pobierz

Wykorzystanie opieki religijnej w oddziaływaniu
resocjalizacyjnym.
1. Wprowadzenie
2. Zdefiniowanie pojęć
a) Resocjalizacja
b) Religia
3. Wartości
a) Hierarchia wartości
b) Wartości uniwersalne i religijne
c) Zachwianie hierarchii wartości
4. Oddziaływanie pastoralne
a) Postawa człowieka wierzącego:
 właściwa
 niewłaściwa
b) sakramenty i sakramentalia
c) rozmowy z resocjalizowanym
5. Metanoia
re – socjalizacja = re – ko – lekcje
6. Podsumowanie
1
1. Wprowadzenie.
Dzisiejsze nasze spotkanie ma na celu ukazać, czy istnieje jakiś związek
między religią, a resocjalizacją, dokładniej jednak precyzując temat dzisiejszego
wykładu, chcemy się zastanowić, czy można wykorzystać opiekę religijną
w oddziaływaniu resocjalizacyjnym.
By pełniej rozważyć to zagadnienie warto zastanowić się nad definicją
zarówno resocjalizacji jak również religii. Po czym nasze spojrzenie skierujemy ku
wartościom, jakie towarzyszą ludzkiemu życiu na różnych jego etapach
i odkrywaniu wartości przez człowieka. Następnie przejdziemy do posługi
religijnej w stosunku do osób poddanych procesowi resocjalizacji, aby później
zastanowić się nad skutkami takiego działania.
2. Zdefiniowanie pojęć.
Poruszając każde zagadnienie, na początku należy ustalić, co rozumiemy pod
danym słowem.
a) Resocjalizacja.
Bez wątpienia znacie Państwo podstawy i różne definicje resocjalizacji
lecz na użytek naszego wykładu
niech posłuży nam zdefiniowanie
resocjalizacji przez Władysława Kopalińskiego w słowniku wyrazów obcych
i zwrotów obcojęzycznych: „resocjalizacja przystosowanie (się) do życia społ.
jednostki źle współżyjącej ze środowiskiem społecznym albo pozbawionej
dotychczas możliwości współżycia z nim (np. przez długotrwałe uwięzienie
albo chorobę). Etym. - zob. re-; socjalizacja - RE- w złożeniach: znów, na
nowo, powtórnie; cofnięcie (w miejscu; w czasie; do poprzedniej sytuacji);
w tył; w przeciwnym kierunku.
b) Religia
Kolejnym pojęciem, którym będziemy się posługiwać podczas tego
wykładu, jest religia. Za „Katolicyzm A – Z” można powiedzieć, że religia to:
„realna i dynamiczna relacja osobowa człowieka do rzeczywistości
transcendentnej, w naszej kulturze – do osobowo rozumianego Absolutu
(Boga), od którego człowiek czuje się zależny w istnieniu oraz działaniu i który
jest ostatecznym celem nadającym sens życiu ludzkiemu. Religia stanowi dział
kultury (obok nauki, sztuki i moralności) obejmujący: a) dziedzinę poznania,
opartego najczęściej o wiarę nadprzyrodzoną (doktryna religijna, wierzenie
i normy); b) działania (kult, obrzędy i postępowania moralne); c) instytucje,
które pomagają członkom wspólnoty religijnej (Kościół) w życiu religijnym.
Religia to system wierzeń i praktyk, określający relację jednostki do
różnie pojmowanej sfery sacrum, czyli świętości i sfery boskiej. Manifestuje się
ona w wymiarze doktrynalnym (doktryna, wiara), w czynnościach religijnych
2
(kult), w sferze społeczno-organizacyjnej (Kościół, wspólnota religijna)
i w sferze duchowości indywidualnej (m.in. mistyka).(Wolna Encyklopedia)
Religia [łac.], zjawisko określane najczęściej jako relacja człowieka
do sacrum. W starożytności i średniowieczu zwykle formułowano definicje
nominalne, będące przekładem terminu religia, np. wg Cycerona pojęcie religia
pochodzi z łac. relegare [‘odczytywać ponownie’] i oznacza zdolność
odczytywania tego, co jest związane z Bogiem, wg Laktancjusza — z łac.
religare [‘wiązać ponownie’] i oznacza związanie człowieka z Bogiem,
natomiast wg św. Augustyna z łac. reeligare [‘wybierać ponownie’]
w znaczeniu obierać sobie Boga za przedmiot czci. Odpowiednikiem pojęcia
religia w tradycjach nieeuropejskich jest zazwyczaj nienaruszalne i święte
prawo obowiązujące wyznawców, którego nadprzyrodzony charakter wymaga
od nich przyjęcia odpowiedniej postawy duchowej (np. sanatana dharma
w hinduizmie). Najogólniej można za religię uznać relację człowieka do różnie
pojmowanej świętości (sacrum) i sfery boskiej, manifestującą się w wymiarze
doktrynalnym (wiara), w czynnościach religijnych (kult), w sferze społecznoorganizacyjnej (Kościół, wspólnota religijna) i w sferze religijności
indywidualnej (np. mistyka). To, co społeczne w religii, jest wzorcem dla
rozwijania religijności indywidualnej, która z kolei — przez dokonania
jednostek (święty) — powiększa zasób wzorców religijnych dla całej
wspólnoty. Relacja między człowiekiem a sacrum zakłada aktywność osoby
ludzkiej doświadczającej poczucia świętości, którego zaistnienie świadczy
o religijnym charakterze danego zjawiska. Poczucie to manifestuje się
w przeżywaniu pragnienia zbliżenia się do sacrum, zjednoczenia z nim,
a zarazem w postawie czci, dystansu, a nawet lęku przed nim (tabu). Dzięki
doświadczeniu religijnemu sfera sacrum „włamuje się” w świat codzienności
i objawia człowiekowi w konkretnym miejscu i czasie (hierofania).
Doświadczenie religijne człowieka, od objawienia i ekstazy mistycznej czy
transu szamańskiego po przelotne poczucie obecności bóstwa w życiu, jest
podstawowym fenomenem podtrzymującym istnienie religii. (Encyklopedia
PWN)
Według Wielkiej Encyklopedii Radzieckiej, cytującej Engelsa: „ Wszelka
religia jawi się jako nic innego, jak fantastyczne wyobrażenie – odczucie,
w głowach ludzi wyższych sił, które panują nad nimi w ich codziennym życiu –
wyobrażenie – odczucie, w którym ziemskie siły przyjmują formy nieziemskich
sił.”
We wszystkich tych definicjach religii możemy znaleźć wspólną cechę –
relację człowieka do pewnego Absolutu, „Czegoś – Kogoś „ ponad nim, ale to
również sacrum, kult i doktryna czyli pewne zasady kierujące życiem
człowieka uważającego się za religijnego.
Ten fakt pozwala nam przejść do kolejnego punktu jakim są
WARTOŚCI.
3
3. Wartości.
Słowo wartość może kojarzyć się z dziedziną ekonomii, która
w wszechobecny sposób dotyka wszelkich sfer naszego życia. Lecz w naszych
rozważaniach chodzi nam o filozoficzny, religijny, moralny aspekt tego słowa.
a) Hierarchia wartości
Pytanie jakie należy sobie postawić brzmi: czy istnieje coś takiego, jak
hierarchia wartości? Jeśli tak, to na jakiej podstawie można ją zbudować?
Gdy odniesiemy się do pomocy nurtu filozoficznego, jakim jest
fenomenologia, to możemy odczytać, co wartości mówią same o sobie.
Obserwując codzienne życie, odkrywamy, że sami kierujemy się pewnymi
zasadami życia społecznego. Konstytucja, różne kodeksy prawne, regulaminy,
Dekalog itd. Jedno, co je łączy, to ukazanie człowiekowi pewnego stylu życia
i wprowadzenie ładu w stosunki międzyludzkie, państwowe itd. Można je
akceptować albo i nie....
Człowiek, (ja) który ustala wartości subiektywnie.
Wartości obiektywne – same w sobie – prawda, sprawiedliwość.
Budowanie na nich ładu i porządku społecznego, ale jeszcze bardziej
budowanie swojego życia.
Wartości wyniesione z dzieciństwa czyli cały proces wychowania.
Rodzice pierwsi wychowawcy, pomocniczość państwa i Kościoła w stosunku
do rodziców.
b) Wartości uniwersalne i religijne.
Jak już było wspomniane wyżej, są pewne wartości, których kwalifikacja
obiektywnie rzecz biorąc, zawsze pozostanie pozytywna, bez względu na
subiektywne odczucie. Są to wartości moralne i religijne. Np. wartość życia nie zabijaj, własność - nie kradnij
Wartości przyjmowane niezależnie od tego, czy osoba jest religijna czy
nie, przyjmowanie wartości przez osoby wierzące.
Aspekt moralności i wiary.
c) Zachwianie hierarchii wartości.
Nie da się jednak zaprzeczyć faktowi, że zdarza się zachwianie hierarchii
wartości, nie odnoszenie się do wartości uniwersalnych czego przykładem są
bez wątpienia osoby odbywające karę pozbawienia wolności.
Jednak w tym wypadku należy zadać sobie pytanie: czy stan jest
tymczasowym zawieszeniem wartościowania czy też trwałym stanem?
Praca z takimi osobami to bądź przywrócenie podstawowych
(uniwersalnych) wartości bądź próba przekazania sensu tychże wartości
osobom, które ich „nie stosują” (resocjalizacja).
4
4. Oddziaływania pastoralne.
Przechodząc do kolejnej części naszego wykładu, pragniemy zastanowić się
nad oddziaływaniem religijnym na osadzonego.
a) Postawa człowieka wierzącego.
 Postawa właściwa – jak ją rozumieć? Człowiek, który nie tylko zna Boże
przykazania, nie tylko posiada wiedzę o sferze duchowej swojego życia,
ale także stara się ją zachowywać mimo upadków, grzechów – kary
więzienia.
 Postawa niewłaściwa – wie jakie są przykazania i zasady wiary, ale
postępuje wbrew nim bez chęci przemiany
b) Sakramenty i sakramentalia.
Posługa, jaką spełnia kapelan w więzieniu na podstawie Kościoła rzymsko
– katolickiego. Msza św., spowiedź, adoracje, nabożeństwa itp. – tzw.
duszpasterstwo tradycyjne.
Przygotowanie do chrztu, bierzmowania, małżeństwa – katecheza. czyli
przygotowanie do świadomego przeżywania sakramentów. Pielgrzymki, Droga
Krzyżowa, odwiedziny biskupa.
c) Rozmowy z resocjalizowanymi.
Podstawa możliwości przemiany to indywidualny kontakt. Tak, jak
wspólne spotkania pomagają w wytrwaniu i stanowią poczucie przynależności
do pewnej grupy, tak indywidualne spotkania pozwalają się otworzyć na swoje
problemy i przyjąć pomoc.
 Posługa kleryków - dwustronna korzyść, klerycy – przygotowanie do
pracy z różnymi grupami ludzi, więźniowie – uświadomienie sobie, że nie
są odrzuceni przez innych – szczególnie w sferze wiary.
 Bractwo Więzienne – posługa osób świeckich na płaszczyźnie wiary
z osadzonymi. Osoby z formacją współpracujące z kapelanem
5. Metanoia
Metanoia – Stały wysiłek nawrócenia, przemieniania siebie, przekreślania
swojego egoizmu i przechodzenia na drogę służby.
-słowo wywodzące się z języka greckiego (meta znaczy „iść poza”, „iść wyżej
niż”, noia pochodzi od nous i znaczy „świadomość”). Oznacza "odrodzenie",
"odnowienie".
re – socjalizacja = re – ko – lekcje
6. Podsumowanie.
Podsumowując należy stwierdzić, iż całe zaangażowanie w proces
resocjalizacji na płaszczyźnie wiary ostatecznie zależy od zaangażowania –
otwarcia się osoby w jej wolności.
5