku szesnastu lat Mira Burzyńska poślubiła syna specjalisty od organów - Jana Zimińskiego, który był kapelmistrzem w teatrze płockim. Po krótkim okresie wspólnej pracy, małżonkowie wyjechali do Radomia. Zimiński objął funkcję kapelmistrza w miejscowym
teatrze, a Mira została wodewilistką w teatrze artystyczno - literackim „Miraż”. Mira
Zimińska - Sygietyńska była przepiękną kobietą. Miała wielu wielbicieli i adoratorów.
Była bardzo uparta i miała cięty język nigdy nie bała się wypowiadać swojego zdania.
Po raz pierwszy wystąpiła na deskach sceny radomskiej 26 IX 1919r. W wyniku pochlebnych recenzji została zaangażowana w roku 1920 do warszawskiego kabaretu
- „Qui Pro Quo”. W tym też czasie nastąpiło rozstanie z Janem Zimińskim. Artystka
pozostała w Warszawie, gdzie doskonaliła swoje umiejętności wokalne i dykcję. Wtedy też poznała swojego późniejszego męża Tadeusza Sygietyńskiego. Pracowała wytrwale obok takich sław scen warszawskich, jak Zula Pogorzelska, Hanka Ordonówna,
Adolf Dymsza. W czasie wojny i okupacji Zimińska - Sygietyńska była członkiem
Armii Krajowej, wraz z mężem dawała też koncerty, śpiewała w zakonspirowanych miejscach pieśni patriotyczne. Aresztowana, przebywała na Pawiaku, skąd w wyniku starań przyjaciół - została zwolniona. Po zakończeniu wojny, Sygietyńscy, zgodnie ze złożoną wcześniej obietnicą, utworzyli zespół tancerzy i śpiewaków.
Film i teatr
Mira Zimińska - Sygietyńska była wspaniała. Miała talent do wszystkiego śpiewała grała podbiła publiczność
ciętym dowcipem, wdziękiem i werwą. Mira była dobrą kobietą uwielbiała to co robi. Grała, występowała była
stworzona do występów na scenie. Mira grała w filmach i teatrze w: „Moralności pani Dulskiej”, „Pannie
Maliczewskiej”, „W małym domku”, „Chorym z urojenia”, „Ada to nie wypada”, „Papa się żeni”, „Manewry
miłosne”.
-24-
My dla regionu II
Laureatka
Za swą artystyczną pracę i poświęcenie otrzymała wiele cennych nagród i odznaczeń. Jej nazwisko na trwałe
weszło do skarbnicy kultury polskiej. W 1985r. Miejska Rada Narodowa na wniosek Zarządu Towarzystwa
Naukowego Płockiego nadała Mirze Zimińskiej - Sygietyńskiej tytuł Honorowego Obywatela miasta Płocka.
Doniosła uroczystość wręczenia aktu nadania i okolicznościowego medalu odbyła się 12 VI 1986r. w sali
Urzędu Stanu Cywilnego (Pałac Ślubów). Prezydent m. Płocka, Marian Rodzeń, witając dostojnego gościa,
powiedział m.in.: „Jesteśmy zaszczyceni Pani przybyciem do Płocka, swojego rodzinnego miasta (...) Jesteśmy
dumni, iż przybyła do grona zasłużonych Płocczan jakże dostojna, pełna światowej sławy i popularności postać”. Laureatka powiedziała m.in.: „Jestem wzruszona, bo czy się to małej Mani śniło, że będzie Honorową
Obywatelką miasta Płocka?”.
Jak powstało Mazowsze?
Tadeusz Sygietyński (1896 - 1955r.) poznał Mirę w teatrze, pisał dla niej teksty i bardzo się przyjaźnili. Razem szukali odpowiednich dzieci do zespołu oraz strojów ludowych. Z tej przyjaźni zrodziło się Mazowsze.
Tadeusz Sygietyński był wybitnym kompozytorem i aranżerem, wspaniałym pedagogiem i autorytetem, lecz
przede wszystkim wielkim człowiekiem, pełnym ciepła, skromności i wrażliwości.
Po śmierci Tadeusza spadł na nią cały obowiązek kierowania Mazowszem. Od tej pory była za wszystko
odpowiedzialna. Nie załamała się tylko dzielnie ćwiczyła do
pierwszego występu, który okazał się fenomenalny. Zimińska traktowała Mazowsze jak swoją rodzinę, kochała tę pracę
i tych ludzi. Gdy nie Ona Mazowsze nie zaszło by tak daleko. Teraz Mazowsze jest światowej sławy zespołem. Było na
wszystkich kontynentach i występowało prawie we wszystkich
krajach. Mazowsze jest chlubą narodową Polski i Polaków.
To właśnie dzięki jej dokładności możemy oglądać wspaniałą
choreografie i idealnie odśpiewane pieśni ludowe.
Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze”
Zespół „Mazowsze” powołał do życia dekret Ministerstwa Kultury i Sztuki 8 listopada 1948r. polecający
prof. Tadeuszowi Sygietyńskiemu zorganizowanie zespołu ludowego, którego zadaniem miała być troska
o tradycyjny repertuar ludowy oparty na pieśniach, przyśpiewkach i tańcach wsi mazowieckiej i regionalnej tradycji artystycznej. Zespół miał uchronić ten folklor przed zatraceniem i ukazać jego zróżnicowanie, bogactwo
i piękno. Początkowo program artystyczny składał się z piosenek przeplatanych tańcami z terenów centralnej
Polski - Opoczna, Kurpi, szybko jednak zaczął sięgać do tradycji innych regionów.
-25-
My dla regionu II
Mira Zimińska - Sygietyńska porzuciła po wojnie karierę aktorki i zajęła się sprawami organizacyjnymi.
Tadeusz Sygietyński komponował utwory w oparciu o oryginalne relikty ludowej pieśni, latami zdobywane
doświadczenie. Wraz z zaprzyjaźnionym organistą z Klembowa, Henrykiem Wiśniewskim i jego żoną Teresą,
przetrząsali wiejskie chaty. Zimińska w poszukiwaniu babcinych strojów, Sygietyński i Wiśniewscy w poszukiwaniu uzdolnionej młodzieży. Na siedzibę zespołu wybrano podwarszawską posiadłość z początku XX w.,
położoną opodal Pruszkowa, nazwaną na cześć żony pierwszego właściciela - Karolinem. Pałac w Karolinie,
nim stał się siedzibą Mazowsza, był domem opieki oraz zakładem dla nerwowo i psychicznie chorych, więc
przeniesienie wszystkich zamieszkałych tam ludzi było niemałym problemem. Pod koniec 1948r. do pałacu
w Karolinie zaczęły zjeżdżać grupy młodzieży z okolicznych mazowieckich wiosek i miasteczek. Pierwsi
członkowie zespołu mieli nie więcej niż 16 lat i byli członkami jednego z chórów Wiśniewskiego. Przywozili
ze sobą do Karolina przepiękne melodie, oryginalne stroje oraz swój talent, młodość i pasję. Na Sygietyńskich
spoczął obowiązek nie tylko zadbania o wikt i opierunek, ale przede wszystkim zapewnienia podopiecznym
wykształcenia. Sygietyńscy przeprowadzili się w tym czasie do małego domku przy pałacu, aby zawsze być
w stałym kontakcie z podopiecznymi.
Premiera zespołu Mazowsze
Po dwóch latach nauki, prób i ćwiczeń, 6 listopada 1950r. na deskach Teatru Polskiego w Warszawie odbyła
się premiera pierwszego programu „Mazowsza”. Ówczesny repertuar składał się z piosenek przeplatanych
tańcami z regionów centralnej Polski: opoczyńskiego, kurpiowskiego i mazowieckiego.
Po warszawskiej premierze, między kolejnymi koncertami, szlifem programu, planami na przyszłość, ważyły
się najważniejsze dla zespołu decyzje. Już rok później, w 1951r. „Mazowsze” wyruszyło na podbój świata,
zaczynając, co było w czasach PRL-u zrozumiałe, od ZSRR. Po trzech latach polskie władze zezwoliły na
wyjazd zespołu także za „żelazną kurtynę”. „Mazowsze” zdobyło Paryż 1 października 1954, a 6 lat później dotarło do Ameryki. Rok 1955 okrył żałobą „Mazowsze” i zachwiał plany na przyszłość zespołu. Zmarł
Tadeusz Sygietyński.
Zasługi Miry
„Gdyby nie Mira, nie byłoby Sygietyńskiego ani Mazowsza” - napisał kiedyś Marian Hemar poeta i przyjaciel
zespołu. Mira Zimińska - Sygietyńska po śmierci profesora przejęła funkcje dyrektora zespołu. To ona uczyniła „Mazowsze” takim, jakie jest dziś. To dzięki niej na przestrzeni lat rozszerzono program do 39 regionów
etnograficznych, opracowano niezbadane wcześniej pieśni religijne, patriotyczne i inne. To dzięki niej Mazowsze zdobyło światową sławę, dając blisko 6 tysięcy koncertów, w Polsce i 51 krajach. Olbrzymim dorobkiem „Mazowsza” w przeciągu tego czasu stała się również olbrzymia kolekcja pieczołowicie odtworzonych
strojów z różnych regionów. Zimińska kierowała zespołem ponad 40 lat, poświęcając bez reszty swój talent,
doświadczenie i życie.
Wielkie osobowości
W „Mazowszu” w latach pięćdziesiątych występowały wielkie osobowości sceny polskiej: Irena Santor i Lidia
Korsakówna, natomiast w latach siedemdziesiątych Danuta Kowalska - znana aktorka oraz Stanisław Jopek wielki solista związany z zespołem przez kilkadziesiąt lat.
W roku 1963 Zespół Pieśni i Tańca „Mazowsze” wystąpił w filmie „Żona dla Australijczyka”. Rolę solistki
„Mazowsza” odegrała znana aktorka Elżbieta Czyżewska, a rolę Australijczyka Wiesław Gołas. W roku 1999
Zespół Mazowsze wystąpił w filmie Andrzeja Wajdy „Pan Tadeusz” w scenie Poloneza z 12 księgi.
Mira kochała Płock
Mówiła: „Pamiętam wszystkie nazwiska dobrych ludzi mojej młodości. Miałam rodzinę, dużo przyjaciół.
Potem urosłam i wyfrunęłam. Przytuliła mnie Warszawa. Ale tu czasem przyjeżdżam, idę na tumską górę.
Kocham to miasto...”.
-26-