Czy funkcja powiadomień w e-społecznościach ma wpływ na

Czy funkcja powiadomień w e-społecznościach ma wpływ na

Czy funkcja powiadomień w e-społecznościach ma wpływ na ludzkie interakcje?
Anita Zbieg1 , Błażej Żak2
1
2
Uniwersytet Wrocławski, magister, [email protected]
Politechnika Wrocławska,magister, [email protected]
1. Wirtualne światy społeczne
Wirtualne wspólnoty, jak Facebook, MySpace, czy Nasza Klasa obecnie rozwijają
się w szalonym tempie i tworzą olbrzymie skupiska ludzi1, otwierając jakościowo
nową przestrzeń badań społecznych. Jakościowo zmienia się także charakter
ludzkich interakcji, gdyż świat wirtualny cechują nowe społeczne kategorie: czasu,
przestrzeni, odległości, kontekstu społecznego, przepływu zasobów i informacji;
inne stają się społeczne koszty relacji i korzyści z nich płynące (Nowak i Krejtz
2006). Manuel Castells zauważył, że Sieć Internetu (i innych narzędzi
komunikacyjnych) wpływa na rzeczywistość społeczną, w której zachodzą procesy
usieciowienia, czyli tworzenia relacji i powiązań o charakterze sieciowym (Castells
2007). Z psychologicznego punktu widzenia, więzi człowieka wcześniej
utrzymywane w grupie najbliższych znajomych i rodziny, ewoluowały w stronę
rozległych sieci personalnych dalszych znajomości (Wellman, An Electronic Group
is Virtually a Social Network 1997). Wirtualne wspólnoty stanowią dla człowieka
narzędzie do potrzymywania dalszych relacji ze świata rzeczywistego niskim
kosztem społecznym i nawiązywania nowych znajomości wokół wspólnych
zainteresowań. Czy jedynie? Jak wskazuje Jonak (Jonak 2006), społeczności
internetowe jeśli łączą ludzi, to są wspólnotami społecznymi; a wspólnota to
1
Facebook w marcu 2010 roku liczy ponad 400 milionów użytkowników (Facebook 2010)
1
samodefiniująca się, elektroniczna sieć interaktywnej komunikacji, zorganizowana
wokół podzielanych zainteresowań lub celów. Obserwowani w badaniu użytkownicy
tworzą taką wspólnotę – są osobami, które budują dom (podzielają zainteresowania i
cele) i używają narzędzi internetowego serwisu społecznego do wzajemnej
komunikacji. Przytoczone poniżej badanie polegało jej obserwacji w momencie
wprowadzenia powiadomień, czyli skrótowych wiadomości o aktywności innych
ludzi, wysyłanych i wyświetlaych automatycznie na profilu użytkownika.
Przedmiotem obserwacji był wpływ jaki powiadomienia wywarły na interakcje
między ludźmi, a wyniki badania mogą stanowić głos w dyskusji na temat tego, jak
duża jest siła sprawcza medium (czyli oprogramowania serwisów
społecznościowych) w kreowaniu interakcji społecznych.
Oprogramowanie społeczne jest konstytutywną cechą wirtualnych społeczności.
Aby jakikolwiek ruch użytkownika był możliwy do wykonania, najpierw musi zostać
odpowiednio zaprojektowany i zaprogramowany. Oznacza to, że społeczne
oprogramowanie wyznacza ramy zachowań ludzi, kierując ich na wytyczone ścieżki
możliwych działań, a ponadto tworzy kontekst społeczny i wpływa na percepcję
rzeczywistości społecznej jednostki. Zgodnie z oprogramowaniem obserwowanej
społeczności, użytkownik może tu: prezentować się na profilu, komunikować się z
innymi ludźmi poprzez wysyłanie wiadomości, umieszczanie komentarzy i wpisów
na grupach, nawiązywać relacje i dodawać znajomych do kontaktów. Same projekty
domów łączą użytkowników w sieci afiliacji ludzi bliskich sobie poprzez
podobieństwo zainteresowań i gustów, a także wspólne doświadczenie.
2
2. Powiadomienia – konstrukt teoretyczny zmiennej niezależnej
Powiadomienie jest informacją o zachowaniu (aktywności) innych ludzi ze
społeczności, która pojawia się na profilu użytkownika i jest generowana
automatycznie. Do nawiązywania relacji wystarczy kliknąć na profil osoby,
wyświetlającej się w powiadomieniu. Osoba jest powiadamiana gdy ktoś wyśle jej
wiadomość, odwiedzi jej profil, skomentuje jej profil lub zdjęcie albo doda ulubiony
projekt domu do swoich ulubionych, np.:
Ilustracja 1 - Przykłady powiadomień na społeczności ludzi budujących dom
Sposób rozsyłania powiadomień zgodny jest z zasadą homofilii. Mówi ona o tym, że
„ludzie mają tendencję do stowarzyszania się (nawiązywania relacji) z osobami
podobnymi do siebie pod jakimś względem” (Jonak 2006, 118). Na bazie tego
mechanizmu powiadomienia rozsyłane są do osób budujących ten sam dom,
lubiących ten sam projekt domu, przynależących do tej samej grupy, lub będących
znajomymi.
3
3. Metodologia badania i konstrukt teoretyczny zmiennych zależnych
Metodologią badania jest Analiza Sieci Społecznych, a wyniki obserwacji zostaną
zaprezentowane na grafach. Graf jest matematycznym odwzorowaniem sieci.
Obserwowane zachowania stanowią połączenia między węzłami. Zachowanie
społeczne rozumiane jest jako podjęcie działania/odbiór działania w postaci jednej z
możliwych aktywności, gdy Aktor:
− odwiedzi profil innej osoby
− wyśle wiadomość
− doda inną osobę do kontaktów
Użytkownik staje się aktorem w momencie podjęcia jednego z poniższych zachowań
i jest obrazowany na grafie w postaci węzła.
4. Po wprowadzeniu powiadomień – wyniki obserwacji
Nowa funkcjonalność pojawiła się na społeczności 6 listopada 2008 roku.
Porównawcza obserwacja społeczności została dokonana w dwóch przedziałach
czasowych:
− 4 tygodnie przed wprowadzeniem powiadomień (9/10/2008 – 6/11/2008)
− 4 tygodnie po wprowadzeniu powiadomień (6/11/2008 – 4/12/2008)
Poniższa tabela prezentuje najbardziej ogólne wyniki eksperymentu i pokazuje
zmiany liczebności w różnych aktywnościach po wprowadzeniu powiadomień.
Globalne spojrzenie na zmiany daje tło do późniejszych bardziej szczegółowych
analiz.
4
Odwiedziny
Odwiedziny
odwzajemnione
Wiadomości
Wiadomości
odwzajemnione
Kontakty (zawsze
odwzajemnione)
Aktywność przed
wprowadzeniem
powiadomień
Aktywność po
wprowadzeniu
powiadomień
Wzrost
9117 aktywności
25597 aktywności
180%
1896 aktorów
3678 aktorów
94%
510 aktywności
5470 aktywności
970%
1896 aktorów
3678 aktorów
94%
386 aktywności
662 aktywności
72%
197 aktorów
355 aktorów
80%
81 aktywności
191 aktywności
136%
197 aktorów
355 aktorów
80%
62 aktywności
136 aktywności
119%
31 aktorów
68 aktorów
119%
Tabela 1 - Aktywności aktorów przed oraz po wprowadzeniu powiadomień
Po wprowadzeniu powiadomień każda z obserwowanych aktywności wzrosła o
około 150%. Jest to pochodną działania powiadomień, ale również wzrostu
liczebności społeczności. Jedyną liczbą, która znacząco wyróżnia się na tle
pozostałych, jest prawie 10 krotne zwiększenie odwiedzin odwzajemnionych. Można
zauważyć, że ludzie najczęściej odwiedzają swoje profile, rzadziej wysyłają
wiadomości, a najmniej licznie wchodzą w stałe relacje w postaci dodania osoby do
kontaktów.
5. Odwiedziny profilu innego aktora
Przed wprowadzeniem powiadomień aktywność odwiedzenia profilu podjęło 1896
osób (12% populacji). Średnio co ósma osoba odwiedziła profil innej osoby lub też
została odwiedzona. Jeśli już brała udział w aktywności odwiedzin to średnio 5 razy.
Cztery tygodnie później liczba odwiedzających/odwiedzanych wzrosła do 3678 osób,
co daje 18% wśród wszystkich zarejestrowanych. Średnio co piąty użytkownik
5
odwiedzał/lub był odwiedzany. Wzrosła też liczba odwiedzin ze średnio 5 do 7 razy
w przeciągu miesiąca.
Wykres 1 - Odwiedziny odwzajemnione - rozkład aktywności w populacji przed wprowadzeniem
powiadomień i po ich wprowadzeniu
Zobrazowane powyżej wzajemne odwiedziny okazały się aktywnością, na którą
wprowadzenie powiadomień miało największy wpływ, gdyż tu nastąpił prawie 10
krotny wzrost aktywności (z liczby 510 do 5470). Oznacza to, że 21% odwiedzin
zostało odwzajemnionych. Przed wprowadzeniem powiadomień jedynie 510
odwiedzin było odwzajemnionych, co daje tylko 6% aktywności wzajemnej wśród
6
9117 zarejestrowanych odwiedzin. Ponadto dynamika wzrostu w tej aktywności
wynosi 970% w porównaniu ze 180% wzrostu wśród wszystkich odwiedzin.
Warta zauważenia jest nierównomierność zwiększenia aktywności w populacji, co
również obrazują wykresy. Po wprowadzeniu powiadomień to najaktywniejsi
aktorzy najbardziej zwiększyli swą aktywność. O ile przed powiadomieniami
wzajemnie odwiedzali lub byli odwiedzani około 15 krotnie, po powiadomieniach
liczba ta wzrasta nawet do 90 odwzajemnionych odwiedzin.
Poniższy graf odwzajemnionych odwiedzin obrazuje sposób powstawania sieci
powiązań. Graf składa się z jednego dużego komponentu zawierającego ponad 96%
aktorów i kilknastu mniejszych skupiających pozostałe 4%. Większość z nowo
powstałych relacji została przyłączona do największego komponentu.
Graf 1 - Sieć odwzajemnionych odwiedzin po wprowadzeniu powiadomień (wygenerowany przy pomocy
programu Pajek)
6. Wysyłanie wiadomości
7
Przed wprowadzeniem powiadomień 197 osób wysłało wiadomość, co stanowi tylko
1,3% populacji. Co 78 osoba wysłała lub otrzymała wiadomość, a średnia liczba
listów na osobę wynosi 2 (386 liczba wiadomości na 197 aktorów). Pomimo tak
małej liczby wiadomości, wskaźnik odwzajemnionych listów wynosi 20% i jest dużo
większy niż odwiedzin. Po wprowadzeniu powiadomień liczba wiadomości wśród
użytkowników wzrosła do 662 listów w miesiącu. Po powiadomieniach liczba
odwzajemnionych wiadomości wzrosła ponad dwukrotnie (z 81 na 191). Przed
wprowadzeniem powiadomień najaktywniejsi Aktorzy (1%) wysyłali 10-11
wiadomości w miesiącu. Po ich wprowadzeniu najaktywniejsi wysyłali już po 20, 30
wiadomości. Podobnie jak w przypadku odwiedzin, aktywność wysłanych
wiadomości została zobrazowana na grafie.
Graf 3 - Sieć odwzajemnionych wiadomości po wprowadzeniu powiadomień (wygenerowany przy pomocy
programu Pajek)
Grafy sieci odwzajemnionych wiadomości prezentują się inaczej, niż wcześniejsze
grafy odwiedzin. Powstają oddzielne podsieci ludzi (komponenty grafu) piszących
wiadomości i odpowiadających na nie, a nie (jak w przypadku odwiedzin) jedna duża
grupa osób.
8
7. Zaproszenie aktora do grona swoich znajomych (dodanie do kontaktów)
W trakcie miesiąca przed powiadomieniami jedynie 62 osoby zaprosiło kogoś do
grona swoich kontaktów (i uzyskało zgodę) innego Aktora. Obrazuje to, jak trudno o
zawiązanie się relacji społecznej w wirtualnym świecie. Po wprowadzeniu
powiadomień ogólna liczba aktorów, którzy dodają innych do swoich kontaktów
wzrosła z 62 do 136, jednak jest to bardzo mały wzrost, biorąc pod uwagę rozmiary
całej sieci.
8. Mechanizmy społeczne wywołane przez powiadomienia - interpretacja
wyników
Dla każdego rodzaju interakcji nastąpił wzrost liczby osób podejmujących
aktywność, jak też liczby aktywności. Niestety w obserwacji naturalnej, która miała
miejsce w badaniu, trudno jednoznacznie zinterpretować te wyniki i stwierdzić czy
powiadomienia odegrały decydującą rolę w zwiększeniu liczby wszystkich
zachowań, a nie na przykład powiększenie rozmiarów społeczności. Obserwacj
pozwoliła jednak na wyłonienie kilku mechanizmów działania powiadomień. Z
psychologicznego punktu widzenia o powiadomieniach można powiedzieć, że:
•
•
•
•
•
skracają dystans dzielący dwie osoby w sieci,
eksponują działanie innej osoby,
zwiększają częstość kontaktów,
łączą ludzi podobnych do siebie,
wzmagają poczucie bliskości poprzez wyświetlanie innych osób na profilu,
zwiększają dostępność,
Mechanizmy powiadomień zaobserwowane na całej społeczności to:
•
•
•
•
zwiększenie zaangażowania ludzi na społeczności,
wizualizacja użytkownikom czynności innych ludzi,
ułatwienie kontaktu z innymi osobami - skracanie go do jednego kliknięcia,
automatyczne budowanie na profilu każdego aktywnego użytkownika
przestrzeni społecznej, w której są inni, podobni do niego ludzie.
9
Największą dynamikę obserwowano dla aktywności o najmniejszych kosztach
społecznych, czyli dla odwiedzin; mniejszą dla wysłanych wiadomości i dodania do
grona znajomych. Odwiedziny innego aktora to najprostsza aktywność. Polega na
obejrzeniu profilu innej osoby na stronie: opisu, zdjęć, komentarzy, grup do który
należy. W świecie rzeczywistym odpowiada „spojrzeniu” na drugiego człowieka,
które wyraża zainteresowanie jego osobą i z socjologicznego punktu widzenia
stanowi pierwszy etap nawiązania znajomości czyli styczność przestrzenną i
społeczną (Szczepański J 1970).
Jak pokazały wyniki badania, ludzie zaczęli odwzajemniać swoje odwiedziny i ta
właśnie aktywność wydaje się być spowodowana głównie mechanizmem
powiadomień. Zaglądam na profil drugiej osoby, a ona, zaciekawiona mną,
odpowiada również odwiedzinami. Tak pojawiają się pierwsze interakcje, wcześniej
dużo mniej prawdopodobne. Kolejne obserwowane aktywności to wysyłanie
wiadomości i dodanie osoby do grona swoich znajomych, gdzie powiadomienia
miały mniej wyraźny wpływ. Najprawdopodobniej automatyczny mechanizm
powiadomień to za mało do powstawania głębszych relacji między ludźmi, a
zaobserwowany wzrost aktywności może być efektem wprowadzenia powiadomień,
lub pośrednio zwiększenia liczby odwiedzin pomiędzy aktorami. Aby jednak na ten
temat szerzej móc się wypowiadać, potrzebna byłaby dłuższa perspektywa badań.
Ciekawym wynikiem badania jest wzrostem aktywności wśród najaktywniej
działających aktorów zaobserwowanych dla wszystkich zachowań. Jest to zjawisko
zgodne ze społecznymi mechanizmami świata rzeczywistego, gdzie najwięcej
znajomych mają osoby, które aktywnie uczestniczą w relacjach, oraz dbają o nie. Na
społeczności ludzi budujących dom powiadomienia wzmacniają ten mechanizm,
przenosząc informację o ich działaniach. Im więcej profili odwiedza Aktor, tym
10
więcej otrzymuje powiadomień o tym, że inni w rewanżu (lub z ciekawości) również
odwiedzili jego profil, co stymuluje go do dalszej aktywności
W wynikach badania pojawiły się grafy odwzajemnionych interakcji o różnej
charakterystyce – inne dla wzajemnych odwiedzin i wiadomości. Okazuje się, że
odwiedziny mają charakter globalny i grupują się w jednym dużym komponencie,
natomiast wiadomości wysyłane są dużo bardziej lokalnie. Powodem tego może być
różnica w zachowaniach aktorów. Duża liczba aktorów odwiedzaja popularne osoby,
ale bardziej personalne wiadomości pojawiają się lokalnie - w grupach bliższych
sobie ludzi. Wyniki te wymagają jednak kolejnych badań.
W kontekście rozmów na temat oprogramowania serwisów społecznych możemy
powiedzieć, że ich funkcjonalność wpływa na interakcje między ludźmi, jednak nie
doprowadza do jakościowo nowych zmian. Jako podsumowanie niniejszych badań
warto wspomnieć, że powiadomienia nie są funkcjonalnością specyficzną jedynie dla
społeczności ludzi budujących dom. Podobną funkcjonalność można znaleźć w
społeczności Facebook w postaci „ściany”, oraz na społeczności Nasza Klasa, zatem
wnioski z niniejszych badań rzucają światło na działanie tej funkcjonalności również
w innych serwisach społecznościowych.
9. Bibliografia
M. Castells. (2007). Społeczeństwo sieci. Warszawa. PWN.
Ł. Jonak. 2007. Analiza sieci społecznych i dynamika sieciowa. w: K.
Winkowska - Nowak, A. Nowak, A. Rychwalska (red.) Modelowanie
matematyczne i symulacje komputerowe w naukach społecznych. Warszawa.
Academica.
11
Ł Jonak. 2006. Na ile sieciowe są serwisy networkingu społecznego? ”Małe
światy” i „Luki strukturalne” w serwisach Grono.net i LinkedIn.com. w: D.
Batorski, M. Marody, A. Nowak (red.) Społeczna przestrzeń internetu.
Warszawa. Academica.
A. Nowak , K. Krejtz. 2006. Internet z perspektywy nauk społecznych. w: D.
Batorski, M. Marody, A. Nowak (red.) Społeczna przestrzeń internetu.
Warszawa. Academica.
J. Szczepański. (1970). Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa. PWN.
J. H. Turner, A. Maryanski. 2004. Analiza sieciowa. w: J. H. Turner (red.).
Struktura teorii socjologicznej. Warszawa: PWN.
J. M. Zając. 2007. Sieci w sieci. w: K. Winkowska - Nowak, A. Nowak, A.
Rychwalska (red.). Modelowanie matematyczne i symulacje komputerowe w
naukach społecznych. Warszawa. Academica.
B. Wellman. 1997. An Electronic Group is Virtually a Social Network. w: Sara
Kiesler (red.) Culture of the Internet. 179-205. Psychology Press.
Źródła internetowe :
Facebook. Facebook statistics.
http://www.facebook.com/press/info.php?statistics. 1.01.2010
12