Sˇuchanie - Widzenie - Spostrzeganie

- Widzenie - Spostrzeganie - Liczenie
informacje dla rodziców, nauczycieli, terapeutów, lekarzy
BlickLabor - BlickMobil - Freiburger BlickZentrum
Hans-Sachs-Gasse 6
79098 Freiburg
Tel. 0761 - 38 41 95 10
email: [email protected]
www.blicklabor.de
Co znajdziemy w tej broszurze?
!
diagnostyczne -i treningowe
Zastosowanie rozpoznania i treningu
dysleksja
"#$#
%
&
%
'
(
szczególnie w szkole.
)
(
&
*
+
(
*
(
nia dysleksji,
&
"#$#* +
'
(
'
*
Spostrzeganie - podstawy naukowe
Rozwój sterowania spojrzeniem
Dysleksja
Widzenie dynamiczne
Trening spojrzenia
Trening spojrzenia a nauka czytania
Zespól ADHD
Dyskalkulia
Ujmowanie symultaniczne w dysleksji
Trening ujmowania symultanicznego
Zaburzenia i choroby rozwojowe
Aktualne projekty badawcze
Literatura
BlickLabor we Freiburgu
BlickZentrum we Freiburgu
Opinie rodziców i terapeutów
Propozycje czytelnicze
Niniejsza broszura opisuje rozwój sterowania spojrzeniem, dynamicznego widzenia,
!
treningu p
"#
$
$
%
&
"'
terapii dysleksji, syndromu ADHD i dyskalkulii.
Rozwój (
$
&
&
*
%
")
"
&
&
*
*
+
&,
$
(
./
01
"2
%
"
"
& &
$
"3
&
[1]
&
"
4565
&
*
"
$"
Spostrzeganie - podstawy naukowe
Widzenie jest procesem aktywnym. Korzystamy przy tym nie tylko z oczu jako organu
"
7
!(
!" 2
&
"
*
*
&
,
-"2
*
*
*
spojrz
"5
&
,
& *
"5
*
&
"
8
*
& 9:
*
,
- "
*
&
&
";
& *
&
egane
&
*
"2
pojedynczych obrazów. Do tego potrzebne jest dynamiczne widzenie. Przy typowym
&
&
< =
!"#
">
%
"
"
-1-
Cykl optomotoryczny: ? &
& %
&
">
*
kierunkiem naszego spojrzenia, gdy celowo patrzymy na konkretne rzeczy, a na inne nie.
@
&(
&
ekspresowa[8]), kontrola o
&
%
&
A.BC
ADC
*
A..C"
?
*
$
specjalnych, jak np. przy czytaniu i pisaniu.
5
*
%
%
&
gu [4].
Badanie/diagnozowanie sterowania spojrzeniem: >
*
"E
& *
&
">
opisanie fiksa "
"
#
$
F
A=C"
+
&
& ,G Punkte" B. Fischera (wydawnictwo Hans Huber Verlag. Bern, 1999 ISBN 3-456-83147-1)
Rozwój sterowania spojrzeniem
+
%
&
.1 "#
*
"H
%
&
"' B1"
%
&"E ".
*
&
ruchów antysakkadycznych - ilustracja po prawej stronie - i czas reakcji przy badaniu ruchu
prosakkadycznego ilustracj a po lewej stronie / ./ ">
*
./
$ ny.
Rys. 1 Rozwój sterowania spojrzeniem mierzony na podstawie czasu reakcji w badaniu
!
sakkady cznego.
-2-
I
!"H
*
&"+
&
Pro
& "
*%
.J
(
?
czy
*
&
!"
&
"7&
&
&
&
(
"E
&
*
"
Sterowanie spojrzeniem:
nowymi metoda
&
&
*
!
"2
%
&
&
&
"
+
$
*
!
& "K
&
*
&
[i].
".
&"E
&
&
&
& .<
& = A0CL
2
01M
=1M"5
5%
8
zmys
&
Dynamiczne widzenie:
%
%
&
*
&
"
!
&
%
"0!"5
razowania
A.1C
A<C
ji.
"
$
$
"
A.BC"7
&
spojrzeniem.
#
&
&
&
Widzenie dynamiczne
#
&
*
,
-"
tzw. systemowi wielkokomórkowemu, w skrócie modpowiedzialny za
-3-
"
*
"2 %
&
!
&
"?
&
aksonami.
5
*
&
&
"
"
Rys. 2 Rozwój widzenia dynamicznego zmierzony przy fiksacji (lewa strona) i przy
&
!
stronie (prawastrona).
E "0
(podczas fiksac !"
&
*
.<
&
przeciwnej stro
%
"
- gdy szybko
"#
&
&
%
ruchach oczu, nie z
"0
"
Najlepsze w
*
!
*
&
"2
&
& &*
"#
&
%$
&
&
*
&
"
.J
"H
J-letnie dziecko).
Cwiczenie kierowania spojrzenia
Testy dynamicznego widzeni
<=
A/C #
B=
&
"2
problemy w zakresie sterowania spojrzeniem.
-4-
&
*
E "<?
!
dów (po prawej) przed i po treningu (N=148).
2
!:
zadaniu na ruch prosakkadyczny..
Rys. 3 ukazuje dane dzieci dyslektycznych przed i po wielotygodniowym treningu. Czasy
reakcji r
!
&
&
!
o ok.
01M"'
%
*
$"'
85% dzie
*
"ANC"
!
&
#
&
"
&"
"5
&
w 85% przypadków (N=24).
@%
&
pojedynczym przypadku sprawdzone ponownym badaniem.
>
&
&
szczególnie procesu czytania, do które
& *
*"5
*"
Trening spojrzenia a nauka czytania
+
*
e
&
"2
%
*
"H
1/3
&
"G
%
,
-L
L
pedagogiczna. +
Obie gr
(
-!
,
*
-!
,
"2
*
";
wa pomoc
&
*
"
W jednym z eksperymentów zbadano dwie grupy dyslektyków. Grupa
$
"
"I
-5-
czytaniu o 42%, grupa kontrolna tylko o 22%. (zob. rys.4) Podczas gdy polowa grupy
dziecku z
grupy kontrolnej.
E "B#
#
! $
Zespól ADHD
E
trudny do
&
*"
$
"5
*
>
4565"#
&
"U
4565
"
7
=1M
"5
&
%
%
&
*
&
"H
sakkad podczas fazy fiksacji. Leczenie za
&
!
&
"
"/!"5
4565
&
@%
E "/#
&%
4565
*
"
"
"E
"
-6-
%
#
! chowa
!
&
"'
"2
&
&
"+
&
>
i
"
*
"#
1.
2.
3.
4.
&
5.
&
raz z lewej st
2
*=
:
&
(
&
"
E "=O
"
"7
&
"
Rysunek 5 pokazuje wyn
&
*
./
"4
problem dotyczy od 30% do 70% osób dyslektycznych.
E
! "
&"#
&
%
&
*
%
*
&
%
*
&
&
5E2!"E "N
&
&
6K52
&
<1M!"
&
-7-
*
"H
=1M J1M"@%ektywny
6K52!
"
E "NO
6K52 5E2
"?
- wyniki po treningu.
&
4
%
&
*
"G
&
&
Dyskalkulia
!
"#
&
! $
%
'
$
$
!
"(
spostrzeganie wszystkich e
"*
%
%
$
%
%
!
$
"
%
)$
%
!
-8-
!
" '
&
% % "+ ",
%% "
%
"1
2
$ !
!
)$
-
4 !
%
!
%
".
% %
%
$ 3% #
3
/4 tych dzieci.
$
% /0
%7
we
E "JE
&"
Dyskalkulia w dysleksji
G
na rys. 8.
B=M
Trening ujmowania symultanicznego
G
sprawdzany jest plan treningowy, za pomo &
*
Zaburzenia i choroby rozwojowe
H
$
*
*
lub na sterowanie spojrzeniem.
7
&"'
*
"
&
*
$
&
*
&
&
"
&
*
trening dynamiczn
/=M
"
9:
&
y
&
&
"P
%
%
"
&
&
&"E
*
%
wzrokowych i tym samym sprzyj a lepszemu dalszemu rozwoj owi.
-9-
E
&
sensowny, tego jeszcze nie wiadomo.
k np. przy schizofrenii czy przy demencji starczej
"?
#
"
"
ózgu,
gdzie taki trening w ramach procesu rehabilitacji jest zawsze sensowny. Czasem, prawie
& *
"
Aktualne projekty badawcze
)
&
obszerne, projekty badawcze:
&
1. E
takiego wsparcia.
2. Ujmowanie symultaniczne w powszechnych problemach rozwojowych.
3.
liczbach.
4. 5
!
*
&"
5. Efekty treningu ujmowania symultanicznego w przypadkach dysleksji
6. +
%
Przypisy:
l.fiksacja-ustawienie spojrzenia w jednym punkcie
2.prosakkada odruchowy skok spojrzenia w kierunku bo
&
'
(
- 10 -
Literatura
l.Biscaldi M, Fischer B, Hartnegg K, Gutjahr G. Voluntary saccade control in dyslexia.
Perception 2000;29:509-521
2.Biscaldi M, Gezeck S, and Stuhr V. Poor saccade control correlates with dyslexia.
Neuropsychologia 1998;36:1189-202.
3.Eden FG, VanMeter JW, Rumsey JM, Maisog JM. Woods RP, and Zeffiro TA. Abdominal
processing of visual motion in dyslexia revealed by functional brain imaging. Letters to
+
.DDJL
<J0(
NN-69.
4.Fischer B, Boch R.; Carpenter R, editors.Vision and Visual Dysfunction:Vol.8: Eye
movements. London: The Macmillan Press Ltd. 1991; 12, Cerebral Cortex.p.277-96.
5.Fischer B, Gazeck S, Hartnegg K. The analysis of saccadic eye movements from gap and
overlap paradigms. Brain Research Brain Research Protocols 1997;2:47-52.
ó.Fischer B, Hartnegg K. Effects of visual training on saccade control in dyslexia. Perception
2000;29:531-542.
7.Fischer B. Hartnegg K. and Mokler A. Dynamie visual perception of dyslexic children.
Perception 2000;29:523-530.
J"
)
GE
@"6
$Q
(Q
%
directed eye movements. Exp-Brain-Res 1984;57:191-5.
9.Fischer B. Weber H. Express Saccades and Visual Attention. Behav.& Brain Sciences
1993:16,3:553-67.
lO.Galaburda AM. Neuroanatomic basis of developmental dyslexia. Neurol Clin
1993;11:161-73
ll.Hallet P. Primary and secondary saccades to goals defined by instructions.Vision Res
1978;18:1279-96.
12.Klein C, Fischer Jr.B. Fischer B. Hartnegg K. Effects of methylphenidate on saccadic
responses in patients with ADHD. Exp Brain Res 2002; 145:121 -125.
13Lovegrove W. Weekness inthe transientvisual system: a casual factor in dyslexia? Ann
NYAcad Sci 1993;682:57-69.
14.Mimoz DP, Wurtz RH. Role of the rostral superior colliculus in active visual fixation and
execution of express saccades. J-Neurophysiol 1992;67:1000-2.
15.Stain J and Talcott J. Impaired neuronal timing in developmental dyslexia - The
magnocellularhypothesis. Dyslexia 1999;5:59-77.
- 11 -
BlickLabor we Freiburgu
)
G
K
3
)
*
#
&
&"'
&
"
iem 30-letniej pracy badawczej grupy naukowców
&
G K
%
"#
*
"H
&
&" G K
czytania, pisania, liczenia i inteligencji.
#
"
R<
.
)
3
E
czególnie
uzasadnionych przypadkach w tym wypadku „podejrzenie o zaburzenia percepcji
"
+
"
"
!
"3
&
&
&
"P
&
*
BlickLabor - BlickMobil - Freiburger BlickZentrum
Hans-Sachs-Gasse 6
79098 Freiburg
Tel. 0761 - 38 41 95 10
email: [email protected]
www.blicklabor.de
-
12 -
BlickZentrum we Freiburgu (FBZ)
BlickMobil
4
2
G
*
&
+
*
K
&
9:
"
"
wyni
&
&
& &
"
&
&
#
www.blickmobil.de
3
&
ch.
"#
*
G
K
"
(
011<
"
Freiburgu.
!2
9:
BlickLabor w Bremie
2 "1B0.-634949
[email protected]
HerrHansen
BlickLabor w Berlinie
Tel. 030-41777999
[email protected]
Herr Jäger
3
G
4
;
)
$
7
K
"
"#
&dzenia treningowe. Centrum wystawia w oparciu o
%
"?
&
"
www.blickzentrum.de
- 13 -
Fragmenty z listów rodziców i terapeutów do BlickLabor:
#
& %
G K
one przebieg treningu spojrzenia, problemy i sukcesy.
,
&
#$
$(&
&
&
'
"'
&
) Q2
"8
*
"H
&
*
&
#
"
&
*
"
$
,8
"2
&
"2
SS=
!
ardzo
'patrzy teraz na
"H
*
"&
"
-
&
&
&"H
&
&
";
&
%
&
"?
"
?
#$
$
dyslektycznym. „
8 !
*
&
&# $
&
011.
."
-
%
&
"H
rokowym. Mimo intensywnych
*
$
&*
"E
"
&
"
szukaniu wzrokowym.
5
podstaw
%
&
&
%
&
"2
&
$
"3
&
"8
5
3
*
*
)
&
Freiburgu.
#
%
#
!
2
$
) %
/555
)$
#
% )%
%
!
! )
#
%"7
%
/,
%
&
7
!
!
$
%
%
%
"
%
- 14 -
%
kiwane
"
"
"# &czony z badaniem
& &
&
& *
*
?
+
!
czytania, pisania czy liczenia. Aby
+
3
Blickmobil do zbadania i treningu
% )
!
"1
)%
!
! "6
)%
)
%$
$
"
)%
"3
H
#$
Uwaga: towarzyszyl
&
#$
"
$"
"
"
!
&) Q2
!
czytaniu czy pisowni równolegle do treningu...
! &
$
"#
&
"?
&
tekstu.
#
<
*
$ & &
,
*
&
& &
&
*
&
T
*
&
mieckiego, ale
&"
&"5
&#
!"
$
G
!"
P
)
"
011.
!
";
"
"
"
"
)
*
(
&*
"
*
!
!
&"7
&
& "#
"7
"
Sakkady: 2
!"+
"4
.B
"#
,
-"
"
"#
"#
&"H
(
!
(
%
*
*
!
"H
&
%
*"H
#
0/"
..
"
.B
"
!
&
&
"
#
%
"#
&
>
"
!
& (7&
&
&"7
!
&
*
"+
,
!
-
"8
G
*
"5
&
%
>
7
*"
&
5
G
%
a i oceny
&
"5
"
2
(
4
>
I
(
drn.med. Krystyna Oleszczuk - Raschke
Konsultacja:
8"
! #
9 % %
- 15 -
"
Propozycje czytelnicze
Prof.Dr. Burkhart Fischer
„BlickPunkte”
Neurobiologische Prinzipien
des Sehens und der Blicksteuerung
ISBN 3-456-83247-1
Prof.Dr. Burkhat Fischer
,,Hören - Sehen - Blicken – Zählen”
Teilleistungen und ihre Störungen
ISBN 3-456-83910-3
Wydawnictwo Hans Huber, Bern
1
% $
oraz
%
)
)
)
%
!
www.blicklabor de
www.optomotorik. de
- 16 -
% "
Pols
(
!
! $
%
"
& !'
(
!
Polskie Towarzystwo Dysleksji Polish
Dyslexia Association
7
$ '
#
2
5
'
2
wy nr 23
70-B.=7
"H
+
B0
tel. (0 pref. 91) 489-17-47, 434-71-32, E-mail:
ptd. [email protected]
strona internetowa: http://free.ngo.pl/ptd.szczecin
#
'