Scenariusz zajęć na temat uzależnień \( ze szczególnym
Transkrypt
Scenariusz zajęć na temat uzależnień \( ze szczególnym
Joanna Sarnecka-Żak [email protected] Pedagog szkolny Liceum Ogólnokształcące Nr IV im. C. K. Norwida w Ostrowcu Św. Scenariusz zajęć dla klas starszych szkół ponadgimnazjalnych na temat uzależnień (ze szczególnym uwzględnieniem uzależnień od narkotyków) 1. Co to jest uzależnienie ? Uzależnienie jest to silna potrzeba, chęć powrotu do stanu, w jakim się poprzednio było. Jest to pewien stan, któremu nie towarzyszą zwykle przyjemne uczucia. Od czego można się uzależnić? 2. Jakie rodzaje uzależnień możemy wyróżnić? Fizyczne – np. gdy wzrasta dawka śmiertelna jakiegoś narkotyku, gdy rośnie tolerancja na różne specyfiki, gdy przede wszystkim występują objawy abstynencji (uwaga: nie zawsze gdy rośnie tolerancja na narkotyk, uzależniamy się fizycznie. Taki wyjątek występuje w przypadku amfetaminy, która ma związek z uzależnieniem psychicznym.) Psychiczne – o ile nie wszystkie narkotyki uzależniają fizycznie, o tyle psychicznie wszystkie! 3. Czy można wyleczyć narkomana? Właściwie nie. Przyjmuje się, że po 10 latach abstynencji można powiedzieć o „zaleczeniu” (tak jak w przypadku niepijącego aktualnie alkoholika). Zdarza się, że u „zaleczonych” narkomanów wraca chęć brania nawet po 13, 14 latach abstynencji. 2 4. Siła uzależniająca narkotyków w stosunku do alkoholu (wg Johnsona) - marihuana uzależnia 18 razy silniej niż alkohol - barbiturany – 100 razy silniej............................. - amfetamina – 200 razy silniej............................. - kokaina – 380...................................................... - heroina – 420!..................................................... Kokaina i heroina mogą uzależnić fizycznie i psychicznie już za pierwszym razem! 5. Jak rozpoznać osobę uzależnioną? Jeżeli w ciągu jednego miesiąca spełniłeś choćby 3 podane niżej kryteria jednocześnie, możesz właściwie uznać się za osobę uzależnioną lub jesteś na najlepszej drodze do tego: - brak kontroli nad ilością, częstotliwością i dawkami (pijesz, bierzesz częściej lub więcej niż miałeś zamiar); - poświęcasz dużo czasu na zdobywanie, przygotowywanie, spożywanie używek, jesteś długi czas pod ich wpływem, dużo czasu poświęcasz na usuwanie skutków; - rezygnujesz z innych form aktywności na rzecz alkoholu czy narkotyków; - gorzej funkcjonujesz w szkole, w domu; - zdarza ci się prowadzić pojazd pod wpływem alkoholu, narkotyków; - odczuwasz silną potrzebę powrotu do stanu, w jakim byłeś pod wpływem alkoholu. czy narkotyku; - bierzesz, pijesz mimo świadomości strat (własnych, rodzinnych, społecznych); - masz własny, indywidualny sposób przyjmowania środków uzależniających (np. swój charakterystyczny sposób zapalania papierosa); - pojawiają się pierwsze abstynenckie objawy (dyskomfort związany z brakiem jakiegoś środka); - pijesz, bierzesz w celu usunięcia objawów abstynenckich lub z obawy przed nimi; - wzrasta tolerancja na środki uzależn. (coraz większe dawki). 3 Każdy narkotyk działa różnie na różne osoby! Tu nie ma pewników! 7. Ćwiczenie: Wypisujemy na tablicy wszystkie słowa, które kojarzą się ze słowem „narkotyk”. Następnie porównujemy je, oceniamy, dzielimy na „przyjemne” i „nieprzyjemne” Wniosek: nie ma wyłącznie przyjemnych, czy tylko negatywnych skojarzeń. Dla niektórych są atrakcyjne, inni o nich nie myślą. Przecież gdyby były postrzegane tylko negatywnie, nikt by ich nie brał! Jest to więc kwestia świadomego wyboru każdego z nas! 8. Ćwiczenie: Wypisujemy na tablicy :„Dlaczego ludzie sięgają po narkotyki czy inne środki uzależniające?” np. dla poprawienia samopoczucia - z nudów - dla rozładowania stresu - dla śmiałości - łatwy dostęp - z ciekawości - dla pobudzenia, itp. 9. W jaki sposób rodzi się uzależnienie? Kiedy przekracza się niebezpieczną granicę? Omówienie na przykładzie uzależnienia narkotykowego: I faza: Inicjacja narkotykowa. 80% młodzieży sięga po narkotyk z ciekawości, nie mniej ważna jest też presja grupy! W bardzo wielu przypadkach dzieje się to pod wpływem alkoholu, ponieważ rozluźnia on i przełamuje lęk. Dolna granica wieku dzieci próbujących narkotyki wciąż się obniża: często słyszy się o 8–12- latkach sięgających po kleje czy rozpuszczalniki (są łatwo dostępne i niedrogie!). Powszechne jest palenie marihuany (wśród nieco starszej młodzieży), która uznawana jest za nieszkodliwą używkę, zdrowszą niż alkohol. Na tym etapie istnieje jeszcze inne niebezpieczeństwo: czasami jest tak, że ktoś weźmie pierwszy raz narkotyk i....nic się specjalnie przykrego nie dzieje, pojawia się za to poczucie 4 bezkarności, jest satysfakcja, że przekroczyło się barierę lęku. Ale! Bywa i tak, że pierwszy kontakt z narkotykiem kończy się np. zapaścią, a nawet i śmiercią (np.za duża dawka ). II faza: Eksperymenty. Wciążj pojawia się bezkarność i ciekawość. Tu się już „kombinuje” z narkotykami (np. łączenie ich z innymi środkami). U biorących występuje poczucie pewnego wtajemniczenia, wyższości nawet w stosunku do innych. W tej fazie nie odczuwa się zwykle braku narkotyku, jest za to przyjemność, mówi się nawet, że jest to najszczęśliwszy okres w życiu narkomana. Taki stan nie może trwać wiecznie. Pojawia się wobec tego : III faza: Częste branie. Tu narkotyk nie jest tylko po to, by było przyjemnie. Jest czymś, co wspiera, pomaga, bez niego właściwie nic się już nie udaje. IV faza: Uzależnienie. Narkotyk bierze się, by w ogóle „normalnie” funkcjonować, uzależniony bardzo długo nie uświadamia sobie tego stanu. 10. Mechanizmy typowe dla uzależnień. Przykłady: - mechanizm iluzji (zaprzeczanie), uważamy, że problem uzależnień nas nie dotyczy - racjonalizowanie (tłumaczenie sobie, że jest to co prawda złe, ale za to mamy coś w zamian) -„mechanizm protezy” (np. nadrabianie nieśmiałości alkoholem) 11. Ćwiczenie: Uświadamianie sobie, w jaki sposób zanikają wartości u uzależnionych. Wypisujemy na karteczkach 5 najważniejszych dla nas wartości. Następnie wykreślamy 2 i po krótkim czasie znowu dwie (nie zdradzając wcześniej, czemu służy to ćwiczenie). Na kartkach jasno widać, czego mogą pozbawić nas narkotyki. Opracowała mgr Joanna Sarnecka – Żak Bibliografia: 1. T. Dimoff , S. Carper: „Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki”. ELMA BOOKS, Warszawa 1993. 2. Z. B. Gaś: „Profilaktyka uzależnień”. Lublin 2001. 3. ks. Cekiera: „Ryzyko uzależnień”. Lublin 1992.