ORZEKANIE SPORT.indd - Porozumienie Podkarpackie

Fot. Z archiwum Autora
Lekarz rodzinny w Orłach
Orzekanie
w sporcie amatorskim
Istotne pytania:
• Jaki akt prawny reguluje orzekanie w sporcie amatorskim?
• Kto jest uprawniony do orzekania dla sportowców?
• Jaki jest tryb postępowania w przypadku otrzymania orzeczenia o niezdolności
do uprawiania sportu?
... Nie chciałbym być na
miejscu lekarza, który bez
badania, dokumentacji
i stosownych uprawnień
dopuścił do uprawiania
sportu tych młodych ludzi...
C
zy zdarzyło się któremuś z
lekarzy, że do drzwi jego gabinetu lekarskiego zapukał znajomy
działacz sportowy z plikiem kart
zdrowia zawodników, prosząc o
ich „podstemplowanie”? Myślę,
że wiele razy, zwłaszcza w małych
placówkach na wsiach, gdzie
wokół roi się od drużyn piłkarskich klasy A, B czy C. Sprawa
dotyczy nie tylko piłki nożnej i
nie tylko małych miejscowości,
ale wszystkich dyscyplin sportu i
całej Polski. Również w większych
miastach rodzice proszą o wydanie zaświadczenia, że ich dziecko
może uprawiać sporty walki,
np. karate. I co wtedy robimy?
Odsyłamy pacjenta do lekarza
sportowego uprawnionego do
wydawania tego typu orzeczeń
albo, łamiąc prawo, stemplujemy karty zdrowia i ściągamy
na siebie pasmo kłopotów, które
mogą pojawić się w przypadku
nieszczęśliwego wypadku.
Problem badań lekarskich dzieci
i młodzieży do ukończenia 21 rż.,
ubiegających się o przyznanie
licencji na amatorskie uprawianie
sportu w bardzo czytelny sposób
reguluje Rozporządzenie ministra
Lekarz Rodzinny, LUTY 2006, ROK XI, NR 2
zdrowia z dnia 22 grudnia 2004 r.
w sprawie zakresu koniecznych
badań lekarskich oraz częstotliwości ich przeprowadzania w
stosunku do dzieci i młodzieży do
ukończenia 21 rż., ubiegających
się o przyznanie licencji albo
posiadających licencję na amatorskie uprawianie określonej
dyscypliny sportu 1. Poprzednie
rozporządzenie funkcjonowało od
lipca 2003 r. i nie różniło się wiele
od obowiązującego obecnie. Czytamy w nim, że „uprawnionymi
do przeprowadzania ww. badań
są lekarze specjaliści z medycyny
sportowej lub lekarze posiadający
certyfikat nadany przez Polskie
Towarzystwo Medycyny Sportowej”. Nikt oprócz ww. lekarzy
nie ma prawa wydawać orzeczeń
młodym sportowcom do 21 rż.
Przepisy nie mówią nic o badaniu starszych sportowców-amatorów. Uważam, że posiadanie
dokumentacji medycznej dla tej
grupy zawodników jest sprawą
oczywistą.
się szukanie winnych. Znane są
doniesienia prasowe z ostatnich
miesięcy o nagłych zgonach młodych zawodników podczas rozgrywanych meczów (m.in. w „Życiu
Warszawy” z dnia 27.10.2005 r.,
artykuł Z wadami serca można u
nas grać w najlepsze).
Działacze sportowi (cytat z
mojej korespondencji z pewnym
wiceprezesem Wojewódzkiego
Związku Piłki Nożnej): „nie będą
sprawdzać kompetencji lekarzy,
ani pilnować pieniędzy określonych grup lekarzy”. Sędziom
nie robi różnicy, czy na karcie
zdrowia młodego zawodnika jest
pieczątka felczera, lekarza bez
uprawnień czy specjalisty. Lekarz,
to lekarz. Sędziemu wydaje się, że
dopuszczając do zawodów młodego człowieka, jest zwolniony
z wszelkiej odpowiedzialności.
Nic bardziej błędnego. To właśnie
sędziowie są odpowiedzialni za
bezpieczne przeprowadzenie
zawodów i niedopuszczenie do
nich sportowców, którzy de facto
nie mają badań lekarskich.
Problem
L
ekarze często przez grzeczność, za symboliczną złotówkę, bez badania i posiadania
(!) elementarnej dokumentacji, dopuszczają młodych ludzi
do uprawiania sportu. Problem
pojawia się, gdy dochodzi do nieszczęśliwego wypadku. A wtedy
może się okazać, że jest już zbyt
późno na działanie i rozpocznie
Regulacje
W
ielu lekarzy rodzinnych
przeszło kursy organizowane przez Polskie Towarzystwo
Medycyny Sportowej w kilku
miastach w kraju, poświęcając
swój wolny czas, zdając egzaminy
i otrzymując certyfikaty. Kurs taki
trwa przeciętnie 4-5 miesięcy i
składa się z kilku sesji zakończonych egzaminem testowym, a
121
PRAWO I MEDYCYNA
Marek Krupowczyk
PRAWO I MEDYCYNA
jego koszt wraz z opłatami egzaminacyjnymi, kosztami dojazdów
i zakwaterowaniem waha się od
1000 do 1400 zł.
Wielu z nich zawarło z NFZ kontrakty z zakresu medycyny sportowej i wykonuje badania swoich
pacjentów amatorsko uprawiających sport. W poradniach tych
wymagane jest jedynie skierowanie od lekarza rodzinnego. Ani
zawodnik, ani klub sportowy nie
muszą za nic płacić.
Mam zawarty taki kontrakt,
orzekam w tego typu sprawach
i wielokrotnie zdarzało mi się
dyskwalifikować młodych ludzi.
Przyczyny były różne: wady serca,
zaburzenia rytmu, schorzenia
neurologiczne, hematologiczne
itp. Kilkakrotnie prosiłem o opinię
specjalistów. Z przeprowadzeniem badań wiązało się zamieszanie organizacyjne, ale wdzięczni
byli mi za to odpowiedzialni trenerzy klubowi i rodzice młodych
ludzi.
Stawki oferowane przez NFZ
za orzekanie wynoszą od 12,51 zł
do 136,00 zł (tak jak w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej)
w zależności od tego czy jest to
pierwsza porada czy kolejna i
jakiej dyscypliny sportowej dotyczy.
Standardowe ubezpieczenie OC
obowiązkowe, wymagane przez
NFZ, zabezpiecza świadczenia z
zakresu medycyny sportowej.
Zakres badań
N
a boisku każdy może upaść.
W każdej sytuacji może
nastąpić zgon, nawet u młodego
sportowca. Ale młody człowiek,
który przeszedł pewien „ciąg”
medyczny, ma niemalże pewność,
że wszystkie jego ewentualne
„defekty” zostały wyeliminowane
i spokojnie może bawić się w sport
amatorski. Badanie przez lekarza
rodzinnego, który zna potencjalnego zawodnika jak nikt inny,
powinno zakończyć się wydaniem
skierowania do poradni medycyny sportowej wraz ze wszelkimi informacjami dotyczącymi
122
stanu zdrowia pacjenta (przebyte
choroby, operacje, aktualny stan
zdrowia itp.). Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej nie ma
obowiązku wykonywania jakichkolwiek badań dodatkowych.
Lekarz z przychodni medycyny
sportowej wykonuje badania
przewidziane w Rozporządzeniu:
· pomiary antropometryczne,
które obejmują wagę i wzrost,
obwód klatki pier siowej na
wdechu i wydechu,
· EKG w spoczynku i próbę
wysiłkową,
· badanie ortopedyczne, które
obejmuje ocenę układu kostno-stawowego (wady i schorzenia),
· badania dodatkowe: OB, morfologię z wzorem odsetkowym,
mocz z osadem,
· konsultacje specjalistyczne:
– laryngologiczna – w celu oceny
nosogardzieli i narządu słuchu,
– okulistyczna – w celu oceny
narządu wzroku.
Specjaliści nie mają wykazu
chorób dyskwalifikujących z
amatorskiego uprawiania sportu,
gdyż każdy przypadek należy
rozpatrywać osobno. O ile np.
niedowidzenie będzie przeciwwskazane w boksie, to nie będzie
już w szachach.
Przy niektórych dyscyplinach
sportu zakres obowiązkowych
badań jest dużo szerszy i obejmuje:
· karate, kick boxing, dalekowschodnie sporty i sztuki walki,
dodatkowo badanie EEG, konsultację neurologiczną, stężenie
glukozy we krwi,
· płetwonurkowanie, skoki
spadochronowe, sport lotniowy,
paralotniowy i motolotniowy:
dodatkowo badanie EEG, konsultację neurologiczną i konsultację
psychologiczną, stężenie glukozy
we krwi,
· judo i zapasy: dodatkowo
zdjęcie Rtg odcinka szyjnego
kręgosłupa,
· podnoszenie ciężarów: dodatkowo zdjęcie Rtg odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Dokumentacja
L
ekarz rodzinny, przyjmując
potencjalnego sportowca,
powinien odnotować w jego
karcie fakt przeprowadzenia
badania (dopuszczalne jest skierowanie własnego pacjenta do
siebie samego) i jeśli nie posiada
stosownych kwalifikacji, wydać
mu skierowanie do poradni medycyny sportowej. Jeśli posiada
specjalizację z medycyny sportowej lub certyfikat nadany przez
Polskie Towarzystwo Medycyny
Sportowej, a także zawarł umowę
na takie świadczenia z Narodowym Funduszem Zdrowia, to
prowadzi kartę z historią zdrowia
z wpisanym wynikiem badania
lekarskiego, wynikami badań
dodatkowych i konsultacji specjalistycznych, treścią wydanego
orzeczenia i datą ponownego
badania.
W przypadku braku przeciwwskazań wydaje kandydatowi na
sportowca orzeczenia o zdolności
uprawiania określonej dyscypliny
sportu.
Przeciwwskazania
P
o badaniu lekarz rodzinny
zobowiązany jest do wydania
skierowania do lekarza, poradni
medycyny sportowej, który decyduje o dalszych losach potencjalnego sportowca.
Podczas badania specjalistycznego pod kątem uprawiania
sportu, uprawniony lekarz może
stwierdzić ogólne przeciwwskazania do uprawiania sportu oraz
przeciwwskazania do poszczególnych dyscyplin sportowych.
W przypadku chorób rokujących szybkie wyleczenie, kieruje
przyszłego sportowca do lekarza
rodzinnego wraz z własną opinią
i wynikami badań potwierdzającymi rozpoznanie w celu podjęcia
leczenia. Po jego zakończeniu
lekarz rodzinny ponownie kieruje go do poradni medycyny
sportowej.
W przypadku wydania przez
lekarza sportowego orzeczenia o
niezdolności do uprawiania okre-
Lekarz Rodzinny, LUTY 2006, ROK XI, NR 2
· Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu koniecznych badań
lekarskich oraz częstotliwości ich przeprowadzania w stosunku do dzieci i młodzieży do ukończenia 21
rż., ubiegających się o przyznanie licencji albo posiadających licencję na amatorskie uprawianie określonej dyscypliny.
· Lekarz specjalista w dziedzinie medycyny sportowej lub lekarz posiadający certyfikat nadany przez
Polskie Towarzystwo Medycyny Sportowej.
· W przypadku wydania przez lekarza sportowego orzeczenia o niezdolności do uprawiania określonej
dyscypliny sportu, ostateczne orzeczenie może wydać, na wniosek przedstawiciela ustawowego dziecka
albo pełnoletniej osoby ubiegającej się o wydanie orzeczenia, lekarz specjalista w dziedzinie medycyny
sportowej, wyznaczony przez Centralny Ośrodek Medycyny Sportowej w Warszawie w terminie 30 dni
od dnia otrzymania wniosku.
ślonej dyscypliny sportu, ostateczne orzeczenie może wydać,
na wniosek przedstawiciela ustawowego dziecka albo pełnoletniej
osoby ubiegającej się o wydanie
orzeczenia, lekarz specjalista w
dziedzinie medycyny sportowej,
wyznaczony przez Centralny
Ośrodek Medycyny Sportowej w
Warszawie w terminie 30 dni od
dnia otrzymania wniosku.
Słowa kluczowe (key words):
sport amatorski (amateur sport), zdrowie
(health), badania (examinations).
Źródła:
1 . w w w. m z . g o v. p l /wwwmz/index?
mr=q491&ms=383&ml=pl&
mi=383&mx=0&mt=&my=421&
ma=03682
Dobra organizacja
S
amo badanie, zebranie potrzebnej dokumentacji laboratoryjnej, opinii lekarzy specjalistów i wydanie odpowiedniego
zaświadczenia jest dużym wyzwaniem dla lekarza. Wymaga dobrej
organizacji. Nic tak nie zniechęca
młodego sportowca i działacza
sportowego, jak zła organizacja.
Bo jeśli młody człowiek jednego
dnia będzie musiał iść do lekarza
rodzinnego po skierowanie do
poradni medycyny sportowej,
drugiego do lekarza sportowego,
trzeciego na badanie EKG i do
laboratorium, czwartego do okulisty i laryngologa, piątego z
wynikami badań ponownie do
lekarza sportowego, to jestem
pewien, że tych wszystkich badań
nie wykona i będzie liczył na to,
że trener lub działacz sportowy
wymyśli coś alternatywnego.
My, lekarze, a głównie ci kochający sport, powinniśmy pomóc
młodym ludziom. Jeśli jest choć
minimalna szansa na to, aby młodzież masowo uprawiała sport, to
trzeba tę szansę wykorzystać. 
Lekarz Rodzinny, LUTY 2006, ROK XI, NR 2
123
PRAWO I MEDYCYNA
Istotne kwestie:
PRAWO I MEDYCYNA
124
Lekarz Rodzinny, LUTY 2006, ROK XI, NR 2