Opinia prawna

Opinia prawna
w przedmiocie prawa do dodatku motywacyjnego przysługującego
nauczycielowi powracającemu do pracy po urlopie macierzyńskim oraz
podmiotu uprawnionego do pozbawienia nauczyciela tego prawa
Celem przedmiotowej opinii jest udzielenie odpowiedzi na poniżej postawione pytania:
1. Czy nauczycielowi powracającemu z urlopu macierzyńskiego przysługuje dodatek motywacyjny?
2. Czy dyrektor szkoły/placówki oświatowej ma prawo pozbawić nauczyciela wracającego z urlopu
macierzyńskiego dodatku motywacyjnego?
I. Odpowiadając na pierwsze pytanie należy wskazać, iż regulacje dotyczące zatrudniania nauczycieli zawarte są
w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 roku - Karta Nauczyciela ( t.j. Dz. U. 2006, Nr 97, poz. 674 ze zm. ); dalej:
Karta Nauczyciela. Art. 91c Karty Nauczyciela stanowi, że w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy,
nieuregulowanych przepisami ustawy, zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (j.t. Dz.U. 1998, Nr 21, poz. 94 ze zm), dalej: Kodeks pracy.
Art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela wymienia elementy, które składają się na się na wynagrodzenie nauczyciela.
Zgodnie z przywołanym przepisem, wynagrodzenie nauczycieli składa się z wynagrodzenia zasadniczego,
dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy; wynagrodzenia za godziny
ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw; nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z
wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych określonych w
art. 54 Karty nauczyciela.
Ogólne warunki przyznawania dodatków zostały określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i
Sportu z 31.01.2005 r. (Dz. U. 2005, Nr 22, poz. 181 ze zm.) w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia
zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za
pracę w dniu wolnym od pracy.
Art. 30 ust. 6 Karty Nauczyciela zawiera delegację uprawniającą organ prowadzący szkołę będący jednostką
samorządu terytorialnego, do określenia w drodze regulaminu wysokości stawek dodatków za wysługę lat,
motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy, oraz szczegółowych warunków przyznawania tych
dodatków dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego. Jeżeli pracownik spełni wymagania
określone w rozporządzeniu i w regulaminie w wyniku czego zostanie mu przyznany dodatek motywacyjny to
zgodnie z art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela staje się on składnikiem jego wynagrodzenia. Dodatek motywacyjny
powinien być przyznany na określony czas, po upływie którego podejmowana jest decyzja czy nauczyciel
ponownie spełnił warunki do ponownego przyznania mu dodatku motywacyjnego. W niniejszej sprawie
interesuje istotnym zagadnieniem jest prawo do dodatku motywującego pracownika podejmującego
zatrudnienie po urlopie macierzyńskim .
Zagadnienie dotyczące wypłaty wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy uregulowanne jest w art. 80
Kodeksu pracy. Zgodnie z przywołanym przepisem wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas
niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy
tak stanowią.
Zgodnie z ustawą z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w
razie choroby i macierzyństwa - w czasie urlopu macierzyńskiego pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński,
którego podstawę ustala się analogicznie jak podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, ale wypłacane w
wysokości 100 procent podstawy. Dodatek motywacyjny jest uwzględniany w średnim wynagrodzeniu z
ostatnich 12 miesięcy do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego ale nie może być wypłacany obok zasiłku
chorobowego lub macierzyńskiego ( Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Lubelskiego z dnia 1 września 2010 roku).
2
Zasady ustalania wysokości wynagrodzenia pracownika powracającego do pracy po urlopie macierzyńskim
uregulowane są w art. 183 ² Kodeksu pracy, który stanowi, iż pracodawca dopuszcza pracownika po
zakończeniu urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu
macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego do pracy na dotychczasowym
stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem
urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem za
pracę, jakie otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu. Oznacza to, iż w przypadku pracownika, któremu
przyznano dodatek motywacyjny na określony czas i dodatek ten został wypłacony przed pójściem pracownika
na urlop macierzyński tylko przez część okresu na jaki został przyznany, dodatek ten powinien zostać
wypłacony w pozostałej części okresu po powrocie pracownika do pracy po urlopie macierzyńskim. Z
powyższych przyczyn należy stwierdzić, iż pracownikowi powracającemu z urlopu macierzyńskiego
przysługuje dodatek motywacyjny w pozostałej, niewypłaconej części okresu na jaki został przyznany.
II. Odpowiadając na drugie pytanie należy wskazać, że zgodnie z art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela przyznany
dodatek motywacyjny jest składnikiem wynagrodzenia i staje się istotnym elementem umowy o pracę.
Treść art. 30 ust. 6 ustawy Karta Nauczyciela wyraźnie wskazuje, iż na jego mocy ustawodawca upoważnił
organ stanowiący do określania wysokości stawek dodatku motywacyjnego, jak też do określenia szczegółowych
warunków przyznawania tego dodatku. Kwestie dodatków reguluje ponadto rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego
nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za pracę w dniu
wolnym od pracy (Dz. U. Nr 22, poz. 181). Przyznanie dodatku motywacyjnego uwarunkowane jest spełnieniem
przesłanek określonych w § 6 ww. rozporządzenia. Oba przywołane źródła prawa zawierają pozytywne
przesłanki przyznania dodatku motywacyjnego. Natomiast w żadnym z przywołanych źródeł ustawodawca nie
zawarł ani nie upoważnił do określania przypadków, kiedy nauczycielowi dodatek motywacyjny nie przysługuje.
Stwierdzić zatem należy, że pozbawienie pracownika jakiegokolwiek składnika wynagrodzenia musi mieć
wyraźne upoważnienie ustawowe. Takie samo stanowisko odnośnie opisywanego zagadnienia reprezentuje
sądownictwo administracyjne. (vide: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 10 lipca 2008 r.
(sygn. Akt IV SA/Wr 179/07; Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 9 listopada 2006 r.
sygn. Akt IV SA/Wr 560/06).
Sytuacje w którym pracownikowi nie przysługują dodatki, w tym dodatek motywacyjny, uregulowane są w
ustawie Karta Nauczyciela. Z art. 84 ust. 2 ustawy wynika, że dodatki oraz wynagrodzenie za godziny
ponadwymiarowe nie przysługują w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków z tym, że zawieszenie
nauczyciela w pełnieniu obowiązków następuje w ściśle określonych przypadkach, wymienionych w art. 83
Karty Nauczyciela. Tak więc to ustawodawca określił, kiedy nie przysługuje przyznany dodatek i są to wyłącznie
sytuacje zawieszenia nauczyciela w pełnieniu obowiązków.
Z powyższego wynika, iż w okresie na który dodatek motywacyjny został przyznany pracownika nie można
pozbawić tego dodatku z wyjątkiem spełniania przesłanek o których mowa w art. 84 ust. 2 w związku z art. 83
ustawy Karta Nauczyciela. Zatem nie istnieją podstawy prawne uzasadniające pozbawienie nauczyciela
wracającego z urlopu macierzyńskiego dodatku motywacyjnego przez dyrektora szkoły/placówki.
Radca prawny Joanna Kobus-Michalewska
Dział Prawny RG NSZZ „Solidarność” w Gdańsku
stan prawny na dzień 17. 09. 2012r.