docSpecjalny Ośrodek Szkolno
download 
Reklamacja Transkrypt
Specjalny Ośrodek Szkolno
Program zajęć z Muzykoterapii dla uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym i znacznym, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim oraz autyzmem Program przeznaczony jest do realizacji z uczniami Szkoły Podstawowej, Gimnazjum oraz Szkoły Przysposabiającej do Pracy Autor programu: mgr Joanna Dobrowolska Program został zatwierdzony do realizacji decyzją Rady Pedagogicznej Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego w Pucku dnia 15 września 2008 roku. 1 Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy Puck ul. Zamkowa 5 Opracowała Joanna Dobrowolska PROGRAM ZAJĘĆ Z MUZYKOTERAPII Program zajęć z muzykoterapii przeznaczony jest dla uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym lub znacznym, jak również z niepełnosprawnością sprzężoną oraz autyzmem. Zajęcia odbywają się w małych grupach 2 osobowych. Czas trwania zajęć wynosi 45min, jedna godzina lekcyjna w tygodniu dla poszczególnej grupy uczniów. Program zajęć dostosowany jest do indywidualnych możliwości uczniów, treści tematyczne zajęć zależne są od poziomu edukacyjnego, na którym znajduje się dane dziecko. W zajęciach uczestniczą uczniowie Szkoły Podstawowej, Gimnazjum oraz Szkoły Przysposabiającej do Pracy. Program wdrożony do realizacji w roku szkolnym 2008/2009, kontynuacja programu w kolejnych latach. CEL GŁÓWNY: Stymulowanie rozwoju poznawczego, emocjonalnego, społecznego i ruchowego poprzez różne formy aktywności muzycznej. CELE SZCZEGÓŁOWE skierowane na ucznia : Rozwijanie sprawności i koordynacji ruchowej Zmniejszanie napięcia mięśniowego, rozluźnianie się uczniów Wyrabianie koordynacji wzrokowo- ruchowej Kształcenie precyzyjności i płynności ruchów Kształcenie orientacji i stosunków przestrzennych, orientacji w czasie i miejscu Wyrabianie szybkiej reakcji na bodziec z otoczenia Usprawnianie analizy i syntezy słuchowej Ćwiczenie funkcji pamięci muzycznej Ćwiczenie wrażliwości słuchowej Usprawnianie koordynacji słuchowo- ruchowej Ćwiczenie spostrzegawczości słuchowej Rozwijanie twórczej aktywności dziecka Kształcenie i rozwijanie uwagi dowolnej dziecka Usprawnianie mowy Rozwijanie słownika czynnego dziecka Kształcenie poczucia rytmu Pokonywanie lęku i zahamować u dzieci Likwidowanie negatywnych emocji Uczenie prawidłowych sposobów wyrażania uczuć Niwelowanie nadpobudliwości psychoruchowej Pobudzanie wyobraźni dziecka Stymulacja rozwoju intelektualnego dziecka Uczenie współdziałania z drugą osobą, grupą Uczenie nowych sposobów spędzania czasu wolnego 2 METODY PRACY: kreatywne relaksacyjne odreagowująco- wyobrażeniowe MOBILNY MODEL REKREACJI MUZYCZNEJ ELEMENTY KINEZJOLOGII EDUKACYJNEJ dr PAULA DENISSONA ELEMENTY RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBOURNE ELEMENTY PEDAGOGIKI ZABAWY STYMULACJA POLISENSORYCZNA FORMY PRACY: indywidualna grupowa ( zindywidualizowana) RODZAJE WYKORZYSTYWANEJ MUZYKI Muzyka relaksacyjna – spokojna, łagodna, powodująca rozluźnienie, zwolnienie akcji serca, ułatwiająca oddychanie, zmniejszając napięcie mięśniowe Muzyka aktywizująca- poprawiająca koordynację słuchowo- ruchowo- wzrokową , postawę, dotleniająca organizm, zwiększająca napięcie mięśniowe, wywołująca uczucie zadowolenia i radości, działająca pobudzająco Utwory muzyczne wykorzystywane na zajęciach: znane, popularne piosenki muzyka poważna utwory marszowe muzyka jazzowa, instrumentalna, country, disco itp. utwory z płytotek dziecięcych itp. Inne pomoce wykorzystywane na zajęciach: magnetofon, odtwarzacz płyt CD płyty, kasety z nagraniami muzycznymi różnego rodzaju instrumenty muzyczne instrumenty muzyczne wykonane przez uczniów kartki, kredki piłki, balony itp. MIEJSCE ZAJĘĆ: sale lekcyjne Sala Doświadczania Świata 3 RODZAJ ZAJĘĆ EKSPRESJA RUCHOWA NA DOWOLNE TEMATY MUZYCZNE (spontaniczna, kontrolowana) POZNAWANIE RÓŻNYCH DŹWIĘKÓW, ODGŁOSÓW, SYMBOLI DŹWIĘKOWYCH, CELE SZCZEGÓŁOWE KOMPETENCJE UCZNIA Kształtowanie orientacji w schemacie własnego ciała i przestrzeni Ogólne motoryczne pobudzenie ucznia Uporządkowanie ruchów dziecka Wyrabianie szybkiej reakcji na bodziec z otoczenia Ćwiczenia wrażliwości słuchowej Rozwijanie twórczej aktywności dziecka Uczeń wskazuje poszczególne części ciała Uczeń naśladuje za nauczycielem ruchy do danej piosenki Uczeń potrafi poruszać się wolno lub szybko do danego utworu Uczeń potrafi zatańczyć, pląsać w parze, kole lub samodzielnie do utworu muzycznego Poznawanie różnego rodzaju dźwięków Rozwijanie procesów Uczeń rozróżnia dźwięki: niskiwysoki, długi- krótki, głośnycichy SPOSÓB REALIZACJI Zabawy muzyczno- ruchowe polegające na śpiewaniu i wskazywaniu poszczególnych części ciała, stron ciała. ( np. do piosenek: „ Głowa, ramiona.”, „Ojciec Wirgiliusz”, „Trzy kółeczka.” Ilustrowanie piosenek za pomocą odpowiednich ruchów ( np. do piosenek: „Jedzie John”, „Miczitanka”, „Taki duży, taki mały.”, „ Jak dobrze być barankiem.”, „ Labada” Swobodne poruszanie się w rytm proponowanej muzyki Ćwiczenia polegające na pobudzaniu i hamowaniu ruchów dziecka : pląsy przy muzyce , n-l wywołuje przerwę w muzyce, zadaniem dziecka jest przerwanie tańca Odtwarzanie przez dziecko rytmicznego marszu, podskoków, wystukiwania rytmów Podskoki, przeskoki, cwał do rytmu znanej melodii Naśladowanie przez dziecko ruchów prezentowanych przez nauczyciela lub innego ucznia ( współdziałanie nauczyciela z uczniem w przypadku dzieci mniej sprawnych ruchowo) Dzieci spacerują po sali, reagują na przerwę w muzyce i zmianę długości dźwięków ( klaszczą, 4 OPEROWANIE POZNANYMI DŹWIĘKAMI percepcyjnych Stymulowanie rozwoju intelektualnego dzieci (rozwój słownika czynnego, wprowadzanie nowych znaczeń słów w odniesieniu do muzyki) Usprawnianie procesu myślenia u dzieci Usprawnianie analizy i syntezy słuchowej Ćwiczenia wrażliwości słuchowej Ćwiczenia spostrzegawczości słuchowej, wzrokowej Poznawanie różnych instrumentów oraz sposobów grania na nich Uczeń rozpoznaje i nazywa dźwięki prezentowanych instrumentów, potrafi połączyć dźwięk z przedmiotem, który go wytwarza Uczeń rozróżnia dźwięki dochodzące z najbliższego otoczenia ( odgłosy ulicy, sprzętów domowych, rozpoznaje głosy koleżanek, kolegów, odgłosy zwierząt itp. ) Uczeń potrafi odnaleźć ukryty przedmiot słysząc jego dźwięk Uczeń potrafi naśladować odgłosy zwierząt Uczeń samodzielnie wywołuje dźwięk danego przedmiotu, instrumentu ZAJĘCIA I ĆWICZENIA RELAKSACYJNE Zmniejszanie napięcia mięśniowego, rozluźnianie się uczniów Likwidowanie negatywnych emocji Uczenie prawidłowych sposobów wyrażania uczuć Niwelowanie nadpobudliwości psychoruchowej Uczenie współdziałania z drugą osoba oraz w grupie Nauka prawidłowego sposobu oddychania Uczeń potrafi zrelaksować się, wyciszyć na dłuższy czas Potrafi na dłuższy czas skupić uwagę na wykonywanym zadaniu, nie nawiązując w tym czasie rozmowy z drugą osobą. Potrafi współdziałać z partnerem w trakcie wykonywania zadania Potrafi prawidłowo oddychać wdychając powietrze nosem, a wydychając ustami Uczeń uspokaja się poprzez skupienie uwagi na wrażeniach słuchowych, przedmiocie Kształtowanie umiejętności kucają, podskakują itp. ) Na krótki dźwięk uczniowie udają np. żabki i podskakują, na długi dźwięk naśladują słonie mocno i powoli tupiąc nogami Po usłyszeniu niskiego dźwięku uczniowie kucają, wysokiego podnoszą ręce do góry i wstają Zabawy w „cicho-głośno” , „Siała baba mak”. Wymowa tekstu cicho, głośno według rytmu podanego przez nauczyciela Zabawa w szukanie schowanego przedmiotu wydającego dźwięk Granie na różnych instrumentach, przedmiotach wydających dźwięki. Rozpoznawanie dźwięków, nazywanie Zabawy dźwiękonaśladowcze Wsłuchiwanie się w „ ciszę” i wyszukiwanie odgłosów dochodzących z otoczenia Ćwiczenia W. Sherbourne np.: uczniowie stojąc naprzeciwko siebie, trzymają się za ręce i kołyszą w rytm spokojnej muzyki do przodu, tyłu, na boki Zabawy paluszkowe Ćwiczenia relaksacyjne z wykorzystaniem masażu ciała Zajęcia relaksacyjne w Sali Doświadczania Świata Kołysanie się w rytm spokojnej muzyki Ćwiczenia oddechowe ( nauka prawidłowego sposobu 5 ZABAWY SŁOWNOMUZYCZNO- RUCHOWE samodzielnego stosowania technik relaksacyjnych wydającym dźwięk Uczeń uspokaja się poprzez skupienie uwagi na swoim oddechu, potrafi oddychać w sposób prawidłowy Rozwijanie mowy dziecka Rozwijanie zdolności słuchania Rozwijanie, usprawnianie koordynacji słuchowowzrokowo- ruchowej Kształcenie orientacji w schemacie własnego ciała Kształcenie orientacji i stosunków przestrzennych, orientacji w czasie i miejscu Kształcenie precyzyjności Uczeń poznał zasady danej zabawy i potrafi je wprowadzić w trakcie zajęć Uczeń samodzielnie, w parach lub przy wsparciu n-la wykonuje daną czynność Uczeń bierze w sposób aktywny udział w zabawie Uczeń potrafi sam proponuje ulubioną zabawę muzycznoruchową oddychania z wykorzystaniem muzyki spokojnej, relaksacyjnej) Ćwiczenia oddechowe z wykorzystaniem baloników, słomek, kartek itp. Ćwiczenia z zakresu kinezjologii edukacyjnej dr P. Denissona ( „leniwe ósemki”, „sowa”, „ kapturek myśliciela: , „energetyczne ziewanie”, „pozycja Denissona” itp. Wprawianie w ruch przedmiotu leżącego na klatce piersiowej np. klocek, podnoszenie go ku górze w czasie oddechu, opadaniewydechu. Ćwiczenia z piórkiem, balonem ( dmuchanie w przedmiot) Oddychanie z jednoczesnym wznoszeniem, opadaniem rąk Ćwiczenia z gazetą ( zwijanie w rulon, dmuchanie, gwizdanie, zgniatanie, rozprostowywanie, wachlowanie, składanie w harmonijkę itp. Ćwiczenia z zakresu kinezjologii edukacyjnej dr P. Denissona ( ruchy naprzemienne, jednostronne w rytm skocznej muzyki, „ pompowanie pietą”, „wypady” itp. Tańce integracyjne Śpiewanie piosenek na powitanie z jednoczesnym pokazywaniem ruchów do słów piosenek Zabawy muzyczno- ruchowe 6 INTERPRETACJA PLASTYCZNA UTWORÓW MUZYCZNYCH SAMODZIELNE TWORZENIE PROSTYCH INSTRUMENTÓW OGÓLNE ROZWIJANIE ZDOLNOŚCI PLASTYCZNYCH UCZNIÓW i płynności ruchów Usprawnianie dużej motoryki Ćwiczenia spostrzegawczości słuchowej, wzrokowej Kształcenie poczucia rytmu Uporządkowanie ruchów dziecka Rozwijanie twórczej aktywności dzieci Integracja grupy Przełamywanie lęków i oporów Nawiązywanie komunikacji w przypadku uczniów z cechami autystycznymi ( wydłużanie kontaktu wzrokowego, fizycznego ucznia z nauczycielem) Rozwijanie wyobraźni uczniów Usprawnianie koordynacji wzrokowo- ruchowej, słuchowowzrokowo- ruchowej Doskonalenie małej motoryki rąk Rozwijanie twórczej aktywności uczniów Wyrabianie szybkiej reakcji na bodziec z otoczenia Usprawnianie umiejętności rysowania, pisania itp. Uczeń współdziała z drugą osoba w trakcie zabawy Uczeń nawiązuje przez dłuższy czas kontakt wzrokowy w trakcie zabawy Uczeń naśladuje ruchy za nauczycielem z jednoczesnym pokazywaniem poszczególnych części ciała Zabawy muzyczno- ruchowe z wykorzystaniem piłek, balonów, wstążek, itp. Zagadki słowno- muzycznoruchowe Ćwiczenia przestrzenne (poruszanie się w kole, po obwodzie koła, rzędzie, parach itp. ) Uczeń potrafi wykonywać linie proste, faliste, koliste itp. na papierze do muzyki ( szybkiej, wolnej, dynamicznej itp.) Uczeń potrafi rysować w rytm muzyki Uczeń potrafi narysować lub pokolorować prosty rysunek Uczeń potrafi samodzielnie lub z pomocą nauczyciela wykonać prosty instrument Uczeń potrafi wykonać za pomocą rysunku tematykę danego utworu muzycznego Po wysłuchaniu utworu muzycznego opowiadamy wspólnie z uczniami tematykę utworu, oraz omawiamy ich odczucia. Ilustracja plastyczna utworu. Zabawy muzyczno- plastyczne. Rysowanie kresek, plam pędzelkiem, kredkami, stemplowanie, itp. w rytm słuchanego utworu Uczniowie rysują dowolnie na kartkach papieru jednym kolorem kredki ( kreski, linie pionowe, poziome, faliste itp.) w trakcie trwania wesołej, rytmicznej muzyki. Przestają gdy muzyka cichnie, zmieniają kolor kredki, nauczyciel ponownie włącza 7 SŁUCHANIE I ŚPIEW PIOSENEK Usprawnianie analizy i syntezy słuchowej Ćwiczenia funkcji pamięci słuchowej, wzrokowej Ćwiczenia wrażliwości słuchowej Usprawnianie koordynacji słuchowo- ruchowej Kształcenie poczucia rytmu Usprawnianie aparatu mowy, artykulacji Usprawnianie koordynacji słuchowo- wzrokowo- ruchowej Kształcenie precyzyjności i płynności ruchów Uwrażliwianie uczniów ĆWICZENIA RYTMICZNE Kształcenie poczucia rytmu Zrytmizowanie, uporządkowanie ruchów dziecka Usprawnianie koordynacji słuchowo- wzrokowo- ruchowej Ćwiczenia pamięci słuchowej Nauka kontrolowania własnych ruchów, napięci mięśni Kształcenie celowości ruchów dziecka Uczeń zna słowa prostych piosenek i potrafi je zaśpiewać w całości lub elementy powtarzające się Uczeń potrafi zanucić melodię piosenki, prezentowanego utworu muzycznego Uczeń potrafi rozpoznać piosenkę po usłyszeniu części utworu, linii melodycznej Uczeń potrafi zilustrować za pomocą ruchu daną piosenkę ( samodzielnie lub poprzez naśladownictwo) Uczeń potrafi poruszać się w rytm słuchanego utworu muzycznego ( kołysanie, pląsy, itp.) Uczeń potrafi stukać, klaskać, tupać itp. w rytm słuchanej, śpiewanej piosenki Uczeń potrafi wystukać rytm wg własnego pomysłu Uczeń potrafi powtórzyć rytm za nauczycielem ( klaskanie, tupanie, wystukiwanie rytmu na instrumentach perkusyjnych itp. ) Uczeń potrafi rytmicznie zatańczyć do muzyki Potrafi samodzielnie policzyć ilość uderzeń, klaśnięć itp. muzykę, uczniowie kontynuują malowanie ( zabawa „ Mały Picasso”). Po zakończeniu zabawy tworzenie kompozycji plastycznych z wykonanych prac Słuchanie krótkich utworów muzycznych, próby nucenia samej melodii Słuchanie ulubionych piosenek uczniów zaproponowanych przez nich samych Powtarzanie przez uczniów słów, sylab, odgłosów zawartych w piosenkach, elementów często powtarzających się „Dopowiadanie” ostatnich rymujących się słów w piosenkach Taniec i śpiew przy muzyce, naśladowanie ruchów do piosenek itp. Ćwiczenia polegające na wybijaniu rytmu , klaskaniu, tupaniu, chodzeniu, podskakiwaniu w rytm muzyki, dźwięków Ćwiczenia z wykorzystaniem dostępnych w szkole instrumentów muzycznych lub instrumentów wykonanych przez samych uczniów 8 Potrafi podać w sposób rytmiczny swoje imię Uczeń potrafi wyklaskać za pomocą rytmu swoje imię lub inny wyraz Uczeń samodzielnie lub poprzez naśladownictwo mówi proste wierszyki, rymowanki itp. Uczeń potrafi samodzielnie lub przy wsparciu wystukiwać rytm na danym instrumencie do utworu muzycznego Ćwiczenie „ Zaklaszcz w dłonie tak jak chcesz” Zabawa „ Echo rytmiczne”powtarzanie prostych rytmów Zabawa „ Orkiestra rytmiczna”, klaskanie, uderzanie, wystukiwanie prostych rytmów o przedmioty, części ciała, granie na różnych instrumentach do utworów muzycznych z podziałem na role Recytowanie wierszyków, rymowanek np. „ Siała baba mak” „ Idzie rak” , „ Idzie kominiarz” itp 9 Spis literatury oraz innych materiałów wykorzystanych do opracowania programu z Muzykoterapii Gąsienica-Szostak Aldona : Muzykoterapia w rehabilitacji i profilaktyce. Warszawa : Wydaw. Lekarskie PZWL, 2003 Jutrzyna Ewelina : Muzykoterapia w szkole specjalnej : perspektywy i problemy. W: Forum pedagogów specjalnych XXI wieku. T. 3. Łódź : Wydaw. Uniw. Łódzkiego, 2002 Jutrzyna Ewelina : Wspomaganie rozwoju psychofizycznego dzieci niepełnosprawnych przez muzykę. W: Wczesna diagnoza i terapia dzieci z utrudnieniami w rozwoju : interdyscyplinarne problemy. Wrocław : Dolnośląska Szkoła Wyższa Edukacji Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, 2004. Stadnicka Janina : Terapia dzieci muzyką, ruchem i mową. Warszawa : WSiP, 1998 Pikosz Katarzyna „ Muzyka wspiera rozwój „www.babyonline.pl Czyżewska Ewa Muzykoterapia w pracy z osobami głębiej upośledzonymi umysłowo www.literka.pl/ Konaszkiewicz Zofia: Edukacja i terapia muzyczna w odniesieniu do dzieci i młodzieży niepełnosprawnej: Szkoła Specjalna nr. 1 – 2, 1993 Grzeszewski Henryk : Muzyka w wychowaniu i terapii dziecka niepełnosprawnego: Szkoła Specjalna nr. 3, 1998. Opolska Teresa Potempska Elżbieta, „ Dziecko nadpobudliwe. Program korekcji zachowań”. Warszawa : Centrum Metodyczne Pomocy PsychologicznoPedagogicznej MEN, 1999 Deresiewicz Anna – Tobiasz, Anna Kępska „ Rytmika w klasach I-III” Warszawa: WSIP Red. Jacek Kielin „ Rozwój daje radość. Terapia dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim”. Gdańsk : GWP, 2000 „ SZTUKA w życiu i edukacji osób niepełnosprawnych : wybrane zagadnienia” pod red. Eweliny Jutrzyny. – Warszawa : Wydaw. Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, 2003 Kott Tadeusz „Zajęcia pozalekcyjne i terapia zajęciowa z osobami o obniżonej sprawności umysłowej” ,Warszawa : Wydaw. Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej , 2002 10
