Odżywanie małego dziecka czas na wzmocnienie

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka
Odżywanie małego dziecka
czas na wzmocnienie
To smutne, że w naszym społeczeństwie tak
dziecka dopiero się rozwija i nie zdążył jeszcze
mało uwagi poświęca się odżywianiu najsłab-
w pełni wykształcić funkcji trawiennych.
Nawet drobne błędy
szych – dzieci i ludzi
w odżywianiu mogą
starszych. Podaje
im się sztucznie
prowadzić do
W obliczu zanieczyszczenia środowi-
poważnych do-
wyproduko-
ska naturalnego, nieustannego pośpiechu,
wane gotowe
przeciążenia związanego ze szkołą i trudnych
legliwości. Jeśli
relacji rodzinnych w naszym społeczeństwie,
dziecko zjadło za
konserwy,
odporność fizyczna i psychiczna dzieci jest
dużo produktów
tzw. słoicz-
nadwyrężana, a błędy popełniane w pierw-
zimnych i wy-
ki, mrożonki,
szych latach życia dziecka są ciężkie do
chładzających,
a nawet żyw-
nadrobienia.
łatwo może dojść
odżywki,
ność z mikrofali.
Podobnie jak w przypadku niemowląt, u dzieci w wieku przedszkolnym ważne jest, by
wzmocnić cały układ trawienny organizmu.
Śledziona i żołądek odgrywają szczególnie
ważną rolę z zachowaniu zdrowia, rekonwalescencji po chorobie, a zwłaszcza w rozwoju
dziecka. Śledziona pozyskuje energię i substancje odżywcze z pokarmu i przekształca je
we własną energię i substancje ciała. Dzięki
temu może powstać krew, tkanki, mięśnie
i wszystkie pozostałe części organizmu. Dla
fot. sxc.hu/S. Brumley
fizycznego i psychicznego rozwoju dziecka jest
sprawą najwyższej wagi, by pozyskać wystarczającą ilość energii z pożywienia. Z drugiej
strony proces trawienia powinien zużywać jak
najmniej energii, ponieważ układ trawienny
do przeziębienia, kataru, zapalenia ucha czy
biegunki. Termicznie zimne pokarmy bardzo
osłabiają pracę śledziony i żołądka obniżając
tym samym znacznie odporność.
89
www.organicmagazine.pl
RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka
Produkty wychładzające i osłabiające odpor-
2% innych składników:
ność:
•
- nabiał fermentowany: jogurty, kefiry, maślan-
słonecznika, siemię lniane, sezam, wiesiołek)
ki, mleko zsiadłe
•
- cukier, miód
tralizuje metale ciężkie wchłaniane przez nas
- owoce cytrusowe
z powodu zanieczyszczenia środowiska
- owoce krajowe surowe
•
- duża ilość surowizny w diecie
brze przyswajalne białko)
- soki owocowe
•
masło naturalne
- lody
•
przyprawy: sól nierafinowana morska
- zimne napoje, szczególnie słodzone
lub kopalna ograniczona do minimum, na po-
orzechy i nasiona oleiste (pestki dyni,
glony morskie - ich niewielka ilość neu-
jaja z hodowli ekologicznych (bardzo do-
czątku wskazane odstawienie soli w ogóle
Piramida zdrowego żywienia
Istotnym aspektem zdrowego żywienia jest
•
grzyby, świeże i suszone zioła
•
herbaty ziołowe
•
kawa zbożowa
urozmaicone zestawienie produktów. W idealnej sytuacji dieta zdrowego człowieka mniej
więcej powinna składać się z ok.:
30%-40% zbóż pełnoziarnistych w postaci całego ziarna, kasz, płatków, a nie w postaci produktów z mąki tych zbóż, takich jak: pieczywo,
czy makarony
45%-55% gotowanych warzyw sezonowych (latem częściej surowe)
10% owoców rodzimych występujących w danym sezonie (czasem latem mogą być spożywane na surowo, w zimnym okresie najlepsze są
kompoty, bez cukru, i duszone owoce)
10% roślin strączkowych: czerwona, zielona
i brązowa soczewica, cieciorka, fasolka azuki
i mung, groch, fasola zwykła itd.
3% oleje tłoczone na zimno; produkty fermentowane: kiszona kapusta, biały i czerwony
barszcz, miso, tempeh – wspomagają nasze
własne bakterie jelitowe w syntetyzowaniu witaminy B12.
www.organicmagazine.pl
fot. sxc.hu/Horton Group
90
RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka
2-3 razy w tygodniu, np. w postaci zup. Ważne, by było to mięso z hodowli ekologicznych, bo
A co z mięsem –
porada dla nie wegetarian
niestety to, które jest dostępne w normalnych
sklepach zawiera „wybuchową” dawkę hormo-
Wielu rodziców obawia się wykluczenia mięsa
nów antybiotyków i pestycydów. Jednocześnie
z diety dziecka, niedoborów białka w organi-
systematycznie zwiększaj posiłki zawierające
zmie. Warto jednak wiedzieć, że odpowiednie
kasze oraz nasiona strączkowe. Wkrótce prze-
zestawienie pokarmów sprawia, że łączą się ze
konasz się, że dieta twojego dziecka jest peł-
sobą aminokwasy, i budowane są białka o rów-
nowartościowa, mimo rezygnacji z produktów
nie dobrej wartości jak te pochodzące z mięsa.
mięsnych.
Dodatkowe zasady żywienia
Korzystne połączenia dające pełnowartościowe
białka:
• Produkty zbożowe z fasolą i grochem
1. Zawsze podaj dziecku ciepłe śniadanie.
• Ryż i kasze z sezamem
2. Staraj się dążyć do regularnych posiłków.
• Warzywa i kasza jaglana
3. Dziecko powinno pić lekkie ziołowe herbatki
• Warzywa i kukurydza
i kompoty bez cukru, zamiast soków z karto-
• Chleb pełnoziarnisty z masłem orzechowym
nów, wody mineralnej, czarnej i zielonej herba-
• Warzywa z kiełkami pszenicy
ty.
Przekonasz się, że dieta twojego dziecka jest pełnowartościowa, mimo rezygnacji z produktów mięsnych.
Odpowiednie zestawienie białek niepełnowar-
4. Nie podawaj dziecku napojów w trakcie po-
tościowych poprawia ich wykorzystanie. Liczy
siłku, rozcieńcza to soki trawienne i również
się zatem nie ilość, lecz jakość białek.
wpływa na pogorszenie trawienia.
5. Nie pospieszaj dziecka podczas jedzenia, daj
We współczesnym świecie wielkiego dobrobytu
mu dokładnie przerzuć pokarm.
jemy zdecydowanie za dużo mięsa. Jeśli jednak
6. Kupuj produkty bez konserwantów i sztucz-
nie czujesz się na siłach wprowadzenia diety
nych barwników.
bezmięsnej u dziecka, nie masz doświadczenia
7. Unikaj surowych produktów, szczególnie
w diecie wegetariańskiej lub wegańskiej, posta-
w porach zimnych.
raj się na początek ograniczyć posiłki mięsne do
8. Jedz zgodnie z porami roku i szerokością geo-
91
www.organicmagazine.pl
RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka
graficzną. Prawidłowo należy jeść w każdej po-
kurydziany i klonowy.
rze roku to, co jest dostępne w danym obszarze
17. Zamień olej rafinowany, na oliwy i oleje
klimatycznym.
z tłoczone na zimno.
9. Wyklucz sztuczne słodziki.
18. Nie podawaj dziecku produktów przetwo-
10. Nie zastępuj mięsa gotowymi produktami
rzonych
z soi, które są dostępne w sklepie pod postacią
pasteryzowanych w wysokiej temperaturze,
pasztetów czy krajanki sojowej. Wartościowe
instant (czyli rozpuszczalnych bez konieczno-
produkty sojowe to: miso, sos sojowy Tamari
ści gotowania), genetycznie zmodyfikowanych,
lub Shoyu, tofu.
napromieniowanych i głęboko mrożonych
przemysłowo:
homogenizowanych,
11. Nie używaj mrożonek, są pozbawione energii życiowej pokarmu.
Mit o nabiale, co wzmacniania kości
12. Nigdy nie używaj mikrofali.
13. Wprowadź pełne ziarna zbóż: ryż naturalny (brązowy), kaszę jaglaną, orkisz, jęczmień
Osteoporoza, odwapnienia kości, w krajach
i owies bezłuskowy, kaszę gryczaną, amarantus
zachodnich nasila się w zastraszającym tem-
i quinoa.
pie. Dzieje się tak, mimo że większość ludzi za
14. Zamień mąkę białą na mąkę razową (na po-
radą lekarzy i dietetyków, a co gorsza, reklam,
czątku mieszaj mąki w różnych proporcjach).
spożywa ogromne ilości nabiału w postaci ser-
15. Zamień sól białą na sól nierafinowaną, czyli
ków, jogurtów i mleka. To nieprawda, że na-
nieoczyszczoną (bogatą w składniki mineralne
biał wzmacnia kości! Na szczęście coraz więcej
i pierwiastki śladowe).
mówi się, że mimo iż nabiał zawiera dużo wap-
16. Zamień biały cukier rafinowany na niera-
nia, upośledza znacząco proces odkładania się
finowany cukier trzcinowy, a jeszcze lepiej na
tego pierwiastka w kościach. Dobrze skompono-
słód ryżowy i jęczmienny, syrop buraczany, ku-
wana dieta beznabiałowa dostarcza absolutnie
wystarczającą ilość wapnia dla organizmu.
Żywieniowe pułapki, nie tylko
dziecka
Smak słodki ma działanie budujące energię
układu trawiennego, jeśli jest w postaci naturalnych zbóż, owoców i warzyw. Cukier i słodycze (z zawartością cukru) oraz lody, wszystkie
napoje schłodzone, soki owocowe i owoce południowe mają wychładzające działanie i niszczą
fot. sxc.hu/Peter Galbraith
www.organicmagazine.pl
energię trawienną śledziony i żołądka, a także
92
RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka
są przyczyną osłabienia odporności i alergii.
chupie, chipsach, obniżają poziom energii oraz
Jest to na rękę producentom słodyczy, ponie-
wysuszają soki i krew. Psują delikatny zmysł
waż im słabsza śledziona, tym większa ochota
smaku.
na słodycze. Dodatkowo cukier podrażnia układ
nerwowy i powoduje zużycie ważnych dla orga-
Soja charakteryzuje się jednym z najwyższych
nizmu witamin i soli mineralnych. Przyspiesza
związków fitynowych (upośledzają przyswaja-
spadek poziomu energii, mimo, że pierwsze
nie np. wapnia i żelaza) spośród zbóż i roślin
wrażenie po zjedzeniu czegoś słodkiego pobu-
strączkowych. Jedynie długa fermentacja ob-
dza.
niża ich poziom. Zawiera także dużo toksyn –
inhibitorów enzymów, które blokują działanie
Najlepszym napojem jest ciepła, przegotowana
trypsyny i innych enzymów koniecznych do
woda, niesłodzony kompot lub słaba herbatka
trawienia białek. Soja w obecnych czasach jest
ziołowa, też niesłodzona. Wszystko, co dosta-
modyfikowana genetycznie (ta informacja jest
je się do żołądka, żeby mogło być dobrze stra-
często pomijana na opakowaniach – 90% świa-
wione, musi zostać podgrzane do temperatury
towej produkcji soi jest genetycznie modyfiko-
37 stopni. Jest to olbrzymi wydatek energii ze
wana).
Świeże soki owocowe bardzo wychładzają organizm, szczególnie śledzionę i żołądek.
strony organizmu, dlatego lepiej pić napoje lekko ciepłe.
Świeże soki owocowe bardzo wychładzają orga-
Czas na zboża
nizm, szczególnie śledzionę i żołądek, tak ważne
dla zdrowia. Osłabiają odporność. Surowe warzywa i owoce są z kolei ciężko strawne, a zawa-
Kasza jaglana (proso), jako jedyna wśród kasz,
rte w nich witaminy bardzo ciężko przyswajal-
jest zasadotwórcza, co jest bardzo korzystne,
ne.
szczególnie jeśli dieta obfituje w pokarmy kwasotwórcze. Obfituje ona w witaminy z grupy B,
Jeśli dajesz dziecku mięso, nabiał i przetwo-
lecytynę oraz substancje mineralne: wapń, fos-
rzone produkty, wiedz, że sól, która znajduje
for, potas, żelazo. Najkorzystniejszy jest chyba
się we większości serów, kiełbas, szynki, goto-
tutaj skład aminokwasowy. Kasza jaglana za-
wych sosów, kostek rosołowych, vegecie, ket-
wiera bowiem znaczne ilości tryptofanu. Jako,
93
www.organicmagazine.pl
RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka
że niedoborowy poziom tego aminokwasu wy-
zrobiona z mąki i kaszki kukurydzianej, wody
stępuje u wszystkich roślin strączkowych, po-
i soli, jest codziennym pożywieniem tamtejszej
trawy z kaszy jaglanej oraz fasoli, grochu, soi,
ludności. Rumuni przygotowują z niej mamały-
dostarczają doskonałego, pełnowartościowego
gę. Ziarno kukurydzy ma wiele wartości odżyw-
białka.
czych. Zawiera wiele białka oraz większość witamin i mikroelementów. Ale uwaga, jest często
modyfikowana genetycznie!
Kukurydza (kasza, polenta) jest bardzo cenną rośliną o wszechstronnym zastosowaniu
Ryż pełnoziarnisty, dostępny w odmianie dłu-
w żywieniu. Zawiera wiele różnorodnych skład-
go- i okragłoziarnistej, oraz słodkiej. Wszystkie
jego rodzaje wzmacniają energię. Nawilżają
i regenerują skórę oraz wzmacniają trawienie.
Jego ziarno jest samo w sobie zharmonizowane
i zrównoważone, nie wytwarza wilgoci w organizmie. Jest doskonałym lekiem na jelito grube,
wzmacnia śledzionę i żołądek. Zawiera w sobie
witaminy i substancje mineralne. Ugotowanie
go wymaga znacznie więcej czasu niż ryżu białego. W zależności od gatunku, nawet do 45 minut. Jest bezglutenowy, lekkostrawny. Wyrównuje poziom cukru we krwi i obniża ciśnienie.
Ryż okrągły. Termicznie ciepły, wzmacnia
śledzionę i jest wskazany dla osób spokojnych,
marznących bardzo łakomych na słodycze.
Ryż słodki pełnoziarnisty jest termicznie cie-
Ziarna, orzechy, rośliny strączkowe – tego nie może
zabraknąć w jadłospisie dziecka. Fot. sxc.hu/jubenica
pły, zawiera bowiem więcej białka i kwasów tłuszczowych niż inne odmiany ryżu. Polecany w okre-
ników odżywczych, m.in. sód, potas, magnez,
sie rekonwalescencji, ogólnego osłabienia. Moż-
mangan, żelazo, miedź, fosfor, wapń, niektóre
na stosować jako dodatek do zwykłego, pełno-
witaminy z grupy B, witaminę C. Kaszka ku-
ziarnistego ryżu. Po ugotowaniu jest klejący.
kurydziana służy do zagęszczania soków i budyniów, a także do pieczenia ciast. W krajach
Pszenica i orkisz (odmiana pszenicy) mają
Ameryki Łacińskiej piecze się z niej chleb, plac-
działanie nawilżające i chłodzące, zwłaszcza na
ki i naleśniki. W północnych Włoszech polenta,
wątrobę, woreczek żółciowy i serce. Uspokajają
www.organicmagazine.pl
94
RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka
umysł, przeciwdziałając wewnętrznemu niepo-
szych roślin uprawnych świata. Okazuje się,
kojowi i nadpobudliwości. Pszenica jest bardziej
że szarłat zawiera bardzo drobną frakcję skro-
wychładzająca. Skutecznie działają na osoby ze
bi, dzięki czemu jest ona łatwostrawna i szy-
skłonnością do zaburzeń snu, które nie potrafią
bko dostarcza organizmowi energii. Ponadto
się rozluźnić wieczorem i przez cały dzień są na
zawartość składników mineralnych, takich jak
wysokich obrotach.
magnez, wapń, fosfor i potas, jest w amarantusie znacznie wyższa niż np. w pszenicy. Do
Owies wzmacnia śledzionę. Ma bardzo silne
niewątpliwych zalet produktów z ziarna szar-
działanie dynamizujące energię ciała i umysłu.
łatu można również zaliczyć wysoką zawartość
Jest rozgrzewający. Idealny w postaci płatków.
błonnika i łatwo przyswajalnego białka. Jest to
Ma szczególnie korzystne działanie u osób apa-
białko o niezwykle wysokim stopniu przyswa-
tycznych. Osoby, które dużo śpią i są raczej wą-
jalności, którego ilość podczas odpowiednich
tłe, odnoszą pożytek dzięki wzmacniającemu
procesów technologicznych nie obniża się. Jego
działaniu np. śniadania z płatków owsianych
wartość wynosi 75%. Dla porównania: wartość
Kasza gryczana, palona, ma działanie rozgrzewające, idealna na porę zimową. Charakteryzuje się dużą zawartością
białka, tłuszczu, składników mineralnych i witamin
z grupy B.
białka zawartego w mięsie 70%, w mleku 72%.
z dodatkiem duszonych owoców i orzechów.
Pod względem ilości żelaza amarantus przeKasza gryczana, palona, ma działanie roz-
wyższa wszystkie rośliny (15 mg w 100 g nasion
grzewające, idealna na porę zimową. Charak-
- dla porównania w mięsie wołowym i cielęcym
teryzuje się dużą zawartością białka, tłuszczu,
ok. 2,5 mg w 100g). Nie zawiera glutenu.
składników mineralnych i witamin z grupy B.
Kasza gryczana zawiera związki mineralne
Quinoa (komosa ryżowa) pochodzi z Ameryki
wapnia, żelaza, fosforu, potasu i miedzi oraz
Południowej. Niezwykle przez nich cenione, zo-
witaminy B1 i PP. Stanowi wspaniały dodatek
stało nazwane „matką zbóż”. Quinoa rozgrzewa
do obiadów i dań gorących, podana z sosem i
i wzmacnia całe ciało. Zalecane szczególnie oso-
surówkami, stanowi pełnowartościowy, bogaty
bom ze skłonnością do przeziębień. Według tra-
w witaminy i składniki mineralne posiłek.
dycyjnej medycyny chińskiej posiada smak słodki i kwaśny, jest termicznie ciepłe i wzmacnia
Amarantus (szarłat ) nazywa się ostatnio zbo-
nerki. W porównaniu z innymi zbożami Quinoa
żem 21 wieku, pomimo że jest to jedna z najstar-
posiada największą zawartość białka. Zawiera
95
www.organicmagazine.pl
RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka
więcej wapnia niż mleko i najwięcej tłuszczów
Zdrowy zestaw śniadaniowy
przedszkolaka – na słodko, ale bez
cukru
spośród wszystkich zbóż. Stanowi bogate źródło
żelaza, fosforu, witaminy E i witamin z grupy
B. Doskonałe dla wegetarian, zwłaszcza tęskniących w zimie do odżywczego i dodającego sił
SklepDietetyczny.pl poleca
pożywienia.
Zamiast majonezu
Jak widać, nie samymi białym pieczywem, cze-
Ketchup dla dzieci bio, bez
cukru, z nektarem jabłkowym,
Zwergenweise
koladowymi chrupkami z mlekiem i szynką
z wątpliwego źródła śniadanie małego przedszkolaka stoi, nie wspominając o jego diecie.
Cena 14,69 zł za 500 ml
Dominika Adamczyk
O autorce:
Zamiast napoju
Sok dla dzieci,
na mocne kości, z wapniem
i witaminą C,
Rabenhost
dietetyk TCM, prowadzi Akademię Zdrowego Odżywiania TAO ZDROWIA, organizuje kursy dietetyki
Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, warsztaty gotowania wg Pięciu Przemian, wyjazdy warsztatowe.
Cena 3,79 zł za
125 ml
Prowadzi firmę cateringową ZDROWE DZIECIAKI ze zdrowym jedzeniem dla przedszkoli i szkół.
www.taozdrowia.pl, tel. 602 35 36 13
Owocowy sok Rumiane Policzki bio,
z dodatkiem miodu - bogaty w żelazo, Rabenhorst
Cena 4,29 zł za 200 ml
Zapraszamy na wakacyjny wyjazd
z TAO ZDROWIA
Kipi kasza – kipi konkurs!
Wygraj zestaw śniadaniowy przedszkolaka.
Kazimierz Dolny, 10-14.08.2011
‚
•
warsztaty gotowania wg Pięciu
Odwiedź SklepDietetyczny.pl, zapoznaj się z działem „Kasze”, a następnie
zaproponuj obiad z wykorzystaniem
jednej z kasz z oferty sklepu. Prześlij
przepis oraz zdjęcie potrawy na adres [email protected]
(tytuł maila „Kipi kasza”). Na pomysły
czekamy do 22 lipca. Trzy najlepsze
przepisy nagrodzimy prezentowa-
Przemian i wykłady z dietetyki Tradycyjnej Medycyny Chińskiej – Dominika
Adamczyk
•
ćwiczenia energetyczne VEDO
(samouzdrawianie) i wykłady z filozofii Tradycyjnej Medycyny Chińskiej
- Paweł Cynk-Borucki nym zestawem przedszkolaka.
promocja
www.organicmagazine.pl
96