Do Złotej Studzienki

Lilia złotogłów
Turk’s cap lily
Rising to a height of 716 meters above sea level the Cergowa Mountain
(also known as Mount Cergowska or Great Mountain) is located in the southeast of Dukla. Its name has Celtic origins as kerg- means mountain. It is
distinguished from other hills of the Beskid Dukielski by three prominences
in its silhouette. Densely wooded southern slopes of the Cergowa ascend
gently, whereas the northern sink deeply into the valley of the Jasiołka River.
The mountain owes its shape to the geological structure. Sliding on the
Dukla’s Plate by the Silesia’s Plate caused such a strong inclination of slopes,
up to 70%.
The Millennium Reserve on the Cergowa Mountain was created in 1963 on
the area of 63,50 hectares. It protects natural forest regions with domination
of Carpathian beech and the valuable landscapes ​​of the Beskid Niski. District
Forest Manager of the reserve is ‘Nadleśnictwo Dukla’.
A natural path ‘Do Złotej Studzienki’ (the Golden Well Route) has been
prepared with the aim at high school youth and pilgrims who travel to the
famous holly spring. It can be reached by walking from Dukla to Cergowa Zakluczyna or by following the Yellow Trail. The path has the shape of a loop
with length of 4 km. Walking time is about 2 hours. The path leads through
the lowest-lying areas of the reserve allowing to get acquainted with a rich
flora.
Our trip starts from the edge of the forest, where two ecosystems meet: field
and forest. Wild lilac grows here, accompanied by: fuchs’ old man, common
hogweed, stinging nettle, and blackthorn. Summer is the time when St.
John’s wort, cornflower, thistle and Turk’s cap lily bloom. The first line of the
forest consists of: sycamore maple, oak, fir and common lime. In the forest
floor you can come across hazel, red-berried elder and common hawthorn.
After walking a few hundred meters we enter the Millennium Reserve on the
Cergowa Mountain. The complex consists of 156 vascular plant species (18
deciduous trees, 18 shrubs and 120 green plants). Mountain plants constitute
a large group of 33 species, 23 of them are protected. 100 of mushroom
species were found here . Dominant trees here are from sycamore family.
The next stop was set at the point where the relatively small area has a
rich underbrush. Worth mentioning here are southern bladdernut and
mezereon. You can also find here: fly honeysuckle, black elderberry, redberried elder, hazel, common hawthorn , yew, black currant, gooseberry,
Solomon’s sea, perennial honesty and willow gentian. Spring is the time
when two-leaf squill, bear’s garlic, common snowdrop, thimbleweed,
buttercup, fume wort and herbaceous woodlander bloom. These species are
known as spring geophytes, plants that bloom and grow in spring, because
when trees develop their leaves, they limit the geophytes’ vital functions and
force them to survive until next spring in forms of rhizomes and bulbs. These
are plants characteristic of deciduous forests.
The stop ‘Ponds’ is former drinking water intake, partially drained. It is a
breeding place for amphibians such as smooth newt, alpine newt, Carpathian
newt, fire salamander, yellow-bellied toad and for reptiles such as a grass
snake. Ponds are also a watering hole for wildlife. Among plants you can spot
here: false fleabane, common duckweed and Sagittarius star sign. The tanks
support the preservation of biological diversity.
The Golden Well is a well-known place of a worship of St. John of Dukla
(legend says that he started his hermit life here). The wooden chapel with
a statue of the Saint protects a spring which is said to have holly healing
powers of the sick. This place is frequently visited by pilgrims. Every year on
the third Sunday of July a Holly Mass with a blessing of children is celebrated.
The well is located near the position of snakeskin and hart’s-tongue fern
from liverwort family. The most common plant on the Cergowa Mountain is
perennial honesty with distinguishing pink flowers.
Rocky hums are single rocks protruding from the ground. This weathered
sandstone is a growing place for: maidenhair spleenwort, wall-rue, common
polypody, mosses, lichens and liverworts. In the higher parts you can meet
snakeskin, full-leaved fern and south bladdernut (its seeds were used for
making beads). Here, in the forest floor, sweet woodruff, true lover’s knot,
skunkvine, nettle-leaved bellflower, willow gentian and Solomon’s seal grow.
As we come out of the reserve we enter the multi-species forest. We can
observe the variability of vegetation coverage along with the change of
height. This forest lies on a rich habitat, and combines features of upland
and mountain regions. Along the way we come across all of the tree species
occurring here. Among them: birch, beech, oak, elm, maple, fir, Scots pine,
European larch, alder gray ash, hornbeam, wild cherry and maple. On some
of the old trunks flowering ivy rises to tree tops. Mountain forest, in
the complex of Cergowa Mountain, is a refuge for many mammals and birds
such as: red deer, roe deer and wild boar, and predators wolf, lynx, and fox.
Representatives of the forest rodents are: dormouse, squirrel, forest mouse,
vole and shrew.
Among birds, such predators as: greater spotted eagle, common buzzard
and Ural owl are worth noticing. Among the most common songbirds we
distinguish: common chaffinch, willow warbler, robin, chickadees, redbreasted nuthatch and spotted flycatcher.
Ścieżka przyrodnicza
Kłokoczka
południowa,
pean bladdemut
- flauers
Do Złotej Studzienki
Kłoko-torebki nasienne kłokoczki
– Pean’s seed – bags
Wydawca: Gmina Dukla, 38-450 Dukla, ul. Trakt Węgierski 11,
tel. 13432 91 00, 13432 91 33, fax 13433 10 11
e-mail: [email protected], [email protected], www.dukla.pl
Tekst: Edward Marszałek,
Tłumaczenie na język angielski: Sławomir Chłopecki,
Zdjęcie na okładce: Góra Cergowa, fot. Juliusz Stola
Zdjęcia: Edward Marszałek, Paweł Szymański
Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich:
Europa inwestująca w obszary wiejskie
Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Osi 4
Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013
Publikacja przygotowana przez Urząd Miejski w Dukli
Instytucja zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013:
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
the Golden Well Route
Wznosząca się na wysokość 716 m. n.p.m Cergowa (zwana też Górą Cergowską lub Wielką Górą) położona jest na południowy wschód od Dukli. Jej
nazwa ma celtyckie pochodzenie: ,,kerg” znaczy góra. Od innych wzniesień
Beskidu Dukielskiego odróżnia ją charakterystyczna trójgarbna sylwetka.
Południowe, gęsto zalesione stoki Cergowej, wznoszą się dość łagodnie,
natomiast północne opadają głęboką zerwą w dolinę Jasionki. Swój kształt
góra zawdzięcza budowie geologicznej; nasunięcie płaszczowiny dukielskiej
na płaszczowinę śląską spowodowało tak silne nachylenie stoków, dochodzące do 70% .
Rezerwat „Tysiąclecia na Górze Cergowej’’ został utworzony w 1963 roku
na powierzchni 63,50 ha. Chroni naturalne zbiorowiska leśne z dominującym
zespołem buczyny karpackiej oraz wartości krajobrazowe tej części Beskidu
Niskiego. Zarządcą rezerwatu jest Nadleśnictwo Dukla.
Ścieżka przyrodnicza ,,Do Złotej Studzienki” przygotowana została z myślą o młodzieży szkolnej i pielgrzymkach zdążających do słynnego źródła.
Można tu dojechać z Dukli przez przysiółek Cergowej – Zakluczynę lub dojść
z dukielskiego rynku żółtym szlakiem. Ścieżka ma kształt pętli długości 4 km.
Czas przejścia około 2 godziny. Ścieżka prowadzi po najniżej położonych terenach rezerwatu i pozwala zapoznać się z bogatą florą.
Naszą wycieczkę rozpoczynamy od SKRAJU LASU, gdzie stykają i przenikają wzajemnie dwa ekosystemy: polny i leśny. Rośnie tu dziki bez hebd,
któremu towarzyszą: starzec Fuchsa, barszcz zwyczajny, pokrzywa, a także
śliwa tarnina. Latem kwitną: dziurawiec, chaber, ostrożeń i lilia złotogłów.
Cis – trujące owoce
European yew – toxic fruit
Nietoperze
– para nocków dużych
Pair of mouse – Eared bats
Złota Studzienka na górze Cergowej
The Golden Well on the Cergowa Mountain
Języcznik zwyczajny
Hart’s – tongue fern
Pierwszą linię lasu tworzą: jawor, dąb, jodła i lipa. W podszycie spotykamy
leszczynę, bez koralowy i głóg jednoszyjkowy.
Po przejściu kilkuset metrów wchodzimy do rezerwatu: „Tysiąclecia na Górze Cergowej”. Na jego terenie występuje 156 gatunków roślin naczyniowych (18 drzewiastych, 18 krzewów, 120 roślin zielonych). Znaczną grupę, 33
gatunki, stanowią rośliny górskie. Spośród nich 23 objęto ochroną gatunkową. Stwierdzono występowanie ponad 100 gatunków grzybów. Dominuje tu
zespół jaworzyny miesiącznicowej.
Następny przystanek wyznaczono w miejscu, gdzie na małym stosunkowo
obszarze spotykamy bogaty PODSZYT. Na uwagę zasługują tu: kłokoczka
południowa i wawrzynek wilczełyko. Rosną też: wiciokrzew suchodrzew, bez
czarny, bez koralowy, leszczyna, głóg jednoszyjkowy, cis, porzeczka i agrest.
Bogate jest runo leśne z kokoryczką wielokwiatową, miesiącznicą trwałą,
goryczką trójeściową. Wiosną kwitną tu: cebulica dwulistna, czosnek niedźwiedzi, śnieżyczka przebiśnieg, zawilec gajowy, ziarnopłon wiosenny, kokorycz pusta i pełna, żywiec gruczołowaty. Wymienione gatunki to tzw. geofity
wiosenne, czyli rośliny, które kwitną i rosną wiosną, a gdy rozwiną się liście
u drzew, ograniczają swe funkcje życiowe i przeżywają do następnej wiosny
z postaci kłączy i cebul. Są to rośliny charakterystyczne dla lasów liściastych.
Przystanek STAWY to dawne ujęcie wody pitnej, częściowo osuszone. Stanowi miejsce rozrodu płazów (traszka zwyczajna, traszka górska, traszka
karpacka, salamandra plamista , kumak górski) i gadów (zaskroniec). Stawy
są również wodopojem dla grubszej zwierzyny. Z roślin występują tu: płesznik czerwonkowy, rzęsa wodna i obrazki alpejskie. Zbiorniki sprzyjają zachowywaniu różnorodności biologicznej.
ZŁOTA STUDZIENKA jest znanym miejscem kultu św. Jana z Dukli. Tradycja głosi, że tu właśnie rozpoczynał on swe pustelnicze życie. Drewniana kaplica z figurą Świętego ochrania bijące tu źródło, któremu przypisuje
się moc uzdrawiania chorych. Miejsce to licznie odwiedzają pielgrzymi. Co
roku w trzecią niedzielę lipca odprawiana jest msza odpustowa z błogosławieństwem dzieci. W pobliżu studzienki znajduje się stanowisko języcznika
zwyczajnego i stożki ostrokrężnej z klasy wątrobowców. Najpospolitszą rośliną Cergowej jest miesiącznica trwała, występująca dookoła łanowo bylina
o różowych kwiatach.
OSTAŃCE SKALNE to pojedyncze skałki wystające z podłoża. Na zwietrzałym piaskowcu rosną m.in.: zanokcica skalna, zanokcica murowa, paprotka
zwyczajna, mchy, porosty i wątrobowce. W wyższych partiach spotkać można języcznik zwyczajny, paproć o liściach pełnych. W ich otoczeniu rośnie
kłokoczka południowa, niegdyś roślina kultowa. Jej nasiona służyły do wyrobu paciorków. W runie pojawia się: marzanka wonna, czworolist pospolity,
sałatnica leśna, dzwonek pokrzywolistny, goryczka trójeściowa, kokoryczka
wielokwiatowa. Wychodząc z rezerwatu wkraczamy do wielogatunkowego
i różnowiekowego lasu gospodarczego. Możemy tu obserwować zmienność
szaty roślinnej wraz ze zmianą wysokości i konfiguracji terenu. Ten LAS GÓRSKI występuje na bogatym siedlisku, łącząc w sobie cechy wyżynne i górskie.
Po drodze spotykamy wszystkie z występujących tu gatunków drzew. Wśród
nich: brzoza, buk, dąb szypułkowy, wiąz górski, jawor, jodła, sosna pospolita, modrzew europejski, olsza szara, jesion wyniosły, grab, czereśnia ptasia
i klon polny. Na niektórych starych drzewach spotykamy bluszcz w formie
kwitnącej. Las górski to ostoja wielu ssaków i ptaków. Na terenie Cergowej
występuje jeleń europejski, sarna i dzik, a z drapieżników spotyka się wilka,
rysia i lisa. Przedstawicielami leśnych gryzoni są: popielica, orzesznica, wiewiórka oraz liczniejsze od nich
Salamandra plamista
mysz leśna, nornica i ryjówka.
Fire salamander
Bogaty jest tutejszy świat ptaków, z których na uwagę zasługują drapieżniki: orlik krzykliwy, myszołów zwyczajny,
puszczyk uralski. Wśród ptaków śpiewających najczęściej
występują: zięba, piecuszek,
rudzik, sikory, kowalik i muchołówki.