trzecie zęby trzonowe – zależność miedzy agenezją, stopniem

Transkrypt

Badania kliniczne / Clinical research
B. Pietrzak-Bilińska, M. Bilińska et al.
Third molars – The dependence
among agenesis, degree of
development of third molar
buds with their localization
and sex of investigated patients
– part 2
Trzecie zęby trzonowe –
zależność miedzy agenezją,
stopniem uformowania
obecnych zawiązków a ich
lokalizacją i płcią badanych
pacjentów – część 2
Barbara Pietrzak-Bilińska 1 A B C D E F
Małgorzata Bilińska 2 B D E F
Konrad Małkiewicz 3 B D E F
Małgorzata Zadurska 4 A B D E F
Wkład autorów: A Plan badań B Zbieranie danych C Analiza statystyczna D Interpretacja danych
E Redagowanie pracy F Wyszukiwanie piśmiennictwa
Authors’ Contribution: A Study design B Data Collection C Statistical Analysis D Data Interpretation
E Manuscript Preparation F Literature Search
Zakład Ortodoncji, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Departament of Orthodontics, Medical University of Warsaw
Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Ortodoncji Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego
Students’ Scientific Group at Department of Orthodontics, Medical University of Warsaw
1,3,4
2
Streszczenie
Cel pracy. Celem pracy było zbadanie zależności między
występowaniem agenezji trzecich zębów trzonowych
a płcią oraz między lokalizacją braków zawiązków a płcią.
Materiał i metody. Badany materiał w zakresie dotyczącym
zagadnienia agenezji trzecich zębów trzonowych stanowiło
381 losowo wybranych zdjęć pantomograficznych (215
dziewcząt i 166 chłopców) w wieku 10–18 lat. Natomiast
Abstract
Aim. To examine the dependence among agenesis,
degree of development of third molar buds with their
localization and sex and examine the correlation between
the phases of their formation in relation to age. Material
and methods. The material of study related to agenesis
was composed of 381 randomly selected pantomograms
of patients aged 10 - 18 years, 215 girls and 166 boys,
dr n. med., adiunkt/DDS, Ph.D. specialist in orthodontics
studentka/student
3
dr n. med., adiunkt/DDS, Ph.D. specialist in orthodontics
4
dr hab. n. med., kierownik Zakładu Ortodoncji/DDS, Ph.D., Associated Professor, Head of the Departament of Orthodontics
1
2
Dane do korespondencji/correspondence address:
Zakład Ortodoncji, Warszawski Uniwersytet Medyczny
ul. Nowogrodzka 59, 02-006 Warszawa
e-mail: [email protected]
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
248
The presence and degree of development of third molar buds in patients aged 8–18 years...
materiał badany dotyczący rozwoju zawiązków obejmował
całą 500-osobową grupę w wieku 8–18 lat. Ocenę fazy
rozwoju zawiązków trzecich zębów trzonowych
dokonywano na podstawie klasyfikacji wg Moorreesa (5).
Wyniki poddano analizie statystycznej. Wyniki. W badanym
materiale stwierdzono agenezję co najmniej jednego
zawiązka trzeciego zęba trzonowego u 30% dziewcząt
i 23% chłopców. U dziewcząt stwierdzono brak 15,1%
zawiązków w szczęce i 16,5% zawiązków trzecich zębów
trzonowych w żuchwie. U chłopców wystąpił brak 14,2%
trzonowych w żuchwie. U obu płci szybkość rozwoju
zawiązków była porównywalna. Podsumowanie.
W badanym materiale nie stwierdzono statystycznie
istotnych różnic między płcią a agenezją trzecich zębów
trzonowych oraz między lokalizacją braków zawiązków
a płcią. Nie stwierdzono także statystycznie istotnej
korelacji między daną fazą rozwoju a płcią
i lokalizacją zawiązka.
(Pietrzak-Bilińska B, Bilińska M, Małkiewicz K, Zadurska
M. Trzecie zęby trzonowe – zależność miedzy agenezją,
stopniem uformowania obecnych zawiązków a ich
lokalizacją i płcią badanych pacjentów – część 2. Forum
Ortod 2013; 9: 248-58)
Received 11.09.2013
Accepted 30.09.2013
Słowa kluczowe: agenezja trzecich zębów trzonowych,
zdjęcie pantomograficzne, rozwój zawiązka zęba
Wstęp
W poprzednim artykule autorzy przedstawili ocenę
obecności i stopnia rozwoju zawiązków trzecich zębów
trzonowych u 500 pacjentów w wieku 8–18 lat. W badanej
grupie agenezja trzecich zębów trzonowych wystąpiła u 24%
dzieci i młodzieży. W tej grupie stwierdzono istotną
statystycznie korelację między wiekiem i fazą rozwoju
zawiązka. Wyniki skłoniły autorów do dalszych badań
przedstawionego wcześniej materiału. Większość autorów
podaje, że w obrazie radiologicznym zawiązki trzecich zębów
trzonowych są widoczne między 7 a 10 rokiem życia (1, 2,
3, 4), w związku z tym dalszą analizę dotyczącą agenezji
trzecich zębów trzonowych przeprowadzono tylko na
zdjęciach pantomograficznych pacjentów w wieku 10–18
lat. Natomiast badaniami dotyczącymi rozwoju zawiązków
objęto całą 500-osobową grupę.
Cel pracy
Celem pracy było zbadanie zależności między
występowaniem agenezji trzecich zębów trzonowych a płcią,
lokalizacją braków zawiązków oraz zbadanie korelacji fazy
rozwoju zawiązka z wiekiem oraz z jego lokalizacją.
and Material related to the buds’ development evaluation
covered all group – 500 patients aged 8-18 years. Identified
buds were assessed according to the Moorrees
classification. Results were statistically analyzed. Results.
In investigated material agenesis at least of one third
molar was found in 30% of girls and 23% of boys. For
girls, there was lack of 15,1% of buds in maxilla and 16,5%
of third molars’ buds in mandible. For boys, there was
lack of 14,2% of buds in maxilla and 11,5% of third molars’
buds in mandible. For both sexes, the rate of growth of
buds was comparable. Conclusion. In the investigated
material there were not statistically significant differences
between sex and agenesis of third molars, and between
the localization of buds’ gaps and sex. There was not
a statistically significant correlation between stage of
development of the bud, sex and localization of bud.
(Pietrzak-Bilińska B, Bilińska M, Małkiewicz K, Zadurska
M. Third molars - The dependence among agenesis, degree
of development of third molar buds with their localization
and sex of investigated patients – part 2. Orthod Forum
2013; 9: 248-58)
Received 11.09.2013
Accepted 30.09.2013
Key words: agenesis of third molars, tooth formation,
pantomogram
Introduction
In the previous article the authors presented the
assessment of presence and development stage of third
molar tooth buds in 500 patients aged 8-18 lat. In the
study group the agenesis of third molars was present in
24% children and adolescents. In this group a statistically
significant correlation between the age and the
development phase of tooth buds was observed. The
results made the authors conduct further studies on the
material presented earlier. The majority of authors state
that third molar tooth buds are visible between the 7th
and 10th year of age (1, 2, 3, 4) on radiological images,
therefore a further analysis of the agenesis of third molars
was performed only on pantomographic scans of patients
aged 10-18 years. On the other hand, studies regarding
the development of tooth buds involved the whole group
of 500 patients.
Aim
The aim of the work was to study a correlation between
the agenesis of third molars and sex, location of missing
tooth buds and to study a correlation between a tooth bud
development phase and its location.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
249
Materiał i metody
Material and methods
Badany materiał stanowiło 381 losowo wybranych zdjęć
pantomograficznych (215 dziewcząt i 166 chłopców) w wieku
10–18 lat, którzy byli leczeni w Zakładzie Ortodoncji
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (analizowano
tylko zdjęcia pacjentów z pełnym uzębieniem). Natomiast
badany materiał dotyczący rozwoju zawiązków obejmował
całą 500-osobową grupę w wieku 8–18 lat.
Ocenę fazy rozwoju zawiązków trzecich zębów
trzonowych dokonywano na podstawie klasyfikacji wg
Moorreesa (5). Uzyskane dane poddano analizie
statystycznej, którą przeprowadzono osobno dla szczęki
i żuchwy w grupach dziewcząt i chłopców. Dla każdej
z ocenianych faz rozwojowych trzecich zębów trzonowych
obliczono średnią wieku pacjentów wraz z odchyleniem
standardowym; znajdowano wartości minimalne
i maksymalne obserwowanego przedziału wieku pacjentów
oraz obliczano wariancję, medianę, kwartyle – pierwszy
i trzeci. Wyniki wykorzystano do wykreślenia wykresu
pudełkowego (box-and-whisker plot), dokonano także
porównania uzyskanych prostych regresji. Na wykres
naniesiono wartości średnich dla poszczególnych faz
rozwoju i obliczono prostą regresji wraz ze współczynnikiem
R2. Wartość R2 to liczba od 0 do 1, która pokazuje, jak bardzo
szacunkowe wartości dla trendu odpowiadają rzeczywistym
danym. Linia trendu jest najbardziej wiarygodna, gdy
wartość R2 jest równa lub bliska 1.
Study material with regard to the analysis of the agenesis
of third molars included 381 randomly selected pantomographic
scans of patients aged 10 - 18 years (215 girls and 166 boys)
treated at the Department of Orthodontics, Warsaw Medical
University (only scans of patients with complete dentures
were analysed). On the other hand, the study group with
regard to the analysis of tooth bud development included the
whole group of 500 patients aged 8-18 years.
The evaluation of a development phase of third molar
tooth buds was performed based on the Moorrees
classification system (5). The obtained results were subject
to a statistical analysis. The statistical analysis was performed
individually for the maxilla and mandible in groups of boys and
girls. For each development phase of third molars being assessed
the mean age of patients with a standard deviation was
calculated, minimum and maximum values of the observed age
compartment of patients were found, and the variance, median,
first and third quartile were calculated. The results were used
to plot a box-and-whisker graph and moreover, regression lines
were compared. The plot also presented the values of means
for individual development phases and a regression line with
the R2 coefficient was calculated. The R2 value – is the number
from between 0 and 1 demonstrating the degree to which
estimated trend values reflect real data. A trend line is the most
reliable when the R2-square value is equal or close to 1.
Results
Wyniki
In the studied material the agenesis of at least one third
molar tooth bud was observed in 30% of girls and 23% of
boys (tab.1).
W badanym materiale stwierdzono agenezję co najmniej
jednego zawiązka trzeciego zęba trzonowego u 30% dziewcząt
i 23% chłopców (tab. 1).
Tab. 1. Liczba dziewcząt i chłopców z agenezją zawiązków w grupie 10-18 lat.
Tab. 1. The number of girls and boys with third molar germs agenesis in group aged 10-18.
Wiek / Age
Brak zawiązków u dziewcząt:
Tooth germ agenesis in girls:
Brak zawiązków u chłopców:
Tooth germ agenesis in boys:
10
12
6
11
10
8
12
11
2
13
5
3
14
6
0
15
6
5
16
5
2
17
2
6
18
8
7
65 (30,0%)
39 (23,0%)
Razem
Total
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
250
Tab. 2. Agenezja trzecich zębów trzonowych szczęki i żuchwy u dziewcząt i chłopców w grupie 10-18 lat.
Tab. 2. Third molar agenesis in maxilla and mandible in group of girls and boys aged 10- 18.
Brak zawiązków
u dziewcząt:
Tooth germ
agenesis in girls:
Wiek
Age
38+48
Brak zawiązków
u chłopców:
Tooth germ
agenesis in boys:
Wiek
Age
18+28
18+28
38+48
10
14
14
10
12
5
11
16
13
11
12
10
12
14
16
12
0
4
13
5
7
13
3
4
14
7
5
14
0
0
15
4
4
15
4
5
16
3
2
16
2
1
17
0
3
17
6
5
18
2
7
18
8
5
Razem
65
71
Razem
47
39
Total
(15,1%)
(16,5%)
Total
(14,2%)
(11,7%)
Tab. 3. Agenezja trzecich zębów trzonowych szczęki i żuchwy u wszystkich pacjentów w grupie 10-18 lat.
Tab. 3. Third molar agenesis in maxilla and mandible in
group of patients aged 10- 18.
Brak zawiązków
u pacjentów ogółem:
Tooth germ agenesis
in all patients:
Wiek
Age
18+28
10
26
38+48
Tab. 4. Fazy rozwoju zawiązków wszystkich trzecich
zębów trzonowych u pacjentów – dziewcząt i chłopców
- w wieku 10-18 lat.
Tab. 4. Phases of development of all third molar tooth
germs in group of patients aged 10- 18.
Korona / Crown
Dziewczęta
Girls
Chłopcy
Boys
Razem
Total
ci
4
3
7
cco
31
15
46
coc
32
12
44
19
cr1/2
40
27
67
cr3/4
83
34
117
crc
13
2
15
11
28
23
12
14
20
Korzeń / Root
13
8
11
14
7
5
15
8
9
r1/4
48
51
99
r1/2
82
73
155
r3/4
116
126
242
rc
23
24
47
a1/2
42
44
86
ac
0
2
2
16
5
3
17
6
8
18
10
12
112 (14,7%)
110 (14,4%)
80
50
130
81
54
135
Wierzchołek / Apex
Razem
Total
ri
cli
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
251
U pacjentów w analizowanym przedziale wiekowym
zbadano także różnice występowania agenezji w szczęce i w
żuchwie. U dziewcząt stwierdzono brak 15,1% zawiązków
w szczęce i 16,5% zawiązków trzecich zębów trzonowych
w żuchwie. Natomiast u chłopców wystąpił brak 14,2%
trzonowych w żuchwie. U chłopców różnica procentowa
między występowaniem braków zawiązków szczęce i żuchwie
(z przewagą w żuchwie) była nieznacznie większa . Wyniki
ilustruje tabela 2. W całej grupie 10–18 lat stwierdzono brak
14,7% zawiązków w górnym łuku zębowym i 14,4%
zawiązków w dolnym łuku zębowym. W badanej grupie nie
stwierdzono istotnych statystycznie różnic między lokalizacją
braków zawiązków w szczęce i w żuchwie (tab. 3).
W kolejnym etapie badań oceniono fazy rozwoju obecnych
zawiązków trzecich zębów trzonowych u dziewcząt
i chłopców w wieku 10–18 lat. Wyniki ilustruje tabela 4.
Ocenę statystyczną faz rozwoju zawiązków trzecich
zębów trzonowych, stwierdzonych w całej 500-osobowej
badanej grupie dzieci w wieku 8–18 lat, umieszczono
w tabelach 5, 6, 7, 8.
Uzyskane dane pokazano w formie wykresów pudełkowych
na rycinach 1–4.
In patients in the analysed age group of 10-18 years the
differences with regard to the agenesis in the mandible and
the maxilla were also analysed. In girls the lack of 15.1% of
tooth buds in the maxilla was observed and 16.5% of third
molar tooth buds in the mandible. On the other hand, in boys
the lack of 14.2% of tooth buds in the maxilla was observed
and 11.7% of third molar tooth buds in the mandible. In
boys a percentage difference between missing tooth buds
in the mandible and maxilla was slightly larger (more in the
mandible). Table 2 presents the results. In the whole age
group of 10-18 years the lack of 14.7% of tooth buds in the
upper dental arch, and 14.4% of tooth buds in the lower
dental arch was observed. In the study group there were no
statistically significant differences between the location of
missing tooth buds in the maxilla and mandible (tab. 3).
In the subsequent part of studies development phases of
present third molar tooth buds were assessed in boys and
girls aged 10-18 years. Table 4 presents the results.
Tables 5, 6, 7, 8 present a statistical analysis of development
phases of third molar tooth buds in the whole group of 500
patients including girls and boys aged 8-18 years.
The results obtained are presented as box-and-whisker
plots, figures 1-4.
Tab. 5. Ocena wieku wystąpienia obserwowanych faz rozwojowych zębów 18+28 u dziewcząt.
Tab.5. Evaluation of age when observed development phase is present of 18+28 teeth in girls.
Ilość
Amount
Średnia
wieku
Average
age
Odchylenie
standardowe
Standard
deviation
Min
Wariancja
Variance
Q1
Mediana
Median
Q3
Max
Ci
9
8,67
0,56
8,00
0,28
8,25
8,33
9,00
9,50
Cco
29
10,36
1,36
8,08
1,78
8,83
10,17
11,50
13,67
Coc
28
9,72
1,19
8,08
1,36
8,92
9,79
10,25
13,58
Cr1/2
37
10,56
1,68
8,08
2,74
9,08
10,58
11,50
13,58
Cr3/4
37
11,78
1,67
8,75
2,72
10,33
12,00
12,50
16,92
Crc
21
12,11
0,74
11,50
0,52
11,50
12,00
12,50
14,08
Ri
36
13,57
1,68
10,08
2,75
12,98
13,50
13,85
17,00
Cli
46
14,32
2,04
9,92
4,09
12,98
14,17
15,04
18,92
R1/4
23
14,63
1,79
9,92
3,06
13,83
14,25
15,67
18,00
R1/2
38
16,33
1,51
13,67
2,21
15,21
16,13
17,71
18,50
R3/4
76
16,90
1,30
14,17
1,66
16,02
16,79
18,08
18,92
Rc
9
18,72
0,30
18,33
0,08
18,33
18,92
18,92
18,92
A1/2
15
17,90
0,67
16,50
0,42
17,85
18,00
18,00
18,92
Ac
0
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
252
Tab. 6. Ocena wieku wystąpienia obserwowanych faz rozwojowych zębów 38+48 u dziewcząt.
Tab. 6. Evaluation of age when observed development phase is present of 38+48 teeth in girls.
Ilość
Amount
Średnia
wieku
Average
age
Odchylenie
standardowe
Standard
deviation
Min
Wariancja
Variance
Q1
Mediana
Median
Q3
Max
Ci
19
9,14
0,97
8,17
0,90
8,42
9,08
9,08
11,83
Cco
25
9,72
1,40
8,08
1,88
8,33
9,08
11,08
11,50
Coc
27
10,30
1,04
8,67
1,05
9,67
10,17
10,92
12,08
Cr1/2
32
11,06
1,87
8,08
3,40
9,27
11,08
12,54
14,08
Cr3/4
42
13,03
2,36
9,33
5,42
11,42
12,54
14,42
18,00
Crc
16
13,50
0,70
12,50
0,46
12,88
13,75
14,08
14,67
Ri
19
13,10
1,31
11,50
1,64
11,67
13,00
14,17
14,92
Cli
35
14,81
1,86
11,00
3,36
13,17
14,25
16,09
18,92
R1/4
27
15,27
1,34
13,75
1,74
14,13
14,67
16,33
18,33
R1/2
46
15,77
1,70
9,92
2,83
15,08
15,88
16,83
18,58
R3/4
43
17,15
1,36
15,00
1,82
15,75
17,50
18,42
18,92
Rc
13
17,74
1,48
14,42
2,03
17,00
18,50
18,50
18,92
A1/2
27
17,81
0,83
16,25
0,66
17,85
18,00
18,33
18,92
Ac
1
17,70
17,70
0,00
17,70
17,70
17,70
17,70
Q3
Max
Tab. 7. Ocena wieku wystąpienia obserwowanych faz rozwojowych zębów 18+28 u chłopców.
Tab. 7. Evaluation of age when observed development phase is present of 18+28 teeth in boys.
Ilość
Amount
Średnia
wieku
Average
age
Odchylenie
standardowe
Standard
deviation
Wariancja
Variance
Min
Q1
Mediana
Median
Ci
0
0,00
0,00
Cco
15
9,43
1,38
8,00
1,79
8,29
8,92
10,68
11,92
Coc
23
9,15
1,02
8,00
1,00
8,42
8,92
9,22
11,17
Cr1/2
26
11,14
2,03
8,00
3,97
9,75
11,38
12,89
15,42
Cr3/4
23
11,71
1,89
8,83
3,43
10,00
11,17
14,00
14,75
Crc
18
12,34
0,63
11,50
0,37
11,73
12,33
12,90
13,17
Ri
20
13,67
1,93
9,08
3,54
12,63
13,54
14,04
17,58
Cli
40
13,55
2,18
8,00
4,63
12,71
14,00
14,94
17,17
R1/4
14
15,36
1,04
13,58
1,00
14,88
15,33
15,50
17,58
R1/2
22
16,02
1,46
13,75
2,04
14,77
16,08
17,36
18,92
R3/4
78
17,04
1,16
14,75
1,32
16,10
17,00
18,00
18,92
Rc
11
17,70
1,40
15,33
1,79
17,09
18,00
18,88
18,92
A1/2
15
17,48
0,87
15,67
0,71
17,08
17,33
17,96
18,92
Ac
1
18,00
18,00
0,00
18,00
18,00
18,00
18,00
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
253
Tab. 8. Ocena wieku wystąpienia obserwowanych faz rozwojowych zębów 38+48 u chłopców.
Tab. 8. Evaluation of age when observed development phase is present of 38+48 teeth in boys.
Odchylenie
standardowe
Standard
deviation
Min
Wariancja
Variance
Q1
Mediana
Median
Q3
Max
Ci
17
9,14
1,16
8,25
1,26
8,33
8,92
9,08
11,92
Cco
21
9,51
1,45
8,00
2,00
8,17
8,83
10,67
11,92
Coc
21
10,06
1,42
8,50
1,93
8,92
9,67
11,58
12,92
Cr1/2
21
10,68
1,00
8,67
0,95
9,83
10,83
11,50
13,17
Cr3/4
4
12,19
1,16
10,92
1,00
11,36
12,34
13,17
13,17
Crc
5
12,78
0,23
12,58
0,04
12,67
12,75
12,75
13,17
Ri
21
13,50
2,47
8,83
5,82
12,50
14,17
15,83
17,58
Cli
18
13,09
1,40
9,08
1,84
12,31
13,38
14,06
14,75
R1/4
36
14,70
2,24
8,00
4,88
14,23
14,75
16,17
17,67
R1/2
52
15,80
1,51
8,00
2,24
15,42
15,83
16,75
17,58
R3/4
51
17,63
1,06
15,17
1,10
17,08
17,58
18,67
18,92
Rc
12
18,15
1,06
15,33
1,03
17,98
18,46
18,91
18,92
A1/2
29
17,88
1,03
15,33
1,02
17,00
18,00
18,75
18,92
Ac
1
17,33
-
17,33
0,00
17,33
17,33
17,33
17,33
20
20
19
19
18
18
17
17
16
16
15
15
14
y = 0,8307x + 7,6912
R2 = 0,9718
13
12
14
13
12
11
11
10
10
9
9
8
8
7
wiek / age
Średnia
wieku
Average
age
wiek / age
Ilość
Amount
7
Ci
Cco
Coc Cr1/2 Cr3/4
Crc
Ri
Cli
R1/4
R1/2
R3/4
Rc
A1/2
Ac
faza rozwojowa 18+28 - dziewczęta / development phase 18+28 - girls
Ryc. 1. Wykres pudełkowy faz rozwoju trzecich zębów trzonowych 18 + 28 dla grupy dziewcząt w wieku 8–18 lat,
wraz z prostą regresji.
Fig. 1. Box-and-whisker plot presenting observed development phases of 18 + 28 teeth in girls aged 8–18 with a regression line.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
254
20
20
19
19
18
18
17
17
16
16
y = 0,7931x + 7,7018
R2 = 0,9716
14
15
14
13
13
12
12
11
11
10
10
9
9
8
8
7
wiek / age
wiek / age
15
7
Ci
Cco
Coc Cr1/2 Cr3/4
Crc
Ri
Cli
R1/4 R1/2 R3/4
Rc
A1/2
Ac
faza rozwojowa 18+28 - chłopcy / development phase 18+28 - boys
20
20
19
19
18
18
17
17
16
16
15
15
14
y = 0,7265x + 8,5579
R2 = 0,97
13
12
14
13
12
11
11
10
10
9
9
8
8
7
Wiek
Wiek
Ryc. 2. Wykres pudełkowy faz rozwoju trzecich zębów trzonowych 18 + 28 dla grupy chłopców w wieku 8–18 lat,
Fig. 2. Box-and-whisker plot presenting observed development phases of 18 + 28 teeth in boys aged 8–18 with a regression line.
7
Ci
Cco
Coc Cr1/2 Cr3/4
Crc
Ri
Cli
R1/4 R1/2 R3/4
Rc
A1/2
Ac
faza rozwojowa 38+48 - dziewczęta / development phase 38+48 - girls
Ryc. 3. Wykres pudełkowy faz rozwoju trzecich zębów trzonowych 38 + 48 dla grupy dziewcząt w wieku 8–18 lat,
Fig. 3. Box-and-whisker plot presenting observed development phases of 38 + 48 teeth in girls aged 8–18 with a regression line.
Dla porównania uzyskanych danych proste regresji
przedstawione na wykresach 1–4 nałożono na siebie (rycina
5). Uzyskane wartości współczynnika R2 dla każdej z badanych
podgrup są bliskie wartości 1, co pozwala na stwierdzenie
bardzo wysokiej wiarygodności linii trendu.
Pokrywające się krzywe korelacji wskazują na brak
statystycznie istotnych różnic w rozwoju zawiązków trzecich
In order to compare the data obtained regression lines
presented in graphs 1-4 were superimposed (figure 5). The
obtained values of the R2 coefficient for each of study
subgroups are close to 1 therefore it is possible to observe
a trend line of extremely high reliability.
Based on overlapping correlation curves it can be concluded
that there are no statistically significant differences with
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
255
zębów trzonowych u dziewcząt i chłopców oraz lokalizacji
braków zawiązków w szczęce i żuchwie. U obu płci szybkość
zmian wzrostu jest porównywalna. Można jednak zauważyć,
że we wcześniejszych latach rozwoju pacjentów
poszczególne fazy rozwoju trzecich zębów trzonowych
występują nieznacznie wcześniej u dziewcząt niż u chłopców.
regard to the development of third molar tooth buds in boys
and girls or the location of missing tooth buds in the maxilla
and the mandible. In both sexes the rate of growth changes
is comparable. However, it can be observed that in early years
of children development individual development phases of
third molars are present slightly earlier in girls than in boys.
20
19
19
18
18
17
17
16
16
15
15
14
y = 0,7545x + 8,088
R2 = 0,956
13
14
13
12
12
11
11
10
10
9
9
8
8
7
wiek / age
wiek / age
20
7
Ci
Cco
Coc
Cr1/2 Cr3/4
Crc
Ri
Cli
R1/4
R1/2
R3/4
Rc
A1/2
Ac
faza rozwojowa 38+48 - chłopcy / development phase 38+48 - boys
Ryc. 4. Wykres pudełkowy faz rozwoju trzecich zębów trzonowych 38 + 48 dla grupy chłopców w wieku 8–18 lat, wraz
z prostą regresji.
Fig. 4. Box-and-whisker plot presenting observed development phases of 38 + 48 teeth in boys aged 8–18 with a regression line.
F:18+28
M:18+28
F:38+48
M:38+48
19
18
17
16
wiek / age
15
14
13
12
11
10
9
8
7
Ci
Cco
Coc
Cr1/2
Cr3/4
Crc
Ri
Cli
R1/4
R1/2
R3/4
Rc
A1/2
Ac
faza rozwoju / development phase
Ryc. 5. Proste regresji faz rozwoju trzecich zębów trzonowych 18 + 28 i 38 + 48 dla grupy dziewcząt (F) i chłopców
(M) w wieku 8–18 lat.
Fig. 5. Regression lines of development phases of 18 + 28 and 38 + 48 teeth in group of girls (F) and boys (M) aged 8–18.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
256
Dyskusja
Discussion
W badanym materiale w grupie młodzieży w wieku 10–18
lat agenezja trzecich zębów trzonowych występowała u 30%
pacjentów (nieznacznie częściej u dziewcząt niż u chłopców).
Natomiast Rozkovcowa i wsp. agenezję ósemek stwierdzili
u 22,5% pacjentów, częściej u chłopców (6). Według badań
Fekonja i wsp. braki trzecich zębów trzonowych występowały
u 6–10% badanych (7), a według badań Bhawendeep i wsp.
agenezja tych zębów dotyczyła aż u 44,8% pacjentów (8).
Badania Kajii i wsp. wykazały, że brak zawiązków
w szczęce występuje częściej niż w żuchwie i jest związany
z przednio-tylnym wymiarem szczęki. Wykluczyli oni
istnienie korelacji między długością żuchwy a agenezją
trzecich zębów trzonowych (1, 9). Tucker i wsp. wykazali
istnienie różnic w kodzie genetycznym dla zębów górnych
i dolnych. Mniejszy odsetek braku trzecich zębów
trzonowych w żuchwie, wcześniejszy termin formowania
się zawiązków zębów dolnych niż górnych, brak korelacji
ich rozwoju z długością żuchwy oraz różnice w podłożu
genetycznym mogą wskazywać pewną niezależność zębów
trzecich trzonowych w żuchwie od ewolucyjnej eliminacji
– w przeciwieństwie do ich odpowiedników w szczęce (10).
Podobne wyniki uzyskał Orhan i wsp. W badanej przez
nich grupie 26% pacjentów nie miało zawiązków w żuchwie
i aż 45% – w szczęce (11). Odwrotne tendencje przedstawiła
w swojej pracy Rozkovcova i wsp. W ich materiale wystąpiła
nieznaczna przewaga braku zawiązków trzecich zębów
trzonowych w żuchwie (6). W przedstawionym przez nas
materiale nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic
między lokalizacją braków zawiązków (14,7% – w szczęce
i 14,4% – w żuchwie).
W badanym materiale podczas oceny faz rozwoju
zawiązków nie stwierdzono także statystycznie istotnej
korelacji między daną fazą rozwoju a płcią i lokalizacją
zawiązka. Podobne wyniki przedstawili w swoich pracach
Orhan i wsp. (11) oraz Olze i wsp. (12). Inne wyniki uzyskali
Bolanos i wsp. (13), Bang-Seob i wsp. (14), Meinl i wsp.
(15) Lee i wsp. (16) Arany i wsp. (17), Bai i wsp. (18) oraz
Zeng i wsp. (19). W swoich materiałach stwierdzili oni
wcześniejszą dojrzałość zawiązków w szczęce oraz
obserwowali fazę zakończonego rozwoju korzenia wcześniej
u pacjentów płci męskiej (13, 14, 15, 20). Wyniki uzyskiwane
przez cytowanych autorów znacznie różnią się między
sobą. Najprawdopodobniej jest to uzależnione między
innymi od wielkości badanej populacji, rasy i strefy
geograficznej, którą zamieszkuje poddana badaniu grupa.
Podsumowanie
1. W badanym materiale nie stwierdzono statystycznie
istotnych różnic między płcią a agenezją trzecich
zębów trzonowych.
In the study material in the group of adolescents aged
10-18 years the agenesis of third molars was present in 30%
of patients (slightly more often in girls than in boys). On the
other hand, Rozkovcowa et al. observed the agenesis of third
molars in 22.5% of patients, and it was more often observed
in boys (6). Based on the studies by Fekonja et al. missing
third molars were present in 6-10% of subjects (7). In the
studies by Bhawendeep et al. the agenesis of these teeth was
present in as many as 44.8% of patients (8).
Based on the studies by Kajii et al. it can be concluded
that missing tooth buds in the maxilla appear more often
than in the mandible and this phenomenon is associated
with the anteroposterior dimension of the maxilla. They
excluded a correlation between the mandible length and the
agenesis of third molars (1, 9). Tucker et al. demonstrated
differences with regard to a genetic code for the upper and
lower teeth. A lower rate of missing third molars in the
mandible, earlier formation of tooth buds of lower teeth
compared to upper teeth, lack of a correlation between their
development with the mandible length and differences with
regard to the genetic background may indicate that third
molars in the mandible are partially independent from
evolutionary elimination, contrary to their counterparts in
the maxilla (10). Similar results were obtained by Orhan et
al. In the group they studied 26% of patients had missing
tooth buds in the mandible and as many as 45% in the maxilla
(11). Contrary tendencies were presented by Rozkovcova
et al. in their paper. In their material missing third molar
tooth buds in the mandible were slightly more predominant
(6). In our material there were no statistically significant
differences between the location of missing tooth buds
(14.7% in the maxilla and 14.4% in the mandible).
With regard to the study material during the assessment
of development phases for tooth buds there were no
statistically significant correlations observed between a given
development phase and sex or location of a tooth bud. Similar
results were presented by Orhan et al. (11) and Olze et al.
(12) in their papers. Other results were observed by Bolanos
et al. (13), Bang-Seob et al. (14), Meinl et al. (15) Lee et al.
(16) Arany et al. (17), Bai et al. (18) and Zeng et al. (19). In
their material they described early maturation of tooth buds
in the maxilla, and observed a phase of complete root
development earlier in male patients (13,14,15,20). The
results obtained by authors quoted are extremely varied. It
is probably associated with the size of a studied population,
race and geographical zone where the studied group lives.
Summary
1. In the study material there were no statistically
significant differences between the sex and the
agenesis of third molars.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
257
2. Na podstawie przeprowadzonych badań nie
stwierdzono statystycznie istotnych różnic między
lokalizacją braków zawiązków a płcią.
3. Analiza statystyczna nie potwierdziła istotnej
korelacji między daną fazą rozwoju a płcią oraz
lokalizacją zawiązka.
2. Based on the tests performed there were no significant
differences between the location of missing tooth
buds and the sex.
3. Based on the statistical analysis there were no
statistically significant correlations observed between
a given development phase and sex and location of
a tooth bud.
Piśmienictwo / References
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Pawłowska E, Szczepańska J. Cechy różnicowe górnych i dolnych
drugich oraz trzecich zębów trzonowych. Czas Stomatol 2008; 61:
608-14.
Dunin-Wilczyńska I. Przewidywanie możliwości wyrznięcia dolnych
zębów mądrości. Praca Doktorska Akademia Medyczna w Lublinie
1996.
Liversidge HM. Timing of human mandibular third molar formation.
Ann Hum Biol 2008; 35: 294-321.
Zawilska A, Koszowski R, Waśkowska J. Ocena budowy oraz
typów retencji zatrzymanych trzecich trzonowców w obrazie
pantomograficznym. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej
w Szczecinie 2007; 53: 169-71.
Nelson SJ, Ash MM. Wheeler’s Dental Anatomy, Physiology, and
Occlusion. Saunder Elsevier 2010; Ninth Edition: 38.
Rozkovcova E, Markova M, Lasik J, Zwarova J. Agenesis of third molars
in young Czech population. Prague Medical Report 2004; 105: 35-52.
Fekonja A. Hypodontia in orthodontically treated children. Eur J
Orthod 2000; 27: 457-60.
Bhawandeep K, Soheyl S. Avaliacao radigrafica de Genese radiolucidez
perirradicular de terceiros Molares em populacao de faixa. Arch Oral
Res 2012; 8: 13-8.
Kajii TS, Sato Y, Kaju S, Suguwara Y, Jada J. Agenesis of third molar
germs depends on sgaittal maxillary jaw dimensions in orthodontic
patients in Japan. Angle Orthod 2003; 74: 337-42.
10. Tucker AS, Sharpe P. Molecular genetics of tooth morphogenesis and
patterning: the right shape in the right place. J Dent Res 1999; 78:
826-34.
11. Orhan K, Ozer L, Orhan A, Dogan S, Paksoy C. Radiographic evaluation
of third molar development in relation to chronological age among
Turkish children and youth. Forensic Sci Int 2007; 165: 46-51.
12. Olze A, Taniguchi M, Schmeling A, Zhu BL, Yamada Y, Meda H,
Geserlick G. Studies on the chronology of third molar mineralization
in a Japanese population. Int J Legal Med 2004; 6: 73-9.
13. Bolanos MV, Moussa H, Manrique MC, Bolanos MJ. Radiographic
evaluation of third molar development in Spanish children and young
people. Forensic Sci Int 2003; 136: 52-7.
14. Bang-Seob L, Young-Sub B, Myung JP, Jong-Hoon C, Chang- Lyuk
Y. Kyupung-Jin S. The chronology of second and third molar
development in Korean and application to forensic age estimation.
Int J Legal Med 2010; 124: 659-65.
15. Meinl A, Tangl S, Huber C, Mauer B, Watzek G. The Chronology of third
molar mineralization in the Austrian population - a contribution to
forensic age estimation. Forensic Sci Int 2007; 169: 161-7.
16. Lee SH, Lee JY, Park HK, Kim YK. Development of third molars in
Korean juveniles and adolescents. Forensic Sci Int 2009; 188: 107-11.
17. Arany S, Iino M, Yoshioka N. Radiographic survey of third molar
development in relation to chronological age among Japanese. J
Forensic Sci Int 2004, 49: 534-8.
18. Bai Y, Mao J, Zhu S, Wei W. Third molar development in relation to
chronologic age in young adults of central China. J Huazhong Univ Sci
Technolog Med Sci 2008; 28: 487-90.
19. Zeng DL, Wu ZL, Cui MY. Chronological age estimation of third molar
mineralization of Han in southern China. Int J Legal Med 2010; 124:
119-23.
20. Prieto JL, Barberia E, Ortega R, Magaña C. Evaluation of chronological
age based on third molar development in the Spanish population. Int
J Legal Med 2005; 119: 349-54.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
258

trzecie zęby trzonowe – zależność miedzy agenezją, stopniem

Transkrypt

Podobne dokumenty

Obecność i stopień rozwoju zawiązków trzecich zębów trzonowych u

Zalecenia po oczyszczaniu i piaskowaniu zębów 1.Nie wolno jeść

ALWAYS