Wojewódzki plan działania systemu Państwowego Ratownictwa

Transkrypt

MAŁOPOLSKI URZĄD WOJEWÓDZKI
Wojewódzki plan
działania systemu
Państwowego
Ratownictwa Medycznego
na lata 2009-2011
WYDZIAŁ BEZPIECZEŃSTWA I ZARZĄDZANIA
KRYZYSOWEGO
Kraków, marzec 2008 r.
Materiał opracowano przy współpracy:
Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego MUW
Wydziału Polityki Społecznej MUW
Małopolskiego Centrum Zdrowia Publicznego
Konsultanta Wojewódzkiego ds. Medycyny Ratunkowej
Pełnomocnika Wojewody ds. Ratownictwa Medycznego
Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego
Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Oddział w Krakowie
Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie
Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia
Polskiego Czerwonego Krzyża, Małopolski Zarząd Okręgowy w Krakowie
Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego
Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego
Wojewódzkiej Komendy Państwowej Straży Pożarnej
Wojewódzkiego Koordynatora ds. łączności radiowej w służbie zdrowia
Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Krakowie
Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Krakowie
Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie
Wydziału Infrastruktury MUW
str.
SPIS TREŚCI
I.
II.
Charakterystyka obszaru województwa małopolskiego
1.
Ukształtowanie terenu i zagospodarowanie przestrzenne .............................
6
2.
Warunki meteorologiczno-hydrologiczne ……….........................................
11
3.
Struktura zatrudnienia …………..................................................................
65
4.
Sieć komunikacyjna .......................................................................................
72
5.
Dane demograficzne .......................................................................................
79
Statystyczna analiza zagrożeń
1.
Hospitalizacja w stanach powodujących zagrożenie życia w 2006 i 2007 r.
91
2.
Interwencje zespołów ratownictwa medycznego w 2006 i 2007 r.
91
3.
Epidemiologia chorób zakaźnych w województwie małopolskim w 2006 r.
91
4.
Epidemiologia chorób zakaźnych w województwie małopolskim w 2007 r.
112
III. Ratownictwo medyczne w województwie małopolskim w 2007 roku
1.
Centra powiadamiania ratunkowego ..............................................................
130
2.
Szpitalne oddziały ratunkowe .........................................................................
132
3.
Zespoły ratownictwa medycznego .................................................................. 135
4.
Rozmieszczenie zakładów opieki stacjonarnej w województwie małopolskim 136
5.
Organizacja łączności alarmowej ...................................................................
136
6.
Jednostki współdziałające z systemem ..........................................................
141
1)
Państwowa i Ochotnicza Straż Pożarna oraz grupy specjalistyczne .....
141
2)
Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe .......................................... 144
3)
Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe ...................................
150
4)
Polski Czerwony Krzyż ........................................................................
157
5)
Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie ........................................
157
6)
Wojewódzki Sztab Wojskowy .............................................................. 158
7)
Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe ..........................................
158
Zapewnienie całodobowego dostępu do świadczeń lekarskich podstawowej
160
7.
opieki zdrowotnej ...........................................................................................
8.
Wykaz jednostek organizacyjnych z terenu województwa małopolskiego
161
wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych
niezbędnych dla ratownictwa medycznego, w poszczególnych dziedzinach
9.
Koordynacja działań jednostek systemu w zakresie ratownictwa
medycznego na terenie województwa małopolskiego ....................................
3
175
10.
Współpraca z innymi województwami ...........................................................
177
11.
Harmonogram prac dostosowywania szpitalnych oddziałów ratunkowych
179
z terenu województwa małopolskiego do wymogów rozporządzenia ……....
12.
Sposób współpracy jednostek systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne
179
z jednostkami współpracującymi z systemem ................................................
IV. Ratownictwo medyczne w województwie małopolskim – plany na lata 20092011
1.
Centra powiadamiania ratunkowego …..........................................................
191
2.
Szpitalne oddziały ratunkowe ….....................................................................
193
3.
Zespoły ratownictwa medycznego ….............................................................. 193
4.
Kalkulacja kosztów działalności zespołów ratownictwa medycznego
194
w województwie małopolskim .......................................................................
5.
V.
Podsumowanie planów ratownictwa medycznego na lata 2009-2011 ...........
194
Założenia do wojewódzkiego planu zabezpieczenia medycznych działań
195
ratowniczych na lata 2009-2011
VI. Postępowanie na wypadek wystąpienia zdarzenia radiacyjnego
VII. Załączniki
1.
Informacja na temat bezrobocia w województwie małopolskim 1(1) - 1(5)
2.
Numeracja dróg województwa małopolskiego – mapa 2
3.
Hospitalizacje pacjentów w stanach powodujących zagrożenie dla życia
3(1) 3(1a) 3(2) 3(2a)
Interwencje zespołów ratownictwa medycznego w 2006 i 2007 roku
4(1) 4(1a) 4(2) 4(2a)
4.
5.
Epidemiologia chorób zakaźnych – wykresy 5(1-8) 5(a-l)
6.
MZ-54 Roczne sprawozdanie ze szczepień ochronnych za 2006 i 2007 rok
6, 6a
MZ-56 Roczne sprawozdanie o zachorowaniach na choroby zakaźne,
zakażeniach i zatruciach za 2006 i 2007 rok 7, 7a
Funkcjonowanie numeru 112 na terenie województwa małopolskiego – stan
obecny 8(1-2)
Połączenia z numeru 112 z Państwową Strażą Pożarną, Policją
i Pogotowiem Ratunkowym 9(1-2)
7.
8.
9.
10.
Rozmieszczenie ambulansów w województwie małopolskim w 2006 r. 10
11.
Rozmieszczenie ambulansów w województwie małopolskim w 2007 r. 11
12.
Rozmieszczenie zakładów opieki stacjonarnej w województwie
małopolskim 12
Wyposażenie w sprzęt medyczny publicznych i niepublicznych szpitali
ogólnych województwa małopolskiego 13
13.
4
198
14.
15.
Wykaz używanych kanałów radiowych przez jednostki systemu PRM (stan
na dzień 01.01.2008 r.) 14
Rozmieszczenie jednostek Państwowej Straży Pożarnej w województwie
małopolskim 15
18.
Wykaz sprzętu ratowniczego, będącego w posiadaniu jednostek PSP 16
Rozmieszczenie jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych włączonych do KSRG
17
Wykaz sił i sprzętu ratowniczego Grupy Podhalańskiej GOPR 18
19.
Struktura organizacyjna PCK na terenie województwa małopolskiego 19
20.
Porozumienie pomiędzy Wojewodą Małopolskim a Małopolskim Zarządem
Okręgowym Polskiego Czerwonego Krzyża 19a
Zestawienie liczby członków oraz sprzętu w jednostkach terenowych
Małopolskiego WOPR 20
Katalog informacji przekazywanych przez dyspozytorów medycznych
lekarzowi koordynatorowi ratownictwa medycznego 21
Harmonogram prac dostosowywania szpitalnych oddziałów ratunkowych
z terenu województwa małopolskiego do wymogów rozporządzenia
22(1-11)
Przewidywana liczba i rozmieszczenie zespołów ratownictwa medycznego
w województwie małopolskim na lata 2009-2011 23
16.
17.
21.
22.
23.
24.
25.
Koszty zespołów ratownictwa medycznego 24
26.
Plan przygotowania i dystrybucji preparatów stabilnego jodu na wypadek
wystąpienia zagrożenia radiacyjnego w województwie małopolskim 25
5
I.
Charakterystyka obszaru województwa małopolskiego
1. Ukształtowanie terenu i zagospodarowanie przestrzenne1
1)
Ukształtowanie terenu
Województwo małopolskie położone jest w południowej części Polski. Sąsiaduje
z województwami: śląskim, świętokrzyskim i podkarpackim oraz z Republiką Słowacką.
Administracyjnie podzielone jest na 22 powiaty (19 ziemskich i 3 grodzkie) oraz 182 gminy.
Powierzchnia województwa małopolskiego wynosi 15 190 km2, co stanowi ok. 4,9%
powierzchni kraju, plasując je pod tym względem na 12 miejscu.
Obszar województwa stanowią fragmenty ułożonych równoleżnikowo następujących
jednostek fizyczno – geograficznych:
-
w części centralnej, pas kotlin: Kotlina Sandomierska i Kotlina Oświęcimska połączone
Bramą Krakowską,
-
w części północnej, wyżynnej: Jura Krakowsko – Częstochowska i Niecka Nidziańska,
-
w części południowej, wyżynno-górskiej: Karpaty Zachodnie (obejmujące około 60%
powierzchni województwa).
Położenie na obszarze województwa małopolskiego odmiennych krain geograficznych
powoduje znaczne zróżnicowanie środowiska. Największa, spośród wszystkich województw
Polski, pionowa rozpiętość obszaru, wynosząca około 2 300 metrów, jest przyczyną
piętrowego
zróżnicowania
warunków
klimatycznych,
hydrologicznych,
glebowych,
roślinnych itp. Obszar regionu odznacza się występowaniem 7 pięter klimatycznych, licznych
mikroklimatów górskich, w tym o leczniczych właściwościach oraz najwyższych w skali
Polski sum opadów rocznych, które są źródłem bogactwa zasobów wodnych części zachodnio
– karpackiej kraju.
Około 30% powierzchni województwa leży powyżej 500 m n.p.m., sięgając
do wysokości 2 499 m n.p.m. Na tym terenie znajduje się najwyższy szczyt Polski – Rysy
i najatrakcyjniejszy masyw o charakterze wysokogórskim (Tatry).
Charakterystyczną cechą tego obszaru jest występowanie różnorodnych typów rzeźby
gór i pogórzy, od niskich, poprzez średnie, aż po wysokie. Pod względem górskiego
charakteru środowiska, województwo małopolskie jest najbardziej atrakcyjne, nie mając
odpowiednika w kraju.
1
opracowanie: Wydział Infrastruktury Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego
6
Układ pionowy powierzchni charakteryzują następujące dane:
-
najwyżej położony punkt – Rysy – 2 449 m n.p.m.,
-
najwyżej położony stale zamieszkały punkt – Obserwatorium Meteorologiczne
na Kasprowym Wierchu – 1 985 m n.p.m.,
-
najwyżej położona miejscowość – Głodówka – przysiółek wsi Brzegi – 1 143 m n.p.m.,
-
najniżej położona miejscowość – Nowa Wieś – przysiółek wsi Słupiec – 160 m n.p.m.
Województwo małopolskie, położone w dorzeczu górnej Wisły, posiada duże zasoby
wody (wód powierzchniowych), stanowiące 14,2% zasobów kraju. Wielkość zasobów,
określana średnim rocznym przepływem, wynosi 242 m3/s. Stanowią one główne źródło
zaopatrzenia w wodę przemysłu i gospodarki komunalnej (ok. 550 hm3/rok poboru w skali
województwa).
Górski charakter większości rzek wpływa na nierównomierność przepływów, stąd
częste są zarówno niskie stany, jak i, występujące kilka razy w roku, wezbrania, a średnio
co kilka lat - powodzie, którymi zagrożone jest ok. 48% obszaru województwa.
Na wylewy powodziowe Wisły jest narażony m. in. Kraków oraz Kotlina Oświęcimska,
co spowodowane jest kumulacjami fal powodziowych rzek karpackich.
Ochronie przed powodzią służy 1 016,3 km wałów przeciwpowodziowych
oraz zbiorniki retencyjne na: Dunajcu (Czorsztyn-Niedzica, Rożnów, Czchów), Rabie
(Dobczyce), Ropie (Klimkówka) i Dłubni (Zesławice). W realizacji jest zbiornik Świnna
Poręba na Skawie. Pojemność powodziowa w zbiornikach, wynosząca łącznie około
180 hm3, pozwala na obniżenie kulminacyjnej fali powodziowej i redukcję przepływu
powodziowego o około 25%.
2)
Zagospodarowanie przestrzenne i infrastruktura
Miasta małopolskie należą do starych. Tylko nieliczne powstały w ostatnim 50-leciu.
Dzisiejszy obraz sieci osadniczej Małopolski jest w dużej mierze dziedzictwem uwarunkowań
historycznych. Osiami układu osadniczego stawały się główne szlaki handlowokomunikacyjne, wyznaczając sieć osiedli miejskich, mającą charakter wielopasmowy.
Pierwszy taki pas przebiega na linii od zachodniej granicy województwa poprzez Chrzanów,
Kraków, Wieliczkę, Bochnię, Tarnów i dalej na wschód (z odgałęzieniami w kierunku
Olkusza i Oświęcimia). Drugie pasmo przebiega bardziej na południe: Kęty, Wadowice,
7
Myślenice, Dobczyce, Tuchów. Trzecie pasmo wyznaczają: Sucha Beskidzka, Rabka,
Limanowa, Nowy Sącz, Gorlice.
Sieć miejską w województwie małopolskim tworzą aktualnie 54 miasta, z których
połowa, w liczbie 27, to miasta małe, tj. liczba mieszkańców nie przekracza 10 tys. Osób
(w tym 11 miast liczy mniej niż 5 tys. mieszkańców). W następnej grupie wielkościowej,
od 10 do 20 tys. mieszkańców, znajduje się 15 miast, a w grupie od 20 do 50 tys. – 9 miast.
Wyższe grupy, tj. od 50 do 100 tys., od 100 do 500 tys. i powyżej 500 tys. mieszkańców,
mają już tylko po jednym reprezentancie. W oparciu o koncentrację potencjału, jakim
dysponują
miasta
w
zakresie
oświaty,
lecznictwa,
kultury,
finansów,
funkcji
administracyjnych – w tym specjalnych typu: policja, straż pożarna, sądy, prokuratura, urzędy
czy komunikacja, należy stwierdzić, że system urbanistyczny województwa małopolskiego
jest w zasadzie, systemem z wyraźną dominacją Krakowa, jako ośrodka regionalnego.
Miastami o znaczeniu subregionalnym są dawne miasta wojewódzkie: Tarnów i Nowy Sącz,
a o znaczeniu ponadlokalnym – pozostałe miasta powiatowe i takie ośrodki jak: Krynica,
Rabka, Szczawnica, to znaczy ważne ośrodki wypoczynkowo-uzdrowiskowe oraz takie
miasta jak: Krzeszowice, Kęty, Skawina czy Trzebinia.
Województwo małopolskie, położone w dorzeczu górnej Wisły, posiada duże zasoby
wód powierzchniowych. Stanowią one główne źródło zaopatrzenia w wodę przemysłu
i gospodarki komunalnej – (pobór ten w 2006 r wynosił 601,3 hm³/r) 93,5% poboru wody
w skali województwa. Natomiast pobór wód podziemnych dla tych potrzeb wynosi 6.5 %.
Pomimo znacznych zasobów, wskutek ich dużego zanieczyszczenia, przydatność rzek
dla celów pitnych, a często nawet gospodarczych (szczególnie w centralnej części
województwa) jest ograniczona.
Zasoby wodne przydatne dla celów pitnych są rozmieszczone nierównomiernie,
koncentrując się w południowej części województwa, stąd konieczność przesyłu wody
na znaczne odległości np. dla aglomeracji krakowskiej ze zbiornika w Dobczycach transport
rurociągiem o długości ok. 20 km. Głównym źródłem zaopatrzenia gospodarki komunalnej
są zlewnie rzek: Dunajca, Raby, Skawy, Soły i Rudawy. Sieć wodociągową województwa
tworzy 15 966,8 km sieci rozdzielczej. Przyrost długości sieci, szczególnie na obszarach
wiejskich, w ostatnich latach był znaczny. Najlepiej rozwiniętą sieć wodociągową
ma centralna i zachodnia część województwa, najsłabiej – część wschodnia. Występuje nadal
słabe zwodociągowanie obszarów wiejskich. Odbiciem tego jest zróżnicowanie zużycia wody
8
z wodociągów przez gospodarstwa domowe – z 96,8 hm³ wody zużytej w województwie,
jedynie 22,3 hm³ (23%) zużyły gospodarstwa domowe na wsi.
Z obszaru województwa małopolskiego w 2006 roku odprowadzone zostało do wód
powierzchniowych 834,1 hm³ ścieków komunalnych i przemysłowych (drugie miejsce
po Śląsku). Ścieki przemysłowe to w ok. 80% wody kopalniane oraz ścieki odprowadzane
z kopalń węgla kamiennego i zakładów górniczo-hutniczych. Odprowadzane są one do zlewni
górnej Wisły, powodując jej nadmierne zasolenie. Ścieki komunalne, ze względu
na prowadzony ładunek zanieczyszczeń, są najpoważniejszym źródłem zagrożeń.
Są one oczyszczane w 99,4%, w tym, w najbardziej efektywnych oczyszczalniach
biologicznych oczyszczane są w 63,6%. Największym źródłem zanieczyszczeń komunalnych
pozostaje miasto Kraków, które wytwarza 48,7% ścieków tego rodzaju w województwie.
Oczyszczalnie ścieków obsługują 74% ludności miejskiej i jedynie 4,4% ludności obszarów
wiejskich. Również poważnym źródłem zanieczyszczeń są odpady bytowo-gospodarcze
z obszarów zainwestowanych, które nie są w pełni wyposażone w infrastrukturę
odprowadzania i oczyszczania ścieków. W tej dziedzinie istnieją wieloletnie zaniedbania,
nadal zwiększające się, gdyż budowa sieci kanalizacyjnych wyraźnie nie nadąża za realizacją
sieci wodociągowej. Sieć kanalizacyjna o długości 7 738,9 km stanowi średnio tylko 48,47%
długości sieci wodociągowej. Tak duża dysproporcja powoduje, że ścieki odprowadzane
są do „umownie” szczelnych zbiorników wybieralnych, a faktycznie w dużej mierze do wód
powierzchniowych.
Przemysł i gospodarka komunalna województwa małopolskiego, wytwarzając w 2006
roku 10 209,5 tys. Mg odpadów, zajmuje trzecie miejsce w kraju (po śląskim i dolnośląskim)
pod względem ilości ich produkcji.
Odpady wytworzone w wyniku działalności gospodarczej stanowią 95,5% wszystkich
odpadów, z tego 7,6% (774,9 tys. Mg) to odpady niebezpieczne. Odpady powstałe w wyniku
działalności gospodarczej cechuje wysoki stopień ponownego wykorzystania, który wynosi
80,6%. W porównaniu z latami poprzednimi, wzrósł odsetek odpadów unieszkodliwionych
(w sposób inny niż składowanie lub tymczasowe składowanie), natomiast zmniejszył
się udział odpadów wykorzystanych i składowanych na składowiskach. Na obszarze
województwa czynnych było w 2006 r. 36 składowisk odpadów przemysłowych,
które zajmowały 863,4 ha. Nagromadzono na nich 122,1 mln Mg odpadów. Największe
składowiska zlokalizowane są w Krakowie – Nowej Hucie, Tarnowie, Skawinie i Alwerni.
Nagromadzono na nich głównie popioły oraz żużle energetyczne i hutnicze, odpady
9
poflotacyjne i błoto pochromowe. Powszechną metodą postępowania z odpadami
komunalnymi jest ich deponowanie na składowiskach. Ponadto funkcjonuje również
13 sortowni odpadów i 9 kompostowni odpadów komunalnych. Na terenie województwa
powstaje rocznie ok. 646,6 tys. Mg odpadów komunalnych (8,5% wszystkich odpadów).
Z wytworzonej ilości odpadów komunalnych 37,7 tys. Mg tj. 5,7% poddano odzyskowi.
Zdecydowana większość tego typu odpadów deponowana jest na 60-ciu składowiskach,
z których ponad połowa nie posiada odpowiednich zabezpieczeń przed szkodliwym
oddziaływaniem na środowisko, szczególnie na wody podziemne. Nieuporządkowana
gospodarka odpadami komunalnymi przyczynia się do powstawania licznych dzikich
wysypisk śmieci, lokalizowanych najczęściej w obszarach leśnych lub dolinach cieków
wodnych.
Przez województwo małopolskie przebiega magistralna linia energetyczna 400 kV,
która, wraz z szeregiem linii 220 kV i 110 kV, tworzy sieć dostarczającą energię elektryczną
na obszarze całego województwa. Jednak jakość niektórych linii przesyłowych, szczególnie
15 kV, oraz stacji transformatorowych i punktów zasilania jest niska, co utrudnia rozwój
wielu obszarów.
Magistralna sieć gazowa zlokalizowana na obszarze województwa małopolskiego
to trzy nitki gazociągu o przebiegu wschód – zachód. Dostatecznie rozbudowaną sieć
dostawczą posiadają obszary centralnej i zachodniej części województwa, natomiast znaczne
braki występują w powiatach północnych i południowych.
Dostępność sieci telefonii przewodowej jest w województwie małopolskim
nieznacznie niższa niż średnia w kraju. Wskaźnik abonentów telefonii przewodowej na 1000
mieszkańców wynosi bowiem w województwie 290, przy średniej krajowej wynoszącej
nieznacznie powyżej 300. Dostępność usług telekomunikacyjnych jest bardzo zróżnicowana,
szczególnie pomiędzy miastami a obszarami wiejskimi.
Dynamicznie rozwijające się sieci telefonii komórkowej (liczba telefonów
komórkowych na 100 gospodarstw domowych w województwie małopolskim wynosi 76
i przewyższa nieznacznie średnią krajową) nie są w stanie zrekompensować braków
w rozwoju sieci przewodowej.
10
2. Warunki meteorologiczno-hydrologiczne2
1)
Warunki meteorologiczne w województwie małopolskim w 2006 roku
Charakterystykę warunków meteorologicznych województwa małopolskiego w roku
2006 przedstawiono na podstawie analizy wybranych elementów klimatu takich jak:
temperatura powietrza, opady atmosferyczne i pokrywa śnieżna, wiatr, zjawiska
atmosferyczne oraz ciśnienie atmosferyczne.
Do opracowania wykorzystano informacje ze wszystkich stacji i posterunków
meteorologicznych IMGW z terenu Małopolski. Jednak szczegółową charakterystykę
warunków meteorologicznych
wykonano na podstawie danych ze stacji synoptycznych
usytuowanych na obszarze województwa małopolskiego, wykonujących pomiary w 24
terminach obserwacyjnych w ciągu doby. Stacje te posiadają dane jednorodne i dobrze
reprezentują poszczególne regiony fizjograficzne.
Tabela1. Stacje synoptyczne wykorzystane w opracowaniu
L.P.
1
2
3
4
5
KOD
STACJI
566
575
660
625
650
NAZWA STACJI
KRAKÓW-BALICE
TARNÓW
NOWY SĄCZ
ZAKOPANE
KASPROWY WIERCH
H M NPM
237
209
292
857
1991
φ
Λ
50°05’
50°02’
49° 37’
49°18’
49°14’
19°48’
20°59’
20° 42’
19°57’
19°59’
Temperatura powietrza
Rok 2006 pod względem termicznym w województwie małopolskim był cieplejszy
od normy (1971-2000) o 0,3°-0,8°C. Średnie miesięczne temperatury powietrza
w miesiącach od stycznia do marca były znacznie niższe od średnich wartości wieloletnich.
Kolejne miesiące roku (IV-XII) były znacznie cieplejsze od przeciętnych z wielolecia przy
czym, najbardziej odbiegały od normy lipiec i grudzień, z temperaturami o ponad 3°C
wyższymi niż normalnie. Najchłodniejszym miesiącem był styczeń, ze średnią temperaturą
niższą o 5°C od średniej miesięcznej w przeciętnym styczniu, w Krakowie nawet o 6°C.
Temperatury minimalne w styczniu w dniach 23 i 24 spadły poniżej minus 25°C (-28,3 °C
2
opracowanie: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Oddział w Krakowie
11
Nowy Sącz – 24.01.), a przy gruncie poniżej minus 30°C. Polska w tych dniach znajdowała
się pod wpływem mroźnego, kontynentalnego powietrza. W lutym 2006 roku było chłodniej
niż normalnie o około 2°C, w Nowym Sączu nawet o 2,7°C. Marzec 2006 r. był znacznie
chłodniejszy niż przeciętny w wieloleciu o ponad 3°C. W kwietniu 2006 r. było cieplej
o ponad 1°C niż średnio w wieloleciu. W maju 2006 r. mimo, że temperatury
były zróżnicowane, miesiąc pod względem termicznym może być uznany za normalny.
W czerwcu było cieplej niż przeciętnie o 1°-1,5°C, w lipcu o ponad 3°C, w sierpniu cieplej
było tylko we wschodniej części województwa, natomiast w zachodniej i południowej części
było nieco chłodniej niż normalnie. Średnia miesięczna temperatura powietrza we wrześniu
2006 r. była wyższa od przeciętnej o ponad 2°C, podobnie w październiku i w listopadzie.
Grudzień
był drugim, po lipcu miesiącem o znacznej dodatniej anomalii termicznej -
ponad 3°C.
Najcieplejszym miesiącem był lipiec. Na większości stacji średnia temperatura
miesiąca przekroczyła 20°C, najwyższa wystąpiła w Tarnowie – 21,9°C i była wyższa
od średniej wieloletniej o 3,8°C. W lipcu 2006 roku w województwie małopolskim
temperatura maksymalna wyższa od 25°C (dni z gorące) notowana była na większości stacji
w ciągu 26 dni. Najwyższe temperatury powietrza ponad 30°C (dni upalne) notowano
w okresie od czerwca do sierpnia, najwięcej w lipcu. Najcieplej było 21 lipca,
kiedy napłynęło nad Polskę bardzo gorące powietrze zwrotnikowe. W Krakowie w tym dniu
zanotowano 35,1°C, w Tarnowie 33,6°C, w Nowym Sączu 33,0°C.
Opady atmosferyczne
Pod
względem ilości opadów atmosferycznych rok 2006 w województwie
małopolskim
można uznać za przeciętny (za rok przeciętny uważa się taki, w którym
odchylenie od przeciętnej sumy wieloletniej nie przekracza 10%, zatem suma opadów
mieści się w granicach 90-110 % opadu normalnego). Sumy roczne opadów
na przeważającym obszarze mieściły się w granicach normy.
Niedobory opadów wystąpiły tylko na Wyżynie Krakowskiej i na Podhalu. Wartości
opadów na obszarze województwa małopolskiego były zróżnicowane i wynosiły od 454 mm
w Miechowie do 1004 mm w Łabowej. Wyższe od 1000 mm sumy roczne opadów notowano
także w Tatrach, 1415 mm na Kasprowym Wierchu. W przebiegu rocznym sumy miesięczne
wykazywały duże zróżnicowanie. Znacznie niższe od
normy sumy opadów wystąpiły
w styczniu, kwietniu, lipcu, wrześniu, październiku i grudniu. W styczniu i kwietniu
niedobory opadów nie objęły obszarów zachodniej części województwa małopolskiego.
12
Skrajnie suchym miesiącem na terenie całego województwa małopolskiego okazał się lipiec
(suma opadów poniżej 50% normy). Najniższe sumy miesięczne zanotowano w tym miesiącu
na Wyżynie Miechowskiej: 3 mm w Książu Wielkim (4% normy) i 8 mm w Miechowie
(9% normy). Podobnie skrajnie suchym miesiącem na obszarze był wrzesień, z wyższymi
tylko lokalnie opadami w dolinie Wisły. Sumy opadów w październiku były znacznie niższe
niż średnie wieloletnie i stanowiły na przeważającym obszarze województwa poniżej
70% normy. Grudzień był również miesiącem o niedoborach opadów. Opadami wyższymi
niż normalnie zaznaczyły się miesiące: luty, marzec, maj, czerwiec, sierpień i listopad.
Najwyższe sumy miesięczne opadów notowano w czerwcu, od 90 mm w okolicach Krakowa
do ponad 300 mm w Tatrach. Nadmiernie wilgotny w stosunku do średniej wieloletniej
był listopad, w którym sumy miesięczne opadów lokalnie w Gorcach i na Podhalu stanowiły
300 % normy.
Najwyższe sumy dobowe wahały się do 21,8 mm -17 czerwca w Krakowie-Balicach
do ponad 80 mm w dniach 3 czerwca (87,4 mm – Białka Tatrzańska, 83,7 mm – Bartne, 80,3
mm - Łabowa), 17 czerwca (83,4 mm –Łazy), i 14 lipca (83,2 mm – Polana Chochołowska).
Wysokie sumy dobowe ponad 50 mm wystąpiły w dniach 2-3, 17, 22, 30 czerwca, 14 lipca,
1,10, 30 sierpnia. Przeważnie mały charakter burzowy i lokalnie były intensywne.
Pokrywa śnieżna
Pokrywa śnieżna, która utworzyła się w listopadzie 2005 r. utrzymywała
się do trzeciej dekady marca 2006 r. W pierwszych dniach kwietnia zalegała jeszcze tylko
w obszarach podgórskich i w górach. Maksymalną grubość pokrywy śnieżnej zanotowano
w lutym. Wynosiła ona od 37 cm (17.02) w Krakowie do 75 cm w Zakopanem. (13.02).
Na Kasprowym Wierchu pokrywa śnieżna utrzymywała się do czerwca osiągając
maksymalną grubość 196 cm w dniu 12 marca.
Na terenie województwa małopolskiego pokrywa śnieżna ponownie w 2006 r.
pojawiła się na kilka dni w listopadzie i grudniu, a wysoko w Tatrach w październiku.
Wiatr
W 2006 roku przeważał wiatr z kierunków zachodnich i południowo-zachodnich.
Mniejszy udział miały kierunki wschodni i północno-wschodni. Największe średnie prędkości
wiatru notowane były z kierunków zachodnich. Zdarzyły się przypadki wiatrów o dużej
prędkości, które wystąpiły jako zjawisko towarzyszące w czasie letnich burz, szczególnie
w dniach 28 czerwca i 29 lipca w zachodniej części województwa małopolskiego.
13
Zjawiska atmosferyczne
W 2006 r. najwięcej dni z mgłą notowano w chłodnej porze roku, z maksimum
w
listopadzie.
w
komunikacji,
W
dniach
przede
27-29
wszystkim
listopada
lotniczej.
mgła
spowodowała
Burze
duże
występowały
od
problemy
kwietnia
do września, najwięcej było ich w czerwcu z maksimum 9 dni z burzą w Zakopanem.
Podobną liczbę dni z burzą zanotowano również w sierpniu w Tarnowie.
Ciśnienie atmosferyczne
Najwyższe ciśnienie atmosferyczne zanotowano w styczniu, najniższe w marcu.
W 2006 roku największe wzrosty ciśnienia w ciągu 3 godzin wynosiły ponad 5 hPa,
i wystąpiły w styczniu, największe spadki o wartości 3,2 –4,7 hPa zanotowano w listopadzie.
14
Wybrane charakterystyki warunków meteorologicznych
Poniżej na rycinach oraz w tabelach 2-6 przedstawiono wybrane charakterystyki
określające warunki meteorologiczne województwa małopolskiego na podstawie temperatury
powietrza (ryc.1-2, a-d), opadów atmosferycznych (ryc. 3), wiatru (ryc. 4-8),
pokrywy
śnieżnej, ciśnienia atmosferycznego oraz wystąpienia zjawisk atmosferycznych.
25,0
20,0
20,0
15,0
15,0
10,0
10,0
°C
°C
25,0
Kraków Balice
5,0
5,0
0,0
0,0
t śr. 2006
t.śr. 1971-2000
-5,0
-10,0
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII
IX
X
XI
t.śr. 1971-2000
-10,0
XII
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
b)
25,0
Nowy Sącz
20,0
t śr. 2006
-5,0
a)
25,0
Tarnów
Zakopane
20,0
15,0
10,0
10,0
°C
°C
15,0
5,0
5,0
0,0
0,0
t śr. 2006
t.śr. 1971-2000
-5,0
-10,0
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
XI
t śr. 2006
t.śr. 1971-2000
-5,0
-10,0
XII
I
c)
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
d)
Ryc. 1 a-d Przebieg średniej miesięcznej temperatury powietrza w 2006 r. i średniej
wieloletniej temperatury miesięcznej (1971-2000 )
15
XI
XII
40,0
30,0
Tarnów
30,0
20,0
20,0
10,0
10,0
°C
°C
40,0
Kraków Balice
0,0
0,0
-10,0
-10,0
t.max abs.
-20,0
-30,0
I
40,0
II
III
IV
V
VI
VII VIII
t.min abs.
-30,0
IX
X
XI
I
XII
II
III
a)
b)
c)
d)
40,0
Nowy Sącz
30,0
t.max abs.
-20,0
t.min abs.
10,0
°C
10,0
°C
20,0
-10,0
-10,0
0,0
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Zakopane
30,0
20,0
IV
0,0
t.max abs.
-20,0
-30,0
I
II
III
IV
V
VI
t.max abs.
-20,0
t.min abs.
VII VIII IX
X
XI
XII
t.min abs.
-30,0
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
XI
XII
Ryc. 2 a-d Przebieg temperatury maksymalnej i minimalnej powietrza w 2006 r.
250,0
250,0
Kraków Balice
opad 2006
ś r.opad 1971-2000
200,0
Tarnów
śr.opad 1971-2000
150,0
°C
°C
150,0
100,0
100,0
50,0
50,0
0,0
0,0
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII
IX
X
XI
I
XII
a)
250,0
opad 2006
200,0
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
b)
250,0
Nowy Sącz
opad 2006
śr.opad 1971-2000
200,0
Zakopane
opad 2006
200,0
śr.opad 1971-2000
150,0
°C
°C
150,0
100,0
100,0
50,0
50,0
0,0
0,0
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
XI
XII
c)
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
d)
Ryc. 3. Sumy miesięczne opadów w 2006 r. i średnie sumy miesięczne w okresie 1971-2000 r
16
XI
XII
a)
b)
Ryc.4. Udział kierunków wiatru ( %)
(a) średnia prędkość wiatru (m/s); (b) na stacji Kraków-Balice w 2006 r.
17
a)
b)
(a) średnia prędkość wiatru (m/s); (b) na stacji Tarnów w 2006 r.
18
a)
b)
(a) średnia prędkość wiatru (m/s); (b) na stacji Nowy Sącz w 2006 r.
19
a)
b)
(a) średnia prędkość wiatru (m/s); (b) na stacji Nowy Sącz w 2006 r.
20
a)
b)
(a) średnia prędkość wiatru (m/s); (b) na stacji Kasprowy Wierch w 2006 r.
21
Tab.2 KRAKÓW BALICE: WARTOŚCI WYBRANYCH ELEMENTÓW KLIMATU W 2006 R.
element
charakterystyka / miesiąc
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
ROK
T
średnia (°C)
-8,3
-3,1
0,1
9,2
13,2
17,4
21,6
17,0
15,5
10,2
5,2
2,4
8,4
E
absolutne maksimum (°C)
3,2
9,9
16,3
23,1
26,9
32,7
35,1
30,3
27,3
24,5
18,8
17,1
35,1 - 21VII
M
absolutne minimum (°C)
-26,7
-19,9
-15,7
-4,3
2,6
4,6
8,2
8,2
5,1
-5,9
-8,3
-6,0
-26,7 - 23I
P
absolutne minimum przy powierzchni gruntu (°C)
-27,0
-21,0
-14,2
-4,5
2,2
3,2
8,9
8,5
5,0
-6,6
-8,5
-6,4
-27,0 - 23I
E
średnie maksimum (°C)
-3,5
-0,1
4,1
15,4
19,4
23,0
29,0
22,8
22,5
18,1
9,8
6,6
14,0
R
średnie minimum (°C)
-12,2
-6,2
-3,8
3,5
7,4
11,4
13,6
12,3
9,3
4,0
1,3
-1,3
3,3
A
liczba dni z t. średnią < 0°C
29
21
19
0
0
0
0
0
0
0
3
8
80
T
liczba dni z t. średnią > 15°C
0
0
0
2
6
20
31
26
18
4
0
0
107
U
liczba dni z t. minimalną < -20.0 °C
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
4
R
liczba dni z t. minimalną < 0.0 °C
31
27
25
3
0
0
0
0
0
7
10
19
122
A
liczba dni z t. maksymalną < -10.0°C
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
liczba dni z t. maksymalną < 0.0°C
24
17
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
45
liczba dni z t. maksymalną > 25.0°C
0
0
0
0
1
13
26
7
4
0
0
0
51
O
suma(mm)
31
31,8
53
45,7
51,9
89,4
14,2
104,1
16,7
17,5
75,2
21,8
552,0
P
maksimum dobowe (mm)
11,1
6,3
14,6
16,9
8,7
21,8
5,7
20,9
5,1
14,1
20,4
6
21,8 - 17VI
A
liczba dni z op. >=0.1 mm
10
20
16
17
19
14
6
19
7
8
13
12
161
D
7
7
10
9
12
13
4
14
4
2
8
5
95
1
0
2
1
0
3
0
3
0
1
3
0
14
POKRYWA
maksymalna grubość (cm)
25
37
6
0
0
0
0
0
0
0
2
2
37 - 17II
ŚNIEŻNA
liczba dni z p.śn. >=1 cm
31
28
24
0
0
0
0
0
0
0
3
3
89
30
21
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
51
14
19
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
33
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
ZJAWISKA
liczba dni z mgłą
10
4
4
0
3
3
0
2
6
7
14
10
63
(1966-2000)
liczba dni z burzą
0
0
0
3
2
5
4
4
2
0
0
0
20
liczba dni z wiatrem silnym
1
0
1
2
5
3
1
2
3
1
5
2
26
CIŚNIENIE średnia
998,4
985,7
982,5
985,2
987,6
991,0
991,3
981,4
990,4
988,8
988,3
996,4
988,9
ATMOSFE-
absolutne maksimum
1017,7
1002,1
1000,3
992,3
1000,7
1000,1
997,2
990,0
1002,3
1004,8
1009,4
1011,6
1017,7
RYCZNE
absolutne minimum
972,1
966,9
962,9
977,6
973,4
984,1
978,4
973,6
982,9
972,4
972,8
977,6
962,9
hPa
największy wzrost (3 godz.)
5,5
4,0
4,0
2,6
3,7
2,0
2,1
2,6
4,2
5,8
3,7
3,9
5,8
największy spadek (3 godz.)
-4,0
-4,2
-4,6
-2,7
-3,3
-1,8
-2,1
-2,2
-1,9
-4,1
-4,6
-2,5
-4,6
22
element
Tab.3 TARNÓW: WARTOŚCI WYBRANYCH ELEMENTÓW KLIMATU W 2006 R.
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
ROK
T
średnia (°C)
-7,2
-2,4
1,0
9,9
14,0
17,4
21,9
18,3
16,3
11,6
6,6
3,7
9,3
E
4,7
10,5
18,0
23,5
26,1
32,9
33,6
31,5
27,5
25,8
17,5
14,6
33,6 - 21VII
M
-28,1
-14,9
-13,8
-3,6
2,9
3,3
8,3
9,5
5,4
-5,4
-3,6
-6,7
-28,1 - 23I
-31,4
-19,4
-17,3
-5,6
0,2
1,9
6,0
7,2
3,4
-7,7
-6,0
-10,1
-31,4 - 23I
E
absolutne minimum przy powierzchni
gruntu
-2,1
1,0
4,9
15,5
19,9
23,3
28,9
23,6
23,0
18,0
10,3
6,9
14,5
R
-10,9
-5,0
-2,4
4,5
8,5
11,6
14,4
14,1
10,2
6,4
3,3
0,6
4,7
P
A
27
22
15
0
0
0
0
0
0
0
3
5
72
T
0
0
0
2
9
19
31
28
22
6
0
0
117
U
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
4
R
29
25
22
2
0
0
0
0
0
3
7
12
100
A
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
23
15
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
41
0
0
0
0
2
13
26
9
6
1
0
0
57
O
suma(mm)
35,7
37
72,1
45,8
70,2
219,2
26,3
87,4
18,3
18,1
65,3
26,7
722,0
P
13,5
9,3
30,2
10,9
24,2
62,1
17,8
22,2
9,7
12,1
18,4
6,4
62,1 - 22VI
A
9
21
17
17
19
16
6
19
8
6
14
13
165
D
6
10
15
11
11
14
3
13
5
3
9
6
106
1
0
1
1
2
4
1
3
0
1
2
0
16
POKRYWA
27
41
21
1
0
0
0
0
0
0
6
4
41 - 17II
ŚNIEŻNA
31
28
24
1
0
0
0
0
0
0
3
3
90
13
11
0
28
24
0
21
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
62
38
0
ZJAWISKA
(1966-2000)
liczba dni z mgłą
liczba dni z burzą
9
0
0
0
0
0
0
0
0
3
2
0
2
6
0
1
7
0
0
5
0
0
9
0
0
1
0
2
1
0
4
0
0
1
0
0
22
31
0
CIŚNIENIE
ATMOSFERYCZNE
hPa
średnia
absolutne maksimum
absolutne minimum
1002,2
1022,4
975,9
4,7
-3,9
989,3
1005,6
971,4
4,1
-4,0
986,0
1003,6
966,0
3,9
-4,0
988,6
995,6
980,7
2,4
-2,7
990,9
1004,1
974,8
3,0
-3,1
994,2
1003,3
985,5
2,2
-2,1
994,6
1000,9
981,8
1,9
-1,9
984,6
993,3
975,7
2,4
-2,4
993,9
1006,0
986,0
4,1
-1,9
992,4
1008,4
976,1
5,9
-4,2
991,6
1013,1
976,8
4,1
-4,7
1000,0
1014,6
982,7
3,6
-2,5
992,4
1022,4
966,0
5,9
-4,7
23
element
T
E
M
P
E
R
Tab.4 NOWY SĄCZ: WARTOŚCI WYBRANYCH ELEMENTÓW KLIMATU W 2006 R.
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
XI
XII
ROK
-7,5
5,7
-28,3
-32,4
-1,9
-11,7
-3,2
12,5
-21,5
-26,3
1,3
-6,8
0,8
17,6
-13,4
-16,0
5,0
-2,7
9,3
23,7
-2,7
-4,3
15,6
4,0
13,2
27,5
2,0
0,4
19,5
7,8
16,7
32,6
3,0
1,7
22,8
11,3
20,9
33,0
8,6
6,7
28,6
13,6
17,7
30,3
10,0
7,9
23,1
13,3
15,5
27,6
5,0
3,0
22,9
9,6
11,0
25,4
-5,4
-7,8
18,2
5,6
6,1
17,1
-4,1
-5,8
10,2
2,4
2,7
16,5
-8,0
-11,5
6,5
-0,6
8,6
33,0 - 21VII
-28,3 - 24I
-32,4 - 24I
14,4
3,9
28
0
4
29
2
20
0
23
0
1
27
0
12
0
17
0
0
22
0
2
0
0
1
0
3
0
0
0
0
7
0
0
0
0
1
0
18
0
0
0
0
14
0
31
0
0
0
0
25
0
27
0
0
0
0
7
0
17
0
0
0
0
6
0
6
0
4
0
0
1
3
0
0
5
0
0
0
8
0
0
15
0
0
0
79
107
5
105
2
34
54
suma(mm)
24
8,6
11
6
0
27,5
6,2
17
10
0
65,1
26,6
18
12
1
42,2
10
19
9
1
111,6
25,3
18
12
4
246,9
59,5
16
13
7
22,8
7,8
5
5
0
97,4
18,7
21
17
3
31,6
14,2
8
6
1
21
12,7
8
5
1
53,2
15,3
14
9
1
27,2
8,5
12
7
0
771,0
59,5 – 03VI
167
111
19
POKRYWA
ŚNIEŻNA
28
31
31
13
0
38
28
28
21
0
14
23
13
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
6
3
0
0
0
3
4
0
0
0
38 – 14II
89
72
34
0
ZJAWISKA
(1966-2000)
liczba dni z mgłą
liczba dni z burzą
13
0
0
2
0
0
2
1
0
3
3
0
4
4
0
4
8
0
3
6
0
1
4
1
14
1
1
12
1
0
12
0
1
5
0
0
75
28
3
CIŚNIENIE
ATMOSFERYCZNE
hPa
średnia
absolutne maksimum
absolutne minimum
największa dodatnia zmiana (3 godz.)
największa ujemna zmiana (3 godz.)
991,4
1010,4
965,6
5,1
-4,0
978,9
994,5
961,4
3,7
-3,6
975,7
992,2
956,5
3,7
-3,4
978,6
985,8
969,7
2,7
-2,7
981,1
994,2
964,9
3,3
-3,3
984,3
993,5
976,1
1,9
-2,1
985,0
990,4
972,3
2,3
-1,8
975,1
983,4
965,9
2,7
-2,2
984,2
995,9
976,6
4,6
-2,0
982,6
997,8
966,4
5,7
-3,7
981,9
1002,6
966,6
3,5
-4,4
990,1
1004,1
972,4
4,2
-2,9
982,4
1010,4
956,5
5,7
-4,4
A
T
U
R
A
O
P
A
D
średnia (°C)
absolutne minimum przy powierzchni gruntu °C
X
24
element
Tab.5 ZAKOPANE: WARTOŚCI WYBRANYCH ELEMENTÓW KLIMATU W 2006 R.
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
ROK
T
średnia (°C)
-7,2
-4,8
-2,2
6,1
10,0
13,7
17,9
14,1
12,6
7,9
2,8
0,8
6,0
E
4,8
10,7
12,5
18,9
22,0
28,1
28,6
25,9
24,0
22,9
14,6
16,6
28,6 – 20VII
M
-26,2
-18,9
-16,3
-5,9
0,4
0,9
5,7
6,1
2,6
-6,7
-9,1
-9,8
-26,2 – 23I
P
absolutne minimum przy powierzchni gruntu
-30,3
-26,7
-21,5
-9,2
-1,8
-0,8
3,8
4,4
0,0
-8,2
-15,9
-15,8
-30,3 – 23I
E
-1,3
-0,7
2,2
11,7
15,1
18,7
24,0
18,6
18,9
14,9
7,4
5,5
11,3
R
-11,2
-8,6
-5,9
1,5
5,5
8,7
11,6
10,2
7,5
2,6
-0,4
-3,1
1,6
A
29
23
22
2
0
0
0
0
0
1
4
18
99
T
0
0
0
0
2
15
25
8
3
1
0
0
54
U
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
R
31
27
25
9
0
0
0
0
0
7
14
23
136
A
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
18
18
15
0
0
0
0
0
0
0
2
4
57
0
0
0
0
0
5
15
3
0
0
0
0
23
O
suma(mm)
18,1
43
90,9
44
157
205,3
52,3
121,1
32,9
58,3
97,4
17,9
938,0
P
5,9
8,4
35
7,6
46,5
48,8
12
23,8
17,7
41
17,3
6,1
48,8 – 02VI
A
11
18
21
19
20
19
8
21
8
9
16
12
182
D
6
11
12
12
17
13
6
16
7
6
12
5
123
0
0
2
0
6
8
3
5
1
1
4
0
30
POKRYWA
47
75
64
17
0
0
0
0
0
1
28
10
75 – 13II
ŚNIEŻNA
31
28
31
7
0
0
0
0
0
1
11
13
122
31
31
0
28
28
12
31
31
19
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5
3
0
2
0
0
99
93
31
ZJAWISKA
(1966-2000)
liczba dni z mgłą
liczba dni z burzą
6
0
0
2
0
0
6
0
0
3
2
0
0
0
0
0
9
0
0
8
0
1
5
0
1
1
0
2
1
0
11
0
0
6
0
1
38
26
1
CIŚNIENIE
ATMOSFERYCZNE
hPa
średnia
absolutne maksimum
absolutne minimum
923,0
936,1
900,0
4,7
-3,6
912,1
924,3
895,8
2,6
-3,1
909,8
923,0
891,4
3,0
-3,1
914,6
922,1
905,0
2,2
-2,3
917,7
929,0
902,8
2,7
-2,4
921,5
930,1
913,7
1,8
-1,7
923,1
928,1
912,1
1,6
-1,5
913,2
921,6
905,3
3,2
-1,8
921,3
931,2
914,9
3,0
-1,6
919,0
931,7
904,7
3,7
-3,4
917,5
935,9
902,3
4,1
-3,7
924,3
936,8
907,1
3,6
-2,5
918,1
936,8
891,4
4,7
-3,7
25
element
T
E
M
Tab.6 KASPROWY WIERCH: WARTOŚCI WYBRANYCH ELEMENTÓW KLIMATU W 2006 R.
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
XI
XII
ROK
-6,7
3,1
-21,5
-10,0
0,2
-21,9
-8,0
4,6
-17,6
-1,2
8,5
-12,0
1,6
11,3
-3,5
6,0
19,4
-5,1
11,0
19,8
0,4
6,3
16,8
-0,8
6,6
15,8
-0,7
3,6
13,5
-13,6
-1,8
9,3
-16,1
-2,7
7,9
-14,3
0,5
19,8 – 21VII
-21,9 - 06II
-3,8
-9,7
-7,7
-12,4
-5,3
-11,0
1,1
-3,1
4,4
-0,3
8,8
4,0
15,0
8,3
8,8
4,6
9,8
4,1
6,7
0,8
1,1
-4,2
0,2
-5,4
3,3
-2,0
31
0
2
31
2
27
0
28
0
4
28
9
27
0
29
0
0
30
7
28
0
19
0
0
23
0
13
0
9
0
0
18
0
1
0
8
0
0
11
0
4
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
3
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
2
0
0
10
0
2
0
17
0
0
24
1
13
0
20
0
0
28
0
13
0
163
1
6
207
19
128
0
suma(mm)
39,4
10,3
11
7
1
76,5
18,2
17
15
2
100,2
24,7
24
13
2
56,1
11,7
19
14
1
188,2
34,3
21
17
8
330,7
61,3
19
18
8
89,9
24,1
9
7
5
200,5
25,1
23
21
6
32,8
11,5
8
6
1
81,6
53,6
12
6
2
164,1
22,6
20
16
7
55,3
14,8
15
11
1
1415,0
61,3 - 03VI
198
151
44
POKRYWA
ŚNIEŻNA
132
31
31
31
31
180
28
28
28
28
196
31
31
31
31
176
30
30
30
30
117
24
21
21
19
75
14
14
14
11
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
26
4
2
2
0
83
30
30
29
21
35
29
29
22
0
196 - 12III
221
216
208
171
ZJAWISKA
(1966-2000)
liczba dni z mgłą
liczba dni z burzą
15
0
14
23
0
15
28
0
22
20
2
12
25
0
19
24
8
10
12
8
7
31
3
11
18
1
14
21
0
18
27
0
27
21
0
25
265
22
194
CIŚNIENIE
ATMOSFERYCZNE
hPa
średnia
absolutne maksimum
absolutne minimum
799,2
809,0
778,8
2,8
-2,6
788,6
799,4
776,4
2,0
-2,4
787,6
796,6
771,8
2,4
-2,8
795,1
804,4
785,1
1,9
-1,4
799,1
809,1
782,8
2,8
-2,5
804,1
811,1
793,2
1,8
-2,1
807,5
812,4
798,3
1,1
-1,2
797,0
807,2
787,9
2,5
-1,7
804,1
812,5
798,9
1,6
-1,1
800,8
811,7
788,1
2,7
-2,7
797,2
812,7
783,7
2,7
-3,2
802,4
814,0
789,0
2,5
-2,5
798,6
814,0
771,8
2,8
-3,2
P
E
R
A
T
U
R
A
O
P
A
D
średnia (°C)
X
26
2)
Warunki meteorologiczne w województwie małopolskim w 2007 roku
Charakterystykę warunków meteorologicznych województwa małopolskiego w roku
2007, podobnie jak w 2006, przedstawiono na podstawie analizy wybranych elementów
klimatu takich jak: temperatura powietrza, opady atmosferyczne i pokrywa śnieżna,
wiatr, zjawiska atmosferyczne oraz ciśnienie atmosferyczne.
Do opracowania wykorzystano informacje ze wszystkich stacji i posterunków
meteorologicznych IMGW z terenu Małopolski. Jednak szczegółową charakterystykę
warunków meteorologicznych wykonano na podstawie danych ze stacji synoptycznych
usytuowanych
na
obszarze
województwa
małopolskiego,
wykonujących
pomiary
w 24 terminach obserwacyjnych w ciągu doby. Stacje te posiadają dane jednorodne i dobrze
reprezentują poszczególne regiony fizjograficzne.
Tabela1. Stacje synoptyczne wykorzystane w opracowaniu
L.P.
1
2
3
4
5
KOD
STACJI
566
575
660
625
650
NAZWA STACJI
KRAKÓW-BALICE
TARNÓW
NOWY SĄCZ
ZAKOPANE
KASPROWY WIERCH
H M NPM
237
209
292
857
1991
φ
Λ
50°05’
50°02’
49° 37’
49°18’
49°14’
19°48’
20°59’
20° 42’
19°57’
19°59’
Temperatura powietrza
Rok 2007 pod względem termicznym w województwie małopolskim był znacznie
cieplejszy od normy (1971-2000) o 1,2°-1,7°C. Średnie miesięczne temperatury powietrza
w miesiącach od stycznia do sierpnia były znacznie wyższe od średnich wartości
wieloletnich. Najcieplejszy w stosunku do średniej miesięcznej wieloletniej był styczeń,
o ponad 5°C cieplejszy niż przeciętny. Średnia temperatura stycznia w 2007 r. w Krakowie
Balicach wynosiła 3,°C. Kolejne miesiące roku (IX-XII) były chłodniejsze od średnich
z wielolecia przy czym, najbardziej odbiegał od normy listopad, z temperaturami o około 2°C
niższymi niż normalnie. Najchłodniejszym miesiącem w 2007 roku był grudzień, również
chłodniejszy w skali wielolecia, o około 1°C niż normalnie. Średnia temperatura grudnia
na obszarze województwa małopolskiego wahała się od –1,1°C w Krakowie Balicach do –
3,0°C w Zakopanem. Najniższe temperatury w 2007 r. notowano w północnej części
województwa małopolskiego w listopadzie lub grudniu, a w Tatrach i na ich przedpolu
27
w styczniu. Temperatury minimalne kształtowały się w granicach od –12,4°C w Nowym
Sączu do –13,4°C w Krakowie Balicach i –13,9°C w Zakopanem.
Najcieplejszym miesiącem w 2007 r. był lipiec, w którym średnia temperatura wahała
się 16,7°C w Zakopanem do 20,4°C w Tarnowie. Lipiec był cieplejszy od przeciętnego
o około 2°C. Najwyższe temperatury maksymalne zanotowano 16 lub 17 lipca, w Tatrach 20
lipca. Najcieplej było w 17 lipca Nowym Sączu, gdzie temperatura maksymalna osiągnęła
35,8°C. Temperatury maksymalne powyżej 35°C, notowano także na innych stacjach.
Dni gorące, z temperaturą maksymalną powyżej 25°C pojawiały się ponad 60 razy w 2007
roku., najwięcej 68 dni w Tarnowie. Ponad 15 dni gorących notowano w każdym z miesięcy
letnich (VI-VIII).
Opady atmosferyczne
Po względem ilości opadów atmosferycznych rok 2007 w województwie małopolskim
można uznać za wilgotny, miejscami bardzo wilgotny (za rok wilgotny uważa się taki,
w którym odchylenie od przeciętnej sumy wieloletniej przekracza 10%, zatem suma opadów
mieści się w granicach 110 % -125 % opadu normalnego, bardzo wilgotny w granicach 126 %
-150 % padu normalnego). Sumy roczne opadów kształtowały się od 570 mm na Wyżynie
Miechowskiej do ponad 1800 mm w Tatrach. Większość stacji w Beskidach notowało sumy
roczne powyżej 1000 mm . W przebiegu rocznym sumy miesięczne wykazywały duże
zróżnicowanie.
28
Tabela 2. Sumy miesięczne i roczne opadów atmosferycznych (w mm)
STACJA
1 Bańska Wyżna
2 Biecz
3 Bukowina
Tatrzańska
4 Gierałtowice
5 Gorlice
6 Grybów
7 Inwałd
8 Kasprowy Wierch
9 Kęty
10 Kowaniec
11 Kraków Obs. Astr.
UJ
12 Kraków-Balice
13 Krynica
14 Książ Wielki
15 Limanowa
16 Łabowa
17 Łącko
18 Łopuszna
19 Mętków
20 Miechów
21 Muszyna
22 Nowy Sącz
23 Obidowa
24 Ochotnica Górna
25 Ojców
26 Oświęcim
27 Poronin
28 Szaflary
29 Tarnów
30 Wadowice
31 Węglówka
32 Zakopane
33 Maków
Podhalański
34 Zawoja
I
85
79
52
II
47
42
40
III
85
51
86
IV
18
22
17
V
83
31
57
VI VII VIII IX X XI XII ROK
166 86 173 201 116 81 39 1180
146 60 72 162 66 59 20 810
111 71 171 209 111 71 38 1034
116 47 58
68 42 48
80 43 60
80 54 62
218 105 122
101 48 57
103 37 57
90 38 57
19
22
19
14
29
13
26
17
64
40
58
73
94
85
51
51
96
100
109
141
195
163
192
98
74
59
99
83
87
95
95
70
39
85
101
48
239
50
122
85
196 47 97 24 877
159 81 53 29 786
174 83 63 38 927
238 79 93 31 996
286 156 215 77 1823
228 76 97 30 1043
180 87 57 19 1026
199 58 78 20 861
101
103
66
81
79
93
89
90
44
92
49
86
173
127
93
76
83
52
91
124
90
100
42
51
28
36
52
33
55
60
18
49
33
47
60
59
60
52
39
32
51
55
51
51
61
64
40
62
79
64
71
53
40
66
56
55
78
69
59
111
76
34
56
72
95
64
15
25
14
17
33
9
11
15
15
17
17
12
15
22
19
21
12
23
20
24
24
18
52
50
26
60
57
48
61
66
32
49
60
51
62
49
70
61
66
39
62
52
67
76
72 75
129 61
91 62
93 81
97 91
107 42
124 92
94 76
83 73
143 62
94 55
143 88
136 67
79 71
72 92
165 93
146 99
103 96
106 54
126 88
156 95
154 100
76
78
18
123
109
125
152
49
33
55
58
163
130
28
46
200
146
49
42
153
171
78
180
179
139
214
236
138
171
158
134
142
146
202
148
183
136
223
174
169
216
270
238
254
48 90 21 833
94 75 28 937
37 54 14 589
103 84 34 988
113 102 31 1079
87 61 27 834
103 85 31 1045
44 83 26 814
47 33 16 568
74 66 44 859
84 59 32 743
88 81 28 1044
83 109 28 1089
50 89 24 850
50 79 26 802
144 82 53 1281
89 70 28 1028
62 58 21 738
73 85 27 883
127 116 34 1241
136 92 45 1260
71 86 40 1092
205
74
93
17
138 193 124
81
260
84
165 53 1487
Sumy opadów poniżej normy notowano w miesiącach od kwietnia do sierpnia i w grudniu.
29
Nadmiary opadów wystąpiły w styczniu, lutym i marcu i oraz w miesiącach jesiennych
(IX-XI). Skrajnie wilgotny był styczeń i wrzesień (powyżej 200 % normy). We wrześniu
intensywne opady o sumach dobowych przekraczających 60 mm wystąpiły w dniach
4-8 września. W Krakowie Balicach suma opadów września 2007 r. stanowiła 300 % normy,
a stacja meteorologiczna w centrum Krakowa (Obserw. Ast. UJ) zanotowała 199,3 mm
opadu, co stanowi 341% przeciętnej sumy notowanej w tym miesiącu w wieloleciu.
W 2007 r. najwyższe sumy dobowe pochodziły z opadów burzowych i notowano
je najczęściej w dniu 12 sierpnia, lub z opadów rozlewnych we wrześniu z maksimum
w dniach 4, 5, 6, lub 7. Najwyższy opad dobowy 90,4 mm zanotowano 6 września
w Makowie Podhalańskim. W Krakowie Balicach w tym samym dniu spadło 64,0 mm
deszczu.
Pokrywa śnieżna
Pokrywa śnieżna w styczniu, lutym i marcu na obszarze województwa małopolskiego,
poza górami, występowała sporadycznie, zalegała około 8 dni w styczniu, 5 dni w lutym
i miejscami przez 1 dzień w marcu. W Zakopanem utrzymywała się do końca marca,
a wysoko w górach do maja. Na Kasprowym Wierchu maksymalna grubość pokrywy śnieżnej
w okresie od lutego do maja przekraczała 100 cm, z maksimum 167 cm w dniu 25 marca.
Na terenie województwa małopolskiego największą grubość pokrywa śnieżna w okresie
od stycznia do marca osiągnęła 27 stycznia i wynosiła ona od kilku do 30 cm .
Nowa pokrywa śnieżna o niewielkiej grubości (1-8 cm) pojawiła się w październiku
2007 r., utrzymując się przez jeden do kilku dni. W połowie listopada utworzyła
się kilkucentymetrowa pokrywa śnieżna na obszarze całego województwa małopolskiego.
Na Pogórzu i w górach grubość pokrywy wynosiła od 20 –70 cm, wysoko w górach
na Kasprowym Wierchu 103 cm . Pokrywa śnieżna utrzymywała się przez cały grudzień
na terenach podgórskich i w górach. Na pozostałym obszarze zlegała w grudniu przez prawie
20 dni. Maksymalną grubość pokrywa śnieżna w okresie listopada i grudnia 2007 osiągnęła
w dniach 16 lub 17 listopada.
Zjawiska atmosferyczne
W 2007 r. najwięcej dni z mgłą notowano w chłodnej porze roku, z maksimum ponad
10 dni w październiku. Burze występowały od kwietnia do października. Najwięcej burz
zanotowano w czerwcu, po 13 w Nowym Sączu, Tarnowie i Zakopanem.
30
Wiatr
W województwie małopolskim w 2007 roku przeważał wiatr z kierunków zachodnich
i południowo-zachodnich. Duży był również udział wiatru z kierunków północnowschodnich, a w Tarnowie i Zakopanem także z kierunków południowych. Największe
średnie prędkości wiatru notowane były z kierunków zachodnich (4,7 m/s w Krakowie
Balicach) a w Tarnowie ze wschodnich (2,9 m/s). Zdarzyły się w 2007 r. na obszarze
województwa małopolskiego przypadki wiatrów o dużej średniej prędkości 10 m/s
lub większych, określanych jako wiatr silny. Najwięcej przypadków takiego wiatru
zanotowano w styczniu, szczególnie dużo w Krakowie- w 12 dniach. Przypadki silnego
wiatru notowano też w miesiącach letnich jako zjawisko towarzyszące letnim burzom.
Ciśnienie atmosferyczne
Najwyższe ciśnienie atmosferyczne zanotowano w grudniu, najniższe w styczniu.
W 2007 roku największe wzrosty ciśnienia w ciągu 3 godzin wynosiły ponad 9 hPa,
i wystąpiły w styczniu, największe spadki o wartości ponad 5 hPa zanotowano również
w styczniu.
31
Wybrane charakterystyki warunków meteorologicznych
Poniżej na rycinach oraz w tabelach 3-7 przedstawiono wybrane charakterystyki
określające warunki meteorologiczne województwa małopolskiego na podstawie temperatury
powietrza (ryc.1-2, a-d), opadów atmosferycznych (ryc. 3), wiatru (ryc. 4-8),
pokrywy
śnieżnej, ciśnienia atmosferycznego oraz wystąpienia zjawisk atmosferycznych.
25,0
20,0
t ś r. 2007
20,0
t.ś r. 1971-2000
15,0
15,0
10,0
10,0
°C
°C
25,0
Kraków Balice
5,0
5,0
0,0
0,0
-5,0
-5,0
-10,0
-10,0
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII
IX
X
XI
Tarnów
t ś r. 2007
t.ś r. 1971-2000
I
XII
a)
25,0
III
IV
V
VI
VII VIII
IX
X
XI
XII
b)
25,0
Zakopane
20,0
II
Nowy Sącz
20,0
15,0
10,0
10,0
°C
°C
15,0
5,0
5,0
0,0
0,0
t śr. 2007
t.śr. 1971-2000
-5,0
-10,0
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
t śr. 2007
t.śr. 1971-2000
-5,0
-10,0
XI
I
XII
II
III
c)
IV
V
VI
VII VIII IX
X
XI
XII
d)
Ryc. 1 a-d Przebieg średniej miesięcznej temperatury powietrza w 2007 r. i średniej
wieloletniej temperatury miesięcznej (1971-2000 )
40,0
40,0
Kraków Balice
30,0
20,0
20,0
10,0
10,0
°C
°C
30,0
0,0
-10,0
Tarnów
0,0
-10,0
t.max abs.
-20,0
-30,0
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII
t.max abs.
-20,0
t.min abs.
t.min abs.
-30,0
IX
X
XI
XII
I
a)
II
b)
32
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
40,0
40,0
Zakopane
30,0
Nowy Sącz
30,0
10,0
10,0
°C
20,0
°C
20,0
-10,0
-10,0
0,0
0,0
t.max abs.
-20,0
-30,0
I
II
III
IV
V
VI
t.max abs.
-20,0
t.min abs.
t.min abs.
-30,0
VII VIII IX
X
XI
I
XII
II
c)
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
XI
XII
d)
Ryc. 2 a-d Przebieg temperatury maksymalnej i minimalnej powietrza w 2007 r.
250,0
250,0
opad 2007
Kraków Balice
śr.opad 1971-2000
200,0
Tarnów
opad 2007
200,0
śr.opad 1971-2000
150,0
°C
°C
150,0
100,0
100,0
50,0
50,0
0,0
0,0
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII
IX
X
XI
I
XII
II
a)
250,0
III
IV
V
VI
VII VIII
IX
X
XI
XII
b)
250,0
opad 2007
Zakopane
ś r.opad 1971-2000
200,0
Nowy Sącz
opad 2007
ś r.opad 1971-2000
200,0
150,0
100,0
100,0
50,0
50,0
°C
°C
150,0
0,0
0,0
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
XI
XII
c)
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
d)
Ryc. 3. Sumy miesięczne opadów w 2007 r. i średnie sumy miesięczne w okresie 1971-2000 r
33
XI
XII
a)
b)
(a) średnia prędkość wiatru (m/s); (b) na stacji Kraków-Balice w 2007 r.
34
(a) średnia prędkość wiatru (m/s); (b) na stacji Tarnów w 2007 r.
35
(a) średnia prędkość wiatru (m/s); (b) na stacji Zakopane w 2007 r.
36
(a) średnia prędkość wiatru (m/s), (b) na stacji Nowy Sącz w 2007 r.
37
(a) średnia prędkość wiatru (m/s), (b) na stacji Kasprowy Wierch w 2007 r.
38
element
Tab.2 KRAKÓW BALICE: WARTOŚCI WYBRANYCH ELEMENTÓW KLIMATU W 2007 R.
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
ROK
T
średnia (°C)
3,2
1,2
5,9
9,4
15,2
18,4
19,4
19
12,4
7,7
0,8
-1,1
9,3
E
14,3
10,2
19,4
25
30,5
29,7
35,5
33,5
26,8
21,4
12,8
10,3
35,5 - 16VII
M
-12,6
-9,7
-3,8
-4,6
-3,2
8,9
6,3
5,8
0,8
-2,9
-13,4
-12,6
-13,4 - 29XI
-12,2
-10,3
-4,2
-4,7
-4,2
6,5
4,2
4,8
0,7
-3,2
-13,9
-12,8
-13,9 - 29XI
E
(°C)
6,8
5,1
11,5
16,3
22
24,9
26
25,2
18,6
12,4
3,9
1,7
14,6
R
-0,4
-1,7
1
2
8,7
12,4
13
13,2
7,4
3,6
-2,4
-4
4,4
A
6
7
0
0
0
0
0
0
0
0
13
18
44
T
0
0
0
2
15
29
26
28
2
0
0
0
102
U
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
R
14
19
12
10
3
0
0
0
0
5
20
23
106
A
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
4
1
0
0
0
0
0
0
0
0
6
17
28
0
0
0
0
11
16
17
17
1
0
0
0
62
P
O
suma(mm)
100,6
42,2
61,1
15,4
51,7
72,1
74,7
76,3
179,8
48,3
90,4
21,4
834
P
11,8
7,1
13,5
4,7
14,6
15,4
27,4
46,9
64
15,4
15,1
9
64,0 - 06IX
A
25
17
14
5
12
17
16
9
14
14
20
12
175
D
19
11
11
4
9
12
12
6
11
9
17
7
128
2
0
1
0
2
3
2
1
3
1
1
0
16
POKRYWA
20
2
2
0
0
0
0
0
0
1
23
5
23 - 16XI
ŚNIEŻNA
8
5
1
0
0
0
0
0
0
1
19
20
54
6
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
9
2
0
0
0
0
15
4
0
ZJAWISKA
(1966-2000)
liczba dni z mgłą
liczba dni z burzą
2
2
12
6
0
2
3
0
5
1
1
3
1
8
3
2
8
6
1
7
8
1
5
1
4
0
2
12
0
1
9
0
4
10
0
1
52
31
48
CIŚNIENIE
ATMOSFERYCZNE
hPa
średnia
absolutne maksimum
absolutne minimum
985,2
1001
960,1
9
-5,9
984,3
1003,1
970,3
4,9
-4,1
987,6
1005,6
961,5
4,9
-3,8
991,6
1002,7
978,9
3,5
-3
983,5
991,6
967,1
3,3
-2,4
984,9
992,1
969,4
3
-2,9
984,4
992,8
973,4
3,3
-2,9
986,7
998
977,5
3,4
-1,9
988,4
1000,1
976,2
4
-2,2
994,3
1000,9
985,1
2,8
-2,7
986,8
1001,7
967,7
4,6
-4,2
994,4
1011
962,6
3,6
-5,7
987,7
1011
960,1
9
-5,9
39
element
Tab.3 TARNÓW: WARTOŚCI WYBRANYCH ELEMENTÓW KLIMATU W 2007 R.
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
ROK
T
średnia (°C)
4,0
2,0
7,3
9,8
16,4
19,3
20,4
19,6
12,9
8,2
2,1
-0,8
10,2
E
14,9
10,8
19,6
25,6
31,4
30,3
35,7
34,5
25,4
22
14,6
8,8
35,7 - 17VII
M
-9,6
-11,1
-2,6
-4,8
-3,2
9,5
7,7
6,4
0,8
-3,1
-7,6
-13,3
-13,3 - 22XII
P
E
-15,1
-11,5
-4,7
-6,8
-4,8
8,1
5,5
4,6
-0,7
-4,9
-12,3
-14,7
-15,1 - 27I
7,6
5,7
12,8
16,3
22,7
25,2
26,5
25,6
18,8
12,9
5,4
2
15,2
R
0,8
-1,1
2,8
3
10,7
13,7
14,7
14
8,3
4,2
-0,6
-3,3
5,6
A
6
5
0
0
0
0
0
0
0
0
7
19
37
T
0
0
0
3
17
30
27
27
6
0
0
0
110
U
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
R
13
15
4
5
3
0
0
0
0
3
20
23
86
A
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
1
0
0
0
0
0
0
0
0
4
16
24
0
0
0
1
12
17
18
18
2
0
0
0
68
O
suma(mm)
52,4
32,1
34
22,9
39,4
103
96,3
49
168,9
61,9
58
20,8
739
P
12,6
7,4
6,9
8,7
21,9
27,1
37,6
22,7
43,1
16,4
9,8
5,7
43,1 - 06IX
A
21
18
14
8
10
17
12
8
16
16
19
12
171
D
11
6
9
5
6
10
10
6
12
11
14
7
107
1
0
0
0
1
5
2
2
5
2
0
0
18
POKRYWA
16
5
0
0
0
0
0
0
0
1
15
11
16 - 27I
ŚNIEŻNA
8
5
0
0
0
0
0
0
0
1
14
19
47
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
0
0
1
0
0
9
0
0
ZJAWISKA
(1966-2000)
liczba dni z mgłą
liczba dni z burzą
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
6
0
0
13
0
0
9
0
3
7
0
0
0
0
5
1
0
5
0
0
5
0
0
18
37
0
CIŚNIENIE
ATMOSFERYCZNE
hPa
średnia
absolutne maksimum
absolutne minimum
988,4
1003,7
963,3
9,6
-5,9
987,9
1007,2
974,2
4,5
-3,6
991,2
1008,6
964,5
5,1
-3,9
994,8
1006,2
982,4
3,1
-3
986,9
994,9
971,5
2,7
-2,8
988,2
995,2
972,4
5
-3
987,6
996,1
976,5
3,7
-2,4
990
1001,3
981,5
4,0
-1,9
991,7
1003,9
979,2
4,0
-2,2
997,6
1004,2
988,7
2,7
-2,3
990,1
1005
971,8
3,5
-3,7
998
1014,9
966,5
3,7
-4,9
991,1
1014,9
963,3
9,6
-5,9
40
element
T
E
M
Tab.4 NOWY SĄCZ: WARTOŚCI WYBRANYCH ELEMENTÓW KLIMATU W 2007 R.
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
XI
XII
ROK
3,5
15,2
-6,8
-10,6
7,4
0,4
2,2
11,1
-8,3
-8,3
6,2
-0,7
6,5
18,8
-1,9
-4,6
12,4
1,8
9,4
24,7
-4,3
-7,2
16,4
3
16
31,5
-3,1
-6,5
22,6
10,1
18,4
30,6
9,1
7,1
25
13,1
19,7
35,8
7,3
4,9
26,6
13,5
18,7
33,9
7,1
4,1
25,3
13,5
12,4
25,7
1,1
-1,5
18,8
7,6
7,8
22,1
-2,5
-4,5
12,7
4,4
1,8
14,7
-10,2
-13,6
5,3
-1,2
-1,7
9,6
-12,4
-14,6
1,3
-4,3
9,6
35,8 - 17VII
-12,4 - 26XII
-14,6 - 23XII
15
5,1
7
0
0
13
0
2
0
4
0
0
16
0
0
0
0
0
0
11
0
0
0
0
1
0
6
0
0
0
0
17
0
2
0
0
13
0
28
0
0
0
0
15
0
27
0
0
0
0
19
0
28
0
0
0
0
17
0
4
0
0
0
0
2
0
0
0
1
0
0
0
11
0
0
19
0
4
0
19
0
0
22
0
18
0
41
105
0
90
0
24
66
suma(mm)
48,9
10
19
13
1
32,8
6,7
16
11
0
55,7
13,2
16
9
1
16,5
8,1
5
4
0
60
37,1
10
5
1
94,2
30,3
20
14
3
54,7
20,1
15
11
1
58
18,2
12
7
2
146,2
37,1
14
14
5
84,4
25,3
17
12
3
59
14,2
19
13
1
31,6
9,2
14
6
0
POKRYWA
ŚNIEŻNA
13
8
2
0
0
3
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
1
0
0
0
996
17
6
3
1
10
20
3
0
0
996 - 15XI
47
11
3
1
ZJAWISKA
(1966-2000)
liczba dni z mgłą
liczba dni z burzą
0
2
8
6
0
2
10
0
2
4
0
0
4
3
0
5
13
2
2
9
3
7
8
1
8
1
0
13
1
0
9
0
1
8
0
0
76
37
19
CIŚNIENIE
ATMOSFERYCZNE
hPa
średnia
absolutne maksimum
absolutne minimum
978,9
993,7
955
8,1
-6,5
977,6
995,8
964,3
4,5
-3,8
981
998,2
954,4
4,7
-4,3
984,9
996,3
972,5
2,8
-3,1
977,2
984,7
961,8
2,8
-2,4
978,6
985,1
963,9
4,8
-3,1
978,2
986,9
967,1
4,2
-2,6
980,3
991,6
971,9
4,1
-2,8
982
993,8
970,1
3,8
-2,5
987,5
994,1
979,6
2,5
-2,4
980,1
995
961
3,7
-3,9
987,7
1003,7
957,4
3,6
-5,9
981,2
1003,7
954,4
8,1
-6,5
P
E
R
A
T
U
R
A
O
P
A
D
średnia (°C)
X
41
742
37,1-15V, 4 IX
177
119
18
element
Tab.5 ZAKOPANE: WARTOŚCI WYBRANYCH ELEMENTÓW KLIMATU W 2007 R.
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
T
średnia (°C)
0,9
X
XI
XII
ROK
-3
6,7
-0,6
3,1
6,8
12,7
15,4
16,7
15,6
9
4,8
-1,3
E
12,5
8,2
13,6
19,2
25,7
26,7
32,5
29,3
22,6
17,1
12,8
8,1
32,5 - 20VII
M
-13,9
-9,1
-6,9
-5,4
-4,2
7,3
4,7
5,1
-1,2
-5
-13
-13,7
-13,9 - 27I
P
-20,8
-15,4
-12,8
-8,3
-6,3
5,5
3,5
3,5
-2,8
-10,3
-20,3
-20,3
-20,8 - 26I
E
4,9
3,4
8,1
12,6
18,1
21,1
22,7
20,9
14,5
9,6
2,6
1,7
11,7
R
-2,4
-3,8
-0,9
1,4
7,8
10,1
11,2
10,8
4,9
1,3
-4,5
-5,8
2,5
A
12
17
3
0
0
0
0
0
0
3
20
22
77
T
0
0
0
0
13
17
19
18
0
0
0
0
67
U
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
R
20
26
21
9
3
0
0
0
2
10
25
26
142
A
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
7
1
0
0
0
0
0
0
0
0
11
10
29
0
0
0
0
1
2
12
4
0
0
0
0
19
O
suma(mm)
90,2
51
95,4
24,3
67,1
155,8
95,1
170,8
238,3
135,7
92,1
45,2
1261
P
12,9
10,2
24,5
6,7
15,9
26,4
15,3
44,8
50,6
36,8
17,8
10,1
50,6 - 04IX
A
24
19
15
9
19
22
16
17
15
18
21
15
210
D
18
14
12
6
15
15
12
12
14
13
16
9
156
3
1
3
0
2
8
4
6
8
5
2
1
43
POKRYWA
40
46
27
0
0
0
0
0
0
15
48
40
48 - 17XI
ŚNIEŻNA
17
28
19
0
0
0
0
0
0
8
26
31
129
8
4
0
28
28
0
16
7
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
0
0
21
13
0
27
13
0
103
65
0
ZJAWISKA
(1966-2000)
liczba dni z mgłą
liczba dni z burzą
0
1
0
5
0
0
3
0
0
2
1
0
0
9
0
3
13
0
0
8
0
2
8
0
1
0
0
11
1
0
5
0
0
6
0
1
38
41
1
CIŚNIENIE
ATMOSFERYCZNE
hPa
średnia
absolutne maksimum
absolutne minimum
914,2
928,9
890,6
5,6
-6
912,1
927,3
900,2
3,9
-4,2
915,9
932,3
889,9
3,9
-4
920,6
931
908,9
2,3
-2,7
914,4
922
900,2
2,6
-2,6
916,5
922,4
902,9
3,4
-3,2
916,6
925,7
906,7
3,5
-2,6
918,2
929,1
910,4
2,2
-1,5
918,7
929,1
909,5
3,8
-2,3
922,7
929,5
915,9
2
-1,9
914,7
929,1
895,8
3,4
-3,8
921
934,4
894,2
3,2
-7,1
917,2
934,4
889,9
5,6
-7,1
42
Tab.6 KASPROWY WIERCH: WARTOŚCI WYBRANYCH ELEMENTÓW KLIMATU W 2007 R.
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
element
T
średnia (°C)
-5,8
-6,6
-3,8
-1
4,7
8,1
9,2
8,9
2,7
X
XI
XII
ROK
0,3
-5,8
-4,7
0,6
E
5,6
-1,6
3,6
9,1
14,9
15,4
22,2
18,7
12,6
10,4
6
3,9
22,2 - 20VII
M
-17
-12
-11,2
-12,5
-11
-0,9
-0,7
0,4
-5,4
-10,6
-14,7
-15,8
-17,0 - 26I
P
E
-2,6
-4,2
-1,2
2,1
8,1
11,5
13,2
12,1
5,5
3,3
-3,3
-2,5
3,6
R
-8,8
-8,6
-5,8
-3,8
2,1
5,6
6,3
6,3
0,3
-2,3
-8,5
-6,7
-2
A
29
28
28
19
4
0
0
0
5
14
26
27
180
T
0
0
0
0
0
0
6
1
0
0
0
0
7
U
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
R
31
28
31
25
10
1
1
0
15
23
29
30
224
A
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
2
7
25
28
22
11
1
0
0
0
1
9
19
23
139
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
O
suma(mm)
217,5
105,2
122,2
28,7
94,2
194,7
86,8
238,6
286,3
156
215,1
76,9
1822
P
29,1
28,3
25,8
7,2
17
27
16,9
56,4
53,5
33,2
29,1
16,4
56,4 - 12VIII
A
25
20
19
12
21
24
17
19
17
18
22
15
229
D
21
16
14
6
15
20
12
12
14
15
20
12
177
8
2
3
0
3
9
3
7
11
7
11
2
66
POKRYWA
90
138
167
161
100
0
0
0
35
38
103
125
167 - 25III
ŚNIEŻNA
31
28
31
30
20
0
0
0
13
19
30
31
233
31
31
8
28
28
28
31
31
31
30
30
30
20
20
14
0
0
0
0
0
0
0
0
0
11
7
0
16
10
0
30
30
23
31
31
31
228
218
165
ZJAWISKA
(1966-2000)
liczba dni z mgłą
liczba dni z burzą
29
0
29
25
0
21
27
0
20
16
1
10
21
8
16
22
10
10
22
8
22
22
7
12
21
0
18
25
1
19
26
0
24
19
0
15
275
35
216
CIŚNIENIE
ATMOSFERYCZNE
hPa
średnia
absolutne maksimum
absolutne minimum
792,7
805,6
772,5
4
-5,5
790,3
802,5
780,7
3,3
-4
794,8
808,4
771,5
3,2
-3,2
800,3
808,8
789,4
2,1
-2,4
797,2
805,7
785,7
2,3
-2,3
800,5
806,5
789,6
1,4
-3,1
800,9
811,5
788,9
1,9
-2,3
802,1
812,1
795,4
2,1
-1,9
799,9
809,9
791,5
1,9
-1,9
802,1
810,5
793,9
2
-1,9
792,6
806,4
774,2
2,9
-3,4
798,3
811
776,5
2,8
-6,1
797,7
812,1
771,5
4
-6,1
43
Podsumowanie
Rok 2006 pod względem termicznym w województwie małopolskim był cieplejszy
od normy średnio o 0,3°-0,8°C. Najniższe temperatury minimalne spadły poniżej –25°C
w styczniu, najwyższe maksymalne dochodziły do 35°C w lipcu.
Po względem ilości opadów atmosferycznych rok 2006 w województwie małopolskim
można uznać za przeciętny. Sumy roczne opadów na przeważającym obszarze mieściły
się w granicach normy. Niedobory opadów wystąpiły tylko na Wyżynie Krakowskiej
i na Podhalu. Skrajnie wilgotnym miesiącem był czerwiec (miejscami do 200 % normy
i więcej), a skrajnie suchy kwiecień (4-40% normy).
Rok 2007 pod względem termicznym w województwie małopolskim był znacznie
cieplejszy od normy (1971-2000) o 1,2° - 1,7°C. Najniższe temperatury minimalne
kształtowały się w granicach od -13 do -14°C w grudniu, najwyższe maksymalne znacznie
przekroczyły 35°C w lipcu. Pod względem ilości opadów atmosferycznych rok 2007
w województwie małopolskim można uznać za wilgotny, miejscami bardzo wilgotny.
Skrajnie wilgotnym miesiącem był wrzesień (miejscami do 300 % normy), a skrajnie suchy
kwiecień (20-40% normy).
3)
Charakterystyka roku hydrologicznego 2006
Stany wody
W pierwszym miesiącu roku hydrologicznego 2006, tj. w listopadzie 2005, poziom wód
w rzekach województwa małopolskiego układał się w strefie wody niskiej i średniej
przy ogólnej tendencji opadania. Przez cały miesiąc obserwowano tylko niewielkie wahania
stanów wody. Na posterunkach wodowskazowych Wisły, Skawy, Raby i Dunajcu poniżej
Gołkowic
zanotowano
najniższe
stany
z
wielolecia
dla
półrocza
zimowego.
W kilku przypadkach temu ekstremalnemu zjawisku towarzyszyło występowanie zjawisk
lodowych, które pojawiły się w trzeciej dekadzie miesiąca na Skawie, Rabie i Dunajcu,
głównie w postaci lodu brzegowego i śryżu.
W grudniu 2005 r. stany wody w rzekach województwa małopolskiego nadal
układały się w strefie wody średniej i niskiej, ale z tendencją wzrostu. Pod koniec pierwszej
dekady obserwowano podwyższenie się poziomu stanów wody spowodowane opadami.
W połowie trzeciej dekady podwyższenie stanów wody spowodowane było tworzeniem
44
się zjawisk lodowych (oprócz Wisły). Zjawiska te występowały znacznie intensywniej
niż w listopadzie, szczególnie w pierwszej i trzeciej dekadzie miesiąca. W kilku profilach
zanotowano najniższe obserwowane stany z wielolecia, które wystąpiły przy zjawiskach
lodowych.
W styczniu 2006 r. stany wody w rzekach województwa małopolskiego układały
się w strefie wody średniej i niskiej. Na Wiśle była to na ogół tendencja spadkowa,
na Skawie, Rabie i Dunajcu wzrostowa. Wahania stanów wywołane zostały rozwojem
zjawisk lodowych na rzekach, czemu sprzyjały ujemne temperatury powietrza. Oprócz śryżu
i lodu brzegowego pojawiła się na rzekach pełna pokrywa lodowa. Pod koniec miesiąca
w paru przekrojach doszło do przekroczeń stanów wysokich, spowodowanych rozwojem
zjawisk lodowych.
W lutym stan wody w rzekach województwa małopolskiego układał się początkowo
w strefie wody średniej i niskiej, ale pod koniec miesiąca zostały przekroczone stany wysokie.
Przez pierwsze dwie dekady obserwowano tendencję spadkową stanów wody. W trzeciej
dekadzie na skutek piętrzenia wody przez lód i topnieniem pokrywy śnieżnej występowały
wahania i okresowe wzrosty stanów wody, z lokalnym przekroczeniem stanów wysokich.
Największe przyrosty zanotowano w Stradomce (72 cm) i w Szczucinie (62 cm).
Dominującym zjawiskiem lodowym na rzekach była pełna pokrywa lodowa. Woda na lodzie
pojawiła się na Skawie, Rabie, dolnym Dunajcu, a zatory na Skawie i dolnym odcinku
Dunajca.
W pierwszej i drugiej dekadzie marca stany wody w rzekach układały się w strefie
wody średniej i niskiej, wykazując tendencję spadkową z niewielkimi wahaniami. W trzeciej
dekadzie miesiąca, w wyniku topnienia śniegu, stany podniosły się do poziomu stanów
wysokich. W pierwszej dekadzie marca na wielu rzekach, szczególnie na górskich odcinkach,
dominowało pełne zlodzenie. W drugiej dekadzie, gdy temperatura wzrosła, zjawiska lodowe
zaczęły stopniowo zanikać. W trzeciej dekadzie w wyniku intensywnego topnienia pokrywy
śnieżnej i opadów stan wody wzrósł do strefy stanów wysokich. Wzrostom stanów wody
towarzyszył całkowity zanik zjawisk lodowych. Stany wody osiągnęły kulminację w dniach
30÷31 marca. Na wielu wodowskazach zostały przekroczone stany ostrzegawcze a nawet
alarmowe (Wisła, Biała, dolna Raba, Skawinka i Uszwica). Największe przyrosty dobowe
stanów odnotowano w Proszówkach (o 240 cm) i Ciężkowicach (o 198 cm). W marcu zostały
45
przekroczone maksymalne obserwowane stany na Wiśle (Smolice i Karsy) i Białej (wszystkie
posterunki). Wystąpił stan zagrożenia powodziowego.
W kwietniu stan wody układał się w strefie stanów wysokich i średnich. W pierwszej
połowie miesiąca trwał spływ wód roztopowych i przeważał stan wysoki. Przekroczenia
stanów alarmowych notowano do 2 kwietnia, ostrzegawczych do 6 kwietnia. W drugiej
połowie miesiąca stan w rzekach obniżał się do strefy wody średniej, wykazując niewielkie
wahania spowodowane opadami.
W maju poziom wody w rzekach województwa małopolskiego ulegał wahaniom
z przewagą do opadania i układał się głównie w strefie wody średniej i niskiej.
W końcu maja, po intensywnych opadach, nastąpiły wzrosty stanów, lokalnie przekraczające
stany wysokie, a nawet stany ostrzegawcze (Niedziczanka i Biała). Największy przyrost
dobowy stanów odnotowano na Białej w Grybowie (o 102 cm).
W czerwcu początkowo obserwowano stany w strefie stanów wysokich,
potem przy ogólnej tendencji do opadania, w strefie stanów średnich, a nawet lokalnie
niskich. W pierwszej dekadzie miesiąca, po intensywnych opadach deszczu zanotowanych
w ostatnich dniach maja, na terenie województwa małopolskiego wystąpiły gwałtowne
wzrosty stanów wody, przekraczające strefę stanów wysokich. Wzrosty te były miejscami
gwałtowne. Doszło do licznych przekroczeń stanów ostrzegawczych (od 1 czerwca)
i alarmowych (od 4 czerwca). Największe przyrosty dobowe stanów odnotowano na Dunajcu
w Żabnie (o 420 cm), na Białej w Ciężkowicach (o 390 cm) i na Wiśle w Karsach (o 296 cm).
Największe przekroczenie stanów alarmowych zanotowano na Białej w Koszycach
(o 248 cm). Po spływie wód opadowych i po przejściu kulminacji fali wezbraniowej stan rzek
województwa małopolskiego obniżał się przechodząc do strefy stanów średnich i niskich.
Wzrosty stanów w drugiej i trzeciej dekadzie miesiąca spowodowane były opadami.
W lipcu stany wody w rzekach układały się głównie w strefie wody średniej i niskiej,
tylko w pierwszej dekadzie miesiąca w strefie wody wysokiej.
Na początku lipca, po intensywnych opadach deszczu, zanotowanych w ostatnich dniach
czerwca, wystąpiły gwałtowne wzrosty stanów wody. Największe przyrosty dobowe stanów
odnotowano na Dunajcu w Żabnie (o 360 cm), na Wiśle w Karsach (o 326 cm), na Białej
w Ciężkowicach (o 298 cm). Zostały przekroczone stany ostrzegawcze (od 1 lipca). Stany
46
alarmowe zostały nieznacznie przekroczone: na Niedziczance w Niedzicy (o 30 cm)
na Białej w Ciężkowicach (o 10 cm), a na Stradomce został osiągnięty. Po spływie wód
opadowych i przejściu fali wezbraniowej stan wody, od drugiej dekady miesiąca, w wyniku
długotrwałego braku zasilania wodami opadowymi i intensywnego parowania, poziom wody
opadał i pod koniec miesiąca w większości wodowskazów obserwowano stan niski i średni.
Na Rabie w Kasince Małej zaobserwowano stan wody niższy od obserwowanego.
W sierpniu poziom wody w rzekach województwa małopolskiego układał się głównie
w strefie wody średniej i niskiej przy ogólnej tendencji do opadania. Okresowo, po opadach
deszczu stany wody nieco się podwyższały, osiągając lokalnie strefę stanów wysokich.
Na Wiśle w Popędzynce został przekroczony najniższy obserwowany stan w półroczu letnim.
We wrześniu stan wody w rzekach województwa małopolskiego układał się głównie
w strefie wody średniej i niskiej. W pierwszej połowie miesiąca, po intensywnych opadach
wystąpiły wzrosty, lokalnie do strefy wody wysokiej. W drugiej połowie miesiąca stan wody
na ogół obniżał się. Najniższe obserwowane stany wody dla półrocza letniego zostały
przekroczone na Wieprzówce, Stradomce i Dunajcu w Żabnie.
W październiku poziom wody w rzekach województwa małopolskiego układał
się w strefie stanów niskich i średnich. Na ogół obserwowano stabilizację stanów z tendencją
spadkową. Niewielkie wzrosty zanotowano w ostatnich dniach miesiąca, po obfitych opadach
deszczu. Najniższe obserwowane stany wody dla półrocza letniego zostały przekroczone
lokalnie na Wiśle, Skawie, Rabie, Dunajcu.
Odpływ rzeczny
Odpływ Wisły w okolicach Krakowa określono na podstawie wodowskazu Smolice,
natomiast odpływ największych małopolskich dopływów Wisły scharakteryzowano w oparciu
o wodowskazy zlokalizowane w odcinkach ujściowych Raby (Proszówki) i Dunajca (Żabno).
Charakterystyka w ujściowym profilu Skawy w Zatorze z związku z przebudową mostu
(przerwy w obserwacjach), jest niemożliwa. Dla każdego wodowskazu zestawiono
tabelarycznie i na wykresach półroczne i roczne przepływy charakterystyczne.
47
Występujące w nich oznaczenia to:
•
przy przepływach głównych I stopnia dla roku hydrologicznego:
QW – największy przepływ roczny
SQ – przepływ średni roczny
NQ – najniższy przepływ roczny
•
przy przepływach głównych II stopnia dla wielolecia:
WWQ – największy przepływ z wielolecia
SWQ – średnia z największych przepływów rocznych (WQ) z wielolecia
SSQ – średnia z przepływów średnich rocznych (SQ) z wielolecia
SNQ – średnia z najmniejszych przepływów rocznych (NQ) z wielolecia
NNQ – najmniejszy przepływ z wielolecia.
O charakterze roku hydrologicznego oraz jego charakterystyk w porównaniu do lat
wcześniejszych świadczą miejsca jego charakterystyk w uporządkowanych szeregach
czasowych odpowiednich charakterystyk rocznych. Wyniki tych zestawień przedstawiono
w tabeli poniżej.
L.p.
1
2
3
Rzeka
Wisła
Raba
Dunajec
Wodowskaz
Smolice
Proszówki
Żabno
Miejsce charakterystyki
w uporządkowanym szeregu
czasowym
WQ
SQ
NQ
8
11
4
21
32
30
11
25
45
Liczebność
szeregu
25
56
56
Wartość przepływu maksymalnego w 2006 roku na Wiśle w Smolicach, na Rabie
w Proszówkach i na Dunajcu w Żabnie była znacznie niższa od najwyższego przepływu
notowanego w wieloleciu.
Wartości przepływów średnich rocznych na Rabie i Dunajcu były zbliżone wartości
średnich rocznych przepływów z wielolecia.
Minimalne przepływy roczne w badanych profilach na Wiśle, Rabie i Dunajcu
były wyższe od najniższych przepływów z wielolecia.
Wartości przepływów w analizowanych profilach wodowskazowych są zbliżone
lub nieco wyższe od wartości średnich z wielolecia.
Podsumowując rok hydrologiczny 2006 na obszarze województwa małopolskiego,
należy sklasyfikować jako rok zbliżony swoimi charakterystykami do lat przeciętnych.
48
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Smolice na Wiśle.
Zima
Lato
XI-IV
V-X
WWQ SWQ
SSQ
SNQ NNQ WWQ SWQ
SSQ
SNQ
1982-2005
720
333
76,5
35,5
24,9
1710
598
71,0
33,6
758
93,5
25,8
183
54
2006
NNQ
14,3
25
WWQ
1710
758
Rok
XI-X
SWQ
SSQ
650
73,7
73,6
SNQ
31,8
NNQ
14,3
25
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Zator na Skawie.
Zima
Lato
Rok
XI-IV
V-X
XI-X
WWQ SWQ
SSQ
SNQ NNQ WWQ SWQ
SSQ
SNQ NNQ WWQ SWQ
SSQ
SNQ
NNQ
1958-2005
348
129
16,9
3,85
1,61
1050
302
16,4
3,78
1,20
1050
314
16,6
3,09
1,20
2006 *
* W związku z przebudową mostu na Skawie wodowskaz w Zatorze uległ likwidacji, co uniemożliwia charakterystykę roku hydrologicznego
w tym profilu
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Proszówki na Rabie.
Zima
Lato
XI-IV
V-X
WWQ SWQ
SSQ
SNQ NNQ WWQ SWQ
SSQ
SNQ
1951-2005
561
198
16,7
3,5
0,46
1390
382
16,8
3,78
447
18,4
3,11
249
11,2
2006
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Żabno na Dunajcu.
Zima
Lato
XI-IV
V-X
WWQ SWQ
SSQ
SNQ NNQ WWQ SWQ
SSQ
SNQ
1951-2005 1440
472
77,6
21,6
13,6
3500
1003
94,8
22,3
1270
82,6
22,1
1660
95,0
2006
49
NNQ
1,64
3,6
NNQ
10,0
23,2
WWQ
1390
447
Rok
XI-X
SWQ
SSQ
422
16,7
14,8
WWQ
3500
1660
Rok
XI-X
SWQ
SSQ
1098
86,3
88,9
SNQ
2,98
NNQ
0,46
3,11
SNQ
19,6
NNQ
10,0
22,1
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Smolice
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Proszówki
50
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Żabno
51
52
53
54
4)
Charakterystyka roku hydrologicznego 2007
Stany wody
W pierwszym miesiącu roku hydrologicznego 2007, tj. w listopadzie 2006, poziom wód
w rzekach województwa małopolskiego układał się na ogół w strefie wody średniej.
Na początku pierwszej dekady obserwowano spadek stanów wody w strefie wody niskiej.
W tym okresie na posterunkach wodowskazowych Sierosławice, Szczucin, Jordanów, Rudze,
Stradomka, Gołkowice, Czchów, Żabno, Szczawnica, Nowy Sącz na Kamienicy
i Jakubkowice zanotowano najniższe stany z wielolecia dla półrocza zimowego. Pod koniec
pierwszej dekady, po opadach deszczu, stany podniosły się do strefy stanów wysokich
lub górnych średnich. Największe dobowe wzrosty stanów wody zanotowano w dniu
7 listopada na Wiśle w Sierosławicach (188 cm) i w Popędzynce (172 cm).
W Żywcu i Łodygowicach zostały przekroczone stany ostrzegawcze.
Na większości wodowskazów zaobserwowano maksymalny stan z półrocza zimowego z tego
roku hydrologicznego. Drugie, na ogół mniejsze wezbranie wystąpiło w połowie miesiąca.
Po przejściu fali stany wody wykazując tendencję spadkową przechodziły ze strefy stanów
średnich do strefy stanów niskich. Zjawiska lodowe sporadycznie obserwowane były
w pierwszej dekadzie listopada na dopływach Dunajca.
W grudniu 2006 r. stany wody w rzekach województwa małopolskiego nadal
układały się w strefie wody średniej i niskiej. W ciągu całego miesiąca obserwowano
niewielkie wahania stanów. Na posterunkach: Ujsoły, Łodygowice, Ludźmierz na Wielkim
Rogoźniku i w Starym Sączu przekroczone lub ponownie osiągnięte zostały najniższe dotąd
obserwowane stany wody. W przypadku Starego Sącza minimum zaobserwowane było przy
równoczesnym wystąpieniu zjawisk lodowych. Zjawiska lodowe zaczęły się pojawiać
od połowy trzeciej dekady miesiąca. Były to przeważnie lód brzegowy i śryź. Tylko w Rabce
i Stradomce zanotowano pełną pokrywę lodową.
W styczniu 2007 r. stany wody w rzekach województwa małopolskiego układały
się początkowo w strefie wody niskiej i średniej, a od drugiej dekady w strefie stanów
średnich. Sporadycznie zostały osiągnięte stany wysokie (Soła, Skawa, Raba), ale nie zostały
przekroczone stany ostrzegawcze. Podniesienie się stanów wody spowodowane było opadami
deszczu i topnieniem pokrywy śnieżnej. Zjawiska lodowe obserwowane były jeszcze
na początku miesiąca na niektórych dopływach górnego Dunajca i Popradzie.
55
Ponownie pojawiły się pod koniec miesiąca, w połowie trzeciej dekady. Zanotowano je na
większości posterunków, szczególnie w zlewniach górskich. Zaobserwowano śryż i lód
brzegowy. Pełna pokrywa wystąpiła tylko krótkotrwale w Rabce.
Na początku lutego zaobserwowano na większości rzek województwa małopolskiego
(oprócz Dunajca) znaczne wahania i wzrosty stanów wody, spowodowane opadami deszczu
i topnieniem pokrywy śnieżnej. Początkowo stany wody układały się w strefie wody średniej
i wysokiej (Wisła, Raba), a w trzeciej dekadzie z tendencją spadkową obniżyły się do strefy
średniej i górnej niskiej. Na Dunajcu tendencję wzrostu stanów zaobserwowano dopiero
w połowie miesiąca. Zjawiska lodowe, w postaci śryżu i lodu brzegowego, zanotowano
na początku miesiąca w dorzeczu Dunajca.
W ciągu marca w rzekach województwa małopolskiego obserwowano wahania
stanów wody spowodowane opadami i spływem wód roztopowych. Stany wody układały
się na ogół w strefie wody średniej. Wzrosty poziomów wody do strefy stanów wysokich
(bez przekroczenia stanów ostrzegawczych) odnotowano w pierwszej dekadzie miesiąca
w zlewni Soły, a w trzeciej dekadzie na Wiśle, Skawie, Rabie i Dunajcu. Największe
przyrosty dobowe stanów odnotowano w Szczucinie na Wiśle (o 80 cm) 23 marca. Na Wiśle
poniżej ujścia Raby i na Dunajcu zanotowano w tym miesiącu najwyższe stany z półrocza
zimowego z roku hydrologicznego 2007. Zjawiska lodowe już nie występowały.
Na początku kwietnia stany wody układały się w strefie stanów średnich i wykazując
stałą tendencję spadkową pod koniec miesiąca osiągnęły strefę stanów niskich. Niewielkie
lokalne wahania spowodowane były słabymi opadami deszczu. W Łodygowicach na Żylicy
zanotowano najniższy stan z wielolecia dla półrocza zimowego.
W maju poziom wody w rzekach województwa małopolskiego układał się w strefie
wody średniej i niskiej. W połowie miesiąca obserwowano niewielkie wzrosty poziomu wód
spowodowane krótkotrwałymi intensywnymi opadami. Stany wysokie zostały osiągnięte
na Białce i Niedziczance, a na wodowskazie Łysa Polana przekroczony został stan
ostrzegawczy. Na pozostałych rzekach, ze względu na niskie napełnienie koryt, opady nie
wpłynęły znacząco na przebieg stanów wody. W całym miesiącu zaznaczyły się niewielkie
wahania stanów z przewagą do spadków.
56
W czerwcu przebieg stanów wody był bardziej urozmaicony. Początkowo
obserwowano stany w strefie stanów niskich, potem po miejscami intensywnych opadach
w strefie stanów średnich, a nawet lokalnie i krótkotrwale w wysokich (Soła).
Wahania stanów obserwowano w przeciągu całego miesiąca, pod koniec notując poziom wód
w strefie stanów niskich i średnich. Mimo wielokrotnych kulminacji stany ostrzegawcze
nigdzie nie zostały przekroczone.
W lipcu stany wody w rzekach układały się głównie w strefie wody niskiej i średniej.
W pierwszej dekadzie obserwowano obniżanie się stanów. Na początku drugiej dekady,
po opadach deszczu, nastąpiło podwyższenie stanów do strefy wody średniej a miejscami
do wysokiej (Soła, Raba). Po przejściu fali związanej z opadami stany wykazywały tendencję
spadkową i w końcu miesiąca znajdowały się ponownie w strefie stanów niskich.
W stacjach wodowskazowych na Wiśle (Smolice, Czernichów, Szczucin), w zlewni Soły
(Łodygowice), zlewni Raby (Mszana Dolna, Stradomka) i w zlewni Dunajca (Nowy Sącz,
Żabno, Szaflary, Szczawnica, Nowy Sącz na Kamienicy) zanotowano najniższe stany
z wielolecia dla półrocza letniego.
Przebieg stanów wody w sierpniu był bardzo podobny do lipcowego. Do połowy
miesiąca obserwowano dalsze obniżanie się poziomu wody w strefie stanów niskich.
Na posterunkach Smolice, Czernichów, Karsy, Szczucin, Łodygowice, Nowy Sącz, Żabno,
Szaflary, Szczawnica i Jakubkowice zostały przekroczone minimalne stany obserwowane
dotąd w półroczu letnim. W drugiej połowie miesiąca po intensywnych, często burzowych,
opadach poziom wody w rzekach województwa małopolskiego podniósł się do strefy stanów
średnich i lokalnie wysokich. Stan alarmowy został przekroczony w Lubniu, a ostrzegawcze
w Pewli Małej, Niedzicy, Łysej Polanie. Największe dobowe przyrosty stanów wody
odnotowano w dniu 14 sierpnia w Karsach (o 162 cm), Żabnie (o 156 cm) i Zgłobicach
(o 132 cm). Po przejściu fali obserwowano wszędzie tendencję spadkową stanów wody
do strefy stanów niskich, ale należy nadmienić, że poziom wód Wisły, Raby i Dunajca
pod koniec miesiąca nie był już tak niski jak na początku.
We wrześniu stan wody w rzekach województwa małopolskiego układał
się początkowo w strefie stanów niskich, następnie w strefie stanów wysokich, a w ostatniej
dekadzie w strefie wody średniej. Na początku miesiąca nadal obserwowano tendencję
spadkową stanów wody. W Ujsołach zanotowano najniższy stan z wielolecia dla półrocza
57
letniego. Pod koniec pierwszej dekady, po intensywnych opadach deszczu, nastąpił
gwałtowny wzrost stanów wody do strefy stanów wysokich. Zostały przekroczone stany
ostrzegawcze i alarmowe. Największe przekroczenia stanów alarmowych nastąpiło dnia
7 września na Skawince w Radziszowie (o 245 cm), oraz 8 września na Rabie w Proszówkach
(o 224 cm) i na Wiśle w Krakowie-Bielanach (o175 cm). Największe dobowe przyrosty
stanów zanotowano na Wiśle w Smolicach (416 cm) i Krakowie-Bielanach (390 cm).
W
drugiej
połowie
miesiąca
obserwowano
wahania
i
opadanie
stanów
wody.
W końcu września stan wody w rzekach układał się na ogół w strefie stanów wody średniej
i niskiej.
W październiku poziom wody w rzekach województwa małopolskiego
układał
się w strefie stanów niskich i średnich. Na początku miesiąca odnotowano tendencję
spadkową. Pod koniec pierwszej dekady nastąpił niewielki wzrost. W drugiej dekadzie
ponownie obserwowano spadek stanów, a w trzeciej, po dość intensywnych opadach,
niewielki wzrost. Opady nie spowodowały znaczących wzrostów stanów w rzekach. Pod
koniec miesiąca stany układały się w strefie wód średnich.
Odpływ rzeczny
Odpływ Wisły w okolicach Krakowa określono na podstawie wodowskazu Smolice,
natomiast odpływ największych małopolskich dopływów Wisły scharakteryzowano w oparciu
o wodowskazy zlokalizowane w odcinkach ujściowych Raby (Proszówki) i Dunajca (Żabno).
Charakterystyka w ujściowym profilu Skawy w Zatorze z związku z przebudową mostu
(przerwy w obserwacjach), jest niemożliwa.
Dla każdego wodowskazu zestawiono tabelarycznie i na wykresach półroczne i roczne
przepływy charakterystyczne.
Występujące w nich oznaczenia to:
•
przy przepływach głównych I stopnia dla roku hydrologicznego:
QW – największy przepływ roczny
SQ – przepływ średni roczny
NQ – najniższy przepływ roczny
58
•
przy przepływach głównych II stopnia dla wielolecia:
WWQ – największy przepływ z wielolecia
SWQ – średnia z największych przepływów rocznych (WQ) z wielolecia
SSQ – średnia z przepływów średnich rocznych (SQ) z wielolecia
SNQ – średnia z najmniejszych przepływów rocznych (NQ) z wielolecia
NNQ – najmniejszy przepływ z wielolecia.
O charakterze roku hydrologicznego oraz jego charakterystyk w porównaniu do lat
wcześniejszych świadczą miejsca jego charakterystyk w uporządkowanych szeregach
czasowych odpowiednich charakterystyk rocznych. Wyniki tych zestawień przedstawiono
w tabeli poniżej.
L.p.
Rzeka
1
2
3
Wisła
Raba
Dunajec
Wodowskaz
Smolice
Proszówki
Żabno
Miejsce charakterystyki
w uporządkowanym szeregu
czasowym
WQ
SQ
NQ
3
15
2
2
7
16
36
27
42
Liczebność
szeregu
26
22
53
Wartość przepływu maksymalnego w 2007 roku na Wiśle w Smolicach i na Rabie
w Proszówkach była niewiele niższa od najwyższego zaobserwowanego przepływu
z wielolecia. Natomiast na Dunajcu w Żabnie była dużo od niego niższa.
Wartości przepływów średnich rocznych na Wiśle, Rabie i Dunajcu były zbliżone
do wartości średnich rocznych przepływów z wielolecia.
Minimalne przepływy roczne w badanych profilach na Rabie i Dunajcu były znacznie
większe od najniższych przepływów rocznych z wielolecia, natomiast na Wiśle był bardzo
zbliżony.
Podsumowując, rok hydrologiczny 2007 na obszarze województwa małopolskiego
należy sklasyfikować jako rok zbliżony swoimi charakterystykami do lat przeciętnych,
z zaznaczeniem, że stany ekstremalne (minimalne i maksymalne) były bliskie osiągnięcia
skrajnych wartości (Wisła i Raba).
59
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Smolice na Wiśle.
Zima
Lato
okres
XI-IV
V-X
WWQ SWQ
SSQ
SNQ NNQ WWQ SWQ
SSQ
SNQ
1982-2006
758
350
77,1
35,1
24,9
1710
582
70,4
33,3
219
81,7
37,4
1200
60,4
2007
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Proszówki na Rabie.
Zima
Lato
okres
XI-IV
V-X
WWQ SWQ
SSQ
SNQ NNQ WWQ SWQ
SSQ
SNQ
1986-2006
491
196
16,3
3,56
1,6
730
308
15,4
3,52
62
15,8
3,8
602
18,4
2007
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Żabno na Dunajcu.
Zima
Lato
okres
XI-IV
V-X
WWQ SWQ
SSQ
SNQ NNQ WWQ SWQ
SSQ
SNQ
1955-2006 1440
463
76,7
21,6
14,4
3500
1037
95,8
22,4
281
87,3
23,8
541
85,3
2007
NNQ
14,3
17,9
NNQ
1,68
3,7
NNQ
10
22
WWQ
1710
1200
Rok
XI-X
SWQ
SSQ
654
73,7
71
WWQ
730
602
Rok
XI-X
SWQ
SSQ
358
15,9
17,1
WWQ
3500
541
Rok
XI-X
SWQ
SSQ
1109
86,3
86,3
SNQ
31,5
NNQ
14,3
17,9
SNQ
3,02
NNQ
1,6
3,7
SNQ
19,6
NNQ
10
22
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Zator na Skawie.
Zima
Lato
Rok
okres
XI-IV
V-X
XI-X
WWQ SWQ
SSQ
SNQ NNQ WWQ SWQ
SSQ
SNQ NNQ WWQ SWQ
SSQ
SNQ
NNQ
1958-2005
348
129
16,9
3,85
1,61
1050
302
16,4
3,78
1,20
1050
314
16,6
3,09
1,20
2007*
* W związku z przebudową mostu na Skawie wodowskaz w Zatorze ma przerwy w obserwacjach, co uniemożliwia charakterystykę roku
hydrologicznego
w tym
profilu
60
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Smolice
61
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Proszówki
62
Półroczne i roczne przepływy charakterystyczne dla wodowskazu Żabno
63
64
3.
Struktura zatrudnienia3
Poziom i struktura zatrudnienia w Małopolsce
Liczba osób pracujących (zatrudnionych i samozatrudnionych) w województwie
małopolskim w końcu grudnia 2005 wynosiła 1 022 600. W ciągu roku 2005 liczba osób
pracujących w województwie małopolskim wzrosła o blisko 11 tys., czyli więcej
niż w okresie lat 2003 i 2004 łącznie. W ciągu roku 2005 udział pracujących mieszkańców
Małopolski wśród pracujących w kraju nie uległ zmianie, wynosząc 8,1 %. Sektor prywatny
obejmował prawie ¾ pracujących4. Wśród pracujących 47,7% stanowiły kobiety (tj. o 0,2 pkt.
procentowego więcej niż w roku ubiegłym).
W 2005 r., wskaźnik zatrudnienia (udział osób pracujących w liczbie ludności ogółem
w wieku 15 lat i więcej) w województwie małopolskim wyniósł 48,3 % i w porównaniu
z rokiem poprzednim odnotowano jego wzrost o 1 punkt procentowy (2004 – 47,3 %).
3
4
opracowanie: Wojewódzki Urząd Pracy
źródło: Bank Danych Regionalnych, GUS.
65
Wskaźnik zatrudnienia w Małopolsce pozostaje przeciętnie o 2,3 pkt. procentowe
wyższy niż w kraju (pod koniec 2005 r. wskaźnik ten wynosił odpowiednio - 45,9 %,
w 2004 r. 45,1%).
Wskaźnik zatrudnienia jest znacznie zróżnicowany terytorialnie. Wynika to z różnej
charakterystyki gospodarki poszczególnych powiatów. Największą wartość wskaźnik
zatrudnienia przyjmuje w dużych miastach i w powiatach wiejskich, o niewielkim bezrobociu
położonych w pobliżu miast (powiat proszowicki, miechowski), zaś najniższą w powiatach
silniej zurbanizowanych (zachodnie powiaty Małopolski - chrzanowski, oświęcimski).
Powiaty południowe i wschodnie regionu charakteryzują się względnie wysokim
wskaźnikiem zatrudnienia, głównie w wyniku wysokiego zatrudnienia w rolnictwie.
Stosunkowo wysoki poziom wskaźnika zatrudnienia na tle kraju Małopolska zawdzięcza
głównie mężczyznom i mieszkańcom wsi.
Na przestrzeni lat 2001-2005 wartość wskaźnika zatrudnienia wśród poszczególnych
grup wiekowych wykazywała się względną stabilizacją i niewielkim wzrostem.
Najwyższy poziom zatrudnienia dotyczy grupy wiekowej 35-44 lata (80,6%),
a następnie grup wiekowych 25-34 oraz 45-54 (odpowiednio -74,8% i 65,1%). Najmniejszy
poziom zatrudnienia występuje zaś wśród osób w wieku 15-24 lata oraz powyżej 55 roku
życia. Tylko 1 na 4 mieszkańców Małopolski w wieku 15-24 pozostaje w zatrudnieniu.
Wśród mieszkańców powyżej 55 roku tylko 1/5 wykonuje działalność zarobkową.
Struktura
zatrudnienia
w
Małopolsce
nieznacznie
różni
się
od
struktury
ogólnopolskiej. Wśród pracujących ogółem największą grupę stanowią osoby pracujące
w sektorze usługowym (55,7%), a dalej w przemyśle (20,4% udziału ogółu pracujących) oraz
w sekcji rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo (18,0%).
Porównując z rokiem poprzednim, rok 2005 charakteryzował się znacznie większą
dynamiką zmian zatrudnienia w ujęciu branżowym. Podczas gdy w 2004 r. spadek
zatrudnienia nastąpił tylko w dwóch sekcjach: budownictwie (-3,3%) oraz handlu i naprawach
(-0,5%). W roku 2005 obniżenie liczby pracujących dotyczyło następujących sekcji:
przemysł; obsługa nieruchomości i firm; ochrona zdrowia i opieka społeczna; transport,
gospodarka magazynowa i łączność; pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna
i indywidualna. Z kolei największy wzrost zatrudnienia nastąpił w sekcjach: edukacja (5,3%);
pośrednictwo finansowe (10,8%); budownictwo (5,9%); oraz handel i naprawy (4%).
66
W roku 2005 dynamika wzrostu zatrudnienia była wyższa niż w dwóch poprzednich
latach. Pozytywny obraz zmian strukturalnych zaburza utrzymujący się wysoki udział
zatrudnienia w rolnictwie. Poniższa tabela prezentuje dynamikę zmian struktury zatrudnienia
w poszczególnych latach oraz średniookresową dynamikę pracujących dla Małopolski i kraju.
Pracujący w poszczególnych sekcjach gospodarki w Małopolsce
Sekcja/Dynamika
Ogółem
Przemysł i przetwórstwo
przemysłowe
Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
Handel i naprawy
Edukacja
Obsługa nieruchomości i firm,
nauka
Ochrona zdrowia i opieka
społeczna
Budownictwo
Transport, gospodarka
magazynowa i łączność
Administracja publiczna, obrona
narodowa, ubezpieczenia
społeczne
Pozostała działalność usługowa,
komunalna, społeczna i
indywidualna
Hotele i restauracje
Pośrednictwo finansowe
Małopolska
2002/2003
Małopolska
2003/2004
Małopolska
2004/2005
Małopolska
2002/2005
Polska
2002/2005
0,2%
0,5%
1,1%
1,8%
0,7%
-0,3%
1,0%
-2,8%
-2,1%
0,0%
-0,6%
3,1%
10,7%
0,1%
-0,5%
0,6%
0,0%
4,0%
5,3%
-0,4%
6,8%
17,3%
-1,1%
3,9%
14,7%
5,0%
3,0%
-0,9%
7,2%
6,2%
-16,1%
0,3%
-0,6%
-16,4%
-17,0%
-3,2%
-3,3%
5,9%
-0,9%
-7,7%
-1,3%
0,2%
-1,3%
-2,3%
-3,4%
3,2%
2,0%
2,3%
7,7%
6,7%
0,6%
1,7%
-0,1%
2,3%
5,0%
5,2%
-7,4%
2,4%
4,2%
4,8%
10,8%
12,9%
6,9%
4,7%
1,7%
Źródło: Opracowanie własne, na podstawie Banku Danych Regionalnych, GUS
67
Liczba i struktura pracujących w Małopolsce w latach 2002-2004
20 405
Pośrednictwo finansowe
2005
2004
2003
2002
24 437
Hotele i restauracje
34 736
Pozostała działalność usługowa, komunalna,
społeczna i indywidualna
40 215
Administracja publiczna, obrona narodowa,
ubezpieczenia społeczne
51 972
Transport, gospodarka magazynowa i łączność
59364
Budownictwo
61 508
Ochrona zdrowia i opieka społeczna
73 152
Obsługa nieruchomości i firm, nauka
95 759
Edukacja
167 785
Handel i naprawy
184 190
Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
209122
Przemysł
50 000
0
100 000
150 000
200 000
250 000
Źródło: Bank Danych Regionalnych, GUS
Wśród osób pracujących przeważali mężczyźni. Do najbardziej zmaskulinizowanych
sekcji w gospodarce Małopolski należą: budownictwo; transport, gospodarka magazynowa
i łączność oraz przemysł i przetwórstwo przemysłowe. Kobiety przeważnie dominują
w sekcjach gospodarki związanych z usługami oraz w sekcjach, w których dominuje sektor
publiczny.
Specyfika lokalnej gospodarki w znacznym stopniu determinuje strukturę pracujących
w Małopolsce. Najniższy udział zatrudnienia w rolnictwie (oprócz miast na prawach powiatu)
występuje w zachodniej i południowo-zachodniej części Małopolski, podczas gdy działalność
mieszkańców powiatów pozostałych części Małopolski w dużym stopniu związana jest
właśnie z rolnictwem. W powiatach typowo rolniczych dostrzegany jest też niższy udział
osób zatrudnionych w usługach oraz przemyśle i budownictwie. Najbardziej wyraźnie
prawidłowość tę widać w powiecie dąbrowskim, miechowskim i proszowickim. W przypadku
68
miast na prawach powiatu oraz powiatach zachodnich niski udział osób pracujących
w rolnictwie jest rekompensowany przez wysoki udział osób pracujących w pozostałych
sektorach gospodarki. Miasta powiatowe odróżniają się w sposób znaczący pod względem
procenta zatrudnionych w usługach rynkowych. Dominuje tutaj oczywiście Kraków.
Porównywalne względem siebie w omawianej kwestii są powiaty Małopolski centralnej
oraz zachodniej.
Poziom i struktura bezrobocia
Od początku 2004 r. obserwuje się w Małopolsce stałe, wyraźne zmniejszanie
się poziomu bezrobocia rejestrowanego. W 2006 r. kontynuowała się tendencja spadkowa,
a jej natężenie uległo nasileniu.
Do końca grudnia 2006 r. liczba bezrobotnych odnotowanych w ewidencji
małopolskich powiatowych urzędów pracy zmniejszyła się do poziomu 145 261 osób,
co odpowiadało poziomowi bezrobocia mniej więcej z końca 1999 r. W stosunku do grudnia
2005 r. liczba bezrobotnych spadła o 18,4% tj. o 32 806 osób. Skala spadku była więc
2 - krotnie większa niż w 2 poprzednich latach. W odniesieniu do końca 2003 r. populacja
bezrobotnych zmniejszyła się o prawie 1/3.
Kierunek zmian zachodzących w 2006 r. w zakresie liczby bezrobotnych wynikał
z korzystnych relacji pomiędzy liczbą rejestrujących się w powiatowych urzędach pracy,
a liczebnością wyrejestrowanych bezrobotnych. W 2006 r. wystąpił z jednej strony znaczny
spadek w zakresie napływu do bezrobocia – o 8,1% (14 534 osoby). Jednocześnie liczba
wyrejestrowań, w stosunku do wcześniejszego roku, wzrosła – o 1,4% tj. 2 760 osób. Spadek
odnotowano we wszystkich powiatach, w tym najwyższy, prawie 30%-owy, wystąpił
w 2006 r. w powiatach: bocheńskim, myślenickim i suskim.
Stopa bezrobocia - podstawowy wskaźnik określający poziom bezrobocia wynosiła
dla Małopolski na koniec grudnia 11,4%, przy czym wskaźnik dla całej Polski kształtował
się w tym czasie na poziomie 14,9%. W maju 2006 roku stopa bezrobocia w Małopolsce
osiągała najniższe wskazania w Polsce. W poszczególnych powiatach występuje bardzo duże
zróżnicowanie pod względem poziomu stopy bezrobocia. Różnica pomiędzy najniższym
a najwyższym w Małopolsce poziomem tego wskaźnika jest prawie czterokrotna i co istotne,
mimo tak dużego ogólnego spadku bezrobocia, skala tego zróżnicowania nie zmienia się.
69
Pośród powiatów małopolskich od lat najniższy poziom stopy bezrobocia notuje
się w Krakowie (5,5% - XI.2006 r.), najwyższy – w powiecie nowosądeckim (21,9% XII.2006 r.). Relatywnie niskie bezrobocie odnotowano w Tarnowie i powiecie suskim
(po 8,7%) oraz powiatach znajdujących się w obrębie aglomeracji krakowskiej: krakowskim
(9,7%), proszowickim (9,8%), bocheńskim (9,9%). Bardzo wysokie bezrobocie notowane
jest w powiecie gorlickim (21,1%), limanowskim (19,3%) i dąbrowskim (19,1%).
Zmiany w wysokości stopy bezrobocia w kraju
i w Małopolsce w latach 1999 - 2006
25
20
15
10
5
Polska
'0
6
'06
V
IX
I'0
6
'05
'05
IX
V
'04
I'0
5
'04
V
IX
I'0
4
'03
'03
IX
V
'02
I'0
3
'0
2
IX
V
I'0
2
'01
'0
1
IX
I'0
1
V
'00
'00
IX
V
I'0
0
'9
9
'99
V
IX
I'9
9
0
Małopolska
W populacji bezrobotnych więcej jest osób z niskim poziomem wykształcenia
niż w całej zbiorowości mieszkańców Małopolski. Co trzeci bezrobotny województwa
małopolskiego zakończył naukę na poziomie zasadniczym zawodowym, co czwarty
na poziomie co
najwyżej
gimnazjum.
Porównanie zmian
w zakresie struktury
wg wykształcenia ujawnia stopniowe zmniejszanie się udziału w populacji bezrobotnych osób
z wykształceniem zasadniczym zawodowym i jednoczesny wzrost odsetka osób
z wykształceniem wyższym. Procesy te związane są ze zmianami w poziomie wykształcenia
mieszkańców oraz ze zmianami w systemie kształcenia.
70
Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Małopolsce ze
względu na poziom wykształcenia w latach 2004-2006
90000
w yższe
80000
70000
policealne i
średnie
zaw odow e
60000
50000
średnie
ogólnokształcące
40000
30000
20000
zasadnicze
zaw odow e
10000
0
1
2
3
4
1
2004
2
3
4
1
2005
2
3
4
2006
gimnazjalne,
podstaw ow e i
niepełne
podstaw ow e
Połowa bezrobotnych zarejestrowanych w małopolskich urzędach pracy pozostaje
bez pracy ponad rok. Przy czym problemem jest przede wszystkim stałe zwiększanie
się odsetka osób pozostających bez pracy powyżej 2 lat. Na koniec 2006 r. osoby te stanowiły
już 34,5% ogółu bezrobotnych, podczas gdy w 1999 r. ich udział wynosił tylko 20%.
Należy jednocześnie zauważyć, że maleje, chociaż nieco mniej intensywnie udział
bezrobotnych przebywających na bezrobociu w okresie od 12 do 24 miesięcy. Długotrwałe
bezrobocie dotyczy częściej osób z niższym poziomem wykształcenia, a także osób starszych.
Wg stanu na koniec 2006 r. w grupie bezrobotnych do 25 roku życia, osoby pozostające
bez pracy ponad 2 lata stanowiły 13,2% natomiast w grupie bezrobotnych powyżej 50 roku
życia – 47,1%.
Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Małopolsce ze
względu na wiek w latach 2004-2006
70000
18 - 24
60000
50000
25 - 34
40000
35 - 44
30000
20000
45 - 54
10000
55 - 59
0
1
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4
60 - 64 lata
2004
2005
2006
71
Sukcesywnie zmniejsza się również w populacji małopolskich bezrobotnych odsetek
osób w wieku do 24 lat, rośnie natomiast udział starszych roczników (powyżej 44 lat).
Niemniej jednak należy pamiętać, że (wg danych spisu powszechnego z 2002 r.)
prawdopodobieństwo trafienia do grupy bezrobotnych jest najwyższe właśnie w populacji
osób w wieku do 24 lat.
Dodatkowe informacje dotyczące bezrobocia określa załącznik nr 1(1) – 1(5).
4. Sieć komunikacyjna5
Sieć drogowa
Sieć dróg publicznych w Polsce jest zarządzana w systemie czterostopniowym
w podziale na drogi:
− krajowe – zarządzane przez administrację państwową,
− wojewódzkie – zarządzane przez samorząd województwa,
− powiatowe i gminne – zarządzane przez jednostki samorządu terytorialnego.
Podstawowa oś komunikacyjna województwa przebiega w paneuropejskim korytarzu
infrastrukturalnym TINA III, o lokalizacji w relacji wschód – zachód, łączącym kraje Unii
Europejskiej z Ukrainą i Rosją. Stanowi go funkcjonujący fragment autostrady Kraków –
Katowice, droga krajowa E4 relacji Zgorzelec – Medyka oraz równoległa do niej magistrala
kolejowa.
Obszar
województwa
małopolskiego
przecięty
jest
trzema
drogami
międzynarodowymi: E 40 (nr 4) relacji Zgorzelec – Medyka, E 77 (nr 7) relacji Gdańsk –
Chyżne i E 462 (nr 96) relacji Głogoczów – Bielsko-Biała.
Podstawową sieć drogową stanowi 1035 km dróg krajowych (w tym 85,5 km
autostrad), 1 399 km dróg wojewódzkich, uzupełnionych przez 6 397 km dróg powiatowych
i sieć 29 386 km dróg gminnych. Łączna długość dróg w województwie osiąga prawie
40 tysięcy kilometrów.
Gęstość sieci drogowej w województwie, na tle kraju, należy uznać za dobrą.
Jednakże, z uwagi na wyczerpywanie się przepustowości na wielu odcinkach, związane
ze stałym wzrostem wskaźnika motoryzacji, następuje systematyczne pogarszanie
się dostępności niektórych obszarów. Największe niedobory przepustowości występują na
odcinkach dojazdowych do miast, szczególnie do Krakowa oraz drodze nr 4
5
opracowanie: Wydział Infrastruktury MUW
72
Kraków – Tarnów. Również znaczne niedobory przepustowości występują na drodze nr 7,
na odcinku Lubień – Nowy Targ oraz na prawie całej, przebiegającej przez obszar
Małopolski, drodze nr 96 Głogoczów – Bielsko–Biała. Problemy niedostatecznej dostępności
komunikacyjnej dotyczą również terenów południowych (górskich), gdzie gęstość sieci
jest niższa od średniej wojewódzkiej.
W zasięgu 2 godzin dojazdu do Krakowa znajduje się 93% mieszkańców
województwa, a w tym, w zasięgu 1 godziny dojazdu pozostaje 68% mieszkańców
województwa.
Drogi krajowe, zarządzane przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad
Oddział w Krakowie, stanowią główne trasy komunikacyjne w relacjach północ-południe
oraz wschód-zachód. Ich modernizacja i budowa nowych rozwiązań ma istotne znaczenie
dla funkcjonowania transportu drogowego na terenie województwa małopolskiego. Obecnie
prowadzone zadania inwestycyjne, mające na celu poprawę przepustowości tras oraz stanu
bezpieczeństwa ruchu drogowego, dotyczą (ciągle jeszcze) budowy drogi ekspresowej
na odcinku Myślenice – Lubień wraz z obwodnicą Lubnia, budowa obwodnicy Wadowic
czy prace modernizacyjne na istniejącym odcinku autostrady A-4 oraz realizacyjne odcinka
do węzła Wielicka w kierunku Tarnowa.
Drogi wojewódzkie, których utrzymanie jest zadaniem własnym samorządu
województwa małopolskiego, zarządzane są przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie.
Drogi te w całości posiadają nawierzchnie twarde. Ich ogólna długość wynosi 1 399 km.
Przebiegają one przez obszary miejskie na długości 186,5 km, co powoduje określone
implikacje, tak pod względem zarządzania ruchem, jak i utrzymania ich w stałej sprawności
techniczno – ruchowej. Z przeprowadzonych badań i analiz wynika, że dobry i zadawalający
stan nawierzchni występuje na 49 % długości sieci dróg wojewódzkich, a nie zadawalający
lub zły oceniany jest na pozostałej jej części. Spośród wszystkich odcinków dróg
wojewódzkich, tylko 23% ich długości posiada nawierzchnię przystosowaną do przenoszenia
pojazdów o ciężarze 100 kN/oś, a około 67% − 80 kN/oś. W 2006 roku łączna kwota
nakładów na inwestycje drogowe i mostowe, remonty oraz utrzymanie bieżące dróg
wojewódzkich w Małopolsce wyniosła 159,6 mln złotych.
Według generalnego pomiaru ruchu, przeprowadzonego w 1995 r., 65% sieci dróg
wojewódzkich przenosi ruch o natężeniu ponad 2 000 pojazdów na dobę, w tym 6% długości
dróg przenosi ruch o natężeniu ponad 6 000 pojazdów na dobę.
W sieci dróg wojewódzkich występują: jeden prom i 305 obiektów mostowych,
z czego stan zły wykazuje 109 obiektów mostowych, w tym, w stanie przedawaryjnym,
73
znajduje się 17 mostów. Samorząd województwa rozwinął współpracę z samorządami
lokalnymi w zakresie działań dla poprawy infrastruktury drogowej, stanu bezpieczeństwa
ruchu drogowego, czy wręcz nowych inwestycji o strategicznym znaczeniu dla społeczności
lokalnych. Prowadzone były wspólne inwestycje z samorządami lokalnymi przy drogach
wojewódzkich. Przykładowo, w 2006 roku realizowano 75 zadań, których wartość wynosiła
około 23,7 mln złotych.
Sieć dróg powiatowych, zarządzana przez zarządy dróg powiatowych, wynosząca
6 397 km, co stanowi ok. 74% podstawowej sieci drogowej, jest ważnym elementem
w systemie komunikacji wewnętrznej województwa. Sieć dróg powiatowych uzupełnia
podstawowe ciągi komunikacyjne, jakimi są drogi krajowe i wojewódzkie, poprzez
połączenie miejscowości i zabudowy rozproszonej województwa z siedzibami (urzędami)
powiatów. Drogi powiatowe (byłe drogi wojewódzkie sprzed 1999 r.) posiadają w 98%
nawierzchnię twardą, lecz ich układ oraz stan techniczny (zaległości w wykonywaniu
bieżących remontów utrzymujących je w należytym stanie) powodują, że ocena tej sieci
jest
negatywna.
Ich
zbyt
słaba
konstrukcja
powoduje
niszczenie
nawierzchni
czy tzw. koleinowanie, co wiąże się z utrudnionym dostępem komunikacyjnym do wielu
miejscowości, w szczególności zaś do obszarów o szczególnych walorach turystycznych oraz
niesie za sobą wzrost zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Istniejący stan dróg
powiatowych hamuje też możliwości rozwoju gospodarczego tych obszarów, w tym turystyki.
Sieć dróg gminnych, będących drogami głównie ruchu lokalnego, wynosi ogółem
29 386 km. Drogi te znajdują się w bardzo zróżnicowanym stanie technicznym
oraz funkcjonalnym (braki utwardzenia nawierzchni, nie normatywne łuki oraz szerokości
korony drogi, brak poboczy, brak rowów odwadniających, zbyt słaba konstrukcja itp.),
powodującym,
poza
utrudnieniem
dostępności
znacznych
obszarów
województwa
do podstawowej sieci komunikacyjnej, również wzrost uciążliwości komunikacyjnych.
Należy podkreślić, że stały wzrost liczby samochodów osobowych i ciężarowych
oraz ich ciężaru (ładowności) znacząco wpływa na szybkie pogarszanie się stanu
technicznego wszystkich kategorii dróg, z uwagi na niską nośność istniejących nawierzchni
lub wręcz fatalny stan konstrukcji dróg, jak również na wzrost uciążliwości komunikacyjnych
oraz pogorszenie się stanu bezpieczeństwa ruchu w skali całego województwa małopolskiego.
Mapa sieci dróg krajowych i wojewódzkich wraz z ich numeracją stanowi załącznik nr 2.
74
Sieć kolejowa
Sieć kolejowa na terenie województwa małopolskiego jest zarządzana przez PKP
Polski Linie Kolejowe S.A. w Krakowie. Łączna długość linii kolejowych wynosi 1040,7 km.
Linie magistralne stanowią 14,82% (154,2 km) ogółu linii. W ogólnej długości linii
kolejowych 55,1% stanowią linie dwu – lub więcej torowe 87,5% linii jest zelektryfikowana.
Poza obsługą kolejową pozostają powiaty proszowicki, myślenicki oraz dąbrowski. Zgodnie
z istniejącymi połączeniami, bezpośrednie połączenie z Krakowem posiada 16 miast
powiatowych, co stanowi około ¾ miast tego szczebla w województwie. Należy podkreślić,
że powyższy wskaźnik należy do jednego z najwyższych w kraju.
Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się systematyczny spadek udziału transportu
kolejowego mieszkańców dojeżdżających do pracy i szkół, co pogłębia niekorzystną sytuację
na rynku pracy oraz w wyrównywaniu szans edukacyjnych młodzieży. Na terenie
województwa małopolskiego zawieszono szereg linii kolejowych, przy czym część z nich,
po interwencjach, uruchomiono (Kraków – Wieliczka –Kraków).
Transport lotniczy
Na obszarze województwa funkcjonuje lotnisko międzynarodowe Kraków-Balice
oraz trzy lotniska sportowe: w Łososinie Górnej, Nowym Targu i Pobiedniku. MPL Kraków –
Balice obsłużyło w 2007 r. 3 041 130 osób, co stanowiło wzrost do 2006 r o 28,5%, z czego
liczba pasażerów na kierunku Schengen wynosiła 1 268 355, na kierunku non – Schengen
wynosiła 1 412 080, a w ruchu krajowym – 193 146 pasażerów.
W roku 2007, w oparciu o zanotowany ruch graniczny w GPK Kraków-Balice,
nastąpił znaczący wzrost ruchu osobowego i odprawionych samolotów, osiągając wynik 34
651 operacji lotniczych, przy osiągniętej liczbie 33 242 lotów rejsowych oraz 1 409 lotów
czarterowych. Możliwość takiego wzrostu zaistniała po oddaniu do użytku w lipcu 2007 roku
II części terminala. Działanie takie jest konieczne ze względu na dużą dynamikę przyrostu
ruchu pasażerów i towarów. Przyrost ten oznacza również, iż sytuacja po 11 września 2002
roku (atak terrorystyczny na WTC w USA), gdy liczba osób podróżujących liniami
lotniczymi na całym świecie gwałtownie spadła, ulega istotnej poprawie. Aktualnie, Kraków
ma 39 stałych połączeń lotniczych, między innymi z: Chicago, Dreznem, Frankfurtem,
Londynem, Nowym Jorkiem, Paryżem, Rzymem, Toronto, Warszawą, Wiedniem, Zurychem,
Tel-Aviwem czy Kopenhagą.
75
Połączenia te obsługują następujące linie lotnicze: LOT, Austrian Airlines, Swissar,
Eurolot, British Airways, Eurowings i SAS. W sezonie letnim funkcjonują niezwykle
popularne połączenia czarterowe z atrakcyjnymi miejscowościami wypoczynkowymi
na świecie. Wejście na rynek przewozów lotniczych tzw. tanich przewoźników,
zainteresowanych Krakowem jako miejscem docelowych przelotów, jest ogromną szansą
dla rozwoju MPL Kraków – Balice. W związku z wejściem Polski do Układu z Schengen
od 21 grudnia 2007 roku, pod koniec ub. roku MPL Kraków – Balice został pozytywnie
zweryfikowany przez międzynarodową misję ewaluacyjną w zakresie przystosowania
do prowadzenia odpraw dla kierunków Schengen i non Schengen. Pozwala to na
funkcjonowanie portu lotniczego jako międzynarodowego, z prawidłowym zabezpieczeniem
zewnętrznej granicy Unii Europejskiej. Transport towarowy od paru lat notuje stabilny
poziom przewozu ładunków na poziomie ok.2,2 tys. ton/rok.
Transport wodny
Górna Wisła, między Oświęcimiem a Krakowem, przystosowana jest do transportu
wodnego, dzięki budowie kaskady ze stopniami wodnymi (Dwory, Smolice, Łączany
oraz trzy stopnie wodne w Krakowie: Kościuszko, Dąbie i Przewóz). W rejonie Krakowa,
tj. od km 57 + 800 (ujście Kanału Łączańskiego) do 92 + 000 (stopień wodny Przewóz),
Wisła zakwalifikowana jest do śródlądowych dróg wodnych III klasy. Infrastruktura portowa,
związana z wykorzystaniem krakowskiego odcinka Wisły dla ruchu towarowego, ogranicza
się do niewielkiego nabrzeża przeładunkowego poniżej stopnia Dąbie. Wykonany przed
II wojną światową port w Płaszowie nie pełni już swojej funkcji, a powstały w 1954 roku,
port Kujawy służy jako osadnik przed ujęci jest o 30% tańszy od kolejowego i czterokrotnie
od samochodowego, przy tym najczystszy ekologicznie i najmniej ingerujący w środowisko
naturalne. Pasażerski transport wodny dotyczy właściwie tylko ruchu turystycznego.
W okresie od maja do września odbywają się przewozy osób statkiem pasażerskim na trasie
Wawel – Klasztor Norbertanek – Bielany – Tyniec. Obsługę prowadzi przedsiębiorstwo
prywatne „Żegluga Krakowska”. Przewozy te dotyczą grupy ok. 12 000 pasażerów. W rejonie
Krakowa odbywa się także lokalna żegluga, związana z robotami regulacyjnymi
i udrożnieniowymi na Wiśle oraz z transportem materiałów budowlanych do przeładowni
Zabłocie i w rejonie rzeki Sanki.
76
Granica państwa
Wzdłuż południowej granicy województwa małopolskiego ciągnie się równocześnie
granica państwowa polsko-słowacka. W związku z wejściem Polski do Układu z Schengen
od 21 grudnia 2007 roku, zniesione zostały kontrole graniczne w dotychczasowych dziesięciu
drogowych przejściach granicznych, zlokalizowanych w następujących miejscowościach:
Chyżne, Winiarczykówka, Chochołów, Łysa Polana, Jurgów, Niedzica, Piwniczna,
Leluchów, Muszynka i Konieczna oraz jednym kolejowym przejściu granicznym
w Muszynie. W ostatnim roku funkcjonowania drogowych przejść granicznych, granicę
państwową przekroczyło około 15 650 tys. osób, co jest wartością porównywalną z rokiem
2006.
Nadmienić należy, iż od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej,
tj. od 1.05.2004 roku wprowadzone zostały zmiany uregulowań prawnych odnośnie ułatwień
w przekraczaniu granicy państwowej dla obywateli Unii. Fakt ten oraz ożywienie
gospodarcze w Polsce, sprzyjające wzrostowi wymiany handlowej z zagranicą oraz korzystny
kurs korony słowackiej do złotego, przy jednoczesnej podwyżce cen towarów w Republice
Słowackiej (znaczny wzrost liczby przekroczeń przez Słowaków w celu dokonania zakupów
w Polsce) miały istoty wpływ na liczbę przekroczeń granicy państwowej.
Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego na drogach województwa małopolskiego
Na podstawie danych pozyskanych z opracowania Wydziału Ruchu Drogowego
Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie pn: „Ocena stanu bezpieczeństwa na drogach
województwa małopolskiego w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 roku” wynika,
iż w roku 2007 na drogach naszego województwa miało miejsce 34 169 zdarzeń drogowych.
Odnotowano:
-
4 714 wypadki drogowe, co oznacza wzrost o 6,2% w stosunku do roku 2006,
-
339 ofiar śmiertelnych, co oznacza wzrost o 10,1% w stosunku do roku 2006,
-
6 140 osób rannych, co oznacza wzrost o 7,9% w stosunku do roku 2006,
-
29 455 kolizji drogowych, co oznacza spadek o 1,6% w stosunku do roku 2006.
Wśród zdarzeń drogowych kolizje stanowią 86,2% zdarzeń, a 13,8% to wypadki.
W liczbie wypadków, liczbie osób rannych oraz w liczbie ofiar śmiertelnych od roku
1999 do roku 2006 obserwowany był korzystny trend spadkowy, który niestety zaniknął
w 2007 roku, przy jednoczesnym utrzymaniu spadku liczby kolizji.
77
Na drogach krajowych, przebiegających przez teren województwa i stanowiących
jedynie 3,8% sieci dróg, miało miejsce aż 22,6% wszystkich wypadków. Do najbardziej
zagrożonych wypadkowością dróg krajowych należą drogi: nr 7 i nr 4. Co 19 – ty wypadek
w Małopolsce ma miejsce na drodze Miechów – Kraków – Chyżne, natomiast co 28 – my
wypadek wydarza się na drodze Kraków – Tarnów. Na drogach kategorii wojewódzkiej,
stanowiących
ok.
5,1%
sieci
drogowej,
dochodzi
do
ok.
15,7%
wypadków,
a najniebezpieczniejsze z nich to: nr 957 (okolice Zawoi), nr 966 (okolice Łapanowa), nr 964
(okolice Podłęża i Woli Batorskiej), nr 933 (okolice Libiąża). W województwie małopolskim
wypadki skupiają się głównie w rejonach miejskich, gdzie na ulicach doszło do 2 255
wypadków tj. 47,9% wszystkich, a rejon miasta Krakowa jest najbardziej zagrożony ok. 29%
wszystkich wypadków ma miejsce w tym rejonie.
Spośród wszystkich rodzajów zdarzeń drogowych, na pierwsze miejsce wysuwają
się zdarzenia, które zakwalifikować można do kategorii „niedostosowania prędkości
do warunków ruchu”, następnie związane z wymuszeniem pierwszeństwa przejazdu
oraz z nietrzeźwością uczestników ruchu drogowego. Spośród wypadków aż 35,7% dotyczy
najechania na pieszego, natomiast kolizje najczęściej dotyczą zderzeń bocznych – ok. 20,0%
wszystkich kolizji.
Zdecydowana większość wypadków, bo aż 78,6%, wydarzyła się na terenie
zabudowanym. Zginęło w nich 61% osób spośród wszystkich zabitych, a 79% zostało
rannych.
Około 55% wypadków miało miejsce na prostym odcinku drogi. Śmierć w nich
poniosło 63% wszystkich zabitych, a rannych zostało 54% spośród wszystkich
poszkodowanych uczestników ruchu. Kolejnymi niebezpiecznymi miejscami są przejścia
dla pieszych, wyjazdy z posesji, pola, drogi wewnętrznej oraz rejony skrzyżowań.
Zdecydowana większość wypadków miała miejsce na dwukierunkowych drogach
o jednej jezdni, gdzie doszło do 85% wszystkich wypadków.
Wypadki drogowe powstawały przeważnie w czasie panowania dobrych warunków
atmosferycznych – 61% zdarzeń, natomiast w czasie pochmurnej aury doszło do 18%
zdarzeń, a w czasie opadów deszczu – 21%.
Najwięcej zdarzeń drogowych zaistniało w miesiącach wakacyjnych, tzn. w lipcu
i w sierpniu oraz w miesiącu październiku. Inaczej natomiast przedstawia się liczba
wypadków drogowych, w tym śmiertelność zdarzeń drogowych, gdzie największą liczbę
zabitych zarejestrowano w grudniu, styczniu i w lutym. Stosunkowo niską liczbę zdarzeń
drogowych, w porównaniu z innymi miesiącami roku, odnotowano w miesiącach luty
78
i marzec. Porównanie wskaźników wypadkowych na przestrzeni ostatnich lat wskazuje,
iż rozkład zdarzeń drogowych na przestrzeni miesięcy w ciągu roku jest w zasadzie stały.
Rozkład wypadków na przestrzeni tygodnia wskazuje, że najbardziej niebezpiecznym
dniem był piątek (16,1%) i sobota (14,5% wypadków). Najtragiczniejsze w skutkach dni
to sobota, środa i niedziela. W tych dniach ginęło najwięcej osób, a także najwięcej doznało
obrażeń ciała. W dni weekendowe zginęło ponad 35% wszystkich, którzy ponieśli śmierć
na drodze.
W ciągu doby kulminacja zdarzeń przypada na przedział czasowy między godzinami
16 i 19. W tym czasie, a więc w ciągu 3 godzin, zaistniało ponad 23% wszystkich wypadków.
Nietrzeźwi kierowcy spowodowali 394 wypadki drogowe i 839 kolizji. W wypadkach
tych zginęły 22 osoby, a 274 osoby zostały ranne. Statystyka wskazuje, że co 12-ty wypadek
na terenie województwa małopolskiego zawiniony jest przez nietrzeźwego kierowcę. W 2007
roku zatrzymano 10 358 nietrzeźwych kierowców, co w odniesieniu do roku poprzedniego
wskazuje na spadek liczby ujawnionych nietrzeźwych kierowców (12 787 osób),
ale nie oznacza to jednoznacznie, iż generalnie sytuacja ta ulega poprawie.
W Polsce w 2007 roku doszło do 49 643 wypadków drogowych, co stanowi wzrost
w stosunku do roku 2006 o 5,9%. Liczba rannych w tych zdarzeniach związana jest z 63 222
osobami – wzrost w stosunku do roku 2006 o 6,9%. Na drogach Polski w 2007 roku śmierć
poniosły 5 563 osoby – wzrost o 6,1% w stosunku do 2006 roku. Liczba ta dotyczy zabitych
na miejscu oraz obejmuje zgony następujące do 30 dni po zdarzeniu.
5. Dane demograficzne6
Obszar Małopolski wynosi 15 189,8 km2, co stanowi 4,86% ogólnej powierzchni kraju.
Województwo małopolskie jest dwunastym pod względem wielkości województwem
w Polsce. W skład województwa wchodzą 22 powiaty (w tym 3 miasta na prawach powiatu:
Kraków, Nowy Sącz, Tarnów) oraz 182 gminy.
Liczba ludności faktycznie zamieszkałej w dniu 31.12.2006 roku wynosiła 3 271 206 osób.
Pod względem liczby ludności Małopolska jest czwartym województwem w Polsce. Ludność
miejska stanowiła 49,5% ogółu ludności (1 618 146 osób), a ludność wiejska – 50,5% ogółu
ludności (1 653 060 osób). W gminach miejsko – wiejskich mieszkało 909 862 osoby,
w tym 444 118 mężczyzn i 465 744 kobiety. W porównaniu z rokiem 2005, liczba ludności
faktycznie zamieszkałej w województwie małopolskim wzrosła o 5 019 osób. Średnia gęstość
6
opracowanie: Małopolskie Centrum Zdrowia Publicznego na podstawie danych GUS
79
zaludnienia na 1 km² wynosiła 215 mieszkańców (w Polsce 122), co sytuowało Małopolskę
na drugim miejscu w kraju, tuż za województwem śląskim.
Według stanu w dniu 31.12.2006 r., liczba mężczyzn wynosiła 1 585 917, co stanowi 48,5%
ogółu ludności, a liczba kobiet 1 685 289, co stanowi 51,5%. Liczba kobiet w województwie
małopolskim wzrosła, w porównaniu do 2005 roku, o 3 414 osób. W przypadku mężczyzn
liczba ta zwiększyła się o 1 605 osób.
Podobnie jak w roku 2005, kształtował się stopień feminizacji w układzie miasto-wieś. Wśród
populacji miast kobiety stanowiły 52,7%, wśród mieszkańców wsi – 50,4%. Na 100
mężczyzn w mieście przypadało średnio 111 kobiet, a na wsi – 102 kobiety. Przeciętnie,
w województwie małopolskim, w 2006 roku na 100 mężczyzn przypadało 106 kobiet.
Wyszczególnienie
Lata
2002
Liczba ludności
stan w dniu 31.XII.
3 237 217
ogółem
1 624 922
miasta
wieś
1 612 295
Procentowy udział ludności
miejskiej
50,2
wiejskiej
49,8
Liczba ludności na 1 km2
214
Źródło: Główny Urząd Statystyczny
2003
2004
2005
2006
3 252 949
1 623 044
1 629 905
3 260 201
1 621 606
1 638 595
3 266 187
1 619 398
1 646 789
3 271 206
1 618 146
1 653 060
49,9
50,1
214
49,7
50,3
214
49,6
50,4
215
49,5
50,5
215
W porównaniu z 2005 rokiem liczba ludności w miastach na prawach powiatu zmniejszyła
się o 1 197 osób (0,12%). Największy procentowo spadek liczby ludności odnotowano
w powiecie grodzkim tarnowskim (0,50%, tj. 593 osoby). W powiecie grodzkim krakowskim
odnotowano spadek liczby ludności o 362 osoby, tj. 0,05%, natomiast w powiecie grodzkim
nowosądeckim o 242 osoby, tj. 0,29%. Łącznie w powiatach grodzkich na terenie
województwa małopolskiego w 2006 r. mieszkało 957 721 osób.
Procentowo najwięcej osób przybyło w powiatach: wielickim, krakowskim, nowosądeckim,
myślenickim oraz limanowskim, natomiast największy procentowy spadek liczby ludności
odnotowano w powiatach: grodzkim tarnowskim, tatrzańskim, miechowskim i grodzkim
nowosądeckim.
W odniesieniu do 2005 roku największy spadek liczby ludności miast w 2006 r. odnotowano
w powiatach: grodzkim tarnowskim (593 osoby), oświęcimskim (576 osób), chrzanowskim
(422 osoby), oraz grodzkim krakowskim (362 osoby). Tylko w dwóch powiatach wzrosła
80
znacząco liczba ludności miast, tj.: w powiecie tarnowskim (1 606 osób) oraz powiecie
wielickim (256 osób). Największy wzrost liczby mieszkańców terenów wiejskich nastąpił
w powiecie krakowskim (1 820 osób) i powiecie nowosądeckim (1 370). W porównaniu
z rokiem poprzednim, w 2006 r. ubyło ludności zamieszkującej tereny wiejskie
w następujących powiatach: tarnowskim (1 224 osoby), miechowskim (97 osób), dąbrowskim
(63 osoby), olkuskim (61 osób) oraz proszowickim (14 osób).
W przekroju powiatów największą gęstością zaludnienia charakteryzowały się ponownie
powiaty: grodzki krakowski (2 314), grodzki tarnowski (1 616), grodzki nowosądecki (1 480),
oświęcimski (377) oraz chrzanowski (345). Najmniej osób przypadało na 1 km2 w powiatach:
gorlickim (110), proszowickim (105) i miechowskim (75).
W 2006 r. zanotowano wzrost tempa przyrostu naturalnego z 1,08 (w 2005 r.) do 1,22
wskaźnika na 1 000 ludności (tj. 443 osoby). Najwyższy dodatni przyrost naturalny ludności
wystąpił w powiecie nowosądeckim (5,53) i powiecie limanowskim (5,32). Ujemny przyrost
naturalny wystąpił w powiatach: miechowskim (-3,47), proszowickim (-1,14), olkuskim (1,07), chrzanowskim (-0,82), grodzkim krakowskim (-0,38) i grodzkim tarnowskim (-0,37).
W województwie małopolskim w 2006 r. urodziło się 32 652 dzieci, tj. o 175 dzieci więcej
niż w roku 2005 (Główny Urząd Statystyczny przedstawia dane na podstawie
sprawozdawczości Urzędu Stanu Cywilnego – o zarejestrowanych urodzeniach i zgonach.
Dane te dotyczą urodzeń i zgonów dzieci matek zameldowanych na pobyt stały na terenie
województwa małopolskiego i mogą różnić się od gromadzonych przez MCZP w Dziale
Nadzoru w Zakresie Opieki nad Matką i Dzieckiem).
W 2006 roku zmarło ogółem 28 697 osób (spadek o 268 osób), w tym 176 niemowląt.
Wskaźnik urodzeń żywych wyniósł 10,04 i był wyższy o 0,04 od wskaźnika dla roku 2005,
natomiast wskaźnik zgonów był równy 8,82, i spadł o 0,10, w stosunku do roku 2005.
W 2006 roku zanotowano dalszy spadek współczynnika zgonów niemowląt o 0,43 na 1 000
urodzeń żywych (tj. z 5,82 w 2005 roku do 5,39 w 2006 r.).
Struktura wiekowa ludności przedstawia się następująco: prezentowana według tak zwanych
ekonomicznych grup wieku, tj. ludność w wieku przedprodukcyjnym (21,30%),
produkcyjnym (63,01%) i poprodukcyjnym (15,68%). W porównaniu do 2005 r. odnotowano
spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym wynoszący 16 790 osób oraz wzrost
liczby ludności w wieku produkcyjnym o 14 746 osób i poprodukcyjnym o 7 063 osoby.
Saldo migracji stałej w 2006 roku wynosiło 1 292 osoby i było mniejsze, w porównaniu
z rokiem 2005, o 1 891 osób. W miastach odnotowano saldo ujemne (-2 937), natomiast
na wsi saldo migracji stałej było dodatnie, tj. 4 229. Saldo migracji zewnętrznej wynosiło
81
2 017 osób. Zarówno w miastach jak i na wsi było to saldo ujemne i wynosiło dla miast
(-1 272), natomiast na wsi (-745).
W ostatnich latach obserwuje się ciągle rosnącą migrację ludności miejskiej na tereny
wiejskie. W grupie osób zmieniających miejsce zamieszkania w kraju (saldo migracji stałej)
najwyższe ujemne saldo odnotowano w mieście Tarnowie (-837), natomiast największy
napływ mieszkańców nastąpił do powiatu krakowskiego i wynosił 1 601. Największe saldo
odpływu ludności za granicę (saldo migracji zewnętrznej) wyniosło (-428) i również
dotyczyło miasta Tarnowa, powiatu tarnowskiego (-216), powiatu wadowickiego (-145)
oraz powiatu grodzkiego nowosądeckiego (-142).
Dane o stanie i strukturze ludności według płci i wieku w podziale na powiaty opracowano
według faktycznego miejsca zamieszkania (ludność zameldowana na pobyt stały i faktycznie
tam zamieszkała oraz ludność zameldowana na pobyt czasowy, tj. powyżej 2 miesięcy).
82
Tab. 2. Powierzchnia i gęstość zaludnienia oraz ludność w liczbach bezwzględnych
faktycznie zamieszkała w województwie małopolskim według powiatów (stan na dzień
31.XII.)
Wyszczególnienie
1
Ogółem
2004 r.
Gęstość
Ludność faktycznie zamieszkała
Powierzchnia
zaludnienia
w km2
ogółem
mężczyźni kobiety
na 1 km2
2
3
4
5
6
15 189,8
215
3 260 201 1 581 768 1 678 433
2005 r.
15 189,8
215
3 266 187 1 584 312
1 681 875
2006 r.
15 189,8
215
3 271 206 1 585 917
1 685 289
326,8
2 314
756 267
353 739
402 528
m. Nowy Sącz
57,1
1 480
84 487
40 475
44 012
m. Tarnów
72,4
1 616
116 967
55 510
61 457
bocheński
631,5
160
100 726
49 286
51 440
brzeski
590,0
153
90 268
44 494
45 774
chrzanowski
371,5
345
128 093
62 114
65 979
dąbrowski
527,0
111
58 605
29 065
29 540
gorlicki
967,4
110
106 676
52 557
54 119
krakowski
1 229,6
200
245 944
120 066
125 878
limanowski
952,0
128
122 128
61 066
61 062
miechowski
676,7
75
50 763
24 876
25 887
myślenicki
673,3
174
117 199
58 154
59 045
nowosądecki
1 550,2
128
198 630
99 004
99 626
nowotarski
1 474,7
124
182 165
89 039
93 126
olkuski
622,2
183
114 138
55 688
58 450
oświęcimski
406,0
377
153 239
74 605
78 634
proszowicki
414,6
105
43 470
21 344
22 126
suski
685,8
120
82 081
40 700
41 381
tarnowski
1 415,9
137
193 781
95 843
97 938
tatrzański
471,6
138
65 196
31 233
33 963
wadowicki
645,7
239
154 440
75 575
78 865
wielicki
427,8
248
105 943
51 484
54 459
Powiaty:
m. Kraków
83
Tab. 3. Ruch naturalny ludności w liczbach bezwzględnych w województwie
małopolskim według powiatów
Zgony
Urodzenia
Przyrost
Wyszczególnienie
w tym
żywe
naturalny
ogółem
niemowląt
1
2
3
4
5
31 978
28 223
191
3 755
Ogółem
2004 r.
2005 r.
32 477
28 965
189
3 512
2006 r.
32 652
28 697
176
3 955
14 780
14 494
77
286
17 872
14 203
99
3 669
6 640
6 919
33
-279
m. Nowy Sącz
888
639
9
249
m. Tarnów
998
1 042
5
-44
1 184
872
4
312
940
763
1
177
1 075
1 180
6
-105
519
516
7
3
gorlicki
1 186
955
5
231
krakowski
2 225
2 254
15
-29
limanowski
1 629
977
9
652
miechowski
481
658
2
myślenicki
1 321
928
4
nowosądecki
2 552
1 451
16
nowotarski
1 948
1 343
9
987
1 111
8
oświęcimski
1 417
1 376
2
41
proszowicki
425
475
2
-50
suski
904
759
4
145
tarnowski
1 940
1 605
16
335
tatrzański
612
603
4
9
1 686
1 356
12
330
wielicki
1 095
915
3
180
w tym: w miastach
na wsi
Powiaty:
m. Kraków
bocheński
brzeski
chrzanowski
dąbrowski
olkuski
wadowicki
84
-177
393
1 101
605
-124
Tab. 4. Ruch naturalny ludności - wskaźniki na 1 000 ludności w województwie
małopolskim według powiatów
Zgony
Urodzenia
Przyrost
Wyszczególnienie
w tym
żywe
naturalny
ogółem
niemowląt*
1
2
3
4
5
9,87
8,71
5,97
1,16
Ogółem
2004 r.
2005 r.
10,00
8,92
5,82
1,08
2006 r.
10,04
8,82
5,39
1,22
9,24
9,06
5,21
0,18
9,05
9,43
4,97
-0,38
10,47
7,53
10,14
2,94
m. Tarnów
8,54
8,91
5,01
-0,37
bocheński
11,77
8,67
3,38
3,10
brzeski
10,35
8,40
1,06
1,95
chrzanowski
8,35
9,17
5,58
-0,82
dąbrowski
8,80
8,75
13,49
0,05
11,00
8,86
4,22
2,14
krakowski
9,11
9,22
6,74
-0,11
limanowski
13,29
7,97
5,52
5,32
miechowski
9,41
12,88
4,16
-3,47
myślenicki
11,33
7,96
3,03
3,37
nowosądecki
12,81
7,28
6,27
5,53
nowotarski
10,67
7,36
4,62
3,31
olkuski
8,58
9,65
8,11
-1,07
oświęcimski
9,21
8,94
1,41
0,27
proszowicki
9,77
10,91
4,71
-1,14
11,00
9,24
4,42
1,76
tarnowski
9,97
8,25
8,25
1,72
tatrzański
9,40
9,26
6,54
0,14
wadowicki
10,87
8,75
7,12
2,12
wielicki
10,45
* na 1 000 urodzeń żywych
8,73
2,74
1,72
w tym: w miastach
Powiaty:
m. Kraków
m. Nowy Sącz
gorlicki
suski
85
Tab. 5. Struktura ludności w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w województwie małopolskim według powiatów (stan na dzień 31.XII.)
Wyszczególnienie
1
Ogółem
2005 r.
2006 r.
w tym: miasto
wieś
Powiaty:
m. Kraków
m. Nowy Sącz
m. Tarnów
bocheński
brzeski
chrzanowski
dąbrowski
gorlicki
krakowski
limanowski
miechowski
myślenicki
nowosądecki
nowotarski
olkuski
oświęcimski
proszowicki
suski
tarnowski
tatrzański
wadowicki
wielicki
2004 r.
Ludność
ogółem
Ludność w wieku:
2
3 260 201
3 266 187
3 271 206
1 618 146
1 653 060
przedprodukcyjnym*
3
731 311
713 620
696 830
291 622
405 208
756 267
84 487
116 967
100 726
90 268
128 093
58 605
106 676
245 944
122 128
50 763
117 199
198 630
182 165
114 138
153 239
43 470
82 081
193 781
65 196
154 440
105 943
120 293
17 955
21 920
24 248
21 581
23 572
13 377
24 811
52 658
33 800
10 088
29 404
54 655
45 786
21 888
30 651
9 157
19 591
47 761
14 751
35 388
23 495
4
2 028 670
2 046 573
2 061 319
1 058 379
1 002 940
poprodukcyjnym***
5
500 220
505 994
513 057
268 145
244 912
501 892
54 558
75 791
62 177
55 482
83 063
36 027
65 464
155 175
71 750
30 699
72 178
118 076
111 084
73 786
97 439
26 882
49 675
116 627
40 037
96 246
67 211
134 082
11 974
19 256
14 301
13 205
21 458
9 201
16 401
38 111
16 578
9 976
15 617
25 899
25 295
18 464
25 149
7 431
12 815
29 393
10 408
22 806
15 237
produkcyjnym**
Procentowy udział ludności w wieku:
przedprodukcyjnym** po-produkcyjnym***
produkcyjnym*
6
7
8
22,43
62,23
15,34
21,85
62,66
15,49
21,30
63,01
15,68
18,02
65,41
16,57
24,51
60,67
14,82
15,91
21,25
18,74
24,07
23,91
18,40
22,83
23,26
21,41
27,68
19,87
25,09
27,52
25,13
19,18
20,00
21,07
23,87
24,65
22,63
22,91
22,18
66,36
64,58
64,80
61,73
61,46
64,85
61,47
61,37
63,09
58,75
60,48
61,59
59,45
60,98
64,65
63,59
61,84
60,52
60,18
61,41
62,32
63,44
* wiek przedprodukcyjny: 0-17 lat; ** wiek produkcyjny: 18-64 lata mężczyźni, 18-59 lat kobiety; *** wiek poprodukcyjny: 65 lat i więcej mężczyźni, 60 lat i więcej kobiety;
86
17,73
14,17
16,46
14,20
14,63
16,75
15,70
15,37
15,50
13,57
19,65
13,33
13,04
13,89
16,18
16,41
17,09
15,61
15,17
15,96
14,77
14,38
Tab. 6. Struktura ludności według płci i grup wiekowych w województwie małopolskim (stan na dzień 31.XII.)
Grupy wiekowe
Wyszczególnienie
Ogółem
1
0-4
5-9
10 - 14
15 - 19
20 - 29
30 - 39
40 - 49
50 - 59
2
3
4
5
6
7
8
9
10
60 lat
i więcej
11
2004 r.
3 260 201
165 563
187 847
228 411
258 807
554 825
444 225
460 383
401 546
558 594
2005 r.
3 266 187
162 638
183 539
219 986
251 581
559 502
452 629
453 258
418 477
564 577
2006 r.
3 271 206
161 611
178 598
210 212
247 824
558 835
463 127
446 024
430 279
574 696
mężczyźni
1 585 917
82 748
91 314
107 508
127 022
282 228
233 737
223 994
206 897
230 469
kobiety
1 685 289
78 863
87 284
102 704
120 802
276 607
229 390
222 030
223 382
344 227
Miasto
1 618 146
71 208
72 754
84 395
110 463
286 907
230 872
218 414
240 889
302 244
mężczyźni
765 808
36 566
37 314
43 170
56 129
143 145
115 355
104 689
109 957
119 483
kobiety
852 338
34 642
35 440
41 225
54 334
143 762
115 517
113 725
130 932
182 761
1 653 060
90 403
105 844
125 817
137 361
271 928
232 255
227 610
189 390
272 452
mężczyźni
820 109
46 182
54 000
64 338
70 893
139 083
118 382
119 305
96 940
110 986
kobiety
832 951
44 221
51 844
61 479
66 468
132 845
113 873
108 305
92 450
161 466
Ogółem
Wieś
87
Tab. 7. Struktura ludności według grup wiekowych w powiatach województwa małopolskiego (stan na dzień 31.XII.)
Grupy wiekowe
Wyszczególnienie
Ogółem
1
2
3 260 201
3 266 187
3 271 206
3
165 563
162 638
161 611
4
187 847
183 539
178 598
5
228 411
219 986
210 212
6
258 807
251 581
247 824
7
554 825
559 502
558 835
8
444 225
452 629
463 127
9
460 383
453 258
446 024
10
401 546
418 477
430 279
60 lat
i więcej
11
558 594
564 577
574 696
756 267
84 487
116 967
100 726
90 268
128 093
58 605
106 676
245 944
122 128
50 763
117 199
198 630
182 165
114 138
153 239
43 470
82 081
193 781
65 196
154 440
105 943
31 381
4 232
4 850
5 551
4 760
5 444
2 696
5 759
11 446
8 101
2 381
6 740
12 788
10 205
4 864
6 869
2 091
4 447
10 247
3 219
8 191
5 349
30 407
4 421
5 469
6 161
5 559
5 808
3 404
6 194
13 727
9 084
2 451
7 607
14 487
11 950
5 483
7 674
2 382
5 135
12 290
3 780
8 972
6 153
33 519
5 260
6 472
7 393
6 762
7 213
4 382
7 497
16 147
10 124
3 199
8 992
16 585
14 302
6 657
9 286
2 874
5 964
15 152
4 629
10 621
7 182
45 423
6 886
8 865
8 556
7 492
8 856
4 766
9 023
18 965
10 602
3 463
10 009
17 911
15 285
8 102
11 414
3 129
6 681
16 643
5 211
12 472
8 070
140 174
15 024
19 548
17 339
15 301
21 264
10 069
17 685
40 376
20 309
7 946
20 078
33 175
30 468
18 779
24 977
7 097
13 357
31 969
10 356
25 680
17 864
114 368
11 601
16 153
13 674
12 624
16 861
8 427
14 075
34 576
16 910
6 305
16 542
27 904
26 271
15 249
20 966
5 806
11 274
27 409
8 874
21 952
15 306
97 234
11 854
16 628
13 422
12 218
19 462
8 005
15 103
34 802
16 089
6 565
16 247
26 535
24 477
16 391
22 226
5 768
11 119
26 587
9 010
21 422
14 860
112 929
11 657
17 259
12 584
10 763
19 059
6 715
13 137
33 245
12 501
7 303
13 557
20 371
20 873
17 865
21 562
5 949
9 903
20 961
8 558
19 532
13 996
150 832
13 552
21 723
16 046
14 789
24 126
10 141
18 203
42 660
18 408
11 150
17 427
28 874
28 334
20 748
28 265
8 374
14 201
32 523
11 559
25 598
17 163
Ogółem
Powiaty:
m. Kraków
m. Nowy Sącz
m. Tarnów
bocheński
brzeski
chrzanowski
dąbrowski
gorlicki
krakowski
limanowski
miechowski
myślenicki
nowosądecki
nowotarski
olkuski
oświęcimski
proszowicki
suski
tarnowski
tatrzański
wadowicki
wielicki
2004 r.
2005 r.
2006 r.
0-4
5-9
10 - 14
15 - 19
20 - 29
88
30 - 39
40 - 49
50 - 59
Tab. 8. Charakterystyka ludności ze względu na zamieszkanie w województwie
małopolskim według powiatów (stan na dzień 31.XII.)
Wyszczególnienie
Ogółem
Miasto
Wieś
1
2004 r.
2
3 260 201
3
1 621 606
4
1 638 595
2005 r.
3 266 187
1 619 398
1 646 789
2006 r.
3 271 206
1 618 146
1 653 060
756 267
756 267
x
84 487
84 487
x
m. Tarnów
116 967
116 967
x
bocheński
100 726
32 145
68 581
90 268
19 045
71 223
128 093
79 385
48 708
58 605
11 274
47 331
gorlicki
106 676
33 220
73 456
krakowski
245 944
43 680
202 264
limanowski
122 128
22 197
99 931
miechowski
50 763
11 709
39 054
myślenicki
117 199
30 494
86 705
nowosądecki
198 630
37 053
161 577
nowotarski
182 165
53 857
128 308
olkuski
114 138
57 197
56 941
oświęcimski
153 239
84 466
68 773
proszowicki
43 470
6 200
37 270
suski
82 081
20 507
61 574
tarnowski
193 781
17 546
176 235
tatrzański
65 196
27 261
37 935
wadowicki
154 440
45 352
109 088
105 943
27 837
78 106
Ogółem
Powiaty:
m. Kraków
m. Nowy Sącz
brzeski
chrzanowski
dąbrowski
wielicki
89
Tab. 9. Migracje ludności w województwie małopolskim (stan na dzień 31.XII.)
Saldo
Saldo
Wyszczególnienie
migracji stałej
migracji zewnętrznej
1
2
3
Ogółem
2004 r.
3 204
-51
2005 r.
3 183
30
2006 r.
1 292
-2 017
-2 937
-1 272
miasto
wieś
4 229
-745
825
-20
m. Nowy Sącz
-512
-142
m. Tarnów
-837
-428
41
-62
-39
-52
-170
-110
-81
-29
-225
-56
krakowski
1 601
-74
limanowski
-195
-46
miechowski
-10
-16
myślenicki
275
-80
nowosądecki
106
-100
nowotarski
-39
-128
olkuski
-156
-54
oświęcimski
-181
-138
proszowicki
37
-12
suski
-49
-65
tarnowski
106
-216
tatrzański
-138
-18
wadowicki
-51
-145
984
-26
Powiaty:
m. Kraków
bocheński
brzeski
chrzanowski
dąbrowski
gorlicki
wielicki
90
II. Statystyczna analiza zagrożeń
1.
Hospitalizacja w stanach powodujących zagrożenie życia w 2006 i 2007 r.
Informacje na temat hospitalizacji w 2006 i 2007 roku zawarto w załączniku nr 3(1)
oraz 3(1a) (wg danych Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania kryzysowego Małopolskiego
Urzędu Wojewódzkiego) oraz w załączniku nr 3(2) oraz 3(2a) (wg danych Małopolskiego
Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia).
2.
Interwencje zespołów ratownictwa medycznego w 2006 i 2007r.
Informacje na temat interwencji zespołów ratownictwa medycznego w 2006 i 2007
roku zawiera załącznik nr 4(1) oraz 4(1a) (wg danych Małopolskiego Oddziału
Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia) oraz załącznik nr 4(2) oraz 4(2a) (wg
danych Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Małopolskiego Urzędu
Wojewódzkiego).
3.
Epidemiologia chorób zakaźnych w województwie małopolskim w 2006 r.7
W 2006 roku system zgłaszania i rejestracji chorób zakaźnych i zakażeń nie uległ
zmianie w porównaniu z rokiem poprzednim. Obowiązkowi zgłaszania podlegało
79 jednostek chorobowych (zespołów chorobowych i grup chorób). Rejestracji podlegały
zachorowania objawowe i zakażenia bezobjawowe mające znaczenie dla zdrowia publicznego
oraz narażenie na wściekliznę.
Dane o
zachorowaniach pochodziły z
19
Powiatowych Stacji Sanitarno-
Epidemiologicznych nadzorujących teren o łącznej powierzchni 15,2 tys. km2 i zamieszkały
przez 3 267 731 osób.
W opracowaniu wykorzystano:
-
sprawozdania o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach
w województwie małopolskim w 2006 roku (dwutygodniowe, kwartalne i roczny MZ56),
-
meldunek PZH/GIS 12/B/06 o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach
i zatruciach w Polsce,
7
opracowanie: Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie
91
-
dane GUS o liczbie ludności w Polsce wg stanu na dzień 30.06.2006,
-
wywiady epidemiologiczne przeprowadzane w przypadku wybranych jednostek
chorobowych,
-
wyniki dochodzeń epidemiologicznych przeprowadzanych w przypadku zbiorowych
zatruć i zakażeń pokarmowych.
Rejestrację chorób przenoszonych drogą płciową prowadzono w Wojewódzkiej Przychodni
Skórno-Wenerologicznej,
rejestrację
gruźlicy
w
Wojewódzkiej
Przychodni
Pulmonologicznej. Dane o tych zachorowaniach zawarte są w odrębnych opracowaniach.
W 2006 roku do Inspekcji Sanitarnej województwa małopolskiego zgłoszono 22 816
zachorowań na choroby zakaźne (z wyłączeniem grypy i infekcji grypopodobnych)
oraz 16 586 przypadków grypy i infekcji grypopodobnych. Zarejestrowano ponadto 837 osób
zaszczepionych przeciw wściekliźnie po pokąsaniu przez zwierzęta oraz 963 osoby
z wykrytymi po raz pierwszy przeciwciałami anty-HCV. W porównaniu z rokiem poprzednim
liczba zgłoszonych zachorowań na choroby zakaźne bez uwzględnienia grypy i infekcji
grypopodobnych była niższa o ponad 3 tysiące. Spadek ten spowodowany był przede
wszystkim zmniejszeniem ilości zachorowań na świnkę.
W 2006 roku grypa i infekcje grypopodobne były najczęściej występującymi
chorobami zakaźnymi w województwie małopolskim. Do Inspekcji Sanitarnej zgłoszono 16
586 zachorowań, co stanowiło jedną trzecią przypadków zgłoszonych w roku poprzednim.
Zapadalność wyniosła 507,6 na 100 000 mieszkańców i była niższa od obserwowanej
w tym
samym
okresie w Polsce (660,4).
Praktycznie wszystkie zachorowania
były rozpoznawane w oparciu o objawy kliniczne. Diagnostykę laboratoryjną w kierunku
grypy przeprowadzano sporadycznie. Potwierdzenie wirusologiczne rozpoznania choroby
uzyskano zaledwie w 7 przypadkach. W Polsce w tym samym okresie potwierdzono
badaniem wirusologicznym 30 przypadków. Na podstawie tak niewielkiej liczby
przeprowadzanych badań diagnostycznych nie jest możliwe określenie rzeczywistej częstości
występowania grypy, jak również ustalenie etiologii schorzeń grypopodobnych, których
rozróżnienie na podstawie objawów klinicznych jest niemożliwe.
Zachorowania na grypę i infekcje grypopodobne stanowiły największy problem
epidemiologiczny w I kwartale roku. Najwięcej zachorowań zgłoszono w marcu. Szczyt
zachorowań przypadł na jego drugą połowę.
Wśród zgłoszonych zachorowań 4 904 wystąpiło u dzieci do lat 14. Zachorowania
te stanowiły 30% wszystkich zgłoszonych przypadków grypy. Zapadalność u dzieci wyniosła
92
890,3 w przeliczeniu na 100 000 dzieci w tej grupie wiekowej i była ponad 1,5 razy wyższa
w porównaniu z zapadalnością dla całej populacji mieszkańców województwa.
Od 2004 roku Inspekcja Sanitarna województwa małopolskiego uczestniczy
w realizacji zintegrowanego nadzoru epidemiologiczno-wirusologicznego nad grypą,
opartego na systemie Sentinel. Zachorowania na grypę, rozpoznawane przez wybranych
lekarzy współpracujących z Inspekcją Sanitarną, zgłaszane są do Krajowego Ośrodka ds.
Grypy. Równocześnie od osób chorych pobierane są wymazy z gardła do badania w kierunku
obecności wirusów grypy. W okresie epidemicznego nasilenia zachorowań badania
laboratoryjne w kierunku grypy przeprowadzono u 99 osób (spośród 7 765 chorych
zgłoszonych w ramach nadzoru Sentinel). Obecność antygenów wirusów grypy stwierdzono
u 4 chorych, u 6 innych chorych wykryto zakażenie niegrypowymi wirusami oddechowymi
(wirusami paragrypy 1, 2, 3, RSV i adenowirusami).
Fakt zgłoszenia blisko połowy ogólnej liczby zachorowań na grypę i infekcje
grypopodobne przez lekarzy uczestniczących w nadzorze Sentinel - świadczy o znacznym
pogorszeniu się zgłaszalności tej grupy chorób.
W związku z potencjalną możliwością wystąpienia kolejnej pandemii grypy, sprawą
priorytetową jest wzmocnienie nadzoru nad tą chorobą, zwłaszcza w zakresie zgłaszania
zachorowań i przeprowadzania diagnostyki wirusologicznej. Tylko izolacja wirusów grypy
i ich charakterystyka genotypowa pozwoli określić krążące w populacji typy wirusów
odpowiedzialnych za wzrost zachorowań oraz wykryć ich nowe dotychczas niewystępujące
odmiany. W zapobieganiu grypie najważniejszą rolę odgrywają szczepienia. W Polsce,
w porównaniu z innymi krajami rozpowszechnienie szczepień przeciw grypie nadal jest
niewielkie i nie mają one wpływu na sytuację epidemiologiczną choroby.
Od kilku lat zachorowania na wzw typu A w woj. Małopolskim, podobnie
jak i w Polsce występują sporadycznie i dotyczą głównie osób podróżujących do krajów
cechujących się wyższą niż Polska endemicznością. W 2006 roku zgłoszono 9 zachorowań
(zapadalność 0,3), z tego cztery były powiązane z podróżami. Dwa zachorowania dotyczyły
osób przebywających turystycznie w Egipcie, kolejne dwa wystąpiły po powrocie z pobytu
zarobkowego w Niemczech i USA. Średni wiek chorych wynosił 32 lata. Żadna z osób
chorych nie była wcześniej szczepiona.
W związku z powszechną podatnością na zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu
A (HAV) osób do 40 roku życia - każde zachorowanie na wzw typu A stwarza ryzyko
wystąpienia lokalnego ogniska lub nawet epidemii (epidemia wyrównawcza). Szczepienie
93
przeciw wzw A jest obecnie szczepieniem zalecanym, ale z uwagi na wysoką cenę
szczepionki rzadko realizowanym. Szczepienie jest konieczne dla osób wyjeżdżających
do krajów, w których rozpowszechnienie HAV jest duże.
Zachorowania na wzw typu B w woj. małopolskim utrzymują się od kilku lat na
niskim poziomie, zbliżonym do poziomu krajów zachodnioeuropejskich. W 2006 roku
wykryto 69 nowych zachorowań tj. 2,1 w przeliczeniu na 100 000 mieszkańców. Wśród
zgłoszonych zachorowań było 47 przypadków ostrej postaci choroby i 22 przypadki
nowowykrytego przewlekłego zapalenia wątroby. Najwięcej zachorowań na ostre wzw B
w przeliczeniu na 100 000 zgłoszono w pow. Myślenickim – 5,1. Dla województwa wskaźnik
ten wyniósł 1,4. Od 1993 roku w woj. małopolskim systematycznie notuje się zmniejszanie
zapadalności na wzw typu B. Wszystkie osoby z ostrym zapaleniem wątroby były
hospitalizowane. Z powodu choroby zmarło 5 osób.
Korzystna sytuacja epidemiologiczna w zakresie wzw B jest wynikiem zarówno
realizacji obowiązkowych i zalecanych szczepień ochronnych, jak i poprawy skuteczności
procesów sterylizacji sprzętu medycznego. W wyniku przeprowadzonych dochodzeń
epidemiologicznych ustalono, że połowa chorych z ostrym
zapaleniem wątroby
była poddawana zabiegom medycznym naruszającym ciągłość skóry podczas leczenia
szpitalnego, ambulatoryjnych zabiegów leczniczych i diagnostycznych lub leczenia
stomatologicznego. Ponieważ druga połowa zachorowań nie była powiązana z leczeniem –
ważne znaczenie w zapobieganiu zakażeniom wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV)
przypada pozamedycznym czynnikom ryzyka, w tym zabiegom związanym z naruszeniem
ciągłości tkanek wykonywanym w zakładach innych niż medyczne, oraz ryzykownym
kontaktom seksualnym i stosowaniu dożylnych środków narkotycznych.
W 2006 roku na terenie województwa zarejestrowano 968 nowych nosicieli antygenu
HBs. W prowadzonych przez Powiatowe Stacje Sanitarno – Epidemiologiczne rejestrach
na koniec roku znajdowało się 25 851 osób z antygenem HBs. Stanowi to 0,8 % ogółu
ludności województwa. Szacuje się, że w Polsce nosiciele stanowią około 2% ludności.
Od kilku lat w województwie małopolskim notuje się systematyczny wzrost liczby
osób zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu C . Ponieważ ostre wzw C rzadko
występuje w postaci klinicznie objawowej – rozpoznanie choroby w tej fazie jest trudne.
Chorobę rozpoznaje się na ogół przypadkowo lub dopiero w jej późnym, objawowym okresie.
Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV) prowadzi do poważnych następstw
zdrowotnych w postaci przewlekłego zapalenia wątroby, marskości wątroby i raka wątroby.
Nadal brak jest możliwości czynnego uodpornienia przeciw chorobie. Dla potrzeb nadzoru
94
epidemiologicznego wirusowe zapalenie wątroby typu C określane jest jako zachorowanie
przebiegające z objawami zapalenia wątroby i obecnością przeciwciał anty HCV lub/i kwasu
nukleinowego HCV. W roku 2006 zarejestrowano 69 takich zachorowań. W liczbie
tej znalazły się zarówno przypadki ostre jak i przewlekłe. W przeliczeniu na 100 000
mieszkańców liczba zgłoszonych zachorowań wynosiła 2,1, tj. zdecydowanie mniej niż
analogiczny wskaźnik dla populacji Polski wynoszący 7,8. Równocześnie w ciągu roku
zarejestrowano 963 osoby, u których stwierdzono przeciwciała anty HCV bez obecności
objawów chorobowych. W tej grupie osób są zarówno chorzy na bezobjawowe zapalenie
wątroby typu C, ostre i przewlekłe oraz osoby zdrowe, które przebyły zakażenie HCV
w przeszłości.
Obserwowane znaczne różnice w liczbie wykrytych zachorowań na wzw C
(w przeliczeniu na 100 000 mieszkańców) pomiędzy poszczególnymi województwami
w Polsce są prawdopodobnie wynikiem niestosowania jednolitych kryteriów klasyfikowania
choroby
dla
potrzeb
nadzoru
epidemiologicznego.
Można
także
przypuszczać,
że nie u wszystkich osób po stwierdzeniu obecności przeciwciał anty HCV przeprowadza się
dalszą diagnostykę laboratoryjną oraz, że nadal nie wszystkie zachorowania są zgłaszane.
Z powodu braku możliwości czynnego uodpornienia przeciw wzw C nadal
najważniejszą rolę w zapobieganiu chorobie odgrywa przestrzeganie zasad aseptyki
w zakładach opieki zdrowotnej oraz we wszystkich zakładach świadczących usługi dla
ludności, w których wykonuje się zabiegi naruszające ciągłość skóry (tatuaże, przekłuwanie
uszu, manicure). Ważne znaczenie ma unikanie ryzykownych zachowań (stosowania
narkotyków, przypadkowych kontaktów seksualnych, nadużywania alkoholu), sprzyjających
szerzeniu się zakażenia.
W ciągu roku hospitalizowano 50 osób z wzw C. Zarejestrowano 3 zgony.
Rozpoznano 2 zachorowania na wzw C u pracowników medycznych. Były to dwie
pielęgniarki pracujące w oddziale neurochirurgii i pediatrii.
Od czasu wprowadzenia rejestracji zakażeń HCV na terenie woj. małopolskiego
zanotowano łącznie 5 724 osoby z obecnością przeciwciał anty HCV. Stanowi to blisko 0,2%
całej populacji mieszkańców województwa. Szacuje się, że w Polsce zakażenie HCV dotyczy
1,5% ludności.
W związku z narastającym problemem zakażeń HCV w Polsce – w woj. małopolskim
w latach 2005 i 2006 została przeprowadzona kampania edukacyjno-oświatowa „HCV można
pokonać”, przy znaczącym udziale Inspekcji Sanitarnej. Głównym celem kampanii
było podniesienie poziomu wiedzy pracowników medycznych i społeczeństwa na temat
95
zakażeń HCV, zachęcenie mieszkańców do badania poziomu przeciwciał anty HCV (na koszt
własny) oraz uświadomienie chorym, że wirusowe zapalenie wątroby typu C można
skutecznie leczyć.
Znaczącym problemem zdrowotnym i epidemiologicznym w skali kraju są od lat
biegunki u dzieci do lat 2. W woj. małopolskim zachorowania te na przestrzeni ostatnich
kilku lat wykazują wyraźną tendencję wzrostową. W 2006 roku zgłoszono łącznie 1 455
przypadków biegunek o etiologii zakaźnej, u dzieci w tej grupie wiekowej. W porównaniu
z rokiem poprzednim jest to o 355 zachorowań (32%) więcej. Zapadalność wyniosła 225,6
przypadków na 10 000 dzieci w tym wieku i była najwyższa z notowanych w województwie
na przestrzeni ostatnich kilku lat. Jednocześnie była niższa od notowanej w skali kraju
(zapadalność 293,9). Hospitalizowano 1 380 dzieci z biegunką, tj. 95% ogółu zgłoszonych.
Ponieważ biegunki u małych dzieci są powszechnie występującym zespołem chorobowym
należy oczekiwać w miarę równomiernego ich rozpowszechnienia. Obserwowane znaczne
zróżnicowanie w ich występowaniu wśród dzieci w poszczególnych powiatach przemawia
za nieprawidłowościami w zgłaszaniu tych zespołów chorobowych.
Wśród zgłoszonych w 2006 roku zakaźnych biegunek u dzieci do 2 lat było 207
przypadków (tj. 14,2 %) o etiologii bakteryjnej, 714 (49,1 %) biegunek wirusowych oraz 534
(36,7 %) o etiologii nieokreślonej. W skali kraju w 2006 roku odsetek zgłoszonych biegunek
niezdiagnozowanych był zbliżony i wynosił 40,6%. Notowany w porównaniu z rokiem
poprzednim wzrost liczby zgłoszonych biegunek o etiologii nieustalonej przy spadku liczby
biegunek o etiologii bakteryjnej jest niewątpliwie wynikiem mniejszego wykorzystywania
diagnostyki mikrobiologicznej. Zwiększenie się liczby zarejestrowanych biegunek o etiologii
wirusowej, obok faktycznego pogorszenia się sytuacji w tym zakresie, może być po części
wynikiem większej dostępności szybkich i tanich testów lateksowych przeznaczonych do
oznaczania antygenów rotawirusów. Istotne znaczenie mają działania Inspekcji Sanitarnej
w zakresie poprawy zgłaszania tych zachorowań. W zapobieganiu biegunkom u małych
dzieci najważniejsza rola przypada oświacie zdrowotnej. Znaczenie ma również poprawa
warunków bytowych rodzin z małymi dziećmi.
Ogólna liczba zgłoszonych w 2006 roku bakteryjnych zatruć pokarmowych była
nieznacznie niższa w porównaniu z rokiem poprzednim. Wśród 1 221 zarejestrowanych
zachorowań 1014 wywołanych było przez odzwierzęce pałeczki Salmonella, 47 zatruć
toksynami gronkowcowymi, jeden przypadek botulizmu oraz 148 o nieustalonej etiologii.
Zapadalność na salmonellozy wynosiła 31,3 / 100 000 i była niższa od zanotowanej w Polsce.
W przebiegu salmonellozy zmarła jedna osoba.
96
Obserwowana na przestrzeni ostatnich sześciu lat zapadalność na salmonellozy w woj.
małopolskim wykazuje powolną tendencję spadkową. Jednak w niektórych powiatach
wskaźniki zapadalności są nadal wysokie. Wynika to zarówno z częstego występowania
salmonellozy wśród zwierząt jak również z nieprzestrzegania zasad higieny podczas
produkcji i obróbki żywności (nie tylko pochodzenia zwierzęcego) zwłaszcza w żywieniu
indywidualnym. Znaczenie ma również fakt nieznajomości zasad zdrowego i bezpiecznego
żywienia. Podobnie jak w latach poprzednich w etiologii salmonelloz dominujące znaczenie
miała Salmonella Enteritidis (87,5 zachorowań). Od pozostałych chorych najczęściej
izolowane były: S. Typhimurium (4,4%), S. Hadar (1,7%), S. Infantis i S. Virchow (1,2%).
Łącznie w województwie zidentyfikowano 14 typów serologicznych odzwierzęcych pałeczek
Salmonella.
Wśród 642 zgłoszonych bakteryjnych zakażeń jelitowych najwięcej było wywołanych
przez patogenne pałeczki Escherichia coli (187 zdiagnozowanych zachorowań). Rozpoznano
ponadto 22 przypadki kampylobakteriozy i 13 jersiniozy. Zanotowano jedno zachorowanie
na czerwonkę. Pozostałe 65% miało etiologię nieokreśloną. Od lat problemem są zatrucia
i zakażenia pokarmowe o nieustalonej etiologii – najczęściej niediagnozowane. Należy
przypuszczać, że w tej grupie znajdują się dotąd sporadycznie rozpoznawane zakażenia
wywołane przez pałeczkę Campylobacter – będącą najczęstszą przyczyną zakażeń
pokarmowych w państwach Europy Zachodniej. Każdego roku notuje się rosnące liczby
zakażeń jelitowych o etiologii wirusowej. W 2006 roku zgłoszono ich ogółem 1 355,
w tym 1 143 przypadków, to zakażenia rotawirusowe (tj. o 70% więcej w porównaniu
z rokiem poprzednim), 106 wywołanych przez norowirusy oraz tyle samo o etiologii
wirusowej innej. Połowa wszystkich zgłoszonych wirusowych zakażeń jelitowych dotyczyła
dzieci do lat dwóch.
W 2006 roku w województwie małopolskim wystąpiło 50 zbiorowych zakaźnych
zatruć i zakażeń pokarmowych. We wszystkich ogniskach łącznie chorowały 683 osoby,
w tym 126 dzieci w wieku do 14 lat tj.19,1% ogółu chorych. Hospitalizacji wymagało 198
chorych (28,7%). Wśród hospitalizowanych było 60 dzieci w wieku do 14 lat.
W obiektach żywienia zbiorowego wystąpiło 20 ognisk, które objęły łącznie 482
chorych. W jednym przypadku działalność żywieniowa w obiekcie prowadzona
była bez zgody Inspekcji Sanitarnej. Zbiorowe zachorowania występowały na koloniach,
obozach i podczas wycieczki szkolnej (łącznie 5 ognisk), a także w internatach (3),
w sanatoriach (2) oraz w stołówce pracowniczej, w przedszkolu, w domu pomocy społecznej
i w zakładzie karnym. Zarejestrowano 5 epidemii szpitalnych o etiologii wirusowej.
97
W gospodarstwach domowych wystąpiły 32 ogniska (207 chorych), w tym 12 związanych
było z uroczystościami rodzinnymi. Czynnikiem etiologicznym w 25 zbiorowych zatruciach
była Salmonella Enteritidis. W ogniskach tych chorowało 206 osób, tj. jedna piąta ogółu
zarejestrowanych chorych z salmonellozami. Pojedyncze ogniska spowodowane były przez
inne czynniki bakteryjne: toksynę gronkowcową (3) i pałeczki Escherichia coli (2).
W 9 ogniskach stwierdzono etiologię wirusową. Czynnikami etiologicznymi były rotawirusy
(3) i norowirusy (6). Jak wykazały przeprowadzone dochodzenia epidemiologiczne
potrawami odpowiedzialnymi za zatrucia były ciasta z masami (w 7 ogniskach), inne różne
potrawy z dodatkiem jaj (5 ognisk), wędliny (2 ogniska), pierogi i krokiety (2 ogniska)
oraz sałatki jarzynowe z majonezem (2 ogniska). Do zatrucia doszło również po spożyciu
wiejskiej śmietany, galaretki z kurczaka, wody oraz jabłek zanieczyszczonych odchodami kur
zakażonych pałeczkami salmonella.
Do wystąpienia ognisk przyczyniło się używanie surowców nieznanego pochodzenia,
nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny podczas przygotowywania posiłków,
nieprawidłowa obróbka termiczna potraw, nieprawidłowe przechowywanie żywności, a także
używanie do celów konsumpcyjnych skażonej bakteriologicznie wody oraz nieznajomość
zasad zdrowego i bezpiecznego żywienia.
Nie stwierdzono żadnego zachorowania na dur brzuszny. Zarejestrowano jedno
zachorowanie na paradur A po pobycie turystycznym w krajach azjatyckich. Na terenie
województwa zamieszkuje 41 nosicieli pałeczek duru brzusznego Nosicielami są osoby
dorosłe głównie powyżej 60 lat. Pod nadzorem Inspekcji Sanitarnej znajduje się ponadto
2 nosicieli pałeczek paratyphi A i 10 – paratyphi B. Ryzyko zagrożenia ze strony nosicieli
pałeczek durowych i paradurowych wzrasta na terenach wiejskich w okresie powodzi
oraz po obfitych opadach deszczu.
Po obserwowanym (począwszy od 1999) roku stałym wzroście liczby zgłoszonych
zachorowań na krztusiec od dwóch lat notuje się ich nieznaczny spadek. W 2006 roku w woj.
małopolskim zarejestrowano 36 zachorowań. Zapadalność wyniosła 1,1 i była zbliżona
do notowanej w roku poprzednim. Równocześnie była niższa od obserwowanej w Polsce
w 2006 roku, wynoszącej 4,0. Ponieważ zapadalność na krztusiec zarówno w skali
województwa jak i w poszczególnych powiatach kształtuje się na poziomie znacząco niższym
od notowanego w Polsce – zastrzeżenia może budzić nie tylko diagnostyka choroby,
ale także zgłaszanie zachorowań. Ocena faktycznego rozpowszechnienia krztuśca wymaga
przeprowadzania badań diagnostycznych u wszystkich dzieci z podejrzeniem choroby
oraz zgłaszania wszystkich przypadków zachorowań. Obserwowane w ostatnich dwóch latach
98
zmniejszenie się liczby zachorowań na krztusiec może być wynikiem wprowadzenia w 2003
roku dodatkowej dawki szczepienia u dzieci w 6 roku życia (szczepionką z bezkomórkowym
komponentem krztuścowym). W 2006 roku z powodu krztuśca hospitalizowano 10 dzieci,
tj. 27,8% ogółu chorych. W roku ubiegłym odsetek ten wynosił 56,5%.
W 2006 roku nastąpił bardzo wyraźny spadek zachorowań na świnkę. Zarejestrowano
775 przypadków, co stanowiło 16% zachorowań zgłoszonych w roku poprzednim.
Zapadalność w skali województwa wyniosła 23,7 na 100 000 mieszkańców i była niższa
od zapadalności notowanej w tym okresie w Polsce wynoszącej 39,6. Tak znaczny spadek
zachorowań na świnkę wynika zarówno z naturalnej cyklicznej zmienności tej choroby
(po okresie epidemicznego wzrostu zachorowań w latach 2002 – 2005 ze szczytem w 2004
roku nastąpił typowy spadek zachorowań) jak i z wprowadzenia obowiązkowych szczepień
przeciw śwince.
Obowiązkowe szczepienia przeciw śwince, odrze i różyczce u dzieci w 13 – 15
miesiącu życia wprowadzone zostały w 2003 roku, natomiast dawka przypominająca u dzieci
starszych w 2005 roku. Trwałe efekty tych szczepień powinny być widoczne dopiero
w najbliższych latach. Dotychczas szczepienia przeciw śwince wykonywane były wyłącznie
na życzenie i koszt rodziców. Z powodu ciężkiego przebiegu choroby i jej powikłań
hospitalizowano 36 chorych (tj. 4,6%). Odsetek ten był nieznacznie niższy w porównaniu
z latami poprzednimi.
Po utrzymującej się przez trzy lata tendencji spadkowej zachorowań na różyczkę –
w 2006 roku zanotowano ponowny wzrost zachorowań. Zarejestrowano 866 przypadków,
tj. dwukrotnie więcej w porównaniu z rokiem poprzednim. Pomimo wyraźnego wzrostu
zachorowań zapadalność w woj. małopolskim (26.5) była niższa od zapadalności wyliczonej
dla całej Polski (54,1). Siedmiu chorych wymagało hospitalizacji. Nie stwierdzono żadnego
przypadku różyczki wrodzonej.
Notowana zwyżka liczby zachorowań na różyczkę wynika z cyklicznej zmienności
typowej dla tej choroby. Wysoka zapadalność w niektórych powiatach nadal pozostaje
w związku z częściowym tylko uodpornieniem populacji dziecięcej. Dotychczasowy program
szczepień dziewcząt w wieku 13 lat zakładał wyeliminowanie różyczki wrodzonej
i nie wpływał w znaczący sposób na ogólny poziom zapadalności na różyczkę.
W najbliższych latach należy oczekiwać znacznej poprawy sytuacji epidemiologicznej
różyczki w związku z wprowadzeniem do obowiązkowego programu szczepień dwukrotnego
szczepienia
dzieci
szczepionką
trójwalentną
99
przeciw
odrze,
śwince
i
różyczce.
Obecnie różyczka z uwagi na wprowadzenie powszechności szczepień została włączona
do wspólnego z odrą programu eliminacji.
Ospa wietrzna po grypie i infekcjach grypopodobnych była najczęstszą chorobą
zakaźną w woj. małopolskim. Rok 2006 był kolejnym rokiem z liczbą zachorowań
utrzymującą się na wysokim poziomie. Zarejestrowano ogółem 11 455 zachorowań.
Zapadalność wyniosła 350,4 na 100 000 ludności i była zbliżona do zapadalności notowanej
w roku poprzednim oraz do notowanej w 2006 roku w Polsce, wynoszącej 370,1. Ospę
wietrzną cechują cykliczne, występujące co kilka lat wzrosty zachorowań z nasileniem na
terenach z uprzednio niską zapadalnością. W woj. małopolskim zwyżkę zachorowań notuje
się od 2003 roku. Ospa wietrzna jest chorobą, której można zapobiegać poprzez szczepienie.
W Polsce szczepienia są nadal szczepieniami zalecanymi. Wysoka cena szczepionki
powoduje, że czynna profilaktyka choroby praktycznie nie istnieje. Hospitalizacji z powodu
ciężkiego przebiegu choroby i jej powikłań wymagało 0,8% chorych. Odsetek ten był
podobny jak w latach ubiegłych.
W roku 2006 w porównaniu z rokiem poprzednim nastąpił spadek zachorowań
na płonicę blisko o jedną czwartą. Zanotowano 687 zachorowań. Zapadalność wyniosła 21,0
i była nieznacznie niższa od obserwowanej w Polsce. W porównaniu z latami poprzednimi
liczba zachorowań w woj. małopolskim kształtuje się na wysokim poziomie, co jest wynikiem
okresowo występującego wzrostu epidemicznego (tzw. epidemia wyrównawcza). Z powodu
płonicy hospitalizowano 1,2% chorych.
Polska uczestniczy w światowych programach eradykacji poliomyelitis oraz eliminacji
Odry i różyczki wrodzonej. W czerwcu 2002 roku Polska została uznana za kraj wolny
od poliomyelitis. Eradykacja poliomyelitis nastąpiła w wyniku systematycznie prowadzonych
w ostatnich latach działań przeciwepidemicznych polegających na wysokim wykonawstwie
szczepień ochronnych przeciwko polio (> 95% wśród podlegających szczepieniu), czynnym
nadzorze nad ostrymi porażeniami wiotkimi, a także na likwidacji w laboratoriach
mikrobiologicznych materiałów potencjalnie zakażonych szczepami dzikiego wirusa polio.
Ponieważ istnieje realne zagrożenie przywleczenia polio do krajów, w których
transmisja dzikich szczepów wirusów została przerwana – WHO wymaga kontynuacji działań
przeciwepidemicznych do czasu osiągnięcia globalnego wykorzenienia choroby. Obejmują
one utrzymanie wysokiego poziomu zaszczepienia dzieci przeciw polio oraz coroczne
dokumentowanie braku krążenia dzikich wirusów polio w populacji poprzez wiarygodny
monitoring zachorowań przebiegających z ostrymi porażeniami wiotkimi u dzieci w wieku
do lat 15. Wg założeń programu eradykacji – wiarygodny monitoring, to zbadanie w ciągu
100
roku w kierunku polio określonej liczby dzieci z ostrymi porażeniami wiotkimi
(co najmniej 1 dziecko na 100 000 dzieci do lat 15).
W 2006 roku na terenie województwa zbadano w kierunku polio 23 zachorowania
przebiegające z ostrymi porażeniami wiotkimi (przy wymaganych programem – co najmniej
sześciu). We wszystkich przypadkach wykluczono etiologię polio. W związku z udziałem
Polski w programie eliminacji odry wszystkie zachorowania podejrzane o odrę objęte
są nadzorem polegającym m.in. na wykonywaniu badań serologicznych potwierdzających
lub wykluczających chorobę. Zgodnie z założeniami programu eliminacji odry każdego roku
należy zbadać serologicznie co najmniej jedno podejrzenie odry na 100 000 ludności,
tj. co najmniej 32 w przypadku województwa małopolskiego. W ciągu roku opracowano
w ten sposób 30 podejrzeń odry, z czego 6 zostało potwierdzonych wykryciem przeciwciał
przeciwodrowych w klasie IgM. Obecnie Polska przygotowuje się do kolejnej fazy eliminacji
odry, która będzie wymagać izolacji wirusa odry od osób chorych wraz z określeniem
jego
charakterystyki
genotypowej
w
celu
odróżnienia
szczepów
rodzimych
od importowanych. Ponadto w związku z wprowadzeniem do programu szczepień
obowiązkowego szczepienia przeciw odrze, śwince i różyczce i tym samym spełnienia
rekomendacji WHO dotyczących powszechności szczepień przeciw tym chorobom
do programu eliminacji odry została włączona różyczka. Będzie to skutkować koniecznością
przeprowadzania badań serologicznych również w kierunku różyczki. Eradykacja różyczki
jest kwestią odległą w czasie.
W ciągu roku zgłoszono 304 przypadki zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych
i 32 zapalenia mózgu. Wśród zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych dominowały
zachorowania o etiologii wirusowej (198 pzypadków). W zdecydowanej większości
bakteryjnych zapaleń (73 zachorowania tj. 69%) czynnika etiologicznego nie określono.
Wśród
pozostałych
rozpoznano
15
o
etiologii
meningokokowej,
6
o
etiologii
pneumokokowej, 1 wywołane przez Haemophilus influenzae b oraz pojedyncze o etiologii
innej (gronkowcowej, paciorkowcowej, Klebsiella pneumoniae, Acinetobacter, E. coli).
Wśród zapaleń mózgu było 8 przypadków zapalenia kleszczowego, 5 opryszczkowego
oraz pojedyncze o etiologii innej. W 14 przypadkach etiologii choroby nie ustalono.
Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego są ważnymi przyczynami trwałych powikłań
i zgonów. W woj. małopolskim z powodu neuroinfekcji zmarło 11 osób.
Zgłoszono 218 posocznic, tj. o 41% więcej w porównaniu z rokiem poprzednim.
Etiologię gronkowcową stwierdzono u 49 chorych, meningokokową w 21 przypadkach,
paciorkowcową u 17 osób, pneumokokową u 6 chorych oraz trzy przypadki wywołane przez
101
Haemophilus influenzae b. Pałeczki Gram ujemne były przyczyną 52 zachorowań. Pozostałe
70 zachorowań (32%) miały przyczynę inną lub nieokreśloną. Posocznice były przyczyną
37 zgonów, w tym w 24 przypadkach była to posocznica nieokreślona. W przebiegu zakażeń
meningokokowych zmarły 3 osoby.
Posocznice i zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych o etiologii meningokokowej
(określane jako inwazyjna choroba meningokokowa) cechuje ciężki, gwałtowny przebieg,
możliwość występowania trwałych pochorobowych powikłań oraz poważne rokowanie.
W woj. małopolskim najczęstszą przyczyną tych zakażeń była Neisseria meningitidis typu B
– stwierdzona u 12 chorych. Pięć zachorowań spowodowanych było typem C, jedno
wywołane typem Y. U trzech chorych serotypu Neisseria meningitidis nie określono,
a u pozostałych rozpoznanie ustalono na podstawie objawów klinicznych (rozpoznanie
prawdopodobne).
W każdym przypadku inwazyjnej choroby meningokokowej podejmowane są przez
Inspekcję Sanitarną działania przeciwepidemiczne w środowisku
chorego.
Osoby
z najbliższego otoczenia objęte zostają nadzorem epidemiologiczno-lekarskim, polegającym
na badaniu bakteriologicznym wymazów z gardła w kierunku obecności meningokoków oraz
stosowaniu odpowiedniej profilaktyki antybiotykowej. Jak wynika z badań Krajowego
Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu
Nerwowego (KOROUN) od 2002 roku w Polsce obserwuje się niepokojący wzrost liczby
izolowanych meningokoków grupy C częściej wywołujących epidemie i odpowiedzialnych
za ciężko przebiegające zachorowania. Wprawdzie w całym województwie w skali roku
liczba tych zachorowań nieznacznie tylko wzrosła w porównaniu z rokiem ubiegłym, jednak
z uwagi na częste występowanie bezobjawowego nosicielstwa drobnoustrojów, możliwość
epidemicznego szerzenia się choroby oraz fakt zidentyfikowania w Polsce dotychczas
niewystępującego klonu o szczególnej zjadliwości i znacznej zdolności do wywoływania
ognisk epidemicznych - zakażenia te znajdowały się pod szczególnym nadzorem Inspekcji
Sanitarnej.
Należy
oczekiwać,
że
w
przyszłości
zakażenia
wywoływane
przez
te drobnoustroje staną się problemem epidemiologicznym w Polsce.
Obecnie dostępne są szczepionki zapobiegające zakażeniom powodowanym przez typ
C. Brak jest natomiast szczepionki przeciw meningokokom grupy B wywołującej więcej
zachorowań.
Zapalenia płuc są objęte obowiązkiem zgłaszania od 2002 roku. Każdego roku
rejestruje się wzrastające liczby zachorowań. W 2006 roku zgłoszono 2 153 przypadków,
tj. o blisko 400 więcej niż w roku poprzednim. Hospitalizowano 88% zachorowań. W ciągu
102
roku zgłoszono 246 zgonów spowodowanych zapaleniem płuc. Śmiertelność wyniosła 11,4%.
Należy oczekiwać, że nadal nie wszystkie przypadki zapaleń płuc są zgłaszane.
Ważnym problemem w województwie są od lat pokąsania przez zwierzęta, po których
podejmowane są szczepienia przeciw wściekliźnie. W 2006 roku zastosowania profilaktyki
przeciw wściekliźnie wymagało 837 osób, tj. blisko 45% wszystkich pokąsanych
przez zwierzęta. Żadna z osób pokąsanych poddana szczepieniom nie miała kontaktu
ze zwierzęciem chorym na wściekliznę. U osób tych przeprowadzono szczepienie przeciw
wściekliźnie z powodu niemożności wykluczenia choroby u zwierzęcia, lub z braku
możliwości poddania go obserwacji weterynaryjnej. Najczęściej sprawcami pokąsań
skutkujących koniecznością rozpoczynania szczepień u pokąsanych były psy (75%) i koty
(13%). Szczepienia podejmowano także po pokąsaniach przez szczury i myszy (4,5%),
wiewiórki (1,6%) oraz nietoperze (1,2%), kuny (1,1%), a także lisy, jelenie, łasice, jeże,
zające i króliki, małpę, borsuka, konia, świnie, kreta i jaszczurkę. Wyższy w województwie
wskaźnik szczepionych osób (na 100 000 ludności) w porównaniu z Polską, przy braku
na terenie województwa ognisk wścieklizny u zwierząt oraz szczepienie osób pokąsanych
przez zwierzęta domowe jak również przez zwierzęta niestwarzające zagrożenia wścieklizną
– świadczyć może zarówno o ograniczonych możliwościach poddawania zwierząt obserwacji
weterynaryjnej jak i o zbyt pochopnym podejmowaniu przez lekarzy decyzji o konieczności
szczepienia. Duża liczba osób poddawana w ostatnich latach profilaktyce przeciw
wściekliźnie po pokąsaniach przez bezpańskie psy i koty zmuszać powinna do rozwiązania
problemu wałęsających się zwierząt.
W ciągu roku rozpoznano 5 nowych zachorowań na AIDS dotyczących mężczyzn
zamieszkałych poza Krakowem. Zarejestrowano ponadto 15 nowych nosicieli HIV
zamieszkałych głównie w Krakowie. Wśród nowowykrytych nosicieli HIV było 5 kobiet i 10
mężczyzn. Z powodu AIDS zmarły 4 osoby. Od początku rejestracji AIDS i zakażeń HIV
do końca 2006 roku w woj. małopolskim rozpoznano AIDS u 35 osób, wykryto zakażenie
HIV u 136 osób oraz stwierdzono 36 zgonów z powodu AIDS. Wśród chorych, zakażonych
i zmarłych dominowali mężczyźni.
W 2006 roku nastąpił dalszy wzrost zarejestrowanych zachorowań na boreliozę.
Zanotowano 633 zachorowania, tj. o 45 przypadków więcej w porównaniu z rokiem
ubiegłym. Hospitalizacji wymagało 107 osób (17%). Obserwowany w ostatnich latach wzrost
zachorowań na boreliozę wynika przede wszystkim z częstszego rozpoznawania choroby.
Zwiększa się zarówno świadomość zagrożeń ze strony chorób odkleszczowych, jak również
poprawiły się możliwości diagnostyki laboratoryjnej w wykrywaniu choroby.
103
Europejska Grupa ds. Badań nad Legionellozą (EWGLI) zgłosiła 3 zachorowania
na legionellozę u obcokrajowców przebywających na terenie woj. małopolskiego w okresie
przed wystąpieniem choroby. Osoby chore (Francuzka i dwaj Irlandczycy) w okresie letnim
mieszkały w tym samym krakowskim hotelu. Badanie wody pobranej z sieci wodociągowej
hotelu wykazało obecność w niej bakterii Legionella pneumophila.
W 2006 roku nie stwierdzono żadnego zachorowania na błonicę. Zarejestrowano
6 zachorowań na tężec. Wszystkie dotyczyły osób powyżej 70 roku życia.
W 2006 roku zgłoszono 439 zachorowania na świerzb. Zapadalność wyniosła 13,4
i była najniższa z notowanych w ostatnich latach. Zwracają uwagę duże dysproporcje
w występowaniu choroby w poszczególnych powiatach województwa
Analiza zgłoszonych zachorowań na choroby zakaźne w województwie małopolskim
w 2006 roku wykazała wyraźne zmniejszenie się liczby zachorowań na świnkę oraz grypę
i infekcje grypopodobne Mniej zarejestrowano także płonicy i świerzbu. Wzrosła natomiast
liczba zgłoszonych biegunek u dzieci do lat 2, zapaleń płuc, posocznic, wykrytych zakażeń
HCV, różyczki, ospy wietrznej i boreliozy.
Nieznacznie wzrosła liczba przypadków choroby meningokokowej. Na zbliżonym
do roku poprzedniego poziomie utrzymała się liczba chorych na wzw B oraz liczba osób
poddanych profilaktyce przeciw wściekliźnie. Zanotowano pojedyncze przypadki chorób
rzadko występujących (tularemia, dur rzekomy A). Zapadalność na większość chorób
zakaźnych w województwie była niższa w porównaniu z zapadalnością notowaną
w tym okresie w Polsce.
Podobnie jak w roku poprzednim najważniejszymi problemami epidemiologicznymi
w woj. małopolskim w 2006 roku pozostawały zakażenia HCV, grypa i infekcje
grypopodobne, zespoły biegunkowe u dzieci do lat 2, zatrucia i zakażenia pokarmowe, ospa
wietrzna oraz pokąsania wymagające zastosowania profilaktyki przeciw wściekliźnie.
Coraz większego znaczenia nabierają choroby zakaźne nabyte poza granicami kraju.
Nowego znaczenia nabierają zakażenia meningokokowe w związku ze zidentyfikowaniem
nowego
klonu
należącego
do
serotypu
C
cechującego
się
znaczną
zdolnością
do epidemicznego szerzenia się i powodowania ciężkich postaci zakażeń.
Wnioski:
1.
Sytuacja epidemiologiczna woj. małopolskiego w zakresie chorób zakaźnych w 2006
roku w porównaniu z rokiem poprzednim była korzystna.
104
2.
Należy oczekiwać w następnych latach wzrostu znaczenia zakażeń meningokokowych
przebiegających w postaci ciężkich zachorowań z niekorzystnym rokowaniem
oraz z możliwością ich epidemicznego szerzenia się. Konieczne może być zapewnienie
szczepień ochronnym dzieciom i młodzieży z grup podwyższonego ryzyka
zachorowania.
3.
Niezbędne jest określenie rzeczywistego rozpowszechnienia zakażeń HCV wśród
mieszkańców woj. małopolskiego.
4.
Nadal zwraca uwagę niewykorzystywanie nowoczesnej diagnostyki laboratoryjnej
w tym molekularnej w rozpoznawaniu chorób zakaźnych. Właściwa diagnostyka
laboratoryjna chorób zakaźnych jest podstawą prowadzenia właściwego nadzoru
epidemiologicznego nad chorobami zakaźnymi.
5.
Poszerzenia wymaga zakres diagnostyki mikrobiologicznej zatruć pokarmowych
i zakażeń jelitowych.
6.
Konieczne jest upowszechnienie wśród lekarzy informacji o światowym programie
eliminacji odry i różyczki.
7.
Ważne jest powszechniejsze stosowanie szczepień ochronnych w zapobieganiu
chorobom zakaźnym zwłaszcza u osób wyjeżdżających do krajów o odmiennej sytuacji
epidemiologicznej w zakresie chorób zakaźnych.
8.
Konieczna jest zdecydowana poprawa w zakresie przestrzegania zasad aseptyki
w zakładach niemedycznych wykonujących zabiegi z naruszeniem ciągłości powłok
ciała.
9.
W zakresie zapobiegania wściekliźnie u ludzi rozwiązania wymaga zarówno problem
bezpańskich zwierząt jak i organizacja obserwacji weterynaryjnej zwierząt w kierunku
wykluczenia u nich wścieklizny. Poprawy wymaga dostępność świadczeń z zakresu
profilaktyki wścieklizny dla osób tego wymagających oraz sposób kwalifikacji
pokąsanych do szczepień.
10. Ważną rolę w profilaktyce chorób zakaźnych spełnia rzetelne upowszechnianie wiedzy
o chorobach zakaźnych.
Szczegółowe dane na temat chorób zakaźnych w województwie małopolskim
w 2006 r. zawarto w tabelach 15 – oraz załączniku nr 5 (1-8). Roczne sprawozdania
MZ-54 i MZ-56 stanowią załącznik nr 6 i nr 7.
105
Tab. 15. Choroby zakaźne w województwie małopolskim w 2006 roku – część I
Jednostki chorobowe
Liczba
zachorowań
Zapadalność
na 100 000
Liczba i % chorych
hospitalizowanych
Liczba
%
1
grypa i infekcje grypopodobne
16 586
507,6
1
0,0
2
ospa wietrzna
11 455
350,5
87
0,8
1 455
225,7
1 380
94,8
1
3
biegunki u dzieci do 2 lat
4
zapalenia płuc
2 153
65,9
1 895
88,0
5
wirusowe zakażenia jelitowe
1 355
41,5
1 288
95,1
6
salmonellozy
1 023
31,3
765
74,8
963
29,5
19
1,8
866
26,5
7
0,8
837
25,6
12
1,4
7
nowowykryte zakażenia HCV
8
różyczka
2
3
9
narażenie na wściekliznę
10
świnka
775
23,7
36
4,6
11
płonica
687
21,0
8
1,2
12
bakteryjne zakażenia jelitowe
642
19,6
379
59,0
13
borelioza
633
19,4
107
16,9
14
róża
509
15,6
436
85,7
15
świerzb
439
13,4
27
6,2
16
zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
304
9,3
304
100,0
17
posocznice
218
6,7
218
100,0
18
bakteryjne zatrucia pokarmowe (bez salmonelloz)
207
6,3
92
44,4
19
mononukleoza zakaźna
169
5,1
125
74,0
20
grzybice skóry (dermatofitozy)
162
4,9
3
1,8
23
4,2
23
100,0
105
3,2
47
44,8
21
ostre porażenia wiotkie u dzieci
22
lamblioza
23
owsica
4
83
2,5
21
25,3
wirusowe zapalenie wątroby typu B
5
69
2,1
66
95,7
25
wirusowe zapalenie wątroby typu C
5
69
2,1
50
72,5
26
glistnica
43
1,3
21
48,8
27
toksoplazmoza
37
1,1
9
24,3
28
mykoplazmatyczne zapalenie płuc
37
1,1
37
100,0
29
krztusiec
36
1,1
10
27,8
30
cytomegalia
34
1,0
26
76,5
31
zapalenia mózgu
32
1,0
32
100,0
32
wszawica
25
0,8
10
40,0
33
zakażenia HIV
15
0,5
0
0,0
34
tasiemczyce
12
0,4
3
25,0
24
1 - zapadalność wyliczona na 10 000 dzieci do lat 2
2 - odnotowane po raz pierwszy bezobjawowe przypadki potwierdzone wykryciem przeciwciał anty HCV lub HCV RNA
3 - pokąsania, po których zastosowano szczepienia przeciw wściekliźnie
4 - zapadalność wyliczona na 100 000 dzieci do lat 15
5 - wzw ostre i przewlekłe
106
Tab. 15. Choroby zakaźne w woj. małopolskim w 2006 roku – część II
Liczba
Zapadalność
zachorowań na 100 000
Jednostki chorobowe
Liczba i % chorych
hospitalizowanych
Liczba
%
35 wirusowe zapalenie wątroby typu A
9
0,3
9
100,0
36 odra
7
0,2
5
71,5
37 tężec
6
5
5
5
4
3
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0,2
0,2
0,2
0,2
0,1
0,1
0,06
0,03
0,03
0,03
0,03
0,03
0,03
0,03
0,03
0,03
6
4
5
3
4
0
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
100,0
80,0
100,0
60,0
100,0
0,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
38 AIDS
39 pneumocystoza
40 toksokaroza
41 zgorzel gazowa
42 różyca
43 leptospiroza
44 czerwonka bakteryjna
45 wirusowe zapalenie wątroby nieokreślone
46 choroba kociego pazura
47 dur rzekomy A
48 listerioza
49 pełzakowica
50 tularemia
51 twardziel
52 choroba CJD
107
Tab. 16. Wybrane choroby zakaźne w woj. małopolskim i w Polsce w 2006 roku
Woj. małopolskie
Lp.
Jednostki chorobowe
Polska
Liczba
zachorowań
Zapadalność
na 100 000
Liczba
zachorowań
Zapadalność
na 100 000
1
16 586
507,6
251 815
660,4
2
ospa wietrzna
11 455
350,5
141 129
370,1
3
biegunki u dzieci do lat 21
1 455
225,7
21 309
294,0
4
wirusowe zakażenia jelitowe
1 355
41,5
20 562
53,9
5
salmonellozy
1 023
31,3
13 365
35,0
6
różyczka
866
26,5
20 614
54,1
837
25,6
7 509
19,7
2
7
narażenie na wściekliznę
8
świnka
775
23,7
15 106
39,6
9
płonica
687
21,0
10 636
27,9
bakteryjne zakażenia pokarmowe
10
(bez salmonelloz)
642
19,6
6 301
16,5
11
borelioza
633
19,4
6 680
17,5
12
świerzb
439
13,4
11 103
29,1
13
neuroinfekcje
336
10,3
3 699
9,7
14
69
2,1
2 933
7,8
15
69
2,1
1 747
4,6
16
krztusiec
36
1,1
1 526
4,0
17
inwazyjna choroba meningokokowa
28
0,9
232
0,6
18
wirusowe zapalenie wątroby typu A
9
0,3
109
0,3
19
grypa potwierdzona laboratoryjnie
7
0,2
30
0,1
20
odra
7
0,2
120
0,3
21
tężec
6
0,2
22
0,1
22
czerwonka bakteryjna
1
0,03
35
0,1
1- zapadalność liczona na 10 000 dzieci do lat 2
2- pokąsania, po których podjęto szczepienia przeciw wściekliźnie
108
Tab. 17. Wybrane choroby zakaźne w woj. małopolskim w latach 2005-2006
2005
2006
Lp.
Jednostki chorobowe
Liczba
zachorowań
Zapadalność
na 100 000
Liczba
zachorowań
Zapadalność
na 100 000
1
2
ospa wietrzna
3
biegunki u dzieci do lat 2 1
4
zapalenia płuc
5
salmonellozy
6
różyczka
7
narażenie na wściekliznę 2
8
świnka
9
płonica
10
borelioza
11
świerzb
12
neuroinfekcje
13
posocznice ogółem
14
wzw typu C
15
wzw typu B
16
krztusiec
17
tasiemczyce
18
wzw typu A
19
odra
20
tężec
21
czerwonka
58 528
11 049
1 099
1 760
1 127
428
895
4 699
909
588
726
316
154
83
85
62
12
6
3
4
4
1 793,7
338,6
170,9
53,9
34,5
13,1
27,4
144,0
27,9
18,0
22,2
9,7
4,7
2,5
2,6
1,9
0,4
0,2
0,1
0,1
0,1
16 586
11 455
1 455
2 153
1 023
866
837
775
687
633
439
336
218
69
69
36
12
9
7
6
1
507,6
350,5
225,7
65,9
31,3
26,5
25,6
23,7
21,0
19,4
13,4
10,3
6,7
2,1
2,1
1,1
0,4
0,3
0,2
0,2
0,03
1- zapadalność liczona na 10 000 dzieci w tej grupie wiekowej
2- pokąsania, po których podjęto szczepienia przeciw wściekliźnie
109
Tab. 18. Wirusowe zapalenia wątroby w powiatach woj. małopolskiego w 2006 roku
wzw typu A
Powiat
bocheński
brzeski
chrzanowski
dąbrowski
gorlicki
krakowski
limanowski
miechowski
myślenicki
nowosądecki
nowotarski
olkuski
oświęcimski
proszowicki
suski
tarnowski
tatrzański
wadowicki
wielicki
woj. małopolskie
Liczba
zachorowań
1
0
0
0
0
6
1
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
9
Zapadalność
na 100 000
1,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,6
0,8
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,3
0,0
0,0
0,0
0,3
wzw typu B*
Liczba
zachorowań
2
0
6
1
1
18
0
0
6
8
1
4
5
2
2
9
1
2
1
69
Zapadalność
na 100 000
2,0
0,0
4,7
1,7
0,9
1,8
0,0
0,0
5,1
2,8
0,5
3,5
3,3
4,6
2,4
2,9
1,5
1,3
0,9
2,1
* łącznie wzw ostre i przewlekłe
110
wzw typu C*
Liczba
zachorowań
1
3
3
0
1
22
1
4
1
6
1
7
7
1
0
6
0
4
1
69
Zapadalność
na 100 000
1,0
3,3
2,3
0,0
0,9
2,2
0,8
7,9
0,9
2,1
0,5
6,1
4,6
2,3
0,0
1,9
0,0
2,6
0,9
2,1
wzw nieokreślone
Liczba
zachorowań
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
1
Zapadalność na
100 000
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,9
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,03
Tab. 19. Zgony z powodu chorób zakaźnych w woj. małopolskim w latach 2005-2006
Lp.
Liczba zgonów
Przyczyna zgonu
2005
2006
1
zapalenia płuc
274
246
2
posocznice
37
37
3
neuroinfekcje
10
11
4
9
5
5
AIDS
4
4
8
2
3
6
tężec
3
2
7
zgorzel gazowa
2
2
11 salmoneloza-zatrucie pokarmowe
0
1
12 grzybica
0
1
13 leptospiroza
0
1
9
choroba CJD
1
0
10
róża
1
0
14
razem
343
313
111
4. Epidemiologia chorób zakaźnych w województwie małopolskim w 2007 roku.8
W 2007 roku do Inspekcji Sanitarnej województwa małopolskiego zgłoszono 31 664
zachorowań na choroby zakaźne (z wyłączeniem grypy i infekcji grypopodobnych) oraz
57 954 przypadków grypy i infekcji grypopodobnych. Zarejestrowano ponadto 815 osób
poddanych profilaktyce przeciw wściekliźnie. W porównaniu z rokiem poprzednim liczba
zgłoszonych zachorowań bez uwzględnienia grypy i infekcji grypopodobnych zwiększyła się
o blisko 8 tysięcy. Wzrost ten był wynikiem zwiększenia się liczby zgłoszonych zachorowań
na: zapalenia płuc, ospę wietrzną, różyczkę i zakażenia jelitowe w tym biegunki u dzieci do
lat dwóch. Zarejestrowano ponadto więcej zakażeń ośrodkowego układu nerwowego,
boreliozy, płonicy i krztuśca.
Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych
1. Grypa i infekcje grypopodobne
Grypa i infekcje grypopodobne były najczęściej występującymi chorobami zakaźnymi.
Do Inspekcji Sanitarnej zgłoszono 57 954 zachorowań, tj. ponad trzykrotnie więcej
w porównaniu z rokiem poprzednim. Zapadalność wyniosła 1 769,8 na 100 000 mieszkańców
i była wyższa od obserwowanej w tym samym okresie w Polsce (zap.: 981,3). Zachorowania
na grypę i infekcje grypopodobne stanowiły największy problem epidemiologiczny
w I kwartale roku (86,6% ogólnej liczby zachorowań). Najwięcej zachorowań zgłoszono na
przełomie lutego i marca. Najwyższą tygodniową zapadalność zanotowano w okresie
pierwszych siedmiu dni marca (326,9 na 100 000 mieszkańców).
Wśród zgłoszonych zachorowań 19 567 (blisko 34% ogólnej liczby) wystąpiło u dzieci do 14
lat. Zapadalność liczona na 100 000 dzieci w tej grupie wiekowej wyniosła 3 593,2 i była
dwukrotnie wyższa w porównaniu z zapadalnością dla całej populacji mieszkańców
województwa.
W 2007 roku obowiązkowi zgłaszania podlegało 79 chorób zakaźnych i zakażeń.
System rejestracji jednostek chorobowych /zespołów chorobowych i grup chorób/
w porównaniu z rokiem poprzednim nie uległ zmianie. Rejestracji podlegały zachorowania
objawowe i zakażenia bezobjawowe mające znaczenie dla zdrowia publicznego oraz
narażenie na wściekliznę.
8
opracowanie: Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie
112
Dane o zachorowaniach pochodziły z 19 Powiatowych Stacji Sanitarno–Epidemiologicznych
nadzorujących teren o łącznej powierzchni 15,2 tys. km2 i zamieszkały przez 3 274 627 osób.
Od 2004 roku Inspekcja Sanitarna województwa małopolskiego uczetniczy w realizacji
zintegrowanego nadzoru epidemiologiczno-wirusologicznego nad grypą opartego na systemie
Sentinel. Przypadki podejrzane o grypę – wybrani lekarze zgłaszają do Inspekcji Sanitarnej,
która z kolei przekazuje dane zbiorcze do Krajowego Ośrodka ds. Grypy w Narodowym
Instytucie Zdrowia Publicznego PZH. Równocześnie od chorych pobierane są wymazy
z gardła do badania w kierunku obecności wirusów grypy. W 2007 roku w nadzorze Sentinel
zorganizowanym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Krakowie
uczestniczyli lekarze podstawowej opieki zdrowotnej zatrudnieni w 4 dużych przychodniach
na
terenie
Krakowa.
Ponieważ
Kraków
jest
największą
aglomeracją
miejską
w woj. małopolskim i stwarza najkorzystniejsze warunki do szerzenia się zachorowań
na grypę – prowadzenie monitoringu wirusologicznego na terenie miasta Krakowa jest
szczególnie uzasadnione.
W okresie epidemicznego nasilenia zachorowań tj. od I do IV i od X do XII 2007 roku
badania wirusologiczne w kierunku grypy (test immunofluorescencji, hodowla tkankowa
wirusa) przeprowadzono łącznie u 197 osób (0,3% ogólnej liczby zgłoszonych chorych).
Obecność antygenów wirusów grypy stwierdzono w wymazach z gardła pochodzących od 14
chorych, u 7 wykryto niegrypowe wirusy oddechowe (wirusy paragrypy 1, 2, 3, RSV,
adenowirusy). W skali kraju odsetek zachorowań potwierdzonych badaniem wirusologicznym
był znacząco mniejszy.
W związku z potencjalną możliwością wystąpienia kolejnej pandemii grypy sprawą
priorytetową
jest
wzmocnienie
nadzoru
nad
tą
chorobą
zwłaszcza
w
zakresie
przeprowadzania diagnostyki wirusologicznej. Tylko izolacja wirusów grypy i ich
charakterystyka genotypowa pozwoli określić krążące w populacji typy wirusów
odpowiedzialnych za wzrost zachorowań oraz wykryć ich nowe dotychczas nie występujące
odmiany. W zapobieganiu grypie najważniejszą rolę odgrywają szczepienia.
W Polsce w porównaniu z innymi krajami rozpowszechnienie szczepień przeciw grypie nadal
jest niewielkie i nie mają one wpływu na sytuację epidemiologiczną choroby.
113
2. Wirusowe zapalenia wątroby
2.1 Wirusowe zapalenie wątroby typu A
W Polsce od kilku lat zachorowania na wzw A występują sporadycznie i dotyczą głównie
osób podróżujących do krajów cechujących się wyższą endemicznością. W 2007 roku w woj.
małopolskim zgłoszono 3 zachorowania (zapadalność 0,1), z tego dwa były związane
z podróżami do Peru oraz na Słowację i Węgry. Żadna z osób chorych nie była przed
wyjazdem poddana immunoprofilaktyce.
W związku z powszechną podatnością na zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu A
(HAV) osób do 40 roku życia – każde zachorowanie na wzw A stwarza ryzyko wystąpienia
lokalnego ogniska lub epidemii (epidemia wyrównawcza).
Szczepienie przeciw wzw A jest obecnie szczepieniem zalecanym, ale z uwagi na wysoką
cenę szczepionki rzadko realizowanym.
Szczepienie to powinno być obligatoryjne dla osób wyjeżdżających do krajów, w których
rozpowszechnienie HAV jest większe niż w Polsce.
2.2 Wirusowe zapalenie wątroby typu B
Zachorowania na wzw B w woj. małopolskim utrzymują się od kilku lat na niskim poziomie.
W 2007 roku wykryto 47 nowych zachorowań tj. o 22 przypadki mniej w porównaniu
z rokiem ubiegłym. Zarejestrowano ponadto 2 osoby zakażone wirusami zapalenia wątroby
typu B i C. Liczba nowo wykrytych przypadków wzw typu B w przeliczeniu na 100 000
mieszkańców wyniosła 1,5 i była niższa od zanotowanej w tym okresie w Polsce –
wynoszącej 4,0. Wśród zgłoszonych zachorowań było 38 przypadków ostrej postaci choroby
i 9 przypadków nowo wykrytego przewlekłego zapalenia wątroby. Najwięcej zachorowań
na ostre wzw B zgłoszono w pow. krakowskim (20 przypadków). Wszystkie osoby z ostrym
zapaleniem wątroby były hospitalizowane. Z powodu wzw typu B zmarły 4 osoby.
Systematyczne zmniejszanie się zapadalności na wzw typu B w woj. małopolskim notuje
się od 1993 roku. Korzystna sytuacja epidemiologiczna w zakresie wzw B jest wynikiem
zarówno realizacji obowiązkowych i zalecanych szczepień ochronnych jak i poprawy
skuteczności procesów sterylizacji sprzętu medycznego. W wyniku przeprowadzonych
dochodzeń epidemiologicznych ustalono, że połowa chorych z ostrym zapaleniem wątroby
była poddawana zabiegom medycznym naruszającym ciągłość skóry podczas leczenia
szpitalnego, ambulatoryjnych zabiegów leczniczych i diagnostycznych lub leczenia
stomatologicznego. Ponieważ druga połowa zachorowań nie była powiązana z leczeniem –
114
coraz ważniejsze znaczenie w zapobieganiu zakażeniom wirusem zapalenia wątroby typu B
przypada pozamedycznym czynnikom ryzyka w tym zabiegom związanym z naruszeniem
ciągłości tkanek wykonywanym w zakładach innych niż medyczne, oraz ryzykownym
kontaktom seksualnym i stosowaniu dożylnych środków narkotycznych.
W 2007 roku na terenie województwa zarejestrowano 934 nowych nosicieli antygenu HBs.
W prowadzonych przez Powiatowe Stacje Sanitarno - Epidemiologiczne rejestrach na koniec
roku znajdowało się 26 733 osób z antygenem HBs, co stanowi 0,82 % ogółu ludności
województwa. Szacuje się, że w Polsce nosiciele antygenu HBs stanowią około 2% ludności.
2.3 Zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV)
Od kilku lat w województwie małopolskim notuje się systematyczny wzrost liczby osób
zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu C. Ponieważ ostre wzw C rzadko występuje
w postaci klinicznie objawowej - rozpoznanie choroby w tej jej fazie jest trudne. Chorobę
rozpoznaje się na ogół przypadkowo lub dopiero w jej późnym objawowym okresie.
Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C prowadzi do poważnych następstw
zdrowotnych w postaci przewlekłego zapalenia wątroby, marskości wątroby i raka wątroby.
Nadal brak jest możliwości czynnego uodpornienia przeciw chorobie.
W 2007 roku wykryto 994 osoby z przeciwciałami anty HCV. W grupie tej są zarówno
chorzy z objawowym zapaleniem wątroby, chorzy na ostre i przewlekłe bezobjawowe
zapalenie wątroby typu C oraz osoby zdrowe, które przebyły zakażenie HCV w przeszłości.
Dla potrzeb nadzoru epidemiologicznego wirusowe zapalenie wątroby typu C określane
jest jako zachorowanie przebiegające z objawami zapalenia wątroby i obecnością przeciwciał
anty HCV lub/i kwasu nukleinowego wirusa. W ciągu roku zarejestrowano 34 takie przypadki
tj. dwukrotnie mniej w stosunku do roku ubiegłego. W przeliczeniu na 100 000 mieszkańców
liczba zgłoszonych zachorowań objawowych wynosiła 1,0 i była niższa od zanotowanej
Polsce wynoszącej 7,2.
Obserwowane znaczne różnice w liczbie zarejestrowanych objawowych zachorowań
na wzw typu C i zakażeń HCV (w przeliczeniu na 100 000 mieszkańców) pomiędzy
poszczególnymi powiatami Małopolski oraz pomiędzy województwami w Polsce mogą
wynikać ze stosowania niejednolitych kryteriów klasyfikowania choroby dla potrzeb nadzoru
epidemiologicznego (definicja zakażenia HCV do stosowania w nadzorze epidemiologicznym
zostanie wprowadzona od 2008 roku).
115
Należy ponadto przypuszczać, że nie u wszystkich osób po stwierdzeniu obecności
przeciwciał anty HCV przeprowadza się dalszą diagnostykę laboratoryjną oraz, że w dalszym
ciągu nie wszystkie zachorowania są zgłaszane.
Z powodu braku możliwości czynnego uodpornienia przeciw wzw C nadal najważniejszą rolę
w zapobieganiu chorobie odgrywa przestrzeganie zasad aseptyki w zakładach opieki
zdrowotnej oraz we wszystkich zakładach świadczących usługi dla ludności, w których
wykonuje się zabiegi naruszające ciągłość skóry (tatuaże, przekłuwanie uszu, manicure).
Ważne
znaczenie
ma
unikanie
ryzykownych
zachowań
(stosowania
narkotyków,
przypadkowych kontaktów seksualnych, nadużywania alkoholu) sprzyjających szerzeniu
się zakażenia. W ciągu roku hospitalizacji wymagało 27 osób z wzw C. Zgonów w przebiegu
choroby nie zarejestrowano.
Na wzw C zachorowało 3 pracowników medycznych (dwie pielęgniarki i chirurg).
Od czasu wprowadzenia rejestracji zakażeń HCV na terenie woj. małopolskiego zanotowano
łącznie 6 706 osób z obecnością przeciwciał anty HCV. Stanowi to 0,2% całej populacji
mieszkańców województwa. Szacuje się, że w Polsce zakażenie HCV dotyczy 1,5% ludności.
W związku z narastającym problemem zakażeń HCV – w latach 2005 i 2006 woj.
małopolskie uczestniczyło w kampanii edukacyjno-oświatowej „HCV można pokonać” przy
znacznym zaangażowaniu Inspekcji Sanitarnej. Głównym celem kampanii było podniesienie
poziomu wiedzy pracowników medycznych i społeczeństwa na temat zakażeń HCV,
zachęcenie mieszkańców do badania poziomu przeciwciał anty HCV (na koszt własny) oraz
uświadomienie chorym, że wirusowe zapalenie wątroby typu C można skutecznie leczyć.
Można
przypuszczać,
że
wyraźny
wzrost
liczby
zgłoszonych
zakażeń
HCV
w woj. małopolskim w latach 2005 – 2006 był efektem kampanii „HCV można pokonać”.
3. Zakaźne choroby przewodu pokarmowego
3.1 Bakteryjne zatrucia pokarmowe
Łączna liczba zgłoszonych w 2007 roku bakteryjnych zatruć pokarmowych była nieznacznie
wyższa w porównaniu do roku poprzedniego. Wśród 1370 zarejestrowanych zachorowań było
1055 wywołanych przez odzwierzęce pałeczki Salmonella, 18 zatruć toksynami
gronkowcowymi, 3 przypadki botulizmu oraz 288 o etiologii nieustalonej.
W ostatnich sześciu latach zapadalność na salmonelozy w woj. małopolskim wykazywała
powolną tendencję spadkową. W 2007 roku nastąpił nieznaczny wzrost zachorowań.
Zapadalność wyniosła 32,2 /100 000 i była zbliżona do notowanej w Polsce (30,3).
116
W niektórych powiatach wskaźniki zapadalności nadal zdecydowanie przewyższają średnią
dla województwa i kraju. Jest to wynikiem zarówno częstego występowania salmonelozy
wśród zwierząt jak i nieprzestrzegania zasad higieny podczas produkcji i obróbki żywności
(nie tylko pochodzenia zwierzęcego) zwłaszcza w żywieniu indywidualnym. Znaczenie ma
również fakt nieznajomości zasad zdrowego i bezpiecznego żywienia.
Podobnie jak w latach poprzednich w etiologii salmoneloz dominujące znaczenie miała
Salmonella Enteritidis (87,6% zachorowań). Od pozostałych chorych najczęściej izolowane
były: S. Typhimurium (6%), S. Infantis (1,6%), S. Hadar (0,4%), i S. Virchow (0,4%). Łącznie
w województwie zidentyfikowano 17 typów serologicznych odzwierzęcych pałeczek
Salmonella.
3.2 Zakażenia jelitowe
Wśród zgłoszonych w ciągu roku 476 bakteryjnych zakażeń jelitowych najwięcej
było wywołanych patogennymi pałeczkami Escherichia coli (238 zdiagnozowanych
zachorowań). Rozpoznano ponadto 18 przypadków kampylobakteriozy i 29 jersiniozy.
Pozostałe miały etiologię inną lub nieokreśloną. Zanotowano ponadto 4 zachorowania
na czerwonkę przywleczone z Egiptu i Tajlandii.
Od lat problem stanowią zakażenia pokarmowe o nieustalonej etiologii – najczęściej
niediagnozowane. Należy przypuszczać, że w tej grupie znajdują się dotąd sporadycznie
rozpoznawane zakażenia wywołane przez pałeczkę Campylobacter - będącą najczęstszą
przyczyną zakażeń pokarmowych w państwach Europy Zachodniej.
Połowa zgłoszonych bakteryjnych zakażeń jelitowych dotyczyła dzieci poniżej 2 roku życia.
W ostatnich latach notuje się rosnące liczby zakażeń jelitowych o etiologii wirusowej.
W 2007 roku zgłoszono ich ogółem 1 757 tj. blisko 30% więcej w porównaniu z rokiem
ubiegłym. Podobnie jak w roku poprzednim dominowały zakażenia rotawirusowe (1 346
przypadków tj. 77% wszystkich zgłoszonych wirusowych zakażeń jelitowych). Wzrosła też
2,5-krotnie liczba zgłoszonych nieżytów żołądkowo - jelitowych wywołanych przez
norowirusy.
Norowirusy były najczęstszym
czynnikiem
etiologicznym
zbiorowych
zachorowań wśród pacjentów oddziałów szpitalnych. Najwięcej zakażeń obserwowano
w miesiącach zimowych. Nie jest wiadome, czy za obserwowany wzrost liczby zakażeń
norowirusowych
odpowiada
faktycznie
większe
rozpowszechnienie
choroby
czy
wprowadzenie nowych prostych metod wykrywania norowirusów. Niewysoka czułość
dostępnych testów immunoenzymatycznych sprawia, że metoda ta ma znaczenie
w wykrywaniu norowirusów w przypadku zachorowań epidemicznych – w zachorowaniach
117
pojedynczych testy te mogą dawać wyniki fałszywie ujemne. Blisko połowa (46,6%)
zgłoszonych wirusowych zakażeń jelitowych dotyczyła dzieci do lat dwóch.
3.3 Biegunki u dzieci do 2 lat
Zespoły biegunkowe u dzieci do lat 2 są od lat znaczącym problemem zdrowotnym
i epidemiologicznym w skali kraju. W woj. małopolskim zachorowania te na przestrzeni
ostatnich kilku lat wykazują wyraźną tendencję wzrostową.
W 2007 roku zgłoszono łącznie 1 911 przypadków biegunek o etiologii zakaźnej u dzieci
w tej grupie wiekowej. W porównaniu z rokiem poprzednim jest to o 456 zachorowań (31%)
więcej. Zapadalność wyniosła 290,3 przypadków na 10 000 dzieci w tym wieku i była
najwyższa z notowanych w województwie na przestrzeni ostatnich kilku lat. Równocześnie
była nieznacznie niższa od notowanej w skali kraju (zap. 304,3). Hospitalizowano 1806 dzieci
z biegunką tj. 94,5% ogółu zgłoszonych. Wśród zgłoszonych w ciągu roku biegunek było 191
przypadków (tj. 12,5%) o etiologii bakteryjnej, 818 (42,8) biegunek wirusowych oraz 854
(44,7%) o etiologii nieokreślonej. W skali kraju w tym okresie odsetek zgłoszonych biegunek
niezdiagnozowanych był zbliżony i wynosił 42,3%. W porównaniu z rokiem poprzednim
zgłoszono o 320 przypadków więcej biegunek o etiologii nieustalonej i o 100 więcej biegunek
wirusowych, przy podobnej liczbie biegunek bakteryjnych.
Obserwowany w ostatnich latach wzrost liczby zgłaszanych zespołów biegunkowych
u małych dzieci - może wynikać z faktycznego pogorszenia się sytuacji epidemiologicznej
w tym zakresie jak również może być spowodowany poprawą w zgłaszaniu tych stanów
chorobowych. W ostatnich latach nastąpiła intensyfikacja działań Inspekcji Sanitarnej
w zakresie poprawy zgłaszania chorób zakaźnych. Wraz z poprawą standardów higienicznych
związanych z produkcją i przygotowywaniem żywności dla małych dzieci – maleje w tej
grupie wiekowej znaczenie bakteryjnych zakażeń przewodu pokarmowego. Wprowadzenie na
rynek skutecznej i bezpiecznej szczepionki przeciw rotawirusom – może z kolei spowodować
w najbliższych latach wzrost znaczenia zakażeń norowirusowych.
Duża zaraźliwość norowirusów, brak immunoprofilaktyki oraz swoistego leczenia
w połączeniu z opornością wirusów na niekorzystne czynniki fizyczne (chlorowanie,
zamrażanie) może sprawić, że wirusy te staną się dominującym czynnikiem etiologicznym
zakaźnych zespołów biegunkowych również u małych dzieci.
W zapobieganiu biegunkom u małych dzieci najważniejsze znaczenie ma poprawa warunków
bytowych rodzin z małymi dziećmi. Ważne znaczenie przypada również oświacie zdrowotnej.
118
3.4 Zbiorowe zatrucia i zakażenia pokarmowe
W 2007 roku w województwie małopolskim zarejestrowano 68 zbiorowych zakaźnych zatruć
i zakażeń pokarmowych oraz jedno ognisko włośnicy. Rejestracji i opracowywaniu podlegały
ogniska obejmujące co najmniej 2 osoby chore.
We wszystkich ogniskach chorowało łącznie 671 osób, w tym 149 dzieci w wieku do 14 lat
(22,2%
ogółu
chorych).
Hospitalizacji
wymagało
399
chorych
(59,5%).
Wśród
hospitalizowanych było 115 dzieci w wieku do 14 lat.
W obiektach żywienia zbiorowego wystąpiło 37 ognisk, które objęły łącznie 486 chorych.
W jednym przypadku działalność żywieniowa w obiekcie prowadzona była bez zgody
Inspekcji Sanitarnej. Pozostałe 31 dotyczyły mieszkań prywatnych (178 chorych).
Dominowały zbiorowe zachorowania obejmujące od 4 do 10 chorych (32 ogniska) oraz od 11
do 20 chorych (18 ognisk). Największe trzy epidemie liczące 31, 33 i 34 osoby były
zakażeniami szpitalnymi. Ognisk dwu i trzyosobowych zarejestrowano łącznie 13.
Zbiorowe zatrucia i zakażenia pokarmowe rejestrowano na terenie wszystkich powiatów
z wyjątkiem bocheńskiego i proszowickiego. Najwięcej wystąpiło w powiecie krakowskim
(18), tarnowskim (10), nowotarskim (8) i suskim (7).
Czynnikiem etiologicznym w 20 zbiorowych zatruciach była Salmonella Enteritidis.
W ogniskach tych chorowało 117 osób tj. 11% ogółu zarejestrowanych chorych
z salmonelozą. Wszystkie ogniska salmonelozy wystąpiły w mieszkaniach prywatnych
z wyjątkiem jednego (sześcioosobowego) w szkole będącego wynikiem nieprzestrzegania
zasad higieny podczas wykonywania zabawek z wytłoczek na jaja.
Norowirusy były odpowiedzialne za 18 ognisk, w dwóch – zidentyfikowane zostały
rotawirusy. Większość zbiorowych zakażeń przewodu pokarmowego o etiologii wirusowej
dotyczyła szpitali (16 ognisk), co wiąże się z dużą zaraźliwością choroby oraz złymi
warunkami higienicznymi w szpitalach (zagęszczenie chorych, korzystanie ze wspólnych
toalet), a także z brakiem nawyków higienicznych u pacjentów. Wystąpiło też jedno Bakterie
grupy coli były przyczyną zachorowań w 5 ogniskach dwuosobowe ognisko włośnicy,
do którego doszło po spożyciu mięsa z upolowanego dzika. W 23 przypadkach czynnika
etiologicznego
nie
określono
–
głównie
z
powodu
ograniczonych
możliwości
diagnostycznych Inspekcji Sanitarnej.
W obiektach żywienia zbiorowego zamkniętego ogniska epidemiczne występowały
w szpitalach (19), na koloniach i obozach (łącznie 4 ogniska), w sanatoriach (3), w domach
119
wypoczynkowych (3), w szkołach (2) oraz w domu pomocy społecznej (1). W zakładach
żywienia otwartego zarejestrowano 5 ognisk (restauracje i bary).
W gospodarstwach domowych 17 ognisk związanych było ze spożywaniem codziennych
posiłków, 10 z uroczystościami rodzinnymi (wesela, komunie, imieniny), do 4 doszło
po spożyciu wyrobów wędliniarskich pochodzących z prywatnego uboju.
Jak wykazały przeprowadzone dochodzenia epidemiologiczne potrawami odpowiedzialnymi
za zatrucia były ciasta z masami sporządzanymi na bazie jaj (w 4 ogniskach), inne różne
potrawy z dodatkiem jaj (10 ognisk), wędliny z własnego uboju (4 ogniska) oraz sałatki
jarzynowe (2 ogniska).
Do wystąpienia ognisk przyczyniło się używanie surowców nieznanego pochodzenia,
nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny podczas przygotowywania posiłków, a także
nieprawidłowa obróbka termiczna potraw, nieprawidłowe przechowywanie żywności,
używanie do celów konsumpcyjnych skażonej bakteriologicznie wody oraz nieznajomość
zasad zdrowego i bezpiecznego żywienia.
3.5 Dur brzuszny i paradury. Nosicielstwo pałeczek durowych i paradurowych.
W 2007 roku nie stwierdzono zachorowań na dur brzuszny i dury rzekome.
Obecnie na terenie województwa zamieszkuje 39 nosicieli pałeczek duru brzusznego.
W ciągu roku dwóch zarejestrowanych nosicieli zmarło. Nosicielami są osoby dorosłe
głównie powyżej 60 lat. Pod nadzorem Inspekcji Sanitarnej znajduje się ponadto 2 nosicieli
pałeczek paratyphi A i 10 – paratyphi B.
Ryzyko zagrożenia ze strony nosicieli pałeczek durowych i paradurowych wzrasta
na terenach wiejskich w okresie powodzi oraz po obfitych opadach deszczu.
4. Choroby wieku dziecięcego
4.1 Krztusiec
W 2007 roku w woj. małopolskim zanotowano wzrost zachorowań na krztusiec.
Zarejestrowano 165 zachorowań tj. ponad czterokrotnie więcej w porównaniu z rokiem
ubiegłym. Duże ognisko krztuśca wystąpiło w Centrum Medycznym Rehabilitacji Dzieci
Radziszowie w pow. krakowskim. Zachorowało 36 osób, w tym 17 dzieci i 19 osób
personelu. Diagnostykę w ognisku krztuśca przeprowadzano w oparciu o badania
120
serologiczne. W żadnym przypadku nie wykonano badania bakteriologicznego w kierunku
Bordatella pertussis. Powodem był brak możliwości diagnostycznych w tym zakresie
na terenie województwa małopolskiego.
Roczna zapadalność na krztusiec wyniosła 5,0 na 100 000 mieszkańców i była znacznie
wyższa od notowanej w roku ubiegłym wynoszącej 1,1 (36 zachorowań). Pomimo
znaczącego wzrostu zarejestrowanych zachorowań na terenie województwa wskaźnik
zapadalności nie przekroczył poziomu notowanego w Polsce (zap.: 5,2).
Z powodu krztuśca hospitalizowano 39 chorych tj. 23,6%. Znaczące zmniejszenie się odsetka
hospitalizowanych chorych w porównaniu z latami poprzednimi - przy wzroście ogólnej
liczby zachorowań – może przemawiać za poprawą w rozpoznawaniu i zgłaszaniu choroby.
Poznanie faktycznego rozpowszechnienia krztuśca wymaga przeprowadzania badań
diagnostycznych u wszystkich osób z podejrzeniem choroby oraz zgłaszania wszystkich
przypadków zachorowań.
Wprowadzenie w 2003 roku dodatkowej dawki szczepienia u dzieci w 6 roku życia
szczepionką
z
bezkomórkowym
komponentem
krztuścowym
powinno
skutkować
stopniowym zmniejszeniem się liczby zachorowań.
4.2 Świnka
W 2007 roku nastąpił dalszy spadek zachorowań na świnkę. Zarejestrowano 222 przypadków
co stanowiło 35% zachorowań zgłoszonych w roku poprzednim. Zapadalność w skali
województwa wyniosła 6,8 na 100 000 mieszkańców i była niższa od zapadalności notowanej
w tym okresie w Polsce wynoszącej 10,9.
Obserwowane w ostatnich dwóch latach znaczne zmniejszenie się liczby zachorowań
na świnkę może być wynikiem zarówno naturalnej okresowej zmienności tej choroby (spadek
zachorowań po epidemicznym wzroście w latach 2002 – 2005) jak również może to być
widoczny już efekt wprowadzenia obowiązkowych szczepień.
Obowiązkowe szczepienia przeciw śwince, odrze i różyczce u dzieci w 13 –15 miesiącu życia
wprowadzone zostały w 2003 roku, natomiast dawka przypominająca u dzieci starszych
w 2005 roku. Trwałe efekty szczepień przeciw śwince powinny być widoczne w najbliższych
latach. Dotychczas szczepienia przeciw śwince wykonywane były wyłącznie na życzenie
i koszt rodziców.
Z powodu ciężkiego przebiegu choroby i jej powikłań hospitalizowano 6 chorych (tj. 2,7%).
W ostatnich latach obserwuje się systematyczne zmniejszanie się odsetka chorych
hospitalizowanych.
121
4.3 Różyczka
Po utrzymującym się w latach 2003 – 2005 spadku liczby zachorowań na różyczkę, obecnie
notuje się wyraźne ich zwiększenie. W roku 2007 zarejestrowano 2275 przypadków,
tj. ponad dwu i półkrotnie więcej w porównaniu do roku ubiegłego. Pomimo obserwowanego
wzrostu zachorowań w woj. małopolskim zapadalność (69,4) tylko nieznacznie przekroczyła
wskaźnik dla całej Polski (60,0). Hospitalizacji wymagało 29 chorych tj. 1,2%.
Nie stwierdzono żadnego przypadku różyczki wrodzonej.
Notowany wzrost liczby zachorowań na różyczkę wynika z charakterystycznej również dla tej
choroby cyklicznej zmienności. Wysoka zapadalność w niektórych powiatach pozostaje
w związku z częściowym tylko uodpornieniem populacji dziecięcej. Dotychczasowy program
szczepień dziewcząt w wieku 13 lat zakładał wyeliminowanie różyczki wrodzonej
i nie wpływał w znaczący sposób na ogólny poziom zapadalności.
W najbliższych latach należy oczekiwać znacznej poprawy sytuacji epidemiologicznej
różyczki w związku z wprowadzeniem do obowiązkowego programu szczepień dwukrotnego
szczepienia dzieci szczepionką trójwalentną przeciw odrze, śwince i różyczce.
Obecnie różyczka z uwagi na wprowadzenie powszechności szczepień została włączona
do wspólnego z odrą programu eliminacji .
4. 4 Ospa wietrzna
Ospa wietrzna po grypie i infekcjach grypopodobnych jest najczęstszą chorobą zakaźną
w woj. małopolskim. Rok 2007 był kolejnym z utrzymującym się wzrostem liczby
zachorowań. Zarejestrowano 13 967 przypadków tj. około 20% więcej w porównaniu
z rokiem poprzednim. Zapadalność wyniosła 426,5 na 100 000 ludności i była zbliżona
do notowanej w tym roku w Polsce wynoszącej 420.
Ospę wietrzną podobnie jak różyczkę i świnkę cechują cyklicznie występujące co kilka lat
epidemiczne wzrosty zachorowań z nasileniem na terenach z uprzednio niską zapadalnością.
W woj. małopolskim zwyżkę zachorowań notuje się od 2003 roku. Ospa wietrzna jest
chorobą, której można zapobiegać poprzez szczepienie. W Polsce szczepienia są nadal
szczepieniami zalecanymi. Wysoka cena szczepionki ogranicza jej stosowanie.
Z powodu ciężkiego przebiegu choroby i jej powikłań hospitalizacji wymagało 0,8% chorych.
Odsetek ten był podobny jak w latach ubiegłych. Zanotowano jedno zachorowanie
zakończone zgonem.
122
4.5 Płonica
W roku 2007 nastąpił dalszy wzrost zachorowań na płonicę. Zanotowano 811 zachorowań
tj. o blisko 20% więcej w stosunku do roku ubiegłego. Zapadalność wyniosła 24,8 i była
nieznacznie niższa od obserwowanej w Polsce (28,1) W porównaniu z latami poprzednimi
liczba zachorowań w woj. małopolskim kształtuje się na wysokim poziomie – co wynika
z występującego obecnie wzrostu epidemicznego (tzw. epidemia wyrównawcza).
Z powodu płonicy hospitalizowano 26 chorych tj. 3,2%.
5. Choroby podlegające programom wykorzeniania
Inspekcja Sanitarna uczestniczy w światowych programach eradykacji poliomyelitis
oraz eliminacji odry i różyczki.
W czerwcu 2002 roku Polska został uznana krajem wolnym od poliomyelitis. Eradykacja
poliomyelitis nastąpiła w wyniku systematycznie prowadzonych w ostatnich latach działań
przeciwepidemicznych polegających na wysokim wykonawstwie szczepień ochronnych
przeciwko polio (> 95% wśród podlegających szczepieniu), czynnym nadzorze nad ostrymi
porażeniami wiotkimi, a także na likwidacji w laboratoriach mikrobiologicznych materiałów
potencjalnie zakażonych szczepami dzikiego wirusa polio.
Ponieważ istnieje realne zagrożenie przywleczenia choroby z krajów, w których transmisja
dzikich szczepów wirusów nie została przerwana - WHO wymaga do czasu osiągnięcia
globalnego wykorzenienia choroby dalszej kontynuacji działań przeciwepidemicznych.
Obejmują one utrzymanie wysokiego poziomu zaszczepienia dzieci przeciw polio
oraz coroczne dokumentowanie braku krążenia dzikich wirusów polio w populacji poprzez
wiarygodny monitoring zachorowań przebiegających z ostrymi porażeniami wiotkimi u dzieci
w wieku do lat 15. Wg założeń programu eradykacji - wiarygodny monitoring to zbadanie
w ciągu roku w kierunku polio określonej liczby dzieci z ostrymi porażeniami wiotkimi
(co najmniej 1 dziecko na 100 000 dzieci do lat 15).
W 2007 roku na terenie województwa zarejestrowano 9 zachorowań przebiegających
z ostrymi porażeniami wiotkimi (przy wymaganych programem co najmniej sześciu).
Wszystkie zachorowania miały etiologię inną niż polio.
W związku z udziałem Polski w programie eliminacji odry wszystkie zachorowania
podejrzane o odrę objęte są nadzorem polegającym m.in. na przeprowadzaniu badań
serologicznych potwierdzających lub wykluczających chorobę. Zgodnie z założeniami
programu eliminacji odry każdego roku należy zbadać serologicznie co najmniej jedno
podejrzenie odry na 100 000 ludności tj. co najmniej 32 w przypadku województwa
123
małopolskiego. W ciągu roku w całym województwie diagnostykę serologiczną w kierunku
odry przeprowadzono w 16 przypadkach, z czego u 2 chorych wykryto przeciwciała
przeciwodrowe w klasie IgM - potwierdzające chorobę.
Obecnie w Polsce realizowana jest kolejna faza eliminacji odry, obejmująca izolację wirusa
odry i określenie jego charakterystyki genotypowej w celu odróżnienia szczepów rodzimych
od importowanych.
W związku z wprowadzeniem do programu szczepień ochronnych obowiązkowego
szczepienia przeciw odrze, śwince i różyczce i tym samym spełnieniu rekomendacji WHO
dotyczących powszechności szczepień przeciw tym chorobom - do programu eliminacji odry
została włączona różyczka. Będzie to skutkować koniecznością przeprowadzania badań
serologicznych również w kierunku różyczki. Eradykacja różyczki jest jednak jeszcze kwestią
dosyć odległą w czasie.
6. Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego
W ciągu roku zgłoszono 389 przypadków zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
(z wyłączeniem meningokokowych) i 43 zapalenia mózgu. Wśród zapaleń opon mózgowordzeniowych
dominowały
zachorowania
o
etiologii
wirusowej
(193
pzypadków)
oraz nieokreślonej (125 przypadków). Większość (72%) zgłoszonych zapaleń opon o etiologii
nieokreślonej pochodziła z terenu nowosądeckiego. Należy przypuszczać, że były
to nie diagnozowane zakażenia wirusowe. Spośród 71 bakteryjnych zapaleń czynnik
etiologiczny ustalono w 22 przypadkach. U 7 chorych rozpoznano etiologię pneumokokową,
jedno zachorowanie wywołane było przez Haemophilus influenzae b. Pozostałe miały inną
bakteryjną etiologię (gronkowcową, E. coli, Acinetobacter baumanni, Enterobacter cloacae,
Citrobacter freundii).
Wśród zapaleń mózgu było 15 przypadków zapalenia kleszczowego, 7 opryszczkowego
oraz pojedyncze o etiologii innej. W 13 przypadkach etiologii choroby nie ustalono.
Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego są ważnymi przyczynami trwałych powikłań
i zgonów. W woj. małopolskim z powodu neuroinfekcji zmarło 10 osób.
7. Posocznice
Od czasu wprowadzenia obowiązku zgłaszania posocznic tj. od 2002 roku liczba zgłaszanych
zachorowań każdego roku jest wyższa. W 2007 roku zarejestrowano 225 przypadków
(z wyłączeniem posocznicy meningokokowej), z czego ponad połowa wywołana
była
przez
bakterie
Gram-dodatnie,
głównie
124
gronkowce.
Bakterie
Gram-ujemne
były odpowiedzialne za jedną czwartą przypadków, w pozostałych (20%) etiologii
nie ustalono.
W stosunku do roku ubiegłego dwukrotnie wzrosła liczba posocznic gronkowcowych.
59 przypadków posocznicy dotyczyło noworodków.
Posocznice (z wyłączeniem posocznicy meningokokowej) były przyczyną 22 zgonów.
8. Inwazyjna choroba meningokokowa
Zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznice o etiologii meningokokowej określane są
jako inwazyjna choroba meningokokowa. Chorobę cechuje ciężki, gwałtowny przebieg,
możliwość występowania trwałych pochorobowych powikłań oraz poważne rokowanie.
W 2007 roku zarejestrowano 42 przypadki inwazyjnej choroby meningokokowej, w tym było
37 zachorowań potwierdzonych mikrobiologicznie. W postaci zapalenia opon mózgowo –
rdzeniowych przebiegało 15 zachorowań, w postaci posocznicy – 21, a u 6 chorych wystąpiły
objawy zapalenia opon i posocznicy łącznie. Najczęstszą przyczyną tych zakażeń
była Neisseria meningitidis typu B stwierdzona u 21 chorych. Siedem zachorowań
spowodowanych było typem C, a w trzech przypadkach wyizolowano typ W 135.
U 5 chorych pomimo diagnostyki przeprowadzonej w KOROUN - serotypu Neisseria
meningitidis nie określono. U kolejnych pięciu nie przeprowadzono pełnej diagnostyki
mikrobiologicznej (nie przesłano do KOROUN krwi i/lub płynu mózgowo-rdzeniowego
chorego). W jednym przypadku nie wykonano żadnego badania.
Zapadalność była zróżnicowana w zależności od wieku. Najwyższą zanotowano u dzieci
do 1 roku. W przebiegu choroby meningokokowej zmarło 7 osób, w tym było 4 dzieci i 3
osoby dorosłe. W każdym przypadku inwazyjnej choroby meningokokowej podejmowane są
przez Inspekcję Sanitarną działania przeciwepidemiczne w środowisku chorego. Osoby
z najbliższego otoczenia objęte zostają nadzorem epidemiologiczno-lekarskim polegającym
na zastosowaniu odpowiedniej profilaktyki antybiotykowej oraz w sytuacjach tego
wymagających na badaniu bakteriologicznym wymazów z gardła w kierunku obecności
meningokoków.
Jak wynika z badań Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych
Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN) od 2002 roku w Polsce obserwuje
się niepokojący wzrost liczby izolowanych meningokoków grupy C częściej wywołujących
epidemie i odpowiedzialnych za ciężko przebiegające zachorowania. Wprawdzie w całym
województwie w skali roku liczba tych zachorowań nieznacznie tylko wzrosła w porównaniu
z rokiem ubiegłym jednak z uwagi na częste występowanie bezobjawowego nosicielstwa
125
drobnoustrojów, możliwość epidemicznego szerzenia się choroby oraz fakt zidentyfikowania
w Polsce dotychczas nie występującego klonu o szczególnej zjadliwości i znacznej zdolności
do wywoływania ognisk epidemicznych – zakażenia te znajdowały się pod szczególnym
nadzorem Inspekcji Sanitarnej
Należy oczekiwać, że w przyszłości zakażenia wywoływane przez te drobnoustroje staną
się problemem epidemiologicznym w Polsce. Obecnie dostępne są szczepionki zapobiegające
zakażeniom powodowanym przez typ C. Brak jest natomiast szczepionki przeciw
meningokokom grupy B wywołującej więcej zachorowań.
9. Zapalenia płuc
Zapalenia płuc zostały objęte obowiązkiem zgłaszania w 2002 roku. Każdego roku rejestruje
się wzrastające liczby zgłoszonych zachorowań. W 2007 roku zgłoszono 5 287 przypadków
tj. ponad 3 000 więcej niż w roku poprzednim. 89,7% zgłoszeń dotyczyło chorych
hospitalizowanych.. W ciągu roku zgłoszono 67 zgonów spowodowanych zapaleniem płuc.
Śmiertelność wyniosła 1,3%.
Należy oczekiwać, że nadal nie wszystkie przypadki zapaleń płuc są zgłaszane.
10. Pokąsania przez zwierzęta
W 2007 roku zaszczepiono przeciw wściekliźnie 815 osób tj. około 40% wszystkich
zgłoszonych pokąsań przez zwierzęta. Żadna z osób poddana szczepieniom nie miała
kontaktu ze zwierzęciem chorym na wściekliznę. U osób tych przeprowadzono szczepienie
przeciw wściekliźnie z powodu niemożności wykluczenia choroby u zwierzęcia, lub z braku
możliwości poddania go obserwacji weterynaryjnej. Najczęściej podejmowano szczepienia
po pokąsaniu przez psy (73%), koty (16,4%) oraz myszy i szczury (łącznie 4,7%).
Szczepienia podejmowano także po pokąsaniach przez lisy (0,9%), wiewiórki (0,9%),
nietoperze (0,6%) i kuny (0,4%). Cztery osoby zostały poddane profilaktyce czynnej
z powodu zranień zadanych przez niedźwiedzia, pozostałe w wyniku ran kąsanych
odniesionych podczas kontaktu z koniem, jeleniem, sarną, łasicą, jeżem, królikiem, małpą,
lemurem, kretem, borsukiem, tchórzofretką i kozłem.
Wyższy w województwie wskaźnik zaszczepionych osób (24,9 na 100 000 ludności)
w porównaniu z Polską (18,5) przy braku na terenie województwa ognisk wścieklizny
u zwierząt oraz szczepienie osób pokąsanych przez zwierzęta domowe – świadczyć może
o ograniczonych możliwościach poddawania zwierząt obserwacji weterynaryjnej w kierunku
126
wścieklizny. Nie można wykluczyć też zbyt pochopnego podejmowania przez lekarzy decyzji
o konieczności zaszczepienia.
Rosnące w ostatnich latach liczby osób poddawanych profilaktyce przeciw wściekliźnie
po pokąsaniach przez bezpańskie psy i koty zmuszać powinna do rozwiązania problemu
wałęsających się zwierząt.
11. AIDS i zakażenia HIV
W ciągu roku zarejestrowano 7 nowych zachorowań na AIDS oraz 25 nowych nosicieli HIV.
Z powodu AIDS zmarło 5 osób.
Od początku rejestracji AIDS i zakażeń HIV tj. od 1989 roku do końca 2007 roku w woj.
małopolskim AIDS rozpoznano u 38 osób, zakażenie HIV wykryto u 161 osób
oraz stwierdzono 41 zgonów z powodu AIDS. Wśród chorych, zakażonych i zmarłych
dominowali mężczyźni.
12. Borelioza
W 2007 roku nastąpił dalszy wzrost zgłoszonych zachorowań na boreliozę. Zanotowano 833
zachorowania tj. o 200 przypadków (31,2%) więcej w porównaniu z rokiem ubiegłym.
Hospitalizacji wymagało 116 osób (14%). Zapadalność na boreliozę wyniosła 25,4 na 100
000 ludności i była nieznacznie wyższa od notowanej w kraju (20,8). Obserwowany
w ostatnich latach wzrost zachorowań na boreliozę w woj. małopolskim wynika zarówno
z częstszego występowania choroby jak i z częstszego jej rozpoznawania. Ważne
znaczeniema również coraz większa dostępność diagnostyki laboratoryjnej.
W występowaniu choroby obserwowana jest typowa sezonowość, z największym nasileniem
w miesiącach wiosennych i jesiennych.
13. Inne choroby
Zarejestrowano 3 zachorowania na tężec, z czego dwa zakończone zgonem. Wszystkie
dotyczyły osób powyżej 70 roku życia. Nie stwierdzono żadnego zachorowania na błonicę.
Zarejestrowano jeden śmiertelny przypadek choroby Creutzfeldta-Jakoba oraz jedno
zachorowanie na listeriozę również zakończone zgonem. W ciągu roku zgłoszono 427
zachorowań na świerzb. Zapadalność wyniosła 14,4 i była dwukrotnie niższa od notowanej
w Polsce. Zwracają uwagę duże różnice w występowaniu choroby w poszczególnych
powiatach województwa.
127
Podsumowanie
Analiza zgłoszonych zachorowań na choroby zakaźne w województwie małopolskim w 2007
roku w porównaniu z latami ubiegłymi wykazała wyraźny wzrost zachorowań na grypę
i infekcje grypopodobne. Wzrosła także znacząco liczba zgłoszonych zapaleń płuc, ospy
wietrznej, różyczki, biegunek u dzieci do lat 2 i boreliozy. Więcej zgłoszono zakażeń
ośrodkowego układu nerwowego i posocznic. Zwiększyła się też liczba zachorowań
na płonicę i świerzb. Nieznacznie wzrosła liczba zarejestrowanych salmoneloz.
Na poziomie zbliżonym do roku poprzedniego utrzymała się liczba nowowykrytych zakażeń
HCV oraz liczba osób poddanych profilaktyce przeciw wściekliźnie. Mniej zanotowano
zachorowań na świnkę, mniej rozpoznano również zapaleń wątroby typu B.
Zapadalność na większość chorób zakaźnych w województwie kształtowała się na poziomie
niższym lub zbliżonym do zapadalności notowanej w tym okresie w Polsce. Wyjątkiem była
grypa i infekcje grypopodobne oraz zakażenia ośrodkowego układu nerwowego.
Podobnie jak w roku poprzednim również obecnie najważniejszymi problemami
epidemiologicznymi woj. małopolskiego pozostają zakażenia wirusem zapalenia wątroby
typu C, grypa i infekcje grypopodobne, zespoły biegunkowe u dzieci do lat 2 oraz zatrucia
i zakażenia pokarmowe. Niekorzystnie przedstawia się sytuacja w zakresie zachorowań na
ospę wietrzną oraz w zakresie stosowania profilaktyki przeciw wściekliźnie.
Nowego znaczenia nabierają zakażenia meningokokowe w związku ze zidentyfikowaniem
serotypu C Neisseria meningitidis cechującego się znaczną zdolnością do epidemicznego
szerzenia się i powodowania ciężkich postaci zakażeń.
Wnioski:
1. Sytuacja epidemiologiczna woj. małopolskiego w zakresie chorób zakaźnych w 2007
roku w porównaniu z rokiem poprzednim była zdecydowanie mniej korzystna.
2. W najbliższych latach należy oczekiwać dalszego wzrostu znaczenia zakażeń
meningokokowych przebiegających w postaci ciężkich zachorowań z niekorzystnym
rokowaniem oraz z możliwością ich epidemicznego szerzenia się.
Konieczne może być zapewnienie szczepień ochronnym dzieciom i młodzieży z grup
podwyższonego ryzyka zachorowania.
3. Niezbędne jest określenie rzeczywistego rozpowszechnienia zakażeń HCV wśród
mieszkańców woj. małopolskiego.
128
4. Wzrasta znaczenie jeltowych zakażeń norowirusowych. Duża zaraźliwość choroby,
brak immunoprofilaktyki oraz swoistego leczenia w połączeniu z opornością wirusów
na działanie czynników fizycznych (chlorowanie, zamrażanie) może sprawić,
że wirusy te w najbliższych latach będą dominującym czynnikiem etiologicznym
zakaźnych nieżytów żołądkowo-jelitowych.
5. Nadal zwraca uwagę niewykorzystywanie nowoczesnej diagnostyki laboratoryjnej,
zwłaszcza molekularnej w rozpoznawaniu chorób zakaźnych, szczególnie tych
o ciężkim przebiegu i niekorzystnych następstwach.
Właściwa diagnostyka laboratoryjna chorób zakaźnych jest również podstawą
prowadzenia właściwego nadzoru epidemiologicznego nad chorobami zakaźnymi.
6. Konieczne jest upowszechnienie wśród lekarzy informacji o światowym programie
eliminacji odry i różyczki.
7. Ważne jest powszechniejsze stosowanie szczepień ochronnych w zapobieganiu
chorobom zakaźnym zwłaszcza u osób wyjeżdżających do krajów o odmiennej
sytuacji epidemiologicznej w zakresie chorób zakaźnych.
8. Konieczna jest poprawa w zakresie przestrzegania zasad aseptyki w niemedycznych
Zakładach wykonujących zabiegi z naruszeniem ciągłości powłok ciała.
9. W zakresie zapobiegania wściekliźnie u ludzi rozwiązania wymaga zarówno problem
bezpańskich zwierząt jak i organizacja obserwacji weterynaryjnej zwierząt w kierunku
wścieklizny.
Poprawy wymaga dostępność świadczeń z zakresu profilaktyki wścieklizny dla osób
tego wymagających oraz sposób kwalifikacji pokąsanych do szczepień.
10. Ważną rolę w profilaktyce chorób zakaźnych spełnia rzetelne upowszechnianie
wiedzy o chorobach zakaźnych w społeczeństwie.
Szczegółowe dane na temat chorób zakaźnych w województwie małopolskim zawarto
w załączniku nr 5 (a-l). Roczne sprawozdania MZ-54 i MZ-56 stanowią załącznik nr 6a
i nr 7a.
129
III.
1.
Ratownictwo medyczne w województwie małopolskim w 2008 roku
Centra powiadamiania ratunkowego9
W dniu 10 listopada 2006 roku Wojewoda Małopolski Zarządzeniem Nr 342/06 powołał
Zespół do opracowania koncepcji organizacji i funkcjonowania systemu ratownictwa
medycznego w województwie małopolskim w świetle zapisów ustawy z dnia 8 września 2006
roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 91, poz. 1410) oraz koordynacji
działań podejmowanych w tym zakresie.
Jednym z zadań Zespołu było koordynowanie i nadzorowanie działań podejmowanych
w celu utworzenia systemu ratownictwa medycznego na obszarze województwa
małopolskiego.
Ze względu na ograniczenia finansowe oraz brak aktów wykonawczych do ustawy
o
Państwowym
Ratownictwie
Medycznym,
dotyczących
struktury
organizacyjnej,
wyposażenia i wymogów technicznych mających powstawać na terenie województwa
małopolskiego
Centrów
Powiadamiania
Ratunkowego,
Zespół
podjął
decyzję
o usankcjonowaniu istniejącego stanu rzeczy w zakresie dysponowania numeru 112
na terenie poszczególnych powiatów województwa małopolskiego poprzez opracowanie
graficznego i tabelarycznego modelu funkcjonowania numeru 112 na terenie województwa
małopolskiego oraz zintegrowanych stanowisk dyspozytorskich i na tej podstawie, zgodnie
z art. 61 ustawy z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym,
podpisano porozumienia pomiędzy Wojewodą Małopolskim, a Komendantami Powiatowymi
Policji, Komendantami Powiatowymi Państwowej Straży Pożarnej i według załączników
nr 8(1-2) i 9(1-2).
9
opracowanie: Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego
130
W województwie małopolskim, do czasu utworzenia Centrum Powiadamiania
Ratunkowego,
przyjęto
okres
przejściowy,
w
trakcie
którego
zadania
CPR–u
są realizowane przez stanowiska dyspozytorskie aktualnie działające w komendach miejskich
i powiatowych PSP, w komendach miejskich i powiatowych Policji oraz w jednym przypadku
w Pogotowiu Ratunkowym w Olkuszu /razem 29 jednostek organizacyjnych/.
W okresie od 18-20 grudnia 2006 roku Wojewoda Małopolski podpisał:
-
17 porozumień z Komendantami Powiatowymi/Miejskimi Państwowej Straży Pożarnej
w miejscowościach: Bochni, Brzesku, Chrzanowie, Dąbrowie Tarnowskiej, Gorlicach,
Limanowej, Miechowie, Myślenicach, Nowym Sączy, Nowym Targu, Oświęcimiu,
Proszowicach, Suchej Beskidzkiej, Tarnowie, Wadowicach, Wieliczce, Zakopanem,
-
1 porozumienie z Dyrektorem Zespołu Opieki Zdrowotnej w Olkuszu - ze względu na
to, iż w powiecie olkuskim wywoływania numeru alarmowego „112” z telefonów
stacjonarnych obierane są przez dyspozytora medycznego ZOZ w Olkuszu,
-
11 porozumień z Komendantami Powiatowymi/Miejskimi Policji w miejscowościach:
Bochni, Brzesku, Chrzanowie, Dąbrowie Tarnowskiej, Krakowie, Limanowej,
Miechowie, Nowym Targu, Olkuszu, Oświęcimiu, Proszowicach.
Przedmiotem ww. porozumień jest powierzenie realizacji zadania w postaci przyjmowania
zgłoszeń z numeru alarmowego „112” i przekierowywanie tych zgłoszeń do właściwej
jednostki Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Pogotowia Ratunkowego.
Zgodnie z § 4 ww. porozumienia, wiąże ono Strony na czas nieoznaczony, nie dłużej
jednak niż do czasu uruchomienia Centrum Powiadamiania Ratunkowego, utworzonego
w
ramach
w Krakowie
struktury
organizacyjnej
Małopolskiego
Urzędu
Wojewódzkiego
/zgodnie z ustawą/ nie dłużej jednak niż do czasu podjęcia działania przez
Centrum Powiadamiania Ratunkowego działające w ramach struktury Małopolskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Krakowie lub nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2010 roku.
131
2.
Szpitalne oddziały ratunkowe (SOR-y)10
Szpitalny oddział ratunkowy jest to oddział będący komórką organizacyjną szpitala,
w rozumieniu przepisów ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, stanowiący jednostkę
systemu, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt. 1, udzielającą świadczeń opieki zdrowotnej
osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, spełniającą wymagania określone
w ustawie z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr
191, poz. 1410 z późn. zm.).
Przedmiotem świadczeń kontraktowanych dla SOR-u jest całodobowe udzielanie
świadczeń w trybie zagrożenia życia i zdrowia, obejmujące procedury diagnostyczno–
terapeutyczne, realizowane wobec ubezpieczonych kierowanych do SOR-u, stanowiący
zadaniową część działalności SOR-u, tzn. świadczenia dla pacjentów, których pobyt
w szpitalnym oddziale ratunkowym zakończył się wypisem ze szpitalnego oddziału
ratunkowego lub zgonem.
Szpitalny oddział ratunkowy, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia
15 marca 2007 roku w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego (Dz. U. Nr 55, poz. 365),
realizuje następujące zadania:
-
udziela
świadczeń
zdrowotnych,
polegających
na
wstępnej
diagnostyce
i podjęciu leczenia w zakresie niezbędnym do stabilizacji funkcji życiowych osób które,
znajdują się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.
Poniżej zamieszczono wykaz szpitalnych oddziałów ratunkowych, funkcjonujących na terenie
województwa małopolskiego, z którymi Małopolski Oddział Wojewódzki Narodowego
Funduszu Zdrowia w Krakowie podpisał kontrakty na 2008 rok.
10
132
Rozmieszczenie szpitalnych oddziałów ratunkowych na terenie województwa
małopolskiego (stan na 1 marca 2008 roku)
Posiadanie
kontraktu
Lp.
Nazwa jednostki
z MOW NFZ
w Krakowie
1
Szpital Powiatowy w Chrzanowie
+
2
Szpital Wojewódzki im. św. Łukasza SP ZOZ w Tarnowie
+
3
Szpital Powiatowy w Limanowej
+
4
SP ZOZ w Nowym Targu
+
5
SP ZOZ Szpital Powiatowy w Bochni
+
6
SP ZOZ w Myślenicach
+
7
Szpital Specjalistyczny im. S. Żeromskiego SP ZOZ w Krakowie
+
8
Szpital Powiatowy im. T. Chałubińskiego w Zakopanem
+
9
ZZOZ w Oświęcimiu
+
10 Szpital Specjalistyczny im. H. Klimontowicza w Gorlicach
+
11 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. L. Rydygiera w Krakowie
+
12 ZOZ w Suchej Beskidzkiej
+
13 SP ZOZ w Brzesku
+
14 ZOZ MSWiA w Krakowie
+/+
15 ZOZ w Olkuszu
+
16 Miejski Szpital Specjalistyczny im. G. Narutowicza w Krakowie
+
17 5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ w Krakowie
+/+
18 Szpital św. Anny w Miechowie
+
19 Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie
+
20 SP ZOZ im. J. Śniadeckiego w Nowym Sączu
+
21 ZZOZ w Wadowicach
+
+ oddział podpisał kontrakt z MOW NFZ w Krakowie od dnia 1.07.2007 r. do 31.12.2009 r.
+/+ oddział podpisał kontrakt z MOW NFZ w Krakowie od dnia 1.01.2007 r. do 31.12.2009 r.
133
Liczba łóżek w szpitalnych oddziałach ratunkowych
na terenie województwa małopolskiego (stan na dzień 31.XII.2006 r.)
Lp.
Nazwa i adres zakładu
Województwo małopolskie
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
Szpital Specjalistyczny im. St. Żeromskiego
Kraków, os. Na Skarpie 66
Szpital Miejski Specjalistyczny im. G. Narutowicza
Kraków, ul. Prądnicka 35-37
Wojewódzki Szp. Specjalistyczny im. L. Rydygiera
Kraków, oś. Złota Jesień 1
Uniwersytecki Szpital Dziecięcy
Kraków, ul. Wielicka 265
Krakowskie Pogotowie Ratunkowe
Kraków, ul. Łazarza 14
5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką
Kraków, ul. Wrocławska 1-3
ZOZ Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji
Kraków, ul. Kronikarza Galla 25
SPZOZ im. J.Śniadeckiego
Nowy Sącz, ul. Młyńska 10
Szpital Wojewódzki im. św. Łukasza SPZOZ
Tarnów, ul. Lwowska 178a
SP ZOZ w Bochni "Szpital Powiatowy"
Bochnia, ul. Krakowska 31
SP ZOZ w Brzesku - Szpital Powiatowy im. L. Rydygiera
Brzesko, ul. Kościuszki 68
Chrzanów, ul. Topolowa 16
Szpital Specjalistyczny im. H. Klimontowicza
Gorlice, ul. Węgierska 21
Limanowa, ul. Piłsudskiego 61
Szpital św. Anny w Miechowie
Miechów, ul. Szpitalna 3
SPZOZ w Myślenicach - Szpital
Myślenice, ul. Szpitalna 2
SPZOZ w Nowym Targu
Nowy Targ, ul. Szpitalna 14
ZOZ - Szpital Powiatowy w Olkuszu
Olkusz, Al. 1000-lecia 13
ZZOZ w Oświęcimiu Szpital Powiatowy im. św. Maksymiliana
Oświęcim, ul. Wysokie Brzegi 4
ZOZ w Suchej Beskidzkiej-Szpital im. dr J.Gawlika
Sucha Beskidzka, ul. Szpitalna 22
Szpital Powiatowy im. Tytusa Chałubińskiego
Zakopane, ul. Kamieniec 10
Źródło: Małopolskie Centrum Zdrowia Publicznego na podstawie sprawozdania MZ-29
134
Liczba łóżek stan
na dzień
31.XII.2006
164
8
15
6
5
12
7
12
10
16
8
6
8
8
4
6
6
10
3
8
2
4
3.
Zespoły ratownictwa medycznego11
Zespół ratownictwa medycznego to jednostka systemu, o której mowa w art. 32 ust. 1
pkt 2 ustawy z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym
(Dz. U. Nr 191, poz. 1410 z późn. zm.), na którą świadczenia z dysponentem jednostki
zawarto umowę na wykonywanie medycznych czynności ratunkowych, podejmująca
medyczne czynności ratunkowe w warunkach pozaszpitalnych, spełniająca wymagania
określone w ustawie.
Zespół ratownictwa medycznego wyposażony jest w specjalistyczny środek transportu
sanitarnego, spełniający cechy techniczne i jakościowe określone w Polskich Normach
przenoszących europejskie normy zharmonizowane.
Zespoły ratownictwa medycznego, zgodnie z art. 36 ust. 1 ww. ustawy, dzielą się na:
-
zespoły specjalistyczne, w skład których wchodzą co najmniej trzy osoby uprawnione
do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym lekarz systemu oraz
pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny;
-
zespoły podstawowe, w skład których wchodzą co najmniej dwie osoby uprawnione
do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym pielęgniarka systemu
lub ratownik medyczny:
Zgodnie z art. 63 ww. ustawy dysponenci zespołów ratownictwa medycznego
dostosują skład tych zespołów do wymagań, o których mowa w art. 36 ust.1 ww. Ustawy,
do dnia 31 grudnia 2010 roku.
W skład zespołu ratownictwa medycznego, o których mowa w ust. 1, wchodzi
kierowca, w przypadku, gdy żaden z członków zespołu ratownictwa medycznego nie posiada
prawa jazdy kategorii B oraz nie spełnia warunków, o których mowa w art. 95a ust. 1 ustawy
z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz.908
z późn. zm).
Tabela, obrazująca rozmieszczenie ambulansów w województwie małopolskim,
w 2006 r., z uwzględnieniem danych dotyczących:
-
miejsc stacjonowania,
-
rejonów operacyjnych,
-
obsługiwanej populacji,
-
parametrów czasu dotarcia na miejsce zdarzenia,
-
odległości od najdalej wysuniętej miejscowości
11
135
stanowi załącznik nr 10 do niniejszego opracowania.
Dane, dotyczące ratownictwa medycznego w Małopolsce w 2007 r., obrazuje, tabela –
załącznik nr 11.
4.
Rozmieszczenie zakładów opieki stacjonarnej w województwie małopolskim12
Szczegółowe informacje na temat rozmieszczenia i zasobów zakładów opieki
stacjonarnej (publicznych ogólnych, publicznych psychiatrycznych, publicznych ogólnych
podległych
Ministerstwu
Obrony
Narodowej,
Ministerstwu
Spraw
Wewnętrznych
i Administracji, niepublicznych ogólnych, niepublicznych psychiatrycznych, publicznych
i niepublicznych opieki długoterminowej) w województwie małopolskim według stanu
na dzień 31.XII.2006 r. zostały zawarte w załączniku nr 12. Informacje o wyposażeniu
w sprzęt medyczny publicznych i niepublicznych szpitali ogólnych województwa
małopolskiego zawiera załącznik nr 13.
5.
Organizacja łączności alarmowej
Środki łączności znajdujące się w dyspozycji Wojewódzkiego Centrum Zarządzania
Kryzysowego13
Podstawową formą łączności używaną przez Wojewódzkie Centrum Zarządzania
Kryzysowego jest sieć telefoniczna TPSA. Centralki telefoniczne, znajdujące się
na wyposażeniu WCZK, posiadają zaprogramowane numery telefonów, umożliwiające
szybkie połączenie z Powiatowymi Centrami Zarządzania Kryzysowego oraz innymi
podmiotami, mogącymi brać udział w procesie reagowania kryzysowego. Centrum
Zarządzania Kryzysowego (CZK) Wojewody Małopolskiego posiada dostęp do central
telefonicznych MSWiA, MON oraz PKP. Dostęp do tych sieci możliwy jest również poprzez
sieć TPSA. WCZK posiada sztywne łącze do Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie,
Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie, Komendy Miejskiej
Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie oraz Zakładu Energetycznego w Krakowie oraz
stacji TVP Kraków i rozgłośni Radia Kraków.
12
13
opracowanie: Małopolskie Centrum Zdrowia Publicznego
136
System łączności radiotelefonicznej realizowany jest w „Sieci Radiotelefonicznej
Zarządzania Kryzysowego Wojewody Małopolskiego”.
Celem działania sieci radiotelefonicznej jest w szczególności zapewnienie łączności radiowej
na potrzeby ostrzegania i alarmowania ludności w czasie wystąpienia nadzwyczajnych
zagrożeń w następujących relacjach: Wojewoda - Starosta oraz Starosta - Burmistrz, Wójt
na terenie województwa małopolskiego.
Sieć radiotelefoniczna zarządzania kryzysowego Wojewody Małopolskiego została
utworzona na podstawie Decyzji nr 6/2000 Dyrektora Departamentu Rozwoju Informatyki
i Systemu Rejestrów Państwowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji
w sprawie przydziału częstotliwości radiowych i zezwolenia na używanie urządzeń
radiokomunikacyjnych
oraz
podlega
ustawie
z
dnia
16
lipca
2004
„Prawo
Telekomunikacyjne” ( Dz. U. z 2004 Nr 171 r. poz.1800).
Organizację systemu określa Zarządzenie Nr 123/02 Wojewody Małopolskiego z dnia
7 czerwca 2002 r w sprawie funkcjonowania łączności radiotelefonicznej dla potrzeb
zarządzania kryzysowego na obszarze województwa małopolskiego.
Łączność
radiowa
w
Wojewódzkim
Centrum
Zarządzania
Kryzysowego
stanowi
alternatywną formę łączności. W województwie małopolskim obejmuje ona wszystkie 182
urzędy gmin oraz wszystkie starostwa powiatowe. Wojewódzkie Centrum Zarządzania
Kryzysowego
w
Sieci
Radiotelefonicznej
Zarządzania
Kryzysowego
Wojewody
Małopolskiego utrzymuje łączność z 19 powiatami ziemskimi, 3 miastami na prawach
powiatu oraz Oddziałami Zamiejscowymi Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania
Kryzysowego w Tarnowie i Nowym Sączu. Starostwa powiatowe w sieci powiatowej
utrzymują łączność radiową z urzędami gmin na własnym terenie.
Została ona skonfigurowana w następujące relacje:
1. sieć radiowa zarządzania Wojewody w relacji: Centrum Zarządzania Kryzysowego
Wojewody (CZKW) – Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego (PCZK),
2. sieci radiowe zarządzania powiatu w relacji: Powiatowe Centra Zarządzania
Kryzysowego – Gminy,
3. sieć radiowa koordynacji ratownictwa – realizowana jest na bazie sieci
radiotelefonicznych zarządzania Wojewody obsługiwanej przez Centrum Zarządzania
Kryzysowego Wojewody oraz zarządzania powiatu obsługiwanej przez Powiatowe
Centra Zarządzania Kryzysowego umiejscowione w Starostwach lub Komendach
Powiatowych Państwowej Straży Pożarnej oraz sieciach radiowych; KW PSP i KP
PSP,
137
4. sieć współdziałania ogólnopolska – (pracująca w systemie otwartym – tylko
transmisja głosu) przewidziana jest do utrzymywania łączności w sieci otwartej
pomiędzy stacją główną umiejscowioną CZKW, a jednostkami współdziałania na
terenie województwa oraz z sąsiednich województw w zakresie alarmowania
i współdziałania sił ratowniczych,
5. sieć alarmowania – przewidziana jest do uruchamiania na szczeblu powiatowym
(aktualnie na poziomie UM i UG) radiowych systemów alarmowych wraz z syrenami
elektromechanicznymi za pomocą central alarmowych sterowania radiowego
pracujących w systemie RCA –2000 lub DSP – 50.
W czasie powołania Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego istnieje
możliwość
organizowania
łączności
współdziałania
w
sieciach
na
poziomie
wojewódzkim: KW Państwowej Straży Pożarnej, KW Policji, Służby Zdrowia
( Pogotowie Ratunkowe).
Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody zostało wyposażone w anteny
i instalacje antenowe przystosowane do łączności radiowej z służbami ratowniczymi
w relacji; Centrum Zarządzania Kryzysowego – Stanowiska Dowodzenia KW PSP,
KW Policji, Służby Zdrowia.
Poza powyższymi systemami WCZK posiada łączność w sieci telefonii komórkowej
oraz łączność internetową.
Niezależnie od powyższego WCZK wyposażone jest w urządzenia łączności
specjalnej umożliwiające szybkie przekazywanie informacji w sieci łączności telefonicznej
i elektronicznej – rządowej.
Od dnia 1 stycznia 2007 roku w Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody
działają, zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie
Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410) lekarze koordynatorzy ratownictwa medycznego.
Lekarze koordynatorzy ratownictwa medycznego oprócz łączności telefonicznej,
faksowej i e-mailowej, posiadają radiostację CPR - 1 (Radiotelefon Motorola GM 360).
Poprzez
radiotelefon
mogą
się
łączyć
z
jednostkami
ratownictwa
medycznego
w poszczególnych powiatach województwa małopolskiego, a także szpitalnymi oddziałami
ratunkowymi, zlokalizowanymi na terenie Miasta Krakowa, Lotniczym Pogotowiem
Ratunkowym oraz Wojewódzką Stacją Krwiodawstwa w Krakowie.
Natomiast jednostki ratownictwa medycznego w powiatach mają bezpośrednią łączność
z ambulansami na danym terenie. Łączność jest utrzymywana przez całą dobę.
138
Koordynacja łączności w służbie zdrowia14
Operator krajowej sieci łączności radiowej służby zdrowia, zgodnie z poleceniem
Ministra Zdrowia, usytuowany jest przy Lotniczym Pogotowiu Ratunkowym w Warszawie.
Koordynacja spraw łączności obejmuje zagadnienia łączności: radiowej. Koordynację
spraw łączności na szczeblu krajowym realizuje operator krajowy sieci radiowej.
Do zadań koordynatora krajowego w zakresie łączności radiowej należy:
-
uzyskiwanie w Urzędzie Regulacji Telekomunikacji i Poczty zezwolenia na używanie
kanałów radiowych w służbie zdrowia,
-
dokonywanie przydziału kanałów radiowych poszczególnym jednostkom na terenie kraju
za pośrednictwem koordynatora wojewódzkiego,
-
zbieranie uwag i wniosków w zakresie łączności z jednostek służby zdrowia,
opracowywanie wytycznych w zakresie łączności i przekazywanie ich, po zatwierdzeniu,
do realizacji w poszczególnych województwach,
-
sprawowanie nadzoru nad funkcjonowaniem łączności za pośrednictwem koordynatorów
wojewódzkich.
Koordynację spraw łączności w województwie sprawuje koordynator z ramienia
wojewody. Realizację zagadnień łączności radiowej, instalowanie urządzeń radiowych oraz
ich serwisowanie należy powierzyć wyznaczonej jednostce (pogotowiu ratunkowemu,
kolumnie transportu lub szpitalowi), względnie, w formie zleconej, innej jednostce
specjalistycznej.
Do zadań koordynatora wojewódzkiego należy:
-
ustalanie sposobu organizacji łączności radiowej w jednostkach służby zdrowia
na terenie województwa,
-
dokonywanie przydziału kanałów radiowych służby zdrowia na terenie województwa,
-
nadzorowanie realizacji przyjętych ustaleń w zakresie łączności,
-
nadzorowanie
funkcjonowania
łączności
w
jednostkach
służby
na terenie województwa,
-
14
ścisła współpraca z koordynatorem krajowym łączności w służbie zdrowia.
opracowanie: Wojewódzki Koordynator ds. łączności radiowej w służbie zdrowia
139
zdrowia
Plan modernizacji i poprawy łączności radiowej na rok 2007/200815
Na koniec 2007 roku wszystkie jednostki realizujące zadania z zakresu ratownictwa
medycznego w województwie małopolskim posiadały aktualne pozwolenia radiowe w paśmie
częstotliwości używanych przez służbę zdrowia.
W celu dalszej modernizacji resortowej radiotelefonicznej łączności radiowej planuje
się poprawę zasięgów radiowych pomiędzy dyspozytorem medycznym a poszczególnymi
zespołami
ratownictwa
medycznego.
Jest
to
możliwe
dzięki
zastosowaniu
radioprzemienników, które dzięki odpowiednio dobranej lokalizacji pozwolą na zwiększenie
zasięgu radiowego pomiędzy dyspozytorem medycznym a Zespołami Ratownictwa
Medycznego (ambulanse). Obecnie takie rozwiązania stosują stacje pogotowia ratunkowego
w następujących powiatach: krakowskim, limanowskim, nowotarskim, nowosądeckim,
myślenickim.
W 2008 roku planuje się uruchomienie radioprzemiennika dla powiatu olkuskiego
i wielickiego. Ukształtowanie terenu w ww. powiatach jest bardzo niekorzystne
dla łączności radiowej w paśmie częstotliwości używanych przez służbę zdrowia. Dzięki
zastosowaniu radioprzemiennika, zwiększającego możliwości komunikacji radiotelefonicznej
łączność radiowa na terenie ww. powiatów znacząco się poprawi.
Celem poprawy pracy dyspozytora medycznego sugeruje się stopniowe wdrażanie
do eksploatacji komputerowych programów wspomagających. Ponadto dodatkowo wskazane
jest wprowadzanie nowych technologii, takie jak: GPS czy terminale statusów.
Wprowadzenie systemu pozycjonowania i monitorowania zespołów ratownictwa medycznego
pozwala na skrócenie czasu dojazdu do miejsca zdarzenia jak i zwiększa dyscyplinę ZRM.
Dzięki systemowi GPS dyspozytor ma możliwość śledzenia na mapie cyfrowej miejsca,
w którym aktualnie znajduje się ambulans.
W 2007 roku na stanowisku dyspozytora medycznego pogotowia Myślenice została dokonana
modernizacja systemu informatycznego i systemu łączności radiowej. Wdrożono nowy
program SWD, tzn. „System Wspomagania Dowodzenia”. Wszystkie zespoły ratownictwa
medycznego zostały wyposażone w nowe terminale statusów wraz z modułem lokalizacji
pojazdów GPS.
15
140
Kanały radiowe służby zdrowia16
Numery resortowe kanałów na jakich pracują jednostki ratownictwa medycznego na terenie
województwa małopolskiego obrazuje mapa stanowiąca załącznik nr 14.
6. Jednostki współdziałające z systemem
1)
Państwowa i Ochotnicza Straż Pożarna oraz grupy specjalistyczne17
Na terenie województwa małopolskiego funkcjonują następujące jednostki
organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej:
1. Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie,
2. Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie wraz z Jednostką
Ratowniczo-Gaśniczą,
3. 3 Komendy Miejskie Państwowej Straży Pożarnej,
4. 16 Komend Powiatowych Państwowej Straży Pożarnej, w ramach których funkcjonuje
ogółem 32 Jednostek Ratowniczo-Gaśniczych, na bazie trzynastu z nich utworzono
specjalistyczne grupy ratownicze tj.:
-
4 specjalistyczne grupy ratownictwa chemiczno-ekologicznego,
-
2 specjalistyczne grupy wysokościowe,
-
3 specjalistyczne grupy wodno-nurkowe,
-
1 specjalistyczna grupa poszukiwawczo-ratownicza,
-
1 zastęp specjalizujący się w działaniach powodziowych,
-
1 zastęp ratownictwa technicznego i drogowego,
-
1 zastęp ratowniczy do usuwania skutków katastrof budowlanych.
Rozmieszczenie jednostek PSP – załącznik nr 15.
Objaśnienia
WSKR - Wojewódzkie Stanowisko Koordynacji Ratownictwa,
PSK - Powiatowe Stanowisko Kierowania,
MSK - Miejskie Stanowisko Kierowania,
PA - Punkt Alarmowy.
16
17
opracowanie: Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej
141
*) - Zmiana służbowa –
strażacy wykonujący zadania służbowe i pełniący dyżur
w tym samym czasie
**) -
Zastęp ratowniczy –
pododdział liczący od trzech do sześciu ratowników,
w tym dowódca, wyposażony w pojazd przystosowany do realizacji zadania ratowniczego
Załącznik nr 16 zawiera wykaz sprzętu ratowniczego, będącego w posiadaniu
jednostek PSP.
Objaśnienia
*)
- cysterny nie są przystosowane do przewozu wody pitnej
**) - w tym również samochody ratownictwa drogowego, dźwigi oraz do przewozu grupy
poszukiwawczo - ratowniczej
***) - zestawy ratownictwa medycznego stosowane w Państwowej Straży Pożarnej
Wykaz JRG zlokalizowanych poza siedzibami Komend Miejskich/Powiatowych
Jednostka
Adres
Telefony
JRG 1 Kraków
ul. Westerplatte 19, 31-033 Kraków
012-422-86-81.
JRG 2 Kraków
ul. Rzemieślnicza 10, Kraków
012-266-39-98
JRG 3 Kraków
ul. Zarzecze 106, Kraków
012-639-91-00
JRG 4 Kraków
ul. Obrońców Modlina 2, Kraków
012-653-23-65
JRG 5 Kraków
ul. Wyki 3, Kraków
012-415-33-17
JRG 6 Kraków
ul. Aleksandry 2, Kraków
012-657-99-51
JRG 7 Kraków
ul. Rozrywka 27 Kraków
012-418 27 62
JRG Skawina
ul. Piłsudskiego 20, Skawina
012-276-39-98
JRG 1 Nowy Sącz
ul. Grybowska 3, Nowy Sącz
018-443-55-55
JRG 2 Nowy Sącz
ul. Węgierska 188, Nowy Sącz
018-442-99-93
JRG Krynica
ul. Piłsudskiego 56, Krynica Zdrój
018-471-23-33
JRG Nowy Targ
ul. Ludźmierska 29, Nowy Targ
018-266-70-89
JRG Rabka
ul. Piłsudskiego 2, Rabka Zdrój
018-267-64-10
JRG Wolbrom
ul. 1 Maja 100, Wolbrom
032-647-25-70
JRG Andrychów
ul. Krakowska 84, Andrychów
033-875-62-34
Zestaw ratowniczy PSP-R1
Zestaw ten zapewnia wykonywanie czynności ratowniczych zgodnych z wytycznymi
realizacji zadań ratowników Krajowego Systemu Ratowniczo - Gaśniczego, opracowanych
zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 stycznia
142
1999 roku, także z "Założeniami ratownictwa medycznego w KSR-G" zatwierdzonych
w kwietniu 1998 roku przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej.
W skład zestawu ratowniczego PSP-R1 wchodzi:
Zakres czynności
Zabezpieczenie lub/i przywrócenie
drożności dróg oddechowych
Rodzaj sprzętu
a/ komplet rurek ustno-gardłowych 00, 0, 1, 2, 3, 4 Gudela
b/ ssak mechaniczny ręczny Laerdala V-VAC; dwa pojemniki na wydzieliny, łącznik i
cewnik
Prowadzenie oddechu kontrolowanego a/ worek silikonowy samorozprężalny Laerdala z maskami nr 3-4 i 4-5 oraz
lub wspomaganego oraz tlenoterapii rezerwuarem tlenu, zastawkami pacjenta i rezerwuaru, filtry bakteryjne 5 szt.
b/ butla tlenowa aluminiowa 2,7l Luxfer z możliwością napełnienia do 200 barów +
reduktor z szybkozłączem typu AGA O2 z przepływomierzem obrotowym 0-25l/min
wersja standard DIN i przewodem tlenowym, przewód tlenowy 10m
c/ 2 zestawy do tlenoterapii biernej (dla dorosłych i dla dzieci)
Zapewnienie komfortu termicznego koc ratunkowy przeciwwstrząsowy foliowy 5 szt.
Tamowanie krwotoków i opatrywanie 1. Zestaw opatrunkowy
ran
2 szt.
opatrunek osobisty
5 szt.
kompres gazowy jałowy 9x9
5 szt.
kompres gazowy jałowy 5x5
2 szt.
gaza opatrunkowa jałowa 1m2
2 szt.
gaza opatrunkowa jałowa 1/4 m2
opaski opatrunkowe dziane wąskie
4 szt.
opaski opatrunkowe dziane szerokie
8 szt.
chusta trójkątna
4 szt.
bandaż elastyczny o szer. 10 cm
3 szt.
bandaż elastyczny o szer. 12 cm
3 szt.
2 szt.
siatka opatrunkowa CODOFIX rozmiar 1
2 szt.
2 szt.
2 szt.
1 szt.
przylepiec z opatrunkiem 6 cm x 1 m
przylepiec bez opatrunku 5 cm x 5 m
2 szt.
2.Zestaw uzupełniający:
plastikowy pojemnik do płukania gałki ocznej
1 szt.
rękawiczki lateksowe jednorazowe
5 par
worek plastikowy na odpady 20 l
2 szt.
folia do przykrywania zwłok
3 szt.
płyn do dezynfekcji rąk - opakowanie 250 ml
1 szt.
nożyczki opatrunkowe z kulką
1 szt.
nóż do cięcia pasów z młotkiem
1 szt.
Unieruchamianie złamań oraz
podejrzeń złamań i zwichnięć
Opatrywanie oparzeń
a/ kołnierz regulowany firmy Laerdal "Stifneck Select"
3 szt.
kołnierz pediatryczny firmy Laerdal "Stifneck Pediatric"
1 szt.
kołnierz pediatryczny firmy Laerdal "Stifneck Baby No-neck"
1 szt.
b/deska "BaXstrap" firmy Laerdal z pasami mocującymi
(4 szt. w komplecie) i uniwersalnym unieruchomieniem głowy Speed Blocks
c/ zestaw szyn kramera ( w oddzielnej torbie)
zestaw opatrunków hydrożelowych po 4 sztuki: 10x10; 20x45, opatrunek hydrożelowy
na twarz
Zestaw ratowniczy PSP-R0
Zestaw ratowniczy z wyposażeniem jak PSP - R1 jednak bez sprzętu do prowadzenia oddechu
kontrolowanego lub wspomaganego oraz tlenoterapii.
Zestaw ratowniczy PSP - R2
Zestaw ratowniczy z wyposażeniem jak PSP - R1 doposażony o defibrylator automatyczny.
Na terenie województwa małopolskiego funkcjonują jednostki ochotniczych straży,
włączonych do KSRG, których wykaz znajduje się w załączniku 17.
143
2)
Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe18
Grupa Podhalańska GOPR
CENTRUM KOORDYNACJI RATOWNICTWA GÓRSKIEGO
STACJA CENTRALNA GRUPY PODHALAŃSKIEJ GOPR
34-700 Rabka-Zdrój al. 1000 Lecia 1
tel. alarm. 985
nr ratunkowy w górach 601 100 300
tel. (0 18) 26 76 880 ; tel./ fax. (0 18) 26 76 458
www. gopr-podhale.pl
e-mail: [email protected]
e-mail: [email protected]
Obszar Działania Grupy:
Od południowo-wschodnich stoków Babiej Góry, Orawę, Pasmo Polic, Część Beskidu
Żywieckiego Beskid Wyspowy, Gorce, część Beskidu Sądeckiego aż po całe Pieniny
powierzchnia:
4.200 km2
szlaki turystyczne:
1.500 km
Obejmuje powiaty w podziale na gminy:
Powiat Nowotarski
Gminy miejskie: Nowy Targ, Szczawnica
Gminy miejsko – wiejskie: Rabka-Zdrój
Gminy wiejskie: Czarny Dunajec, Czorsztyn Jabłonka, Krościenko n/Dunajcem, Lipnica
Wielka, Łapsze Niżne, Nowy Targ, Ochotnica, Dolna Raba Wyżna, Spytkowice, Szaflary
Miasta Nowy Targ, Szczawnica, Rabka – Zdrój
Powiat limanowski
Gminy miejskie: Limanowa, Mszana Dolna
Gminy wiejskie: Dobra, Jodłownik, Kamienica, Laskowa, Limanowa, Łukowica, Mszana
Dolna, Niedźwiedź, Słopnice, Tymbark
Miasta Limanowa, Mszana Dolna
18
opracowanie: Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe
144
Powiat Myślenicki
Gminy miejsko – wiejskie: Dobczyce, Myślenice, Sułkowice
Gminy wiejskie: Lubień, Pcim, Raciechowice, Siepraw, Tokarnia, Wiśniowa
Miasta Dobczyce, Myślenice, Sułkowice
Powiat Suski
Gminy miejskie: Jordanów
Gminy wiejskie: Bystra-Sidzina, Jordanów
Powiat Bocheński
Gminy miejskie: Bochnia
Gminy miejsko – wiejskie: Nowy Wiśnicz
Gminy wiejskie: Bochnia, Drwina, Lipnica Murowana, Łapanów, Rzezawa, Trzciana,
Żegocina
Miasta Bochnia, Nowy Wiśnicz
Powiat Nowosądecki
Gminy wiejskie: Chełmiec, Łącko, Łososina Dolna
Powiat Brzeski
Gminy wiejskie: Iwkowa, Gnojnik
SEKCJE OPERACYJNE:
Rabka-Orawa; Niedźwiedź; Limanowa; Kamienica; Ochotnica; Szczawnica; Krościenko;
Nowy Targ
STACJE RATUNKOWE - całoroczne:
Turbacz (schr.), Limanowa , Szczawnica, Długa Polana, Kamienica , Krościenko,
Niedźwiedź Ochotnica , Bereśnik (schr) Maciejowa (schr.), Hala Krupowa (schr.), ,
Kamionna (schr.), Durbaszka (schr.),
STACJE RATUNKOWE - sezonowe:
Zaryte; Maciejowa; Spytkowice; Śnieżnica; Tobołów; Kamionna; Szczawa; Lubomierz;
Jaworki; Palenica; Kluszkowce; Niedzica; Klikuszowa.
Posiadane zasoby sprzętowe – zgodne z załącznikiem nr 18.
Jednostki Pogotowia z którymi nawiązana została współpraca to:
145
Pogotowie Ratunkowe w Limanowej, Myślenicach oraz Nowym Targu , z którym zostało
podpisane porozumienie w roku 2000.
Zakres współpracy z Pogotowiem Ratunkowym:
Współpraca opiera się na Porozumieniu w sprawie realizacji zadań całodobowej
służby dyżurnej Centrum Powiadamiania Ratunkowego z dnia 26.04.2000 r.
System działania łączności telefonicznej, radiowej i GPS na całym obszarze działania Grupy
Podhalańskiej poprzez nowoczesne Centrum Koordynacji Ratownictwa Górskiego w RabceZdrój przez 24 h.
Od wielu lat współpracujemy z Pogotowiem Ratunkowym, mimo że nie należy to do
podstawowej działalności ratownictwa górskiego.
W związku z ukształtowaniem terenu współpraca G.P.GOPR z Pogotowiem Ratunkowym
jest bardzo ścisła przez cały rok, a zwłaszcza zimą. Ratownicy Grupy Podhalańskiej GOPR
posiadają uprawnienia do udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy uzyskując tytuł
ratownika po ukończonym kursie w Centrum Szkoleń Medycznych GOPR.
W obrębie działania Grupy Podhalańskiej znajdują się trudno dostępne przysiółki i osady
górskie zamieszkałe przez miejscową ludność, do której w razie potrzeby udzielenia pomocy
w sprzyjających warunkach można dotrzeć tylko pojazdem terenowym, a bywa, że można
tam dojść tylko pieszo. Nasi ratownicy są zawsze gotowi do wyjazdu w teren na wezwanie
dyspozytora Pogotowia Ratunkowego.
Oprócz współpracy z Pogotowiem Ratunkowym ściśle współpracujemy ze Strażą Pożarną,
z którą podpisaliśmy stosowne umowy o współpracy, oraz Strażą Graniczną i Policją.
146
Grupa Krynicka GOPR
Obszar działania
Grupa Krynicka jest jedną z siedmiu Grup Regionalnych GOPR działających w Polsce,
obejmuje swoją działalnością ratowniczą rozległy teren Beskidu Sądeckiego i Niskiego
od Krempnej k/Żmigrodu po Przehybę nad Szczawnicą i jest to 2011 km² na długości około
150 km głównego szlaku beskidzkiego.
Posiadane zasoby sprzętowe
Środki transportu:
-
samochody terenowe 3 szt. w tym:
UAZ 452 / blaszak/
r. produkcji 1992
Land Rover
r. produkcji 1997
Land Rover
r. produkcji 1999
-
samochód osobowy SKODA OCTAVIA COMBI 4x4 rok produkcji 2002
-
czterokołowce Honda TRX Foreman 400 r. produkcji 1998 + 2 przyczepy do transportu
poszkodowanych
-
skutery śnieżne 5 szt. w tym :
2 szt Bearcat
r. produkcji 2004, 2005
2 szt. AlPINE III
r. produkcji 1996, 2000
1 szt. ARCTICAT
r. Produkcji 2006
147
Radiołączność:
Grupa Krynicka posiada system łączności radiowej w paśmie 80 MHz oparty na sprzęcie
firmy MOTOROLA, który poprzez sieć stacji retransmisyjnych zapewnia łączność na całym
terenia działania Grupy. Posiadany sprzęt z uwagi na pasmo radiowe 80 MHz, w którym
pracuje jest niekompatybilny ze systemem łączność pogotowia ratunkowego pracującego
w paśmie 160 Mhz.
Na wyposażeniu Stacji Centralnej Grupy Krynickiej znajduje się specjalistyczny sprzęt
do transportu poszkodowanych:
-
nosze francuskie
2 szt. (do ratownictwa jaskiniowego i wysokościowego)
-
wózek alpejski
2 szt. (transport letni w terenie)
-
deska kanadyjska
5 szt. (transport zimowy)
-
akia
4 szt. (transport zimowy)
-
pulki
1 szt. (transport zimowy – możliwość holowania za skuterem
śnieżnym)
sprzęt medyczny:
-
zestaw tlenowy
2 szt.
-
aparaty Ambu:
2 szt.
-
deska ortopedyczna
3 szt.
-
deska ortopedyczna z funkcją noszy podbierakowych
1 szt.
-
nosze podbierakowe
1 szt.
-
materac vacum
2 szt.
-
apteczki plecakowe
20 szt. - wyposażone
(wg wytycznych Podkomisji Lekarskiej Komisji Szkolenia GOPR) w środki medyczne
niezbędne do udzielenia pierwszej pomocy przedlekarskiej do użycia przez ratowników
GOPR
-
defibrylator półautomatyczny (AED)
1 szt.
Współpraca Grupy Krynickiej GOPR z Pogotowiem Ratunkowym.
Współdziałanie GOPR i Pogotowia Ratunkowego występuje przy większości
przypadków
wymagających
transportu
poszkodowanego
w
typowych
warunkach.
Poszkodowani ewakuowani z miejsca wypadku przez ratowników GOPR specjalistycznymi
środkami transportu, przekazywani są załogom karetek pogotowia w miejscu, do którego
możliwy jest dojazd karetek. Pogotowie zawiadamiane jest przez ratownika dyżurnego Stacji
148
Centralnej w Krynicy drogą telefoniczną w oparciu o zgłoszenie otrzymane drogą łączności
radiowej od ratowników udzielających pomocy w terenie.
Wezwanie karetki następuje z tej stacji pogotowia ratunkowego, na której obszarze
działania ma miejsce wypadek i w przypadku Grupy Krynickiej może to być:
-
Stacja Pogotowia w Nowym Sączu (stacje ratunkowe w Nowym Sączu, Krynicy-Zdroju,
Piwnicznej-Zdroju),
-
Stacja Pogotowia w Gorlicach,
-
Stacja Pogotowia w Jaśle.
W przypadku powiadomienia o ciężkim urazie lub ciężkim zachorowaniu w górach
przypadek konsultujemy z dyżurnym lekarzem pogotowia ratunkowego, w przypadkach
takich najczęściej, lekarz dyżurny pogotowia udaje się środkami transportu GOPR
do poszkodowanego.
Bardzo często zdarzają się również inne formy współpracy polegające na udzielaniu
pomocy przez Grupę Krynicką GOPR jednostkom pogotowia ratunkowego. W praktyce
w przypadkach, w których karetka pogotowia nie może dotrzeć do miejsca wezwania
z powodu trudnych warunków terenowych czy też atmosferycznych, ma to w przypadku
terenu Grupy Krynickiej miejsce przy wezwaniach do przysiółków górskich lub nawet
w samej Krynicy-Zdroju w okresie zimowym gdzie niemożliwy jest dojazd do wyżej
położonych ulic, dyspozytor pogotowia wzywa telefonicznie GOPR i następuje transport bądź
załogi pogotowia na miejsce wezwania samochodami GOPR, bądź poszkodowanego
do miejsca, w którym można udzielić mu pomocy.
Wszystkie wspólne działania mające miejsce od wielu lat nie są umocowane
jakimikolwiek umowami pomiędzy pogotowiem a GOPR, są działaniami wynikającymi
z doraźnej potrzeby niesienia pomocy, okoliczności, w jakich występują i możliwościami
technicznymi obydwu podmiotów.
Grupa Krynicka współpracuje również z Lotniczym Pogotowiem Ratunkowym
w Krakowie w przypadkach wymagających szybkiego lotniczego transportu sanitarnego
na zasadach określonych przez LPR. Możliwe jest także użycie śmigłowca Tatrzańskiego
Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego z Zakopanego.
149
Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe19
3)
Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe jest stowarzyszeniem, którego
podstawowym zadaniem jest niesienie pomocy w Tatrach. Zadanie to jest zlecane
przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji na odrębnych zasadach. TOPR
jest organizacją współpracującą z systemem Państwowego ratownictwa medycznego na mocy
art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym
(Dz. U. Nr 191, poz. 1410 z późn. zm.).
TOPR dysponuje śmigłowcem ratowniczym Sokół W3-A z załogą ratowniczo –
medyczną i sprzętem spełniającymi wymogi określone w ww. ustawie (skrócony opis
wyposażenia i statystyki za lata 2005/2006 poniżej).
Wyposażenie techniczne i medyczne śmigłowca ratowniczego
TOPR PZL W3-A SP-SXW
Lp.
Środki techniczne
Ilość
1.
Wciągarka lotnicza Lucas (Goodrich)
1 szt.
2.
Nosze francuskie Piguillem
1 szt.
3.
Zestaw ewakuacyjny (trójkąt z karabinkami i kask)
2 kpl.
4.
Lina desantowa 60 m
1 szt.
5.
Lina HEC (standardowo 100 m)
1 szt.
6.
Zagłuszki ochronne
2 pary
7.
Rolka Petzl z zestawem karabinków
1 kpl.
8.
Poręczowanie śmigłowca
1 kpl.
9.
Płachta na zwłoki
1 szt.
10.
Nosze na zwłoki
1 szt.
11.
Zestaw wspinaczkowy (lina 2x 60, haki,
karabinki, spity, młotek, pętle, zestaw
wielokrążków)
1 kpl.
Ponadto opcjonalnie można na pokład wziąć:
12.
13.
14.
15.
19
Wiertarka HILTI z zestawem kotew
Lina HEC 200 m
Nosze TRAVERSE do ratownictwa wodnego
Nosze wannowe FERNO
opracowanie: Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe
150
1 kpl.
1 szt.
1 szt.
1 szt.
Wyposażenie medyczne:
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
Defibrylator ręczny Lifepack 12
Defibrylator AED Laerdal FR2
Respirator Weinmann
Ssak Weinmann Accuvac
Butle tlenowe 2l i 5l wraz z zestawami do tlenoterapii
Zestaw szyn próżniowych
Kamizelka KED
Plecak apteczny
Apteczka pokładowa
Deska ortopedyczna
Kołnierze ortopedyczne
Pakiety grzewcze + folia NRC
Wyposażenie medyczne samochodu Land Rover Defender 110
1.
Defibrylator ręczny Lifepack 12
2.
Respirator Weinmann
3.
Ssak Weinmann Accuvac
4.
Butle tlenowe 2l wraz z zestawami do tlenoterapii
5.
Zestaw szyn próżniowych
6.
Kamizelka KED
7.
Plecak apteczny
8.
Apteczka pokładowa
9.
Deska ortopedyczna
10.
Kołnierze ortopedyczne
11.
Pakiety grzewcze + folia NRC
WYPOSAŻENIE W SCHRONISKACH TATRZAŃSKICH
(środki transportu, wyposażenie w defibrylatory automatyczne i zestawy do tlenoterapii)
Morskie Oko:
1.
nosze Piguillem czerwone
1
2.
nosze wannowe Ferno
1
3.
defibrylator automatyczny
1
4.
zestaw do tlenoterapii
1
151
Roztoka:
1. nosze Piguillem srebrne
1
2. skuter śnieżny
1
3. czterokółka ATV
1
5 Stawów:
1. nosze Piguillem czerwone
1
1
3. nosze wannowe Ferno
1
4. defibrylator automatyczny
1
5. zestaw do tlenoterapii
1
Murowaniec Hala Gąsienicowa:
1
1
1
1
5. skuter śnieżny
1
Kasprowy Wierch:
1. akia długa
2
2. akia krótka
1
3. deska ortopedyczna
2
1
5. sanie kanadyjskie
1
1
1
152
Chochołowska:
1. akia krótka
1
1
3. skuter śnieżny
1
WYPOSAŻENIE W OŚRODKACH NARCIARSKICH - TYLKO W OKRESIE
ZIMOWYM
(środki transportu, wyposażenie w defibrylatory automatyczne i zestawy do tlenoterapii)
Witów:
1. akia długa
1
1
1
4. defibryla
1
5. tor automatyczny
1
1
Pająkówka Szymoszkowa:
1. akia długa
1
1
1
1
1
Gubałówka:
1. akia krótka
1
1
3. fjellpulki
1
1
5. skuter śnieżny
1
1
1
153
Harenda:
1. akia długa
1
1
1
1
1
Kotelnica Białczańska:
1. akia długa
2
3
3. fjellpulki
1
1
2
1
1
8. skuter śnieżny
Białka Tatrzańska:
1
2. fjellpulki
1
1
1
1
6. skuter śnieżny
1
Czarna Góra:
1
1
1
1
154
Jurgów:
1
1
1
1
Bukowina Tatrzańska:
1
1
1
4. skuter śnieżny
1
5. samochód terenowy
1
1
1
Małe Ciche:
1. akia długa
1
1
1
1
1
Nosal:
1. akia długa
1
1
1
1
1
1
155
Centrala TOPR magazyn sprzętu do zabezpieczenia imprez:
1. akia długa
2
2. akia krótka
1
2
4. nosze wannowe
1
1
Centrala magazyn wyprawowy:
1. nosze Kong Lecco
2
2. nosze Petzl Nest
4
3. nosze Piguillem czerwone
2
1
5. nosze Sked
2
6. nosze wannowe
2
3
8. defibrylator automatyczy
1
1
1. Samochody Land Rover Defender 110
3
2. Skutery śnieżne
2
3. 6 kółka ATV
1
4. Samochody operacyjno – szkoleniowe tybu VW BUS
2
5. Samochody osobowe Skoda Octavia Kombi
3
(poza wymienionymi powyżej)
156
4)
Polski Czerwony Krzyż20
Struktura organizacyjna Małopolskiego Zarządu Okręgowego PCK w Krakowie
oraz informacje dot. Grup Ratownictwa PCK i Pomocy Humanitarnej PCK przeszkolonych
zgodnie ze standardami Unii Europejskiej z zakresu udzielania pierwszej pomocy –
załącznik nr 19.
Polski Czerwony Krzyż Małopolski Zarząd Okręgowy w Krakowie jest w składzie
komitetu przeciwpowodziowego Wydziału Zarządzania Kryzysowego Małopolskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Krakowie w sekcji społecznej jako zespół ds. pomocy medycznej
i społecznej.
W marcu 2005 roku zostało zawarte porozumienie na czas nieokreślony pomiędzy
Wojewodą Małopolskim i Zarządem Okręgowym Polskiego Czerwonego Krzyża w Krakowie
w sprawie udziału pełnoletnich członków Polskiego Czerwonego Krzyża w działaniach
prowadzonych w czasie stanu klęski żywiołowej na terenie województwa małopolskiego –
załącznik nr 19a.
Wszelkimi działaniami w tym zakresie kieruje Pani Józefa Pers - Dyrektor Biura
Małopolskiego Zarządu Okręgowego PCK w Krakowie, bądź upoważniony pracownik biura.
5)
Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie21
Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie jest w posiadaniu i użytkowaniu jednej
karetki na podwoziu MERCEDESA 310K z podstawowym wyposażeniem medycznym,
obsługiwanej przez zespół medyczny w skład, którego wchodzi pielęgniarka oraz kierowca.
Karetka ta stanowi wyposażenie Oddziałów Prewencji Policji w Krakowie
(OPP w Krakowie), ul. Łokietka 205, 31-263 Kraków i jest wykorzystywana przy działaniach
OPP oraz SPAP.
Ponadto Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie nie ma wypracowanych procedur
współpracy, kompetencji i trybu podejmowania działań oraz obiegu i wymiany informacji
dotyczących współdziałania wymienionego zespołu medycznego Oddziału Prewencji Policji
w Krakowie z jednostkami systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego.
20
21
opracowanie: Polski Czerwony Krzyż, Małopolski Zarząd Okręgowy w Krakowie
opracowanie: Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie
157
6)
Wojewódzki Sztab Wojskowy22
Wyposażenie wojskowej straży pożarnej Jednostki Wojskowej Nr 4495:
1. samochody pożarnicze średnie
1
2. przyczepa pożarnicza gaśnicza
1
3. przyczepa agregat proszkowy AP-250
1
4. motopompy M8/8 PO8
3
5. piły do cięcia stali i betonu
2
6. piły do cięcia drewna (spalinowa)
2
7. aparaty powietrzne APS-3
12
8. pompy wodne WT-30X
2
9. zestaw mały narzędzi hydraulicznych
1
10. pompa wodna pływająca
1
11. radiotelefon przenośny
4
12. radiotelefon przewoźny
2
13. ubrania żaroodporne ciężkie
4
14. agregaty prądotwórcze z masztami i najaśnicami
2
15. zestaw do udzielania pierwszej pomocy PSP-R1
1
Miejsce stacjonowania wojskowej straży pożarnej: ul. Rydla 54, Kraków.
Sposób i zasady współpracy zostały opisane w porozumieniu zawartym pomiędzy
Komendantem Miejskim Państwowej Straży Pożarnej a Dowódcą Jednostki Wojskowej 4495
z dnia 31 marca 2006 roku.
1) Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe23
Nazwa
instytucji
Małopolskie Wodne
Ochotnicze Pogotowie
Ratunkowe
22
23
Adres
30-105 Kraków
ul. Dojazdowa 4
Telefon
124212464
opracowanie: Wojewódzki Sztab Wojskowy
opracowanie: Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe
158
Fax
12 4212464
Wew.15
Tel.
całodobowy
12 4212464
Adres
E-mail
małopolskie@
wopr. krakow.pl
Małopolskie WOPR jest stowarzyszeniem jednostek WOPR z terenu Małopolski
posiadających osobowość prawną i wchodzących jego skład jako członkowie rzeczywiści.
W skład Małopolskiego WOPR wchodzą następujące jednostki terenowe:
1. Krakowskie
Wodne
Ochotnicze
Pogotowie
Ratunkowe,
30-105
Kraków,
ul. Dojazdowa 4
2. Tarnowskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, 33-100 Tarnów, ul. Krakowska 8
3. Podhalańskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, 34-400 Nowy Targ, Rynek 12
4. Sądeckie
Wodne
Ochotnicze
Pogotowie
Ratunkowe,
33-300
Nowy
Sącz,
ul. Jagiellońska 21
5. Gorlickie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, 38-312 Ropa Stanica Klimkówka
6. Miejskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w Chrzanowie 32-500 Chrzanów,
ul. Orkana 21a/7
MWOPR poprzez swych członków rzeczywistych może realizować zadania w zakresie
pierwszej pomocy przed medycznej w każdej sytuacji kryzysowej, a w szczególności
w chwili wystąpienia zagrożenia powodziowego lub powodzi. Zadania te realizowane
są przez ratowników WOPR posiadających umiejętności:
-
z zakresu pierwszej pomocy przed medycznej obejmującej pomoc poszkodowanemu
w przypadku wszelkich urazów (złamania ,oparzenia , urazy wewnętrzne , krwotoki itp.);
-
z zakresu pierwszej pomocy osobom tonącym;
posługiwania się sprzętem ratowniczym medycznym, specjalistycznym ratownictwa
wodnego, (łodzie wiosłowe, motorowe).
Ze
względu
na
centralne
położenie
oraz
posiadane
środki
(samochody,
łodzie
oraz specjalistyczny sprzęt ratowniczy) Grupa Interwencyjna M WOPR składa się z 10
członków Kr WOPR. Corocznie członkowie grupy odbywają szkolenia wewnętrzne WOPR
oraz szkolenia organizowanie przez Urząd Województwa Małopolskiego i Urząd Miasta
Krakowa.
Braliśmy udział w ćwiczeniach powodziowych organizowanych przez UWM na styku
województwa Małopolskiego i Świętokrzyskiego w zlewni rzeki Dunajca do rzeki Wisły.
Zadaniem koordynatora M WOPR jest stałe planowanie i prowadzenie szkoleń ratowników
grupy, koordynowanie działań z jednostkami wojewódzkimi i terenowymi WOPR.
Ponadto w części jednostkach zrzeszonych MWOPR istnieją grupy interwencyjne.
Członkowie w/w posiadają wiedzę w zakresie kryzysowego ratownictwa ogólnego
i specjalistycznego powodziowego. Każdy z członków grupy interwencyjnej posiada
159
indywidualny sprzęt ochrony osobistej (kamizelki ratownicze górskie, kaski, pianki
neoprenowe, rzutki).
Zestawienie liczby członków oraz ilości sprzętu w jednostkach terenowych Małopolskiego
WOPR przedstawia załącznik nr 20.
7. Zapewnienie całodobowego dostępu do świadczeń lekarskich podstawowej opieki
zdrowotnej24
Sposób zapewnienia dostępu do całodobowych świadczeń lekarskich POZ reguluje
zarządzenie Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 25 września 2007 (Nr
69/2007/DSOZ z późn. zm.).
Zgodnie z ww. zarządzeniem możliwe są dwie formy sprawowania powyższej opieki:
1. Umowy o udzielanie świadczeń w zakresie nocnej i świątecznej opieki w POZ (produkt
kompleksowy wprowadzony w 2008 r.) – świadczenia są realizowane przez zespół lekarza
POZ (lekarz + pielęgniarka) od poniedziałku do piątku w godzinach 18.00 do 8.00 dnia
następnego oraz w soboty, niedziele i inne dni ustawowo wolne od pracy od godz. 8.00
do godz. 8.00 dnia następnego, w warunkach ambulatoryjnych lub w domu
świadczeniobiorcy, w przypadku nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu
zdrowia, a także z potrzebą zachowania ciągłości leczenia, z wyłączeniem stanów
bezpośredniego zagrożenia życia, w szczególności w sytuacji: utraty przytomności,
upadków z wysokości, złamań wypadków komunikacyjnych, nagłych zaburzeń
świadomości, urazów wypadkowych powstałych w sytuacjach nagłych, nagłej duszności,
porażenia prądem elektrycznym, porodu oraz dolegliwości związanych z ciążą.
Świadczenia są udzielane w formie porad udzielanych w warunkach ambulatoryjnych
w kontakcie bezpośrednim z pacjentem lub telefonicznie oraz w domu świadczeniobiorcy.
Liczba świadczeniobiorców objętych opieką jednego lekarza POZ wynosi do 15 000 osób.
2. Umowy
o
udzielanie
nocnej
i
świątecznej
ambulatoryjnej
opieki
lekarskiej
i/lub pielęgniarskiej w POZ oraz umowy o udzielanie nocnej i świątecznej wyjazdowej
opieki lekarskiej i/lub pielęgniarskiej w POZ – świadczenia są odpowiednio realizowane
przez lekarzy i pielęgniarki POZ od poniedziałku do piątku w godzinach od 18.00 do 8.00
dnia następnego oraz w soboty niedziele i inne dni ustawowo wolne od pracy od godz.
8.00 do godz. 8.00 dnia następnego. Zalecana liczba świadczeniobiorcą objętych opieką
jednego lekarza POZ i/lub pielęgniarki w trakcie realizacji świadczeń nocnej i świątecznej
24
opracowanie: Małopolski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia w Krakowie
160
ambulatoryjnej
i wyjazdowej opieki lekarskiej i/lub pielęgniarskiej w POZ powinna
wynosić do 50 000 osób, z zastrzeżeniem indywidualnych przypadków, w których
powyższy limit może być zwiększony. Zakres obowiązków w stosunku do pacjenta
jest analogiczny jak w pkt 1.
Świadczenia kontraktowane w trybie określonym w pkt 1 muszą być realizowane
bezpośrednio przez podmiot lekarski POZ będący stroną umowy, natomiast w przypadku
pkt 2 dopuszczalne jest zlecanie przedmiotowych świadczeń podwykonawcom, z tej
możliwości korzysta większość świadczeniodawców, szczególnie w dużych miastach,
w których funkcjonują podmioty wyspecjalizowane w realizacji tych świadczeń dla
pacjentów wielu jednostek POZ, możliwe jest także zawarcie przez Narodowy Fundusz
Zdrowia umowy według pkt 2 bezpośrednio z wykonawcą nocnej i świątecznej opieki,
na podstawie oświadczenia podmiotu dziennego POZ cedującego opiekę nocną na imiennie
wskazany inny podmiot.
W każdym przypadku informacja o miejscu udzielania świadczeń opieki całodobowej
z numerem telefonu musi być umieszczona na tablicy zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz
budynku „dziennego” świadczeniodawcy POZ.
8.
Wykaz
jednostek
organizacyjnych
z
terenu
województwa
małopolskiego
wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych
dla ratownictwa medycznego, w poszczególnych dziedzinach25
MEDYCYNA RATUNKOWA
1.
Dane ogólne
Liczba ZRM
Liczba zintegrowanych
stanowisk dyspozytorskich
Liczba SOR
S – 46
P – 61
8
21
Zadaniem tych jednostek jest udzielić pomocy kwalifikowanej (zespoły W)
i specjalistycznej (zespoły R) w stanach zagrożenia życia i dostarczyć chorych do właściwych
SOR lub, w pewnych przypadkach, bezpośrednio do oddziałów specjalistycznych.
25
161
2.
Szpitalne oddziały ratunkowe.
Szpitalny oddział ratunkowy, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15
marca 2007 roku w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego (Dz. U. Nr 55, poz. 365),
realizuje następujące zadania:
-
udziela świadczeń zdrowotnych, polegających na wstępnej diagnostyce i podjęciu
leczenia w zakresie niezbędnym do stabilizacji funkcji życiowych osób,które znajdują
się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.
Wykaz szpitalnych oddziałów ratunkowych, funkcjonujących na terenie województwa
małopolskiego, z którymi Małopolski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu
Zdrowia w Krakowie podpisał kontrakty na 2008 rok.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
Nazwa jednostki
ZZOZ w Oświęcimiu
Szpital Specjalistyczny im. H. Klimontowicza w Gorlicach
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. L. Rydygiera w Krakowie
ZOZ w Suchej Beskidzkiej
SP ZOZ w Brzesku
ZOZ MSWiA w Krakowie
ZOZ w Olkuszu
Miejski Szpital Specjalistyczny im. G. Narutowicza w Krakowie
5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ w Krakowie
Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie
SP ZOZ im. J. Śniadeckiego w Nowym Sączu
ZZOZ w Wadowicach
Posiadanie
kontraktu
z MOW NFZ
w Krakowie
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+/+
+
+
+/+
+
+
+
+
+ oddział podpisał kontrakt z MOW NFZ w Krakowie od dnia 1.07.2007 r. do 31.12.2009 r.
+/+ oddział podpisał kontrakt z MOW NFZ w Krakowie od dnia 1.01.2007 r. do 31.12.2009 r.
162
Zadaniem tych jednostek jest przejąć chorych w stanach zagrożenia życia od zespołów
ratownictwa medycznego i bądź to podjąć definitywne leczenie, bądź przeprowadzić
podstawowe działania ratownicze, diagnostyczne i stabilizacyjne dla umożliwienia dalszego
transportu do ośrodka specjalistycznego.
163
NIEZBĘDNE ODDZIAŁY WSPÓŁPRACUJĄCE
Wykaz jednostek organizacyjnych wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń
zdrowotnych
niezbędnych
dla
ratownictwa
medycznego
z
terenu
województwa
małopolskiego.
1.
Ortopedia i Traumatologia Narządu Ruchu
Zabezpieczenie podstawowe – wszystkie szpitale posiadające szpitalny oddział ratunkowy.
Zadaniem tych jednostek będzie zabezpieczenie podstawowych działań ratowniczych
w zakresie ortopedii i traumatologii narządu ruchu na terenie województwa małopolskiego
oraz dodatkowo szpitale:
−
Specjalistyczny Szpital im. E. Szczeklika w Tarnowie
33-100 Tarnów, ul. Szpitalna 13
Oddział Chirurgii Urazowej i Ortopedii
−
SP ZOZ w Dąbrowie Tarnowskiej
33-200 Dąbrowa Tarnowska, ul. Szpitalna 1
Oddział Chirurgii Urazowo - Ortopedycznej i Rehabilitacji
−
SP ZOZ Szpital im. J. Dietla w Krynicy
33-380 Krynica, ul. Kraszewskiego 142
Oddział Chirurgii Urazowo - Ortopedycznej
−
SP ZOZ w Gorlicach
38-300 Gorlice, ul. Węgierska 68
Oddział Urazowo - Ortopedyczny
−
SP ZOZ w Olkuszu
32-300 Olkusz, al. 1000-lecia 12
−
SP ZOZ w Oświęcimiu
32-600 Oświęcim, ul. Wysokie Brzegi 4
−
SP ZOZ w Wadowicach
34-100 Wadowice, ul. Karmelicka 5
Oddział Urazowo – Ortopedyczny
164
−
NZOZ w Myślenicach
32-400 Myślenice, ul. Szpitalna 2
Zabezpieczenie
specjalistyczne
-
jednostka
posiadająca
oddziały
specjalistyczne.
Zadaniem tej jednostki będzie zabezpieczenie na terenie województwa świadczeń
wysokospecjalistycznych w zakresie ortopedii i traumatologii narządu ruchu.
−
Krakowskie Centrum Rahabilitacji
30-224 Kraków, al. Modrzewiowa 22
Oddział Chirurgii Urazowej, Ortopedii i Rehabilitacji
−
Uniwersytecki Szpital Ortopedyczno - Rehabilitacyjny w Zakopanem
34-500 Zakopane, ul. O. Balzera 15
Katedra Klinika Ortopedii i Rehabilitacji Collegium Medicum UJ
−
SP ZOZ 5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką w Krakowie
30-901 Kraków, ul. Wrocławska 1-3
Kliniczny Oddział Chirurgii Urazowej i Ortopedii
−
SP ZOZ Szpital Specjalistyczny im. Stefana Żeromskiego w Krakowie
31-913 Kraków, os. Na Skarpie 66
Oddział Chirurgii Ortopedyczno - Urazowej
−
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Ludwika Rydygiera w Krakowie
31-826 Kraków, os. Złotej Jesieni 1
Oddział Urazów Wielonarządowych Ortopedii i Neuroortopedii
−
Szpital Wojewódzki im. Św. Łukasza w Tarnowie
33-100 Tarnów, ul. Lwowska 178a
Oddział Ortopedyczno - Urazowy
−
32-500 Chrzanów, ul. Topolowa 16
−
Szpital Specjalistyczny im. J. Śniadeckiego w Nowym Sączu
33-300 Nowy Sącz, ul. Młyńska 5
−
Szpital Uniwersytecki w Krakowie
31-501 Kraków, ul. Kopernika 21
Oddział Medycyny Ratunkowej i Obrażeń Wielonarządowych
165
−
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. G. Narutowicza
31-119 Kraków, ul Prądnicka 35/37
−
Szpital MSWiA
30-053 Kraków, ul. Galla 25
−
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. L. Rydygiera
Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu i Chirurgii Ręki
−
ZOZ Szpital Powiatowy w Zakopanem
34-500 Zakopane, ul. Kamieniec 10
Zabezpieczenie wielospecjalistyczne dla leczenia następstw urazów:
−
30-663 Kraków, ul. Wielicka 265
Oddział Ortopedyczno - Urazowy
Planuje się utworzenie do roku 2009
CENTRUM
URAZOWEGO
dla województwa
małopolskiego,
w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie, 31-501 Kraków, ul. Kopernika 36 dla dorosłych
oraz w Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym, 30-663 Kraków, ul. Wielicka 26
2.
Neurologia – leczenie udarów
Nie uwzględnia się stopni zabezpieczenia
−
Szpital Uniwersytecki
Oddział Kliniczny Kliniki Neurologii
31-503 Kraków, ul. Botaniczna 3
−
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im L. Rydygiera w Krakowie
Oddział Neurologiczny
−
Szpital Specjalistyczny im St. Żeromskiego w Krakowie
166
−
5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką w Krakowie
−
Szpital Specjalistyczny im. J. Dietla w Krakowie
31-121 Kraków, ul. Skarbowa 1
−
−
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Nowym Targu
34-400 Nowy Targ, ul. Szpitalna 14
−
Szpital Specjalistyczny im. J. Śniadeckiego w Nowym Sączu
−
Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej im. M. Kolbego w Oświęcimiu
−
32-500 Chrzanów, ul. Topolowa 16
−
Zespół Opieki Zdrowotnej w Suchej Beskidzkiej
34-200 Sucha Beskidzka, ul. Szpitalna 22
167
3.
Inne oddziały specjalistyczne współpracujące z medycyną ratunkową w zakresie
chirurgii
Zabezpieczenie podstawowe – wszystkie szpitale posiadające oddziały chirurgii ogólnej.
Zadaniem tych jednostek będzie leczenie ostrych stanów w chirurgii dorosłych (i dzieci).
Zabezpieczenie specjalistyczne – obejmujące jednostkę posiadającą oddziały specjalistyczne,
leczące wybrane jednostki chorobowe lub niektóre specyficzne urazy.
Oddziały chirurgii ogólnej
−
31-501 Kraków, ul. Kopernika 21 i 41
I i II Katedra Chirurgii CM UJ
−
Szpital Miejski im. G. Narutowicza
31-119 Kraków, ul. Prądnicka 35/37
III Katedra Chirurgii Ogólnej
Oddziały chirurgii naczyniowej
−
Szpital Zakonu Bonifratów im. św. J. Grandego
31-061 Kraków, ul. Trynitarska 11
Oddział Chirurgii naczyniowej
−
Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II
31-202 Kraków, ul. Prądnicka 80
Oddział chirurgii serca i naczyń - kardiochrurgia
Oddziały Chirurgii Plastycznej (oparzenia, ostra ręka) - nie uwzględnia się stopni
referencyjności
−
−
Oddziały torakochirurgii i kardiochirurgii (izolowane obrażenia klatki piersiowej)
−
Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II
31-202 Kraków, ul. Prądnicka 80
Oddział chirurgii klatki piersiowej – torakochirurgiczny
168
Oddział neurotraumatologii
−
31-501 Kraków, ul. Botaniczna 3
Oddział kliniczny kliniki neurotraumatologii
Leczenie obrażeń kręgosłupa
−
Oddział Urazów Wielonarządowych Ortopedii i Neuroortopedii
−
Uniwersytecki Szpital Ortopedyczno-Rehabilitacyjny w Zakopanem
34-500 Zakopane, ul. O. Balzera 15
−
Katedra Klinika Ortopedii i Rehabilitacji Collegium Medicum UJ
Oddziały kliniczne chirurgii, neurochirurgii, oparzeń, kardiochirurgii
4.
Kardiologia i Kardiochirurgia
Zabezpieczenie podstawowe – wszystkie szpitale posiadające szpitalny oddział ratunkowy.
Zadaniem tych jednostek będzie zabezpieczenie podstawowych działań ratowniczych
w zakresie kardiologii i kardiochirurgii na terenie województwa małopolskiego.
Zabezpieczenie specjalistyczne – obejmujące jednostkę posiadającą oddziały specjalistyczne.
Zadaniem tej jednostki będzie zabezpieczenie na terenie województwa świadczeń
wysokospecjalistycznych w zakresie kardiologii i kardiochirurgii na terenie województwa
małopolskiego. W zakresie 2° referencyjności znajdują się oddziały zajmujące się kardiologią
interwencyjną, ale bez części operacyjnej.
−
NZOZ w Nowym Sączu
Oddział Kardiologii Inwazyjnej, Elektroterapii i Angiologii
−
−
Specjalistyczny Szpital im. E. Szczeklika w Tarnowie
33-1000 Tarnów, ul. Szpitalna 13
169
−
I Klinika kardiologii
−
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Nowym Targu
Pracownia Hemodynamiki
34-400 Nowy Targ, ul. Szpitalna 14
−
Szpital Powiatowy im. dr T.Chałubińskiego w Zakopanem
Pracownia Hemodynamiki
34-500 Zakopane, ul. Kamieniec 10
Jednocześnie w Szpitalu im. Jana Pawła II jest realizowany projekt Regionalnego
Specjalistycznego Oddziału Schorzeń Klatki Piersiowej. Stanowisko Pełnomocnika Dyrektora
pełni dr hab. med. Tadeusz Przewłocki.
Program będzie realizowany w oparciu o następujące jednostki Szpitala:
−
Oddział Kliniczny Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii
−
Oddział Kliniczny Chorób Serca i Naczyń
−
Oddział Kliniczny Choroby Wieńcowej
−
Centrum Interwencyjnego Leczenia Chorób Serca i Naczyń z Pododdziałem
Kardiologii Interwencyjnej
−
Ośrodek Diagnostyki, Prewencji i Telemedycyny z Pododdziałem Szybkiej
Diagnostyki
Oddział Kliniczny Elektrokardiologii
−
Oddział Chirurgii Klatki Piersiowej
−
Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii
−
Centralna Izba Przyjęć
Zabezpieczenie wielospecjalistyczne w zakresie kardiologii i kardiochirurgii. Pełna
diagnostyka obrazowa, inwazyjna oraz leczenie ostrych stanów w zakresie klatki piersiowej
i naczyń w tym operacje pomostowania naczyń i operacje w krążeniu pozaustrojowym.
−
Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II w Krakowie
31-202 Kraków ul. Prądnicka 80
170
5.
Pediatria
Zabezpieczenie podstawowe - obejmujące jednostki posiadające Szpitalny Oddział
Ratunkowy, w tym wszystkie SOR szpitali w ww. stopniach referencyjności, oddział
pediatryczny
oraz
oddział
chirurgii
dziecięcej.
Zadaniem
tych
jednostek
będzie
zabezpieczenie podstawowych działań ratowniczych w zakresie pediatrii na terenie
województwa małopolskiego.
Zabezpieczenie specjalistyczne - obejmujące jednostkę posiadającą oddziały specjalistyczne:
−
Szpital Specjalistyczny im. St. Żeromskiego w Krakowie
obejmuje powiaty: Kraków m.p.: krakowski, miechowski, proszowicki, wielicki,
bocheński, myślenicki, olkuski
−
Szpital Wojewódzki im. Św. Łukasza SPZOZ w Tarnowie
obejmuje powiaty: Tarnów m.p.: tarnowski, dąbrowski, brzeski
−
SPZOZ im. J. Śniadeckiego w Nowym Sączu
obejmuje powiaty: Nowy Sącz m.p.: nowosądecki, limanowski, nowotarski, tatrzański
−
obejmuje powiaty: gorlicki
−
Szpital Powiatowy im. Św. Maksymiliana w Oświęcimiu
obejmuje powiaty: oświęcimski, chrzanowski, suski, wadowicki
Zabezpieczenie wielospecjalistyczne:
−
171
6.
−
Toksykologia Kliniczna
Oddział Kliniczny Toksykologii i Chorób Środowiskowych
przyjmuje wszystkich pacjentów od 14 r.ż. z terenu miasta Krakowa oraz pacjentów
z terenu województwa małopolskiego po uprzedniej konsultacji telefonicznej i ustaleniu
wskazań do hospitalizacji w Oddziale Toksykologii. Oddział udziela całodobowo dla całego
województwa małopolskiego telefonicznych konsultacji w zakresie toksykologii oraz
wykonuje badania toksykologiczne materiału biologicznego dla pacjentów leczonych
w innych szpitalach.
−
Oddział Wewnętrzny II i Ostrych Zatruć
teren Miasta Tarnowa i powiatu tarnowskiego
−
leczenie dzieci do 14 r.ż.
Pozostały obszar województwa małopolskiego obsługiwany jest w ww. zakresie przez
szpitale powiatowe przy całodobowej konsultacji z Oddziałem Klinicznym Toksykologii
i Chorób Środowiskowych Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. Ludwika
Rydygiera w Krakowie.
7.
−
Urologia
Oddział Urologii
−
Klinika Urologii
31-531 Kraków, ul. Grzegórzecka 18
−
Szpital Specjalistyczny im. Stefana Żeromskiego w Krakowie
Oddział Urologii
172
−
Szpital Miejski Specjalistyczny im. G. Narutowicza w Krakowie
Oddział Urologii
31-202 Kraków, ul. Prądnicka 35-37
−
5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką w Krakowie
Kliniczny Oddział Urologii
−
Szpital Specjalistyczny im. Jędrzeja Śniadeckiego w Nowym Sączu
Oddział Urologii
−
Szpital Powiatowy im. Ludwika Rydygiera w Brzesku
Oddział Urologii
32-800 Brzesko, ul. Kościuszki 68
−
Szpital Rejonowy w Suchej Beskidzkiej
Oddział Urologii
34-200 Sucha Beskidzka, ul. Szpitalna 22
−
Oddział Urologii
−
Szpital Św. Anny w Miechowie
Pododdział Urologii Oddziału Chirurgii Ogólnej
32-200 Miechów, ul. Szpitalna 3
8.
Okulistyka
Oddziały Szpitalne:
−
Wojewódzki Szpital Okulistyczny w Krakowie
31-234 Kraków, ul. Dożynkowa 61
−
−
−
5 Wojskowy Szpital kliniczny z Polikliniką – SP ZOZ w Krakowie
173
−
Szpital Specjalistyczny im. Stefana. Żeromskiego – SP ZOZ w Krakowie
−
−
Szpital Wojewódzki im. św. Łukasza w Tarnowie
9.
−
Otolaryngologia
−
−
Szpital Specjalistyczny im. Jędrzeja Śniadeckiego w Nowym Sączu
−
Szpital Uniwersytecki UJ w Krakowie
Klinika Otolaryngologii
31-531 Kraków, ul. Śniadeckich 2
−
5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką
−
Szpital Miejski Specjalistyczny im. G. Narutowicza w Krakowie
31-202 Kraków, ul. Prądnicka 35-37
−
Szpital Specjalistyczny im. Stefana Żeromskiego w Krakowie
−
−
Instytut Matki i Dziecka w Rabce
34-700 Rabka Zdrój, ul. prof. J. Rudnika 3
174
9.
Koordynacja działań jednostek systemu w zakresie ratownictwa medycznego
na terenie województwa małopolskiego26
Na terenie
województwa małoploskiego
w
ramach
systemu
Państwowego
Ratownictwa Medycznego działają zespoły ratownictwa medycznego, szpitalne oddziały
ratunkowe oraz lotniczy zespół ratownictwa medycznego.
Koordynacją działań na terenie powiatu zajmują się zintegrowane stanowika
dyspozytorskie. W sytuacji wystąpienia zdarzenia przewyższającego możliwości ratownicze
jednego powiatu, koordynacje dzałań systemu przejmuje lekarz koordynator ratownictwa
medycznego w Wojewódzkim Centrum Zarządzania Kryzysowego (WCZK).
Od dnia 1 stycznia 2007 r., w Wojewódzkim Centrum Zarządzania Kryzysowego
zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 8 września 2006 roku (Dz. U. Nr 191, poz. 1410 z późn. zm.)
działa lekarz koordynator ratownictwa medycznego pełniący dyżur w systemie całodobowym.
Do zadań lekarza koordynatora ratownictwa medycznego należy w szczególności:
-
nadzór merytoryczny nad pracą dyspozytorów medycznych;
-
koordynacja
współpracy
dyspozytorów
medycznych
w
przypadku
zdarzeń
wymagających użycia jednostek systemu PRM, spoza obszaru działania jednego
dysponenta jednostki;
-
udzielanie dyspozytorom medycznym niezbędnych informacji i merytorycznej pomocy;
-
udział w pracach wojewódzkiego zespołu zarządzania kryzysowego;
-
informowanie wojewody o potrzebie postawienia w stan podwyższonej gotowości
wszystkich, lub niektórych zakładów opieki zdrowotnej, działających na obszarze
województwa, lub wydanie takiej decyzji z upoważnienia wojewody, w przypadku
wystąpienia katastrof naturalnych i awarii technicznych, lub gdy skutki zdarzenia mogą
spowodować stan nagłego zagrożenia zdrowotnego znacznej liczby osób /zgodnie z art.
30 ww. ustawy/.
Lekarzem koordynatorem ratownictwa medycznego może być lekarz systemu,
który posiada co najmniej 5 – letni staż pracy w szpitalnym oddziale ratunkowym lub zespole
ratownictwa medycznego.
W chwili obecnej Wojewoda Małopolski powołał na stanowiska lekarzy
koordynatorów
ratownictwa
medycznego
czternastu
lekarzy
spełniających
kryteria
kwalifikacyjne określone w art. 29 ust. 4 ww. ustawy. Natomiast ze względu na brak
26
Opracowanie: Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego
175
odpowiednich uregulowań prawnych swoje obowiązki będą oni wykonywać na podstawie
umów cywilnoprawnych.
W celu zbierania niezbędnych danych medycznych do realizacji zadań przez lekarzy
koordynatorów
ratownictwa
medycznego
został
opracowany
„Katalog
informacji
przekazywanych przez dyspozytorów medycznych lekarzowi koordynatorowi ratownictwa
medycznego - załącznik nr 21.
Dyspozytorzy medyczni wszystkich jednostek systemu PRM (55 jednostek) z terenu
województwa małopolskiego przekazują wskazane w ww. „Katalogu” dane medyczne
na ustalone poniżej dane teleadresowe.
W WCZK zainstalowany został przez Wojewódzkiego Koordynatora ds. Łączności
w służbie zdrowia radiotelefon bazowy MOTOROLA GM 360 wyposażony w kanały
radiowe służby zdrowia używane przez zespoły ratownictwa medycznego województwa
małopolskiego. Z radiotelefonu korzysta lekarz koordynator ratownictwa medycznego.
Dane teleadresowe stanowiska lekarza koordynatora ratownictwa medycznego
Telefony:
-
012 392-1109 telefon główny
-
012 392-1100
-
012 392-1300 telefon (rezerwowy w CZK)
Faks:
-
012 392-1190 faks główny
-
012 422-72-08 faks (rezerwowy w CZK)
Adres: e-mail:
-
[email protected] adres główny
-
[email protected] (adres rezerwowy w CZK)
Strona internetowa www do bezpośredniego nanoszenia i aktualizacji danych:
http://wckrm.malopolska.pl
Zbierany materiał stanowi podstawę pracy lekarza koordynatora. Na jego podstawie
lekarze mogą koordynować pracę dyspozytorów medycznych w przypadku zdarzeń
wymagających użycia jednostek Państwowego Ratownictwa Medycznego.
Lekarz koordynator ratownictwa Medycznego działa zgodnie z procedurami
Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego, w tym „Procedurą koordynowania
176
medycznych działań ratowniczych na wypadek wystąpienia zdarzenia masowego, wykonując
czynności określone dla niego w algorytmie postępowania w danej sytuacji kryzysowej”.
10.
Współpraca z innymi województwami27
Sposób współpracy z organami administracji publicznej i jednostkami systemu,
o których mowa w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym
Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410 z późn. zm.), i innych województw
zapewniający sprawne i skuteczne ratowanie życia i zdrowia, bez względu na przebieg granic
województw realizowany jest poprzez kontakt z lekarzem koordynatorem ratownictwa
medycznego województw ościennych.
27
177
LEKARZE KOORDYNATORZY WOJEWÓDZTW SĄSIEDNICH
WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE
Urząd Wojewódzki : ul. Grunwaldzka 15, RZESZÓW
adres e-mail WCZK: [email protected], [email protected],
Lp.
Telefon kierunkowy 0 17
Stanowisko
Służbowy
Fax
MSWiA
821 24 52
821 24 53
1.
WOJEWÓDZKIE CENTRUM
ZARZADZANIA KRYZYSOWEGO
867 12 38
867 18 55
867 18 59
2.
Lekarz Koordynator
867 12 38
867 18 55
867 18 59
Komórkowy
Lek. Hubert Hyrcelak
kom. 0886 785 758
WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE
Urząd Wojewódzki: ul. Jagiellońska 25, 40-032 KATOWICE
adres e-mail WCZK: [email protected]
Lp.
Stanowisko
1.
2.
Lekarz Koordynator
Służbowy
255 21 95
207 71 01
207 79 01
609 40 65
604 01 23
Fax
MSWiA
256 22 13
207 73 82
851 22 07
867 18 55
867 18 59
Komórkowy
Lek. Wojciech
Brachaczek
WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE
Urząd Wojewódzki: al. IX-wieków Kielc, 25-516 KIELCE
adres e-mail WCZK: [email protected]
Lp.
Stanowisko
1.
2.
Lekarz Koordynator
3.
Świętokrzyskie Centrum
Monitorowania Ochrony Zdrowia
Służbowy
9287
344 33 33
342 11 10
342 11 77
342 11 97
Fax
342 14 03
344 67 70
346 32 69
345 03 28
178
342 10 33
MSWiA
Komórkowy
838 25 50
www.scmoz.gov.pl
11.
Harmonogram prac dostosowywania szpitalnych oddziałów ratunkowych z terenu
województwa małopolskiego do wymogów rozporządzenia28
Szczegółowy harmonogram prac dostosowywania szpitalnych oddziałów ratunkowych
z terenu województwa małopolskiego do wymogów rozporządzenia, według stanu na dzień
1 marca 2007 roku został zawarty w załączniku nr 22 (1-11).
12.
Sposób współpracy jednostek systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne
z jednostkami współpracującymi z systemem29
Podstawowym sposobem współpracy jednostek systemu Państwowego Ratownictwa
Medycznego, tj. zespołów ratownictwa medycznego i szpitalnych oddziałów ratunkowych
jest wzajemne powiadamianie o zaistniałych zdarzeniach i konieczności włączenia
się poszczególnych podmiotów do działań ratowniczych.
Łączność alarmowa w poszczególnych powiatach województwa małopolskiego
realizowana w zakresie powiadamiania podmiotów ratowniczych o zdarzeniach odbywa
się za pośrednictwem łączności:
-
przewodowej, tj. przede wszystkim Telekomunikacji Polskiej S.A.,
-
bezprzewodowej za pomocą sieci telefonii komórkowej tj. Orange, Era, Plus.
Wykorzystywane numery alarmowe to:
997 - Policja,
998 - Straż Pożarna,
999 - Pogotowie Ratunkowe,
112 - połączenia z telefonów komórkowych lub stacjonarnych obsługiwane przez
Komendę Powiatową/Miejską Państwowej Straży Pożarnej, Komendę Powiatową/Miejską
Policji lub ZOZ w Olkuszu z możliwością przekierowania rozmowy do właściwych służb
ratowniczych.
W zakresie zadań realizowanych przez jednostki współpracujące z jednostkami
systemu PRM łączność alarmowa organizowana jest na bazie częstotliwości przydzielanych
poszczególnym jednostkom. Łączność ta opiera się głównie na radiotelefonach stacjonarnych
28
29
opracowanie: Wydział Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego
179
i radiotelefonach przewoźnych, w które wyposażone są jednostki ratownictwa medycznego
oraz także na telefonach komórkowych.
Zasady współpracy zostały określone, w większości powiatów, za pomocą
porozumień, dot. wszelkiego rodzaju zdarzeń kryzysowych, zdarzeń masowych itp., które są
na bieżąco aktualizowane. Zamieszczona poniżej tabela przedstawia opis sposobu współpracy
jednostek współpracujących z systemem PRM z jednostkami systemu.
Zamieszczona poniżej tabela przedstawia opis sposobu współpracy jednostek
współpracujących z systemem PRM z jednostkami systemu.
Lp.
1.
Nazwa jednostki
współpracującej z
jednostką systemu
Państwowego
Ratownictwa
Medycznego.
Jednostki
organizacyjne
Państwowej Straży
Pożarnej z terenu
województwa
małopolskiego
Opis sposobu współpracy.
Zasady współpracy podmiotów Krajowego Systemu
Ratowniczo – Gaśniczego z jednostkami Państwowego
Ratownictwa Medycznego:
1. Organizacja ratownictwa medycznego w ramach
Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego obejmuje
zespół działań planistyczno-organizacyjnych i stosowanie
technik z zakresu pomocy medycznej w warunkach
pozaszpitalnych mających na celu ratowanie życia
i zdrowia, podczas zdarzeń prowadzących do nagłej groźby
utraty życia ludzkiego lub pogorszenia się stanu zdrowia,
a w szczególności:
a. bieżące analizowanie rodzaju i liczby zagrożeń
prowadzących do nagłego pogarszania się stanu
zdrowia lub groźby utraty życia ludzkiego,
b. ocenę groźby utraty życia ludzkiego lub
pogorszenia się stanu zdrowia w wyniku zdarzenia
i prognozowanie rozwoju zagrożenia,
c. dostosowanie sprzętu oraz technik niezbędnych do
ratowania życia i zdrowia ludzi w zależności od
rodzaju i miejsca zdarzenia oraz liczby
poszkodowanych i zagrożonych,
d. zapewnienie
ciągłości
procesu
ratowania
poszkodowanych i zagrożonych ludzi na miejscu
zdarzenia oraz właściwych procedur przekazywania
poszkodowanych
kwalifikowanej
pomocy
medycznej,
wynikających
z
powiatowych
i wojewódzkich planów ratowniczych,
e. zapewnienie prowadzenia działań z zakresu
ratownictwa medycznego przez osoby posiadające
180
Lp.
Nazwa jednostki
jednostką systemu
Państwowego
Ratownictwa
Medycznego.
odpowiednie kwalifikacje, określone w odrębnych
przepisach.
2. Ratownictwo medyczne w warunkach pozaszpitalnych
w czasie walki z pożarami, klęskami żywiołowymi
lub organizowania ratownictwa technicznego, chemicznego
i ekologicznego prowadzą uprawnieni strażacy z jednostek
ochrony
przeciwpożarowej
oraz uprawnieni ratownicy z innych podmiotów
włączonych do systemu w sytuacjach:
a. braku
kwalifikowanej
pomocy
medycznej,
gdy personel służby zdrowia nie dotarł
do miejsca zdarzenia,
b. braku możliwości wykorzystania personelu służby
zdrowia na miejscu zdarzenia, gdy dostęp do
poszkodowanych jest możliwy tylko dla strażakówratowników
przy
wykorzystaniu
sprzętu
specjalistycznego,
c. gdy zdarzenie ma cechy nagłego zagrożenia
z dużą liczbą poszkodowanych, którego skutki
przekraczają
możliwości
ich
opanowania
w ramach rutynowej działalności właściwych
terytorialnie służb medycznych.
3. W działaniach z zakresu ratownictwa medycznego
w warunkach poza szpitalnych uczestniczy koordynator
medycznych działań ratowniczych lub inny lekarz,
który przybył pierwszy na miejsce zdarzenia. Lekarz
koordynujący medyczne działania ratownicze, oznakowany
w sposób widoczny dla innych uczestników działań
ratowniczych,
wspomaga
kierującego
działaniem
ratowniczym w zakresie ratownictwa medycznego,
a w szczególności:
a. nadzorowania
ratownictwa
medycznego
w zakresie pomocy lekarskiej i przedlekarskiej
prowadzonej przez podmioty i ratowników systemu
na miejscu zdarzenia oraz w czasie transportu,
b. prowadzenia
i
ewentualnego
nadzorowania
segregacji, jako procesu określania priorytetów
terapeutyczno – transportowych,
c. realizowania procedur organizacyjno-medycznych
wynikających z rodzaju zdarzenia i liczby
poszkodowanych
oraz
wybór
czasu
i miejsca hospitalizacji poszkodowanych lub
zagrożonych utratą życia i zdrowia ludzi,
d. przedstawiania
kierującemu
działaniem
181
Lp.
2.
Nazwa jednostki
jednostką systemu
Państwowego
Ratownictwa
Medycznego.
Górskie
Ochotnicze
Pogotowie
Ratunkowe –
Grupa Krynicka
ratowniczym opinii dotyczących zabezpieczenia
uczestników działań ratowniczych pod względem
medycznym,
e. wykorzystania możliwości transportowych oraz
sprzętowych podmiotów realizujących ratownictwo
medyczne oraz innych podmiotów biorących udział
w działaniu ratowniczym,
f. współdziałania z punktami informacyjnymi
placówek służby zdrowia w zakresie informacji
co do liczby i stanu poszkodowanych, rozwoju
i potrzeb działań z zakresu ratownictwa
medycznego,
g. realizowania innych zadań organizacyjnych
wynikających z potrzeb działań ratowniczych
lub poleceń kierującego działaniem ratowniczym.
4. Dysponowanie do działań jednostek Krajowego systemu
Ratowniczo – Gaśniczego odbywa się poprzez Powiatowe /
Miejskie
Stanowiska
Kierowania
PSP.
W przypadku konieczności zaalarmowania jednostek
Krajowego systemy Ratowniczo – Gaśniczego poprzez
jednostki Państwowego Ratownictwa Medycznego
i odwrotnie alarmowanie to odbywa się pomiędzy
Dyspozytorami Medycznymi i Dyżurnymi Operacyjnymi
Powiatów w PSK/MSK.
Współdziałanie GOPR i Pogotowia Ratunkowego występuje
przy większości przypadków wymagających transportu
poszkodowanego w typowych warunkach. Poszkodowani
ewakuowani z miejsca wypadku przez ratowników GOPR
specjalistycznymi
środkami
transportu,
przekazywani
są załogom karetek pogotowia w miejscu, do którego możliwy
jest
dojazd
karetek.
Pogotowie
zawiadamiane
jest przez ratownika dyżurnego Stacji Centralnej w Krynicy
drogą telefoniczną w oparciu o zgłoszenie otrzymane drogą
łączności radiowej od ratowników udzielających pomocy
w terenie.
Wezwanie karetki następuje z tej stacji pogotowia ratunkowego
na której obszarze działania ma miejsce wypadek i w
przypadku Grupy Krynickiej może to być:
a. Stacja Pogotowia w Nowym Sączu (stacje
ratunkowe w Nowym Sączu, Krynicy-Zdroju,
Piwnicznej-Zdroju),
b. Stacja Pogotowia w Gorlicach,
c. Stacja Pogotowia w Jaśle.
W przypadku powiadomienia o ciężkim urazie lub ciężkim
182
Lp.
Nazwa jednostki
jednostką systemu
Państwowego
Ratownictwa
Medycznego.
zachorowaniu w górach przypadek konsultujemy z dyżurnym
lekarzem pogotowia ratunkowego, w przypadkach takich
najczęściej, lekarz dyżurny pogotowia udaje się środkami
transportu GOPR do poszkodowanego.
Bardzo często zdarzają się również inne formy współpracy
polegające na udzielaniu pomocy przez Grupę Krynicką GOPR
jednostkom
pogotowia
ratunkowego.
W
praktyce
w
przypadkach,
w
których
karetka
pogotowia
nie może dotrzeć do miejsca wezwania z powodu trudnych
warunków
terenowych
czy
też
atmosferycznych,
ma to w przypadku terenu Grupy Krynickiej miejsce przy
wezwaniach do przysiółków górskich lub nawet w samej
Krynicy-Zdroju w okresie zimowym gdzie niemożliwy
jest dojazd do wyżej położonych ulic, dyspozytor pogotowia
wzywa telefonicznie GOPR i następuje transport bądź załogi
pogotowia na miejsce wezwania samochodami GOPR,
bądź poszkodowanego do miejsca, w którym można udzielić
mu pomocy. Wszystkie wspólne działania mające miejsce od
wielu lat nie są umocowane jakimikolwiek umowami pomiędzy
pogotowiem a GOPR, są działaniami wynikającymi
z doraźnej potrzeby niesienia pomocy, okoliczności w jakich
występują i możliwościami technicznymi obydwu podmiotów.
Grupa Krynicka współpracuje również z Lotniczym
Pogotowiem Ratunkowym w Krakowie w przypadkach
wymagających szybkiego lotniczego transportu sanitarnego na
zasadach określonych przez LPR. Możliwe jest także użycie
śmigłowca
Tatrzańskiego
Ochotniczego
Pogotowia
Ratunkowego z Zakopanego.
3.
Górskie
Ochotnicze
Pogotowie
Ratunkowe –
Grupa
Podhalańska
Współpraca opiera się na Porozumieniu w sprawie realizacji
zadań całodobowej służby dyżurnej Centrum Powiadamiania
Ratunkowego z dnia 26.04.2000 r. System działania łączności
telefonicznej, radiowej i GPS na całym obszarze działania
Grupy Podhalańskiej poprzez nowoczesne Centrum
Koordynacji Ratownictwa Górskiego w Rabce-Zdrój przez
24 h. Od wielu lat współpracuje z Pogotowiem Ratunkowym
mimo, że nie należy to do podstawowej działalności
ratownictwa górskiego.
W związku z ukształtowaniem terenu współpraca G.P.GOPR
z Pogotowiem Ratunkowym jest bardzo ścisła przez cały rok,
a zwłaszcza zimą. Ratownicy Grupy Podhalańskiej GOPR
posiadają uprawnienia do udzielania kwalifikowanej pierwszej
183
Lp.
Nazwa jednostki
jednostką systemu
Państwowego
Ratownictwa
Medycznego.
4.
Tatrzańskie
Ochotnicze
Pogotowie
Ratunkowe
5.
Polski Czerwony
Krzyż Małopolski
Zarząd Okręgowy
w Krakowie
6.
Małopolskie
Wodne Ochotnicze
Pogotowie
Ratunkowe
w Krakowie
pomocy uzyskując tytuł ratownika po ukończonym kursie
w Centrum Szkoleń Medycznych GOPR.
W obrębie działania Grupy Podhalańskiej znajdują się trudno
dostępne przysiółki i osady górskie zamieszkałe przez
miejscową ludność, do której w razie potrzeby udzielenia
pomocy w sprzyjających warunkach można dotrzeć tylko
pojazdem terenowym, a bywa, że można tam dojść tylko
pieszo. Ratownicy GOPR są zawsze gotowi do wyjazdu
w teren na wezwanie dyspozytora Pogotowia Ratunkowego.
Oprócz współpracy z Pogotowiem Ratunkowym ściśle
współpracuje z ze Strażą Pożarną z którą podpisano stosowne
umowy o współpracy, Strażą Graniczną i z Policją.
TOPR jest stowarzyszeniem, którego podstawowym zadaniem
jest niesienie pomocy w Tatrach. Zadanie to jest zlecane przez
Ministerstwo Spraw i Administracji na odrębnych zasadach.
TOPR jest organizacją współpracującą z systemem
Państwowego Ratownictwa Medycznego na mocy art. 15 ust. 1
ustawyz dnia 8 września 2006 roku o Państwowym
Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410 z późn.
zm.).
Polski Czerwony Krzyż Małopolski Zarząd Okręgowy
w Krakowie jest w składzie komitetu przeciwpowodziowego
Wydziału Zarządzania Kryzysowego Małopolskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Krakowie w sekcji społecznej jako zespół
ds. pomocy medycznej i społecznej.
W marcu 2005 roku zostało zawarte porozumienie na czas
nieokreślony pomiędzy Wojewodą Małopolskim i Zarządem
Okręgowym Polskiego Czerwonego Krzyża w Krakowie
w sprawie udziału pełnoletnich członków Polskiego
Czerwonego Krzyża w działaniach prowadzonych w czasie
stanu klęski żywiołowej na terenie województwa
małopolskiego.
Małopolski
WOPR
jest
jednostką
współpracującą
z systemem Państwowego Ratownictwa Medycznego na mocy
art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 roku
o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191,
poz. 1410 z późn. zm.), jako służba ustawowo powołana do
organizowania pomocy oraz ratowania osób, które uległy
wypadkowi lub są narażone na niebezpieczeństwo utraty życia
lub zdrowia na wodach.
Zasady współpracy:
Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania KryzysowegoUMK.
Posiada Zarządzeniem
Prezydenta Miasta Krakowa
184
Lp.
Nazwa jednostki
jednostką systemu
Państwowego
Ratownictwa
Medycznego.
nr 1038/2004 Specjalistyczny Odział Obrony Cywilnej
Ratownictwa Wodnego.
Jest Członkiem Krakowskiego Sztabu Kryzysowego od roku
1999.
Jest członkiem Programu Poprawy Bezpieczeństwa Miasta
Krakowa „Bezpieczny Kraków” od roku 2004 realizując
corocznie powierzone mu zadania.
Wydział Spraw Społecznych UMK.
Realizacja zadań związanych z kontrolą kąpielisk i pływalni
przeprowadzanych
przez
upoważnionych
Członków
Kr WOPR, Pracownikami Wydziału i Funkcjonariuszami
Komisariatu Policji Wodnej.
Krakowski Zarząd Komunalny.
Corocznie podpisywana jest umowa odnośnie użytkowania
i konserwacji sprzętu wodnego będącego na stanie magazynu
powodziowego wraz ze szkoleniem i doszkalaniem
pracowników KZK.
Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego
Powiatu Krakowskiego.
Jest Członkiem Powiatowego Sztabu Kryzysowego od roku
2004.
Bierze czynny udział w organizowanych przez Powiat
Krakowski festynach propagując profilaktykę zachowania nad
wodą.
Komenda Wojewódzka Policji, Wydział Prewencji.
Szkolenie Funkcjonariuszy Policji z zakresu udzielania
pierwszej pomocy przedmedycznej.
Pomoc w organizacji ogólnopolskiego Konkursu „Patrol
Roku”.
Komisariat Wodny Policji w Krakowie.
Mieszane patrole łodziami motorowymi na rzece Wiśle.
Wspólne działania profilaktyczne dla dzieci i młodzieży
w ramach programu „Bezpieczny Kraków”.
Współpraca przy organizacji festynów dla dzieci i młodzieży.
Wspólne planowanie i zabezpieczanie Imprez Masowych
odbywających się nad wodą.
Działania dotyczące corocznej akcji kontroli kąpielisk
i pływalni.
Państwowa Straż Pożarna.
Współpraca ze specjalistyczną jednostką Państwowej Straży
Pożarnej Ratownictwa Wodnego.
Realizowana jest poprzez wspólne ćwiczenia specjalistyczne,
pomoc ratowników Kr WOPR w akcjach poszukiwania ofiar
utonięcia, przedkładania do dyspozycji PSP sprzętu Kr WOPR
185
Lp.
Nazwa jednostki
jednostką systemu
Państwowego
Ratownictwa
Medycznego.
niezbędnego do
prowadzenia akcji oraz szkoleń
Funkcjonariuszy PSP.
Krakowskie Pogotowie Ratunkowe.
Wspólne działania odnośnie zabezpieczenia imprez masowych.
Stowarzyszenie ”Wisła dla Krakowa”.
Kr WOPR jest członkiem grupy inicjatywnej. W ramach
Stowarzyszenia wraz z Komisariatem Policji Wodnej zajmuje
się prowadzeniem zabezpieczenia ratowniczego klientów
podmiotów gospodarczych korzystających z rzeki Wisły
poprzez prowadzone patrole łodziami motorowymi,
oraz udzielaniem opinii odnośnie bezpieczeństwa ludzi
korzystających z ofert.
Policja w Nowym Targu.
Podhalańskie WOPR na terenie Jeziora Czorsztyńskiego ściśle
współpracuje ze służbą Policji Wodnej. Na podstawie
uzgodnień z Komendantem Komisariatów Wodnych
w Krakowie w okresie świąt i dni wolnych od pracy dwie
łodzie motorowe WOPR z ratownikami Podhalańskiego
jezioro.
Działania
koordynowane
WOPR
patrolują
i nadzorowane są przez Policję Wodną.
Państwową Strażą Pożarną w Nowym Targu.
W miesiącu sierpniu 2007r. wraz ze służbami PSP dokonano
oznakowania dróg dojazdowych
do jeziora w celu określenia spójnego systemu powiadamiania.
Pomoc ratowników P WOPR w akcjach poszukiwania ofiar
utonięcia, przedkładania do dyspozycji PSP sprzętu WOPR
niezbędnego do prowadzenia akcji poszukiwawczych.
Starostwa
Powiatowego
w
Nowym
Targu.
W sierpniu 2007r. podpisano porozumienie z władzami
Powiatu Nowotarskiego na podstawie którego gminy
znajdujące się wokół Jeziora Czorsztyńskiego dotują służbę
patrolową Podhalańskiego WOPR w okresie świąt i dni
wolnych od pracy. Podhalańskie WOPR uczestniczy
w posiedzeniach Powiatowego Centrum Zarządzania
Kryzysowego, a także w pracach dotyczących prawodawstwa
związanego z bezpieczeństwem nad wodami (prace nad
uchwałą o zakazie używania na obszarze Zbiornika Czorsztyn –
Niedzica jednostek pływających z napędem spalinowym).
Podhalańskie
WOPR
jest
uczestnikiem
komitetu
przeciwpowodziowego i uczestniczy w jego spotkaniach.
Komenda Państwowej Straży Pożarnej w Gorlicach
Uzgodnienie o współpracy zawarte w dniu 21.06.2006r.
Ochotnicza Straż Pożarna w Ropie – wspólne działania w celu
186
Lp.
Nazwa jednostki
jednostką systemu
Państwowego
Ratownictwa
Medycznego.
poprawy bezpieczeństwa osób odpoczywających nad Jeziorem
Klimkówka.
Komendą Placówki Straży Granicznej w Koniecznej
Porozumienie o współpracy zawarte w dniu 16.06.2007.
Policja w Gorlicach
Współpraca z funkcjonariuszami Sezonowego Posterunku
Wodnego Policji
w Klimkówce, wspólne patrole w rejonie zbiornika wodnego
Klimkówka.
Powiatu Gorlickiego
Gorlickie WOPR wchodzi w skład osobowy Powiatowego
Zespołu Zarządzania Kryzysowego (Zarządzenie Nr 31
Starosty Gorlickiego z dnia 5 listopada 2007r).
Gorlickie WOPR ze względu na brak funduszy nie posiada
stałej Grupy Interwencyjnej, posiada listę alarmową 10
członków przekazaną Powiatowemu Zespołowi Zarządzania
Kryzysowego, z której w razie potrzeby formuje się w/w grupę.
Komendą Powiatową Państwowej Straży Pożarnej
w Nowym Sączu.
W 2007 podpisano porozumienie dotyczące współpracy
między Sądeckim WOPR, a KPPSP w Nowym Sączu
w zakresie ratownictwa wodnego szkoleń i udostępniania
sprzętu.
OSP Biegonice, OSP – Gródek n/Dunajcem sekcje wodne
wspólne szkolenia z zakresu ratownictwa wodnego
oraz z zakresu ratownictwa na rzekach górskich.
Policja w Nowym Sączu.
Współpraca w ramach komisji ds. bezpieczeństwa (brak
porozumień i uregulowań).
Doskonała współpraca z Funkcjonariuszami Sezonowego
Posterunku Wodnego Policji w Gródku N/D, wspólne patrole
zbiornika wodnego Rożnów oraz planowanie zabezpieczeń
imprez.
Starostwa Powiatowego w Nowym Sączu
Sądeckie WOPR bierze corocznie udział w obradach Komisji
ds. Bezpieczeństwa oraz uczestniczy w szkoleniach
organizowanych przez wydział. Uzyskano pomoc finansową
w wysokości około 3000 zł na zorganizowanie 24h Posterunku
Alarmowego w Stanicy WOPR Gródek n/Dunajcem
od 01.07-31.08.2007.
187
Lp.
Nazwa jednostki
jednostką systemu
Państwowego
Ratownictwa
Medycznego.
Urząd miasta Nowego Sącza Wydział Bezpieczeństwa
i Zarządzania Kryzysowego,
Wydział Oświaty.
Współpraca
ukierunkowana
na
sprawy
związane
z profilaktyka wśród młodzieży.
Zorganizowano szkolenie dla nauczycieli wychowania
fizycznego dotycząca bezpieczeństwa dzieci i młodzieży
podczas zajęć na pływalni oraz nad wodą. Uczestniczyło 32
osoby.
Brak uczestnictwa w obradach Wydziału Zarządzania
Kryzysowego.
Urząd Gminy w Gródku n/Dunajcem
Współpraca dotycząca głównie zabezpieczeń imprez
przywodnych organizowanych przez Gminę. Udział
w obradach Gminnej Komisji ds. bezpieczeństwa
oraz spotkaniach z gestorami obiektów przywodnych
na terenie gminy.
Pogotowie Ratunkowe
Współpraca w ramach komisji ds. bezpieczeństwa (brak
porozumień i uregulowań).
GOPR Krynica, Rabka
Wspólne szkolenia z zakresu ratownictwa na wodach
szybkopłynących.
Komendą Państwowej Straży Pożarnej w Tarnowie
Ze względu na brak powiązań statutowych z oddziałami JRG
współpraca odbywa się na zasadzie spotkań Kierownictwa
celem wymiany doświadczeń.
Natomiast idealna jest współpraca z Ochotniczymi Strażami
Pożarnymi z Gmin, a w szczególności położonych nad wodą
np. Wielka Wieś, Czchów. Występuje tu zbieżność działań
określonych w statucie odnośnie ochrony ludności na danym
terenie działania. Cześć Strażaków Ochotników jest też
członkami TWOPR.
Policja w Tarnowie
W sezonie letnim istnieją wspólne patrole kontrolujące stan
bezpieczeństwa na akwenach. Wszelkie inicjatywy z jednej jak
i z drugiej strony znajdują pełne zrozumienie. Przedstawiciele
TWOPR zapraszani są na zebrania organizowane przez Policję,
a będące w zakresie kompetencji TWOPR. Przedstawiciele
Policji są obecni na spotkaniach Zarządu TWOPR, na których
referują sprawy związane z problematyką naszego
stowarzyszenia, a znajdujące odbicie w statystykach
Policyjnych.
188
Lp.
Nazwa jednostki
jednostką systemu
Państwowego
Ratownictwa
Medycznego.
Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego UMT
i Powiatu Tarnowskiego.
W ramach współpracy z gminą miasta Tarnowa T WOPR
wykonuje na zlecenie Urzędu Miasta prelekcje pod nazwą
„Bezpieczny wypoczynek nad wodą i w wodzie podczas
wakacji”. Pogadanki odbywają się w szkołach podstawowych
i gimnazjach na terenie miasta Tarnowa. W ubiegłym roku
w w/w prelekcjach uczestniczyło ponad 9 tysięcy dzieci
i młodzieży. Z powyższej działalności Prezes T WOPR
Ryszard Kacer opracował badanie, które ukazuje jak kształtuje
się postęp świadomości tej grupy wiekowej w zakresie
wiadomości
dotyczących
bezpiecznego
wypoczynku,
udzielania pierwszej pomocy, itd.
Tarnowskie WOPR wchodzi w skład osobowy Powiatowego
Zespołu Zarządzania Kryzysowego. Odbyło się jedynie
1 spotkanie.
Została powołana Powiatowa Grupa Interwencyjna, która
została zgłoszona do Starosty Tarnowskiego i Prezydenta
Miasta Tarnowa.
Policja w Chrzanowie
Przedstawiciele Miejskiego WOPR wraz z Funkcjonariuszami
Komendy Powiatowej Policji przeprowadzali kontrole pływalni
i kąpielisk w Powiecie Chrzanowskim.
Urząd Gminy i Miejski w Chrzanowie
Chrzanowski Miejski WOPR uzyskał wpis do Rejestru
Instytucji Szkoleniowych Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
Dzięki temu nawiązano współpracę z Powiatowym Urzędem
Pracy w zakresie szkolenia ratowników WOPR spośród osób
bezrobotnych.
Po wystąpiliśmy z ofertą realizacji zadań publicznych
do Urzędu Miasta Chrzanowa otrzymano dwie dotacje:
a. na zagospodarowanie dzieciom i młodzieży ferii
zimowych,
b. na upowszechnianie kultury fizycznej, sportu
i rekreacji. W ramach tych zajęć organizowano
dla dzieci i młodzieży zawody pływackie, gry
i zabawy nad wodą, prelekcje dotyczące
bezpieczeństwa nad wodami, pokazy ratownicze
i szkolenia z zakresu udzielania pierwszej pomocy.
Miejskiego WOPR nawiązał współpracę ze Specjalnym
Ośrodkiem Szkolno – Wychowawczym w Chrzanowie.
Członkowie Miejskiego WOPR prowadzili nieodpłatnie zajęcia
pływania dla niepełnosprawnych wychowanków SOSW.
Współpraca ta przyniosła efekt w postaci 7 złotych,
189
Lp.
Nazwa jednostki
jednostką systemu
Państwowego
Ratownictwa
Medycznego.
7.
Komendy
Powiatowe /
Miejskie
Policji
8.
Jednostka
Wojskowa 4495
w Krakowie
2 srebrnych, 1 brązowego medalu oraz zajęcia 1 miejsca
w kategorii drużynowej na Ogólnopolskim Mityngu
Pływackim Osób Niepełnosprawnych.
Komendy Powiatowe / Miejskie Policji są jednostkami
współpracującymi z systemem Państwowego Ratownictwa
Medycznego na mocy art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 8 września
2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U.
Nr 191, poz. 1410 z późn. zm.), jako służby ustawowo
powołane między innymi do niesienia pomocy osobom
w stanie nagłego zagrożenia życia i zdrowia.
Sposób i zasady współpracy zostały zawarte w porozumieniu
z dnia 31.03.2006 roku – Komendant Miejski Państwowej
Straży Pożarnej w Krakowie – Dowódca JW. 4495.
190
IV. Ratownictwo medyczne w województwie małopolskim – plany na lata
2009-2011
1.
Centra powiadamiania ratunkowego30
Numer alarmowy 112 jest jednolitym numerem alarmowym obowiązującym na terenie
wszystkich krajów Unii Europejskiej. W sytuacji zagrożenia zdrowia, życia lub mienia osoby
przebywające na terenie całej UE wybierając numer 112 mają gwarancję połączenia się ze
służbami ratowniczymi powołanymi do niesienia pomocy.
Zgodnie z art. 25 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie
Medycznym w urzędach wojewódzkich w ramach komórek organizacyjnych właściwych
ds. zarządzania kryzysowego mają funkcjonować centra powiadamiania ratunkowego,
przyjmujące zgłoszenia z numeru alarmowego 112 i przekierowujące zgłoszenia do właściwej
jednostki Policji, Państwowej Straży Pożarnej i pogotowia ratunkowego.
W dniu 16 stycznia 2007 r. rozpoczął działalność Międzyresortowy Zespół do spraw numeru
alarmowego „112” oraz wdrażania systemu eCall (elektronicznego powiadamiania
o wypadkach drogowych). Opracowana przez ten Zespół koncepcja zakłada stworzenie
zintegrowanego, ogólnokrajowego systemu obsługi zgłoszeń alarmowych na numer „112”.
Jednolitość systemu ma być zagwarantowana przez stworzenie spójnego oprzyrządowania
technicznego (m.in. wprowadzenie jednolitych standardów teleinformatycznych, wyposażenia
centrów).
Zgodnie z ww. koncepcją Centrum Powiadamiania Ratunkowego rozumiane jest jako
punkt przyjmowania i przekierowywania zgłoszeń alarmowych z numeru alarmowego 112 do
właściwej jednostki Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Pogotowia Ratunkowego, a także
innych podmiotów ratowniczych. W efekcie ma powstać nowoczesny, kompatybilny system
powiadamiania ratunkowego za pomocą numeru alarmowego „112”, zgodny z regulacjami
Unii Europejskiej dotyczącymi usługi E-Call i E-112.
Efektem prac Zespołu było wypracowanie Rządowego programu „Koncepcja systemu
112” oraz określenia w drodze wydanego dnia 17 września 2007 r. rozporządzenie Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie szczegółowej organizacji centrów
powiadamiania ratunkowego (Dz.U. Nr 178 z 2006 r. poz. 1263). które zakłada stworzenie
zintegrowanego, ogólnokrajowego systemu obsługi zgłoszeń alarmowych na numer 112,
30
191
opartego o 16 wojewódzkich centrów obsługi zgłoszeń alarmowych (centrów powiadamiania
ratunkowego).
Na obecnym etapie zawansowania prac podjęta została decyzja oceny i modyfikacji
przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
i Administracji oraz Ministerstwo Zdrowia
opracowanej koncepcji.
Modyfikacja ta sprowadzać się będzie do dostosowania do standardów UE
zorganizowanego w województwie małopolskim systemu przyjmowania zgłoszeń z numeru
alarmowego „112” i ich przekierowywania do właściwej jednostki Policji, Państwowej Straży
Pożarnej i pogotowia ratunkowego i wymagać będzie:
-
Podjęcia działań organizacyjnych zmierzających do ograniczenia w województwie
ilości jednostek organizacyjnych realizujących zadania przyjmowania zgłoszeń z numeru
alarmowego „112”.
-
Określenie procedur funkcjonowania stanowisk dyspozytorskich przyjmujących
zgłoszenia na numer alarmowy „112” i inne branżowe numery alarmowe /997, 998,999/,
działających w ramach lub będących równocześnie stanowiskami kierowania jednostek
organizacyjnych Policji i PSP.
-
Wyposażenia wszystkich stanowisk dyspozytorskich systemu „112” w kompatybilny
w skali kraju /województwa/ sprzęt łączności i informatyczny, pozwalający na szybką
lokalizację miejsca zdarzenia, bezkolizyjne przekierowywanie zgłoszeń z numeru
alarmowego „112” do jednostek Policji, Państwowej Straży Pożarnej i pogotowia
ratunkowego, w przyszłości również do innych służb ratowniczych, wyposażonych w sprzęt
specjalistyczny odpowiedni do rodzaju zdarzenia i najkorzystniej usytuowanych ze względu
na czas dotarcia na miejsce zdarzenia.
-
Przygotowania odpowiedniej ilości dyspozytorów systemu „112” posługujących się
językiem obcym, w przyszłości wyposażenie stanowisk dyspozytorskich w sprzęt i programy
translatorskie.
-
W przypadku tym istnieje konieczność zmiany Rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 września 2007 w sprawie szczegółowej organizacji
centrum powiadamiania ratunkowego (Dz.U. Nr 178 z 2006 r. poz. 1263) oraz po dokonaniu
zmian w przepisach ustawy z dnia 8 września z 2006 r. o Państwowym Ratownictwie
Medycznym ( Dz. U. Nr 191, poz. 1410 z późn. zm.)
192
2.
Szpitalne oddziały ratunkowe
W
tabeli
poniżej
zamieszczono
wykaz
szpitalnych
oddziałów
w Małopolsce, stanowiący model docelowy do osiągnięcia na lata 2009-2011.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
Nazwa jednostki
ZZOZ w Oświęcimiu
ZOZ w Suchej Beskidzkiej
SP ZOZ w Brzesku
ZOZ MSWiA w Krakowie
ZOZ w Olkuszu
Miejski Szpital Specjalistyczny im. G. Narutowicza w Krakowie
5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ w Krakowie
SP ZOZ im. J. Śniadeckiego w Nowym Sączu
ZZOZ w Wadowicach
193
ratunkowych
3.
Zespoły ratownictwa medycznego31
W tabeli - załącznik nr 23 zamieszczono wykaz, zawierający planowaną liczbę
i rozmieszczenie zespołów ratownictwa medycznego, stanowiący planowany model
docelowy do osiągnięcia na 2009 r. oraz lata następne.
4.
Kalkulacja
kosztów
działalności
zespołów
ratownictwa
medycznego
w województwie małopolskim32
W 2008 roku Małopolski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia
w Krakowie zakontraktował, na terenie województwa małopolskiego, 46 zespołów
ratownictwa medycznego specjalistycznych „S” i 61 zespoły podstawowe „P” Tabela załącznik nr 24 przedstawia kalkulację kosztów działalności zespołów ratownictwa
medycznego na terenie województwa małopolskiego w roku 2008 i 2009, zgodnie
z informacją uzyskaną z Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu
Zdrowia w Krakowie oraz od dysponentów jednostek sytemu Państwowe Ratownictwo
Medyczne.
Planowana na lata 2009-2011 liczba ambulansów sanitarnych dla województwa
małopolskiego wynosi: 112.
5.
Podsumowanie planów ratownictwa medycznego na lata 2009-201133
„Wojewódzki
plan
działania
systemu
Państwowe
Ratownictwo
Medyczne
dla województwa małopolskiego na lata 2009-2011” – model docelowy systemu PRM.
31
33
32
194
PODSUMOWANIE
1. Szpitalne oddziały ratunkowe: 21 SOR
2. Zespoły ratownictwa medycznego: 108 ZRM
3. Koszty działalności zespołów ratownictwa medycznego w 2009 roku:
V.
Rodzaj ZRM
Ilość
Koszt w PLN
S
47
72 059 324,98
P
61
73 577 097,12
Suma
108
145 636 422,10
Założenia do wojewódzkiego planu działania systemu Państwowego
Ratownictwa Medycznego na lata 2009-201134
Zadania w tym zakresie zamykają się w czterech zasadniczych grupach:
1.
Doskonalenie systemu ratownictwa:
-
Dalsze prace nad zmianą zasad finansowania szpitalnych oddziałów ratunkowych
w kierunku faktycznego uzależnienia wysokości kontraktu od wykonywanych tam
procedur medycznych.
-
Dalsze prace nad logistyką dotarcia z pomocą medyczną do ciężko chorego,
w tym doskonalenie systemu powiadamiania, rozśrodkowanie ambulansów, współpraca
pomiędzy poszczególnymi ośrodkami dyspozycyjnymi, zmiany rejonów operacyjnych
poszczególnych stacji pogotowia ratunkowego i zespołów ratownictwa medycznego.
-
Kontynuacja prac związanych z pełnym podjęciem pełnej funkcji centrów
powiadamiania ratunkowego (CPR) zgodnie z nową ustawą o ratownictwie.
Dla województwa małopolskiego moim zdaniem winny być powołane podobne centra
w Krakowie, Tarnowie i Nowym Sączu. W ramach poprawy koordynacji działania
poszczególnych jednostek, dla aglomeracji miejskiej krakowskiej stworzyć należy jeden
ośrodek dysponowania przy ulicy Łazarza.
34
opracowanie: Konsultant Wojewódzki ds. Medycyny Ratunkowej
195
-
Poszukiwanie rozwiązania dwóch najbardziej dolegliwych problemów w SOR
i pogotowiu – odsyłania zgłaszających się chorych „do rejonu” – zgodnie z miejscem
zamieszkania, co nadal jest najczęstszym zarzutem pod adresem SOR oraz eliminacji
zgłoszeń
do
SOR
i
wezwań
ambulansów
w
przypadkach
kwalifikujących
się do zaopatrzenia w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej lub opieki
całodobowej.
-
Przystąpienie do wdrażania standardów postępowania w stanach zagrożenia życia
i ustalenia minimum kompetencji zespołów ratownictwa medycznego. Zadanie
to jest niesłychanie istotne w sytuacji, gdy coraz częściej w karetce nie będzie obecny
lekarz. Tu niezbędne jest też ustalenie zasad wspomagania zespołów wyjazdowych
przez lekarza – konsultanta w ośrodku dyspozycyjnym lub SOR.
-
Działania na rzecz tworzenia i włączenia do systemu ratownictwa medycznego
w województwie ośrodków udarowych, kardiologii interwencyjnej i leczenia ciężkich
urazów
przy
współpracy
konsultantów
wojewódzkich
w
tych
dziedzinach.
W pierwszym etapie tego planu powinien powstać conajmniej jeden taki ośrodek,
o najwyższym stopniu referencji, łączący te trzy specjalności, skupiające ponad 80%
nagłych zgonów. Za wszelką cenę uniknąć tu trzeba tworzenia bytów ponad potrzeby
dla zaspokojenia ambicji i potrzeb finansowych oddziałów, których dyrektorzy,
tak jak było to w początkach realizacji programu ratownictwo medyczne, zechcą
skorzystać z otwierających się perspektyw.
-
W następnym etapie tworzenie kolejnych ośrodków, udarowych i kardiologicznych,
już niekoniecznie razem, w liczbie niezbędnej dla zabezpieczenia potrzeb województwa
w tym zakresie, zwłaszcza w szpitalach, dysponujących stosownym zapleczem
diagnostycznym i terapeutycznym.
-
Wreszcie podejmowanie działań mające na celu włączanie do systemu dalszych
oddziałów szpitalnych, zajmujących się tak specyficznymi przypadkami, jak obrażenia
kręgosłupa i rdzenia kręgowego, oparzenia, obrażenia ręki, toksykologia, chirurgia
naczyniowa itp., również w porozumieniu z konsultantami wojewódzkimi w danych
dziedzinach, najlepiej wykorzystując działające już jednostki, takie jak odpowiednie
oddziały Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. L. Rydygiera w Krakowie,
Specjalistycznego Szpitala Jana Pawła II itp.
196
2.
Inwestycje:
-
Dalsze prace nad stworzeniem ośrodka nadrzędnego – wojewódzkiego, którego celem
byłoby zbieranie danych na temat aktualnej sytuacji w poszczególnych szpitalach
i szpitalnych oddziałach ratunkowych, monitorowanie obciążenia poszczególnych
jednostek, kierowanie siłami i środkami ratownictwa na wypadek zdarzeń masowych
i katastrof, przygotowywanie planów zabezpieczenia takich zdarzeń. Uruchomienie
pozostałych, niezbędnych ośrodków dyspozycyjnych.
-
Informatyzacja systemu celem poprawy dyspozycji, czasu dojazdu, zapewnienia
pomocy merytorycznej zespołom oraz archiwizacji danych o chorych dla niezbędnych
analiz.
3.
Szkolenie:
Wobec nałożenia na Wojewodę przez ustawę o ratownictwie medycznym obowiązków
związanych ze szkoleniem kadry systemu, jak najpilniej powołać trzeba zespół, który zajmie
się weryfikacją programów szkolenia i jednostek takie szkolenia prowadzących, celem
zapewnienia właściwego poziomu nauczania.
4.
Promocja zdrowia
-
Działania informacyjne i szkoleniowe dla współpracujących z ratownictwem
medycznym innych jednostek ochrony zdrowia, dla innych służb i dla społeczeństwa.
-
Wdrożenie zasad współpracy pomiędzy POZ, opieką całodobową i ratownictwem.
-
Podjęcie szerokiej, planowej akcji „Uratuj życie” w szkołach i w służbach takich jak
Policja, Wojsko, Straż Miejska, itp..
-
Działania na rzecz zatrudniania licencjonowanych ratowników medycznych.
Bazę tych działań, poza samym Urzędem Wojewódzkim, stanowią:
-
21 szpitalnych oddziałów ratunkowych.
-
55 specjalistów w dziedzinie medycyny ratunkowej, z czego 40 czynnych zawodowo
w Województwie.
-
Klinika uniwersytecka.
-
Instytut Ratownictwa Medycznego.
Najistotniejszą jednak sprawą jest zamknięcie prac nad systemem zabezpieczenia
medycznego na wypadek zdarzeń masowych. W tym celu w najbliższym już czasie należy
197
powołać zespół składający się z przedstawicieli władz państwowych i samorządowych,
policji, straży pożarnej i wojska, którego celem będzie:
-
wyegzekwowanie planów zabezpieczenia poszczególnych szpitali,
-
przygotowanie planów całościowych dla Krakowa i Województwa,
-
znalezienie środków finansowych na jego realizację,
-
stały nadzór nad modyfikacjami planu i jego ćwiczeniem.
VI. Postępowanie na wypadek wystąpienia zdarzenia radiacyjnego35
Ze względu na wzrost zagrożenia dla społeczeństwa w tym mieszkańców
województwa małopolskiego ze strony materiałów promieniotwórczych w związku z coraz
szerszym zastosowaniem izotopów promieniotwórczych dla celów pokojowych oraz ze
względu na możliwość użycia materiałów promieniotwórczych, przez nieznanych sprawców,
w aktach terrorystycznych i możliwość zastosowań materiałów jądrowych do celów
militarnych, w 5 Wojskowym Szpitalu Klinicznym z Polikliniką SP ZOZ w Krakowie decyzją
Ministra Zdrowia, znak: R-MZ-287/2006 oraz po akceptacji Pełnomocnika Ministra Obrony
Narodowej do spraw Resortowej Opieki Zdrowotnej został powołany Centralny Ośrodek
Ratownictwa Radiacyjnego (CORR). Statutowo ośrodek ten prowadził będzie radiacyjne
ratownictwo medyczne jako szpital wyspecjalizowany.
Powołanie, na mocy porozumienia z Instytutem Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie,
profesjonalnego Ośrodka z zapleczem klinicznym i naukowo-badawczym, umożliwi właściwą
pomoc dla osób porażonych, a w szczególności skażonych substancjami promieniotwórczymi.
Ośrodek ten będzie również wykonywał na zlecenie szkolenia w zakresie
postępowania podczas wypadków radiacyjnych dla służb ratowniczych jak policja, straż
miejska, ratownicy medyczni i itp. Konieczność przeprowadzania szkoleń dla służb
ratowniczych w Polsce wynika z Rozporządzenia Rady Ministrów zawartego w Dz. U. Nr 20
poz.169 z 2005 roku w sprawie postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych.
Centralny Ośrodek Ratownictwa Radiacyjnego przez 5 Wojskowym Szpitalu
Klinicznym z Polikliniką SP ZOZ w Krakowie posiada duże doświadczenie w kontakcie
z materiałami radioaktywnymi, co pozwala zagwarantować najwyższy poziom szkoleń.
35
opracowanie: Wydział Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego
198
Plan przygotowania i dystrybucji preparatów stabilnego jodu na wypadek wystąpienia
zagrożenia radiacyjnego w województwie małopolskim, przedstawia załącznik nr25.
199

Wojewódzki plan działania systemu Państwowego Ratownictwa

Transkrypt

Podobne dokumenty

Kliknij aby pobrać tabelę

plakat parada (17) ok - Klikowska Ostoja Polskich Koni

Odpowiedzialność medyczna w Polsce i we Francji (polsko