Ojcowie Europy

Ojcowie Europy
Autor: Beata Łuba-Królik
Korekta (2015 r.): Marek Chałas
Ojcowie Europy
Skrócony opis lekcji
W trakcie lekcji uczniowie poznają rolę „Ojców założycieli” w procesie tworzenia wspólnej
Europy oraz przyczyny powstania zjednoczonej Europy. Lekcja jest przeznaczona dla uczniów
gimnazjum. Scenariusz jest przeznaczony na 1 jednostkę lekcyjną.
Cele lekcji

poznanie założeń, celów i historii Unii Europejskiej,

zapoznanie się z rolą „Ojców –założycieli” w procesie tworzenia się wspólnej Europy,

ćwiczenie umiejętności selekcji i wyszukiwania potrzebnych informacji.
Słowa kluczowe

Ojcowie – założyciele,

Plan Schumana,

Europejska Wspólnota Węgla i Stali.
Metody realizacji zajęć

praca w grupach,

praca z tekstem,

mini wykład,

dyskusja.
Oczekiwane rezultaty
Po zajęciach uczeń:

wymienia nazwiska polityków uważanych za twórców wspólnej Europy,

określa przyczyny, dla których dążono do powstania Wspólnoty Europejskiej,

ocenia wkład poszczególnych postaci w tworzenie zjednoczonej Europy.
Narodowy Bank Polski
2
Ojcowie Europy
Materiały:

materiał pomocniczy nr 1 – tekst „Ojcowie Europy’”,

duże arkusze papieru, flamastry.
Proponowany przebieg zajęć
1.
Przeczytaj uczniom słowa Wiktora Hugo, wypowiedziane w 1849 r.:
„Przyjdzie taki dzień, kiedy wszystkie narody na naszym kontynencie, nie trąc swojej
odrębności, ani chwalebnej indywidualności, złączą się w wyższą jedność i stworzą europejskie
braterstwo. Przyjdzie taki dzień, kiedy nie będzie innych pól bitew niż rynki otwierające się na
idee. Przyjdzie taki dzień, kiedy kule armatnie i bomby zamienią się na głosy” Zapytaj czy
można dzisiaj powiedzieć, że „wizja” Hugo spełniła się? Podyskutuj o tym z uczniami.
2.
Powiedz, że wizja zjednoczonej Europy ma swoją długowieczną historię. Można ją odnaleźć już
w średniowieczu. Wielu autorów w różnych państwach i w różnych okresach wniosło wkład
do idei wspólnej Europy. Jednak to doświadczenia dwóch wojen światowych, które
zdewastowały Europę w pierwszej połowie XX wieku były bodźcem do podjęcia konkretnych
kroków kładących kres sporom oraz nienawiści i do wprowadzenia trwałego pokoju pomiędzy
wcześniejszymi wrogami. W latach 1945 - 1950 grupa mężów stanu różnych państw Europy
Zachodniej zaczęła przekonywać swoje narody do stworzenia nowego porządku w Europie
zbudowanego na wspólnym interesie i zagwarantowanego przez traktaty. Do osób uważanych
za ojców integracji europejskiej zalicza się przede wszystkim: R. Schumana, J. Monneta,
A. De Gasperiego, K. Adenauera, P.H. Spaaka, W. Churchilla.
3.
Podziel klasę na grupy, rozdaj materiał pomocniczy nr 1, przedstawiający króciutkie biografie
twórców wspólnej Europy. Poproś o przeczytanie biografii oraz odpowiedź na pytania:

Jakie cele przyświecały „Ojcom – założycielom” wspólnej Europy?

Jakie doświadczenia przedstawionych polityków mogły mieć wpływ na głoszone przez
nich poglądy?

Jakie sposoby wiodące do zjednoczonej Europy proponowali „Ojcowie”?
Narodowy Bank Polski
3
Ojcowie Europy

Czy w przedstawionych biografiach „Ojców zjednoczonej Europy” występują jakieś
podobieństwa?
4.
Podsumowując lekcję zapytaj uczniów, czy ich zdaniem zakładane przez „Ojców założycieli”
cele zostały zrealizowane? Podyskutuj na temat – czy XXI wiek stawia przed zjednoczoną Europą
nowe wyzwania, trudności? Jakie?
5.
Zaproponuj, aby uczniowie zastanowili się i wynotowali współczesne postacie działające na
rzecz rozszerzania i pogłębiania integracji Europy. Uczniowie mogą w grupach opracować mapę,
słownik, gazetkę itp. pt. „Ludzie Europy”, w których zamieszczą krótkie informacje, ciekawostki,
wypowiedzi, zdjęcia itp. Osób działających na rzecz zjednoczenia Europy. Zadanie to może być
pracą domową lub stanowić temat następnej lekcji.
Narodowy Bank Polski
4
Ojcowie Europy
Materiały dla uczniów
Materiał pomocniczy nr 1
Tekst „Ojcowie Europy”
Jean Monnet (ur. 1888 - zm. 1979)
Francuski doradca ds. gospodarczych i politycznych. W czasie I wojny światowej Monnet został
mianowany przez prezydenta Francji pośrednikiem ds. gospodarczych pomiędzy Francją a jej
sojusznikami. Następnie, był zastępcą sekretarza generalnego Ligi Narodów tuż po jej
utworzeniu w 1919 roku. Podczas II wojny światowej, został wysłany przez rząd brytyjski do
USA, jako członek brytyjskiej rady ds. dostaw wojennych, gdzie został doradcą prezydenta
Roosevelta.
Po wojnie stanął na czele francuskiego komitetu ds. modernizacji kraju. Opracował plan
restrukturyzacji gospodarki, tzw. plan Monneta. Jego realizacja przyczyniła się do szybkiego
wzrostu gospodarczego Francji (wzrosła zwłaszcza produkcja elektryczności, węgla i stali).
Nigdy nie należał do żadnej partii politycznej.
Autor tzw. planu Schumana, polegającego na oddaniu "całej francuskiej i niemieckiej produkcji
węgla i stali pod międzynarodową władzę, otwartą na udział innych krajów europejskich". Plan
ten przyczynił się do powołania w 1951 r. Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS). Był to
największy sukces Monneta - powstała francusko-niemiecka oś zjednoczenia europejskiego.
Monnet stanął na czele Wysokiej Władzy - organu wykonawczego EWWiS. Później stworzył
Komitet na rzecz Stanów Zjednoczonych Europy – organizacja ta do roku 1975 popularyzowała
ideę integracji europejskiej i wspierała współpracę gospodarczą państw zachodnioeuropejskich.
W 1976 roku szefowie rządów i państw EWG nadali mu tytuł Obywatela Europy.
Robert Schuman (ur. 1886 - zm. 1963)
Minister spraw zagranicznych Francji w latach 1948-52. Jedna z kluczowych postaci w historii
zjednoczonej Europy. Współtwórca idei powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.
Po studiach prawniczych w Niemczech, rozpoczął praktykę adwokacką w Metz - wówczas
mieście niemieckim.
W 1919 roku został deputowanym francuskiego parlamentu z departamentu Mozeli z list Partii
Ludowej. Zwykle jednak nie zabierał głosu w burzliwych debatach parlamentarnych okresu
Narodowy Bank Polski
5
Ojcowie Europy
międzywojennego. Po klęsce Francji, poparł początkowo kapitulancki rząd Petaina i zachował
w nim stanowisko podsekretarza stanu. Ale w kilkanaście dni później podał się do dymisji.
Aresztowany i deportowany w głąb Niemiec, uciekł w 1942 roku. Współpracował z francuskim
ruchem oporu.
Po
wojnie
brał
udział
w
powstaniu
Ludowego
Ruchu
Republikańskiego
(MRP).
W Zgromadzeniu Narodowym zasiadał nieprzerwanie od 1945 aż do 1962 roku. Zajmował
rozmaite stanowiska rządowe; ministra finansów, premiera i - przede wszystkim - w latach
1948-52 - szefa francuskiej dyplomacji.
Opowiadał się za umocnieniem współpracy francusko-niemieckiej; ostro sprzeciwiał się
powojennej izolacji Niemiec.
Uczestniczył w opracowaniu planu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali – projektu oddania pod
wspólną władzę francuskiego i niemieckiego węgla oraz stali. Przedstawił ten plan francuskiej
Radzie Ministrów, a następnie - 9 maja 1950 roku – francuskiemu i europejskiemu
społeczeństwu. W swojej Deklaracji pisał: „pokój na świecie nie może zostać zapewniony bez
twórczych wysiłków, które odpowiadają wielkości zagrożenia (...) Europy nie można stworzyć
za jednym zamachem, ani przez proste połączenie: powstanie ona poprzez konkretne fakty, które
dopiero stworzą solidność czynu. Zjednoczenie narodów europejskich wymaga wymazania
wiekowego przeciwieństwa
pomiędzy
Francją a Niemcami. Rozpoczęte dzieło musi
w pierwszym rzędzie objąć Niemcy i Francję”.
EWWiS miała prowadzić do utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, połączenia ludzi poza
wzajemnymi animozjami, uprzedzeniami i uczuciem zemsty. Schuman popierał również projekt
Europejskiej Wspólnoty Obronnej
- odrzucony przez francuski parlament w latach
pięćdziesiątych. Po utworzeniu EWG, w latach 1958-60 był przewodniczącym Europejskiego
Zgromadzenia Parlamentarnego - poprzedniczki Parlamentu Europejskiego, a do 1963 roku jego członkiem.
Alcide de Gasperi (ur. 1881 - zm. 1954)
Premier i minister spraw zagranicznych Włoch w latach 1945-53, współautor i realizator
koncepcji integracji europejskiej. Współinicjator utworzenia w 1949 roku Rady Europy i w 1951
Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.
Pochodził z Pieve Tesino, w regionie Trentino na pograniczu północnych Włoch i Austro –
Węgier. Po ukończeniu liceum studiował filologię w Wiedniu, a następnie pracował jako
dziennikarz. W okresie młodości stykał się w jednakowym stopniu z rodzimą kulturą włoską, jak
i z odmienną, austriacką, z kręgu kultury niemieckiej.
Narodowy Bank Polski
6
Ojcowie Europy
Od 1911 roku był posłem swojej prowincji do parlamentu austriackiego. Po upadku monarchii
habsburskiej terytorium Trentino znalazło się w granicach Włoch. Wówczas de Gasperi znalazł
się wśród założycieli Partii Ludowej. Po jej rozwiązaniu za czasów Mussoliniego, trafił do
więzienia. Następnie pracował w watykańskiej bibliotece i pisał artykuły do dziennika
"L'Ilustrazione Vaticana". W czasie wojny przyczynił się do powstania Chrześcijańskiej
Demokracji i został wybrany jej sekretarzem generalnym. Partia ta opowiadała się za państwem
pluralistycznym, parlamentarnym i zdecentralizowanym.
Lata rządów de Gasperiego nazywane są "erą de Gasperiego" i są próbą odbudowy wizerunku
Włoch na arenie międzynarodowej, a także przystąpienia kraju do NATO i Europejskiej
Wspólnoty Węgla i Stali. Był zwolennikiem utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej,
widząc w idei wspólnych sił zbrojnych rozwiązanie problemu wojen na Starym Kontynencie.
Paul Henri Spaak (ur. 1899 - zm. 1972)
W latach 1936–1939 oraz 1945–1958 belgijski premier i minister spraw zagranicznych
w różnych rządach. W latach 1952–1953 przewodniczący Zgromadzenia Ogólnego Europejskiej
Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), a od 1956 r. Sekretarz Generalny NATO. Uczestniczył w
pierwszych próbach integracji europejskiej - współtwórca Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.
Opowiadał się za neutralnością Belgii, a tuż przed wojną – za wzmocnieniem belgijskiej obrony.
W latach okupacji hitlerowskiej wraz z całym gabinetem opuścił Belgię przenosząc się do
Londynu, gdzie pracował nad utworzeniem unii celnej Beneluksu, która weszła w życie w 1948
roku.
W belgijskim rządzie w Londynie Spaak był ministrem handlu, pracy, spraw socjalnych
i zdrowia publicznego. Równocześnie starał się stworzyć nową Belgijską Partię Socjalistyczną na
wzór brytyjskiej Labour Party.
Spaak doprowadził do przystąpienia Belgii do Paktu Północnoatlantyckiego.
Przewodniczył komitetowi, powołanemu w Messynie do opracowania planu Europejskiego
Wspólnego Rynku. Brał udział w dyskusjach nad kształtem Traktatów Rzymskich. Spaak zapisał
się na kartach podręczników historii jako inspirator i siła napędowa integracji europejskiej. Stał
się orędownikiem projektu europejskiego na długo przed faktycznym rozpoczęciem europejskiej
współpracy gospodarczej i politycznej.
Konrad Adenauer (ur. 1876 - zm. 1967)
Pierwszy kanclerz Niemiec po wojnie. Współtwórca idei zjednoczonej Europy, wielki rzecznik
powojennego pojednania Niemiec i Francji.
Narodowy Bank Polski
7
Ojcowie Europy
Absolwent ekonomii i prawa na uniwersytetach we Freiburgu, Monachium i Bonn. W 1917 roku
został nadburmistrzem Kolonii. Przyczynił się do rozwoju miasta: powstały nowe zakłady, kwitł
handel, utworzono uniwersytet, nowe szkoły.
Po dojściu Hitlera do władzy, Adenauer musiał ustąpić ze stanowiska. Otrzymał też zakaz
pobytu w Kolonii. Po wojnie, 69-letni polityk rozpoczął nowy etap swojej kariery. Był jednym ze
współzałożycieli CDU w brytyjskiej strefie okupacyjnej, a po zwycięstwie chadecji w wyborach
parlamentarnych w 1949 roku został pierwszym kanclerzem RFN. Miał wówczas 72 lata.
Projekty integracji europejskiej Adenauer snuł już od roku 1919. Proponował wówczas oddanie
wojskowo-przemysłowego potencjału państw niemieckich pod zarząd wspólnej Rady. Sądził,
że gwarancją pokoju w Europie jest pojednanie francusko-niemieckie.
Zjednoczona Europa - zdaniem Adenauera - stanowiła gwarancję powstrzymania zwycięskich
potęg przed nowym sojuszem, dając szansę przyjęcia Niemiec do wolnego świata. Stąd udział
Adenauera w pracach nad powołaniem EWWiS i zawarcie Paktu Elizejskiego z Francją.
Europa taka, jaką znamy dzisiaj, nie powstałaby bez aktywności Adenauera na gruncie
prowadzonej przez siebie polityki zagranicznej i przekonania innych państw europejskich
o potrzebie integracji europejskiej.
Winston Churchill (ur. 1874 - zm. 1965)
Premier Wielkiej Brytanii w czasie drugiej wojny światowej, jeden z liderów koalicji
antyhitlerowskiej. W czasie słynnego przemówienia w 1946 roku mówiąc o powojennym
podziale kontynentu jako pierwszy użył terminu "żelazna kurtyna".
Wzywał do powołania Stanów Zjednoczonych Europy.
Ukończył Królewską Akademię Wojskową w Sandhurst ze stopniem oficera w pułku huzarów.
Początkowo był korespondentem wojennym na Kubie, służył w Indiach i w Afryce Płd.
Karierę polityczną rozpoczął w 1900 roku, zostając posłem w Izbie Gmin z ramienia
konserwatystów - unionistów (zwolenników unii z Irlandią). W latach dwudziestych wchodził
w skład kolejnych rządów, równocześnie zasiadał w brytyjskim parlamencie. W latach
trzydziestych
otwarcie krytykował
politykę brytyjską
za
uległość
wobec Gandhiego
i nacjonalistów hinduskich oraz za ustępstwa wobec Hitlera.
Po wybuchu II wojny światowej został ministrem marynarki wojennej, a 10 maja 1940 roku stanął
na czele ponadpartyjnego rządu. Był współtwórcą koalicji Wielkiej Brytanii z USA
Narodowy Bank Polski
8
Ojcowie Europy
i ze Związkiem Radzieckim. Uczestniczył w konferencjach Wielkiej Trójki w Teheranie, Jałcie
i Poczdamie.
Pomimo sukcesów Churchilla na arenie międzynarodowej jego partia przegrała powojenne
wybory parlamentarne. Ponownie został premierem pod koniec 1951 roku, ale w cztery lata
później zrezygnował z urzędu ze względów zdrowotnych. W 1953 roku otrzymał literacką
Nagrodę Nobla za liczne eseje historyczne, a przede wszystkim za 12-tomowe pamiętniki.
Winston Churchill był wśród orędowników integracji europejskiej jej zagorzałym obrońcą.
Linki

http://europa.eu/about-eu/eu-history/foundingfathers/index_pl.htmhttp://ec.europa.eu/polska/index_pl.htm

http://www.odm.gov.pl/pl/

http://www.uniaeuropejska.org/
Narodowy Bank Polski
9
www.nbp.pl