Ojcowie i dzieci badanie potrzeb ojców związanych z

Transkrypt

Ojcowie i dzieci
badanie potrzeb ojców związanych z
wychowywaniem małych dzieci - raport
Warszawa, grudzień 2014 r.
Spis treści
1.
WPROWADZENIE ....................................................................................................................................... 3
2.
METODOLOGIA ........................................................................................................................................ 4
3.
4.
2.1.
Cele badania i pytania kluczowe ..................................................................................................... 4
2.2.
Metody badania .................................................................................................................................. 4
WYNIKI ...................................................................................................................................................... 6
3.1.
Jacy ojcowie wzięli udział w badaniu? ........................................................................................... 6
3.2.
Doświadczenia ojców związane z pełnieniem obowiązków rodzicielskich.............................. 8
3.3.
Umiejętności i wiedza ojców na temat wychowania, rozwoju dzieci ..................................... 16
3.4.
Czego chcą i czego powinni nauczyć się ojcowie, aby być lepszymi ojcami? ................... 25
3.5.
Jakie powinny być szkolenia dla ojców? ...................................................................................... 28
Podsumowanie ...................................................................................................................................... 32
© 2014 Copyright Ośrodek Ewaluacji Sp. z o. o.
2
1. WPROWADZENIE
Przedstawiamy raport końcowy z badania „Ojcowie i dzieci”, które zostało przeprowadzone od
października do grudnia 2014 roku. Badanie było realizowane na zlecenie Fundacji Rozwoju Dzieci
im. Jana Amosa Komeńskiego oraz Fundacji Heinrich Böll Stiftung.
Serdecznie dziękujemy wszystkim respondentom, którzy wzięli udział w badaniu, za otwartość i
gotowość dzielenia się z nami swoimi opiniami.
Na szczególne podziękowania zasługują tu eksperci – trenerzy prowadzący zajęcia z ojcami:
Krzysztof Górski i Michał Wroński.
Dziękujemy również Pani Urszuli Zimoląg z Fundacji Komeńskiego za wsparcie w organizacji
badania.
W raporcie używane są cytaty z wypowiedzi respondentów. Oznaczone są w tekście niebieską
kursywą.
3
2. METODOLOGIA
2.1. Cele badania i pytania kluczowe
Fundacja Komeńskiego planuje przygotowanie specjalnych warsztatów dla ojców, które między
innymi pozwolą im odkryć radość z opieki nad swoim dzieckiem i zachęcą do dzielenia się
obowiązkami z matkami. Aby stworzyć ofertę warsztatową dla ojców konieczne było
przeprowadzenie analizy potrzeb ojców w zakresie współwychowywania małych dzieci w wieku 05 lat.
Badanie, którego wyniki prezentujemy w raporcie, służyły zidentyfikowaniu potrzeb szkoleniowych i
rozwojowych ojców, ale też poznaniu obecnej sytuacji ojców w zakresie wychowywania dzieci.
Cele badania zostały określone w sposób następujący:

Poznanie doświadczeń i opinii ojców związanych z wychowywaniem dzieci.

Analiza potrzeb szkoleniowych ojców w zakresie rozwoju i wychowania dzieci.

Wskazanie wyzwań dotyczących szkoleń dla ojców oraz sformułowanie
wniosków i rekomendacji dotyczących pracy z tą grupą odbiorców.
W badaniu poszukiwano odpowiedzi na następujące pytania:

Jakie są doświadczenia ojców związane z pełnieniem obowiązków rodzicielskich?

Jaki jest poziom umiejętności i wiedzy ojców na temat wychowania, rozwoju dzieci?

Jakiego wsparcia oczekują ojcowie, by dzielić obowiązki rodzicielskie z kobietami?

Czego powinni się nauczyć uczestnicy szkoleń dla ojców?

W jaki sposób będą w przyszłości mogli wykorzystywać nabyte umiejętności i wiedzę?

Jaka jest ich postawa wobec współwychowywania dzieci?

Jaka jest ich postawa wobec szkoleń?
Pytania te wyznaczały ramy badania i nadawały kierunek analizie zgromadzonych danych.
2.2. Metody badania
Zastosowano różne metody zbierania danych po to, by dane uzupełniały się i weryfikowały
wzajemnie. Poniżej krótko omawiamy te metody, jednocześnie traktujemy je jako etapy w
badaniu.
4
I.
Po ustaleniu szczegółowej koncepcji badania z Fundacją Komeńskiego przygotowano
ankietę do Animatorek Grup Zabawowych1. Miała ona służyć eksploracji przedmiotu
badania. Animatorki prowadząc na co dzień zajęcia dla rodziców i dzieci mają swoje
spostrzeżenia na temat roli ojców we współwychowywaniu dzieci oraz są w stanie
wskazać, jakie szkolenia są dla nich interesujące i najbardziej potrzebne.
II.
Kolejnym etapem były zogniskowane wywiady grupowe z ojcami w dwóch gminach –
Biecz (województwo małopolskie) i Niwiska (województwo podkarpackie). Ich celem
było zebranie pogłębionych, opisowych danych o sytuacji ojców. Dodatkowo odbył
się jeden wywiad indywidualny z ojcem. Wywiady dostarczyły również zagadnień,
kategorii, które zostały wykorzystane w kolejnym etapie – badaniu ilościowym.
III.
W ramach badania została również przeprowadzona ankieta internetowa CAWI
skierowana równolegle do ojców i do matek, której głównym celem było zebranie
danych ilościowych. Ankiety były rozsyłane do Animatorek Grup Zabawowych z
prośbą o przekazanie ich rodzicom. Informacja o badaniu i link do ankiety został też
zamieszczony na portalu Sieci PREMD2, a także w newsletterze Fundacji Sto Pociech.
Również Ośrodek Ewaluacji rozsyłał zaproszenie do udziału w badaniu do różnych grup
rodziców, m.in. przez media społecznościowe.
Dzięki temu, że ankiety wypełniali i ojcowie, i matki, można było poznać rolę i postawy
ojców widzianą z dwóch perspektyw.
IV.
Na zakończenie badania przeprowadzono dwa wywiady z trenerami, którzy od kilku lat
prowadzą zajęcia z ojcami (warsztaty i grupy wsparcia) – Krzysztofem Górskim i
Michałem Wrońskim. Ich wiedza trenerska i ekspercka dotycząca ojców pomogła w
analizie danych, zweryfikowaniu opinii oraz formułowaniu wniosków z badania.
W podsumowaniu prezentujemy zastosowane metody na poniższym schemacie:
Grupy Zabawowe - to cotygodniowe zajęcia dla małych dzieci i ich rodziców. Prowadzi je animatorka, która
pokazuje, jak pomagać dzieciom w rozwoju, bawiąc się i spędzając wspólnie czas. Fundacja Komeńskiego
zainicjowała tę formę zajęć w Polsce. Obecnie działa kilkaset Grup Zabawowych w całym kraju.
1
2
PREMD – Partnerstwo na rzecz Edukacji i Rozwoju Małych Dzieci, www.premd.org.pl
5
Ankieta internetowa - Animatorki Grup
Zabawowych (15)
2 zogniskowane wywiady grupowe - ojcowie
(15)
Ankieta internetowa CAWI - matki (136) i
ojcowie (94)
2 wywiady indywidualne trenerzy pracujący z ojcami
Rysunek 1: Schemat badania „Ojcowie i dzieci” – metody i próba badawcza
3. WYNIKI
3.1. Jacy ojcowie wzięli udział w badaniu?
Na początek warto scharakteryzować grupę ojców, którzy wzięli udział w badaniu. Zdecydowana
większość ojców, którzy wypełniali ankietę, ma jedno dziecko. Co dziesiąty ankietowany ojciec ma
dwoje, a jeden troje dzieci. Podobnie było w przypadku ojców, którzy brali udział w wywiadach
grupowych. Tam również dominowali ci posiadający jedno dziecko.
Zdecydowana większość badanych mieszka w dużym mieście wojewódzkim, część badanych
mieszka też w miastach powiatowych. Wśród badanych znaleźli się mieszkańcy małych miast
gminnych, a nawet wsi. W ankiecie te dwie ostatnie kategorie są najmniej liczne, ale za to ojcowie
z małych miejscowości brali udział w wywiadach grupowych.
6
6%
Wieś
10%
14%
Małe miasto
(gmina)
Średnie miasto
(stolica powiatu)
70%
Duże miasto (stolica
województwa)
Wykres 1. Zestawienie odpowiedzi na pytanie: Gdzie mieszkasz? (N=94)
Badani ojcowie w przeważającej większości mają od 31 do 40 lat. Zdecydowanie mniej jest ojców
pomiędzy 25 a 30 rokiem życia (14%) oraz powyżej 41 roku życia (7%).
1%
7%
4%
14%
18-24
25-30
31-35
38%
36-40
36%
41-45
powyżej 45
Wykres 2. Zestawienie odpowiedzi na pytanie: Ile masz lat? (N=94)
Wśród badanych dominują ojcowie z wyższym wykształceniem (88%), a drugą grupę stanowią
ojcowie z wykształceniem średnim. Jeden ojciec ma wykształcenie zawodowe i jeden
podstawowe.
Sytuację ojców determinuje również ich sytuacja zawodowa. Ma ona ogromny wpływ między
innymi na to, w ile czasu ojciec spędza ze swoim dzieckiem. Z ankiet wynika, że ¾ ojców ma stałą
pracę, w pełnym wymiarze godzin. Spośród ojców na wywiadach wszyscy deklarowali, że mają
stałą pracę. Kilku ojców pracuje w niepełnym wymiarze godzin. Natomiast 15 % badanych
deklaruje „inną sytuację zawodową” i jak się okazuje, jest to przede wszystkim prowadzenie
własnej działalności gospodarczej.
7
2%
pracuję w pełnym
wymiarze godzin
15%
pracuję w
niepełnym
wymiarze godzin
6%
pracuję dorywczo
77%
inna sytuacja,
jaka?
Wykres 3. Zestawienie odpowiedzi na pytanie: Jaka jest Twoja sytuacja zawodowa? (N=94)
 Podsumowując, badani ojcowie w większości mają jedno dziecko. Mają od 31 do 40
lat, są mieszkańcami miast, mają wyższe wykształcenie i pracują zawodowo.
3.2. Doświadczenia ojców związane z pełnieniem obowiązków
rodzicielskich
Jednym z podstawowych wymiarów ojcostwa jest spędzanie czasu ze swoim dzieckiem. Zapytano
o to zarówno ojców, jak i mamy. Najwięcej badanych spędza ze swoim dzieckiem od 1 do 3
godzin dziennie (43%). Znaczna grupa ojców (35%) deklaruje też, że spędza z dzieckiem dużo
czasu – od 4 do 8 godzin dziennie. Ogólne deklaracje ojców pokrywają się z opiniami matek na
temat ilości czasu, jaki ojcowie spędzają z dziećmi, tendencja jest podobna w obu grupach.
Jednak z poniższego wykresu można wywnioskować, że matki są bardziej krytyczne w opiniach na
temat ojców niż sami ojcowie. Na przykład jeśli ojcowie deklarują dużą ilość czasu, jaki poświęcają
dziecku, matek, które wybierają taką samą odpowiedź jest znacznie mniej niż ojców. I odwrotnie:
małą ilość czasu spędzanego z dzieckiem deklaruje dość mała grupa ojców, natomiast wybiera tę
odpowiedź więcej matek. Najbardziej zbieżne opinie są w przypadku kategorii 31 min – 60 min.
Niemal tyle samo ojców i matek podaje, że właśnie tyle czasu ojciec spędza zwykle z dzieckiem.
8
Ile czasu dziennie ojciec zwykle spędza ze swoim
dzieckiem/dziećmi?
Odpowiedzi matek
w ogóle nie spędza czasu z dzieckiem
1%
0%
mniej niż 30 min
1%
Odpowiedzi ojców
4%
15%
14%
31-60 min
39%
1-3 godziny
32%
4-8 godz
cały dzień
trudno powiedzieć
1%
43%
35%
4%
3%
7%
Wykres 4. Zestawienie odpowiedzi na pytanie: Ile czasu dziennie zwykle spędzasz ze swoim
dzieckiem/dziećmi? (ojcowie N= 94) oraz pytanie: Ile zwykle ojciec Twojego dziecka/dzieci spędza z nim
czasu dziennie? (matki N=136)
Różne jest więc postrzeganie ilości czasu spędzanego z dzieckiem. Można stwierdzić, że ojcowie
sami siebie widzą lepiej niż matki ich dzieci, które są bardziej krytyczne.
To, ile czasu ojciec spędza z dzieckiem w pewnym stopniu zależy od tego, w jakim wieku jest
dziecko i ile czasu ono samo spędza w domu. Dzieci badanych ojców w większości chodzą do
przedszkola (ponad 60% ankietowanych), drugą pod względem liczebności grupę stanowią
ojcowie, których dziećmi zajmuje się mama (37%), gdyż dzieci wielu ojców z tej grupy są w wieku
niemowlęcym i matki prawdopodobnie nie pracują zawodowo. 17% ojców deklaruje, że ich dzieci
są pod opieką dziadków lub opiekunki. W pozostałych przypadkach dzieci badanych ojców albo
chodzą na zajęcia Grupy Zabawowej albo do żłobka. Sytuacja, że to ojciec zajmuje się dzieckiem
(i być może jest na urlopie „tacierzyńskim”) dotyczy tylko 6 badanych.
Czas spędzany z dzieckiem jest też ściśle związany z sytuacją zawodową ojca. Jak wspomniano
wyżej, niemal wszyscy ojcowie pracują, niektórzy też pracują poza domem, a w domu są tylko w
weekendy.
Ja mogę sam na swoim przykładzie powiedzieć, że gdy mi się urodziła pierwsza córka, to ja pracowałem w
systemie czterech dni. Mnie nie było przez cztery doby ciągle, a przyjeżdżałem na weekend. Widziałem
dziecko raptem w sobotę, jak się przebudziło, coś zjadło, przebrałem dziecko i tyle. I już się pakowałem do
pracy i tak rok mi uciekł. I mówiąc szczerze widzę, że w tych 98% córka jest za żoną bardziej niż za mną. Ale
znowu po pewnym czasie zacząłem nadrabiać troszeczkę i raczej się tak szala wyrównuje teraz.
Ojciec FGI
Z wywiadów wynika, że ojcowie czują się odpowiedzialni za rodzinę, za jej utrzymanie i dlatego
dużo pracują. To jest główny powód, dla którego są z dziećmi zbyt krótko. Chęć zapewnienia
9
rodzinie dobrego poziomu życia, spełnienie aspiracji (dom, samochód, edukacja dzieci) była
podkreślana w wypowiedziach ojców, którzy brali udział w wywiadach.
Nie można wszystkiego zrobić naraz. Albo człowiek będzie siedział cały dzień z dzieckiem, poświęci mu w
pełni cały czas, to nie będzie miał za co mu kupić bo nie pójdzie do pracy i nie zarobi. I już jest dylemat: czy
siedzieć z dzieckiem, czy iść do pracy i zarobić. I już jest konflikt.
Ojciec, FGI
Wszyscy ojcowie przyznają, że chcieliby spędzać ze swoim dzieckiem więcej czasu. Udaje się to w
weekendy. Wówczas, gdy ojcowie są w domu, starają się być więcej z dziećmi, bo zdają sobie
sprawę, że dzieci za nimi tęsknią:
Mama na pewno za każdym razem jest najważniejsza, ale jak jednak taty długo nie ma, to widać, że ciągnie
do mnie, że ona chce ze mną czas spędzać.
Ojciec, FGI
Warto dowiedzieć się, jak ojcowie spędzają ten czas, co robią z dziećmi. Zestawienie odpowiedzi
prezentujemy na poniższym wykresie. Badani mogli wybrać wiele odpowiedzi i wskazać wszystkie
czynności, które robią wspólnie ze swoim dzieckiem.
10
Które z czynności wykonujesz z dzieckiem?
Odpowiedzi matek
Odpowiedzi ojców
78%
82%
Zabawa klockami, zabawkami w domu
76%
79%
Turlanie się, kotłowanie na podłodze, na łóżku,…
68%
Rozmowa z dzieckiem (cierpliwe odpowiadanie na…
Noszenie dziecka na rękach
67%
68%
Czytanie bajek, wierszyków
67%
Wycieczki, spacery tylko z dzieckiem (bez mamy…
54%
Odwiedziny u znajomych, spotkania towarzyskie
53%
Oglądanie telewizji
83%
61%
67%
49%
38%
Zabawa na placu zabaw
48%
Zakupy
47%
68%
55%
46%
46%
Wspólne uprawianie sportu (pływanie, gra w piłkę,…
Wspólne tańczenie, śpiewanie
41%
Prace domowe, w ogrodzie (majsterkowanie)
40%
40%
Słuchanie radia, płyty z muzyką lub audycjami dla…
59%
54%
48%
31%
26%
Przeglądanie Internetu, granie na komputerze,…
27%
Zabawa typu "a kuku", "sroczka kaszkę warzyła"
45%
18%
16%
Inne
Nie wykonuję żadnej z tych czynności z dzieckiem
77%
1%
0%
Wykres 5. Zestawienie odpowiedzi na pytanie: Które z poniższych czynności wykonujesz wspólnie ze swoim
dzieckiem? (ojcowie N=94) oraz na pytanie: Które z poniższych czynności ojciec Twojego dziecka wykonuje
wspólnie ze swoim dzieckiem (matki N=136)
Najwięcej ojców deklaruje, że spędzając czas z dzieckiem, czyta mu bajki i wierszyki (83%). Ojcowie
bawią się też z dziećmi klockami, zabawkami w domu (82% wskazań) albo angażują się w zabawy
ruchowe typu turlanie (79%). Wielu ojców rozmawia ze swoimi dziećmi, odpowiada na ich pytania,
a gdy dziecko jest małe – nosi je na rękach (68%). Można zauważyć, że ojcowie angażują się w
zabawy i różne rozwojowe formy spędzania czasu. Ojcowie lubią te zajęcia, najmniej lubianą
czynnością jest noszenie dziecka na rękach, które wiąże się ze zmęczeniem fizycznym albo
znużeniem, np. gdy dziecko płacze, albo marudzi z powodu choroby. Za to do ulubionych należą
wspólne turlanie się, zabawy na dywanie – być może również dlatego, że dają one szansę ojcom
na wypoczynek (drzemkę, gdy dziecko zajmie się zabawą):
U mnie jest tzw. „bitka”, czyli czas na relaks i wygłupy na łóżku, czyli dwie[córki] mnie atakują i są takie
zapasy. To jest najczęstsze.
11
Ojciec FGI
Z ankiety skierowanej do Animatorek Grup Zabawowych wynika, że ojcowie, gdy bawią się z
dziećmi, lubią grać w piłkę i inne zabawy ruchowe, wspólnie wykonywać „męskie” czynności
związane z majsterkowaniem albo budować wspólną wieżę z klocków. Ojcowie wybierają zabawy
takie, które im samym są bliskie, które pamiętają z dzieciństwa. Niektóre Animatorki zauważyły też,
że ojcowie mają problem z zaakceptowaniem sytuacji, gdy ich synowie wybierają zabawy
„dziewczęce” – lalki, zabawa w dom itp. Dla matek, gdy córka bawi się w zabawę „chłopięcą”,
nie stanowi to problemu.
Ojcom trudno zrozumieć, że chłopiec może też chcieć bawić się różową lalką czy kucykami.
Nie rozumieją, że chłopiec chce również pobawić się różową lalką i nie ma w tym nic złego ani
niepokojącego
Animatorka, ankieta CAWI
Rolą ojców jest też zapewnianie dziecku aktywności fizycznej: wychodzenie na dwór, na spacer i
na plac zabaw, a także wspólne tańczenie. Jest to możliwe szczególnie w weekendy, bo w ciągu
tygodnia trudniej jest ojcom znaleźć na to czas, zwłaszcza jesienią i zimą, gdy szybko robi się
ciemno. Wielu ojców wspólnie z dzieckiem uprawia sport – gra w piłkę albo jeździ na rowerze.
Badani deklarują, że lubią spędzać z dzieckiem czas w taki właśnie sposób, choć nie tak bardzo
jak zabawy, które można robić z dzieckiem w domu. Gdy są z dzieckiem na powietrzu mogą się
wtedy zaangażować w zabawę i dodatkowo zainteresować dziecko, zaimponować mu, gdy na
przykład wykażą się swoimi umiejętnościami sportowymi. Dodatkowo, gdy w zajęciach takich nie
biorą udziału matki, ojcowie muszą wykazać się inicjatywą i sami wymyślają zabaw, zwykle bardziej
„odważne” i „brudzące” niż gdyby to organizowały mamy. To im daje satysfakcję, zwłaszcza, gdy
widzą, że dzieciom to się podoba. Najmniej z tej grupy kategorii ojcowie lubią wychodzenie na
plac zabaw, prawdopodobnie dlatego, że tam raczej muszą podążać za dzieckiem i jedynie
nadzorować jego zabawę, zapewniać mu bezpieczeństwo niż sami się angażować.
Ojcowie spędzają też z dziećmi czas włączając je w codzienne czynności, sprawy całej rodziny,
jak na przykład robienie zakupów, prace domowe i majsterkowanie albo odwiedziny u znajomych.
Są to sprawy zwykle załatwiane w sobotę, gdy po całym tygodniu pracy ojcowie mają więcej
czasu. Takie kategorie wybrało ponad 50% ojców, przy czym należy zauważyć, że nie wszystkie są
to ulubione zadania ojców. Szczególnie nie lubią zakupów robionych z dziećmi, co jest zrozumiałe,
ponieważ jest to trudne, gdy dziecko domaga się zabawek albo produktów widzianych w sklepie.
Mniej niż połowa ojców słucha z dziećmi muzyki albo audycji dla dzieci, a także bawi się w
zabawy typu „sroczka kaszkę ważyła” czy „patataj”. Badani ojcowie w większości mają dzieci w
wieku przedszkolnym, a zabawy takie dotyczą niemowląt, stąd może rzadziej wskazywano tę
12
kategorię, ale może to też wynikać z tego, że się wstydzą takich zabaw. Zauważyła to jedna z
Animatorek:
Wstydzą się usiąść z nami w kole, tańczyć z dzieckiem, wolą raczej siedzieć obok i obserwować jak dziecko
bawi się samo lub z innymi dziećmi w kole. Nie śpiewają.
Animatorka, ankieta CAWI
Najrzadziej wybierane przez ojców sposoby spędzania wolnego czasu z dzieckiem to przeglądanie
Internetu, gra na komputerze czy tablecie (26%) i oglądanie telewizji (38%). Ojcowie zdają sobie
sprawę, że nie jest to odpowiednia forma spędzania czasu z dzieckiem:
Wcześniej szukałem wymówki, zostawiałem im iPada i miałem chwilę czasu. I teraz to już odrzuciłem i
zacząłem się poświęcać.
Są takie dzieci że na przykład tylko by oglądały. To trzeba ograniczać moim zdaniem
Ojcowie, FGI
Dodatkowo znaczna część ojców deklaruje, że nie lubi tego typu form spędzania czasu z
dzieckiem, co jest zrozumiałe. Na wywiadach grupowych ojcowie przyznali, że trudno tu znaleźć
wspólną przestrzeń. Ojców nudzi oglądanie bajek dla dzieci – często tej samej bajki oglądanej
wiele razy, a z kolei dzieci nie lubią programów „dorosłych”.
W odpowiedzi na to pytanie 15 osób wybrało odpowiedź spoza kafeterii, aby w ten sposób
podkreślić, że podejmują jeszcze inne zadania z dzieckiem. Do odpowiedzi tu wskazywanych
należą wspólna modlitwa i chodzenie na Mszę św., wspólne posiłki, a także kąpanie i higiena
dziecka, ale też konkretne zabawy jak walkę na miecze świetlne.
Podobnie, jak w kwestii ilości czasu spędzanego przez ojca z dzieckiem, matki nie podzielają
deklaracji ojców w równym stopniu. W poszczególnych kategoriach – sposobach spędzania czasu
– widać te różnice: od kilku do kilkudziesięciu punktów procentowych. Szczególnie duża różnica
jest w przypadku zabawy na placu zabaw (20%), wspólnego śpiewania i tańczenia, słuchania
radia, muzyki oraz zabaw typu „a kuku” (po 18%).
Czas spędzany z dzieckiem daje ojcom wiele radości. Jest to zdecydowanie najczęściej
wskazywane (90%) uczucie w odpowiedzi na pytanie „Co czujesz, gdy zajmujesz się dzieckiem?”.
Ponad połowa ojców odczuwa dumę (53%), znaczna grupa badanych podaje też zaciekawienie i
wzruszenie jako uczucia towarzyszące zabawom. Pojawiają się też uczucia o zabarwieniu
negatywnym – 24% ojców niecierpliwi się, są też ojcowie, którzy czują znudzenie, złość, bezsilność i
stres.
Matki podobnie definiują uczucia ojców podczas zajęć z dzieckiem, ich wskazania są zbieżne.
Jedynie w przypadku wzruszenia widać dużą rozbieżność. Również w tym pytaniu badani mieli
13
możliwość podania własnej odpowiedzi – w dodatkowo wskazywanych uczuciach, jakie
towarzyszą opiece nad dziećmi jest miłość, a także zmęczenie.
Szczegółowe zestawienie jest podane na poniższym wykresie:
Co czuje ojciec, gdy zajmuje się dziekciem/dziećmi?
Odpowiedzi matek
Odpowiedzi ojców
82%
Radość
53%
55%
Dumę
27%
24%
Zaciekawienie
24%
24%
Zniecierpliwienie
15%
Wzruszenie
29%
14%
10%
Znudzenie
6%
4%
Złość
Bezsilność
5%
7%
Stres
5%
6%
5%
1%
Strach, że przypadkiem zrobię dziecku krzywdę
Obrzydzenie
90%
0%
0%
Wykres 6. Zestawienie odpowiedzi na pytanie: Co czujesz, gdy zajmujesz się swoim dzieckiem? (ojcowie N=94)
i pytanie: Jak myślisz, co czuje ojciec Twojego dziecka, gdy się nim zajmuje? (matki N=136)
Ojcowie lubią być ze swoimi dziećmi, przede wszystkim dlatego, że to są ich dzieci. Kochają je,
cieszą się, gdy mogą na nie patrzeć, obserwować rozwój.
Z przebywania z dzieckiem ojcowie również sami czerpią korzyści dla siebie: jest to dla nich
inspiracja, naładowanie pozytywną energią, ale też miłym odpoczynkiem. Potwierdzają to
wypowiedzi zebrane w ankiecie jako dokończenie zdania „Lubię być z moim dzieckiem, bo…”.
Poniżej przedstawiamy wybrane przykłady:
Lubię być z moim dzieckiem, bo…
jest moje i bardzo je kocham,
dowiaduję się dużo na jego i swój temat,
okazuje mi uczucia, których nie doświadczam nigdzie indziej,
inspiruje mnie, nadaje to sens mojemu życiu, odczuwam szczęście
14
dodaje energii i pozwala inaczej spojrzeć na świat i kosmos,
Ojcowie, ankieta CAWI
Ojcowie, zajmując się dziećmi, doświadczają nie tylko pozytywnych uczuć. Przyznają, że czasem
męczy ich to czy złości. Trudnością dla ojców jest zajmowanie się dzieckiem, gdy jest ono chore,
marudzi albo gdy ojcowie są zmęczeni. Trudność sprawia im oderwanie się od spraw
zawodowych, wielu ojców przyznaje, że gdy myślą o pracy, albo mają jakąś pilną sprawę do
zrobienia, wówczas zajmowanie się dzieckiem nie jest dla nich łatwe.
Znaczna grupa ojców przyznaje też, że trudno jest im zajmować się dzieckiem, bo dziecko jest
niegrzeczne albo się ich nie słucha. Może to świadczyć o bezradności ojców wobec zachowania
dziecka i jednak niewystarczających kompetencjach wychowawczych. Oto przykładowe
odpowiedzi ojców, które mogą potwierdzać to przypuszczenie:
Jest mi trudno zajmować się dzieckiem, gdy, bo…
go nie rozumiem, gdy się złości,
buntuje się i nie radzi sobie z otaczającym je światem, robi mi na złość,
jest nieposłuszny,
widzę, że się mnie nie słucha
Podobne kwestie pojawiły się w odpowiedzi na pytanie, czego ojcowie nie lubią, gdy zajmują się
dzieckiem.
Nie lubię….
sytuacji, w których tracę cierpliwość i nie umiem doprowadzić do spokojnego rozwiązania problemu np. z
ubieraniem,
swojej bezsilności
Nie lubią, gdy dziecko jest niegrzeczne, płaczliwe lub w złym humorze, a oni nie wiedzą, jaki jest
powód płaczu. Tym samym wydaje się, że ojcowie przede wszystkim potrzebują wsparcia
merytorycznego w konkretnych sytuacjach, gdy napotykają na problemy wychowawcze.
Dobrym rozwiązaniem i podstawową formą wsparcia byłaby Grupa Zabawowa dla ojców z
dziećmi, z mężczyzną pełniącym rolę animatora w takiej Grupie. Jednak z drugiej strony ojcowie
nie lubią też sytuacji, gdy ktoś im mówi, jak mają zajmować się dzieckiem. Szczególnie drażni ich,
gdy to żona zwraca im uwagę:
Nie lubię….
15
dobrych rad „cioci”,
gdy ktoś się wtrąca w to co robimy,
gdy ktoś krytykuje moje zachowanie,
jak żona mówi mi, w co mamy się bawić.
Dodatkowo ojcowie jako problemy związane z tym, że zajmują się swoimi dziećmi, podawali
konieczność sprzątania zabawek albo ustępowania w zabawie (ciągle te same zabawy czy nowe
reguły wprowadzane do gry). Niektórzy ojcowie małych dzieci przyznają też, że nie lubią czynności
związanych z obsługą dzieci, karmienia, przewijania itp.
 Podsumowując, ojcowie mają różnorodne doświadczenia związane z pełnieniem
obowiązków rodzicielskich. Spędzają czas ze swoimi dziećmi, przynajmniej 1-3
godziny dziennie, ale jest też wielu ojców, którzy są z dziećmi ponad 4 godziny.
Ojcowie angażują się w zabawy z nimi, aktywności ruchowe, a także włączają dzieci
w sprawy domowe. Lubią spędzać czas z dziećmi, jest to dla nich źródłem radości i
satysfakcji. Jednocześnie doświadczają problemów związanych z opieką nad dziećmi,
gdy nie umieją sobie poradzić w konkretnych sytuacjach albo gdy są zmęczeni po
pracy.
3.3. Umiejętności i wiedza ojców na temat wychowania, rozwoju
dzieci
Oprócz poznania faktów dotyczących ojcostwa, czyli ilości czasu spędzanego z dziećmi albo
sposobu, w jaki ten czas spędzają, w badaniu zależało również nam na poznaniu opinii o ojcach.
Były to opinie pochodzące od różnych respondentów: od samych ojców, od matek ich dzieci , ale
też od animatorek i dwóch ekspertów, którzy prowadzą zajęcia z ojcami.
Bycie ojcem skłania badanych do podejmowania innych jeszcze działań dotyczących dzieci, nie
tylko tych, które wiążą się z bezpośrednią opieką, spędzaniem z dzieckiem czasu.
Na przykład 68% badanych deklaruje, że w ciągu ostatniego roku, czytali artykuł na temat
rozwoju, wychowania swojego dziecka. Zazwyczaj szukają porad w Internecie, jak poradzić sobie z
problemem wychowawczym albo jak należy pielęgnować dziecko.
Szczególnie ojcowie niemowląt są skłonni zdobywać nową wiedzę na temat dzieci. W wywiadach
jako przykłady podawano nie tylko artykuły ale też filmy dotyczące pielęgnacji i opieki nad
dzieckiem. Wydaje się, że ojcowie nie zawsze dzielą się zdobywaną wiedzą z matkami, ponieważ
tylko 42% badanych kobiet podało, że ojciec ich dziecka czytał jakiś artykuł na temat rozwoju
dziecka. Może więc nie wszystkie matki o tym wiedzą, że ojcowie szukają dodatkowej wiedzy
związanej z dziećmi.
16
Ale jednocześnie niemal wszyscy ojcowie rozmawiają z matkami na temat wychowania albo
rozwoju dzieci. 98% ojców i 80% matek deklaruje, że w ciągu ostatniego miesiąca rozmawiali na
ten temat.
Badani mieli też sami ocenić swoją wiedzę na temat rozwoju dziecka. Największa grupa ojców
(35%) uważa, że wie sporo, a prawie tylu samo ojców (33%) ocenia swoją wiedzę na ten temat
średnio. Pozostali ojcowie albo deklarują, że wiedzą o rozwoju dziecka bardzo dużo (15%) i są
aktywni w poszukiwaniu odpowiedzi na pojawiające się pytania, wątpliwości, albo też przyznają,
że mają braki, chociaż się orientują (16%). Tylko jeden badany uważa, że nie ma pojęcia o rozwoju
dziecka, za to 7% mam wybrało taką odpowiedź.
Jaka jest wiedza ojca na temat rozwoju dziecka w wieku 0-5 lat?
Odpowiedzi matek
Odpowiedzi ojców
Wie bardzo dużo o rozwoju dziecka, a jak nie
wie, to szuka odpowiedzi na pytania
13%
15%
25%
Wie sporo o rozwoju dziecka w tym wieku
29%
Jego wiedza o rozwoju dziecka jest średnia
Ma braki w tym temacie, ale się orientuje
Nie ma pojęcia o rozwoju dziecka
35%
16%
1%
33%
26%
7%
Wykres 7. Zestawienie odpowiedzi na pytanie: Jak oceniasz swoją wiedzę na temat rozwoju dziecka?
(ojcowie N=94) i pytanie: Jak oceniasz wiedzę ojca Twojego dziecka na temat jego rozwoju? (matki N=136)
O kompetencjach ojców związanych z wychowywaniem i rozwojem dzieci można wnioskować
pośrednio, między innymi na podstawie opinii o tym, jak ojciec poradziłby sobie, gdyby na tydzień
został sam ze swoim dzieckiem.
W odpowiedzi na tak postawione pytanie większość ojców (68%) jest zdania, że by sobie poradzili
bez problemów. Warto tu zaznaczyć, że taką opinię podziela znacznie mniej matek (44%). 19%
ojców jest zdania, że raczej by sobie poradzili w takiej sytuacji, za to aż 35% matek wybrało taką
odpowiedź. Ojców, którzy przyznają, że nie poradziliby sobie, jest 6%.
17
Jak ojciec dziecka by sobie poradził, gdyby musiał z nim zostać sam
na tydzień?
Odpowiedzi matek
Odpowiedzi ojców
44%
poradziłby sobie bez problemów
raczej by sobie poradził
19%
poradziłby sobie średnio
9%
6%
raczej by sobie nie poradził
8%
5%
w ogóle by sobie nie poradził
68%
35%
4%
1%
Wykres 8. Zestawienie odpowiedzi na pytanie: Jak byś sobie poradził, gdybyś musiał zostać sam na tydzień ze
swoim dzieckiem? (ojcowie N=94) i pytanie: Jak myślisz, jak by sobie poradził ojciec Twojego dziecka, gdyby
musiał zostać z nim sam na tydzień? (matki N=136)
Badanie było okazją do poznania postaw ojców wobec współwychowywania dzieci. Podczas
wywiadów uczestnicy w zdecydowanej większości deklarowali, że starają się dzielić obowiązkami
związanymi z dzieckiem, podawali przykłady angażowania się w opiekę nad dzieckiem od
samego początku: przewijanie, noszenie na rękach, kąpanie i spacery. Później, gdy dziecko jest
starsze ojcowie nadal często odpowiadają za jego wieczorną toaletę, usypiają dziecko i chodzą
na spacery. Potwierdzają to następujące wypowiedzi:
Staramy się co się da to wszystko robić razem (z żoną).
Zbyt mało czasu spędzamy ze sobą. Staram się każdą chwilę wolną wykorzystać żeby jednak poświęcić ten
czas dzieciom,
Zamiennie usypiamy na zmianę tak że co drugi dzień i obydwoje czytam i w zależności kto ma dyżur
Ojcowie, FGI
Zdaniem badanych takie dzielenie się obowiązkami jest typowym zachowaniem wielu ojców,
zwłaszcza jeśli matki ich dzieci również pracują zawodowo. Ojcowie dostrzegają potrzeby kobiet,
na przykład ich aspiracje zawodowe, rozwojowe:
Zmieniły się też kobiety trzeba przyznać. Kobiety teraz już potrzebują jakiegoś rozwoju, potrzebują tej pracy
potrzebują się dokształcać, nie chcą być kurami domowymi.
18
Ojcowie też zauważają, że nastąpiła duża zmiana w zachowaniu ojców w ciągu kilkunastu czy
kilkudziesięciu lat. Na przykład ponad 70% ojców jest zdania, że ich rolą nie jest trzymanie
dyscypliny czy karcenie dzieci, jak to było jeszcze w poprzednim pokoleniu.
Teraz się zmieniło. Teraz jest wymagany praktycznie większy podział obowiązków. Nie ma czegoś takiego, że
tata się musi odciąć od tego. Trzeba robić wszystko.
Ojciec był zawsze bardziej gościem w domu, czyli jak przyszedł, to trzeba było szybko zjeść, jak tata przyjdzie,
żeby spokojnie mógł zjeść, odpocząć, poczytać gazetę i potem do swoich obowiązków. Pojawiał się przy
dobranocce, paciorek i to wszystko. A dzisiaj to też dzieci też oczekują jednak potrzebują też więcej czasu
spędzać z ojcem.
Znam taki przypadek, że dziecko dopóki nie ma 3-4 lata i jest takie stabilne, już samo je, nie robi w
pampersa, no to ojciec nawet na ręce nie wziął. W moim przypadku byłoby niewyobrażalne coś takiego.
Ojcowie, FGI
W wywiadach ojcowie omawiali różne sposoby postępowania swoich ojców wobec dzieci,
oceniali te doświadczenia z własnej perspektywy jako ojców dochodzili, że zmiana ta jest
pozytywna, ponieważ obecnie ojcowie mają lepszy kontakt ze swoimi dziećmi i czerpią z tego
satysfakcję.
Potwierdza to ponad 80% badanych, którzy w ankiecie w zdecydowanym lub średnim stopniu
zgadzają się z opinią, że „ojcowie obecnie bardziej niż kiedyś interesują się sprawami swoich dzieci
i angażują w ich wychowanie”. Inny jest obecnie obowiązujący model ojcostwa, czy wzór, do
którego ojcowie chcą dążyć. Podawali też dla kontrastu przykład „złego ojca”, takie jego cechy,
które są niepożądane:
Ojciec jest taki, że mama pracuje, w miarę zarabia, oprócz tego wychowuje dzieci. Rano zawozi do żłobka,
potem drugie do szkoły, bo dziewczynka ma 9 lat, robi wszystko przy nich, a tata w tym czasie ma bardzo
interesującą grę na komputerze, ma swój pokój i tam mu nie przeszkadzać. Teściową ma, to mu jakieś
pieniądze da na fajeczki i na alkohol i ta żona cały czas się zajmuje. Jak chce dziecko gdzieś pojechać, to
mama musi, bo tata jest po piwie. Jakie cechy charakteru trzeba mieć? Trzeba być opiekuńczym i ojcu musi
zależeć na dzieciach i na żonie.
Ojciec, FGI
Jedno z pytań w ankiecie dotyczyło cech, które charakteryzują „dobrego ojca”. Zdaniem
badanych dobry ojciec:
»
jest cierpliwy i czuły,
»
jest troskliwy i wymagający,
»
jest obecny w życiu dziecka i zaangażowany w jego sprawy,
»
nie bije i nie krzyczy,
»
jest wzorem, przykładem dla swoich dzieci,
»
wspiera matkę w codziennym życiu, dzieli się z nią obowiązkami,
»
poświęca czas swoim dzieciom,
19
Przy czym jeden z respondentów zwraca uwagę, że chodzi o to, jaki jest ten czas spędzany z
dzieckiem:
Ojciec poświęca jak najwięcej czasu, tylko to czasem nie jest kwestia czasu, tylko takiej umiejętności żeby
jednak swoją sprawę odłożyć i zająć się nim. Taki idealny tata to mógł by być taki który zawsze jednak
przedłoży dziecko nad to, co w danym momencie jest dla niego ważne.
Ojciec, FGI
Ponadto pojawiają się takie cechy dobrego ojca jak:
»
odpowiedzialność,
»
zapewnianie dziecku i rodzinie bezpieczeństwa.
Również matki miały okazję napisać w ankietach, co dla nich oznacza bycie dobrym ojcem. Ich
odpowiedzi pokrywały się w dużej mierze z odpowiedziami ojców, ale zdarzało się, że były bardziej
opisowe, rozbudowane i poruszały jednocześnie kilka wątków:
[Dobry ojciec] jest wsparciem dla swoich dzieci, jest wrażliwy na ich potrzeby, dba o to, by mieć dla nich
czas codziennie, ma z nimi "własne sprawy", które są inne niż te z mamą i łączą ich więzi np. wspólne
zainteresowanie jakimś sportem itp.
Daje dobre wzorce zachowania, potrafi przyznać się do błędu, jest łagodny, ale wymagający (bez krzyków i
przemocy), prowadzi rodzinę w dobrym kierunku- do Boga.
To taki, który dziecko przytuli, porozmawia, wspólnie się z nim pobawi, jak trzeba zrobi jeść, pić, poogląda
bajki, poczyta książeczkę, opowie ciekawą historię, zabierze na spacer, taki który przekazuje wartości i dużo
ciepła i miłości.
Matki, ankieta CAWI
Warto też zauważyć, że kilka matek, gdy miał dokończyć zdanie „dobry ojciec…” podało: To mój
mąż/
to
ojciec
naszego
dziecka
itp.
W
kilku
wypowiedziach
pojawił
się
też
wątek
współwychowywania jako warunku bycia dobrym ojcem: uczestniczy w wychowaniu dziecka tak
samo, jak jego mama albo aktywnie angażuje się w codzienność swojej rodziny i docenia to, co
robi mama/ jest partnerem w opiece nad dziećmi.3
Cechy dobrych ojców zebrane w ankietach znajdują potwierdzenie w wywiadach grupowych z
ojcami:
Tata, który będzie po prostu zapamiętany. Dzieci mają po prostu wiedzieć i mieć szacunek do każdego z
rodziców, to nie jest tylko idealny tata, to jest też idealna mama.
Chodzi o to, żeby umieć tak nawiązać kontakt, żeby te dzieci zawsze mogły liczyć na ojca: czy do szkoły
pójdzie, czy przy chorobie przytuli, czy przyniesie jedzenie, czy przyniesie cukierka. Żeby to budowało taką
Wszystkie szczegółowe odpowiedzi na pytanie „dobry ojciec…” zebrane od matek i ojców stanowią ciekawy i bogaty
materiał, który przekażemy Fundacji, ponieważ może być przydatny między innymi w działaniach promocyjnoinformacyjnych.
3
20
więź z ojcem, żeby ten ojciec kiedyś był obdarzony szacunkiem i żeby dzieci wiedziały, że zawsze na tym
tacie można polegać. Zawsze tata pomoże, czy będę płakać, czy będę się śmiać zawsze tata jest. Czyli to
wszystko na co brakuje czasu dzisiaj.
Szczęśliwy taki pewny siebie człowiek żeby dziecko zarazić człowiek z pasją, żeby zarazić miłością do życia,
który potrafi to dziecku przekazać.
Ojcowie, FGI
Jednocześnie respondenci zdają sobie sprawę, że bycie dobrym ojcem jest szalenie trudne, bo to
wymaga czasu, a tego najbardziej im brakuje.
Zaangażowanie i obecność ojców w życiu dziecka potwierdzają dane z ankiety, między innymi w
pytaniu o to, kto w rodzinie wykonuje różne czynności związane z dzieckiem: ojciec, matka, czy też
wspólnie. Wielu badanych deklaruje, że różne czynności wykonuje czasem mama, a czasem tata,
poza karmieniem dziecka, sprzątaniem jego pokoju i opieką, gdy dziecko jest chore, bo wtedy
dzieckiem zajmuje się głównie mama.
Tylko
mama
Kąpanie
Przewijanie
Przygotowanie posiłku
Spacer z dzieckiem
Pocieszanie, przytulanie
dziecka, gdy dziecko
potrzebuje
Karmienie
Zabawy z dzieckiem
Organizowanie,
planowanie wakacji
Sprzątanie
dziecka
Upominanie,
dziecka
pokoju
karanie
Czytanie dziecku
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Głównie
mama
6%
15%
Czasem
tata, czasem
mama
32%
0%
10%
40%
14%
27%
7%
32%
47%
11%
2%
0%
26%
54%
14%
6%
14%
50%
30%
4%
2%
1%
4%
38%
40%
12%
4%
2%
9%
30%
32%
27%
1%
0%
1%
0%
21%
41%
26%
10%
2%
0%
6%
25%
41%
26%
0%
0%
1%
0%
20%
54%
19%
5%
1%
0%
10%
37%
37%
16%
1%
7%
30%
46%
14%
2%
1%
21%
48%
27%
3%
0%
0%
7%
54%
24%
12%
2%
9%
21%
4%
59%
7%
0%
1%
9%
8%
71%
8%
2%
16%
42%
23%
13%
2%
0%
3%
4%
19%
42%
26%
2%
2%
4%
3%
10%
48%
35%
4%
0%
6%
56%
27%
11%
11%
27%
41%
13%
9%
0%
0%
2%
12%
55%
12%
16%
2%
1%
Wspól
nie
Główni
e tata
Tylko tata
17%
22%
7%
Inna
osob
a
1%
10%
0%
21
Tylko
mama
Usypianie
Opieka, gdy
jest chore
dziecko
Chodzenie na zebrania
do przedszkola/szkoły
Odprowadzanie
zajęcia dodatkowe
na
Inne
czynności
wykonywane regularnie
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Odpowiedzi
matek
Odpowiedzi
ojców
Głównie
mama
16%
28%
Czasem
tata, czasem
mama
35%
Wspól
nie
Główni
e tata
Tylko tata
11%
8%
1%
Inna
osob
a
5%
24%
40%
18%
11%
2%
12%
48%
19%
18%
2%
0%
1%
7%
42%
27%
18%
4%
1%
1%
28%
38%
21%
11%
1%
0%
8%
32%
26%
17%
14%
5%
21%
32%
32%
10%
3%
0%
1%
13%
23%
39%
6%
9%
5%
5%
17%
12%
16%
19%
13%
23%
0%
11%
20%
20%
22%
9%
16%
2%
Tabela 1. Zestawienie odpowiedzi matek i ojców na pytanie: Kto w Twojej rodzinie wykonuje następujące
czynności związane z dzieckiem? Ankieta CAWI, (matki N=136, ojcowie N=94)
Widać, jak dużo różnorodnych działań wykonują zarówno matki, jak i ojcowie. W wywiadzie jeden
z ojców stwierdził nawet, że robi wszystko to samo, co żona, oprócz karmienia piersią. Ciekawe jest,
że ojcowie (jak deklarowali na wywiadach), często angażują się w zadania dotyczące dziecka już
od pierwszych dni po jego urodzeniu. Być może więc obserwujemy stopniową zmianę postaw
ojców i tego jak rozumieją swoją rolę.
Zachodzące zmiany postaw potwierdzają dane z ankiety. Ojcowie mieli określić, w jakim stopniu
zgadzają się lub nie zgadzają z kilkoma zdaniami. Celem tych zdań miała być weryfikacja postaw
ojców dotyczących opieki i wychowania małych dzieci:
1.
Małym dzieckiem (w wieku 0-5 lat) powinna zajmować się głównie
mama, bo ona ma lepsze podejście
Zdecydowana większość ojców jest przeciwnego zdania 59% zdecydowanie się nie zgadza, a 21%
raczej się nie zgadza. Ale też kilku ojców w pełni zgadza się z tą opinią (6%).
2.
Mężczyzna nie ma nic do roboty przy małych dzieciach, bo się na tym
nie zna
Ojcowie i matki są tak samo zgodni w opinii na ten temat. 89% ojców i 91% matek zdecydowanie
się z nią nie zgadza, a po 7% raczej się nie zgadza.
3.
Ojciec po całym dniu pracy nie ma ochoty zajmować się dzieckiem.
Tutaj również zdecydowana większość badanych matek i ojców nie zgadza się z tą opinią. Ale też
jest większa jest grupa, która raczej lub zdecydowanie się z nią zgadza (7% ojców i 13% matek).
22
Skoro w badaniu zebrane zostały cechy dobrego ojca, warto zobaczyć, jak ojcowie oceniają sami
siebie oraz jak postrzegają ich żony, partnerki, a także jak – ich zdaniem – oceniają ich dzieci. Była
to próba sprawdzenia, w jakim stopniu badani ojcowie odpowiadają wzorowi dobrego ojca.
Ponad połowa (53%) ojców jest zdania, że matki oceniają ich w roli taty raczej dobrze, a 21% bardzo dobrze. Jest też grupa ojców, którzy uważają, że matki oceniają ich średnio (14%). Tylko
pojedynczy badani sądzą, że matki oceniają ich źle lub bardzo źle.
Natomiast większość matek (64%) ocenia ojców w tej roli bardzo dobrze, a 20% z nich jest zdania,
że raczej dobrze radzą sobie w tej roli. Widać więc, że tendencje w opiniach ojców i matek
odwróciły się. We wcześniejszych pytaniach to matki były bardziej surowe oceniając ojców niż oni
sami.
Można też wysnuć wniosek, że ojcowie nie wiedzą, jak są oceniani przez swoje żony, partnerki. Być
może za mało ze sobą rozmawiają, matki nie udzielają ojcom pozytywnej informacji zwrotnej i nie
wzmacniają ich pozytywnie w roli ojca (ta kwestia nie została jednak pogłębiona, ponieważ nie
było wywiadów z matkami).
Jak matka ocenia ojca w roli taty?
Opinie matek
Bardzo dobrze
14%
7%
Średnio
Trudno powiedzieć
34%
53%
Raczej dobrze
Raczej źle
Opinie ojców
64%
16%
1%
2%
5%
4%
Wykres 9. Zestawienie odpowiedzi na pytanie: Jak myślisz, jak mama Twojego dziecka ocenia Ciebie w roli
ojca? (ojcowie N=94) oraz na pytanie: Jak oceniasz ojca Twojego dziecka w roli taty? (matki N=136).
W badaniu podjęto próbę uwzględnienia perspektywy dziecka i tego, jak dziecko ocenia ojca.
Ciekawe jest, że matki stawiając się w roli dziecka oceniają ojców bardzo dobrze. Tymczasem
wydaje się, że ojcowie mają wątpliwości, nie są już tak pewni, bo 28% ojców uważa, iż dzieci
oceniają ich bardzo dobrze, ale aż 15% ojców przyznaje, że trudno im to powiedzieć.
23
Jak dziecko ocenia ojca?
Odpowiedzi matek
Bardzo dobrze
Średnio
Trudno powiedzieć
71%
28%
15%
Raczej dobrze
Raczej źle
Odpowiedzi ojców
48%
3%
3%
4%
6%
7%
15%
Wykres 10. Zestawienie odpowiedzi na pytanie: Jak myślisz, jak ocenia Ciebie jako ojca Twoje dziecko/dzieci?
(ojcowie N=94) oraz na pytanie: Jak myślisz, jak ocenia ojca Twoje dziecko/dzieci? (matki N=136)
Kolejnym wymiarem w tej części badania była samoocena ojców. To pytanie miało przynieść
odpowiedź, jak sami ojcowie siebie oceniają oraz co sądzą o ich samoocenie matki ich dzieci.
Przede wszystkim widać dużą rozbieżność w ocenach matek i ojców. Zdecydowana większość
matek jest zdania, że ich mężowie, partnerzy oceniają siebie w roli ojca bardzo dobrze lub raczej
dobrze. Przy ocenach średnich i złych opinie matek i ojców są zbieżne. Widać też, że ojcowie są
mniej pewni siebie w tym wypadku. Tylko 21% ocenia siebie bardzo dobrze, trochę ponad połowa
uważa się za raczej dobrych ojców.
24
Jak ojciec dziecka ocenia siebie w roli taty?
Odpowiedzi matek
Bardzo dobrze
20%
53%
10%
14%
Średnio
4%
3%
Raczej źle
Trudno powiedzieć
64%
21%
Raczej dobrze
Bardzo źle
Odpowiedzi ojców
1%
3%
0%
5%
Wykres 11.Zestawienie odpowiedzi na pytanie: Jak Ty sam oceniasz siebie w roli taty (ojcowie N=94) oraz na
pytanie: Jak myślisz, jak ojciec Twojego dziecka ocenia sam siebie w roli taty? (matki N=136)
 W większości badani ojcowie posiadają wiedzę i umiejętności na tyle dobrym
poziomie, że poradziliby sobie, gdyby musieli opiekować się dzieckiem samodzielnie.
Istniejąca rozbieżność opinii na ten temat między ojcami i matkami, wynika
prawdopodobnie z odmiennych „standardów” w zakresie opieki nad dziećmi. Wielu
ojców poszerza wiedzę dotyczącą dziecka i rozmawia z matkami swoich dzieci o
rozwoju i wychowaniu. Ojcowie uważają, że powinni współdzielić obowiązki związane
z opieką nad dziećmi i wielu z nich to robi na co dzień. Stąd też wynika ich dość dobra
ocena jako ojców – zarówno samoocena jak i z perspektywy matek oraz – pośrednio –
dzieci.
3.4. Czego chcą i czego powinni nauczyć się ojcowie, aby być
lepszymi ojcami?
Okazuje się, że większość badanych ojców (59%) nigdy nie była na szkoleniu czy warsztatach dla
ojców ani dla rodziców. W przypadku matek 79% jest zdania, że ich mężowie, partnerzy nie byli na
żadnych szkoleniu. Podobnie mężczyźni uczestniczący w wywiadach grupowych nie uczestniczyli
w szkoleniach na ten temat. Wyjątkiem były zajęcia podczas szkoły rodzenia, kilku ojców brało w
nich udział.
Duża rozbieżność odpowiedzi matek i ojców na temat udziału w zajęciach dla rodziców pozwala
przypuszczać, że ojcowie albo nie pamiętają albo wstydzą się przyznać, że nie brali udziału w
takich formach wsparcia dla ojców.
25
Ci ojcowie, którzy uczestniczyli w szkoleniach dla ojców, podawali jako przykłady zajęcia podczas
szkoły rodzenia, warsztaty umiejętności wychowawczych dla rodziców, warsztaty organizowane
przez Tato.net® oraz inne zajęcia psychologiczne. Zdecydowana większość z osób, które były na
różnego rodzaju zajęciach dla rodziców lub ojców (ponad 90%) nie tylko uważa, że były one
interesujące, ale też podkreśla ich przydatność. 82% osób z tej grupy deklaruje, że to, czego się
nauczyli, przydaje im się w życiu, w wychowywaniu dziecka.
Badanie miało przynieść odpowiedź na pytanie, jakiego rodzaju wsparcie, jakie tematy szkoleń są
ojcom potrzebne. Temat szkolenia, jaki wybraliby ojcowie, zależy w pewnym stopniu od tego, w
jakim wieku jest dziecko. Dla ojców dzieci w wieku 0-1 lat szczególnie interesujące są te zajęcia,
które dotyczą małych dzieci. Jest jednak taka grupa zajęć, która interesuje wszystkich ojców,
niezależnie od tego, w jakim wieku jest dziecko. Dotyczy to zajęć „Dobry kontakt z dzieckiem – jak
go zbudować i utrzymać?” oraz „Psychika dziecka, rozwój emocjonalny”. Choć widać pewną
zależność, że im starsze dziecko, tym większe zainteresowanie takim tematem.
Temat szkolenia a wiek dziecka
od 0 do 1 roku
Powyżej 1
roku do 2 lat
Powyżej 2 lat
do 3 lat
Powyżej 3 lat
do 4 lat
Powyżej 4 lat
do 5 lat
Nauka pływania rodzica z dzieckiem w
wieku 0-5
6%
4%
9%
4%
5%
Rozwijające zabawy z małymi dziećmi w
domu
15%
13%
9%
11%
7%
Pierwsza pomoc przedmedyczna dla
dzieci w wieku 0-5
15%
9%
10%
12%
8%
8%
5%
3%
5%
4%
Jak radzić sobie z trudnym dzieckiem,
rozwiązywać problemy wychowawcze?
8%
9%
10%
13%
11%
Dobry kontakt z dzieckiem – jak go
zbudować i utrzymać?
12%
15%
16%
18%
20%
Psychika dziecka, rozwój emocjonalny
14%
14%
15%
15%
17%
8%
14%
10%
9%
11%
11%
15%
15%
13%
16%
3%
1%
3%
1%
1%
Rodzice
dziecka
i
ich
relacje
po
urodzeniu
Rola ojca w życiu dziecka – teoria i
wymiana doświadczeń
Etapy rozwoju dziecka i potrzeby dzieci
Inny temat
Tabela 2. Zestawienie odpowiedzi ojców na pytanie: Jaki temat szkolenia byłby dla Ciebie interesujący i
odpowiedzi na pytanie: w jakim wieku jest Twoje dziecko? Ankieta CAWI (ojcowie N=94)
Potwierdzają to dane z wywiadów z ojcami, którzy wskazywali podobne tematy:
Potrzebne są takie warsztaty, które by uczyły, jak zdobywać taką więź, coś innego niż nam się wydaje, bo
nam się wydaje że jest dobrze, że to potrafimy, więc na to jest niepotrzebne. Ale czasami widzę że się i tak
robi szereg różnych błędów.
Ojciec, FGI
26
Ojcowie podawali też inne propozycje: na przykład zajęcia stolarskie wspólnie z dziećmi albo
wycieczka ojców z dziećmi. Jak wynika z doświadczenia ekspertów uczestniczących w badaniu,
tego typu zajęcia można traktować jako punkt wyjścia i zachętę do dalszych bardziej
zaawansowanych zajęć.
W ankiecie kilku ojców zaproponowało dodatkowe, interesujące ich zagadnienia, które mogłyby
być przedmiotem szkoleń, warsztatów:
»
Plan dnia dziecka, dieta
»
Budowanie relacji opartej na partnerstwie z dzieckiem
»
Rodzicielstwo bliskości
»
Motywowanie, nagradzanie dzieci
»
Jak wychowywać bez kar?
Ciekawe wskazówki podały również Animatorki Grup Zabawowych, które brały udział w ankiecie.
Ich zdaniem cennym wsparciem dla ojców będzie możliwość kontaktu i wymiany relacji i
doświadczeń z innymi ojcami. Ponadto Animatorki zwracają uwagę, że nie tylko chodzi o
przygotowanie oferty szkoleniowej, ale też jednocześnie ważne są zmiany dotyczące postaw
związanych z rodzicielstwem, ojcostwem, tak by ojcowie mogli „znaleźć swoje miejsce” w relacji z
dzieckiem i by doceniano to, co robią z dziećmi, dla dzieci. Tym samym ważna jest też praca z
matkami, budowanie ich świadomości w tym zakresie, ponieważ od ich postawy także zależy, jak
ojciec angażuje się w codzienne zadania związane z opieką nad dzieckiem.
Uważam że w naszym kraju ojcowie potrzebują poczucia większej aprobaty i akceptacji, iż ojciec to również
czynny uczestnik życia swojego dziecka.
Często to zwykle mamy decydują o większości spraw dotyczących opieki nad dzieckiem. Ale to chyba
mamy są po części temu "winne" biorąc na siebie wszystkie zadania. Według mnie to mamy muszą pokazać,
że ojcowie mają równorzędny wpływ na wychowanie dziecka.
Animatorki Grup Zabawowych, ankieta CAWI
Zdaniem ekspertów z którymi również przeprowadzono wywiady, ważne jest, aby zajęcia w jak
największym stopniu odnosiły się do osobistych doświadczeń ojców, by mieli oni szansę na dyskusję
i refleksję. Tym samym potwierdzają się wskazania Animatorek. Dodatkowo, z doświadczenia
trenerów wynika, że ojców interesują też takie tematy jak relacje z własnym ojcem, relacje z żoną,
partnerką. Przy czym podkreślają, że nie mogą być one omawiane na krótkich, jednorazowych
spotkaniach, a raczej są właściwe dla cyklu warsztatów, czy nawet grupy wsparcia. Potrzebne jest
bowiem najpierw zintegrowanie grupy szkoleniowej, zbudowanie w niej poczucia bezpieczeństwa i
dopiero wtedy można omawiać bardziej osobiste sprawy.
27
 Większość ojców nigdy nie brała udziału w żadnych zajęciach dotyczących
wychowania i rozwoju dziecka, co pokazuje, jak duża jest skala potrzeb w tym
obszarze. Ojcowie powinni brać udział w szkoleniach, które wzmocnią ich
umiejętności wychowawcze i podniosą wiedzę na temat rozwoju dziecka. Są
zainteresowani w zajęciach „praktycznych”, podczas których mogliby wspólnie z
dzieckiem wykonać coś praktycznego. Ale też ojcowie, nawet jeśli sobie tego nie
uświadamiają, potrzebują zajęć, podczas których mogliby spotkać innych ojców z
dziećmi i podzielić się z nimi doświadczeniami.
3.5. Jakie powinny być szkolenia dla ojców?
Generalnie badani ojcowie w większości, zarówno w ankietach (72%), jak i w wywiadach,
deklarują, że wzięliby udział w bezpłatnym szkoleniu na temat rozwoju i wychowania dzieci. Może
to wynikać z faktu, że w zdecydowanej większości badani posiadają wyższe wykształcenie i
mieszkają w miastach. W badaniu ilościowym nie udało się dotrzeć do ojców o niższym poziomie
wykształcenia i mieszkających na terenach wiejskich. Nie wiadomo, jaka byłaby tendencja w
grupie o takich cechach. Preferencje takich ojców wymagają szczegółowego zbadania (przy
użyciu metod innych niż ankieta internetowa).
Warto zatrzymać się nad kwestią odpłatności za szkolenie. Zdaniem ekspertów - trenerów ojcowie
powinni płacić za zajęcia, nawet jeśli nie jest to wygórowana kwota. Jest to forma zmotywowania
ojców do udziału, szczególnie gdy chodzi o zajęcia cykliczne i organizowane tylko dla ojców, bez
udziału dzieci. Natomiast jeśli ojcowie mieliby uczestniczyć w zajęciach typu Grupa Zabawowa,
czyli wspólnie z dzieckiem, zajęcia mogą być bezpłatne, bo do udziału w nich motywuje ich dobro
dziecka, jego zadowolenie z zajęć.
W badaniu ujawniła się dość duża grupa ojców, którzy nie są zainteresowani żadnym szkoleniem.
Jako powód podają głównie brak wolnego czasu, który mogliby przeznaczyć na tego typu
zajęcia. Część ojców sądzi także, że nie potrzebują wsparcia. Kilku wprost przyznaje, że nie wierzą
w skuteczność szkoleń dla rodziców.
Nie wierzę, że byłoby to lepsze wykorzystanie czasu niż zwykłe spędzenie go z synem.
Jestem zadowolony z tego jakim jestem ojcem. Chętnie bym wysłał "żonę"
Badanie miało też przynieść odpowiedź na pytanie, jaka powinna być forma szkoleń: czy krótkie
szkolenie podstawowe, czy też cykl spotkań.
Większość ojców woli krótkie, jednorazowe spotkanie na określony temat (61%) od cyklicznych
spotkań na przykład co dwa tygodnie. Nie potwierdzają tego eksperci – trenerzy pracujący od lat
z różnymi grupami ojców. Ich zdaniem ojcowie chętnie uczestniczą też w cyklicznych warsztatach,
28
nawet jeśli jest to 10 spotkań, które trwają 3 godziny i są organizowane co tydzień. Oczywiście nie
jest to oferta dla wszystkich, ale raczej dla świadomych i zmotywowanych ojców. Zdarza się, że na
takie bardziej zaawansowane szkolenia, warsztaty zgłaszają się ojcowie, którzy wcześniej brali
udział w zajęciach jednorazowych.
Ojcowie wielokrotnie podkreślali, że ich problemem jest brak czasu dla dziecka, dlatego też w
badaniu pytano ich, czy byliby zainteresowani zajęciami w formie Grupy Zabawowej, czyli
wspólnymi zajęciami z dziećmi, podczas których włączane byłyby elementy szkoleniowe dla
ojców. Taką formę wybrało 51% ankietowanych. Ale też liczna grupa (42%) uważa, że powinny to
być zajęcia bez dzieci.
Mimo że w badaniu zwracaliśmy wielokrotnie uwagę, że planowane są szkolenia dla ojców,
badani uważają, że powinny być organizowane zajęcia dla obojga rodziców. Tego zdania jest
63% ojców, natomiast 32% uważa, że powinny być to zajęcia tylko dla ojców.
Eksperci w tym wypadku potwierdzają opinię mniejszości badanych. Zajęcia, w których
uczestniczą sami ojcowie i w dodatku trenerem jest mężczyzna, do tego sam będący ojcem, mają
dla uczestników ogromną wartość. Być może zatem ta rozbieżność opinii wynika z faktu, że wielu
badanych ojców nie ma żadnych doświadczeń związanych ze szkoleniami na temat dzieci, a tym
samym nie zdają sobie sprawy, jakie są ich potrzeby w tym zakresie, ani jaka forma zajęć jest dla
nich odpowiednia.
Ostatnim, praktycznym wymiarem przyszłych szkoleń, jaki mieli rozstrzygnąć badani, jest optymalny
czas ich prowadzenia. Ponad 30% ankietowanych ojców jest zdania, że zajęcia powinny odbywać
się w ciągu tygodnia. Również ojcowie podczas wywiadów byli zdania, że w ciągu tygodnia
łatwiej byłoby im przyjść na takie spotkania, zwłaszcza, że w weekend często mają do załatwienia
wiele spraw tzw. domowych. Natomiast 65% ojców preferuje szkolenia w czasie weekendu.
Trenerzy mają pozytywne doświadczenia zarówno w przypadku szkoleń w ciągu tygodnia, jak i
szkoleń weekendowych. Udaje im się prowadzić zajęcia dla ojców w ciągu tygodnia, po godzinie
18. Ale też jeden z trenerów prowadzi warsztaty, które zaczynają się w piątek wieczorem i trwają
całą sobotę. Jak widać różnego rodzaju rozwiązania są stosowane w praktyce i wiele zależy tu od
motywacji ojców, dobrych chęci.
Badanie dowodzi, że potrzebne są różne formy wsparcia dla ojców, tak aby odpowiadać na ich
różnorodne potrzeby związane na przykład z etapem rozwoju dziecka czy etapem w życiu
samego ojca. Trenerzy zauważają pewną prawidłowość, że ojcowie zaczynają szukać tego
rodzaju wsparcia i są bardziej skłonni do udziału w szkoleniach, warsztatach, gdy w ich życiu
pojawia się kryzys, przy czym chodzi tu o kryzys definiowany jako okres przełomu, przesilenie,
decydujący zwrot.
29
Takim kryzysem jest oczekiwanie na pierwsze dziecko i pierwsze miesiące po jego urodzeniu. Wielu
ojców, zwłaszcza w środowiskach miejskich (czyli tam, gdzie jest dostępna tego rodzaju oferta)
chodzi z żoną na szkołę rodzenia.
Ojcowie są też skłonni brać udział w szkoleniach, gdy ich ojcostwo przestaje być źródłem głównie
satysfakcji, gdy napotykają na pierwsze problemy wychowawcze. Duże znaczenie ma tu postawa
matki dziecka. Jeśli ona sama jest aktywna w poszerzaniu swojej wiedzy o wychowaniu i rozwoju
dzieci, bierze udział w warsztatach, a potem dzieli się tym ze swoim mężem/partnerem, jest to
znacząca zachęta dla ojca, aby i on poszedł na szkolenie.
Znaczenie matek w motywowaniu ojców do zaangażowania się w sprawy dzieci potwierdza też
fakt, że ojcowie, którzy przyszli na wywiady, zostali w przeważającej większości zachęceni,
„przysłani” przez żony. Warto mieć to na uwadze przy organizowaniu szkoleń dla ojców w
przyszłości i z ewentualną ofertę szkoleniową dla ojców kierować także do matek.
Innym momentem, gdy ojcowie są bardziej skłonni do udziału w szkoleniu jest kryzys w relacji z
matką dziecka, a nawet rozwód. Wielu ojców, jak zauważają eksperci, czuje wówczas potrzebę
zbudowania albo wzmocnienia swoich relacji z dzieckiem. Wybierają wówczas szkolenia dłuższe i
bardziej pogłębione, podczas których nie tylko ćwiczą umiejętności, ale też mogą omawiać swoje
osobiste doświadczenia z innymi uczestnikami.
Wykorzystując teorię czterech poziomów kompetencji w procesie uczenia się osób dorosłych
można podzielić badanych ojców na cztery grupy, różne ze względu na poziom zaawansowania
ich wiedzy na temat rozwoju dziecka i umiejętności wychowawczych. Podział jest ten umowny i
należy go traktować jako formę analizy danych oraz być może inspirację w przygotowywaniu
szkoleń.
I.
Ojcowie, którzy nigdy nie byli na szkoleniu ani nie są tym zainteresowani, zaliczają się
do grupy na poziomie „nieuświadomionej niekompetencji”. Zgodnie z zasadami
uczenia osób dorosłych, jest to pierwszy etap, gdy osoby, które mają się uczyć,
dotychczas mało nauczyły się w danym zakresie oraz nie dostrzegają, nie odczuwają
tej niewiedzy. Dla takich ojców najbardziej adekwatne będą zajęcia krótkie i proste, z
udziałem dzieci np. Grupy Zabawowe albo zajęcia dla majsterkowiczów (dla starszych
dzieci). Będą bowiem mieli okazję poznać innych ojców i ich zachowania postawy w
realnych sytuacjach związanych z rozwojem i wychowaniem dzieci. Udział Animatora
(najlepiej mężczyzny) umożliwi im zdobywanie podstawowej wiedzy na ten temat.
II.
Wśród części ojców można zauważyć „uświadomioną niekompetencję” i oni stanowią
drugą grupę w tym rozróżnieniu. Jest to kolejny etap w rozwoju kompetencji
ojcowskich, gdy ojcowie już zdają sobie sprawę, że mają braki w wiedzy o rozwoju
dziecka i umiejętnościach wychowawczych, ale nie wiedzą, jak je wypełnić. Do tej
grupy można zaliczyć tych badanych, którzy nie byli na żadnym szkoleniu, ale chcieliby
30
wziąć w nim udział. Dla takie grupy również można prowadzić zajęcia w formie Grupy
Zabawowej ale mogą to być również inne formy wsparcia, szkolenia tylko dla ojców.
III.
Kolejną grupę określana jako poziom „świadomej kompetencji” stanowią ojcowie,
którzy brali udział w szkoleniach na temat rozwoju czy wychowywania dziecka. Tacy
ojcowie posiadają już wstępne kompetencje w danej dziedzinie, jednak żeby
zastosować je w praktyce powinni wykonywać pracę i jednocześnie mieć do tego
wystarczającą motywację. Tym samym wydaje się, że taka grupa ojców mogłaby
uczestniczyć w cyklicznych warsztatach wychowawczych i między kolejnymi zajęciami
ćwiczyć nowo nabywane umiejętności w codziennym życiu, a następnie omawiać
swoje doświadczenia na kolejnych zajęciach.
IV.
Do ostatniej grupy można zaliczyć tych ojców, którzy mają uwewnętrznione zasady
wychowawcze stosowane wobec swojego dziecka, a także mają ugruntowaną
wiedzę o rozwoju i na tej podstawie właściwie rozwiązują problemy wychowawcze.
Oznacza to, że są na poziomie „nieświadomej kompetencji”. W badaniu trudno było
takich ojców zidentyfikować, ale można przypuszczać, że tacy ojcowie też będą
przychodzić na zajęcia. Dla ojców „zaawansowanych” możliwą formą jest grupa
wsparcia. Eksperci prowadzą takie zajęcia w cyklach (jeden - 10 spotkań, a drugi - 7
spotkań), są one odpłatne, dość angażujące (spotkanie co tydzień przez 3 godziny), a
mimo to znajdują się na nie chętni. Z tej grupy można by rekrutować trenerów do
prowadzenia kolejnych zajęć albo Animatorów do Grup Zabawowych, tym bardziej,
że jest wyraźne oczekiwanie, aby zajęcia dla ojców były prowadzone przez mężczyzn.
 Potrzebne są różnorodne szkolenia dla ojców: zarówno krótkie, jednorazowe, jak i
dłuższe, cykliczne. Ojcowie oczekują zróżnicowanych tematów szkoleń, na przykład
dotyczących opieki czy pielęgnacji dziecka, ale też z zakresu budowania relacji z
dzieckiem. Podstawową formą szkolenia wydaje się Grupa Zabawowa dla ojców z
dziećmi, gdzie Animatorem byłby mężczyzna. Taka forma zajęć jest najbardziej
atrakcyjna dla wszystkich ojców, niezależnie od ich wyjściowych kompetencji i
nastawienia do szkoleń, ponieważ daje szansę na spędzenie wartościowego czasu z
własnym dzieckiem.
Mimo że zdecydowana większość ojców już teraz deklaruje chęć udziału w
szkoleniach, warto o tym pamiętać, że ich potrzeby, ale też ich kompetencje, są różne
i w miarę możliwości uwzględniać to w tworzeniu warsztatów. Warto też pamiętać, że
ważną rolę w rekrutowaniu ojców na szkolenia będą odgrywać matki.
31
4. Podsumowanie
»
W badaniu wzięli udział głównie ojcowie w wieku 31-40 lat, z wyższym
wykształceniem i w większości mieszkający w dużych miastach. Grupa ojców
objęta badaniem nie jest więc grupą reprezentatywną dla populacji ojców w
Polsce. Ale i w tej grupie można zauważyć niewystarczające kompetencje
rodzicielskie. Badani ojcowie w większości współdzielą z matkami obowiązki
związane z opieką nad dzieckiem. Mają świadomość, że ich rola w rodzinie nie
może się ograniczać tylko do zarabiania pieniędzy. Chociaż ojcowie deklarują, że
zajmują się swoimi dziećmi, lubią spędzać z nimi czas, to jednocześnie
doświadczają trudności z tym związanych. Nie radzą sobie, gdy dziecko się nie
słucha, albo gdy płacze „bez powodu”.
»
Ojcowie wiedzą, że dobrą relację z dzieckiem tworzy się spędzając z nim czas,
angażując się w zabawę, rozmowy z dzieckiem. Ważne jest też poczucie
bezpieczeństwa, jakie daje dziecku ojciec. Część ojców uczestniczyła już w
szkoleniach dotyczących rozwoju i wychowania dzieci i ocenia je z perspektywy
czasu jako przydatne. Jednak większość badanych nie ma żadnych doświadczeń
w tym zakresie.
»
Skalę problemu, jakim są niewystarczające kompetencje rodzicielskie, można dla
tej grupy określić jako średnią. Ojcowie w większości są zainteresowani szkoleniami,
ale też nie wszyscy uświadamiają sobie swoje potrzeby szkoleniowe związane z
wychowaniem i rozwojem dzieci.
»
Potrzebne są różne formy wsparcia dla ojców. Najbardziej podstawową formą jest
Grupa Zabawowa dla ojców i dzieci prowadzona przez Animatora – mężczyzną.
Jest to najbardziej optymalna forma zajęć, podczas których ojcowie w
bezpiecznych
warunkach
rozwijają
swoje
kompetencje,
uczą
się
na
doświadczeniach innych ojców, ale też mają szanse uświadomić sobie swoje
potrzeby szkoleniowe.
»
Potrzebne są też inne szkolenia, np. cykliczne warsztaty tylko dla ojców, podczas
których omawiane są kolejne zagadnienia związane z ojcostwem, a nawet grupy
wsparcia dla ojców, podczas których kładzie się nacisk na wymianę doświadczeń.
»
Co prawda ojcowie są zainteresowani szkoleniami, ale trudne wydaje się
przełamanie ich oporu, niechęci do szkolenia. Warto tu angażować matki, one
mogą odegrać ważną rolę w przekonaniu swoich mężów, aby zrobili pierwszy krok i
poszli na szkolenie.
»
Oprócz szkoleń konieczne jest dalsze kształtowanie świadomości społecznej na
temat roli współczesnego ojca. Szczególnie ważne są działania skierowane do
32
matek, tak aby dawały ojcom większą swobodę w budowaniu relacji z dziećmi
oraz motywowały ojców do dalszego rozwoju.
»
Trudne może być zorganizowanie szkoleń, warsztatów dla ojców w mniejszych
miejscowościach. W badaniu tym zebrano zbyt mało danych na temat ojców ze
środowisk wiejskich, toteż konieczna będzie dodatkowa diagnoza w takiej grupie.
33

Ojcowie i dzieci badanie potrzeb ojców związanych z

Transkrypt

Podobne dokumenty

weekend piłkarski taty z synem w lipcu

Ojcowie Europy

Rodzina niepełna i jej skutki

kopia 2 - DzielnyTata.pl