Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych

Transkrypt

STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA
PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W
GMINIE CHEŁMIEC
NA LATA 2014 - 2020
CHEŁMIEC 2013
„Strategia rozwiązywanie problemów społecznych w gminie Chełmiec”
1
Chełmiec, 2013 rok
Spis treści
I. WPROWADZENIE ................................................................................................................... 4
Pomoc społeczna w Polsce........................................................................................................ 4
Kontekst teoretyczny ................................................................................................................ 6
Strategia ................................................................................................................................ 6
Problem społeczny ................................................................................................................ 7
Społeczeństwo ...................................................................................................................... 7
Uzależnienie .......................................................................................................................... 7
Współuzależnienie ................................................................................................................ 8
Przemoc domowa ................................................................................................................. 9
Subsydiarność ....................................................................................................................... 9
Wykluczenie społeczne ......................................................................................................... 9
Profilaktyka uzależnień ....................................................................................................... 10
Bezrobocie........................................................................................................................... 10
Bezdomność ........................................................................................................................ 10
Założenia budowanej strategii ............................................................................................ 11
Kontekst prawny ................................................................................................................. 11
Procedura tworzenia strategii ................................................................................................. 19
II. CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNA .......................................................................................................... 23
Charakterystyka gminy Chełmiec ............................................................................................ 23
Turystyka ............................................................................................................................. 23
Miejscowości ....................................................................................................................... 25
Demografia.............................................................................................................................. 26
Gmina Chełmiec w kontekście położenia geograficznego. .................................................... 31
Rynek pracy ............................................................................................................................. 33
Kwestia rodziny ....................................................................................................................... 43
Przemoc w rodzinie ............................................................................................................. 43
Procedura Niebieskiej Karty ................................................................................................ 46
Zmiany w procedurze „NK” ................................................................................................. 46
Struktura zjawiska ............................................................................................................... 48
Struktura problemów społecznych gminy .............................................................................. 54
Analiza SWOT .......................................................................................................................... 68
Analiza SWOT – obszar 1: Rynek pracy i gospodarka.......................................................... 70
Analiza SWOT – obszar 2: Kwestia uzależnień .................................................................... 72
2
Chełmiec, 2013 rok
Analiza SWOT – obszar 3: Przestępczość i bezpieczeństwo ................................................ 73
Analiza SWOT – obszar 4: Kwestia młodzieży (problemy opiekuńczo-wychowawcze) ...... 75
Analiza SWOT – obszar 5: Kwestia osób chorych, starszych i niepełnosprawnych ............ 76
Postrzeganie problemów społecznych w gminie Chełmiec .................................................... 77
Prognoza zmian w okresie objętym strategią – główne kierunki ........................................ 78
III. CZĘŚĆ STRATEGICZNA ............................................................................................................ 80
Misja ........................................................................................................................................ 80
Cele strategiczne, operacyjne i kierunki działań ..................................................................... 81
Cel strategiczny 1: Tworzenie warunków sprzyjających wychodzeniu z bezrobocia oraz
przeciwdziałanie bezrobociu ............................................................................................... 81
Cel strategiczny 2: Nowoczesny system wsparcia dla osób dotkniętych ubóstwem oraz
wsparcie dla instytucji rodziny............................................................................................ 83
Cel strategiczny 3: Zintegrowany system wsparcia i aktywizacji osób zagrożonych
wykluczeniem ..................................................................................................................... 85
Cel strategiczny 4: Bezpieczna gmina – bezpieczny dom .................................................. 87
Monitoring i ewaluacja ....................................................................................................... 88
IIII. PODSUMOWANIE .................................................................................................................. 89
3
Chełmiec, 2013 rok
I. WPROWADZENIE
Pomoc społeczna w Polsce.
Wraz z wejściem Polski w struktury Unii Europejskiej z dniem 1 maja 2004
roku, przed władzami samorządowymi stanęły nowe zadania związane z prowadzoną na
lokalnym szczeblu polityką społeczną. Nowe zadania wynikają z konieczności realizacji
celów wynikających z polityki regionalnej Unii Europejskiej. Także zmiany prawne
wprowadzone z dniem wstąpienia objęły wejście w życie nowej ustawy o pomocy
społecznej z dn. 12 marca 2004r., nakładającej na samorządy lokalne obowiązek
realizacji niektórych obszarów pomocy społecznej.
Choć od zmiany upłynęła ponad dekada, to przeobrażenia które wtedy nastąpiły
do dziś niosą ze sobą konsekwencje w organizacji i funkcjonowaniu pomocy społecznej
we współczesnej Polsce. Natomiast samo wstąpienie do Unii Europejskiej
spowodowało zmiany strukturalne i gatunkowe problemów społecznych, z którymi
obecnie muszą się zmierzyć przede wszystkim samorządy oraz instytucje pomocy
społecznej na poziomie lokalnym.
Mamy do czynienia z powiększającymi się dysproporcjami w dochodach
poszczególnych rodzin, wynikającymi z narastającej szybkości bogacenia się
najbogatszych przy stopniowym ubożeniu najbiedniejszych. Ubóstwo w rodzinie
koreluje z niższym wykształceniem dzieci a często prowadzi do dziedziczenia ubóstw
oraz bezrobocia. Bezrobocie z kolei w połączeniu z otwarciem zachodnioeuropejskich
rynków pracy implikuje emigrację zarobkową, zaniżaniem i tak już coraz niższego
przyrostu naturalnego, pozostawienie bez opieki osób starszych i wiele innych
problemów. Jak widać z tego pojedynczego przykładu, następujące we współczesnym
świecie przemiany wpływają na zmianę sytuacji w obrębie problemów społecznych
oraz pomocy społecznej rozumianej nie tylko instytucjonalnie ale i w kategoriach taktyk
radzenia sobie z nimi, tak przez państwo jak i społeczności lokalne.
4
Chełmiec, 2013 rok
Problemy z jakimi boryka się dziś polskie społeczeństwo można podzielić na
dwie główne kategorie:
- problemy ekonomiczne
- problemy wynikające z dysfunkcyjnego działania w społeczeństwie
Pierwszą z kategorii stanowią nie tylko problemy związane z bezrobociem czy
ubóstwem, ale także powiązane z nimi problemy niedożywienia dzieci, ograniczonym
dostępem do edukacji na wyższym szczeblu, złymi warunkami bytowymi, dostępem do
leków i wielu innych. Z kolei drugą z kategorii wypełniają takie problemy jak
alkoholizm, narkomania, przemoc domowa czy deprawacja moralna.
Należy przy tym pamiętać, że żaden z problemów nie stanowi samodzielnego
zjawiska. Zarówno w skali pojedynczych przypadków jak i w skali społeczeństwa jedne
problemy wynikają z drugich lub współwystępują potęgując nawzajem swój wpływ.
Dlatego też rozwiązywanie problemów społecznych jest zadaniem złożonym oraz
wielowarstwowym na które składać się muszą działania zarówno pomocowe na
szczeblu lokalnym jak i poszukiwanie rozwiązań legislacyjnych, administracyjnych czy
ekonomiczno-politycznych w skali kraju a nawet na poziomie społeczności
międzynarodowych. Z tego też powodu obecnie mamy do czynienia z działaniami
współistniejącymi na wielu poziomach:
- międzynarodowym - polityki regionalnej Unii Europejskiej
- krajowym - koordynacją polityki społecznej na obszarze Polski na poziomie
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wraz z przygotowywaniem zmian w
obowiązującym prawie
- wojewódzkim – wojewódzkie wydziały polityki społecznej kontrolują i nadzorują
realizację zadań samorządów gminnych, powiatowych i wojewódzkich w
zakresie zadań zleconych
- regionalnym – regionalne ośrodki polityki społecznej działające przy urzędach
marszałkowskich, koordynujące polityki społeczne w zakresie pomocy na
terenie województw
5
Chełmiec, 2013 rok
- powiatowym – powiatowe centra pomocy rodzinie (miejskie centra pomocy
rodzinie w miastach na prawach powiatu); powiaty prowadzą np. domy pomocy
społecznej, zapewniają opiekę nad dziećmi w placówkach opiekuńczowychowawczych i w rodzinach zastępczych
- gminnym – ośrodki pomocy społecznej udzielające wsparcia w formie pracy
socjalnej, świadczeń pieniężnych czy bezpośredniego wsparcia rzeczowego czy
pieniężnego a także usługowego, czy też poprzez kierowanie do ośrodków
wsparcia
Poza państwowym systemem pomocy społecznej mamy także do czynienia z coraz
silniejszym zaznaczaniem swojej obecności na polu pomocy społecznej organizacji
pozarządowych.
Kontekst teoretyczny
Strategia
Wśród wielu różnorodnych definicji pojęcia warto zwrócić uwagę na kilka
doskonale oddających ideę tytułowej strategii.
Strategia ta dotyczy długofalowych celów i sposobów ich osiągnięcia
wpływających na system jako całość1. Kolejna definicja przedstawia strategię jako
określenie głównych, długofalowych celów instytucji i przyjęcie takich kierunków
działania oraz taką alokację zasobów, które są konieczne do zrealizowania założonych
celów2
1
2
Ackoff Russel F., Projektowanie ideału, Warszawa 2007.
Chandler A.D., Strategy and Structure, Cambridge 1962.
6
Chełmiec, 2013 rok
Problem społeczny
Problem społeczny jest stanem, który większa część społeczeństwa rozumie jako
łamanie ogólnie przyjętych norm społecznych, będących dla nich szczególnie cennymi.
Problem społeczny może stanowić przeszkodę dla prawidłowego funkcjonowania
państwa, utrudniać lub wręcz uniemożliwiać realizację celów społecznych. Problem
społeczny to konflikt między uznanymi wzorcami a faktycznym stanem rzeczy. Należy
podkreślić fakt, że żadne zjawiska społeczne nie mogą być uznane za problem
społeczny, jeśli nie zostaną tak określone przez znaczącą liczbę ludności.3
Społeczeństwo
Społeczeństwo to duża, wyraźnie wyodrębniona społeczność, która stanowi
pewien zamknięty układ, mający wyspecjalizowane instytucje różnego typu (społeczne,
ekonomiczne, polityczne, kulturowe itp.) integrujące mniejsze społeczności i
zbiorowości wchodzące w jej skład.4
Uzależnienie
Uzależnienie jest silną potrzebą wykonywania, bądź powtarzania jakiejś
czynności w celu zmiany swojego stany psychicznego i fizycznego. Według Światowej
Organizacji Zdrowia (World Health Organisation) uzależnienie to fizyczny i psychiczny
stan jaki zachodzi w momencie oddziaływania substancji chemicznej na organizm
żywy. Interakcji tej towarzyszą zmiany, które pociągają za sobą konieczność
przyjmowania danej substancji coraz częściej lub stale w coraz większych dawkach,
aby doznawać związanych z nimi objawów psychicznych, bądź fizycznych i zapobiec
odczuwaniu objawów po odstawieniu danej substancji. Terminem tym określa się
najczęściej osoby, które odczuwają silną potrzebę przyjmowania alkoholu, narkotyków,
bądź nikotyny. 5
3
Rysz-Kowalczyk Barbara (red.), Leksykon Polityki Społecznej, Warszawa 2001
Wojtaszczyk K. A., Wiedza o społeczeństwie, Warszawa 1997.
5
Woronowicz B.T., Alkoholizm jest chorobą, Warszawa 1997.
4
7
Chełmiec, 2013 rok
Formy uzależnienia, z którymi można spotkać się najczęściej to alkoholizm i
narkomania. Według Jadwigi Fudały „uzależnienie od alkoholu jest następstwem
długotrwałego szkodliwego spożywania
alkoholu, w którym
picie uzyskuje
zdecydowane pierwszeństwo przed zrachowaniami, które niegdyś były dla osoby
pijącej ważniejsze”.
Jeśli chodzi o uzależnienie od narkotyków istnieje wiele różnorodnych definicji
opisujących to zjawisko, jednak najpopularniejszą jest stworzona przez Światową
Organizację Zdrowia w roku 1957, która mówią, że narkomania to okresowe lub
chroniczne zatrucie spowodowane przyjmowaniem narkotyków w postaci naturalnej lub
syntetycznej.
Według Mellibrudy „uzależnienie to coś, co jest trudno przerwać. To znaczy, że
trzeba coś robić nawet, kiedy już się tego nie chce. Uzależnienie oznacza, że wszystko
w życiu jest podporządkowane narkotykowi. Uzależnienie to tragedia polegająca na
tym, że człowiek sam, wbrew instynktowi samozachowawczemu, zwraca się przeciwko
sobie i kieruje się w stronę śmierci”.6
Współuzależnienie
Alkoholizm to choroba mająca silny wpływ na życie emocjonalne całej rodziny
osoby cierpiącej. Najbardziej zagrożone są osoby najbliższe alkoholikowi, takie jak:
matka, ojciec, żona, mąż, rodzeństwo i dzieci. Im więcej negatywnych przeżyć
związanych z alkoholizmem doznają najbliżsi, tym mniej prawdopodobna jest ich
skuteczna pomoc osobie pijącej, gdyż ich postrzeganie jest tak wypaczone, że próby
pomocy często przynoszą odwrotny skutek, a czasem wręcz szkodzą. Termin
współuzależnienie pochodzi od określenia ko-alkoholik, który stosowano do określenia
osoby żyjącej w środowisku kogoś bliskiego, kto jest uzależniony od alkoholu. Koalkoholik przejawia ponadto specyficzne zachowania będące skutkiem funkcjonowania
alkoholika. Do zachowań tego typu zalicza się przede wszystkim:
6

Opiekuńczość i uległość wobec osoby uzależnionej

Sprawowanie kontroli nad osobą uzależnioną
Pasek M., Narkotyki i co dalej?, Warszawa 1998
8
Chełmiec, 2013 rok

Zaniedbywanie własnych potrzeb7
Przemoc domowa
Zjawisko
przemocy
rozpatrywać
można
na
różnych
płaszczyznach:
psychologicznej, prawnej, moralnej. Należy szczególnie skupić się na przemocy w
perspektywie psychologicznej, która szczególnie ukazuje cierpienie i krzywdę ofiar
przemocy oraz jak ważne jest niesienie im pomocy i wsparcia. Najpowszechniej
stosowaną definicją przemocy jest tak, która określa to zjawisko następująco: „przemoc
to zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie lub zaniechanie skierowane ku
członkowi rodziny, powodujące szkody i cierpienie oraz naruszające godność i prawa
jednostki”8
Subsydiarność
Termin ten wywodzi się z łacińskiego słowa subsydium, które oznacza: pomoc,
wsparcie, siły rezerwowe. W potocznym rozumieniu i jednocześnie w odniesieniu do
tworzonej strategii oznacza to niesienie pomocy i tworzenie odpowiednich warunków
życia przez instytucje społeczne dla członków społeczeństwa pozostawiając im
jednocześnie możliwość samodzielnego rozwiązywania problemów.9
Wykluczenie społeczne
Terminem tym określa się sytuację w której jednostka będąca członkiem
społeczeństwa nie może prawidłowo funkcjonować i uczestniczyć w działaniach tego
społeczeństwa, przy czym ograniczenie to nie wynika z jej wewnętrznych przekonań,
ale jest poza kontrolą wykluczonej jednostki. Wykluczenie społeczne to zjawisko
wielowymiarowe. Objawia się niemożnością uczestnictwa w życiu społecznym,
7
Beattie M., Koniec współuzależnienia., Poznań 1994
Michalska K. i Jaszczak-Kuźmińska D., Przemoc w rodzinie., Warszawa 2009
9
Grzelak A., Łacny J., Zeszyty prawnicze, Warszawa 2011
8
9
Chełmiec, 2013 rok
gospodarczym, politycznym oraz kulturowym, z powodu braku dostępu do zasobów,
dóbr i instytucji, ograniczenia praw społecznych oraz deprywacji potrzeb.10
Profilaktyka uzależnień
Przez pojęcie profilaktyka rozumie się działanie mające na celu zapobieganie
występowaniu w danej społeczności niechcianych zjawisk, jest to również reakcja na
niekorzystne zjawiska, które już się pojawiły. Zadaniem profilaktyki jest również
eliminowanie takich zjawisk. Zgodnie z powyższym rozumieniem profilaktyka
uzależnień polega na zmniejszeniu zażywania i ryzyka związanego z zażywaniem
substancji psychoaktywnych oraz wynikających z tego konsekwencji i problemów.
Celem profilaktyki uzależnień jest również zapobieganie i opóźnianie inicjacji oraz
zapobieganie powiększania się kręgu osób sięgających po substancje psychoaktywne. 11
Bezrobocie
Zjawisko to stanowi jeden z najtrudniejszych problemów społecznogospodarczych. Bezrobocie występuje wówczas, gdy liczba osób poszukujących pracy
jest większa niż liczba ludzi zdolnych do pracy, chcących pracować i akceptujących
istniejący poziom wynagrodzeń, pozostających bez pracy.12
Bezdomność
Zdefiniowanie zjawiska bezdomności jest trudne, ale przyjąć można, że
„bezdomnym jest człowiek nie mający miejsca spełniającego warunki mieszkalne, w
którym mógłby stale przebywać, ani aktualnej możliwości lub chęci uzyskania takiego
miejsca”. Bezdomność oznacza zatem zanegowanie jednego z podstawowych praw
ludzkich, jakim jest prawo do posiadania trwałego i pewnego miejsca egzystencji.
10
Dach Z., Rynek pracy w Polsce. Aspekty ekonomiczno-społeczne, Kraków 2008
Szymańska J., Profilaktyka w szkole, Warszawa 2002
12
Kwiatkowski E., Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, Warszawa 2002
11
10
Chełmiec, 2013 rok
Pozbawienie domu jest bowiem pozbawieniem człowieka bezpieczeństwa i możliwości
zaspokojenia niezbędnych potrzeb, w tym potrzeby własnego rozwoju.13
Założenia budowanej strategii
Gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych stanowić ma podstawę
dla kreowania trwałych wzorców (dobrych praktyk) dla działalności społeczności
lokalnej ukierunkowanych na zmianę (poprawę) zjawisk występujących w obrębie
danej społeczności, które są oceniane negatywnie. Strategia winna wskazywać na
wzorce interwencji społecznych, działań podejmowanych przez organizacje i instytucje
działające na danym terenie w obszarze pomocy społecznej i zwalczania oraz
przeciwdziałania występowaniu zjawisk o charakterze problemów społecznych.
Wieloletni charakter strategii pozwala także na całościowe i długookresowe
spojrzenie na działania podejmowane w zakresie pomocy społecznej i polityk
publicznych. Pozwala na długookresowe planowanie kierunków działań oraz ustalanie
priorytetów oraz hierarchii problemów oraz ocenę zasobów i uwarunkowań społecznoekonomicznych a nawet geograficznych gminy. Dzięki takiemu spojrzeniu i
uwzględnieniu szerokiego obrazu gminy, możliwe jest taka alokacja zasobów, sił i
środków które nie tylko najlepiej odpowiadają problemom tej konkretnej społeczności
ale także pozwalają najefektywniej wykorzystać szeroko rozumiane zasoby instytucji i
organizacji (ale także samej społeczności) w celu poprawy sytuacji w gminie.
Kontekst prawny
Obowiązek opracowania i realizacji Gminnej Strategii Rozwiązywania
Problemów społecznych wynika wprost z art. 17. ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy
społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. z 2013 r. Nr 0, poz. 182). Do zadań
własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy opracowanie i realizacja gminnej
strategii rozwiązywania problemów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem
programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych
13
Jagodzińska E., O przyczynach bezdomności w Polsce – wybrane zagadnienia, Warszawa 2001
11
Chełmiec, 2013 rok
oraz innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka.
Jednak ze względu na różnorodności problemów społecznych występującymi w Gminie
Chełmiec należy wziąć pod uwagę także inne akty prawne mające wpływ na treść
strategii i sposób rozwiązywania problemów społecznych w przyszłości. Do takich
dokumentów należą między innymi:
1) Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz.U.
2013 poz. 594.), regulująca zakres i charakter zadań spoczywających na gminie,
w tym:

ochronę zdrowia,

pomoc społeczną,

gminne budownictwo mieszkaniowe,

edukację publiczną,

kulturę, w tym biblioteki gminne i inne instytucje kultury oraz ochrony
zabytków i opieki nad zabytkami,

kulturę fizyczną i turystykę, w tym tereny rekreacyjne i urządzenia sportowe,

porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli oraz ochronę przeciwpożarową i
przeciwpowodziową, w tym wyposażenie i utrzymanie gminnego magazynu
przeciwpowodziowego,

współpracę z organizacjami pozarządowymi,

współpracę ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
2) Cała wspomniana wyżej ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
(tekst jednolity Dz.U. z 2013 r. poz. 182.), z której wprost wynika konieczność
opracowywania strategii rozwiązywania problemów społecznych. Wynikające z
niej pozostałe zadania gminy (własne i zlecone) zostaną szczegółowo omówione
w dalszej części dokumentu.
3) Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity
Dz. U. 2006 Nr 139, poz. 992 z późn. zm.) regulująca system poza
ubezpieczeniowych świadczeń społecznych finansowanych w całości ze
środków budżetu państwa, całkowicie odrębny od systemu pomocy społecznej.
12
Chełmiec, 2013 rok
4) Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (tekst jednolity Dz.
U. 2011 Nr 43. poz. 225 z późn. zm.). Ustawa o zatrudnieniu socjalnym stwarza
szansę na powrót do społeczeństwa osobom, które z różnych powodów znalazły
się na marginesie życia społecznego. Ustawa ma zastosowanie przede
wszystkim do osób, które nie posiadają własnych dochodów, a w szczególności
osób bezdomnych w procesie wychodzenia z bezdomności, osób uzależnionych
od alkoholu lub narkotyków w procesie leczenia, osób chorych psychicznie,
długotrwale bezrobotnych, byłych więźniów oraz uchodźców. Drugą formą
pomocy przewidzianą w ustawie jest wsparcie zatrudnienia osób, które uległy
wykluczeniu społecznemu.
5) Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej (Dz.U. z 2013 poz. 135). Wynikające z niej zadania gminy zostaną
szczegółowo omówione w dalszej części dokumentu.
6) Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z
2011 nr 231 poz. 1375). Według ustawy ochronę zdrowia psychicznego
zapewniają organy administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do
tego powołane. Ustawa przewiduje, że w działaniach z zakresu ochrony zdrowia
psychicznego mogą uczestniczyć stowarzyszenia i inne organizacje społeczne,
fundacje, samorządy zawodowe, Kościoły i inne związki wyznaniowe oraz
grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin, a także inne osoby fizyczne i
prawne.
7) Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie (Dz.U. z 2010 nr 234 poz. 1536). Ustawa jest aktem prawnym
wprowadzającym kompleksowe rozwiązania dotyczące podstawowych dziedzin
działalności organizacji pozarządowych w Polsce. Obszary, które reguluje
ustawa to: prowadzenie działalności pożytku publicznego (działalność odpłatna i
nieodpłatna pożytku publicznego), uzyskiwanie przez organizacje pozarządowe
statusu organizacji pożytku publicznego oraz konsekwencje z tym związane
(warunki uzyskania statusu), nadzór nad prowadzeniem działalności pożytku
publicznego, wolontariat.
13
Chełmiec, 2013 rok
8) Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku
pracy (Dz.U. z 2013 poz. 674). Ustawa określa zadania państwa w zakresie
promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji
zawodowej. Zadania państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia
skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej są realizowane przez instytucje
rynku pracy działające w celu: pełnego i produktywnego zatrudnienia; rozwoju
zasobów ludzkich; osiągnięcia wysokiej jakości pracy; wzmacniania integracji
oraz solidarności społecznej.
9) Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2013, poz. 983). Ustawa
określa:
warunki
udzielania
i
zakres
świadczeń
opieki
zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych.
10) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2012 poz. 1356). Nakłada na organy
administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego obowiązek
podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów
alkoholowych oraz zmiany struktury ich spożywania, inicjowania i wspierania
przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu
spożywania tych napojów, działania na rzecz trzeźwości w miejscu pracy,
przeciwdziałania powstawaniu i usuwaniu następstw nadużywania alkoholu, a
także wspierania działalności w tym zakresie organizacji społecznych i
zakładów pracy. Ponadto, na mocy tej ustawy jednostki samorządu
terytorialnego popierają także tworzenie i rozwój organizacji społecznych,
których celem jest krzewienie trzeźwości i abstynencji, oddziaływanie na osoby
nadużywające alkoholu oraz udzielanie pomocy ich rodzinom, jak również
zapewniają warunki sprzyjające działaniom tych organizacji.
11) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U.
Nr 180, poz.1493 z późn. zm.) określa zadania w zakresie przeciwdziałania
przemocy w rodzinie, zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą
w rodzinie i tę przemoc stosujących.
14
Chełmiec, 2013 rok
12) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. z 2012
poz. 124). Ustawa określa zasady i tryb postępowania w zakresie
przeciwdziałania narkomanii, zadania i uprawnienia organów administracji
rządowej i jednostek samorządu terytorialnego oraz innych podmiotów w
zakresie przeciwdziałania naruszeniom prawa dotyczącego obrotu, wytwarzania,
przetwarzania, przerobu i posiadania substancji, których używanie może
prowadzić do narkomanii.
13) Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do
alimentów (Dz.U. z 2012 poz. 1228) określa zasady pomocy państwa osobom
uprawnionym do alimentów, warunki nabywania prawa do świadczeń
pieniężnych wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji, zasady i tryb
postępowania, finansowanie świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego oraz
działania podejmowane wobec dłużników alimentacyjnych.
Kolejną, niezwykle ważną grupą dokumentów uwzględnionych w budowie strategii
rozwiązywania problemów społecznych w gminie Chełmiec są dokumenty programowe
takie jak:
• Narodowa Strategia Integracji Społecznej na lata 2011-2015,
• Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 (Narodowa Strategia
Spójności 2007-2013),
• Program Operacyjny Kapitał Ludzki,
• Strategia Rozwoju Powiatu Nowosądeckiego na lata 2010 -2020
• Strategia Rozwoju Gminy Chełmiec na lata 2013-2020
• Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020
W tym także programy strategiczne takie jak:
 Kapitał Intelektualny i Rynek Pracy,
 Włączenie Społeczne,
 Ochrona Zdrowia
W 2000 roku kraje Unii Europejskiej przyjęły do realizacji Strategię Lizbońską, której
celem jest uczynienie z Unii Europejskiej obszaru o dynamicznie rozwijającej się
15
Chełmiec, 2013 rok
gospodarce, przy jednoczesnym wzroście zatrudnienia i spójności społecznej oraz
poszanowaniu środowiska naturalnego. Europejska Polityka Społeczna zakłada, że
zwalczanie ubóstwa i wykluczenia społecznego będzie centralnym punktem w procesie
modernizacji europejskiego modelu społecznego. Dynamicznie rozwijająca się
gospodarka ma zatem wspierać spójność społeczną, rozumianą jako zdolność
społeczeństwa do zapewnienia dobrobytu
wszystkim swoim członkom oraz
minimalizowania dysproporcji występujących między nimi.
Europejską politykę społeczną charakteryzują między innymi wzrost znaczenia
samorządów lokalnych i sektora obywatelskiego, kierującego się zasadą pomocniczości,
podnoszenia roli wolontariatu, edukacji i więzi społecznych w budowaniu kapitału
społecznego. Wzrost sektora ekonomii społecznej i zatrudnienia socjalnego, zakłada
przeciwdziałanie
wykluczeniu
społecznemu
poprzez
udział
w
programach
integracyjnych i reintegracyjnych, działania aktywizujące społeczności lokalne.
Polityka ta przyjmuje ponadto następujące założenia:

odpowiedzialność państwa za jakość i poziom życia wszystkich obywateli
wyrażającą się między innymi w aktywnym przeciwdziałaniu rosnącemu
ubóstwu i nadmiernemu rozwarstwieniu społecznemu,

oparcie polityki społecznej na prawach społecznych i socjalnych,

wielosektorowość i wielopoziomowość polityki społecznej, w której ważną rolę
do odegrania mają sektor obywatelski i rynkowy oraz władze regionalne i
lokalne przy aktywnej postawie państwa realizującego interes wspólny i
chroniącego najbardziej podatnych na wykluczenie społeczne,

uznanie znaczenia mocnych i trwałych więzi rodzinnych i społecznych za jeden
z istotnych czynników zapobiegających powstawaniu problemów społecznych i
gospodarczych,

uwzględnianie trendów demograficznych w planowaniu polityki społecznej, a
szczególnie takich zjawisk jak zmieniająca się struktura wiekowa społeczeństwa
czy zmiany wzorców życia rodzinnego.
Głównym narzędziem finansowym Unii Europejskiej wspierającym zatrudnienie w
państwach członkowskich oraz promującym spójność gospodarczą i społeczną jest
Europejski Fundusz Społeczny. Wydatki EFS wynoszą około 10% całkowitego budżetu
16
Chełmiec, 2013 rok
UE. EFS jest jednym z funduszy strukturalnych UE, których celem jest zwiększanie
spójności społecznej oraz dobrobytu we wszystkich regionach Unii. 28 września 2007 r.
Komisja Europejska wydała decyzję w sprawie przyjęcia do realizacji Programu Kapitał
Ludzki,
który jest
Strategicznych
Ram
jednym
programów
z
Odniesienia
2007-2013
służących realizacji
i
obejmuje
Narodowych
całość
interwencji
Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) w Polsce. Przyjęcie Programu stanowi
potwierdzenie głównych kierunków rozwoju i prowadzenia polityki prozatrudnieniowej
rządu oraz umożliwia wykorzystanie środków EFS w Polsce w latach 2007-2013.
Podstawowym
programem
polityki
społecznej
finansowanym
ze
środków
Europejskiego Funduszu Społecznego realizowanym w Polsce w latach 2007-2013 jest
Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Jego celem jest umożliwienie pełnego
wykorzystania potencjału zasobów ludzkich poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału
adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia
społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie dla
budowy struktur administracyjnych państwa. W ramach Programu wsparciem zostaną
objęte następujące obszary: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna, rozwój
potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw, a także zagadnienia związane
z rozwojem zasobów ludzkich na terenach wiejskich, budową sprawnej i skutecznej
administracji publicznej wszystkich szczebli oraz promocją zasobów pracy.
Perspektywa finansowa 2014-2020 ogniskować się będzie w istotnej części na walce z
ubóstwem. Blisko 20% alokacji Europejskiego Funduszu Społecznego przeznaczone
będzie na politykę związaną z promocją integracji społecznej.
Polska polityka rozwoju regionalnego ma na celu zmniejszenie dystansu rozwojowego
do bogatszych państw Unii Europejskiej. Polityka ta musi wykorzystywać te cechy
polskiej gospodarki i polskiego społeczeństwa, które stanowią źródło szans naszego
kraju, a więc przede wszystkim rzeszę młodych i coraz lepiej wykształconych Polaków,
wysoką przedsiębiorczość polskiego społeczeństwa, a także duży rynek wewnętrzny.
Polityka rozwojowa musi opierać się na konsekwentnym budowaniu społeczeństwa i
gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, bez których niemożliwe jest
osiągnięcie celów rozwoju naszego kraju. Polityka ta musi także przeciwdziałać
pogłębianiu się dysproporcji w poziomie rozwoju poszczególnych regionów Polski tak,
by uniknąć marginalizacji najsłabiej rozwijających się.
17
Chełmiec, 2013 rok
Jednym z dokumentów opartych na założeniach Strategii Lizbońskiej jest opracowana
przez Ministerstwo Polityki Społecznej w 2004 r. Narodowa Strategia Integracji
Społecznej dla Polski, która zakłada przeciwdziałanie:

grupowej dyskryminacji, ograniczającej swobodę i możliwość działania
jednostek,

zerwaniu więzi społecznych, prowadzącemu do pozbawienia jednostki zdolności
do działania, niedostatecznemu poziomowi zabezpieczenia podstawowych
potrzeb społecznych tych obywateli, którzy nie są zdolni zapewnić ich sobie
sami.
Ważnym dokumentem, który należy brać pod uwagę konstruując strategiczne cele i
kierunki rozwiązywania problemów społecznych na terenie gminy, jest Strategia
Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020
Cele strategiczne rozwoju województwa małopolskiego:

Silna pozycja Małopolski jako regionu atrakcyjnego dla inwestycji, opartego na
wiedzy, aktywności zawodowej i przedsiębiorczości mieszkańców

Wysoka atrakcyjność Małopolski w obszarze przemysłów czasu wolnego dzięki
wykorzystaniu potencjału dziedzictwa regionalnego i kultury

Wysoka zewnętrzna i wewnętrzna dostępność komunikacyjna regionu dla
konkurencyjności gospodarczej i spójności przestrzennej

Silna pozycja konkurencyjna Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego w
przestrzeni europejskiej oraz wzrost potencjału ekonomicznego subregionów w
wymiarze regionalnym i krajowym

Aktywne ośrodki usług publicznych i gospodarczych zapewniające szanse na
rozwój mieszkańców małych i średnich miast oraz terenów wiejskich

Wysoki poziom bezpieczeństwa mieszkańców Małopolski w wymiarze
środowiskowym, zdrowotnym i społecznym

Efektywnie zarządzane województwo, którego rozwój oparty jest na współpracy
i mobilizowaniu zasobów
Powyższe cele są najistotniejszymi w aspekcie perspektywicznego kreowania
wojewódzkiej polityki społecznej (rozumianej jako działania zmierzające do poprawy
18
Chełmiec, 2013 rok
warunków życia ludności i coraz pełniejszego zaspokajania jej potrzeb), w tym i
pomocy społecznej, która jako instytucja polityki społecznej państwa ma na celu
umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych.
Strategia uwzględnia kluczowe elementy dokumentów strategicznych programujących
rozwój Polski, a więc:

Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, poprzez uwzględnienie w
systemie
planowania
społeczno-gospodarczego
kwestii
związanych
z
planowaniem przestrzennym dla realizacji celów rozwojowych, a także poprzez
dążenie do realizacji celu, jakim jest Polska w roku 2030 – to kraj o
ugruntowanych warunkach trwałego i zrównoważonego rozwoju, dobrze
zagospodarowany, sprawnie zarządzany i bezpieczny.

Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju, w zakresie celów obszaru II, a więc
rozwoju kapitału społecznego, oraz wszystkich celów obszaru III, a więc
integracji społecznej, zapewnienia dostępu i standardu określonych usług
publicznych
oraz
wzmocnienia
mechanizmów
dyfuzji
oraz
integracji
przestrzennej dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych.

Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego: w części dotyczącej wizji rozwoju
regionalnego, którym powinna być: W 2020 roku polskie regiony mają stanowić
lepsze miejsce do życia dzięki zwiększeniu poziomu i jakości życia oraz przez
stworzenie takich ram gospodarczo-społecznych i instytucjonalnych, które
zwiększają szanse rozwojowe we wszystkich regionach oraz realizacji aspiracji i
możliwości zamieszkujących je jednostek i wspólnot lokalnych,

Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego, której działania mają wspierać
zaangażowanie obywatelskie, zachęcać do współpracy oraz wzmacniać
kreatywność Polaków, zwłaszcza poprzez realizację celu 1, jakim jest
kształtowanie postaw sprzyjających kooperacji, kreatywności oraz komunikacji.
Procedura tworzenia strategii
Dokument powstał we współpracy z następującymi instytucjami:
1. Gminny Ośrodek Kultury w Chełmcu
19
Chełmiec, 2013 rok
2. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Chełmcu
3. Komenda Miejska Policji w Nowym Sączu
4. Powiatowy Urząd Pracy dla Powiatu Nowosądeckiego
5. Rada Gminy Chełmiec
6. Sąd Rejonowy Nowy Sącz
7. Urząd Gminy Chełmiec
8. Wydział Sportu i Rekreacji Gminy Chełmiec
9. Zespół Obsługi Ekonomiczno-Administracyjnej Szkół
Oraz organizacjami pozarządowymi:
1. Caritas Chełmiec
2. Caritas Wielogłowy
3. Gminne Stowarzyszenie Wspierania Aktywności Lokalnej w Chełmcu
4. Klub Seniora w Chełmcu
5. Klub Seniora w Niskowej
Sporządzanie dokumentu zostało poprzedzone pracami konwentu strategicznego w
składzie:
1. Zofia Sadkiewicz – Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w
Chełmcu
2. Alina Majda –Specjalista Pracy Socjalnej w Gminnym Ośrodku Pomocy
Społecznej w Chełmcu
3. Stanisława Czaja – Pracownik Socjalny w Gminnym Ośrodku Pomocy
Społecznej w Chełmcu
4. Kamil Zyzak – p.o. kierownika Wydziału Sportu i Rekreacji Gminy Chełmiec
5. Janina Borzęcka-Pułk – Prezes Gminnego Klubu Seniora w Chełmcu
6. Leonarda Konieczna – Stowarzyszenie „Klub Seniora” w Niskowej
7. Maria Szabla - Stowarzyszenie „Klub Seniora” w Niskowej
8. Elżbieta
Sowa
–
Starszy
Inspektor,
Zespół
Obsługi
Ekonomiczno-
Administracyjnej Szkół
9. Stanisław Leśniak – Dzielnicowy, Komenda Miejska Policji Nowy Sącz
10. Grażyna Zawiślan – wolontariusz, Caritas
20
Chełmiec, 2013 rok
11. Andrzej Tyrkiel - Stowarzyszenie Wspierania Aktywności Lokalnej w Chełmcu
oraz Przewodniczący Komisji Oświaty i Kultury OPS
12. Helena Banach – wolontariusz, Caritas Wielogłowy
13. Krystyna Czerwień-Igielska – Kierownik Działu Informacji, Ewidencji –
Świadczeń Powiatowego Urzędu Pracy dla Powiatu Nowosądeckiego
14. Agata Pajda-Motak, kierownik Działu Pośrednictwa Pracy z Powiatowego
Urzędu Pracy dla Powiatu Nowosądeckiego
15. Teresa Duda – Inspektor, Wydział Spraw Obywatelskich i Organizacyjnych
16. Małgorzata Sadowy – Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury
17. Andrzej Kowalczyk – Kurator Zawodowy, Sąd Rejonowy Nowy Sącz
18. Artur Bochenek – Z-ca Wójta Gminy Chełmiec
19. Rafał Majda – Komendant Straży Gminnej w Chełmcu
Strategia stanowi dokument, który wybranym, przemyślanym, założonym do
osiągnięcia celom przypisuje cały wachlarz zadań, określa środki i metody ich
realizacji, wytycza kierunki, typuje priorytety, wskazuje zagrożenia. Zawiera ponadto
metody oceny (ewaluacji) i wskazuje podmioty odpowiedzialne za ich realizację.
Rozwiązania szczegółowe niniejszego opracowania operują różnym poziomem
uszczegółowienia, przy czym ze względu na horyzont czasowy (7 lat) strategia musi
być dokumentem na stosunkowo dużym poziomie ogólności, stwarzając możliwości
modyfikacji i poprawek.
Na potrzeby opracowania
niniejszego
dokumentu
przyjęto
następujący tryb
postępowania:
1. Przeprowadzono szereg konsultacji specjalistycznych (z mieszkańcami gminy,
pracownikami Urzędu Gminy, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej,
lokalnymi liderami, przedstawicielami lokalnych instytucji realizujących
zadania
z
obszaru
polityki
społecznej,
przedstawicielami
organizacji
pozarządowych działających na obszarze gminy; do roli koordynatora prac nad
strategią zostali zatrudnieni zewnętrzni moderatorzy), zebrano materiał do
diagnozy, omówiono cele strategiczne i szczegółowe zadania.
2. Opracowano diagnozę sytuacji społecznej w gminie
21
Chełmiec, 2013 rok
3. Określono misję gminy w zakresie polityki społecznej zawierającą cel
nadrzędny, do którego władze wspólnoty samorządowej zamierzają dążyć.
4. Określono obszary najważniejszych interwencji z punktu widzenia prowadzonej
polityki społecznej.
5. Wskazano cele podstawowe, które władze gminy zamierzają osiągnąć w każdym
z wytypowanych obszarów.
6. Wskazano
cele
operacyjne
służące
osiągnięciu
wytyczonych
celów
podstawowych.
7. Sformułowano wnioski wynikające z analizy sytuacji społeczno-ekonomicznej
gminy, rozmów z konsultantami i konsultacji społecznych strategii.
8. Wskazano
oczekiwane
efekty
wdrażanego
programu
oraz
podmioty
odpowiedzialne za realizację zadań oraz monitoring i ewaluację strategii.
W pracach nad strategią wykorzystano elementy partycypacji publicznej. Dokument był
przedmiotem konsultacji społecznych. W tym zakresie procesy planistyczne
wykorzystują doświadczenia prac nad Narodową Strategią Integracji Społecznej dla
Polski.
22
Chełmiec, 2013 rok
II. CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNA
Charakterystyka gminy Chełmiec
Gmina Chełmiec jest gminą wiejską położoną na północ od miasta Nowego
Sącza, w północnej części powiatu nowosądeckiego, a więc w południowo-wschodniej
części województwa małopolskiego. Gmina Chełmiec zajmuje powierzchnię 11197 ha,
co stanowi ponad 7% powierzchni powiatu, oraz liczy 26897 mieszkańców (ponad 12%
ogółu mieszkańców powiatu). Liczba ta sprawia, że Gmina Chełmiec jest najludniejszą
gminą wiejską w Polsce). Daje to gęstość zaludnienia na poziomie 240 osoby/ km2.
Gmina położona jest na pograniczu Beskidu Wyspowego i Niskiego oraz
Pogórza Ciężkowickiego, na lewym brzegu rzeki Dunajec. Tak atrakcyjne położenie
gminy oraz liczne szlaki turystyczne stanowią bardzo dobre miejsce do wycieczek. W
centrum gminy biorą początek szlaki turystyczne takie jak: żółty - rozpoczynający się
na stacji PKP w Marcinkowicach i prowadzący w kierunku północnym nad Jezioro
Rożnowskie , czerwony - rozpoczynający się w Zabełczu (podchodząc pod górę z
przystanku autobusowego ulicą Zabełecką) biegnie przez Klimkówkę do Bartkowej nad
Jeziorem Rożnowskim , niebieski - możemy na niego natrafić w Piątkowej idąc drogą w
kierunku Łęgu. Oprócz typowych szlaków turystycznych oznaczonych trzema paskami,
na terenie gminy znajdują się również szlaki spacerowe i ścieżki dla rowerzystów
górskich jak np. "Ścieżka leśna" w kompleksie leśnym w Chełmcu - Rdziostowie.
Sytuacja ta jednak nie znajduje odzwierciedlenia w ilości obiektów turystycznego
zbiorowego zakwaterowania, które tu nie funkcjonują.
Turystyka
„Warunki naturalne na części obszaru gminy Chełmiec sprzyjają uprawianiu
różnorodnych form turystyki we wszystkich porach roku. Na turystów czekają
atrakcyjne miejsca grzybobrania, polowania, wędkowania, uprawiania sportów na
lotniach i paralotniach. Znaczne powierzchnie lasów obfitują w runo leśne, a
szczególnie grzyby. Do głównych kierunków rozwoju turystyki i wypoczynku
preferowanych dla tego terenu zaliczono: wędrówki piesze, ścieżki rowerowe,
23
Chełmiec, 2013 rok
agroturystykę, różne formy rekreacji i wypoczynku dla rodzin miejskich, sporty
zimowe, campingi, pola namiotowe. Turystyka piesza i rowerowa będzie nadal jedną z
najważniejszych form turystyki w regionie. Gmina Chełmiec może być bazą wyjazdową
w kierunku: Pienin, Nowego Sącza oraz Krynicy.
Cały obszar Gminy Chełmiec łączą dopływy rzeki Dunajec tworząc ciąg
ekologiczny pomiędzy Beskidem Wyspowym, Beskidem Niskim i Pogórzem
Ciężkowickim. Z centrum Gminy biorą początek szlaki turystyczne we wszystkich
kierunkach Sądecczyzny. Pogórska rzeźba terenu o łatwo dostępnych stokach,
malowniczych lasach, czystym powietrzu i kryształowej wodzie w chłodnych kotlinach
górskich, czyni tę część Kotliny Sądeckiej rejonem dla wypoczywających. Atrakcją są
liczne pomniki przyrody, zabytki kultury i muzea. Do wspomnianych wyżej pomników
przyrody należą: grupa drzew dawnego parku dworskiego w Chełmcu, drzewa w parku
podworskim w Marcinkowicach, lipa o obwodzie 5,67 m koło szkoły w Klęczanach,
grupa drzew koło cmentarza w Chomranicach, grupa drzew w środku wsi w Świniarsku
oraz grupa drzew wokół kościoła w Wielogłowach. We wsi Krasne Potockie znajduje
się park krajobrazowy.
Dla tych, którzy preferują aktywny wypoczynek, np.: wczasy w siodle, istnieje
możliwość korzystania z tras konnych brzegiem Dunajca - organizowany przez Sądecki
Klub Jeździecki "Centaur" prowadzony przez braci Wodów w Wielogłowach. Klub
zapewnia dobrze wyszkolone konie ras szlachetnych, odpowiedni sprzęt jeździecki oraz
fachowy instruktaż.
Turystom, którzy chcą poznać przyrodę i krajobraz Gminy polecić można
wycieczkę do rezerwatu "Białowodzka Góra nad Dunajcem" (pow. 67,69 ha). Rola tego
rezerwatu jest wielostronna. W jego granicach znalazły się zbiorowiska leśne i skalne z
rzadkimi elementami florystycznymi. Białowodzka Góra tworzy boczne ramię długości
500 m, odchodzące od wierzchołka Rozdziela w kierunku wschodnim i kończące się
stromymi stokami opadającymi ku Dunajcowi. Na grzbiecie góry i na jej południowych
stokach występuje kilka grzęd skalnych bogatych w węglan wapnia. Najwyższe
zgrupowanie skał (550 m n.p.m.), prosłe sosną zwyczajną, nosi nazwę Zamczysko.
24
Chełmiec, 2013 rok
Na południowym zboczu góry, na zachód od skałek spływających z Zamczyska,
występuje drzewostan dębowo - bukowy z dużym udziałem Brekini sp.. W runie rosną
tutaj Turzyca orzęsiona, Kosmatka gajowa, Miodunka ćma, Przytulia Schultesa,
Bluszcz pospolity, Wiechlina gajowa, Konwalia majowa i storczyki. W południowej
części rezerwatu, wzdłuż potoku, pojawia się Buczyna karpacka z dużym udziałem
Jodły sp., w której runie występuje Żywokost sercowaty. Na wschodnim stoku
Zamczyska rozwija się żyzny grąd przechodzący stopniowo w Buczynę karpacką.
Znajduje się tutaj piękne stanowisko kwitnącego bluszczu, sięgającego wysoko w
korony jodeł. Północne stoki w części północnej rezerwatu pokrywa Buczyna karpacka
wraz z Jodłą sp. jako wariant typowy dla tego regionu.” 14
Miejscowości
W skład gminy wchodzi 27 miejscowości/sołectw: Biczyce Dolne, Biczyce
Górne,
Boguszowa,
Chełmiec, Chomranice,
Dąbrowa, Januszowa, Klęczany,
Klimkówka, Krasne Potockie, Kunów, Kurów, Librantowa, Mała Wieś, Marcinkowice,
Naściszowa, Niskowa, Paszyn, Piątkowa, Rdziostów, Świniarsko, Trzetrzewina, Ubiad,
Wielogłowy, Wielopole, Wola Kurowska, Wola Marcinkowska.
14
http://www.chelmiec.iap.pl/?id=531&loca..
25
Chełmiec, 2013 rok
Podział administracyjny Gminy Chełmiec
Demografia
Gmina Chełmiec jest obecnie najludniejszą gminą wiejską w Polsce a liczba
zamieszkałych ciągle rośnie. Obecnie gmina liczy ogółem 26897 mieszkańców, z czego
13420 to kobiety a 13477 mężczyźni. Struktura wiekowa mieszkańców gminy Chełmiec
odbiega nieco od charakterystycznej dla całego kraju co ilustruje poniższy wykres. Jak
widać na poniższym wykresie, w gminie Chełmiec szczyt piramidy wyżu
demograficznego jest w stosunku do średniej krajowej przesunięty o ok 7 lat wstecz (dla
Polski występuje on dla dzisiejszych 30 latków, podczas gdy w gminie Chełmiec
przypada on na 20-25 latków) przy równoczesnym braku drugiej z lokalnych zwyżek
pokolenia powojennego (czyli dzisiejszych 60 latków). Trudno jednoznacznie wyjaśnić
te rozbieżności, które mogą być pochodną wielu czynników, jednak z populacyjnego
punktu widzenia jest to korzystniejszy układ niż porównywalna struktura wiekowa dla
całego kraju.
26
Chełmiec, 2013 rok
Wykres 1. Ludność gminy Chełmiec według grupy wieku
70 lat i więcej
65-69 lat
60-64 lat
55-59 lat
50-54 lat
45-49 lat
40-44 lat
35-39 lat
30-34 lat
25-29 lat
20-24 lat
15-19 lat
10-14 lat
5-9 lat
0-4 lat
0
500
1000
1500
2000
2500
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
W związku z relatywnie młodym wiekiem mieszkańców w gminie Chełmiec
mamy do czynienia z korzystną relacją liczby osób w wieku produkcyjnym (17046
osób) do liczby osób w wieku przedprodukcyjnym (6678 osób) i poprodukcyjnym
(3173 osoby). W związku z tym wskaźniki obciążenia demograficznego liczby ludności
w wieku nieprodukcyjnym przypadających na 100 osób w wieku produkcyjnym wynosi
prawie 58 osób (w tym 19 osób w wieku poprodukcyjnym).
Także przyrost naturalny kształtuje się na bardzo korzystnym w porównaniu do
średniej krajowej poziomie, bowiem wynosi 5 osób na 1000 mieszkańców, podczas gdy
dla Polski wyniósł on w analogicznym okresie 0,2 osoby na 1000 mieszkańców. Jest to
wynikiem aż 12 żywych urodzeń na 1000 mieszkańców przy jedynie 7 zgonach.
Oczywiście nie można wprost porównywać tych wartości ze względu na małą całkowitą
wielkość populacji mieszkańców gminy Chełmiec, a więc znaczną wartość procentową
pojedynczych przypadków dla całej populacji. Jednak aż tak duże rozbieżności
27
Chełmiec, 2013 rok
pozwalają na dość optymistyczne spojrzenie na gminę Chełmiec z demograficznego
punktu widzenia.
Tabela 1. Ludność wg ekonomicznych grup wieku
Ludność w wieku
Ludność ogółem na
31.12.2011
Gmina
Przedprodukcyjn Produkcyjny Poprodukcyjn
ym
m
ym
Chełmiec
26 586
6 748
16 740
3 098
Źródło: Sprawozdanie: „Realizacja zadań przez Powiatowy Urząd Pracy dla Powiatu Nowosądeckiego w
2012 roku”
Struktura ludności gminy Chełmiec ze względu na przynależność do ekonomicznych
grup wieku jest korzystna co wynika z wspomnianej wcześniej nadreprezentacji
młodych ludzi w strukturze wiekowej mieszkańców gminy. Prawie 63% mieszkańców
gminy jest w wieku produkcyjnym co jest wartością wystarczającą dla zapewnienia
utrzymania pozostałym grupą (nie uwzględniając czynnika bezrobocia).
Wykres 2. Struktura wieku ze względu na potencjalną aktywność zawodową
Wiek
poprodukcyjny
12%
Wiek
przedprodukcyjn
y
25%
Wiek
produkcyjny
63%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP dla PN
28
Chełmiec, 2013 rok
Saldo migracyjne dla gminy Chełmiec w 2011 roku było korzystne. Przybyło 159
nowych mieszkańców i jest to wartość najwyższa w powiecie Nowosądeckim oraz
ponad dwukrotnie wyższa niż średnia dla całego powiatu.
Tabela 2. Migracje ludności 2011 r.
Migracje stałe
Gminy
Napływ
Odpływ
Saldo
1 943
1 870
73
Grybów miasto
31
103
72
Chełmiec
372
213
159
Gródek nad Dunajcem
75
71
4
Grybów gmina
226
167
59
Kamionka Wielka
106
82
24
Korzenna
100
81
19
Krynica - Zdrój
125
268
-143
Łabowa
81
43
38
Łącko
101
113
-12
Łososina
81
7P7
4
Muszyna
114
129
-15
Nawojowa
73
65
8
Piwniczna - Zdrój
79
130
-51
Podegrodzie
102
67
35
Rytro
54
29
25
Stary Sącz
223
232
-9
Powiat Nowosądecki
2012 roku”
29
Chełmiec, 2013 rok
Podobnie korzystnie przedstawia się sytuacja gminy Chełmiec na tle innych gmin
powiatu nowosądeckiego pod względem tzw. Ruchu naturalnego w roku 2011. Jak
widać w poniższej tabeli jako jedna z 3 gmin miała dodatni przyrost naturalny oraz
najwyższą liczbę zawartych małżeństw.
Tabela 3. Ruch Naturalny 2011 r.
Gminy
Powiat
Nowosądecki
Zgony
Urodzenia
Małżeństwa
w tym
żywe
ogółem
niemowląt
Przyrost
naturalny
1 322
2 716
1 541
7
1 175
Grybów
miasto
45
70
56
-
14
Chełmiec
164
313
170
-
143
Gródek nad
Dunajcem
55
125
75
-
50
Grybów
159
348
174
1
174
Kamionka
Wielka.
60
120
67
-
53
Korzenna.
97
207
106
-
101
Krynica-Zdrój
104
184
152
1
32
Łabowa
42
84
32
-
52
Łącko
97
217
133
3
84
Łososina
Dolna
77
158
78
1
80
Muszyna
69
149
93
-
56
Nawojowa
46
99
63
-
36
30
Chełmiec, 2013 rok
PiwnicznaZdrój
60
125
71
1
54
Podegrodzie
80
180
76
-
104
Rytro
28
51
34
-
17
Stary Sącz
139
286
161
-
125
2012 roku”
Gmina Chełmiec w kontekście położenia geograficznego.
Gmina Chełmiec jest położona w bezpośrednim sąsiedztwie Nowego Sącza
który jest najważniejszym i największym ośrodkiem miejskim w regionie oraz trzecim
co do liczby mieszkańców oraz powierzchni miastem w województwie.
31
Chełmiec, 2013 rok
Co obrazuje powyższa mapa, gmina Chełmiec nie tylko sąsiaduje z miastem Nowy Sącz
ale wręcz go otacza w połowie długości jego granic. Z tego też powodu mamy do
czynienia z szeregiem zagadnień i zjawisk związanych głównie z miastem Nowy Sącz
bądź silnie powiązanymi z sytuacją i działaniami miasta, które wpływają bezpośrednio
na sytuację społeczno-ekonomiczną gminy. Do tych zagadnień należą w szczególności:

przejmowanie przez gminę Chełmiec roli sypialni dla Nowego Sącza

zmiany w organizacji służby policyjnej

budowa północnej i zachodniej obwodnicy Nowego Sącza

istotność skomunikowania gminy Chełmiec z miastem poprzez most na
Dunajcu
32
Chełmiec, 2013 rok
Każde z tych zagadnień wpływa na kształt społeczno-ekonomicznego obrazu
gminy Chełmiec a jednocześnie na kierunek zmian w programowanym okresie.
Przejmowanie przez gminę Chełmiec roli sypialni dla Nowego Sącza jest
widoczne w szczególności w zmianie struktury demograficznej gminy na przykład
poprzez nadreprezentację jej młodych mieszkańców w porównaniu do średniej
krajowej. Przyjmowanie roli sypialni przez gminę Chełmiec oznacza przyspieszony
rozwój funkcji mieszkaniowych poprzez budowę domów jedno i wielorodzinnych wraz
z infrastrukturą handlowo-usługową w podstawowym zakresie przy równoczesnym
pomijaniu innych funkcji dostępnych w pobliskim Nowym Sączu. Oznacza to
wzmożone w porównaniu do innych miejscowości zapotrzebowanie na usługi takie jak
infrastruktura szkolno-wychowawcza dla dzieci czy drobny handel. Wymusza to także
poprawę skomunikowania z samym miastem Nowy Sącz poprzez poprawę połączenia
mostowego na Dunajcu, możliwym odciążeniu przeprawy dzięki obwodnicy oraz
zadbaniu o dobrą komunikację publiczną pomiędzy różnymi częściami gminy a
różnymi częściami miasta Nowy Sącz.
Ponadto w kontekście planowania strategicznego należy brać pod uwagę
działania miasta w zakresie objętym planowaniem. W tym wypadku plany i działania
miasta w zakresie działań związanych z diagnozą i rozwiązywaniem problemów
społecznych. Powinno mieć to miejsce tak na etapie budowy oraz aktualizacji gminnej
strategii rozwiązywania problemów społecznych jak i poszczególnych programów.
Rynek pracy15
Wskaźnik przedsiębiorczości w powiecie nowosądeckim jest niski i kształtuje się na
poziomie – 66 firm na 1000 mieszkańców. W gminie Chełmiec wskaźnik ten wynosi
15
bezrobotnym w rozumieniu przepisów Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest
osoba poszukująca zatrudnienia, która:
 ukończyła 18 rok życia (pełnoletnia)
 nie osiągnęła wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.2)),
 aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na szkolenie przez
PUP
 jest zameldowana lub pozostaje w Polsce legalnie lub jej pobyt może zostać zalegalizowany
(azyl polityczny, karta stałego lub czasowego pobytu, obywatele UE)
33
Chełmiec, 2013 rok
ok 69 (czyli niewiele lepiej) W dużym uproszczeniu oznacza to, iż jest mało zakładów
/firm, a duża jest liczba ludności zamieszkująca dany obszar. Mówiąc wprost zasoby
pracy nie są dobrze wykorzystane ponieważ jest o wiele za mało zakładów pracy, a
więc i mało ofert pracy. Świadczą o tym dodatkowo zarówno liczba zarejestrowanych
bezrobotnych jak i nadmiar osób pracujących w rolnictwie indywidualnym.
W województwie małopolskim średnia wartość omawianego wskaźnika wyniosła 100,
przy czym najwyższy jej poziom odnotowano w Krakowie (153) i w powiecie
tatrzańskim (148), a najniższy w powiatach dąbrowskim i tarnowskim (odpowiednio 50
i 53).W mieście Nowym Sączu wskaźnik przedsiębiorczości wyniósł 111 firm na 1000
mieszkańców.
Jak widać na tle innych gmin powiatu nowosądeckiego, gmina Chełmiec wypada nieźle
w liczbach bezwzględnych, jednak ze względu na to, że Chełmiec jest najludniejszą
gminą w powiecie wskaźnik ten w przeliczeniu na 1000 mieszkańców jest niestety
niski.
Tabela 4. Podmioty gospodarki narodowej wg gmin – 2011 r.
Ilość podmiotów gospodarczych
Gminy
Sektor prywatny
Sektor
Ogółem
publiczny
w tym →
Osoby fizyczne
1 811
50
1 761
1 558
Gródek nad
Dunajcem
430
33
397
331
Grybów
miasto
446
28
418
349
Grybów
gmina
1 342
36
1 306
1 198
505
25
480
427
Chełmiec
Kamionka
Wielka
34
Chełmiec, 2013 rok
653
33
620
554
Krynica
Zdrój
1 974
43
1 931
1 481
Łabowa
288
12
276
237
Łącko
895
39
856
755
Łososina
Dolna
586
25
561
496
Muszyna
940
34
906
758
Nawojowa
439
23
416
373
Piwniczna
Zdrój
867
24
843
740
Podegrodzie
628
28
600
509
Rytro
200
9
191
165
Stary Sącz
1 617
39
1 578
1 357
RAZEM
13 621
481
13 140
11 288
Korzenna
2012 roku”
Liczba mieszkańców gminy Chełmiec którzy posiadali status bezrobotnego w
powiatowym urzędzie pracy w 2012 roku wyniosła 1939 osób, co jak widać jest
najwyższym wynikiem od 2005 roku. Jednak przez ten okres czasu także liczba
ludności systematycznie rosła na terenie gminy Chełmiec co wraz z odmładzaniem się
społeczności lokalnej zmusza do odmiennego interpretowania bezwzględnych liczb a
skupienie się na stopie bezrobocia rejestrowanego, które dla gminy Chełmiec jest dość
korzystne.
35
Chełmiec, 2013 rok
Wykres 3. Liczba mieszkańców gminy Chełmiec zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie
Pracy w latach 2004-2012
3000
2500
2457
2117
2000
1500
1736
1 616
1 8631 9121 939
1 680
1 326
liczba bezrobotnych w
gminie Chełmiec
1000
500
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PUP w Nowym Sączu
W 2012 roku w gminie Chełmiec bezrobocie rejestrowane obejmowało 1939
osób co daje udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku
produkcyjnym na poziomie 11,4%16. Wartość ta nie zmieniła się od 2011roku mimo
zwiększenia się liczby zatrudnionych o 168 osób ze względu na zwiększenia liczby
mieszkańców oraz tendencję odmładzającą strukturę wiekową mieszkańców gminy. Jest
to wartość znacznie niższa niż średnia dla powiatu wynosząca 17,3% (dla całego
powiatu nowosądeckiego). Również jest to wartość niższa niż 12,5% stopy bezrobocia
rejestrowanego dla całego kraju, choć równocześnie nieco wyższa niż 10,5% dla
województwa małopolskiego. Reasumując należy te wartości traktować jako dobre,
szczególnie ze względu na wiejski charakter gminy, choć oczywiście bliskość Nowego
Sącza nie jest tu bez znaczenia dla niższej niż spodziewana dla tego typu gminy w
południowej Polsce stopy bezrobocia.
16
Stopa bezrobocia jest to iloraz bezrobotnych przez aktywnych zawodowo w danej kategorii ludności.
Aktywni zawodowo definiowani są przez GUS jako osoby pracujące plus osoby poszukujące pracy plus
bezrobotni plus niepełnosprawni (z możliwością zatrudnienia w niektórych zawodach). Natomiast do
aktywnych zawodowo cywili nie wlicza się pracowników: wojska, policji oraz służb ochrony państwa.
36
Chełmiec, 2013 rok
Jak wspomniano zatrudnienie mieszkańców wzrasta, przy równoczesnym
wzroście liczby mieszkańców co należy traktować jako wskaźnik wzrostowy w
predykcji tendencji rozwojowych gminy.
Wykres 4. Bezrobotni gminy Chełmiec w szczególnej sytuacji na rynku pracy -Stan na 1
kwartał 2013r
w wieku do 25 r.ż.
1%
0%
które ukończ. Szk. Wyższą do
27 lat
2%
13%
długotrwale bezrobotne
1%
kobiety, nie pracujące po
urodzeniu dziecka
25%
pow. 50 r.ż.
bez kwalifikacji zawodowych
25%
bez doświadczenia
zawodowego
12%
bez wykształcenia średniego
8%
6%
samotne wych. Dziecko
7%
po odbywaniu kary
pozbawienia wolności
niepełnosprawni
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Nowym Sączu
Niestety mimo tak optymistycznych tendencji mamy w dużej mierze do czynienia z
bezrobociem o specyficznym charakterze. Otóż aż ¼ zarejestrowanych bezrobotnych to
37
Chełmiec, 2013 rok
osoby długotrwale bezrobotne17. Są to osoby bardzo trudne w działaniach mających
aktywizować te osoby a w rezultacie zmniejszać bezrobocie.
W ujęciu psychologicznym bezrobocie przyjmuje 5 faz/etapów18
Faza 1 Obawa utraty pracy – pobudzenie, zmiany nastroju, labilność emocjonalna;
Faza 2 Szok po utracie pracy – poczucie klęski, krzywdy, upokorzenie, lęk przed
przyszłością, przygnębienie;
Faza 3 Wchodzenie w sytuację bezrobocia i optymizm – efekt urlopu, traktowanie
sytuacji jako przejściowej, aktywność, wiara w sukces;
Faza 4 Pesymizm i rezygnacja – negatywne reakcje emocjonalne, problemy zdrowotne
i finansowe;
Faza 5 Fatalizm i apatia, dopasowanie do sytuacji – poczucie beznadziejności, dążenie
do izolacji społecznej, redukcja oczekiwań życiowych i zainteresowań.
Osoby długotrwale bezrobotne poza przeszkodami natury ekonomicznej czy
strukturalnej, takie jak wysokie bezrobocie w całym kraju, brak miejsc pracy czy
stanowisk adekwatnych do swoich kompetencji czy aspiracji mają przed sobą także
przeszkody natury psychologicznej które bardzo trudno wykorzenić, równocześnie
aktywizując takie osoby w dążności do pozyskania pracy.
Kolejną, równie liczną grupą bezrobotnych mieszkańców gminy Chełmiec są osoby bez
wykształcenia średniego. Jest to wartość nietypowa, bowiem w Polsce w stosunku do II
kwartału 2012 r. największy wzrost stopy bezrobocia odnotowano wśród osób
posiadających wykształcenie policealne i średnie zawodowe oraz wyższe (odpowiednio
o 0,6 p.proc. wobec 0,5 p.proc.) i jest to tendencja utrzymująca się, choć proporcje jak
widać są zbliżone do danych dla całego kraju. Niemniej należy odnotować, że ze
17
Długotrwałe bezrobocie to pozostawanie bez pracy przez okres co najmniej 12 miesięcy w ciągu
ostatnich 24 miesięcy.
18
Według psychologicznego modelu Jahody i Lazarsfelda, źródło: http://pl.shvoong.com/social-
sciences/psychology/2230493-fazy-bezrobocia-uj%C4%99ciu-psychologicznym-ich/#ixzz2eymbiLhB
38
Chełmiec, 2013 rok
względu na wielkość tej grupy należy ją zaliczyć do grupy upośledzonej na rynku pracy
a więc potencjalnie wymagającej większej pomocy.
Tabela 3. Stopy bezrobocia w Polsce według poziomu wykształcenia
19
Kolejnymi, także licznymi, choć już nie tak jak dwie poprzednie grupy (osób bez
wykształcenia średniego oraz osoby długotrwale bezrobotne) są osoby młode (poniżej
25 roku życia) oraz osoby bez kwalifikacji zawodowych (w tej grupie także istotną
część stanowią ludzie młodzi).
Bezrobocie młodych jest bardzo poważnym problemem nie tylko gminy Chełmiec czy
województwa małopolskiego, ale także całego kraju a nawet Unii Europejskiej. Jak
podaje Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej dla poprawy tej złej sytuacji Komisja
Europejska przeznaczy latach 2014-2020 na walkę z bezrobociem wśród osób młodych
co najmniej 8 mld euro, z czego do Polski ma trafić ok. 2 mld zł. W Polsce w 2012 r.
spośród 4 659 tys. osób w wieku 15-24 lata pracowało 1 150 tys., 415 tys. było
19
http://www.egospodarka.pl/art/galeria/89279,Aktywnosc-ekonomiczna-ludnosci-VII-IX2012,9,39,1.html
39
Chełmiec, 2013 rok
bezrobotnych, a 3 094 tys. pozostawało poza rynkiem pracy. Eurostat szacuje, że w
2012 roku z 57,5 mln młodych Europejczyków 18,8 mln było zatrudnionych, 5,6 mln
nie miało pracy mimo podejmowanych starań, a 33 miliony były gospodarczo
nieaktywne, czyli uczyło się lub nie było zainteresowanych podjęciem pracy.
Tak więc z pewnością mamy tu do czynienia z bezrobociem strukturalnoekonomicznym, co w połączeniu z dużą potencjalną mobilnością młodych oznacza, że
trudno było by rozwiązać ten problem czy choćby łagodzić jego efekty na poziomie
gminnym. Jednak zapowiedziane próby systemowego zaradzenia bezrobociu wśród
młodych pozwalają sądzić, że także dla młodych mieszkańców gminy Chełmiec w
okresie programowym 2014-2020 będą przeznaczone środki oraz programy
aktywizujące. Mając tę perspektywę należy w nadchodzącym okresie wzmóc starania w
celu
włączenia
się
szczególnie
Powiatowego
Urzędu
Pracy
dla
Powiatu
Nowosądeckiego w programy skierowane do młodych bezrobotnych.
Długość okresu pozostawania bez pracy, wśród mieszkańców gminy Chełmiec jest
zbliżony do średnich dla powiatu i najczęściej wynosiły w ostatnich 5 latach od jednego
miesiąca do pół roku.
Tabela 4. Struktura długości pozostawania bez pracy wśród mieszkańców gminy
Chełmiec
Czas pozostawania bez pracy w miesiącach
Do1
1-3
3-6
6-12
12-24
Pow. 24
2013
121
419
397
384
380
404
2012
103
377
413
385
407
357
2011
123
318
458
376
344
306
2010
106
427
372
394
357
279
2009
179
341
324
260
166
278
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PUP dla Powiatu nowosądeckiego
40
Chełmiec, 2013 rok
Dynamika struktury bezrobocia w gminie Chełmiec w powiązaniu z wiekiem osób
zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy jest nieduża. Najczęściej pozostają
bez pracy osoby w wieku poniżej 35 roku życia. Zwraca natomiast uwagę
powiększająca się grupa najstarszych bezrobotnych w wieku przedemerytalnym. Jest to
o tyle zastanawiające, że pracownik podlega ochronie przed wypowiedzeniem stosunku
pracy w okresie 4 lat przed osiągnięciem wieku, w którym może przejść na emeryturę,
(z tym że wiek ten od 1 stycznia 2013 r. jest stopniowo podwyższany, aż docelowo
wyniesie 67 lat). Aktualnie ochroną przed wypowiedzeniem są objęte pracownice
między 56 a 60 rokiem życia i pracownicy pomiędzy 61 a 65 rokiem życia. Po wejściu
w życie ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 637) docelowo ochroną będą objęte
osoby w wieku od 63 do 67 lat. Tak więc mamy do czynienia z tendencją wzrostową w
liczbie bezrobotnych w wieku w którym z jednej strony bardzo trudno o podjęcie nowej
pracy a z drugiej bardzo często mamy do czynienia z osobami, które są chronione przez
zwolnieniem, ze względu na bliskość osiągnięcia wieku emerytalnego.
Tabela 5. Struktura bezrobotnych mieszkańców gminy Chełmiec wg wieku
wiek
18-24
25-34
35-44
45-54
55-59
60-64
2013
557
557
471
373
123
24
2012
549
567
455
347
103
21
2011
2010
540
538
508
530
459
453
320
346
88
10
60
8
2009
405
464
356
268
47
8
Największą grupę bezrobotnych stanowią w gminie Chełmiec osoby z wykształceniem
zasadniczym zawodowym. Z kolei najmniej liczną grupą są osoby z wykształceniem
wyższym oraz policealnym i średnim.
41
Chełmiec, 2013 rok
Tabela 6. Struktura bezrobotnych mieszkańców gminy Chełmiec wg wykształcenia
Wykształcenie
Wyższe
Średnie
ogólnokszt
ałcące
219
Zasadnicze Gimnazj
zawodowe alne i
poniżej
793
312
2013
235
Policealne i
średnie
zawodowe
546
2012
204
571
207
755
305
2011
199
512
195
718
301
2010
140
550
186
737
322
2009
108
442
137
579
282
Ze względu na staż pracy, najliczniejszą grupą bezrobotnych są osoby, które pracowały
między 1 a 5 lat. Najmniej liczną grupą są osoby z najdłuższym stażem pracy.
Tabela 7. Struktura bezrobotnych mieszkańców gminy Chełmiec wg stażu pracy
Staż pracy w latach
-1
1-5
5-10
10-20
20-30
30 i więcej
2013
244
501
331
365
196
64
2012
216
527
329
355
191
48
2011
200
465
308
363
178
36
2010
202
476
312
357
188
34
2009
151
383
271
300
131
17
42
Chełmiec, 2013 rok
Kwestia rodziny
Rodzina jest najważniejszym środowiskiem życia człowieka, który kształtuje i
odzwierciedla jego system wartości, osobowość, poglądy czy styl życia. Rodzina winna
stanowić oparcie i schronienie dla dorosłych, oraz jest pierwszą i najważniejszą
instytucją socjalizującą dla dzieci. Dom rodzinny powinien być miejscem odpoczynku
zapewniającym poczucie bezpieczeństwa i wsparcia dla jej członków, w którym
wspólnie można cieszyć się z sukcesów oraz znaleźć wsparcie w trudnych chwilach.
Szczególnie ważne jest to dla dzieci dla których dom rodzinny stanowi nie tylko
najważniejszy, ale i jedyny punkt odniesienia. Punkt odniesienia, którym jest dom
rodzinny stanowi dla człowieka nie tylko punkt odniesienia we wczesnej socjalizacji ale
i wzór w dorosłym życiu gdy sam zakłada swoją rodzinę w której powiela wzorce
zaszczepione mu w dzieciństwie, w domu rodzinnym.
Przemoc w rodzinie
Relacje rodzinne nie są oczywiście całkowicie wolne od napięć i konfliktów,
które mogą utrudnić a w skrajnych przypadkach uniemożliwić prawidłowe
funkcjonowanie rodziny. Łagodzeniu konfliktów pomiędzy małżonkami czy partnerami
ułatwia wyrozumiałość, tolerancja, umiejętność wczucia się w punkt widzenia partnera
oraz przypisywanie wartości wspólnemu związkowi. To cechy, które często wynosi się
z domu rodzinnego i powiela postawy wobec partnera na wzór relacji między własnymi
rodzicami. Ale poza nimi niemały wpływ na łagodzenie powstałych konfliktów i
trwałość związku ma także nacisk społeczny zmuszający do liczenia się z opinią
środowiska czy wreszcie kwestie religijne. Z kolei rozwiązywaniu konfliktów pomiędzy
rodzicami i dziećmi sprzyja oprócz wyrozumiałej i tolerancyjnej postawy także odejście
od represyjnych metod wychowawczych na rzecz perswazji. Gdy zawodzą
dotychczasowe wzory rozwiązywania napięć i konfliktów, lub gdy te wzory od
początku były dysfunkcyjne, dochodzi do kryzysu rodziny. Kryzys z kolei wywołuje
stan dezorganizacji, który objawia się zaniedbywaniem obowiązków partnerów
względem siebie i względem dzieci. W takiej sytuacji zachowania poszczególnych
członków rodziny mogą coraz bardziej przekraczać normy moralne stając w
43
Chełmiec, 2013 rok
sprzeczności z oczekiwaniami społecznymi, a w skrajnych przypadkach dochodzić
może do naruszania norm prawnych.
Szczególnie szkodliwym przypadkiem dezorganizacji rodziny jako instytucji
społecznej oraz jej kryzysu jest sytuacja przemocy w rodzinie. Przemoc w rodzinie to
nie tylko poważne naruszenie norm moralnych i prawnych, ale także przyczyna
powstawania poważnych zaburzeń psychicznych zarówno u ofiary, jak i sprawcy. W
najpoważniejszych przypadkach eskalacja zachowań przemocowych może prowadzić
do okaleczania lub nawet zabójstwa.
Przemoc w rodzinie nie jest zjawiskiem nowym. Jej występowanie
legitymowały archaiczne normy kulturowe oraz fałszywe stereotypy. Stereotypy,
którym ulegały tak same ofiary jak i sprawcy, ale także otaczające ich społeczności.
Jednak od co najmniej kilkunastu lat odbiór przemocy w rodzinie zaczyna się zmieniać
w społecznej percepcji. Początkowo marginalizowany i przemilczany problem zaczyna
być traktowany w sposób szerszy, nie tylko jako problem poszczególnych rodzin czy
wręcz samych ofiar ale jako problem społeczny oraz jako kwestia odpowiedzialności
społecznej środowiska w którym takie zachowania mają miejsce. Stopniowo zaczęto
także podejmować działania mające na celu łagodzenie skutków społecznych tego
zjawiska oraz przeciwdziałać ich występowaniu.
Przemoc jest nadużyciem przewagi fizycznej lub władzy w celu wymuszenia na
drugiej osobie określonego zachowania. Jednak przemoc nie tylko wyraża się w postaci
celowego działania, ale także poprzez intencjonalne zaniechanie działania jak
niedożywanie czy zaniedbywanie opieki medycznej.
Przemoc w rodzinie przybiera różne formy: przemocy fizycznej, psychicznej,
seksualnej czy ekonomicznej. W przypadku interwencji policyjnych najczęściej
interweniujący funkcjonariusze mają do czynienia z przemocą fizyczną i psychiczną.
Oczywiście niezwykle rzadkie są przypadki w których mamy do czynienia jedynie z
jednym typem stosowanej przemocy. Najczęściej są to działania złożone w których np.
biciu towarzyszą wyzwiska i odbieranie pieniędzy, a więc równocześnie przemoc
fizyczna, psychiczna oraz ekonomiczna. Dlatego też do każdego przypadku należy
podchodzić indywidualnie, dostosowując oferowaną pomoc do konkretnego przypadku.
44
Chełmiec, 2013 rok
Wykres 5. Występowanie poszczególnych rodzajów przemocy podczas interwencji policyjnych
w Polsce w 2012 roku
879
15288
40609
fizyczna
psychiczna
seksualna
49018
innego rodzaju zachowań
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Komendy Głównej Policji
Skala zjawiska przemocy w rodzinie jest bardzo trudna do oszacowania. Jednym z
powodów jest sam charakter zjawiska. Zachowania przemocowe mają miejsce w
zaciszu domowym, ofiary są zastraszone i nie chcą mówić o tym nikomu z poza
gospodarstwa domowego w obawie przed konsekwencjami. Często ofiary przemocy
domowej są także zniszczone psychicznie przez często długotrwałe poddawanie opresji,
bólu fizycznego czy znęcanie psychicznego. Nawet gdy taka osoba zdaje sobie sprawę,
że to postępowanie partnera, małżonka czy rodzica jest złe, nie ma siły aby się temu
przeciwstawić nawet w taki sposób jakim było by zgłoszenie faktu bycia ofiarą czy
choćby zgłoszenia się w telefonie zaufania. Z drugiej strony nawet jeśli osoby z
otoczenia wiedzą czy choćby podejrzewają, że dzieje się coś niedobrego nie chcą
reagować. niechęć do działania jest spowodowana kilkoma czynnikami. Są nimi:

Przeświadczenie o tym, że są to prywatne sprawy rodzinne w które nie należy
się wtrącać

Niechęć podjęcia konfrontacji z agresorem

Niechęć piętnowania sąsiada czy członka rodziny jako „bijącego”

Obawa o własne bezpieczeństwo

Brak wiary w to, że zgłoszenie „coś da”
45
Chełmiec, 2013 rok

Przyzwyczajenie (przeświadczenie, że „tak zawsze było”)

Stereotypy mówiące, że np. małżonka czy dziecko musiało zasłużyć skoro jest
bite

Przeświadczenie, że takie zachowanie nie przekracza norm społecznych
Także różnego rodzaju badania mające na celu odkrycie prawdziwej skali zjawiska nie
mogą być całkowicie wiarygodne co do określania wielkości problemu. Jedynie
śledzenia zmian pozwala na wysnucie wniosku, że problem staje się coraz bardziej
palący a jego skala rośnie.
Jednym z niewielu wskaźników, który może wskazywać na trend w dynamice zjawiska
na małym terytorium jakim jest gmina może być liczba tzw. Niebieskich Kart
zakładanych w przypadku podejrzenia występowania zjawiska przemocy w rodzinie.
Procedura Niebieskiej Karty
Procedura
„Niebieskiej
Karty”
obejmuje
ogół
czynności
podejmowanych
i
realizowanych w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w
rodzinie. Podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą
w rodzinie odbywa się w oparciu o procedurę „Niebieskie Karty” i nie wymaga zgody
osoby dotkniętej przemocą w rodzinie.
Procedurę „Niebieskie Karty” oraz wzory formularzy „Niebieska Karta” określa
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury
„Niebieskie Karty” i wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. Nr 209, poz. 1245),
wydane na podstawie art. 9d ust.5 ustawy z dnia 29 lipca 2011 r. o przeciwdziałaniu
przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.).
Zmiany w procedurze „NK”
Od przełomu 2010/2011 roku zaszły zmiany w procedurze Niebieskiej Karty, które
utrudniają interpretację zmian w liczbie zakładanych kart oraz zmieniają sytuację osób
potencjalnie dotkniętych przemocą w rodzinie. Dodany z dniem 1 sierpnia 2010 r. art.
9d20 znacząco rozszerzył krąg podmiotów włączonych w realizację tej procedury,
wprowadzając jednocześnie zasadę ich wzajemnej współpracy. Działania na rzecz osób
20
Nowelizacja została dokonana ustawą z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu
przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 125, poz. 842)
46
Chełmiec, 2013 rok
dotkniętych przemocą w rodzinie oraz sprawców przemocy mają odtąd podejmować nie
tylko przedstawiciele jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji
rozwiązywania problemów alkoholowych oraz Policji, ale również przedstawiciele
oświaty i ochrony zdrowia.
Niestety wprowadzone zmiany spowodowały znaczne obniżenie liczby wszczynanych
procedur Niebieskiej Kraty przy wątpliwym zmniejszeniu się skali zjawiska. Według
Najwyższej Izby Kontroli nowa procedura Niebieskiej Karty jest nadmiernie
zbiurokratyzowana
i
czasochłonna.
"Zgodnie
ze
zmienionymi
przepisami
poszkodowane osoby wzywane są na spotkanie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy
roboczej, gdzie przed szerokim audytorium muszą opowiedzieć o tym, co je spotkało.
Wezwania kierowane przez zespoły interdyscyplinarne są często ignorowane przez
sprawców, zespoły nie mają bowiem żadnych narzędzi, aby wyegzekwować od nich
przybycie. W konsekwencji zmniejsza się odsetek ujawnianych przypadków przemocy
w rodzinie. Tymczasem skala zjawiska nie maleje, bowiem liczba interwencji
domowych pozostaje praktycznie niezmieniona. Wcześniej działania podejmowała
samodzielnie policja do siedmiu dni od zgłoszenia. Obecnie przepisy nie precyzują, w
jakim terminie ma się odbyć spotkanie zespołu interdyscyplinarnego i wizytacja w
rodzinie. Zdarza się, że dzielnicowy odwiedza daną rodzinę dopiero po 2-3 miesiącach
od zgłoszenia przypadku przemocy, a w skrajnych przypadkach nawet po pół roku od
pierwszej interwencji policji. Oznacza to, że do tego czasu rodzina pozostaje bez
pomocy." – podaje raport NIK.
Alarmujący raport Najwyższej Izby Kontroli zmusza do ostrożnej interpretacji danych
dotyczących liczby wszczętych procedur Niebieskiej Karty na terenie gminy Chełmiec.
Niemniej, zakładając, że kierunek zmian w liczbie wszczynanych procedur
spowodowany zmianami w przepisach jest zbliżony na terenie całego kraju, należy
podkreślić, że podczas, gdy w całej Polsce liczba wszczynanych procedur NK (w
przeliczeniu na 100000 mieszkańców) spada w podobnym tempie jak w samej
Małopolsce, to współczynnik ten dla gminy Chełmiec wzrósł niemal dwukrotnie.
Ponieważ porównywany współczynnik dotyczy jedynie procedur Niebieskiej Karty
wszczynanych przez Policję, należy wykluczyć hipotezę, że to inne służby i ich
działania spowodowały tak znaczy wzrost liczby wszczynanych procedur (a więc
potencjalnych incydentów dotyczących przemocy w rodzinie).
47
Chełmiec, 2013 rok
W nadchodzącym okresie strategicznym, należy bacznie przyglądać się funkcjonowaniu
samej procedury oraz liczbie występujących przypadków podejrzenia przemocy w
rodzinie.
Wykres 6. Porównanie tendencji w stosowaniu procedury Niebieskiej Karty podczas
interwencji Policji na terenie gminy Chełmiec do liczby zastosowania procedury w
Małopolsce oraz całym kraju na przełomie 2011 i 2012 roku (na 100000mieszkańców)
0,30
0,25
częstość stosowania
procedury NK w
gminie Chełmiec
0,20
procedury NK w Polsce
0,15
0,10
procedury NK w
Małopolsce
0,05
0,00
2011
2012
Struktura zjawiska
Wśród osób co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą w rodzinie
przeważają kobiety, stanowiąc ponad 60% wszystkich ofiar. Małoletni z kolei stanowią
¼ wszystkich przypadków. Jest to zgodne z powszechnie panującym stereotypem,
dlatego właśnie należy szczególnie podkreślić małą, niespełna 10%, ale często
dyskryminowaną grupę ofiar jaką są mężczyźni.
48
Chełmiec, 2013 rok
Wykres 7. Rozkład osób co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą w
rodzinie dla lat 2011 oraz 2012
100,0
90,0
80,0
70,0
60,0
50,0
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0
27,8
24,3
9,3
9,6
małoletni
mężczyźni
kobiety
61,2
2011
63,6
2012
W ponad 90% przypadków podejrzani o stosowanie przemocy w rodzinie, podczas
interwencji policyjnych są mężczyźni, jedynie w niewielkim ale co należy podkreślić
rosnącym odsetku przypadków sprawcami są kobiety.
Wykres 8. Podział sprawców przemocy w rodzinie dla lat 2011 oraz 2012
120,0
100,0
0,3
0,5
80,0
małoletni
60,0
92,3
89,1
mężczyźni
kobiety
40,0
20,0
0,0
4,7
6,6
2011
2012
49
Chełmiec, 2013 rok
Z danych Komendy Głównej Policji wynika także, że w ponad 60% przypadków,
interwencji w sprawie podejrzenia o przemoc w rodzinie towarzyszy alkohol (Sprawcy
pod wpływem alkoholu: 63% w 2011 i 61% w 2012).
Najczęstszymi ofiarami przemocy w rodzinie są małżonkowie (36% wskazań).
Zdecydowanie rzadziej miało to miejsce w związkach nieformalnych (10% wskazań).
Na kolejnych pozycjach znajdują się synowie i bracia (odpowiednio 23 i 18%). Tak
więc w zdecydowanej większości sprawcy wskazywali, że ofiarami ich działań byli
mężczyźni
Wykres 9. Członkowie rodzin, w stosunku do których zastosowano przemoc fizyczną (losowa
próba reprezentatywna ludności Polski w wieku ponad 18 lat, odpowiedzi przekraczające 1%
wskazań)
Źródło: Diagnoza dotycząca osób stosujących przemoc w rodzinie: przemoc w rodzinie z
perspektywy dorosłej populacji Polski - raport z badania zrealizowanego dla ministerstwa
pracy i polityki społecznej.
50
Chełmiec, 2013 rok
W gminie Chełmiec w 2011 roku miały miejsce 215 interwencji domowych, podczas których 42
razy wszczęto procedurę Niebieskiej Karty. W tym czasie wszczęto 13 razy postępowania
przygotowawcze z art. 207 § 1Kk. (przemoc w rodzinie) spośród których stwierdzono 9 razy
naruszenie ww. art. A więc de facto udowodniono fakt wystąpienia przemocy.
Tabela 8. Liczba przeprowadzonych przez Posterunek Policji w Chełmcu21 interwencji
domowych oraz liczba wdrożonych procedur Niebieskiej Karty w 2011 roku
Interwencje domowe
Procedura Niebieskiej
Karty
215
42
2011rok
Źródło: Komenda Miejska Policji w Nowym Sączu, Wydział Prewencji
Tabela 9. Liczba postępowań przygotowawczych przeprowadzonych przez Posterunek Policji w
Chełmcu w związku z art. 207 § 1Kk. (przemoc w rodzinie)
2011
Posterunek Policji w Chełmcu
wszczęte
13
stwierdzone
9
wykryte
9
Źródło: Komenda Miejska Policji w Nowym Sączu, Wydział Prewencji
Tabela 10. Działania podejmowane przez Sądecki Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Nowym
Sączu w związku z problemem przemocy w rodzinie dla mieszkańców gminy Chełmiec
21
W związku z likwidacją posterunku policji na terenie gminy Chełmiec, Komenda Miejska Policji
dysponuje statystykami jedynie za rok 2011 (do czasu likwidacji posterunku)
51
Chełmiec, 2013 rok
L.p.
Ilość osób (porad)
Rodzaj pomocy (usługi)
2011rok
2012 rok
59
91
-
47
5
16
61
3
48
23
17
2
13
29
27
56
5
51
35
13
2
27
3
2
20
1
4.
Program korekcyjno-edukacyjny dla sprawców
przemocy
Grupa wsparcia dla młodzieży
3
4
5.
Grupa dla kobiet ofiar przemocy
8
5
6.
Grupa wsparcia dla osób współuzależnionych
-
13
7.
Hostel dla ofiar przemocy
1
-
1.
Zatrzymani do wytrzeźwienia
2.
Rozmowy profilaktyczno-motywujące z pacjentami
dowiezionymi do wytrzeźwienia
2.
Udzielone porady dot.
- uzależnienie w rodzinie
- uzależnienie własne
- problemy rodzinne
- problemy psychospołeczne
- problemy rodzinne
- problemy przemocy
- problemy prawne
- problemy sytuacyjne
- problemy ze sferą psychiczną
- rozmowy profilaktyczne z pacjentami
dowiezionymi do wytrzeźwienia z powodu
awantury domowej)
3.
Źródło: Sądecki Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Nowym Sączu
Na postawie danych z działalności Sądeckiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej w
Nowym Sączu w związku z problemem przemocy w rodzinie dla mieszkańców gminy
Chełmiec należy stwierdzić, silne powiązanie pomiędzy samym zjawiskiem przemocy
w rodzinie a uzależnieniami. Jak widzimy liczba zatrzymanych do wytrzeźwienia
wzrosła między 2011 a 2012 rokiem niemal dwukrotnie, przy czym liczba porad
dotyczących uzależnień w rodzinie wzrosła niemal 6-krotnie. Podobnie, wzrostowy
trend należy odnotować w przypadku liczby porad udzielonych porad dotyczących
przemocy w rodzinie (wzrost z 23 do 35 z 2011 na 2012 rok). Należy się spodziewać,
że tendencja wzrostowa tak w przypadkach związanych z przemocą w rodzinie jak i
uzależnieniami (w tym szczególnie powiązanymi z przemocą) utrzyma się w kolejnych
52
Chełmiec, 2013 rok
latach, dlatego też niniejsza strategia kładzie nacisk na zapobieganie samemu zjawisku
oraz przeciwdziałanie jego skutkom w przyszłym okresie strategicznym.
Także Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych podejmowała
działania związane z problemem przemocy w rodzinie. W roku 2011, 15 osób (ofiar
przemocy) oraz 2 sprawców było objętych działaniami komisji. W roku 2012 było to
odpowiednio 14 (ofiar) oraz 3 (sprawców). Komisja w tym czasie w żadnym z
przypadków nie wszczęła procedury Niebieskiej Karty. To znaczny odsetek, biorąc pod
uwagę, że Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych podejmowała
działania w postaci rozmów interwencyjno-motywujące wobec 25 osób w 2011 roku
oraz wobec 40 osób 2012roku. Potwierdza to tylko twierdzenie o współistnieniu
problemów przemocy w rodzinie oraz problemów alkoholowych a także o częstym
występowaniu incydentów związanych z przemocą w rodzinie pod wpływem alkoholu.
53
Chełmiec, 2013 rok
Struktura problemów społecznych gminy
Tabela 11. Powody przyznawania pomocy społecznej w 2012 roku
Liczba rodzin,
którym
przyznano
pomoc
Liczba osób w
rodzinach,
którym
przyznano
pomoc
Ubóstwo
769
3 201
Sieroctwo
1
2
Bezdomność
9
Potrzeba ochrony macierzyństwa
54
23
288
POWÓD TRUDNEJ SYTUACJI
ŻYCIOWEJ
268
W tym:
Wielodzietność
47
Bezrobocie
530
2 115
Niepełnosprawność
331
998
Długotrwała lub ciężka choroba
400
1 254
Bezradność w sprawach opiek.wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa
domowego - ogółem
368
1 904
W tym:
Rodziny niepełne
85
268
273
1 620
2
9
Potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi
0
0
Alkoholizm
Narkomania
19
58
0
0
Trudności w przystosowaniu do życia po
zwolnieniu z zakładu karnego
0
0
Trudności w integracji osób, które otrzymały
status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą
0
0
Zdarzenie losowe
42
170
Sytuacja kryzysowa
0
0
Klęska żywiołowa lub ekologiczna
0
0
Rodziny wielodzietne
Przemoc w rodzinie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GOPS w Chełmcu
54
Chełmiec, 2013 rok
Liczba rodzin,
którym
przyznano
pomoc
Liczba osób w
rodzinach,
którym
przyznano
pomoc
Ubóstwo
702
2 969
Sieroctwo
0
0
Bezdomność
2
2
34
199
W tym:
Wielodzietność
30
184
Bezrobocie
478
1 984
330
985
368
1 173
domowego - ogółem
367
1 929
W tym:
Rodziny niepełne
83
262
259
1 552
Przemoc w rodzinie
0
0
0
0
Alkoholizm
Narkomania
18
49
ŻYCIOWEJ
0
0
0
0
0
Zdarzenie losowe
29
134
Sytuacja kryzysowa
1
2
0
0
55
Chełmiec, 2013 rok
Liczba rodzin,
którym
przyznano
pomoc
Liczba osób w
rodzinach,
którym
przyznano
pomoc
Ubóstwo
630
2 692
Sieroctwo
1
1
Bezdomność
3
5
53
333
W tym:
Wielodzietność
53
333
Bezrobocie
439
1 885
311
967
339
1 075
domowego - ogółem
333
1 757
W tym:
Rodziny niepełne
85
270
250
1 512
1
4
0
0
Alkoholizm
Narkomania
13
35
0
0
3
3
0
0
0
0
Zdarzenie losowe
9
31
Sytuacja kryzysowa
1
4
ŻYCIOWEJ
Przemoc w rodzinie
Brak umiejętności w przystosowaniu do życia
młodzieży opuszczającej placówki
opiekuńczo - wychowawcze
0
0
56
Chełmiec, 2013 rok
Liczba rodzin,
którym
przyznano
pomoc
Liczba osób w
rodzinach,
którym
przyznano
pomoc
Ubóstwo
566
2 411
Sieroctwo
0
0
Bezdomność
2
6
176
1 127
W tym:
Wielodzietność
175
1 123
Bezrobocie
427
1 886
262
856
300
1 042
domowego - ogółem
273
1 416
W tym:
Rodziny niepełne
79
236
188
1 162
0
0
0
0
Alkoholizm
Narkomania
6
14
0
0
1
3
0
0
status uchodźcy
0
0
Zdarzenie losowe
48
163
Sytuacja kryzysowa
0
0
ŻYCIOWEJ
Przemoc w rodzinie
młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo
- wychowawcze
0
0
57
Chełmiec, 2013 rok
Liczba rodzin,
którym
przyznano
pomoc
Liczba osób w
rodzinach,
którym
przyznano
pomoc
Ubóstwo
387
1 508
Sieroctwo
0
0
Bezdomność
1
1
224
1 455
W tym:
Wielodzietność
223
1 452
Bezrobocie
408
1 825
230
760
256
924
domowego - ogółem
88
316
W tym:
Rodziny niepełne
73
227
Przemoc w rodzinie
15
89
1
5
0
0
Alkoholizm
Narkomania
4
7
0
0
2
5
0
0
status uchodźcy
0
0
Zdarzenie losowe
3
13
Sytuacja kryzysowa
0
0
ŻYCIOWEJ
młodzieży opuszczającej placówki
0
0
58
Chełmiec, 2013 rok
Największą grupą beneficjentów działań GOPS w Chełmcu są:

ubóstwo,

bezrobocie,

bezradność w sprawach opiekuńczo -wychowawczych i prowadzeniu
gospodarstwa domowego,

niepełnosprawność,

rodziny wielodzietne,

długotrwała choroba,

potrzeba ochrony macierzyństwa,

alkoholizm
W mniejszym stopniu są to:

osoby z trudnościami w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu
karnego

sieroctwo

bezdomność

sytuacje kryzysowe
Do powodów, które nie wystąpiły jako przyczyna przyznania pomocy należą:

klęski żywiołowe

brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki

ochrony ofiar handlu ludźmi

narkomania
Najbardziej dotkliwymi problemami są podobnie jak w poprzednim okresie
strategicznym bezrobocie u ubóstwo. Pomoc ośrodka pomocy społecznej przebiega w
tych wypadkach dwutorowo: Poprzez przyznanie pomocy bezpośredniej materialnej
(pieniężnej), oraz poprzez pomoc niepieniężną. Drugim członem jest próba pomocy
niebezpośredniej polegającej na pomocy w rozwiązaniu trudnej sytuacji życiowej, jak
np. próba aktywizowania osoby bezrobotnej czy próby pośredniczenia w konfliktach.
59
Chełmiec, 2013 rok
Zasady przyznawania pomocy pieniężnej:22
Na podstawie ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. z 2013 r. Nr
0, poz. 182) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej przyznaje następujące świadczenia
pieniężne:
1. Zasiłek stały (art. 37 ustawy o pomocy społecznej)
2. Zasiłek okresowy (art. 38 w.w. ustawy)
3. Zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy (art. 39 i art. 41 w.w. ustawy)
Zasiłek stały przysługuje:
1. Pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, całkowicie niezdolnej do pracy z
powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jest niższy od
kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej tj. 461 zł.
2. Pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, całkowicie niezdolnej do pracy z
powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód, jak również dochód na
osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie tj.
316 zł.
Zasiłek stały ustala się w wysokości:

w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kryterium
dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że
kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie;

w przypadku osoby w rodzinie - różnicy między kryterium dochodowym na
osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie
Kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie.
Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę,
niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do
świadczeń z innych systemow zabezpieczenia społecznego:
22
http://www.wrotamalopolski.pl/root_BIP/BIP_w_Malopolsce/gminy/root_Chelmiec/podmiotowe/Jed
nostki+organizacyjne/Pomoc+spoleczna/gops/Dzialalnosc/
60
Chełmiec, 2013 rok
1. Osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium
dochodowego osoby samotnie gospodarującej tj. 461 zł;
2. Rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny tj. 316
zł na osobę w rodzinie.
Zgodnie z art. 147 ustawy o pomocy społecznej w 2005 r. minimalna wysokość zasiłku
okresowego wynosi:

w przypadku osoby samotnie gospodarującej – 30% różnicy między kryterium
dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że
kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie;

w przypadku rodziny – 20% różnicy między kryterium dochodowym rodziny a
dochodem rodziny.
Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie.
Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na
podstawie okoliczności sprawy.
Zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej.
Zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości
kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów
użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów
pogrzebu.
Osobom bezdomnym i innym osobom niemającym dochodu oraz możliwości uzyskania
świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym
Funduszu Zdrowia może być przyznany zasiłek celowy na pokrycie części lub całości
wydatków na świadczenia zdrowotne.
Zasiłek celowy może być przyznany osobie lub rodzinie, które poniosły straty w
wyniku zdarzenia losowego, klęski żywiołowej lub ekologicznej.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach
przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany specjalny zasiłek celowy
61
Chełmiec, 2013 rok
w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie
gospodarującej
lub
rodziny,
który
nie
podlega
zwrotowi.
62
Chełmiec, 2013 rok
Tabela 16. Rzeczywista liczba rodzin i osób objętych pomocą społeczną w roku 2012
LICZBA OSÓB,
LICZBA RODZIN
KTÓRYM
w tym:
WYSZCZEGÓLNIENIE
PRZYZNANO
OGÓŁEM
DECYZJĄ
NA WSI 1)
ŚWIAD.
0
Świadczenia przyznane w ramach
zadań zleconych i zadań własnych
OGÓŁEM (bez względu na ich
rodzaj, formę, liczbę oraz źródło
finansowania)
w tym:
świadczenie pieniężne
świadczenia niepieniężne
zadań zleconych bez względu na
ich rodzaj, formę i liczbę
zadań własnych bez względu na
Pomoc udzielana w postaci pracy
socjalnej - ogółem
w tym:
wyłącznie w postaci pracy
socjalnej
Praca socjalna prowadzona w
oparciu o KONTRAKT SOCJALNY
1)
LICZBA OSÓB W
RODZINACH
1
2
3
4
1
1 935
1 023
1 023
3 888
2
887
830
830
3 002
3
1 069
546
545
2 639
4
0
0
0
0
5
1 935
1 023
1 023
3 888
6
X
0
0
0
7
X
0
0
0
8
LICZBA KONTRAKTÓW
SOCJALNYCH
Źródło: Sprawozdanie roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej – GOPS Chełmiec
LICZBA OSÓB OBJĘTA
KONTRAKTAMI SOCJALNYMI
0
0
LICZBA OSÓB,
KTÓRYM
PRZYZNANO
DECYZJĄ
ŚWIAD.
WYSZCZEGÓLNIENIE
0
zadań zleconych i zadań własnych (bez
względu na ich rodzaj, formę, liczbę
oraz źródło finansowania)
w tym:
świadczenia pieniężne
świadczenia niepieniężne
zadań zleconych bez względu na ich
rodzaj, formę i liczbę
zadań własnych bez względu na ich
rodzaj, formę i liczbę
Praca socjalna prowadzona w oparciu o
KONTRAKT SOCJALNY 1)
w tym:
OGÓŁEM
LICZBA OSÓB W
RODZINACH
NA WSI 1)
1
2
3
4
1
1 829
955
955
3 705
2
788
750
750
2 754
3
1 052
532
532
2 608
4
0
0
0
0
5
1 829
955
955
3 705
6
X
0
0
0
7
X
0
0
0
w tym:
wyłącznie w postaci pracy socjalnej
LICZBA RODZIN
8
LICZBA KONTRAKTÓW
SOCJALNYCH
37
37
64
Chełmiec, 2013 rok
LICZBA OSÓB,
KTÓRYM
PRZYZNANO
DECYZJĄ
ŚWIAD.
WYSZCZEGÓLNIENIE
0
(bez względu na ich rodzaj, formę,
liczbę oraz źródło finansowania)
w tym:
socjalnej
1)
LICZBA RODZIN
w tym:
OGÓŁEM
LICZBA OSÓB
W RODZINACH
NA WSI 1)
1
2
3
4
1
1 674
886
886
3 455
2
0
0
0
0
3
1 674
886
886
3 455
4
X
0
0
0
5
X
0
0
0
6
LICZBA KONTRAKTÓW
SOCJALNYCH
56
56
65
Chełmiec, 2013 rok
WYSZCZEGÓLNIENIE
0
(bez względu na ich rodzaj, formę,
liczbę oraz źródło finansowania)
w tym:
socjalnej
LICZBA OSÓB
W RODZINACH
LICZBA RODZIN
LICZBA OSÓB,
KTÓRYM
PRZYZNANO
DECYZJĄ
ŚWIAD.
w tym:
OGÓŁEM
NA WSI1)
1
2
3
4
1
1 677
840
840
3 387
2
63
63
63
121
3
1 652
820
820
3 365
4
X
0
0
0
5
X
0
0
0
6
LICZBA KONTRAKTÓW
SOCJALNYCH
0
0
66
Chełmiec, 2013 rok
WYSZCZEGÓLNIENIE
LICZBA RODZIN
LICZBA OSÓB,
KTÓRYM
w tym:
PRZYZNANO
OGÓŁEM
DECYZJĄ ŚWIAD.
NA WSI1)
0
Świadczenia przyznane w
ramach zadań zleconych i
zadań własnych (bez względu
na ich rodzaj, formę, liczbę
oraz źródło finansowania)
ramach zadań zleconych bez
względu na ich rodzaj, formę i
liczbę
ramach zadań własnych bez
względu na ich rodzaj, formę i
liczbę
Pomoc udzielana w postaci
pracy socjalnej - ogółem
1
LICZBA OSÓB W RODZINACH
2
3
4
1
1 691
821
821
3 423
2
66
66
66
155
3
1 664
800
800
3 386
4
X
3
3
10
w tym:
X
0
0
wyłącznie w postaci pracy 5
socjalnej
0
67
Chełmiec, 2013 rok
Analiza SWOT
Analiza SWOT to jedna z najpopularniejszych technik analitycznych w
zarządzaniu i planowaniu strategicznym, służąca do porządkowania informacji.
Stosowana we wszystkich obszarach planowania strategicznego jako uniwersalne
narzędzie pierwszego etapu analizy strategicznej. Jest stosowana do analizy
wewnętrznego i zewnętrznego środowiska danej organizacji (tu gminy jako całości)
oraz wyboru najodpowiedniejszego podejścia w projekcie i wyborze odpowiedniej
strategii działania.
Technika analityczna SWOT polega na posegregowaniu posiadanych informacji o danej
sprawie na cztery grupy (cztery kategorie czynników strategicznych):
S (Strengths) – mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę, zaletę
analizowanego obiektu,
W (Weaknesses) – słabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę
analizowanego obiektu,
O (Opportunities) – szanse: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu szansę
korzystnej zmiany,
T (Threats) – zagrożenia: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu
niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej.
Wreszcie - informacja, która nie może być poprawnie zakwalifikowana do żadnej z
wymienionych grup, jest w dalszej analizie pomijana jako nieistotna strategicznie.
Dalsza analiza otrzymanych czynników strategicznych pozwala przyjąć jedną z
4 rodzajów strategii działania:
Strategia agresywna: przeważają mocne strony a w otoczeniu silnie powiązane z nimi
szanse - strategia agresywna jest strategią silnej ekspansji oraz rozwoju
Strategia konserwatywna: działanie w niekorzystnym dla otoczeniu zewnętrznym, ale
silnie powiązany z zagrożeniami zewnętrznymi zespół mocnych stron wewnątrz
organizacji, jest więc w stanie zdecydowanie odpowiedzieć na zagrożenia
Strategia konkurencyjna: przewaga słabych stron nad mocnymi, ale funkcjonuje w
przyjaznym dla siebie otoczeniu, co pozwala utrzymywać pozycję
Strategia defensywna: Słabe strony są silnie powiązane z zewnętrznymi zagrożeniami,
istnieje duże ryzyko niepowodzenia. Strategia defensywna jest strategią nastawioną na
przetrwanie.
W budowie niniejszej strategii wykorzystano SWOT w podwójnej roli, także
jako narzędzie pozyskiwania miękkich informacji od uczestników konwentu
strategicznego i mieszkańców, którzy będąc przedstawicielami organizacji i instytucji
działających na terenie gminy Chełmiec są ekspertami w zakresie dotyczącym
planowania strategicznego w rozwiązywaniu problemów społecznych w gminie
Chełmiec. Poniższe matryce stanową zapis obrazu gminy i jej potencjału w pięciu
najważniejszych obszarach zainteresowania
niniejszej strategii. Uzupełnieniem
informacji uzyskanych w trakcie budowy matryc był kwestionariusz ankiety oraz
konsultacje eksperckie i wywiady osobiste.
69
Chełmiec, 2013 rok
Analizę SWOT przeprowadzono dla 5 obszarów zagadnień związanych z najbardziej
dotkliwymi zdaniem mieszkańców problemów społecznych, z którymi potencjalnie
mamy do czynienia na terenie gminy Chełmiec. Są to:
1. Rynek pracy i gospodarka
2. Uzależnienia
3. Przestępczość i bezpieczeństwo
4. Kwestia rodziny (problemy opiekuńczo-wychowawcze)
5. Kwestia
osób
zagrożonych
wykluczeniem
(chorych,
starszych
i
niepełnosprawnych)
W każdej z matryc, komponenty w poszczególnych komórkach zostały uszeregowane
od najważniejszych (czy najsilniejszych) czynników do tych o najmniejszym znaczeniu.
Pozwoliło to na zobrazowanie specyfiki gminy z punktu widzenia łagodzenia skutków,
zapobiegania czy potencjału rozwojowego w poszczególnych polach zagadnień.
Analiza SWOT – obszar 1: Rynek pracy i gospodarka
SŁABE STRONY
MOCNE STRONY
1. Duża liczba podmiotów
1. Problemy z dojazdem do pracy ze
gospodarczych, w tym dużych firm
2. Dobre położenie (bliskość Nowego
Sącza, planowana budowa
przepustowość mostu łączącego
gminę Chełmiec z Nowym Sączem
2. Brak (mała liczba) miejsc pracy dla
obwodnicy)
3. Pozyskiwanie środków
młodych ludzi, szczególnie z
zewnętrznych w ramach projektów
wyższym wykształceniem
3. Zamknięcie się dużych
na pomoc bezrobotnym
4. Niższe podatki od działalności
pracodawców z terenu gminy na
pracowników z zewnątrz (np. brak
gospodarczej
5. Zasoby ludzkie (gmina jest liczna,
jej mieszkańcy dobrze
względu na zbyt małą
zgłoszeń o wolnych miejscach
pracy w PUP)
70
Chełmiec, 2013 rok
wykształceni)
6. Dobrze rozwinięta i rozwijająca się
infrastruktura przedszkolna (co
umożliwia pracę)
7. Inwestowanie w społeczeństwo
informacyjne (rozdysponowano
ponad 800zestawów
komputerowych aby umożliwić
wszystkim dostęp do internetu)
8. Innowacyjność firm na terenie
gminy
ZAGROŻENIA
SZANSE
1. Rozwój gospodarczy całego kraju
2. Rozwój infrastruktury drogowej,
rozbudowa połączeń z większymi
ośrodkami (np. z Krakowem)
3. Dostępność i podział środków z
zewnętrznych źródeł finansowania
1. Sytuacja gospodarcza w kraju i w
regionie
2. Zagrożenie przeniesienia produkcji
któregoś z dużych pracodawców w
inny rejon kraju lub Europy
3. Brak perspektywicznego myślenia
4. Obniżenie kosztów pracy
(chętne podejmowanie pracy na
5. Walka z szarą strefą
czarno => brak zabezpieczenia na
6. Zmiana ustawodawstwa
przyszłość)
dotyczącego wymogu posiadania
4. Postawa roszczeniowa
statusu bezrobotnego w celu
bezrobotnych, niezaradność,
uzyskania świadczeń zdrowotnych
dziedziczone bezrobocie
i socjalnych
5. Uzależnienia, choroby psychiczne
utrudniające znalezienie
zatrudnienia
6. Brak instrumentów do
diagnozowania i leczenia
uzależnień i chorób psychicznych
7. Zmiana ustawodawstwa
dotyczącego statusu bezrobotnego.
71
Chełmiec, 2013 rok
Respondenci postrzegają swoją gminę jako miejsce sprzyjające przedsiębiorczości, o
dużym potencjale i powiększających się możliwościach. Postrzegają rynek pracy bardzo
szeroko podkreślając, że poprawa skomunikowania gminy Chełmiec z Nowym Sączem,
ale i z Krakowem to szansa tak dla osób poszukujących pracy jak i dla lokalnych
przedsiębiorstw, których rozwoju upatruje się w rozszerzaniu rynków poza najbliższe
otoczenie.
Z kolei wśród słabych stron i zagrożeń wskazywano szczególnie na wewnętrzne
czynniki jak zamknięcie lokalnych pracodawców czy osobnicze cechy bezrobotnych.
Zestawiając takie postrzeganie pozytywów z negatywami widać, że respondenci
przeciwstawiają także zamknięcie się będące zagrożeniem zarówno dla osób
poszukujących pracy jak i dla gospodarki gminy.
Analiza SWOT – obszar 2: Kwestia uzależnień
SŁABE STRONY
MOCNE STRONY
1. Prowadzone działania
1. Brak możliwości uaktywnienia
zawodowego osoby uzależnionej
profilaktyczne
2. Profilaktyka w formie edukacji
dzieci i młodzieży
(brak chęci podjęcia pracy i brak
pracy)
3. Organizowanie i wypełnianie
2. Brak skutecznej współpracy z
organizacjami pozarządowymi
wolnego czasu
4. Wdrażanie zdrowego stylu życia
3. Brak wpływu na skuteczność
5. Współpraca gminy z kościołem,
terapii i powrót do nałogu
strażą gminną, organizacjami
pozarządowymi
4. Brak skuteczności terapii w
związku z lekceważeniem
6. Zwiększenie kontroli punktów
problemu przez uzależnionego
sprzedaży i osób spożywających
5. Dostępność do alkoholu i środków
alkohol w okolicy tych punktów
uzależniających (bliskość Nowego
7. Możliwość kierowania osób
Sącza, zakupy przez internet)
uzależnionych na terapię
6. Brak posterunku policji na terenie
gminy
72
Chełmiec, 2013 rok
ZAGROŻENIA
SZANSE
1. Bliskość miasta Nowego Sącza i
1. Bliskość miasta Nowego Sącza
dostępność do rozrywki, zajęć w
2. Powszechna dostępność internetu
miejskim ośrodku kultury (brak
3. Reklamy, telewizja
nudy)
4. Przyzwolenie społeczne na
2. Większa skuteczność ośrodków
używanie alkoholu
zajmujących się problemami
uzależnień
3. Nowy budżet
4. Możliwość korzystania ze środków
UE
Respondenci wyraźnie widzą kwestię uzależnień głównie jako problem młodych ludzi a
głównego sposobu zapobiegania upatrują w zagospodarowaniu czasu młodzieży.
Szczególnie silnie ten pogląd występuje w kontekście uzależnień narkotykowych, choć i
najpowszechniejsze z uzależnień (alkoholowe) opisywane jest jako problem związany z
młodzieżą.
Drugim bardzo silnie zaznaczającym się wątkiem w kwestii uzależnień jest bliskość
dużego ośrodka miejskiego. To miasto postrzegane jest z jednej strony jako miejsce w
którym łatwo pozyskać uzależniające substancje, łatwo się z nimi zetknąć co może
prowadzić do uzależnienia, ale i miejsce w którym można znaleźć pomoc dla osób
uzależnionych oraz alternatywę dla używek i narkotyków w postaci kultury oraz
atrakcji zwykle niedostępnych w tak łatwy sposób dla młodzieży w gminach wiejskich.
Podobną rolę stanowi internet, stanowiący i okno na kulturę i rozrywkę, ale i punkt
łatwego dostępu do substancji, do których dostęp na terenach wiejskich zazwyczaj jest
znacznie trudniejszy.
Analiza SWOT – obszar 3: Przestępczość i bezpieczeństwo
SŁABE STRONY
MOCNE STRONY
1. Poprawa bezpieczeństwa w
1. Brak komisariatu policji na terenie
73
Chełmiec, 2013 rok
komunikacji lądowej poprzez
ograniczenie prędkości pojazdów
(fotoradary)
gminy
2. Bezrobocie wzmagające problemy
przemocy w rodzinie oraz
2. Powołanie Straży Gminnej
kradzieże czy rozboje
3. Nowoczesne oświetlenie dróg
gminnych (wymiana oświetlenia)
3. Brak ośrodka resocjalizacyjnego
na terenie gminy
4. Sprawne działanie Zespołu
Interdyscyplinarnego (działania
związane z przemocą w rodzinie –
207KK)
5. Współpraca z Sądeckim
Ośrodkiem Interwencji Kryzysowej
i Małopolskim Ośrodkiem
Profilaktyki i Terapii Uzależnień w
Nowym Sączu
6. Działania Gminnej Komisji
Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych
ZAGROŻENIA
SZANSE
1. Mniejsza anonimowość niż na
terenie miasta
nocnej
2. Brak wpływu na przyjezdnych
2. Gmina nie ma charakteru
przestępców
turystycznego
3. Ewentualna współpraca z fundacją
Porem? – oferująca pomoc ofiarom
przestępstw
1. Brak patroli policyjnych w porze
3. Brak wpływu na sytuację
ekonomiczną w kraju
4. Swobodny przepływ towarów, w
tym narkotyków
5. Brak wpływu na zmiany
legislacyjne
6. Problemy komunikacyjne, brak
mostu na rzece Dunajec
74
Chełmiec, 2013 rok
Analiza SWOT – obszar 4: Kwestia młodzieży (problemy opiekuńczo-wychowawcze)
SŁABE STRONY
MOCNE STRONY
1. Wykorzystanie i zagospodarowanie
1. Brak środków na zatrudnienie
obiektów sportowych i świetlic,
personelu czy zapewnienie
oraz zaangażowanie dzieci i
transportu
młodzieży z biedniejszych rodzin
2. Koszty wynajmu obiektów przy
organizacji turniejów sportowych
2. Okres ferii letnich jest
wykorzystywany na organizowanie
3. Brak zaangażowania rodziców w
półkolonii, wyrównywanie szans
rozwiązywanie problemów, ale też
edukacyjnych oraz organizowanie
instytucji (np. szkół)
dodatkowych zajęć (dzięki
środkom z UE)
3. Organizowane są turnieje sportowe,
zajęcia kulturalne (jak taneczne czy
muzyczne)
4. Integracja seniorów z młodzieżą
(program wspólnych zajęć)
5. Organizowanie kolonii dla dzieci i
młodzieży z najtrudniejszych
środowisk
ZAGROŻENIA
SZANSE
1. Pozyskiwanie środków unijnych
1. koszty utrzymania
2. Zaangażowanie w powstawanie
2. odległość
nowych organizacji pozarządowych
działających na terenie gminy
3. Skuteczniejsze zaangażowanie
3. brak zaangażowania rodziców oraz
innych instytucji (szkół,
nauczycieli)
szkół (szczególnie nauczycieli)
4. Silniejsza współpraca z GOPS
(skuteczniejsza)
5. Wykorzystanie wolontariatu
6. sponsoring
75
Chełmiec, 2013 rok
Analiza SWOT – obszar 5: Kwestia osób chorych, starszych i niepełnosprawnych
SŁABE STRONY
MOCNE STRONY
1. Zwiększyć dotację na działalność
1. Niski poziom życia części
organizacji, prowadzić akcję
mieszkańców gminy –
uświadamiającą – stosunek do osób
utrzymywanie z renty, emerytury
niepełnosprawnych. Gmina robi:
bezrobotnych członków rodziny
prowadzi ośrodki wsparcia dla
2. Zbyt długie kolejki do specjalistów
osób starszych, usługi w ramach
i gabinetów rehabilitacyjnych.
GOPS-u, paczki dla seniorów z
Utrudnianie otrzymywania
okazji świąt, intenet dla osób
skierowań do specjalistów
niepełnosprawnych
3. Komunikacja – brak połączeń
2. Usprawnienie komunikacji – w
zakresie dotyczącym problemu
3. Zorganizowanie odpowiednio
wyposażonych świetlic dla spotkań
autobusowych, brak podjazdów
umożliwiających wejście lub wjazd
wózkiem inwalidzkim
4. Zbyt skąpe fundusze na
osób starszych i
dostosowanie mieszkań do potrzeb
niepełnosprawnych
osób starszych i
niepełnosprawnych
5. Niska świadomość społeczna
dotycząca ekologii, przyczyną
problemów zdrowotnych
ZAGROŻENIA
SZANSE
1. Duża ilość osób chętnych do pracy
1. Kryzys – brak stabilizacji
jako wolontariusze z osobami
finansowej powoduje ubożenie
wyżej wymienionymi
społeczeństwa i zaniedbywanie
2. Bogata kultura regionalna, historia
i bogactwo krajobrazowe podstawą
działalności klubów, kół gospodyń
wiejskich i stowarzyszeń
osób starszych. Zanik
wewnętrznych więzi rodzinnych
2. Długowieczność i
niepełnosprawność powoduje
76
Chełmiec, 2013 rok
3. Możliwość uczestniczenia w
uniwersytecie trzeciego wieku
4. Długowieczność daje zasoby
ludzkie do działalności
pomoc – materialną, medyczną,
opiekuńczą
3. Bezrobocie – migrace młodzieży
powoduje większe obciążenie
wolontariuszy
5. Utworzenie centrum, gminnego
ośrodka informacji, dotyczących
pozyskiwania środków
władzy opieką
4. Prawo – likwidacja zasiłków
opiekuńczych
pozarządowych, pomocy przy
wypełnianiu wniosków
zwiększone zapotrzebowanie na
5. Uzależnienia – przyczyną
konfliktów rodzinnych
Postrzeganie problemów społecznych w gminie Chełmiec
W przeprowadzonym badaniu ankietowym, respondenci odpowiadali na pytania
dotyczące najpoważniejszych ich zdaniem problemów społecznych jakie dotykają
gminę Chełmiec. Najczęstszymi odpowiedziami były: bezrobocie oraz uzależnienie od
alkoholu. Odpowiedzi takie odzwierciedlają nie tylko najdotkliwsze zdaniem
respondentów problemy społeczne ale i najlepiej widoczne w społecznym odbiorze
problemy. Na skutek analiz problemów społecznych należało by dopisać do tych dwóch
najważniejszych zdaniem respondentów trzeci z problemów, który niewidoczny i często
nie odbierany jako problem społeczny a jako problem osobisty, jest w istocie jednym z
najdotkliwszych i najszerszych w negatywnym oddziaływaniu społecznym. Jest nim
problem przemocy w rodzinie, która nie widoczna na co dzień, niesie ze sobą skutki
wykraczające poza rodzinę w której występuje. Powoduje wyniszczanie nie tylko
samych ofiar ale i środowiska a ponadto jest powielany w kolejnych pokoleniach co
sprawia, że przeciwdziałanie jego skutkom musi mieć charakter długofalowy i
wieloczłonowy.
Ponadto w badaniu zadano respondentom pytanie o problem społeczny, którego
skala czy nasilenie jest najmniej dotkliwa dla mieszkańców gminy Chełmiec.
Respondenci najczęściej wskazywali na problem bezdomności. Tą społeczną intuicję
potwierdziły wywiady eksperckie. Problem bezdomności niemal nie występuje na
77
Chełmiec, 2013 rok
terenie gminy. Jest to spowodowane dwoma czynnikami. Jednym z nich jest wiejski
charakter gminy a przez to (co potwierdzają analizy dotyczące problemu dla całego
kraju) mniejsze nasilenie problemu z powodu rzadszego występowania takich sytuacji a
w przypadku ich zaistnienia, osoby nim dotknięte migrują do miast, tam szukając
pomocy. Drugim z czynników jest bliskość stosunkowo dużego miasta jakim jest Nowy
Sącz. Powoduje to, że ewentualny problem bezdomności zostaje przesunięty w
kierunku miasta, choć i tak na terenie gminy Chełmiec miałby marginalne znaczenie.
Prognoza zmian w okresie objętym strategią – główne kierunki
Okres objęty programowaniem strategicznym jest bardzo rozległy z punktu widzenia
prób prognozowania zmian, dlatego też taka prognoza nie może mieć charakteru
szczegółowego. W przypadku gminy Chełmiec, poza prognozami dotyczącymi trendów
w przypadku poszczególnych zjawisk, należy zwrócić uwagę na główne tendencje
mające znaczący wpływ na obraz problemów społecznych w następujących latach.
1. proces przekształcania gminy Chełmiec w sypialnię dla ośrodka miejskiego
jakim jest Nowy Sącz
2. postępujące zwiększenie liczby przypadków przemocy w rodzinie (w tym
powiązanych z problemem alkoholowym)
3. postępujące wydłużanie życia mieszkańców, przy dużym napływie na skutek
migracji młodych
Proces przekształcania gminy Chełmiec w sypialnię dla ośrodka miejskiego jakim jest
Nowy Sącz. Niesie za sobą dwa główne kierunki zmian. Jednym z nich jest postępująca
zmiana struktury demograficznej, drugą natomiast jest zmiana charakteru gminy. Z
jednej strony mamy do czynienia z sztucznym odmłodzeniem gminy, spowodowanym
napływem szczególnie młodych mieszkańców w wieku produkcyjnym. W związku z
tym także liczba narodzin oraz napływem wraz z rodzicami młodzieży powoduje
zwiększone zapotrzebowanie na usługi oraz obiekty przeznaczone dla młodzieży. Taki
charakter gminy powoduje także zapotrzebowanie na zwiększoną przepustowość
połączeń komunikacyjnych z Nowym Sączem (zarówno pod względem jakości
78
Chełmiec, 2013 rok
połączeń drogowych jak i jakości i przepustowości komunikacji zbiorowej). Zmiana
charakteru gminy powoduje także zmianę zapotrzebowania mieszkańców na usługi
związane zarówno z służbą zdrowia, szkolnictwem jak i handlem a także potrzebami
mieszkaniowymi.
Drugim z kierunków jest niepokojący wzrost liczby przypadków przemocy w rodzinie.
Niestety ze względu na charakter zjawiska jak i możliwe sposoby pomiaru nie można
obecnie dostępnych danych traktować jako bezwzględnie jednoznacznych. Jednak
zmiany tych wartości są na przestrzeni ostatnich lat na tyle duże, że należy szczególnie
zadbać o zapobieżenie i przeciwdziałanie występowaniu tego zjawiska. Kolejnym
czynnikiem zmuszającym do troski o osoby dotknięte tym problemem jest zmieniająca
się sytuacja prawna, szczególnie niedawna zmiana przepisów dotyczących procedury
Niebieskiej Karty (w tym nieprzychylna ocena wprowadzanych zmian wystawiona
przez Najwyższą Izbę Kontroli).
Trzecim z kierunków jest postępujące starzenie społeczeństwa. Jest to trend widoczny
w skali narodowej, ale i światowej. Jednak to właśnie na szczeblu lokalnym należy
działać w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom przemian bez wątpienia
cywilizacyjnym. Problem ten zdaje się być ukrytym w gminie Chełmiec ze względu na
statystyczne odmładzanie, jednak długość życia najstarszych mieszkańców będzie rosła,
a wraz z nią liczba osób, które wymagają pomocy w codziennej egzystencji. Podobna
sytuacja dotyczy osób niepełnosprawnych a w wielu przypadkach niepełnosprawność w
połączeniu z wiekiem staje się przeszkodą zbyt wielką do przezwyciężenia. W tych
wszystkich przypadkach to właśnie na samorządzie spocznie obowiązek pomocy
osobom starszym oraz niepełnosprawnym.
Poza wymienionymi powyżej trzema głównymi kierunkami, należy wspomnieć o
czwartym obszarze w którym nie sposób określić kierunku zmian. Tym obszarem jest
rynek pracy. Nie sposób prognozować zmian dotyczących rynku pracy, szczególnie w
perspektywie gminnej strategii ponieważ w pierwszym rzędzie zmiany lokalnego rynku
pracy oraz poziomu bezrobocia są uwarunkowane zmianami o skali światowej.
Niemniej, niezależnie od kierunku nadchodzących zmian należy promować lokalną
przedsiębiorczość, oraz ułatwiać inwestycje dla dobra lokalnego rynku pracy.
79
Chełmiec, 2013 rok
III. CZĘŚĆ STRATEGICZNA
Misja, cele strategiczne, operacyjne i kierunki działań
Misja
Gmina Chełmiec przy wykorzystaniu aktualnych warunków społecznogeograficznych, oraz udziale dostępnych środków i możliwości ma na celu poprawę
warunków życia mieszkańców teraz i w przyszłości. Misja ta realizowana będzie
poprzez przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin, których
sytuacja życiowa uniemożliwia przezwyciężenie trudności własnymi siłami, oraz
umożliwienie rozwoju osobom (szczególnie młodym) aby zapewnić im, a tym
samym i społeczności gminy Chełmiec lepszą przyszłość.
Gmina, będąc samorządem terytorialnym mieszkańców ma na celu dobro całej
społeczności jak i poszczególnych jej członków, dlatego też misja przyświecająca
niniejszej strategii ma charakter dwuczłonowy. Z jednej strony do misji należy
wspomaganie jednostek zagrożonych wykluczeniem oraz w trudnej sytuacji życiowej,
których sytuacja bez zewnętrznej pomocy była by nie do zaakceptowania dla
społeczeństwa. W duchu solidarności społecznej, społeczność lokalna poprzez swoich
przedstawicieli w władzach samorządowych będzie wspomagać osoby i rodziny w
najcięższej sytuacji życiowej, która przerasta ich możliwości przezwyciężania tych
trudności. W miarę możliwości, środków i okoliczności pomoc będzie miała na celu
przezwyciężenie trudności lub co najmniej złagodzenie negatywnych skutków ich
wystąpienia. Z drugiej to także nastawienie na rozwój, który prowadzić ma do poprawy
sytuacji całej gminy i umożliwienie jej rozwoju ale także zapobieganie dzisiejszym
problemom w perspektywie kolejnych pokoleń. Umożliwienie rozwoju jest tu
rozumiane jako niwelowanie szans edukacyjnych mieszkańców gminy czy zachęcanie
do przedsiębiorczości w podejmowaniu działalności gospodarczej czy społecznej.
Zgodnie ze wcześniejszymi założeniami, uwzględniając wyniki analizy SWOT
sformułowano cele strategiczne dla pięciu obszarów działalności w sferze społecznej.
Realizacja wymienionych celów odbywać się będzie poprzez realizację celów
szczegółowych, dla których wskazane zostały kierunki działań. Dla przejrzystego ujęcia
80
Chełmiec, 2013 rok
działań zostały one przedstawione w tabelach zawierających dodatkowe informacje:
podmioty uczestniczące w realizacji i horyzont czasowy.
Cele strategiczne, operacyjne i kierunki działań

Tworzenie
warunków
sprzyjających
wychodzeniu
z
bezrobocia
oraz
przeciwdziałanie bezrobociu

Nowoczesny system wsparcia dla osób dotkniętych ubóstwem oraz wsparcie dla
instytucji rodziny

Zintegrowany system wsparcia i aktywizacji osób zagrożonych wykluczeniem

Bezpieczna gmina – bezpieczny dom
Cel strategiczny 1: Tworzenie warunków sprzyjających wychodzeniu z bezrobocia
oraz przeciwdziałanie bezrobociu
Tworzenie warunków sprzyjających wychodzeniu z bezrobocia oraz
przeciwdziałanie bezrobociu
Cele operacyjne:
1. ograniczenie liczby bezrobotnych
2. podniesienie konkurencyjności sektora małych i średnich przedsiębiorstw
działających na terenie gminy
3. łagodzenie skutków bezrobocia oraz aktywizacja osób bezrobotnych
Kierunki działań dla celu operacyjnego 1.

wyrównywanie szans na lokalnym rynku pracy dla grup ryzyka, takich jak
osoby starsze, niepełnosprawne czy o małym doświadczeniu zawodowym
(szczególnie młodych)
81
Chełmiec, 2013 rok







poprawę zdolności adaptacyjnych osób bezrobotnych oraz zagrożonych
bezrobociem do zmieniających się warunków na rynku pracy. W szczególności
osób starszych i niepełnosprawnych, mających największe trudności
adaptacyjne
zwiększenie oferty aktywnych programów rynku pracy adresowanych do
poszczególnych grup ryzyka
zwiększenie oferty aktywnych programów rynku pracy adresowanych do
młodzieży (szkolenia, staże, prace subsydiowane i niesubsydiowane, program
Absolwent)
zwiększenie mobilności osób bezrobotnych, ułatwienie poszukiwania pracy
poza miejscem zamieszkania
indywidualną aktywizację zawodową osób długotrwale bezrobotnych
poprawę jakości obsługi bezrobotnych
promowanie idei Klubu Pracy jako programu rynku pracy







wykorzystanie aktywnych programów rynku pracy ułatwiających zakładanie i
prowadzenie firm
promocję gminy jako terenu atrakcyjnego dla inwestorów i przedsiębiorców
zachęcanie mieszkańców do podejmowania działalności gospodarczej (akcje
informacyjne, szkolenia)
prowadzenie działań marketingowo – promocyjnych o realizowanych usługach i
instrumentach rynku pracy
zawiązywanie partnerstwa pomiędzy samorządami celem ułatwienia kontaktów
gospodarczych pomiędzy przedsiębiorcami
lobbowanie za poprawą komunikacji lądowej z innymi częściami powiatu i
województwa (lobbing za przyśpieszeniem naprawy przeprawy mostowej do
Nowego Sącza oraz budowy obwodnic)
opracowanie programu edukacyjno – informacyjnego dla pracodawców





tworzenie ułatwień w obsłudze osób bezrobotnych
tworzenie podstaw informacyjnego funkcjonowania
wzmocnienie udziału partnerów społecznych w rozwiązywaniu problemów
bezrobocia
podnoszenie umiejętności i kompetencji pracowników urzędu pracy na
wszystkich szczeblach zarządzania
pomoc pieniężną w postaci zasiłku dla bezrobotnych oraz zasiłków OPS dla
najuboższych
82
Chełmiec, 2013 rok



nawiązanie współpracy pomiędzy z Urzędem Gminy Chełmiec a PUP dla
powiatu Nowosądeckiego w zakresie upowszechniania ofert, pracy,
upowszechniania informacji o usługach poradnictwa zawodowego i szkoleniach,
organizacji robót publicznych oraz zatrudnienia socjalnego
dostosowywanie kwalifikacji bezrobotnych do potrzeb rynku pracy.
Opracowanie listy zawodów na które jest zapotrzebowanie na rynku pracy,
przeprowadzenie analizy rynku pracy we
poradnictwo zawodowe dla młodzieży kończącej naukę
Odpowiedzialni za realizację kierunków działań:
Powiatowy Urząd Pracy dla Powiatu Nowosądeckiego, Urząd Gminy Chełmiec,
placówki oświatowe. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Chełmcu
Środki finansowe:
Środki budżetu państwa, budżet samorządu lokalnego, środki pozyskiwanie z źródeł
zewnętrznych np. unijnych czy programów celowych
Partnerzy:
Organizacje pozarządowe, np. OHP, zrzeszenia pracodawców
Wskaźniki realizacji:
Liczba bezrobotnych, liczba udzielonych porad, liczba osób zaangażowanych w
programy
Cel strategiczny 2: Nowoczesny system wsparcia dla osób dotkniętych ubóstwem
oraz wsparcie dla instytucji rodziny
Nowoczesny system wsparcia dla osób dotkniętych ubóstwem oraz
wsparcie dla instytucji rodziny
Cele operacyjne:
1. Pomoc osobom i rodzinom, u których stwierdzono bezradność w sprawach
opiekuńczo-wychowawczych
83
Chełmiec, 2013 rok
2. Pomoc osobom dotkniętym ubóstwem, zapobieganie wykluczeniu społecznemu
3. Niwelowanie barier i zapobieganie wykluczeniu młodzieży w celu
przeciwdziałania dziedziczeniu ubóstwa
1. Zintensyfikowanie i rozwój pracy socjalnej, ze szczególnym
uwzględnieniem dzieci ze środowisk niewydolnych wychowawczo.
2. Pomoc materialna dla rodzin pozostających w trudnej sytuacji
ekonomicznej realizowana przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej z
systemu pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych.
3. Zapewnienie
szerszego
dostępu
do
poradnictwa: psychologicznego,
pedagogicznego i prawnego.
4. Systematyczna współpraca z wymiarem sprawiedliwości właściwym ze
względu na położenie gminy, w szczególności sądem rodzinnym oraz
kuratorami sądowymi dla dzieci i młodzieży.
5. Rozwój opieki nad dzieckiem poprzez zwiększenie liczby miejsc i
wydłużenie czasu pracy placówek wspierających rodzinę w opiece i
wychowaniu
6. Podjęcie współpracy z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się pracą z
młodzieżą
1. Pomoc materialna dla rodzin pozostających w trudnej sytuacji
ekonomicznej realizowana przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej z
systemu pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych
2. Pomoc osobom starszym i niepełnosprawnym poprzez udzielanie usług
socjalnych oraz ułatwianie codziennego życia
3. Aktywizacja zawodowa bezrobotnych
4. Zawiązanie współpracy z organizacjami takimi jak Caritas czy Klub Seniora w
celu koordynowania działań pomocowych oraz kontaktowaniu potrzebujących z
wolontariuszami
1. Pomoc materialna dla najzdolniejszych uczniów z ubogich rodzin np. w formie
stypendiów dla najzdolniejszych
84
Chełmiec, 2013 rok
2. Zapewnienie dostępu młodzieży do internetu poprzez kontynuację projektów
typu „Internecik też dla dzieci”
3. Wspomaganie rodzin niewydolnych wychowawczo
4. Wspomaganie dzieci z rodzin dysfunkcyjnych np. programami typu „Starszy
brat, starsza siostra” skierowanych do dzieci w trudnej sytuacji rodzinnej
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Chełmcu, placówki oświatowe, Sąd Rejonowy
w Nowym Sączu
Środki finansowe:
Środki budżetu samorządowego, środki z źródeł zewnętrznych jak np. dotacje i
programu UE, środki własne organizacji pozarządowych
Partnerzy:
Organizacje pozarządowe jak np. Caritas, Klub Seniora, Sądecki Ośrodek Interwencji
Kryzysowej w Nowym Sączu
Liczba osób i rodzin, którym udzielono pomocy, liczba osób i organizacji
zaangażowanych w działalność woluntaryjną
Cel strategiczny 3: Zintegrowany system wsparcia i aktywizacji osób zagrożonych
wykluczeniem
Zintegrowany system wsparcia i aktywizacji osób zagrożonych
wykluczeniem
Cele operacyjne:
1. Aktywizacja osób starszych i niepełnosprawnych oraz zapewnienie im
właściwej opieki
2. Zapobieganie wykluczeniu dzieci i młodzieży z ubogich rodzin
85
Chełmiec, 2013 rok
1. Wprowadzenie programu wolontariatu lokalnego dla osób mogących pomóc
osobom starszym lub niepełnosprawnym
2. Zaangażowanie szczególnie młodzieży oraz seniorów w program wolontariatu
lokalnego
3. Zawiązanie współpracy pomiędzy szkołami a organizacjami pozarządowymi
(jak np. Caritas, Klub Seniora)
4. Wprowadzenie programu komputeryzacji dla osób niepełnosprawnych
5. Systematyczny monitoring i analiza potrzeb mieszkańców będących w
wieku poprodukcyjnym
6. Utrzymanie osób starszych w miejscu ich zamieszkania, w szczególności
poprzez propagowanie aktywnego i zdrowego stylu życia
7. Rozwój pracy socjalnej i działań na rzecz integracji społecznej i partycypacji
osób starszych i niepełnosprawnych w życiu społecznym, m.in. poprzez
opracowywanie projektów socjalnych promujących integrację społeczną
8. Rozszerzenie usług świadczonym seniorom w środowisku lokalnym (usługi
opiekuńcze, specjalistycznych usług opiekuńcze, pomoc sąsiedzka, wolontariat)
9. Rozszerzenie działalności Klubów Seniora na terenie gminy
Odpowiedzialni za realizację kierunku działań:
Placówki oświatowe, organizacje pozarządowe z terenu gminy, Gminny Ośrodek
Kultury
Środki finansowe:
Środki budżetu gminy, środki zewnętrzne (PFRON, środki pozyskiwanie z programów
UE, środki własne organizacji pozarządowych)
Partnerzy:
Organizacje pozarządowe mogące brać udział w działaniach woluntaryjnych (Klub
Seniora, Caritas, harcerstwo, PCK), Sądecki Ośrodek Interwencji Kryzysowej w
Nowym Sączu
1. Propagowanie informacji na temat możliwości uzyskania stypendiów
naukowych oraz o możliwości udziału w konkursach naukowych
(dalsze punkty pokrywają się z celem operacyjnym 3, celu strategicznego 2)
2. Pomoc materialna dla najzdolniejszych uczniów z ubogich rodzin np. w formie
stypendiów dla najzdolniejszych
86
Chełmiec, 2013 rok
3. Zapewnienie dostępu młodzieży do internetu poprzez kontynuację projektów
typu „Internecik też dla dzieci”
4. Wspomaganie rodzin niewydolnych wychowawczo
5. Wspomaganie dzieci z rodzin dysfunkcyjnych np. programami typu „Starszy
brat, starsza siostra” skierowanych do dzieci w trudnej sytuacji rodzinnej
Odpowiedzialni za realizację kierunku działań:
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Chełmcu, placówki oświatowe, Sąd Rejonowy
w Nowym Sączu
Środki finansowe:
Środki budżetu samorządowego, środki z źródeł zewnętrznych jak np. dotacje i
programu UE, środki własne organizacji pozarządowych
Partnerzy:
Organizacje pozarządowe jak np. Caritas, Klub Seniora
Liczba osób uczestników, liczba wdrożonych programów
Cel strategiczny 4: Bezpieczna gmina – bezpieczny dom
Bezpieczna gmina – bezpieczny dom
Cele operacyjne:
1. Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, pomoc osobom dotkniętym tym
problemem
2. Poprawa bezpieczeństwa na terenie gminy
1. Monitorowanie realizacji procedury Niebieskiej Karty, ewaluacja sposobu
wykorzystywania procedury na terenie gminy
2. Monitorowanie i ewaluacja działania komisji interdyscyplinarnych
87
Chełmiec, 2013 rok
3. Pomoc osobom dotkniętym przemocy w rodzinie poprzez akcje informacyjne i
edukacyjne
4. Walka ze stereotypami i „znieczulicą” środowiska
5. Walka z uzależnieniami jako istotnym komponentem wzbudzającym agresję
1.
2.
3.
4.
Monitorowanie zmian w przestępczości na terenie gminy
Wprowadzenie planu działań Straży Gminnej w celu poprawy bezpieczeństwa
Akcje edukacyjne dla dzieci zagrożonych dużym nasileniem ruchu na drogach
Nawiązanie współpracy pomiędzy Strażą Gminną a Policją w celu uzupełniania
swoich działań (szczególnie patrolowo – prewencyjnych)
Straż Gminna w Chełmcu, Komenda Miejska Policji w Nowym Sączu, Gminny
Ośrodek Pomocy Społecznej w Chełmcu
Środki finansowe:
Środki budżetu gminy, środki z źródeł zewnętrznych (jak np. programu UE)
Liczba przestępstw, poprawa poczucia bezpieczeństwa
Monitoring i ewaluacja
Monitoring i ewaluacja zapisów strategicznych polegają na systematycznej
ocenie realizowanych działań oraz modyfikacji kierunków działania w przypadku
istotnych zmian społecznych, które mogą pojawić się poprzez zmianę regulacji
prawnych czy też narastanie poszczególnych dolegliwości społecznych. Całościowa
ocena wymaga odpowiedzi na pytania o zgodność ocenianej polityki z przyjętymi
wartościami i zasadami. Ewaluacja jest działalnością z natury normatywną, gdyż z
jednej strony wykorzystuje się w niej istniejące normy, z drugiej zaś w jej wyniku mogą
pojawić się propozycje wprowadzenia nowych norm i procedur. Jest także działalnością
instrumentalną, ponieważ jej podstawowym celem jest dostarczenie podmiotom polityki
88
Chełmiec, 2013 rok
społecznej praktycznej wiedzy potrzebnej przy podejmowaniu decyzji. Elementami
skutecznego monitoringu i ewaluacji będą przede wszystkim:
• Zespół wdrażający strategię.
Zespół powinien zostać powołany przez wójta odrębnym zarządzeniem, a w jego skład
mogą wejść m.in.: zastępca wójta, kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
oraz inne osoby wskazane przez wójta.
• Roczna ocena wdrażania strategii.
Zespół wdrażający strategię winien się zbierać przynajmniej raz w roku i ocenić poziom
wdrażania poszczególnych celów i kierunków działań. Zespół swoją ocenę powinien
przekazać wójtowi i radzie, sugerując przyjęcie proponowanych rozwiązań, np.
programów celowych oraz rekomendować w razie potrzeby aktualizację strategii.
IIII. PODSUMOWANIE
Ze względu na swój długookresowy charakter, „Strategia rozwiązywania problemów
społecznych w gminie Chełmiec” jest dokumentem o znacznym stopniu ogólności. Z
tego też powodu zaleca się okresową ewaluację zawartych w niej celów, oraz w razie
potrzeby aktualizację. Szczególnie istotne jest to w okresach rozpoczynania
wprowadzania strategii rozwiązywania problemów społecznych i strategii rozwojowych
oraz programów ramowych na szczeblu centralnym ponieważ „Strategia rozwiązywania
problemów społecznych w gminie Chełmiec” musi uzupełniać się z strategiami
wyższego szczebla w celu najefektywniejszego zagospodarowania zasobów oraz
najefektywniejszego przeciwdziałania problemom społecznym.
89
Chełmiec, 2013 rok

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych

Transkrypt

Podobne dokumenty

Dowóz i odwóz uczniów na basen w Aqua Centrum Chełmiec, ul

Rozpoczynamy VI etap rekrutacji do projektu pn.: „Korona Sądecka

G - Chełmiec

Kurier Chełmiecki Grudzień 2016

ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW METODĄ A3 SZKOLENIA

Rozwiązywanie numeryczne równań różniczkowych zwyczajnych

Proponowane tematy prac - Artur Zimny on-line