Obecność i stopień rozwoju zawiązków trzecich zębów trzonowych u

Transkrypt

Badania kliniczne / Clinical research
The presence and degree of development of third molar buds in patients aged 8–18 years...
The presence and degree
of development of third molar
buds in patients aged
8–18 years, evaluated
on pantomograms – part 1
Obecność i stopień rozwoju
zawiązków trzecich zębów
trzonowych u dzieci
i młodzieży w wieku 8–18
lat, ocenianych na zdjęciach
pantomograficznych – część 1
Barbara Pietrzak-Bilińska 1 A B C D E F
Małgorzata Bilińska 2 B D E F
Konrad Małkiewicz 3 B D E F
Małgorzata Zadurska 4 A B D E F
Wkład autorów: A Plan badań B Zbieranie danych C Analiza statystyczna D Interpretacja danych
E Redagowanie pracy F Wyszukiwanie piśmiennictwa
Authors’ Contribution: A Study design B Data Collection C Statistical Analysis D Data Interpretation
E Manuscript Preparation F Literature Search
Zakład Ortodoncji, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Departament of Orthodontics, Medical University of Warsaw
Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Ortodoncji Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego
Students’ Scientific Group at Department of Orthodontics, Medical University of Warsaw
1,3,4
2
Streszczenie
Cel pracy. Głównym celem pracy była ocena obecności
zawiązków trzecich zębów trzonowych u pacjentów w wieku
8–18 lat. Cele szczegółowe to ocena procentowa grupy
8–9-latków z obecnością zawiązków trzecich zębów
trzonowych; ocena częstości agenezji trzecich zębów
trzonowych w grupie 10–18-latków; zbadanie korelacji
między stopniem uformowania zawiązków trzecich zębów
Abstract
Aim. To estimate in population of aged 8-18 years children
the presence of the third molars tooth buds. Detailed aims
were: percentage evaluation of their presence in the group
aged 8-9, in the group aged 10-18 years, the assessment of
presence frequency of third molar agenesis, assessment of
the stage of development of the tooth buds, and examine the
correlation between the degree of their formation in relation
dr n. med., adiunkt/DDS, Ph.D. specialist in orthodontics
studentka/student
3
dr n. med., adiunkt/DDS, Ph.D. specialist in orthodontics
4
dr hab. n. med., kierownik Zakładu Ortodoncji/DDS, Ph.D., Associated Professor, Head of the Departament of Orthodontics
1
2
Dane do korespondencji/correspondence address:
Zakład Ortodoncji, Warszawski Uniwersytet Medyczny
ul. Nowogrodzka 59, 02-006 Warszawa
e-mail: [email protected]
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
153
B. Pietrzak-Bilińska, M. Bilińska et al.
trzonowych a wiekiem. Materiał i metody. Badany materiał
stanowiło 500 zdjęć pantomograficznych pacjentów w wieku
8–18 lat, w tym 229 dziewcząt i 271 chłopców. Oceniano na
nich procent dzieci z wrodzonymi brakami zawiązków
trzecich zębów trzonowych oraz fazy rozwoju 1189
zawiązków. Materiał podzielono na dwie podgrupy. Pierwsza
obejmowała zdjęcia pantomograficzne 119 dzieci w wieku
8–9 lat, druga – zdjęcia 381 pacjentów w wieku 10–18 lat.
W pierwszej podgrupie oceniano procent dzieci z obecnością
zawiązków badanych zębów. W drugiej podgrupie
analizowano statystycznie obecność oraz brak badanych
zawiązków. W obu grupach oceniano fazy rozwoju obecnych
zawiązków wg klasyfikacji Moorreesa. Wyniki. W całej
500-osobowej grupie agenezja trzecich zębów trzonowych
wystąpiła u 24% dzieci. W pierwszej podgrupie badane
zawiązki stwierdzono u 59,7% dzieci. W drugiej podgrupie
agenezję trzecich zębów trzonowych stwierdzono w 27, 3%
przypadków. Podsumowanie. Agenezję trzecich zębów
trzonowych stwierdzono u około 24% pacjentów w wieku
8–18 lat. W badanym materiale stwierdzono statystycznie
istotną korelację między wiekiem i fazą rozwoju zawiązków.
(Pietrzak-Bilińska B, Bilińska M, Małkiewicz K, Zadurska
M. Obecność i stopień rozwoju zawiązków trzecich zębów
trzonowych u dzieci i młodzieży w wieku 8–18 lat,
ocenianych na zdjęciach pantomograficznych – część 1.
Forum Ortod 2013; 9: 153-62)
Nadesłano 11.09.2013
Przyjęto do druku 30.09.2013
Słowa kluczowe: agenezja trzecich zębów trzonowych,
formowanie zawiązków, zdjęcie pantomograficzne
Wstęp
Trzecie zęby trzonowe cechują duża zmienność kształtu,
czasu dojrzewania i terminu wyrzynania, często również
zauważa się ich brak. Cechą filogenetyczną uzębienia stałego
u człowieka jest redukcja liczby i wielkości zębów stałych
obserwowana na przykładzie trzecich zębów trzonowych
(1). Za główną przyczynę agenezji zębów mądrości uważa
się zmiany ewolucyjne zachodzące w obrębie narządu żucia,
które są wynikiem adaptacji do zmieniających się potrzeb
czynnościowych. Wielu autorów jest zdania, że istnieją
ewolucyjne tendencje w kierunku eliminowania trzecich
zębów trzonowych z powodu zmniejszania się wymiarów
części twarzowej czaszki. Ten proces dokonuje się w wyniku
działania różnych czynników środowiskowych, biologicznych
i kulturowych (2, 3). Zęby i ich podstawy kostne podlegają
ewolucji, co wyraża się nie tylko zmniejszeniem liczby zębów,
lecz także zmianami wielkości szczęki i żuchwy (4, 5).
Rozpoczęcie formowania się zawiązków trzecich zębów
trzonowych stwierdza się najczęściej między 5. a 10. rokiem
życia. Większość autorów podaje, że w obrazie radiologicznym
są one widoczne między 7. a 12. rokiem życia (2, 6, 7, 8).
Odsetek pacjentów nieposiadających wszystkich czterech
to age. Material and methods. The material of study was
composed of 500 pantomograms of patients aged 8 - 18
years, 229 girls and 271 boys, where percentage of children
without buds and development phases of 1189 buds were
evaluated. Analyzed material was divided into two subgroups.
The first subgroup consisted of 119 children 8-9 years old,
second – 381 patients 10-18 years old. In the first subgroup
were evaluated the % presence of the third molar buds. In
the second subgroup were evaluated the presence or absence
of third molar buds. Identified buds were assessed according
to the Moorrees classification for both subgroups. Results.
In all 500 children group, agenesis was present in 24% of
children. In the first subgroup, 59,7% patients had initial
phases of the third molars. In the second subgroup, agenesis
of third molars was observed in 27,3% patients. Conclusion.
In the group aged 8-18 years, agenesis of third molars was
found in nearly 24% of cases. There was a statistically
significant correlation between age and stage of development
of the bud.
(Pietrzak-Bilińska B, Bilińska M, Małkiewicz K, Zadurska
M. The presence and degree of development of third molar
buds in patients aged 8-18 years, evaluated on
pantomograms – part 1. Orthod Forum 2013; 9: 153-62)
Received 11.09.2013
Accepted 30.09.2013
Key words: agenesis of third molars, tooth formation,
pantomogram
Introduction
Third molars are characteristic in that they present
varied shapes, maturation time, eruption time and lack of
them is also often observed. One of phylogenetic features
of human permanent teeth is quantitative and morphological
reduction of permanent teeth often observed in the case
of third molars (1). Evolutionary changes in the masticatory
apparatus being a result of adaptation to changing functional
needs are considered to be the main cause of the agenesis
of wisdom teeth. Many authors conclude that there are
evolutionary tendencies towards the elimination of third
molars due to reduced dimensions of the facial skeleton as
a result of different environmental, biological and cultural
factors (2, 3). Teeth and their skeletal bases are together
subject to evolution what is expressed not only as a reduced
number of teeth but also as reduced dimensions of the
maxilla and mandible (4, 5). Third molar tooth buds usually
start to form between the age of 5 and 10 years. The majority
of authors state that they are visible between the age of 7
and 12 years in radiological scans (2, 6, 7, 8).
The rate of patients without all four wisdom teeth ranges
from 5% to 27% according to different authors (6, 9, 10,
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
154
zębów mądrości waha się, według różnych autorów, między
5% a 27% (6, 9, 10, 11, 12, 13). Publikowane dane są
niejednorodne i wskazują na zmienność uzyskiwanych
wyników w zależności od badanej populacji.
Wczesne stwierdzenie u pacjenta agenezji trzecich zębów
trzonowych jest istotne między innymi dla lekarzy
ortodontów podczas planowania leczenia ortodontycznego.
Przykładowo – nie podejmiemy decyzji o dystalizacji zębów
trzonowych u pacjentów z dużym stopniem stłoczenia
zębów i małą podstawą kostną, u których stwierdzimy na
zdjęciu rentgenowskim obecne zawiązki trzecich zębów
trzonowych. Obecność zawiązków zębów mądrości może
być także istotna dla pacjentów z wrodzonymi brakami
zawiązków lub też dla tych, którzy utracili ząb w wyniku
urazu, próchnicy, reinkluzji pierwszych zębów trzonowych.
U tych pacjentów mamy możliwość zastosowania
autotransplantacji trzecich zębów trzonowych w miejsce
brakujących lub utraconych. Przedstawione argumenty
skłoniły autorów do zbadania problemu częstości
występowania agenezji trzecich zębów trzonowych wśród
pacjentów leczonych ortodontycznie.
Cel pracy
Celem pracy, prezentowanym w tym artykule, jest ocena
obecności i stopnia rozwoju zawiązków trzecich zębów
trzonowych u pacjentów w wieku 8–18 lat. Cele szczegółowe
to ocena procentowa 8–9-latków z obecnością wczesnych
faz rozwoju zawiązków trzecich zębów trzonowych oraz
ocena częstości agenezji trzecich zębów trzonowych
w grupie 10–18-latków.
W kolejnym artykule zostanie przedstawiona zależność
agenezji trzecich zębów trzonowych od płci, umiejscowienia
braków zawiązków w szczęce i żuchwie oraz korelacja między
fazą rozwoju zawiązków a płcią oraz lokalizacja braków.
Materiał i metody
Badany materiał stanowiło 500 losowo wybranych zdjęć
pantomograficznych pacjentów w wieku 8–18 lat, których
leczono w Zakładzie Ortodoncji Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego. Analizowano wyłącznie zdjęcia
pacjentów z pełnym uzębieniem. Liczbę pacjentów
w poszczególnych przedziałach wiekowych przedstawiono
na rycinie 1. W tej grupie oceniano odsetek dzieci z obecnością
zawiązków badanych zębów. Następnie zebrany materiał
podzielono na dwie podgrupy. Pierwszą stanowiły zdjęcia
pantomograficzne 119 dzieci w wieku 8–9 lat, a drugą –
zdjęcia 381 pacjentów w wieku 10–18 lat. W pierwszej
podgrupie oceniano procent dzieci z początkowymi fazami
rozwoju zawiązków trzecich zębów trzonowych. W drugiej
podgrupie na zdjęciach oceniano obecność zawiązków
trzecich zębów trzonowych w szczęce i żuchwie lub ich brak,
a dla stwierdzonych zawiązków dokonano oceny fazy rozwoju.
11, 12, 13). The published data are heterogeneous and
indicate that results obtained vary depending on a study
population. A decision was made to evaluate the incidence
of the agenesis of third molars using pantomographic
scans of patients aged 8-18 years treated at the Department
of Orthodontics, WUM in Warsaw. Moreover, a correlation
between agenesis and sex, position in the maxilla or
mandible, and a degree of present tooth bud formation
with respect to age and sex was studied.
Aim
The aim of the study was to assess the presence and
the stage of development of third molar tooth buds in
patients aged 8-18. Detailed aims were to assess the
percentage of the study population of 8-9-year-olds with
early phases of third molar tooth bud formation, to assess
the incidence of the agenesis of third molars in a group
of 10-18-year-olds.
In the next article will be presented the correlation of
third molar buds agenesis with sex, and position of lacking
tooth buds in maxilla or mandible to study a correlation
between a degree of their formation and sex, age and
location in the maxilla or mandible.
Material and methods
Study material included 500 randomly selected
pantomographic scans of patients aged 8 – 18 years treated
at the Department of Orthodontics, Warsaw Medical
University (only scans of patients with complete dentures
were analysed). Table 1 and figure 1 present a number of
patients in individual age groups.
Study material was divided into two groups. The first
group included pantomographic scans of 119 children aged
8-9 years, and the other scans of 381 patients aged 10-18
years. In the first group the authors assessed the percentage
of children with early phases of third molar tooth bud
development. In the second group the presence of third
molar tooth buds in the maxilla and mandible or lack of
thereof was evaluated using scans, and if tooth buds were
observed, a development phase was assessed.
The evaluation of a development phase of third molar
tooth buds was performed based on the Moorrees
classification system (14). Figure 2 presents this
classification system.
The obtained results were subject to a statistical analysis.
The results were presented using a box-and-whisker plot.
The plot also presents the values of means for individual
development phases and a regression line with the R2
coefficient was calculated. R2 – a number from between 0
and 1 demonstrating the degree to which estimated trend
values reflect real data. A trend line is the most reliable when
the R2 value is equal or close to 1.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
155
Ocenę fazy rozwoju zawiązków trzecich zębów trzonowych
dokonywano na podstawie klasyfikacji wg Moorreesa (14).
Schemat klasyfikacji przedstawiono na rycinie 2.
Analizie statystycznej poddano zależność fazy rozwoju
zawiązka zęba od wieku. Wyniki przedstawiono w postaci
wykresu pudełkowego (box-and-whisker plot). Na wykres
naniesiono także wartości średnich dla poszczególnych faz
rozwoju i obliczono prostą regresji wraz ze współczynnikiem
R2. Wartość R2 to liczba od 0 do 1, która pokazuje, jak bardzo
szacunkowe wartości dla trendu odpowiadają rzeczywistym
danym. Linia trendu jest najbardziej wiarygodna, gdy wartość
współczynnika R2 jest równa lub bliska 1.
dziewczęta / girls
liczba pacjentów / number of patients
45
chłopcy / boys
brak zawiązków / no germs present
co najmniej jeden zawiązek / at least one germ
40,3%
59,7%
Ryc. 3. Procentowy rozkład liczby dzieci w wieku 8-9 lat
z brakiem wszystkich zawiązków i co najmniej jednym
obecnym zawiązkiem.
Ryc 3. Percentage distribution of children with no germs
and with at least one germ in the group 8-9 years old
children.
40
35
30
25
jest co najmniej jeden zawiązek / at least one germ present
20
brak wszystkich zawiązków / agenesis of all germs
15
6,6%
10
5
0
8
9
10
11
12
13
wiek / age
14
15
16
17
18
93,4%
Ryc. 1. Liczba dziewcząt i chłopców w poszczególnych
przedziałach wiekowych.
Ryc. 1. Number of girls and boys in particular age groups.
Ryc. 4. Procentowy udział osób ze stwierdzonym brakiem wszystkich zawiązków trzecich zębów trzonowych
grupie 10-18 lat.
Ryc. 4. Percentage distribution of persons with all third
molar tooth germs agenesis in group aged 10- 18.
wszystkie zawiązki obecne / all germs present
brak co najmniej jednego zawiązka / without at least one germ
Korona / Crown
Wierzchołek / Apex
27,3%
72,7%
Ryc. 5. Procentowy udział pacjentów ze wszystkimi zawiązkami i brakiem co najmniej jednego zawiązka w
grupie dzieci 10-18 lat.
Ryc. 5. Percentage distribution of persons with all germs
and without one germ in the group aged 10- 18.
Korzeń / Root
Ryc. 2. Schemat klasyfikacji wg Moorreesa.
Ryc. 2. Moorees classification.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
156
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
y = 0,7418x + 8,3959
R2= 0,9751
7
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
wiek / age
wiek / age
Ci Cco Coc Cr1/2 Cr3/4 Crc Ri Cli R1/4 R1/2 R3/4 Rc A1/2 Ac
Faza rozwoju 18+28+38+48 - wszyscy pacjenci/ Development phase 18+28+38+48 - all patients
Ryc. 6. Wykres pudełkowy faz rozwoju trzecich zębów trzonowych 18+28+38-48 dla grupy pacjentów w wieku 8-18
lat wraz z prostą regresji.
Ryc. 6. Box- and- whisker plot presenting observed development phases of 18+28+38+48 teeth for patients aged 8- 18
with a regression line
Wyniki
Analizie poddano zdjęcia pantomograficzne 229 chłopców
i 271 dziewcząt. Średnią wieku wszystkich pacjentów
z przedziału 8–18 lat, u których oceniano zdjęcia
pantomograficzne oraz medianę, przedstawiono w tabeli 1.
Na poddanych analizie zdjęciach pantomograficznych
stwierdzono obecność 1520 zawiązków trzecich zębów
trzonowych i agenezję 480 zawiązków trzecich zębów
trzonowych, co stanowi 24% liczby trzecich zębów trzonowych,
jakie powinny być obecne w badanej grupie. Analizę faz
rozwoju przeprowadzono dla 1189 zębów. W przypadku 331
zębów nie można było dokonać sklasyfikowania fazy rozwoju
zawiązka w związku z nieprawidłowym jego położeniem.
Dalszą analizę materiału przeprowadzono dla dwóch
wcześniej określonych podgrup, których liczebność
przedstawiono w tabelach 2. i 3. W podgrupie pacjentów w wieku
8–9 lat stwierdzono obecność początkowych faz rozwoju 227
zębów (tabela 4.). Analizę faz rozwoju zawiązków trzecich
zębów trzonowych w tej grupie przeprowadzono dla 213 zębów
(14 zawiązków było nie do oceny). W literaturze przyjmuje się,
że początek formowania zawiązków trzecich zębów trzonowych
dokonuje się najczęściej w 10. roku życia. W opisanych badaniach
oceniano także młodszych pacjentów. W grupie przebadanych
119 dzieci w wieku 8–9 lat u 19 dziewcząt i 29 chłopców (co
stanowi 40,3% całej grupy i odpowiednio – 34,0% grupy
dziewcząt i 46,0% grupy chłopców) nie stwierdzono wczesnych
faz formowania się żadnego zawiązka trzecich zębów
Results
An analysis regarded pantomographic scans of a group
of 229 boys and 271 girls. Table 2 presents the mean age
of all patients aged 8-18 years whose pantomographic
scans and medians were evaluated (presented in the table
1). Pantomographic scans analysed demonstrated the
presence of 1520 third molar tooth buds and the agenesis
of 480 third molar tooth buds what corresponds to 24% of
the number of third molars that should be present in this
group. The analysis was conducted for 1189 teeth where it
was possible to evaluate a development phase. In the case
of 331 teeth in a group of 1520 teeth it was not possible to
determine a development phase of a tooth bud (a phase not
possible to be evaluated due to abnormal tooth location).
A further material analysis was performed for two groups
determined previously. The first group included
pantomographic scans of children aged 8-9 years. The
analysis of development phases of third molar tooth buds
in this group was performed for 213 teeth (14 tooth buds
were unassessable). According to the literature the beginning
of third molar tooth bud formation is usually established
at the age of 10 years. In this group there were no early
phases of the formation of any third molar tooth bud in 19
girls and 29 boys. It corresponds to 34.0% of the group of
girls and 46.0% of the group of boys aged 8-9 years,
respectively. The presence of at least one third molar tooth
bud was observed in 59.7% of children aged 8-9 years.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
157
trzonowych. Obecność co najmniej jednego zawiązka trzecich
zębów trzonowych stwierdzono u 59,7% pacjentów (rycina
3.). W kolejnej części badań oceniono fazy rozwoju obecnych
zawiązków trzecich zębów trzonowych. W większości
przypadków występowały początkowe fazy rozwoju zębów
(tabela 5.).
W drugiej podgrupie na zdjęciach pantomograficznych
215 dziewcząt i 166 chłopców (czyli 381 pacjentów łącznie)
u 356 spośród nich stwierdzono obecność co najmniej jednego
zawiązka trzeciego zęba trzonowego (tabela 8.). Natomiast
agenezja wszystkich czterech trzecich zębów trzonowych
wystąpiła u 6,6% pacjentów (rycina 4.). Szczegółowy podział
ze względu na liczbę brakujących zawiązków u dziewcząt
i chłopców ilustrują tabele 6. i 7. Jak wynika z tabel nr 6, 7,
8 agenezję badanych zębów stwierdzono u 65 pacjentek
(30,2% dziewcząt) i u 39 pacjentów (23,5% chłopców).
W całej grupie pacjentów w wieku 10–18 lat agenezja co
najmniej jednego zęba mądrości wystąpiła u 104 osób, co
stanowi 27,3% badanej grupy (rycina 5.). W kolejnym etapie
badań oceniono fazy rozwoju obecnych zawiązków trzecich
zębów trzonowych u pacjentów w wieku 10–18 lat. Wyniki
ilustruje tabela 9. Wyniki oceny statystycznej faz rozwoju
zawiązków zębów w funkcji wieku przedstawiono na rycinie
6. w formie wykresu pudełkowego. Uzyskana prosta regresji
wskazuje na statystycznie istotną zależność poszczególnych
faz rozwoju zawiązka od wieku pacjenta.
Figure 3 presents these data. In the subsequent part of
studies development phases of all third molar tooth buds
in children - boys and girls - aged 8-9 years were evaluated.
Table 5 presents the results.
In the second group using pantomographic scans of 381
patients, 215 girls and 166 boys aged 10-18 years. In the
remaining 356 patients pantomographic scans revealed the
presence of at least one third molar tooth bud. Table 8
presents the results. The agenesis of all four third molars
was observed in 6.6% of the whole group of patients (figure
4). Tables 6 and 7 present a detailed classification of subjects
aged 10-18 years with missing tooth buds in girls and boys.
As it can be concluded from tables 6, 7, 8 the agenesis of
studied teeth in girls was present in 65 female patients
(30.2% of girls) and in 39 male patients (23.5% of boys). In
the whole group of patients aged 10-18 years the agenesis
of third molars was observed in 104 subjects, namely in
27.3% of the whole group aged 10-18 years (figure 5). In
the subsequent part of studies development phases of present
third molar tooth buds were assessed in boys and girls aged
10-18 years. The results are presented in table 9. Results
obtained from the statistical analysis of the development
phase of tooth buds according to age are presented on boxand-whisker plots, figure 6. Obtained regression lines indicate
a statistical significant correlation between phase of tooth
bud development and patient’s age.
Dyskusja
Discussion
W grupie dzieci 8–9-letnich wczesne fazy formowania się
zawiązków stwierdzono u 34% dziewcząt i u 46% chłopców,
co stanowi 59,7% całej grupy. Orhan i wsp. podają, że w grupie
przebadanej przez ich zespół 65,2% miało wszystkie zawiązki
(15). Jest to wynik wysoki. Thevissen i wsp. podają, że
u żadnego pacjenta poniżej 9. roku życia nie stwierdzili
wczesnych faz formowania zawiązków (16). Natomiast Orhan
i wsp. obserwowali u dzieci w wieku 7 lat obecność krypt
kostnych dla trzecich zębów trzonowych w obrębie żuchwy
w 2,4%, a w obrębie szczęki – w 1,3% przypadków (15).
Uzamis i wsp. stwierdzili w szczęce początek formowania
się zawiązków około 8. roku, a w żuchwie – około 7. roku
życia (17). Bolanos i wsp. zaobserwowali początki formowania
zębów u dzieci w wieku około 6. lat (18). Jak widać
publikowane dane są niejednorodne i zależą między innymi
od badanej populacji. W związku z tym, że większość autorów
stwierdza obecność zawiązków trzecich zębów trzonowych
od około 10. roku życia, obecność agenezji tych zębów badano
u pacjentów w wieku 10–18 lat. W tej grupie agenezję
wszystkich czterech zębów trzecich trzonowych stwierdzono
u 6,6% badanej grupy. Natomiast agenezję co najmniej jednego
zawiązka stwierdzono u 27,3% grupy – u 23,5% chłopców
i 30,2% dziewcząt. Przewaga braku zawiązków trzecich zębów
trzonowych u dziewcząt była niewielka i nieistotna
statystycznie. Podobne wyniki uzyskał Bolanos (18).
In the group of children aged 8-9 years early phases
of the formation of tooth buds were observed in 34% of
girls and 46% of boys, namely in 59.7% of the whole
group. Orhan et al. state that in a group they examined
65.2% of subjects had all tooth buds (15). It is a high
value. Thevissen et al. state that they did not observe
early phases of the tooth bud formation in any patient
below 9 years of age (16). On the other hand, Orhan et
al. in children aged 7 years observed the presence of
crypts for third molars in the mandible in 2.4%, and in
the maxilla in 1.3% of cases (15). Uzamis et al. observed
that the beginning of tooth bud formation in the maxilla
starts at approximately 8 years of age, and 7 years of age
in the case of the mandible (17). Bolanos et al. observed
the beginning of tooth formation in children aged
approximately 6 years (18). As it can be observed,
published data are heterogeneous and among others,
depend on a studied population. With regard to the fact
that the majority of authors observe the presence of
third molar tooth buds starting at approximately 10
years of age, the presence of agenesis of these teeth was
studied in patients aged 10-18 years. In this group the
agenesis of at least one third molar tooth bud was observed
in 27.3% of the group - in 23.5% of boys and 30.2% of girls.
Predominance of missing third molar tooth buds in girls
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
158
W badanym materiale brak wszystkich 4 zawiązków
stwierdzono u 6,6% dzieci . Orhan i wsp. braki wszystkich
czterech zawiązków stwierdził u 14,2% populacji (15). Del
Rosario i wsp. agenezję ósemek w badanej grupie stwierdzili
u 32,4% (19), Morales i wsp. – u 35% (20), Rozkovcowa i wsp.
– u 22,5%, z przewagą u chłopców (21), Fekonja i wsp. –
u 6–10% badanych (9), Bergman – u 18–19% (9), a Bhawendeep
i wsp. – aż u 44,8% (22).
Podczas oceny faz rozwoju zawiązków stwierdzono
statystycznie istotną zależność między wiekiem a fazą rozwoju
zawiązka. Podobne wyniki przedstawili w swoich pracach
Orhan i wsp. (15) oraz Olze i wsp. (23). Wyniki uzyskiwane
przez cytowanych autorów znacznie różnią się między sobą.
Najprawdopodobniej jest to uzależnione między innymi od
wielkości badanej populacji, rasy i strefy geograficznej, którą
zamieszkuje poddana badaniu grupa.
was small and statistically insignificant. Similar results were
obtained by Bolanos (18).
In the studied material missing all 4 tooth buds were
observed in 6.6% of children. Orhan et al. observed lack of
all four tooth buds in 14.2% of the population (15). Del
Rosario et al. demonstrated the agenesis of wisdom teeth in
the studied group in 32.4% (19), Morales et al. in 35% (20),
Rozkovcowa et al. in 22.5%, more in boys (21), Fekonja et
al. in 6-10% of subjects (9), Bergman in 18-19% (9), and
Bhawendeep et al. in as many as 44.8% (22).
During the assessment of development phases for tooth
buds was observed a statistically significant correlation
between the age and a development phase of a tooth bud.
Similar results were presented by Orhan et al. (15) and Olze
et al. (23) in their papers. As it can be observed, results
obtained by different authors vary among themselves on
many occasions. It is probably associated with the size of
a studied population, race and geographical zone where the
studied group lives.
Tab. 1. Średnia wieku i mediana dla wszystkich pacjentów z przedziału 8–18 lat.
Tab. 1. The age average and median for all patients aged 8–12.
Tab. 3. Liczebność dziewcząt i chłopców w grupie 1018–latków.
Tab.3. The number of girls and boys in group aged 10-18.
Średni wiek/
Average age
Mediana/Median
Dla wszystkich
pacjentów/
For all patients
13,234
13,17
Dla dziewcząt/
For girls
13,173
12,92
Dla chłopców/
For boys
13,306
13,33
Tab. 2. Liczebność dziewcząt i chłopców w grupie 8-9–
latków.
Tab. 2. Number of girls and boys in group aged 8-9.
Wiek/Age
Dziewczęta/
Girls
Chłopcy/
Boys
Razem/Total
8
31
44
75
9
25
19
44
Razem/Total
56
63
119
Wiek/Age
Dziewczęta/
Girls
Chłopcy/
Boys
Razem/Total
10
25
13
38
11
29
17
46
12
26
14
40
13
25
12
37
14
20
20
40
15
20
22
42
16
25
16
41
17
12
26
38
18
33
26
59
215
166
381
Razem/Total
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
159
Tab. 4. Liczba stwierdzonych zawiązków trzecich zębów
trzonowych u dziewcząt i chłopców w grupie wiekowej
8-9 lat.
Tab. 4. The number of tooth germs assessed in group of
girls and boys ages 8-9.
Wiek/Age
Dziewczęta/
Girls
Chłopcy/
Boys
Razem/Total
8
60
68
128
9
55
44
99
Razem/Total
115
112
227
Razem/Total
Korona/ Crown
38
cco
42
coc
52
cr1/2
49
cr3/4
13
crc
0
Brak zawiązków
u dziewcząt:
Tooth germ agenesis
in girls:
4
3
2
1
Razem/
Total
10
4
0
4
4
12
11
5
0
4
1
10
12
4
1
5
1
11
13
2
0
1
2
5
14
2
0
0
4
6
15
0
1
0
5
6
16
0
0
0
5
5
17
0
0
1
1
2
18
0
0
1
7
8
Razem/Total
17
2
16
30
65
Wiek/Age
Tab. 5. Fazy rozwoju zawiązków wszystkich trzecich zębów
trzonowych u dzieci – dziewcząt i chłopców - w wieku 8-9 lat.
Tab. 5. Phases of development of all third molar germs in
girls and boys aged 8-9.
ci
Tab. 6 . Liczba dziewcząt z agenezją zawiązków w grupie
wiekowej 10-18 lat.
Tab. 6. The number of girls with third molar germs agenesis
in group aged 10-18.
Tab. 7. Liczba chłopców z agenezją zawiązków w grupie wiekowej 10-18 lat.
Tab. 7. The number of boys with third molar germs agenesis in group aged 10-18.
Brak zawiązków
u chłopców:
Tooth germ agenesis
in boys
Korzeń/Root
4
3
2
1
Razem/
Total
10
2
1
3
0
6
11
4
1
0
3
8
12
0
0
2
0
2
Wiek/Age
ri
4
cli
5
r1/4
4
r1/2
3
13
1
0
1
1
3
r3/4
0
14
0
0
0
0
0
rc
0
15
1
0
1
3
5
16
0
0
1
1
2
17
0
1
3
2
6
18
0
2
2
3
7
Razem/Total
8
5
13
13
39
Wierzchołek/Apex
a1/2
0
ac
0
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
160
Tab. 8. Liczba pacjentów z agenezją zawiązków w grupie
10-18 lat.
Tab. 8. The number of patients with third molar tooth
germs agenesis in group aged 10-18.
Brak zawiązków
u dzieci ogółem:
Tooth germ agenesis
in all patients
4
3
2
1
Tab. 9. Fazy rozwoju zawiązków wszystkich trzecich zębów
trzonowych u pacjentów w wieku 10-18 lat.
Tab. 9. Phases of development of all third molar tooth germs in
group of patients aged 10-18.
Razem/Total
Razem/
Total
Korona/ Crown
ci
7
cco
46
coc
44
cr1/2
67
cr3/4
117
crc
15
Wiek/Age
10
6
1
7
4
18
11
9
1
4
4
18
12
4
1
7
1
13
13
3
0
2
3
8
14
2
0
0
4
6
15
1
1
1
8
11
16
0
0
1
6
7
17
0
1
4
3
8
18
0
2
3
10
15
Razem/Total
25
7
29
43
104
Korzeń/Root
ri
130
cli
135
r1/4
99
r1/2
155
r3/4
242
rc
47
Wierzchołek/Apex
Podsumowanie
1. W grupie 8–18-latków agenezja trzecich zębów
trzonowych wystąpiła u 24% dzieci.
2. W podgrupie 8–9-latków wczesne fazy rozwoju
zawiązków trzecich zębów trzonowych stwierdzono
u około 60% dzieci.
3. W podgrupie 10–18-latków agenezja zawiązków
trzecich zębów trzonowych wystąpiła u około 30%
pacjentów.
4. W badanym materiale stwierdzono statystycznie istotną
korelację między wiekiem i fazą rozwoju zawiązka.
a1/2
86
ac
2
Summary
1. In a group of 8-18-year-olds third molar agenesis was
observed in 24% of children.
2. In a group of 8-9-year-olds early development phases
of third molar tooth buds were observed in 60%
of children.
3. In a group of 10-18-year-olds the agenesis of third
molar tooth buds was observed in 30% of cases.
4. In the studied material a statistically significant
correlation between the age and a development phase
of a tooth bud was observed.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
161
Piśmienictwo / References
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Łasiński W. Anatomia głowy dla stomatologów. PZWL, Warszawa
1993; 136-40.
Pawłowska E, Szczepańska J. Cechy różnicowe górnych i dolnych
drugich oraz trzecich zębów trzonowych. Czas Stomatol 2008; 61: 9,
608-14.
Silvestri AR, Singh J. The unresolved problem of the third molar. JADA
2003; 134: 450-5.
Biedziak B. Etiologia i występowanie agenezji zębów – przegląd
piśmiennictwa. Dent Med Probl 2004; 41: 531-5.
Vastradis H. The genetics of human tooth agenesis: New discoveries
for understanding dental anomalies. Am J Orthod Dentofac Orthop
2000; 117: 650-6.
Dunin-Wilczyńska I. Przewidywanie możliwości wyrznięcia dolnych
zębów mądrości. Praca doktorska, Akademia Medyczna w Lublinie,
1996.
Liversidge HM. Timing of human mandibular third molar formation.
Ann Hum Biol 2008; 35: 294-321.
Zawilska A, Koszowski R, Waśkowska J. Ocena budowy oraz
typów retencji zatrzymanych trzecich trzonowców w obrazie
pantomograficznym. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w
Szczecinie 2007; 53: Suppl 3, 169-71.
Fekonja A. Hypodontia in orthodontically treated children. Eur J
Orthod 2000; 27: 457-60.
10. Mostowska A, Trzeciak W. Molekularne podłoże wrodzonego braku
zawiązków zębów stałych – na podstawie piśmiennictwa. Czas
Stomatol 2006; 59: 110-17.
11. Niedzielska I, Drugacz J. Rola trzecich zębów trzonowych w
stłoczeniu trzeciorzędowym – przegląd piśmiennictwa. Porad
Stomatol 2004; 9: 4-6.
13. Bergman J. Wisdom T. Teeth (Third Molars) vestiges of Human
Evolution. TJ Arch 1998; 12: 6-9.
14. Nelson SJ, Ash MM. Wheeler’s Dental Anatomy, Physiology, and
Occlusion. Saunder Elsevier 2010: 38.
15. Orhan K, Ozer L, Orhan A, Dogan S, Paksoy C. Radiographic evaluation
of third molar development in relation to hronological age among
Turkish children and youth. Forensic Sci Int 2007; 165: 46-51.
16. Thevissen PW, Kaur J, Willems G. Human age estimation combining
third molar and skeletal development. Int J Legal Med 2012; 126:
285-92.
17. Uzamis M, Kansu O, Taner TU, Alpar R. Radiographic evaluation of
third molar development in a group of Turkish children. ASDC J Dent
Child 2000; 67: 136-41.
18. Bolanos MV, Moussa H, Manrique MC, Bolanos MJ. Radiographic
evaluation of third molar development in Spanish children and young
people. Forensic Sci Int 2003; 136: 52-7.
19. Del Rosario L, Gonzales N. Etapas de formation y calcification del
tercer molar. Rev Adm 1990; 47: 112-7.
20. MoralesI, Julio P, Simoe RJ, Matos E, Afonso A, Magalhaes T.
Chronological age estimation based on third molar development in a
Portuguese population. Int J Legal Med 2011; 125: 235-43.
21. Rozkovcova E, Markova M, Lasik J, Zwarova J. Agenesis of third molars
in young Czech population. Prague Medical Report 2004; 105: 35-52.
22. Bhawandeep K, Soheyl S. Avaliacao radigrafica de Genese radiolucidez
perirradicular de terceiros Molares em populacao de faixa. Arch Oral
Res 2012; 8:13-8.
23. Olze A, Taniguchi M, Schmeling A, Zhu BL, Yamada Y, Meda H,
Geserlick G. Studies on the chronology of third molar mineralization
in a Japanese population. Int J Legal Med 2004; 6: 73-9.
12. Makacewicz S, Bielicka B, Barzyk M. Wielospecjalistyczne problemy
kliniczne u pacjenta z agenezją zębów w aspekcie uzyskania estetyki
uśmiechu. Opis przypadku. Prot Stomatol 2009; 59: 33-7.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
162

Obecność i stopień rozwoju zawiązków trzecich zębów trzonowych u

Transkrypt

Podobne dokumenty

trzecie zęby trzonowe – zależność miedzy agenezją, stopniem

Zalecenia po oczyszczaniu i piaskowaniu zębów 1.Nie wolno jeść