SZKOLENIE OKRESOWE Z DZIEDZINY BEZPIECZEŃSTWA I

SZKOLENIE OKRESOWE Z DZIEDZINY BEZPIECZEŃSTWA I

SZKOLENIE OKRESOWE Z DZIEDZINY BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY
OSÓB ZATRUDNIONYCH NA STANOWISKACH KIEROWNICZYCH
CZĘŚĆ 7
VII . ORGANIZACJA I METODYKA SZKOLEŃ W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA
I HIGIENY PRACY
VII.1. Organizacja szkoleń z zakresu BHP
Działalność szkoleniowa w zakresie BHP może być według polskiego prawa prowadzona
przez pracodawców lub jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową
w dziedzinie BHP (placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego,
ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, szkoły ponadgimnazjalne, jednostki
badawczo – rozwojowe, szkoły wyższe lub inne placówki naukowe, stowarzyszenia, których
celem statutowym jest działalność związana z BHP, osoby prawne lub fizyczne prowadzące
działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności
gospodarczej, jeżeli prowadzą działalność szkoleniową w dziedzinie BHP).
Prowadzący działalność szkoleniową (ogólnie szkolenia) w dziedzinie BHP nazywany jest
organizatorem szkolenia. Musi on zapewnić:
1) programy poszczególnych rodzajów szkolenia opracowane dla określonych grup
stanowisk,
2) programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu –
w przypadku prowadzenia takiego szkolenia,
3) wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe
i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów
szkolenia,
4) odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej,
5) wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia,
6) właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie dokumentacji w postaci programów
szkolenia, dzienników zajęć, protokołów przebiegu egzaminów i rejestru wydanych
zaświadczeń.
Szkolenie w dziedzinie BHP rozumiane jest jako kształcenie, doszkalanie lub doskonalenie
pracowników w pozaszkolnych formach kształcenia. Powinno zapewniać pracownikom:

zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia
dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi
środkami i działaniami zapobiegawczymi,

poznanie przepisów oraz zasad BHP, praw, obowiązków i odpowiedzialności
w dziedzinie BHP,

nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych
osób, postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz udzielania pierwszej pomocy
osobie, która uległa wypadkowi.
Pracodawca/przełożony obowiązany jest w związku ze szkoleniami w dziedzinie BHP:
1) odbyć szkolenie w dziedzinie BHP w zakresie niezbędnym do wykonywania
ciążących na nim obowiązków i okresowo je powtarzać,
2) na własny koszt i w czasie pracy, przed dopuszczeniem pracownika do pracy,
przeszkolić go w zakresie BHP oraz prowadzić okresowe szkolenia w tym zakresie,
3) zapewnić pracownikowi odbycie, odpowiedniego do rodzaju wykonywanej pracy,
szkolenia, w tym przekazanie mu informacji i instrukcji dotyczących zajmowanego
stanowiska pracy lub wykonywanej pracy,
4) w razie wykonywania pracy na terenie zakładu pracy pracodawcy przez pracownika
innego pracodawcy – pracodawca zapewnia poinformowanie tego pracownika
o zagrożeniach dla bezpieczeństwa i zdrowia podczas pracy na tym terenie. Uzyskanie
tych informacji pracownik potwierdza podpisem.
Istnieje wyraźny zakaz dopuszczenia pracownika do pracy, do której wykonania nie posiada
on kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz
zasad BHP.
Warto zwracać uwagę na podstawowy, związany ze szkoleniami BHP, obowiązek
pracownika: pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami
oraz zasadami BHP.
VII.2. Rodzaje szkoleń w dziedzinie BHP
Zasady szkolenia pracodawców i pracowników powstały w oparciu o podział szkoleń
z zakresu BHP. Są to szkolenia:
1) wstępne,

instruktaże ogólne (szkolenia wstępne ogólne),

instruktaże stanowiskowe (szkolenia wstępne na stanowisku pracy),
2) okresowe.
Programy poszczególnych rodzajów szkoleń powinny być dostosowywane do rodzajów
i warunków prac wykonywanych przez uczestników szkolenia. Powinny być one
przechowywane przez pracodawców.
Szkolenie wstępne jest przeprowadzane w formie trwającego minimum 2 godziny lekcyjne
instruktażu. Umożliwia uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności
dotyczących wykonywania pracy w sposób bezpieczny, czyli zgodnie z zasadami i przepisami
BHP.
Szkolenie okresowe może być prowadzone na kilka sposobów. Wyszczególnić można
następujące, możliwe do zastosowania formy:

seminarium – szkolenie nie krótsze niż 5 godzin lekcyjnych,

kurs – szkolenie nie krótsze niż 15 godzin lekcyjnych,

samokształcenie kierowane – szkolenie odbywające się na odległość, na podstawie
materiałów przekazywanych przy pomocy poczty, Internetu, przy jednoczesnym
zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców.
Szkolenie wstępne – instruktaż ogólny
Przechodzą je wszyscy nowozatrudnieni pracownicy, studenci na praktykach studenckich
oraz uczniowie szkół zawodowych na praktykach szkolnych przed rozpoczęciem pracy.
Przekazywana jest im wiedza z zakresu podstawowych przepisów BHP, szczegółowych
przepisów i zasad BHP w danym zakładzie pracy oraz zasady udzielania pierwszej pomocy
w razie wypadku.
Szkolenie takie prowadzi pracownik służby BHP, osoba wykonująca zadania służby BHP,
pracodawca wykonujący zadania służby BHP lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę,
z kwalifikacjami wykładowcy i po wymaganym przeszkoleniu.
Szkolenie wstępne – instruktaż stanowiskowy
Przechodzą je Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych, innych z czynnikami
szkodliwymi, uciążliwymi lub niebezpiecznymi, Studenci na praktykach studenckich a także
Uczniowie szkół zawodowych na praktykach szkolnych.
Przekazywana jest im wiedza o szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych czynnikach
środowiska pracy na stanowisku pracy, ryzyku zawodowym, sposobach ochrony przed
zagrożeniami oraz metodach bezpiecznego wykonywania pracy.
Instruktaż stanowiskowy przeprowadza pracodawca lub wyznaczona przez niego osoba
kierująca pracownikami. W obu przypadkach taki instruktor powinien posiadać odpowiednie
kwalifikacje, doświadczenie zawodowe oraz przeszkolenie z metod prowadzenia instruktażu.
Szkolenie okresowe
Obowiązkowym szkoleniom okresowym w dziedzinie BHP podlegają:
1) pracodawcy i inne osoby kierujące pracownikami,
2) pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych,
3) pracownicy inżynieryjno – techniczni,
4) pracownicy służby BHP i inne osoby wykonujące zadania tej służby,
5) pracownicy administracyjno – biurowi.
Szkolenia okresowe przeprowadzane są na zasadach podanych w tabeli:
Kolejne
Grupa
Forma szkolenia
Pierwsze szkolenie okresowe szkolenia
okresowe
Pracodawcy i kierownicy
seminarium, kurs, samokształcenie do 6 miesięcy od rozpoczęcia
kierowane
Pracownicy zatrudnieni
na stanowiskach
instruktaż
robotniczych
Pracownicy
pracy
do 12 miesięcy od rozpoczęcia
pracy
seminarium, kurs, samokształcenie do 12 miesięcy od rozpoczęcia
administracyjno - biurowi kierowane
pracy
Sprawdzenie wiadomości w tym przypadku odbywa się przed komisją powołaną przez
organizatora szkolenia. Po pozytywnym zaliczeniu egzaminu, zaświadczenie o ukończeniu
szkolenia okresowego przechowywane jest w aktach osobowych pracownika.
VII.3. Problematyka dydaktyczna instruktaży stanowiskowych
Osoba odpowiadająca za przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego powinna mieć na
względzie uwarunkowania podejścia dydaktycznego do pracowników i całego instruktażu.
Szkolenie to powinno być przeprowadzone sprawnie i skutecznie, przy poruszeniu wszystkich
wymaganych zagadnień. Wykładowca musi zwrócić więc uwagę na następujące fakty:
1) Podmiotem szkolenia są osoby dorosłe – uczniowie i studenci szybciej przyjmują
wiedzę pisaną, mówioną niż ich starsi koledzy, którzy pracują w zawodzie kilka lat.
Dla nich bardziej efektywne i skuteczne będzie nawiązywanie do ich własnego
doświadczenia, przy jednoczesnej minimalizacji przekazywania tzw. „suchej” wiedzy.
2) Czas szkolenia – powinno się ono odbywać w godzinach 9:00 – 15:00 ze względu na
warunki skupienia się słuchaczy. Wcześniej są oni zmęczeni bądź nierozbudzeni,
później – zmęczeni całym dniem pracy. W obu przypadkach zapamiętają ze szkolenia
dużo mniej niż w sugerowanym przedziale czasowym.
3) Złożoność treści merytorycznych – w ramach jednego modułu szkolenia najpierw
powinny być przekazywane te opisowe (humanistyczne) później ścisłe (wzory,
równania) treści. Moduły należy tak dobrać, by najwcześniej poruszana była tematyka
do 5 lat
do 3 lat
do 6 lat
najistotniejszych zagadnień programowych. W miarę upływu czasu szkolenia,
zdolności skupienia się i zapamiętywania słuchaczy będą bowiem malały.
4) Warunki szkolenia – szkolenie powinno odbywać się na stanowisku pracy. Warunki
szkolenia powinny zapobiegać rozpraszaniu się pracowników oraz zapewniać
spełnienie ich wszelkich potrzeb fizjologicznych (toaleta, przerwy na kawę, herbatę,
drugie śniadanie).
5) Stres – ograniczanie stresu związanego z relacjami przełożony – pracownik. Nie
sugerować wyciągania konsekwencji z zadawania pytań (to bardzo skutecznie
demotywuje), starać się zachęcić pracowników do samodzielnego poszerzania swoich
umiejętności i wiedzy na temat przedmiotu szkolenia. Stosować metodę nagród. Nie
wolno stosować metody kar.
6) Jasne określenie celu szkolenia – niezbędne podczas szkoleń osób dorosłych, które
potrzebują informacji na temat zasadności, ich zdaniem, „marnowania czasu na
szkoleniu”. Wskazane jest umówienie problematyki ekonomii bezpieczeństwa.
Pieniądze są często najlepszym argumentem, motywującym do nauki.
Do osiągnięcia efektu w postaci zapamiętania przez pracownika prawidłowego wykonania
czynności, konieczna jest również prawidłowa realizacja poszczególnych modułów szkolenia
według poniższego schematu – ważne zachowanie kolejności poszczególnych elementów:
1) wzorcowy pokaz z omówieniem (wolno, dokładnie),
2) wzorcowy pokaz w czasie rzeczywistym,
3) samodzielne wykonanie,
4) korygowanie błędów,
5) ponowne wykonanie,
6) korygowanie błędów,
7) prawidłowe wykonanie,
8) omówienie końcowe.
Podczas instruktażu stanowiskowego warto zastanowić się nad użyciem pomocy
dydaktycznych, które bez wątpienia podniosą jego atrakcyjność. Mogą to być:

urządzenia i sprzęt używane na stanowisku pracy w toku realizacji zadań
pracowniczych,

folie,

zdjęcia i filmy.
Sprawdzenie wiadomości i umiejętności uzyskanych bądź utrwalonych podczas instruktażu
stanowiskowego powinno składać się z egzaminu teoretycznego i praktycznego. Jeśli
pracownik uzyska negatywny wynik choćby jednego z nich, nie może zostać dopuszczony do
pracy.
PYTANIA KONTROLNE CZĘŚCI 7: - zakreśl prawidłową odpowiedź1. Organizatorem szkolenia w dziedzinie BHP może być tylko pracodawca [Tak/Nie]
2. Szkolenia w dziedzinie BHP to szkolenia wstępne (składające się w części ogólnej
oraz instruktażu stanowiskowego) oraz szkolenia okresowe [Tak/Nie]
3. Czas pomiędzy pierwszym szkoleniem okresowym pracodawców a kolejnymi wynosi
nie więcej niż 5 lat [Tak/Nie]
4. Niespełnienie podstawowych potrzeb fizjologicznych człowieka może skutecznie
zdemotywować go do nauki [Tak/Nie]
5. Pracownik, który nie ukończy szkolenia wstępnego (np. nie zda egzaminu
końcowego) może być dopuszczony do pracy pod warunkiem oświadczenia większej
staranności w wykonywaniu powierzanych mu obowiązków [Tak/Nie]