Co warto wiedzieć o gospodarce

Co warto wiedzieć o gospodarce
2015-07-14 15:01:01
2
RPA jest najbogatszym i najlepiej rozwiniętym państwem Afryki. Gospodarka kraju opiera się głównie na
usługach i przemyśle wydobywczym. RPA jest drugim producentem na świecie złota, największym platyny, rud
chromu, wanadu i manganu.
RPA to dobrze prosperująca gospodarka. Według danych Banku Światowego, jej PKB w 2013 r. wyniósł 595,7 mld
dol., PKB per capita – 11 tys. 500 dol., a dynamika produktu krajowego brutto – 2 proc. (rok wcześniej – 2,5
proc.).
Źródło: Bank Światowy (styczeń 2015 r.)
Inflacja wyniosła 5,7 proc. (w połowie 2014 r. wzrosła do 5,9 proc.), a bezrobocie – 25 proc. Osób pozostających
bez pracy może być jeszcze więcej, jeżeli podliczy się tzw. ukryte bezrobocie. Po uwzględnieniu tego
parametru okazuje się, że bezrobocie może sięgać nawet 40 proc. To poważny problem RPA, zwłaszcza, że
trudno mu zaradzić, ponieważ do kraju przybywają tysiące szukających pracy mieszkańców Mozambiku i
Zimbabwe. Jak duża jest skala tego zjawiska, świadczą dane pochodzące z urzędów fiskalnych: w RPA pracuje ok.
3
13 mln osób, natomiast podatki płaci ledwie 5 mln.
Źródło: Bank Światowy (styczeń 2015 r.)
Problemem RPA jest nielegalna migracja głównie mieszkańców innych krajów afrykańskich. Zjawisko to ma
przede wszystkim podłoże ekonomiczne. Szacuje się, że w RPA przebywa nielegalnie od pięciu do ośmiu
milionów osób (głównie z Mozambiku i Zimbabwe), co wpływa negatywnie na działania zmierzające do
zredukowania wysokiej stopy bezrobocia.
4
Źródło: Bank Światowy (styczeń 2015 r.)
Główne sektory gospodarki
Główną rolę w gospodarce RPA odgrywa sektor usług finansowych, który odpowiada za 20,6 proc. PKB. Jest on
najlepiej rozwinięty i najnowocześniejszy w Afryce. W bankowości w 2011 r. pracowało ponad 1,3 mln osób.
Cztery główne banki RPA: Standard Bank, First Rand Bank, ABSA oraz Nedbank, posiadają ponad 85 proc.
udziałów w sektorze. Aktywa banków RPA wynoszą ponad 280 mld dol.
Kolejne miejsce zajmuje sektor wytwórczy (16 proc. PKB).
Mocną pozycję ma branża motoryzacyjna - pod względem wielkości produkcji samochodów znajduje się na 19.
miejscu w świecie. W RPA wytwarzanych jest 85 proc. pojazdów samochodowych w Afryce. Produkcję aut
wspiera rząd, który stworzył dla tej branży Motor Industry Development Programme. Oferuje on zniżki celne oraz
ulgi podatkowe dla inwestorów zagranicznych w przemyśle motoryzacyjnym RPA. Liczącą się pozycję – po kilku
latach recesji - odzyskuje na rynkach światowych przemysł obronny RPA.
O przychodach dewizowych RPA decyduje głównie górnictwo i przemysł wydobywczy (5,4-proc. udział w PKB).
RPA jest drugim producentem na świecie złota, największym platyny, rud chromu, wanadu i manganu. Pod
względem wydobycia diamentów zajmuje piąte miejsce, uranu i węgla - 7., niklu -10., aluminium i żelaza - 8.
W 2012 r. pięć podstawowych surowców mineralnych kraju (platyna, złoto, węgiel kamienny, diamenty oraz ruda
żelaza) przyniosło ponad 50 proc. wpływów eksportowych RPA (eksport wszystkich minerałów stanowił ponad 65
proc. całości eksportu RPA). Kolejne 20 proc. dochodów eksportowych zapewniło rolnictwo (2,2-proc. udział w
PKB, zatrudniające ok. 7 proc. zawodowo czynnej ludności).
Problemem przemysłu wydobywczego RPA jest konieczność drążenia coraz głębszych i droższych w eksploatacji
5
szybów. Rolnictwo RPA charakteryzuje duża skala stosowania genetycznie zmodyfikowanych upraw.
Znaczący udział w PKB kraju ma również handel i turystyka (14 proc.), usługi rządowe (12,4 proc.), transport i
komunikacja (9,7 proc.). Inwestycje w RPA koncentrują się ostatnio w sektorach o stosunkowo niskim udziale w
PKB: w budownictwie (3,5 proc. PKB), energetyce, gazie i wodzie (2,1 proc). Pierwsze związane były przede
wszystkim z przygotowaniami do organizacji mistrzostw świata w piłce nożnej w RPA w 2010, drugie – z fatalną
sytuacją sektora energetycznego, którego możliwości są zdecydowanie niewystarczające jak na potencjał i
tempo rozwoju kraju.
Ziemia rolna stanowi tylko 13 proc. powierzchni kraju, a lasy jedynie 6 proc.
Bogactwa naturalne
Główne bogactwa naturalne to: diamenty, platyna, złoto, srebro, węgiel kamienny, azbest, chrom, żelazo, uran,
fosforyty, cynk, ołów, miedź, mangan, wanad, antymon.
RPA jest światowym producentem złota, platyny, rud chromu, wanadu i manganu, a także liczącym się
producentem cukru.
Perspektywy
W porównaniu do innych państw afryki, RPA sprawia inwestorom zagranicznym najmniej kłopotów natury
administracyjno-prawnej. Jednak nie jest to łatwy rynek, chociażby z powodu jego rozmiarów i bogactw, a
także konkurencji ze strony tak mocnych gospodarczo państw, jak Chiny, USA, Japonia, Niemcy, Indie czy Wielka
Brytania.
Republika Południowej Afryki jest otwarta na zagraniczne inwestycje, jednak dostęp do niektórych sektorów, np.
energetyka, górnictwo, bankowość, ubezpieczenia i przemysł obronny, jest chroniony koniecznością uzyskania
specjalnego pozwoleń.
Większość towarów można eksportować do RPA bez potrzeby uzyskiwania dodatkowych zgód. Pozwolenia na
eksport produktów objętych restrykcjami można otrzymać w Międzynarodowej Komisji Administracji Handlu ITAC.
Pozwolenia są ważne przez rok. Eksporterzy muszą zarejestrować się w Urzędzie Skarbowym RPA.
Strategia gospodarcza państwa należy do kompetencji dwóch ministrów kierujących Narodową Komisją
Planowania (NPC) i urzędem kontroli, nadzoru i administracji (ME).
Na szczeblu wykonawczym gospodarką zajmuje się Ministerstwo Handlu i Przemysłu, a w zakresie polityki
gospodarczej Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego oraz m.in. ministerstwa Energii, Finansów, Budownictwa,
Stosunków Międzynarodowych i Współpracy, Górnictwa.
6