Tytuł prezentacji

Instytucja realizująca:
Projekt „Zapobieganie
zakażeniom HCV”
Narodowy Instytut Zdrowia
Publicznego – Państwowy
Zakład Higieny w Warszawie
Zasadniczym celem projektu jest stworzenie podstaw do zaplanowania
długofalowej strategii przeciwdziałania zakażeniom HCV i zwalczania
wzw C w Polsce oraz opracowanie założeń do dokumentu „Narodowa
Strategia Zapobiegania i Zwalczania Zakażeń HCV na lata 2015-2020”.
Partnerzy:
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO
PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
ORAZ MINISTRA ZDROWIA
Narodowy Instytut
Zdrowia Publicznego –
Państwowy Zakład
Higieny w Warszawie
Instytut
Psychiatrii
I Neurologii
w Warszawie
Uniwersytet
Medyczny
w Lublinie
Instytut
Psychiatrii
I Neurologii
w Warszawie
Główny
Inspektorat
Sanitarny
www.hcv.pzh.gov.pl
www.hcv.pzh.gov.pl
SZKOLENIE
„POSTĘPOWANIE Z PACJENTEM
Z WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU C
ORAZ EPIDEMIOLOGIA I PREWENCJA ZAKAŻEŃ HCV”
Program „Zapobieganie
zakażeniom HCV”
w ramach zadań: „Usprawnienie diagnostyki HCV, oszacowanie występowania HCV
w populacji ogólnej oraz analiza czynników związanych z występowaniem HCV”
oraz „Pilotażowy program badania kobiet w ciąży w kierunku zakażeń HCV”
realizowanych w ramach Projektu „Zapobieganie zakażeniom HCV”
www.hcv.pzh.gov.pl
Instytut
Psychiatrii
I Neurologii
w Warszawie
Uniwersytet
Medyczny
w Lublinie
Przedstawienie założeo Programu „Zapobieganie
zakażeniom HCV”
Prof. dr hab. n. med. Andrzej Zielioski, Zakład Epidemiologii NIZP-PZH
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO
PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
ORAZ MINISTRA ZDROWIA
Warszawa, 19 listopada 2012r.
Narodowy Instytut
Zdrowia Publicznego –
Państwowy Zakład
Higieny w Warszawie
Główny
Inspektorat
Sanitarny
Uniwersytet
Medyczny
w Lublinie
Główny
Inspektorat
Sanitarny
Narodowy Instytut
Zdrowia Publicznego –
Państwowy Zakład
Higieny w Warszawie
Instytut
Psychiatrii
I Neurologii
w Warszawie
Uniwersytet
Medyczny
w Lublinie
Główny
Inspektorat
Sanitarny
www.hcv.pzh.gov.pl
1
Swiss Contribution to Poland
Swiss programme
management: 24.5
Special allocations (PPF.
TA Fund, others): 9.0
Regional development: 47.7
Block Grant (NGO Fund
and Partnership Fund): 28.1
Research and
scholarships: 42.2
Health Protection focus area
Objective 1 – To promote healthy lifestyles and to prevent
communicable diseases on national level and in geographical focus
areas
Four programmes for the total amount of ca. CHF 17 million:
Security: 32.0
Health: 39.0
Private sector (CSR): 4.9
1.
Oral care for small children – Poznao Medical University
2.
Obesity and overweight prevention – National Food and
Nutrition Institute
3.
Prevention of addiction to alcohol, tobacco and other
psychoactive substances – Chief Sanitary Inspectorate
4.
Prevention of HCV infections
Private sector (SMEs and
reporting): 63.0
Infrastructure (transport,
energy, waste): 188.9
Biodiversity & Crossborder: 9.8
www.swiss-contribution.admin.ch/poland
Projekt „Zapobieganie zakażeniom HCV”
obejmuje pięd składowych:
www.swiss-contribution.admin.ch/poland
Projekt „Zapobieganie zakażeniom HCV”
planuje objęcie swym działaniem kluczowych
elementów profilaktyki
1. Usprawnienie diagnostyki HCV, oszacowanie występowania HCV w populacji
ogólnej oraz analiza czynników związanych z występowaniem HCV
2. Opracowanie i weryfikacja programu zapobiegania HCV wśród użytkowników
narkotyków dożylnych (IDU) i ocena potrzeb w zakresie profilaktyki HCV w tej
grupie
3. Pilotażowy Program badania kobiet w ciąży w kierunku zakażeo HCV
4. Jakościowa ocena ryzyka zakażenia HCV w świetle stosowanych procedur
medycznych w wybranych zakładach opieki zdrowotnej
5. Edukacja pracowników wybranych zawodów zwiększonego ryzyka transmisji
zakażeo krwiopochodnych i ogółu społeczeostwa w zakresie prewencji (HCV, HBV,
HIV)
www.hcv.pzh.gov.pl
• Ocenę zagrożeń zakażeniami HCV w populacji w tym
w grupach podwyższonego ryzyka (Programy 1,2,3)
• Ocenę stanu profilaktyki zakażeń HCV w instytucjach
medycznych i usprawnienie systemu nadzoru w
ścisłej współpracy z Inspekcją Sanitarną (Program
• Działania profilaktyczne oparte na rozeznaniu
sytuacji i ocenie zagrożeń
www.hcv.pzh.gov.pl
2
Rozpoznanie sytuacji
• Ocena zagrożeń zakażeniami HCV w populacji w tym
w grupach podwyższonego ryzyka (Programy 1,2,3)
• Ocenę stanu profilaktyki zakażeń HCV w instytucjach
medycznych (Program 4)
www.hcv.pzh.gov.pl
Działania i zalecenia
praktyczne
• Pogłębienie wiedzy nad rozpowszechnieniem zakażeń
HCV wśród IDU i wdrożenie odpowiednich działań w
celu ograniczenia szkód w tej grupie ryzyka (Program 2)
• Zagrożenie ze strony zakażeń wertykalnych i wdrożenie
do programu opieki perinatalnej zapobiegania
zakażeniom HCV (Program 3)
• Usprawnienie systemu nadzoru nad profilaktyką
zakażeń HCV w instytucjach medycznych w ścisłej
współpracy z Inspekcją Sanitarną (Program 4)
• Zintegrowane działania edukacyjne i promocyjne
adresowane do personelu medycznego, inspekcji
sanitarnej i do ogółu obywateli (Program 5)
www.hcv.pzh.gov.pl
Naszymi partnerami są
Chcemy współpracować ze
wszystkimi organizacjami i osobami,
którym zależy na ograniczeniu
szerzenia się zakażeń HCV
•
•
•
•
•
•
www.hcv.pzh.gov.pl
Biuro Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy
Ministerstwo Zdrowia i Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa
Wyższego
Naczelna Rada Lekarska, Krajowa Izba Diagnostów
Laboratoryjnych, Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek
Epidemiologicznych, które będą spełniać kluczową rolę we
wdrażaniu wypracowanych w Projekcie zaleceń
Polska Grupa Ekspertów HCV - w przekonaniu, że dostępność
leczenia zakażeń jest istotnym elementem profilaktyki
Organizacje pozarządowe działające na polu higieny szpitalnej,
dostępności leczenia i zapobieganiu zakażeniom HCV
Wszyscy ludzie dobrej woli, którzy wyrażą chęć współpracy
www.hcv.pzh.gov.pl
3
WZW C
Epidemiologia i zapobieganie
zakażeniom HCV
Prof. dr hab. med. Andrzej Zieliński
Zakład Epidemiologii
Narodowy Instytut Zdrowia
Publicznego–Państwowy
Zakład Higieny w Warszawie
www.hcv.pzh.gov.pl
HCV na świecie
2% - 3% populacji świata żyje z HCV (130-170 mln)
Zakażenie HCV powoduje wirusowe zapalenie wątroby
typu C.
Przypadki ostre są rzadko wykrywane ponieważ
bezpośrednio po zakażeniu większość (do 80%) przypadków
jest bezobjawowa.
Jednak w 80% przypadków zakażeń HCV występuje
zakażenie przewlekłe, w czasie którego rozwijają się
poważne następstwa.
Jest ono najczęstszą przyczyną marskości i raka wątroby.
www.hcv.pzh.gov.pl
Rozpowszechnienie przeciwciał anty-HCV
w Europie
Rocznie > 350 000 osób umiera z powodu
zakażeń HCV i ich powikłań w tym marskości
i raka wątroby.
Chorobowość zależnie od kraju wynosi <1%
(Skandynawia) do> 10% (Egipt).
27% przypadków marskości i 25% raka wątroby
występuje w związku z zakażeniem HCV.
Źródło: Esteban i wsp., 2008
www.hcv.pzh.gov.pl
www.hcv.pzh.gov.pl
4
UE - umieralność z powodu nowotworów
wątroby kobiet i mężczyzn (ECDC)
Mężczyźni
Rozpowszechnienie zakażenia HCV w różnych
grupach populacji
Kobiety
www.hcv.pzh.gov.pl
Źródła rozbieżności w oszacowaniu
chorobowości w badaniach przekrojowych
www.hcv.pzh.gov.pl
Wyniki oznaczeń rozpowszechnienia
anty-HCV w Polsce 2011
• Stronniczość doboru próby:
Niektóre badania przekrojowe wykonane w Polsce opierały się
na stronniczych próbach lub nie reprezentujących populacji
docelowej obszarach próbkowania
• Błąd pomiaru:
– Niska czułość testu diagnostycznego może
zaniżyć wynik
– Niska swoistość testu może zawyżyć wynik. W
przypadku chorób rzadkich nawet wysoce
swoisty test może być przyczyna zawyżenia
wyników.
www.hcv.pzh.gov.pl
METODA
SZACUNKOWA
LICZBA OSÓB
„ZAKAŻONYCH
HCV” W POLSCE
WYNIK
n
%
92
1,91
ELISA 1+
725 000
54
1,12
ELISA 1+,
WB +
425 600
46
0,95
ELISA 2+
326 800
29
0,6
RNA +
228 000
Źródło: Godzik i wsp., 2012
www.hcv.pzh.gov.pl
5
Instytucjonalne źródła zakażeń HCV
Szerzenie się zakażeń
krwiopochodnych
Nie stanowiły wielkiego problemu zanim rozwój
medycyny nie doprowadził do rozpowszechnienia
podawania leków w drodze iniekcji, rozwoju chirurgii
i przetaczania krwi.
Badania zegara molekularnego wskazują, że w wielu krajach
nastąpiło to około 1960 r.
Kolejne przyczyny wzrostu liczby zakażeń to:
• Salony kosmetyczne
• Akupunktura
• Tatuaż i kolczykowanie na niespotykaną wcześniej
skalę
www.hcv.pzh.gov.pl
www.hcv.pzh.gov.pl
Niezależne czynniki ryzyka zakażenia
w metaanalizie danych światowych
Indywidualne źródła zakażeń HCV
Prawdopodobieństwo
zakażenia
indywidualnych zachowań ludzi:
wskutek
Czynnik ryzyka
• Bardzo wysokie u osób przyjmujących narkotyki
dożylnie
• Niskie, ale obecne w kontaktach domowych
• Minimalne w pożyciu małżeńskim
• Podwyższone
seksualnych
w
przypadku
wielu
partnerów
• Praktycznie zerowe w kontaktach towarzyskich
i służbowych
www.hcv.pzh.gov.pl
OR
95% CI
Dożylne używanie
narkotyków (IDU)
44.90
31.13 - 64.8
Transfuzja krwi
w przeszłości
6.03
3.97 - 9.15
Operacje
chirurgiczne
2.10
1.44 - 3.07
Kontakty seksualne
z IDU
3.87
2.07 - 7.24
www.hcv.pzh.gov.pl
6
Czynniki związane z zakażeniem HCV
pacjentów o nieznanej drodze zakażenia
OR
Ambulatoryjnie zabiegi chirurgiczne
10,1
Sporty kontaktowe
2,3
Pobyt w szpitalu/oddz. chirurgicznym 2,1/1,7
Endoskopia p. pokarmowego
1,9
Iniekcje im lub iv
1,4/1,7
Zabiegi kosmetyczne
2,0
Pedi/manicure w gabinecie
kosmetycznym
1,7
Aborcja
1,7
Akupunktura
1,5
Czynniki ryzyka zakażeń HCV w Polsce
dane wstępne (Projekt badawczy MNISW NN404 191636)
Brak wystarczających
danych dla jednoznacznego
określenia ryzyka zakażenia
HCV w kontaktach
domowych.
Kontakt seksualny/
przypadkowy kontakt z
krwią
Orlando R, Lirussi F, 2007. Hepatitis C virus
infection: sexual or non-sexual transmission
between spouses? A case report and review of
the literature. Infection. 35:465-8
Karmochkine M et al., 2006. A case-control study of risk factors for hepatitis C
infection in patients with unexplained routes of infection. J Viral Hepat. 13:775-82.
www.hcv.pzh.gov.pl
L.p. Czynnik ryzyka
Miara ryzyka
CI 95%
p
1
Narkotyki we wstrzyknięciach
6,75
1-45,70
0,0278
2
Leczenie z powodu alkoholizmu
6,3
2,72-14,57
<0,0001
3
Transfuzja w przeszłości
4,60
2,53-9,39
<0,0001
4
Kontakt domowy
4,02
1,27-12,68
0,0113
5
Endoskopie
3,76
1,92-7,37
<0.0001
6
Przebywanie w instytucjach zam.
3,31
1,04-10,50
0,0326
7
Cukrzyca
3,15
1,47-6,75
0,002
8
CC, zabiegi okołoporodowe
3,13
1,16-8,44
0,0168
9
Operacje chirurgiczne
3,08
1,65-5,77
0,0002
10
Tatuaże
3,08
1,56-6,08
0,0007
11
Zabiegi stomatologiczne
1,95
1,02-3,72
0,039
www.hcv.pzh.gov.pl
Potencjalne czynniki ryzyka
zakażeń HCV
Zapobieganie zakażeniom HCV
do sprawdzenia w dalszych badaniach
(Projekt badawczy MNISW NN404 191636)
L.p. Czynnik ryzyka
Miara
ryzyka
CI 95%
p
1
Akupunktura
2,84
0,89-9,11
0,68
2
Zawód ryzyka (służby więzienne,
praca z uzależnionymi)
1,55
0,55-4,31
0,4013
3
Liczba partnerów seksualnych >5
1,44
0,65-3,20
0,3704
4
Narkotyki donosowo
0,75
0,10-5,43
0,7784
5
Kolczyki
1,07
0,50-2,32
0,8571
6
Manicure/pedicure
1,34
0,59-3,03
0,4826
7
Biopsje
1,96
0,70-5,46
0,192
8
Dializy
b.d.
9
Botoks/mezoterapia
b.d.
www.hcv.pzh.gov.pl
Punktem wyjścia powinno być ustalenie
priorytetów działania w oparciu o analizę
czynników ryzyka
• Eliminacja źródeł zakażenia
• Przerwanie dróg przenoszenia
• Zmniejszenie rezerwuaru zarazka
www.hcv.pzh.gov.pl
7
Zapobieganie zakażeniom HCV
Eliminacja źródeł zakażenia
System utylizacji odpadów zakaźnych w tym
przedmiotów ostrych
Zapobieganie zakażeniom HCV
Przerwanie dróg przenoszenia
•
– Przestrzeganie podstawowych zasad higieny przez personel instytucji
medycznych
– Przestrzeganie ogólnych środków ostrożności w postępowaniu z materiałem
zakaźnym i przedmiotami ostrymi
Działania te muszą być uregulowane przez odpowiednie procedury obowiązujące
w jednostce medycznej i powiązane z systemem ciągłej kontroli
Stosowanie sprzętu jednorazowego użytku
Sterylizacja i dezynfekcja sprzętu wielorazowego
użytku
W przypadku osób uzależnionych od narkotyków
dożylnych – programy redukcji szkód (leczenie
substytucyjne, wymiana igieł i strzykawek)
www.hcv.pzh.gov.pl
W zakresie działań instytucjonalnych:
•
W zakresie postępowania indywidualnego:
Dotarcie do ogółu społeczeństwa z informacją o możliwych sposobach
przenoszenia zakażenia i zagrożeniu zdrowia związanym z zakażeniem HCV
Dotarcie do grup podwyższonego ryzyka i powiazanie działań edukacyjnych z
programami redukcji szkód
Programy edukacyjne i programy redukcji szkód nie mogą być jednorazowe,
a powinny działać w sposób ciągły, a ich efektywność powinna być monitorowana
•
•
www.hcv.pzh.gov.pl
Zapobieganie zakażeniom HCV
Zmniejszenie rezerwuaru zarazka
Jedynym rezerwuarem HCV są ludzie zakażeni tym
wirusem.
Leczenie osób zakażonych eliminuje lub znacząco
zmniejsza wiremię i redukuje prawdopodobieństwo
zakażania innych osób.
Zmniejszenie rezerwuaru zarazka może nastąpić przez
prowadzenie programów przesiewowych mających na
celu wykrywanie osób zakażonych oraz dostarczanie im
informacji
o
możliwościach
terapeutycznych
i usprawnienie dostępu do programów leczenia.
www.hcv.pzh.gov.pl
Dziękuję za uwagę.
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU
WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
ORAZ MINISTRA ZDROWIA
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny
ul. Chocimska 24
00-791 Warszawa
Tel.: +48 22 542 13 71
Fax.: +48 22 849 74 84, +48 22 849 35 13
e-mail: [email protected]
www: http://www.hcv.pzh.gov.pl
Narodowy Instytut
Zdrowia Publicznego –
Państwowy Zakład
Higieny w Warszawie
Instytut
Psychiatrii
I Neurologii
w Warszawie
Uniwersytet
Medyczny
w Lublinie
Główny
Inspektorat
Sanitarny
www.hcv.pzh.gov.pl
8
HCV – zarys problemu
Badania rozpowszechnienia
HCV w populacji polskiej i
aktualny algorytm
diagnostyki HCV
Wirus hepatitis C (HCV, wzw C) został odkryty
dzięki metodom genetycznym w 1989r. (Choo,
Houghton, Kuo).
Prof. dr hab. med. Kazimierz Madaliński
Zakład Wirusologii
Pracownia Immunopatologii Zakażeń Hepatotropowych
Narodowy Instytut Zdrowia
Publicznego – Państwowy
Zakład Higieny w Warszawie
www.hcv.pzh.gov.pl
HCV – zarys problemu
Był rozpowszechniony wśród osób dializowanych
i
otrzymujących
transfuzje,
a
także
przetoczenia preparatów krwi.
Obecnie w krajach rozwiniętych szerzy się
wśród osób stosujących dożylne preparaty.
www.hcv.pzh.gov.pl
Hepatitis B Virus
Choroba wywoływana przez wirus HCV uzyskała
różne określenia: cicha żółta epidemia, skryty
zabójca, zabójca doskonały, ukryty zabójca
wątroby itp. – z racji bardzo rzadkiego
występowania ostrej postaci wzw C oraz skąpości
objawów (np. ALT w normie lub nieznacznie ).
www.hcv.pzh.gov.pl
www.hcv.pzh.gov.pl
9
Struktura wirusów
Schemat organizacji genomu HCV
HBV
HCV
HVR1
3’UTR
Core
Źródło: www.worldwidevaccines.com
E1
E2
p7
NS2
NS3
NS4A
NS4B
NS5A
NS5B
Źródło: www.trialx.com
www.hcv.pzh.gov.pl
www.hcv.pzh.gov.pl
Cele prezentacji
1. Przedstawienie algorytmu diagnostyki HCV na
podstawie doświadczeń zdobytych przy realizacji
prac dotyczących rozpowszechnienia HCV
2. Uporządkowanie terminów określających stan:
„kontaktu z wirusem” i „zakażenia HCV”, czego
uzasadnieniem
jest
powszechne
niewłaściwe
stosowanie terminu zakażenie HCV w stosunku do
osób posiadających wyłącznie przeciwciała anty–HCV
www.hcv.pzh.gov.pl
Na
podstawie
badań
przeciwciał
anty-HCV
prowadzonych w Polsce, a zwłaszcza publikacji
Bielawskiego i wsp.(1) opublikowanej w czasopiśmie
Arch Med Res w 2000r., przyjęto pogląd, że w Polsce
jest 1.9% tj. 725 000 „zakażonych HCV”.
Liczba ta została przytoczona na mapce przygotowanej
przez Estebana (2008).
www.hcv.pzh.gov.pl
10
ZAŁOŻENIA METODYCZNE
Producenci testów immunochemicznych w kierunku
anty-HCV (Abbott, Ortho, Roche, Murex) podkreślają, że
dla uzyskania wyniku „próbka reaktywna” potrzebne
jest dwukrotne powtórzenie próbki dodatniej w teście
przesiewowym.
Tylko uzyskanie dwóch wyników dodatnich pozwala
zdefiniować próbkę reaktywną.
Taki sposób diagnostyki został przyjęty przez
POLSKĄ SŁUŻBĘ KRWI
www.hcv.pzh.gov.pl
Epidemiologia zakażeń wirusami zapalenia wątroby typu B i C wśród
zmarłych dawców narządów w Polsce.
HBV and HCV infections among deceased organ donors in Poland
Anna Pszenny, Marta Hreńczuk, Jarosław Czerwiński, Roman Danielewicz,
Piotr Małkowski; Probl Hig Epidemiol 2012, 93(3): 579-585
„Szacunkowe dane epidemiologiczne pozwalają sądzić,
że liczba zakażonych HCV w Polsce wynosi około 730
tysięcy, jednakże rzeczywista liczba zakażeń może być
wyższa, ponieważ choroba przebiega skrycie i często
jest wykrywalna przypadkowo lub w późnej fazie, kiedy
dochodzi do rozwoju powikłań”
W efekcie badań z lat 2001-2011 powstał częściowo
zawyżony pogląd co do liczby osób „zakażonych HCV”
(posiadających przeciwciała anty-HCV) w Polsce.
Liczba 1.9% w przeliczeniu na całą populację 38 mln to
725 000 osób posiadających anty-HCV i traktowanych
jako osoby zakażone. Liczba ta została przyjęta przez
Polską Grupę Ekspertów HCV.
www.hcv.pzh.gov.pl
Z racji stronniczości doboru oraz ograniczenia terytorialnego
poprzednich badań podjęliśmy studium
„ROZPOWSZECHNIENIE HCV W POPULACJI POLSKIEJ”
sfinansowane przez MNiSW w latach 2009-2012
Zasady doboru próby:
a) Pacjenci zakwalifikowani do badań - pełnoletni, przyjęci do oddz.
chirurgicznych z racji wypadków i urazów oraz operacji chirurgicznych,
w tym obrażeń narządowych.
b) Najpierw wylosowano 5 z 16 województw, a następnie po 4 oddziały
w każdym województwie (z Rejestru ZOZ).
c) Uzyskanie pisemnej zgody, wypełnienie ankiety, pobranie 5 ml krwi.
d) Zebrano 4 824 próbki surowicy.
www.hcv.pzh.gov.pl
www.hcv.pzh.gov.pl
11
Metody badawcze
Test antygen – przeciwciało ELISA
a) ELISA 4. generacji – próbki 1.krotnie
reaktywne
b) Powtórzenie metody ELISA 2x; wyodrębnienie próbek 2-krotnie reaktywnych
c)Test Western Blot
d) HCV RNA
www.hcv.pzh.gov.pl
HCV RNA - metoda PCR
www.hcv.pzh.gov.pl
www.hcv.pzh.gov.pl
Metoda Western blot HCV
www.hcv.pzh.gov.pl
12
Wyniki oznaczeń rozpowszechnienia
anty-HCV w Polsce (studium 2009-2012)
METODA
SZACUNKOWA LICZBA
OSÓB „ZAKAŻONYCH
HCV” W POLSCE
1,91
ELISA 1+
725 000
54
1,12
ELISA 1+,
WB +
46
0,95
29
0,6
WYNIK
n
%
92
Porównanie wyników badań rozpowszechnienia
anty–HCV oraz aktywnego zakażenia HCV w
Polsce
w dwóch największych
studiach
epidemiologicznych
Flisiak i wsp.
METODA
Godzik i wsp.
1,9 %
EIA 1+/ELISA 1+
1,91 %
425 600
ELISA 1+,WB +
1,12 %
ELISA 2+
326 800
ELISA 2+
0,95 %
RNA +
228 000
RNA +
0,6 %
0,6 %
Źródło: Godzik P, Kołakowska A, Madaliński K, i wsp., 2012
www.hcv.pzh.gov.pl
www.hcv.pzh.gov.pl
Aktualny
algorytm kliniczny
Algorytm diagnostyki
wertykalnego zakażenia HCV
Badanie
immunochemiczne
(-)
Badanie na obecność
HCV RNA
u dziecka w wieku
2-3 m-ce
(+)
dwukrotne
powtórzenie
(-/-)
(+/-) lub
(+/+)
decyzja
klinicysty
Badanie na
obecność HCV RNA
u dziecka w wieku
6-12 m-cy
PCR; polecana
czułość
~25 lU/ml
(-)
decyzja
klinicysty
sprawdzanie
wiremii HCV
www.hcv.pzh.gov.pl
+
+
HCV RNA (+)
zakażenie HCV
konsultacja pediatryhepatologa
-
(+)
sprawdzanie
genotypu HCV
-
HCV RNA (-) 2x
Dziecko zdrowe
Test anty-HCV w wieku
12-18 m-cy
+
Kolejne badania do
nieobecnych anty-HCV
-
Dziecko zdrowe
www.hcv.pzh.gov.pl
13
Wnioski
Wnioski
A. Uzyskanie wyniku podwójnie reaktywnej próbki jest
zgodne z procedurą opracowaną przez producentów
testów immunochemicznych, a także zgodne z zasadami
Dobrej Praktyki Laboratoryjnej.
D. Szacowana liczba 725 tys. osób (1.9% w polskiej
populacji), posiadających przeciwciała anty-HCV jest
powszechnie niewłaściwie traktowana jako liczba
osób zakażonych.
B. Prawidłowe wykonanie testu przesiewowego (metoda
immunochemiczna) tj. wyodrębnienie próbek najpierw
pojedynczo,
a
potem
podwójnie
reaktywnych
zdecydowanie obniża ilość próbek fałszywie dodatnich.
E. Ostatecznym wynikiem weryfikującym zakażenie jest
oznaczenie HCV–RNA z czułością ~25 lU/ml.
C. Nawet test wysoko swoisty zastosowany w chorobie
rzadkiej, jaką jest wzw C – daje zbyt wielką liczbę
wyników fałszywie+, aby móc poprzestać na badaniu 1razowym.
www.hcv.pzh.gov.pl
F. Konieczne
jest
epidemiologicznych:
„zakażenia HCV”.
ujednolicenie
pojęć
„kontaktu z wirusem” i
www.hcv.pzh.gov.pl
Wnioski
G. Uzgodnienie
algorytmu
diagnostycznego
z
potrzebami i punktem widzenia klinicystów nastąpiło
na ostatnim spotkaniu przedstawicieli KIDL i PTDL z
Polską Grupą Ekspertów HCV w Warszawie.
H. Zaproponowany
algorytm
diagnostyczny
jest
uzasadniony również pod względem ekonomicznym –
przynosi oszczędności.
Dziękuję za uwagę !
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO
PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
ORAZ MINISTRA ZDROWIA
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny
ul. Chocimska 24
00-791 Warszawa
Tel.: +48 22 542 13 71
Fax.: +48 22 849 74 84, +48 22 849 35 13
e-mail: [email protected]
www: http://www.hcv.pzh.gov.pl
Narodowy Instytut
Zdrowia Publicznego –
Państwowy Zakład
Higieny w Warszawie
www.hcv.pzh.gov.pl
Instytut
Psychiatrii
I Neurologii
w Warszawie
Uniwersytet
Medyczny
w Lublinie
Główny
Inspektorat
Sanitarny
www.hcv.pzh.gov.pl
14
Dlaczego …?
Projekt „Zapobieganie
zakażeniom HCV”
• Dlaczego diagnostyka?
PROJEKT 1: Usprawnienie diagnostyki HCV, oszacowanie
występowania HCV w populacji ogólnej oraz analiza
czynników związanych z występowaniem HCV
• Dlaczego powszechna diagnostyka?
– 7 na 100 zakażonych wie, że są zakażeni
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO
PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
ORAZ MINISTRA ZDROWIA
Narodowy Instytut
Zdrowia Publicznego –
Państwowy Zakład
Higieny w Warszawie
Instytut
Psychiatrii
I Neurologii
w Warszawie
Uniwersytet
Medyczny
w Lublinie
Główny
Inspektorat
Sanitarny
www.hcv.pzh.gov.pl
• Dlaczego zbieranie danych?
– Ilu jest zakażonych?
– Rola zabiegów upiększających?
– Rola kontaktu domowego?
www.hcv.pzh.gov.pl
Droga zakażenia WZW C wg danych z
rutynowego nadzoru epidemiologicznego
Rozpowszechnienie zakażeo HCV i udział
osób świadomych zakażenia
zakażeni HCV
– Powszechność narażenia – zabiegi medyczne
niezakażeni
świadomi zakażenia
nieświadomi zakażenia
Prawdopodobna droga zakażenia WZW C w Polsce w 2010 r.
Przypadki potwierdzone laboratoryjnie.
Dane NIZP-PZH i Paostwowej Inspekcji Sanitarnej 2010 r.
48%
1200
1,1%
7,4%
Liczba przypadków
Droga zakażenia
Populacja badana
n=4824
1000
42%
800
600
400
5,83%
200
1,9%
1,6%
0
Nieznana
droga
Wyniki projektu badawczego MNiSW NN404 191636, Madalioski K i in., 2012
www.hcv.pzh.gov.pl
Procedury
medyczne
Narkotyki iv
Tatuaże,
zabiegi kosm.
Inne
www.hcv.pzh.gov.pl
15
Podstawowa Opieka
Zdrowotna
Zadania POZ:
• …
• Promocja zdrowia oraz zapobieganie zakażeniom
– Edukacja zdrowotna
– Ocena środowiska życia oraz zagrożeo dla zdrowia
– Badania okresowe
– Udział w programach profilaktycznych
www.hcv.pzh.gov.pl
Działania w ramach Projektu
• Współpraca z 50 wylosowanymi placówkami
Podstawowej Opieki Zdrowotnej na terenie 10
województw
• Szkolenia dla współpracujących placówek POZ
• Interwencja skierowana do pacjentów POZ
• Komponenta badawcza (epidemiologia HCV w
populacji ogólnej)
• Zebranie doświadczeo i opracowanie wskazao do
programu profilaktycznego na poziomie POZ
www.hcv.pzh.gov.pl
Cele projektu
Usprawnienie strategii diagnostyki HCV w populacji ogólnej poprzez badania
oferowane w podstawowej opiece zdrowotnej.
Cele pośrednie:
• Wykrycie osób z niezdiagnozowanym zakażeniem HCV i objęcie dalszą
opieką na poziomie POZ
• Poprawa zrozumienia epidemiologii HCV w Polsce, łącznie z
rozpowszechnieniem oraz powiązanymi czynnikami ryzyka
• Określenie częstości występowania czynników związanych ze zwiększonym
rozpowszechnieniem zakażenia HCV
www.hcv.pzh.gov.pl
Procedura interwencji I
Rekrutacja
telefoniczna
wylosowanych
pacjentów
POZ
Wizyta: wypełnienie ankiety (kod),
poradnictwo, pobranie krwi (kod)
NIZP-PZH
POZ
Badanie lab.
(anty-HCV,
HCV-RNA)
Analiza danych
ankietowych
i wyników lab. (kod)
Przekazanie wyniku,
dalsze postępowanie
www.hcv.pzh.gov.pl
16
Procedura interwencji II
Co chcemy osiągnąd?
Wynik badao
w kier. HCV
Przekazanie
wyniku
dodatniego
POZ
• Wcześniejsze rozpoznanie to większa skutecznośd
leczenia
Przekazanie
wyniku
ujemnego
Badania
dodatkowe (USG,
transaminazy …)
Badania
domowników
Skierowanie do
specjalisty
Rozszerzona
ankieta +
pobranie krwi
• Świadomośd zakażenia i dróg szerzenia się wirusa to
mniejsze ryzyko zakażenia kolejnych osób
• Znajomośd epidemiologii to możliwośd
ukierunkowania działao profilaktycznych
NIZP-PZH
www.hcv.pzh.gov.pl
www.hcv.pzh.gov.pl
Grupy ryzyka, w których zalecane jest
badanie a-HCV:
•
Osoby, które kiedykolwiek przyjmowały narkotyki drogą dożylną,
•
Osoby, które otrzymywały transfuzje krwi bądź były biorcami narządów przed
lipcem1992r.,
•
Chorzy na hemofilię urodzeni przed 1991 r.,
•
Osoby przewlekle dializowanych,
•
Dzieci matek, u których wykryto zakażenie HCV w ciąży,
•
Osoby z podwyższonym poziomem transaminaz,
•
Pracownicy ochrony zdrowia oraz służb porządkowych po ekspozycji w postaci
zakłucia igłą, skaleczenia czy kontaktu z krwią, wydzielinami osób zakażonych HCV,
•
Osoby zakażone wirusem HIV
www.hcv.pzh.gov.pl
Dziękuję za uwagę.
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU
WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
ORAZ MINISTRA ZDROWIA
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny
ul. Chocimska 24
00-791 Warszawa
Tel.: +48 22 542 13 71
Fax.: +48 22 849 74 84, +48 22 849 35 13
e-mail: [email protected]
www: http://www.hcv.pzh.gov.pl
Narodowy Instytut
Zdrowia Publicznego –
Państwowy Zakład
Higieny w Warszawie
Instytut
Psychiatrii
I Neurologii
w Warszawie
Uniwersytet
Medyczny
w Lublinie
Główny
Inspektorat
Sanitarny
www.hcv.pzh.gov.pl
17
Wertykalna transmisja HCV
 Transmisja wertykalna → wewnątrzmaciczna (głównie okołoporodowo)
lub w trakcie porodu
PROJEKT 3: Pilotażowy Program badania kobiet
w ciąży w kierunku zakażeń HCV
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU
WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ ORAZ MINISTRA ZDROWIA
Narodowy Instytut
Zdrowia Publicznego –
Państwowy Zakład
Higieny w Warszawie
Instytut
Psychiatrii
I Neurologii
w Warszawie
Uniwersytet
Medyczny
w Lublinie
Główny
Inspektorat
Sanitarny
www.hcv.pzh.gov.pl
 Niecałkowicie poznany mechanizm przenoszenia wirusa z matki na
dziecko
 Transmisja wertykalna jest główną drogą zakażeń noworodków
Rozpowszechnienie przeciwciał anty-HCV wśród kobiet ciężarnych
z województwa mazowieckiego określono na poziomie 2,02%
[Aniszewska, Kowalik-Mikołajewska i wsp, 2009]
Ryzyko przeniesienia HCV z matki na dziecko na podstawie badań European
Pediatric Hepatitis C Virus Network oszacowano na 6.2%
[Badania EPHN; 2005]
www.hcv.pzh.gov.pl
Czynniki ryzyka wertykalnego przeniesienia HCV
Czynniki ryzyka wertykalnego przeniesienia HCV
1. Poziom wiremii matki → im wyższy poziom wiremii,
tym większe ryzyko przeniesienia HCV
4. Typ genetyczny wirusa
genotypów 1b oraz 3a
2. Współistniejąca infekcja HIV → wzrost transmisji HCV
do 36%
5. Płeć dziecka → hormonalne i genetyczne różnice odpowiedzi
na zakażenie wirusowe
3. Zakażenia komórek jednojądrzastych „PBMC” → wysoka
korelacja pomiędzy obecnością HCV RNA w PBMC
a potwierdzonym zakażeniem noworodka
6. Układ HLA → występowanie jednakowych alleli układu
HLA-DR u matki i dziecka zwiększa ryzyko zakażenia
wertykalnego
→
najczęstsze
przeniesienie
Karmienie piersią → nie jest czynnikiem ryzyka, poziom RNA
wirusa obecny w mleku matki jest zbyt niski, aby doszło do jego
transmisji
www.hcv.pzh.gov.pl
www.hcv.pzh.gov.pl
18
Cel główny Projektu
Cele szczegółowe
Pilotażowy Program badania kobiet w ciąży
w kierunku zakażeń HCV
Usprawnienie profilaktyki wertykalnej transmisji
zakażeń HCV oraz profilaktyki niekorzystnych
następstw klinicznych u dzieci wertykalnie
zakażonych tym wirusem.
www.hcv.pzh.gov.pl
 ocena celowości i wykonalności rutynowych badań
w kierunku HCV w grupie kobiet w ciąży
 oszacowanie częstości występowania zakażeń HCV oraz
czynników ryzyka zakażenia wirusem wzw C na
podstawie przeprowadzonych badań
 wzrost wiedzy pracowników medycznych na temat
wertykalnej transmisji HCV
www.hcv.pzh.gov.pl
Założenia Projektu
Województwa uczestniczące w Projekcie
KujawskoPomorskie
Mazowieckie
Lubelskie
Świętokrzyskie
1. Szkolenia
dla
lekarzy
ginekologów–położników,
hepatologów, lekarzy medycyny rodzinnej oraz
pielęgniarek i położnych na temat wertykalnej
transmisji HCV oraz postępowaniem z dzieckiem matki
zakażonej
1) Szkolenia odbędą się w 5 województwach
2) Przeszkolonych zostanie około 500 uczestników
Małopolskie
www.hcv.pzh.gov.pl
www.hcv.pzh.gov.pl
19
Założenia Projektu
Założenia Projektu
2. Badania laboratoryjne oraz badania kwestionariuszowe
8 000 kobiet w I trymestrze ciąży
1) Badania laboratoryjne obejmą badania w kierunku
przeciwciał anty-HCV (ELISA)
2) Próbki reaktywne w teście ELISA zostaną
przebadane na obecność materiału genetycznego
wirusa HCV (HCV-RNA)
3. Oszacowanie rozpowszechnienia przeciwciał anty–
HCV wśród kobiet ciężarnych
4. Poznanie czynników ryzyka zakażeń HCV w badanej
grupie kobiet w ciąży
3) Anonimowe badanie kwestionariuszowe będzie
dotyczyć potencjalnych czynników ryzyka zakażenia
HCV
www.hcv.pzh.gov.pl
www.hcv.pzh.gov.pl
Schemat realizacji Projektu
Dziękuję za uwagę.
NIZP - PZH
EKSPERCI DS. KLINICZNYCH
1. LEKARZ
3. LABORANT
Informuje o HCV
i Projekcie, uzyskuje
świadomą zgodę,
wypełnia zlecenie
2. PIELĘGNIARKA
Przygotowuje próbki
surowicy i dokumentację
do transportu
transport
PRACOWNIA
IMMUNOPATOLOGII
ZAKAŻEŃ
HEPATOTROPOWYCH
NIZP-PZH
Wykonanie oznaczenia
metodą ELISA
Wykonanie oznaczenia
HCV RNA
Wydanie wyniku
Analiza danych
ankietowych
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU
WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
ORAZ MINISTRA ZDROWIA
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny
ul. Chocimska 24
00-791 Warszawa
Tel.: +48 22 542 13 71
Fax.: +48 22 849 74 84, +48 22 849 35 13
e-mail: [email protected]
www: http://www.hcv.pzh.gov.pl
Narodowy Instytut
Zdrowia Publicznego –
Państwowy Zakład
Higieny w Warszawie
Instytut
Psychiatrii
I Neurologii
w Warszawie
Uniwersytet
Medyczny
w Lublinie
Główny
Inspektorat
Sanitarny
Pobiera krew
www.hcv.pzh.gov.pl
www.hcv.pzh.gov.pl
20