nauczyciel biologi

INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE
NAUCZYCIEL BIOLOGII – KOD ZAWODU 233001
Nauczyciel biologii to jeden z 2443 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r.
klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1145).
W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do
31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tę sama nazwę i kod.
Do zawodu nauczyciela biologii przygotowuje kierunek studiów biologia.
Każda uczelnia dla poszczególnych kierunków studiów, w których prowadzi kształcenie
ustala efekty kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Określa
cele kształcenia i kwalifikacje absolwenta. Informacje te umieszcza na swoich stronach
internetowych. Wykaz uczelni i kierunków można odnaleźć przy pomocy portalu:
http://wybierzstudia.nauka.gov.pl
Natomiast standardy kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela
zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17
stycznia 2012 roku w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do
wykonywania zawodu nauczyciela. Cała treść tego rozporządzenia dostępna jest pod
adresem:
http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20120000131
PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU NAUCZYCIEL BIOLOGI1
Kompetencje zawodowe to odpowiednia wiedza, określone umiejętności oraz właściwa
postawa. Poza określonym rodzajem wiedzy w danej dziedzinie i konkretnymi
umiejętnościami zawodowymi trzeba również zachowywać się w sposób świadczący o
zrozumieniu pełnionej roli zawodowej. Wszystkie te rzeczy pozwalają na wypełnianie
obowiązków zawodowych na odpowiednim poziomie. Im kompetencje są większe a ich
poziom wyższy tym dana osoba jest większym fachowcem a jej praca jest lepiej oceniana.
Osoby które wykonują zawód biologa, by sprawnie wywiązywać się z zadań zawodowych,
poza formalnymi wymaganiami kwalifikacyjnymi powinny jeszcze charakteryzować się co
najmniej czterema kompetencjami:
1. Dbałość o rozwój i relacje
Dbałość o nawiązywanie kontaktów i utrzymywanie dobrych relacji oraz przekazywanie
wiedzy i doświadczenia przez współprace w rozwiązywaniu problemów, z korzyścią dla
wszystkich. Dostrzeganie współpracowników potrzebujących pomocy i zapewnienie im
oczekiwanego wsparcia.
2. Komunikacja interpersonalna
Przekazywanie konkretnych informacji w sposób zrozumiały dla innych. Przystępne
wyjaśnienie skomplikowanych, specjalistycznych kwestii. Przekazywanie najważniejszych
zagadnień i sprawdzenie, czy rozmówca rozumie komunikat. Dostosowywanie stylu
wypowiedzi do odbiorcy.
3. Otwartość na innych
1
Profil pochodzi z podręcznika dla doradców zawodowych „Narzędzie do badania kompetencji”, Warszawa 2014
1
Pozytywne nastawienie i traktowanie innych ludzi oraz okazywanie chęci ich zrozumienia.
4. Rozwiązywanie konfliktów
Osiąganie porozumienia i rozstrzyganie sporów w zespole.
ANALIZA REJESTROWANEJ SYTUACJI W ZAWODZIE NA RYNKU PRACY
19
20
27
29
31
31
2
2
4
10
2
2
0
0
1
5
1
2
5
14
3
3
2
4
Wolne miejsca pracy i
miejsca aktywizacji
zawodowej na koniec
okresu
sprawozdawczego
Wolne miejsca pracy i
miejsca aktywizacji
zawodowej ogółem
Osoby do 12 miesięcy
od dnia ukończenia
nauki na koniec okresu
sprawozdawczego
28
30
33
31
31
40
Osoby do 12 miesięcy
od dnia ukończenia
nauki ogółem
Bezrobotni
zarejestrowani w
okresie ogółem
2015
2014
2013
2012
2011
2010
Bezrobotni według
stanu na koniec okresu
sprawozdawczego
Wyszczególnienie
BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W
ZAWODZIE NAUCZYCIEL BIOLOGII W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO – POMORSKIM W LATACH
2010 - 20152
0
0
0
0
0
0
Z danych statystycznych analizowanego okresu wynika, że liczba osób z kwalifikacjami do
wykonywania zawodu nauczyciela biologii, zarejestrowanych jako osoby bezrobotne w
województwie kujawsko – pomorskim, utrzymuje się na względnie stałym poziomie.
W ciągu ostatnich lat zawód nauczyciela biologii został sklasyfikowany jako zawód
nadwyżkowy3, tzn. taki na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba
osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Na koniec każdego roku do dyspozycji osób
zarejestrowanych w powiatowych urzędach nie pozostawała żadna wolna oferta pracy w
zawodzie nauczyciela biologii. Od 2015 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych.
Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów
dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech
2
Informacje te opracowano na podstawie załącznika nr 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne
miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Zgodnie z programem badań
statystycznych statystyki publicznej załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich
urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia
z danymi za II półrocze roku poprzedniego.
3
Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności
nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w
badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie.
Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość
wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik
wynosi poniżej 0,9.
2
wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz
wskaźnika płynności bezrobotnych4. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja
znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona – nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ
żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. Nauczyciel biologii w 2015 r.
również został zakwalifikowany do grupy zawodów nieokreślonych.
MOŻLIWOŚCI ZATRUDNIENIA
Osoby z przygotowaniem pedagogicznym w zależności od jego formy, mogą być zatrudnione
jako nauczyciele przyrody w szkołach podstawowych oraz jako nauczyciele biologii w
gimnazjach i liceach (więcej informacji w następnym punkcie tego opracowania).
W badaniu pracodawców5 realizowanym przez Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu w
latach 2010-2014 zawód nauczyciela biologii nie pojawił się w planach zatrudnienia. Pojawił
się w planach zwolnienia w 2013 r., kiedy to planowano zwolnienie czterech nauczycieli
biologii.
W badaniu internetowych ofert pracy6 realizowanym na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu
Pracy w Toruniu obejmującym okres wrzesień-listopad 2014 oraz luty-kwiecień 2015 nie
pojawiła się żadna oferta pracy w zawodzie biolog.
W badaniu przeprowadzonym w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego pn.
„Barometr zawodów”7, które jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w
poszczególnych zawodach w 2016 r., nauczyciele biologii na poziomie województwa zostali
zaklasyfikowani do zawodów nadwyżkowych tzn. takich, w których znalezienie pracy może
być trudniejsze ze względu na niskie zapotrzebowanie oraz wielu kandydatów spełniających
wymagania pracodawców.
4
Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym
okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w
badanym okresie.
Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i
liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu.
Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu
bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie.
5
Badanie 2000 pracodawców jest realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport z badania
pracodawców znajduje się na stronie internetowej WUP oraz na stronie www.podlupa.wup.torun.pl
6
Badanie internetowych ofert pracy dla województwa kujawsko-pomorskiego to kolejne realizowane w ramach projektu
Rynek Pracy pod Lupą II badanie, które ma na celu poszerzenie informacji na temat regionalnego rynku pracy. Celem
badania jest analiza ilościowa i jakościowa treści internetowych ofert pracy dla województwa kujawsko-pomorskiego
zamieszczonych na 4. portalach ogólnopolskich: Pracuj.pl, Praca.Gratka.pl, GazetaPraca.pl, Regiopraca.pl. Badanie
obejmowało okres wrzesień-listopad 2014 oraz luty-kwiecień 2015. Raport z badania dostępny jest na stronie internetowej
WUP w Toruniu www.podlupa.wup.torun.pl
7
„Barometr zawodów” jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w 2016 r. Badanie zostało przeprowadzone na
przełomie III i IV kwartału 2015 r. W przypadku wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń, sytuacja w niektórych zawodach
może ulec zmianie. Barometr uwzględnia kwalifikacje pracowników i rzeczywiste przygotowanie do wykonywania zawodu.
Raport z badania dostępny jest pod adresem: http://wup.torun.pl/urzad/publikacje/publikacje-dotyczace-rynku-pracy/
3
W województwie kujawsko – pomorskim uczelnią, która publikuje na swoich stronach wyniki
raportów o losach swoich absolwentów jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Poniższe informacje pochodzą ze strony internetowej Biura Karier UMK.
Branże oraz stanowiska pracy, w których znaleźli zatrudnienie badani absolwenci biologii
rocznika 2009:
•
•
•
•
•
•
•
Ochrona zdrowia i opieka społeczna (referent, rejestracja medyczna, asystentka
stomatologiczna, laborant)
Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo (urzędnik, laborant, pracownik biurowy)
Edukacja (student – doktorant, nauczyciel, wykonawca projektu, inżynier
zootechnik)
Pośrednictwo finansowe (doradca klienta, asystent kierownika, pracownik
administracyjny)
Administracja publiczna i obrona narodowa (technik w sekcji ds. kadrowoorganizacyjnych, asystent)
Pozostała działalność usług., komunalna, społ. i indywid. (laborant, sekretarz
projektu)
Przetwórstwo przemysłowe (specjalista ds. kontroli jakości)
Branże oraz stanowiska pracy, w których znaleźli zatrudnienie badani absolwenci biologii
rocznika 2010:
•
•
•
•
Ochrona zdrowia i opieka społeczna (rejestratorka medyczna, laborant, przedstawiciel
medyczny, młodszy asystent, asystentka stomatologiczna)
Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo (laborant, ornitolog)
Edukacja (nauczyciel, instruktor, animator, pomoc nauczyciela w oddziale
przedszkolnym, nauczyciel)
Handel (sprzedawca, przedstawiciel handlowy, doradca klienta prasa/książki,
specjalista ds. rozliczeń z apteką)
ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE, OFERTA KSZTAŁCENIA
Zawód nauczyciela biologii w województwie kujawsko-pomorskim można zdobyć na 2.
uczelniach wyższych: Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz na
Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Standardy kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela zostały określone
Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 roku
w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu
nauczyciela. Cała treść tego rozporządzenia dostępna jest pod adresem:
http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20120000131
W toku studiów na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy na kierunku biologia
na studiach pierwszego stopnia, odpłatnie można uzyskać uprawnienia pedagogiczne do
nauczania przyrody i biologii w szkole podstawowej. Studium pedagogiczne trwa 4 semestry i
obejmuje też praktykę zawodową w szkole.
Istnieje również możliwość zdobycia uprawnień pedagogicznych na studiach drugiego
stopnia. Uzyskanie magisterium z przygotowaniem pedagogicznym uprawnia do nauczania
4
biologii w gimnazjum i liceum. Uprawnienia do nauczania w szkołach podstawowych można
uzyskać zaliczając specjalny kurs pedagogiczny z przyrody.
Na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu można studiować biologię ze specjalnością
nauczycielską - nauczanie biologii i przyrody na studiach pierwszego i drugiego stopnia
nowym programem studiów realizowanym od roku akademickiego 2012/2013.
Poniższa informacja została przygotowana na podstawie przekazanych - na potrzeby
prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, przez Departament
Rynku Pracy w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej - danych Głównego
Urzędu Statystycznego na temat liczby studentów i absolwentów.
Tabela 1.Absolwenci roku akademickiego 2014/2015 i studenci roku akademickiego
2014/2015 na kierunku biologia.
Lp.
Nazwa szkoły
1
UNIWERSYTET
KAZIMIERZA
WIELKIEGO W
BYDGOSZCZY
UNIWERSYTET
MIKOŁAJA KOPERNIKA
W TORUNIU
WOJEWÓDZTWO
KUJAWSKOPOMORSKIE
Wyszczególnienie
Absolwenci roku
akademickiego
2014/2015
ogółem
37
Studenci roku
akademickiego
stan w dniu
30.09.2015
68
studia pierwszego stopnia
z tytułem licencjata
12
35
studia magisterskie
jednolite
x
x
studia drugiego stopnia
25
33
po ostatnim roku bez
egzaminu
x
x
ogółem
studia pierwszego stopnia
z tytułem licencjata
studia magisterskie
jednolite
studia drugiego stopnia
po ostatnim roku bez
egzaminu
ogółem
studia pierwszego
stopnia z tytułem
licencjata
studia magisterskie
jednolite
studia drugiego stopnia
po ostatnim roku bez
egzaminu
70
30
126
67
x
x
40
x
52
7
107
42
194
102
x
x
65
85
x
x
Tabela 2.Absolwenci roku akademickiego 2013/2014 i studenci roku akademickiego
2013/2014 na kierunku biologia.
Lp.
Nazwa szkoły
Wyszczególnienie
ogółem
1
Absolwenci roku
akademickiego
2013/2014
52
Studenci roku
akademickiego
stan na 30.09.2014
116
UNIWERSYTET
5
KAZIMIERZA
WIELKIEGO W
BYDGOSZCZY
UNIWERSYTET
MIKOŁAJA KOPERNIKA
W TORUNIU
WOJEWÓDZTWO
KUJAWSKOPOMORSKIE
studia pierwszego stopnia
z tytułem licencjata
16
47
studia magisterskie
jednolite
x
x
studia drugiego stopnia
36
69
po ostatnim roku bez
egzaminu
x
x
ogółem
studia pierwszego stopnia
z tytułem licencjata
studia magisterskie
jednolite
studia drugiego stopnia
po ostatnim roku bez
egzaminu
ogółem
studia pierwszego
stopnia z tytułem
licencjata
studia magisterskie
jednolite
studia drugiego stopnia
po ostatnim roku bez
egzaminu
99
47
224
126
x
x
52
x
88
10
151
63
340
173
x
x
88
157
10
x
Opracowanie własne na podstawie danych GUS
INNE PRZYDATNE INFORMACJE, LITERATURA
http://wybierzstudia.nauka.gov.pl – wyszukiwarka kierunków studiów
Nature – jedno z najstarszych i najbardziej prestiżowych czasopism naukowych. Ukazuje się
w formie tygodnika ilustrowanego.
Science – prestiżowy tygodnik naukowy
W obu czasopismach publikowane są najnowsze odkrycia w dziedzinie nauk przyrodniczych
ale również inżynieryjnych i ekonomicznych.
Opracowała:
Lilla Załęska
doradca zawodowy
Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Wydział Centrum Informacji i Planowania Kariery
Zawodowej
Akceptował:
Janusz Bokser
Data ostatniej aktualizacji: czerwiec 2016 r.
6