Inwentaryzacja zasobów martwego drewna na terenie Leśnego

Inwentaryzacja zasobów martwego drewna na terenie Leśnego

INWENTARYZACJA ZASOBÓW MARTWEGO
DREWNA NA TERENIE LEŚNEGO KOMPLEKSU
PROMOCYJNEGO „LASY MAZURSKIE” W
NADLEŚNICTWIE STRZAŁOWO.
Wykonał:
Mgr inż. Andrzej Ryś
Strzałowo 15.02.2008
I. WSTĘP.
W ostatnich latach problem martwego drewna w ekosystemach leśnych jest stosunkowo
często poruszany. Martwe drewno w lesie jest częstym przyczynkiem do dyskusji pomiędzy
leśnikami, naukowcami i ekologicznymi organizacjami pozarządowymi. Ustawa o lasach (art.
7) , zarządzenie nr 11a DGLP w sprawie prowadzenia gospodarki leśnej na podstawach
ekologicznych oraz instrukcja ochrony lasu § 4, próbują ten problem uporządkować. Niestety
żaden z tych aktów prawnych nie określa tak naprawdę ile martwego drewna powinno być w
lesie. Instrukcja ochrony lasu w/w paragrafie odkreśla tylko ilość drewna zasiedlonego. Brak
również w obowiązujących resortowych instrukcjach i zarządzeniach metody obliczania
zasobów martwego drewna.
W związku z powyższym – w ramach działań innowacyjno-wdrożeniowych
wynikających ze statusu funkcjonowania LKP „Lasy Mazurskie” - Nadleśnictwo Strzałowo
podjęło próbę określenia na swoim terenie zasobów martwego drewna. W opracowaniu tym
wykonano również analizę uzyskanych wyników.
W celu sprawnego wykonania w/w działań Nadleśniczy wydał 2 zarządzenia: nr 14 z dnia 1
grudnia 2008 r. - w sprawie utworzenia i funkcjonowania obszarów ochrony
ksylobiontów i różnorodności przyrodniczej na terenie Nadleśnictwa Strzałowo oraz nr
15 z dnia 1 grudnia 2008 - w sprawie utrzymania martwego drewna na terenie
Nadleśnictwa Strzałowo.
II. METODYKA.
Inwentaryzacją objęto wszystkie ekosystemy leśne i częściowo bagna o pokryciu
formacją leśną powyżej 50%. Całość podzielono na 3 kategorie: lasy gospodarcze, strefy
ochrony ścisłej zwierząt, rezerwaty oraz obszary ochrony ksylobiontów i różnorodności
przyrodniczej ( w skrócie OOKiRP ).
Na OOKiRP zasoby martwego drewna wyliczono na podstawie szacunku wzrokowego i
opisów taksacyjnych. W większości wypadków zastosowanie takiej metody było uzasadnione
niedostępnością terenu.
W pozostałych kategoriach, czyli w lasach gospodarczych, strefach ścisłych oraz w
rezerwatach ilość martwego drewna wyliczono metodą powierzchni próbnych. Wielkość
powierzchni próbnej ustalono na 1 ha, a ilość 339. Stanowi to około 2% powierzchni leśnej
Nadleśnictwa. Wszystkie powierzchnie zlokalizowane były równomiernie na terenie całego
Nadleśnictwa z uwzględnieniem klas wieku, dominujących gatunków oraz kategorii lasu. Na
oznakowanych w terenie powierzchniach z klupowane zostały wszystkie (wywroty, złomy i
drzewa stojące) martwe drzewa i niekiedy krzewy od pierśnicy 7 cm w górę. Klupowanie
wykonano w rozbiciu na So, Św, Db, Brz, Ol i pozostałe liściaste. Drewno martwe rozłożone
powyżej 50% nie klupowano. Miąższość grubizny wyliczono na podstawie tablic miąższości
drzew stojących Czuraja. Nie wyliczano miąższości karpiny i drobnicy.
Inwentaryzację wykonano wg stanu na koniec grudnia 2008.
Zaprezentowana metodyka z pewnością nie jest doskonała i wymaga dalszego
dopracowania. Wadą tej metody prawdopodobnie jest niedokładność w szacowaniu masy na
OOKiRP. Niewątpliwą jej zaletą jest krótki czas wykonania (3 do 7 dni na terenie 1
leśnictwa).
Przeanalizowano również ilość powierzchni próbnych pod kątem ewentualnego ich
zmniejszenia. Analizę wykonano w kategorii lasy gospodarcze. Po zmniejszeniu ich ilości o
połowę (dokładnie o 47 %) przeciętna ilość martwego drewna wyniosła 2,82 m3/ha i w
stosunku do pierwotnych wyliczeń ( 2,95 m3/ha) była mniejsza o 4,5 %. Wskaźniki te dotyczą
całego Nadleśnictwa. Jednak w skali leśnictwa wskaźniki te wahały się od +19,88 % do
-33,91 %, a w obrębach wahały się od +4,16 % do -9,83 %. W związku z powyższym można
przyjąć, że do wyliczenia ilości martwego drewna w skali całego n-ctwa wystarczy
zainwentaryzować tylko ca 1 % powierzchni leśnej. Jednak już do dobrego oszacowania w
leśnictwach należy przyjąć 2 %.
Oddzielnym problemem jest wyliczenie masy pni (karpiny) i drobnicy. Można założyć,
że ich miąższość wynosi - w zależności od wieku i gatunku drzewa – od 5 do 10 % grubizny
całego drzewa. Przy takim założeniu na 1-rocznej uprawie założonej na zrębie zupełnym, z
którego pozyskano 300 m3 grubizny, ilość martwego drewna – tylko z pniaków – będzie
wynosiła 15 do 30 m3. Z czasem pniaki te w zależności od gatunku, wieku drzewa, siedliska,
gleby, warunków meteorologicznych będą się rozkładały różnym tempie. Proces ten jest
mocno złożony i wymaga wykonania specjalistycznych badań. W związku z powyższym w
opisywanej metodzie nie uwzględniono grubizny karpiny i drobnicy. Ilość tej grubizny można
z grubsza wyliczyć na podstawie rocznego pozyskania. Dla przykładu przy pozyskaniu
100 000 m3 karpina i drobnica będzie stanowić 5 do 10 tyś. m3, ale znów pozostaje pytanie
jak ją wyliczać po 5, 10 czy 30 latach?
W związku z powyższym należy przyjąć, że najistotniejszym elementem w zasobach
martwego drewna jest jednak pozostała grubizna, czyli strzała i grube gałęzie stanowiące 90 –
95 % całości.
III. WYNIKI I ANALIZA.
W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji wyliczono ilość zasobów martwego drewna
w rozbiciu na leśnictwa i obręby wg gatunków oraz kategorie lasu. Poniżej zaprezentowano
szczegółowe wyniki.
1. Zasoby martwego drewna w rozbiciu na gatunki wg leśnictw i obrębów w lasach
gospodarczych w m3/ha.
Pozostałe
liściaste
R-m
m3/ha
Ilość
pow.
8
2,15
0,59
4,73
2,82
9
71,12
76,80
144,53
75,73
10
3,23
2,13
5,56
3,16
11
22
36
26
24
2,87
5,77
10,29
7,23
7,37
1,97
5,77
16,57
2,14
0,50
368,18
172,56
77,85
91,93
342,34
90,47
31,41
3,41
6,16
2,00
3,28
3,60
3,77
1,05
108
28
39
28
95
24
30
25,75
1,07
24
1,94
46,50
1,79
26
4,58
194,13
1,87
104
Obręb
L-ctwo
So
Św
Db
Brz
Ol
1
2
3
27,57
28,13
30,40
32,39
4
28,73
38,15
76,90
18,65
5
5,34
5,56
15,26
7,57
6
5,88
4,37
17,07
13,05
7
1,45
R-m obręb Strzałowo
Krutyń
Krutyń
Rostek
Uklanka
R-m obręb Krutyń
Prusinowo
Babięta
Babięta
Zimna
Woda
Rańsk
118,49
94,46
49,77
77,06
162,43
56,72
16,00
9,11
33,73
22.05
1,27
0,11
40,37
8,38
3,44
3,68
221,29
43,89
24,66
81,83
31,47
5,38
1,38
15,50
12,97
0,81
19,86
4,24
36,01
2,78
4,22
1,55
R-m obręb Babieta
124,42
43,87
4,22
16,98
Strzałowo Jeziorko
Piersławek
Lipowo
Kołoin
Ogółem N-ctwo
Strzałowo
0,17
1,25
0,06
1,65
0,06
464,20 288,13 39,33 72,85 8,70
31,44
904,65 2,95 307
Przeciętna zasobność martwego drewna dla lasów gospodarczych w skali całego
nadleśnictwa wyniosła 2,95 m3/ha. W poszczególnych leśnictwach wahała się od 1,05 m3/ha
do 6,16 m3/ha. Generalnie można uznać, że na siedliskach ubogich (obręb Babięta – 1,87
m3/ha) ilość martwego drewna w stosunku do żyźniejszych (obręb Strzałowo i Krutyń – 3,41
do 3,60 m3/ha) jest dwukrotnie mniejsza. W zestawieniu tym dwa leśnictwa (Krutyń – 6,16
m3/ha i Lipowo – 5,56 m3/ha) zdecydowanie wybijają się od przeciętnych. Może to wynikać
z większej „ekologicznej” świadomości leśniczych w/w leśnictw.
2. Zasoby martwego drewna wg leśnictw i obrębów w lasach gospodarczych, strefach i
rezerwatach w m3/ha.
Obręb
L-ctwo
So
1
2
3
29,16
29,65
40,56
129,87
4
5
6
30,11 12,03
7,70
55,51
5,64
4,37
93,80 15,26 20,44
103,14 112,34 36,65
229,24
165,23
87,26
84,49
282,56 145,27 69,16
129,27 188,54 25,77
19,89 21,40 10,41
14,66
0,11
3,68
14,52
6,10
336,98
43,89
24,66
163,82 210,05 39,86
31,47
12,97
5,38
0,81
6,10
Strzałowo Jeziorko
Piersławek
Lipowo
Kołoin
R-m obręb Strzałowo
Krutyń
Krutyń
Rostek
Uklanka
R-m obręb Krutyń
Prusinowo
Babięta
Babięta
Zimna
Woda
Rańsk
R-m obręb Babieta
Ogółem N-ctwo
Strzałowo
Św
Db
Brz
Ol
7
1,45
0,17
12,9
0,06
R-m
m3/ha
Ilość
pow.
37,15
10,27
29,79
1,97
9
82,64
95,76
174,96
424,54
777,90
525,18
168,75
104,91
10
3,59
2,59
6,48
11,17
6,22
13,47
4,02
3,62
11
23
37
27
38
125
39
42
29
42,03
2,14
0,50
798,84
90,47
31,41
7,26
3,77
1,05
110
24
30
25,75
1,07
24
1,79
1,87
26
104
5,22
339
Pozostałe
liściaste
8
2,19
0,59
4,73
29,64
19,86
4,24
1,65
36,01
2,78
4,22
1,55
124,42
43,87
4,22
16,98
0,06
4,58
46,50
194,13
690,64
490,25 359,54 126,00 20,68
83,76
1770,87
1,94
Przeciętna zasobność martwego drewna we wszystkich kategoriach oprócz OOKiRP,
czyli w lasach gospodarczych, rezerwatach i strefach ochrony ścisłej wyniosła 5,22 m3/ha.
Na zdecydowanie większą ilość martwego drewna w obrębach Krutyń i Strzałowo – oprócz
żyzności siedlisk i prawdopodobnie większe „ekologicznej” świadomości leśniczych – w
istotny sposób miała wpływ powierzchnia rezerwatów i ilość stref ochronnych (obręb
Babięta: brak rezerwatów i 3 strefy; obręb Krutyń: 418 ha rezerwatów i 10 stref; obręb
Strzałowo: 512 ha rezerwatów i 12 stref). Miało to również wpływ na rozpiętość ilość
martwego drewna w poszczególnych leśnictwach – od 1,07 do 13,47 m3/ha.
W rozbiciu na gatunki – na uwagę zasługuje –
stosunkowo wysoki udział Św (28%) i Db
Procentowy udział martwego drewna wg
(20%). Przy czym w poszczególnych obrębach
gatunków we wszystkich kategoriach bez
sytuacja jest bardziej zróżnicowana i np. na
(OOKiRP)
terenie obrębu Strzałowo udział Św jest
Ol
Pozostałe
1%
liściaste
większy niż So. Z kolei w obrębie Krutyń
Brz
So
5%
7%
stosunkowo wysoki jest udział Db. W tym
39%
Db
20%
ostatnim przypadku decydującym czynnikiem
jest duża ilość martwego Db w rezerwatach
(wlasach gospodarczych – 0,01 m3/ha, we
Św
wszystkich kategoriach bez OOKiRP – 1,9
28%
m3/ha.
3. Zasoby martwego drewna wg leśnictw i obrębów w OOKiRP w rozbiciu na gatunki.
Obręb
L-ctwo
1
2
Jeziorko
Piersławek
Lipowo
Kołoin
Strzałowo
R-m obręb Strzałowo
Ol
Pozostałe
liściaste
R-m
Pow.
w ha
m3/ha
7
710
105
300
580
8
110
3
130
125
9
2550
205
6050
2935
10
39,85
32,18
157,59
85,15
11
63,99
6,37
38,39
34,47
2835 4469 190 2183 1695
368
11740 314,77
37,30
486
92
94
261
61
35
417
41
4
327
114
194
527
276
332
175
187
130
2193
771
789
107,73
100,59
76,85
20,36
7,66
10,27
672
357
462
635
1135
492
3753
285,17
13,16
89
57
186
2
68
160
4
5
1
175
91
191
95
2
4
3
114
13
119
162
40
385
234
656
306
48,25
50,95
22,82
17,00
7,98
4,59
28,75
18,00
334
232
9
408
552
46
1581
139,02
11,37
3841 5058 661 3226 3382
906
17074 738,96
23,11
So
R-m obręb Krutyń
Prusinowo
Babięta
Zimna Woda
Rańsk
Babięta
R-m obręb Babieta
Ogółem N-ctwo Strzałowo
Db
Brz
3
4
5
6
940
50
30
710
30
39
28
1640 3480 140 360
225 900 20 1085
Krutyń
Rostek
Uklanka
Krutyń
Św
Powierzchnia OOKiRP dla całego nadleśnictwa wynosi 739,96 ha. Stanowi to 4,1%
powierzchni leśnej Nadleśnictwa. Łącznie wyszacowana ilość martwego drewna wynosi
17 074 m3 . Przeciętnie wynosi to 23,11 m3/ha. Wskaźnik ten - w stosunku do obrębu Krutyń
(13,16 m3/ha) i Babięta (11,37 m3/ha) - dla Strzałowo jest zdecydowanie większy i wynosi
37,30 m3/ha. Wynika to przede wszystkim z faktu dużej powierzchni zalanych przez bobry
oraz efektów zrealizowania programu ochrony i regeneracji ekosystemów mokradłowych.
Należy przy tym podkreślić, ze zdecydowana większość OOKiRP została utworzona na
siedliskach mokradłowych trudnych lub wręcz niedostępnych do prowadzenia gospodarki
leśnej. Z drugiej strony są to obszary charakteryzujące się dużą różnorodnością przyrodniczą i
stanowią ostoje rzadkich, zagrożonych i chronionych gatunków grzybów, rośli i zwierząt.
Procentowy udział martwego drewna wg gatunków w
OOKiRP
Ol
20%
Brz
19%
Pozostałe
liściaste
5%
Db
4%
So
22%
Św
30%
W rozbiciu na gatunki największy udział
stanowi Św. Ponadto stosunkowo duży
udział posiada Ol i Brz. Wynika to z
faktu, o którym wspomniano wyżej.
Dzięki tak dużej ilości martwego Św na
omawianych obszarach stwierdzono
reliktowe i zagrożone gatunki owadów
oraz dzięcioła trójpalczastego. Dzięcioł
ten dla swojej egzystencji wymaga
obecność
martwego
drewna
świerkowego.
4.
ZESTAWIENIE ZBIORCZE
NADLEŚNICTWIE STRZAŁOWO
ZASOBÓW
MARTWEGO
Lasy
OOKiRP
gospodarcze
W
Pow. w ha
bez stref,
rezrwatów
i OOKIRP
Pow.
leśna
ogółem
8
1143,05
1927,77
1278,4
1189,33
9
1238,42
2001,59
1463,65
1828,13
5538,55
1615,59
1954,09
1466,13
6531,79
2154,62
2145,79
1563,69
10
6,2
2,5
9,5
13,0
7,7
11,7
3,4
3,9
m3/ha
Obręb
L-ctwo
Rezerwaty
Strefy
1
2
3
435
15696
4
1352
676
338
1352
5
2550
205
6050
2935
6
3737
4106
7106
3758
16131
11403
1575
215
3718
1689
1015
338
11740
2193
771
789
18708
9972
3897
4809
7
7639
4987
13929
23741
50297
25257
7258
6151
13193
3042
3753
385
234
18677
4907
1524
38665
5292
2434
5035,81
1301,61
1455,38
5864,10
1349,86
1534,09
6,6
3,9
1,6
656
1513
2169
1414,45
1437,27
1,5
338
306
2472
1382,21
1413,09
5553,65
5734,31
2,2
2,3
16128,01
18130,20
5,6
Strzałowo Jeziorko
Piersławek
Lipowo
Kołoin
R-m obręb Strzałowo
Krutyń
Krutyń
Rostek
Uklanka
R-m obręb Krutyń
Babięta
Prusinowo
Babięta
Zimna
Woda
Rańsk
R-m obręb Babieta
676
Razem
DREWNA
0
1014
1581
10415
3116
13010
Ogółem N-ctwo
Strzałowo
29324
7774
17074
47060
101232
Powierzchnia w ha
m3/ha
929
29,1
347
22,4
739
23,1
16 128
2,9
18130
5,6
W sumie zasoby martwego drewna na terenie Nadleśnictwa Strzałowo wynoszą
101 232 m3. W przeliczeniu na 1 ha powierzchni leśnej wynoszą 5,6 m3. Należy przy
tym podkreślić, że 54 172 m3 (54 % z całej zasobności martwego drewna) znajduje się w
rezerwatach, strefach ścisłych i OOKiRP zajmujących 2022 ha, czyli na 11,0 %
powierzchni leśnej nadleśnictwa.
Poniżej zaprezentowano
w formie graficznej analizę wybranych elementów
zamieszczonego powyżej zestawienia.
Pow ierzchnia w g kategorii lasu w ha
Martwe drewno wg kategorii
Rezerwaty;
29 324;
29%
Lasy
gospodarcze;
47 060;
46%
OOKiRP;
17 074;
17%
Strefy;
7 774;
8%
Rezerw aty
929;
5%
Lasy
gospodar
cze;
16 128;
89%
Strefy;
347;
2%
OOKiRP;
739;
4%
Martwe drewno ogółem wg obrębów
Obr. Babięta;
13010;
13%
Obr.
Strzałowo;
50297;
49%
Obr. Krutyń;
38665;
38%
- jak już wcześniej stwierdzono tak mały udział martwego drewna w Obrębie Babięta wynika
głównie z braku rezerwatów, niewielkiej ilości stref ochronnych i małej powierzchni
OOKiRP.
Procentowy udział calości martwego drewna wg
gatunków
Brz
9%
Ol
4%
Pozostałe
liściaste
5%
Db
18%
Św
28%
So
36%
Procentowy udział całych zasobów drewna wg
gatunków
Db
4%
Św
6%
Brz Ol
4% 2%
Pozostałe
liściaste
2%
So
82%
- wyraźnie zaznacza się duży (prawie 5 razy więcej) procentowy udział martwego drewna
świerkowego i dębowego w stosunku do procentowego udziału całych zasobów żywego
świerka i dęba;
- zjawisko to obrazuje dokładniej diagram zamieszczony poniżej:
%
Proce ntow y udział m artw e go dre w na
w s tos unk u do całoś ci żyw ych
zas obów w g gatunk ów w las ach
gos podarczych
5,00
4,50
4,00
3,50
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00
0,50
0,00
4,35
1,91
0,92
0,55
So
Św
Db
1,80
0,55
Brz
Ol
Pozos tałe
liś ciaste
Diagram ten obrazuje ilość martwego drewna na tle całej zasobności wg głównych gatunków
lasotwórczych. W przypadku np. świerka cyfra 4,35 oznacza, że w całej masie drewna
świerkowego martwe drewno stanowi 4,35 %. W stosunku do pozostałych gatunków - dla
świerka (biorąc pod uwagę również fakt szczególnego traktowania Św w cięciach
sanitarnych) udział ten jest zdecydowanie największy. Potwierdzać to może zjawiska
związane z ociepleniem klimatu, która w ogólnym zarysie mówi, że gatunki borealne ustępują
na korzyść gatunków ciepłolubnych. Również mimo nieustającej walki z kornikiem - z roku
na rok - ilość zasiedlonego drewna i posuszu świerkowego nie maleje.
M artwe
dre wno w
lasach gosp.
13798 m3
- 4%
Problem świerka
Usunię te w
2008
posusz,wywro
ty i złomy ;
9091 m3 - 3%
Udział masowy w Nadle śnictwie - 6%
M artwe dre wno w lasach gospodarczych - 0,7
m3/ha
M artwe dre wno ogółe m - 1,7 m3/ha
Zasie dlone - 20%
M artwe
dre wno poza
lasami
gospodrczymi
; 16413 m3 5%
Żywy zapas;
315463 m3 88%
Również problem zamierania świerka obrazuje diagram zamieszczony powyżej. Mimo
pozyskania w 2008 roku 9 091 m3 martwego zasiedlonego przez korniki drewna świerkowego
( około 15% planu rocznego), na koniec roku w lasach gospodarczych pozostało 13 798 m3 .
Dokładając do tego jeszcze drewno z rezerwatów, stref i OOKiRP czyli 16 413 m3,
uzyskalibyśmy łącznie 39 302 m3 martwego drewna świerkowego, które teoretycznie
Nadleśnictwo powinno pozyskać w roku 2008. Jest to około 2/3 rocznego planu. Nasuwa
się pytanie: a co z pozostałymi gatunkami? Należy przy tym podkreślić, że udział masowy Św
w Nadleśnictwie Strzałowo wynosi tylko 6 %.
Analizując powyższy diagram w kontekście Instrukcji Ochrony Lasu należy stwierdzić
między innymi następujące fakty:
- przy założeniu, że pozostałe w lesie gospodarczym martwe drewno świerkowe w ilości 0,7
m3/ha zasiedlone jest w 20 %, to w lesie pozostaje 0,14 m3/ha – zgodnie z instrukcją
paragraf 4 dopuszczalna ilość to 0,5 m3/ha;
- analogicznie cała masa martwego drewna świerkowego (lasy gospodarcze, rezerwaty, strefy
i OOKiRP wynosi 1,7 m3/ha, zatem zasiedlonego będzie 0,34 m3/ha
- wniosek: zgodnie z instrukcją Ochrony Lasu w Nadleśnictwie Strzałowo za mało jest
zasiedlonego posuszu świerkowego.
Martwe drewno wg klas wieku w lasach
gospodarczych
m 3 /ha
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
II
III
IV
V
VI
VII i >
Przed wykonaniem w/w diagramu spodziewano się wraz z wiekiem rosnącego udziału
martwego drewna. Po wykonaniu okazało się, że w młodszych lasach wieku martwego
drewna na 1 ha w lasach gospodarczych jest więcej niż w starszych. Wydaje się, że na taki
stan rzeczy decydujący wpływ maja dwa czynniki:
- zwiększony naturalny proces wydzielania się posuszu wynikający z przegęszczenia drzew,
- mniejsze pozyskanie drewna w młodszych klasach wieku.
Martwe drewno w m³ na tle całych
zasobów
Martwe
drewno;
101 232;
1,8%
Zasoby
żywego
drewna
ogółem;
5 668 728;
98,2%
Analizując diagram zamieszczony powyżej w zasadzie nasuwa się tylko jedno
pytanie, czy ta ilość 101,2 tyś. m3 martwego drewna w ekosystemach leśnych
Nadleśnictwa Strzałowo jest wystarczająca, za mała czy za duża?
V. Uzasadnienie utrzymania zasobów martwego drewna w lesie.
Martwe drewno w lesie ma za zadanie zapewnienie dobrych warunków dla rozwoju
wszystkich organizmów z nim związanych. W szczególności dotyczy to:
1. Grzybów, w tym również porostów
– dla stosunkowo dużej ilości gatunków grzybów martwe drewno jest jedynym substraktem
niezbędnym do ich egzystencji,
- przyczyniając się w sposób fundamentalny do jego rozkładu,
- grzyby występujące na martwym drewnie stanowią pokarm dla wielu gatunków zwierząt,
począwszy od drobnych bezkręgowców, poprzez owady, mięczaki, ptaki i kończąc na
ssakach (myszy, nornice, wiewiórki, dziki, jelenie ),
- grzyby również są swoistymi rezerwuarami wody,
- mają zastosowanie lecznicze i stanowią pożywienie dla ludzi.
2. Rośliny.
- na rozkładającym się drewnie bardzo często rozpoczyna się proces naturalnego odnowienia
lasu,
- niektóre specyficzne gatunki mchów i wątrobowców występują tylko na martwym drewnie,
- wywroty i złomy - w szczególności świerkowe – stanowią naturalną osłonę dla nalotu i
podrostu, zabezpieczającą przed zgryzaniem przez jeleniowate.
3. Zwierzęta:
- są miejscem rozrodu i żerowania dla wszystkich przedstawicieli świata zwierząt,
- wiele gatunków w tym endemicznych związanych jest tylko i wyłącznie z martwym
drewnem, ich specjalizacja posunięta jest bardzo daleko np. Peltis grossum występuje
tylko na grubych martwych świerkach, pachnica dębowa żeruje tylko w próchnowiskach
starych dębów i lip.,
- szczególną rolę odgrywają dla kambio- i ksylobiontów,
- owady występujące w drewnie stanowią bardzo ważny składnik pokarmowy dla ptaków:
dzięciołów, sikor, kowalików,
- dzięcioły białogrzbiety i trójpalczasty (gatunki te ostatnio zostały stwierdzone na terenie
Nadl. Strzałowo) odżywiają się w okresie jesienno-zimowym wyłącznie owadami i
pozostałymi bezkręgowcami występującymi w martwym drewnie – bez obecności
martwych drzew nie mają szans na przeżycie; przy czym należy podkreślić, że dzięcioł
trójpalczasty związany jest w 90% z martwym drewnem świerkowym, a białogrzbiety z
martwym drewnem liściastym – głównie Ol, Brz, Oś, Js, a w górach z Bk.
- stanowią kryjówki i miejsca noclegowe dla skorupiaków, mięczaków, płazów, gadów,
ptaków i ssaków, w tym również nietoperzy.
Ponadto, a nawet przede wszystkim martwe drewno dostarcza glebie leśnej materii
organicznej i substancji mineralnych niezbędnych dla utrzymania jej sprawności, a w
dalszej konsekwencji, kondycji tego co na niej rośnie i w niej żyje.
Martwe drewno pełni też funkcje retencyjne. W drewnie dobrze rozłożonym ilość
.wody przekracza nieraz 50 % jego objętości.
Ma również walor estetyczny. Las z martwym drewnem przypomina bardziej dzikie
puszczańskie ostępy. Był i jest ciągle inspiracja dla artystów malarzy, poetów, pisarzy czy
fotografików.
VI. PODSUMOWANIE.
Zaprezentowana metoda inwentaryzacji martwego drewna jak już wyżej wspomniano
wymaga dopracowania. Przede wszystkim należałoby wykonać dobry program statystyczny,
który by określał ilość i lokalizację powierzchni próbnych uwzględniający najważniejsze
cechy drzewostanu i jego kategorie. W dalszej kolejności inwentaryzacja zasobów martwego
drewna powinna znaleźć się SILP-ie.
Dobrym rozwiązaniem byłoby usankcjonowanie tej metody inwentaryzacji martwego
drewna jako sposobu jego ewidencjonowania. W skrócie ewidencja ograniczałaby się do
wykonania raz w roku inwentaryzacji. Najniższą jednostką ewidencyjną byłoby leśnictwo
(nie wydzielenie) w rozbiciu na gatunki i kategorie lasu.
W kolejnych latach lokalizacje powierzchni próbnych należałoby zmieniać.