Opiniowanie sądowo-lekarskie w sprawach przeciwko
Transkrypt
Opiniowanie sądowo-lekarskie w sprawach przeciwko
Prace POGLĄDOWE Marcinkowski JT i wsp. Opiniowanie sądowo-lekarskie w sprawach przeciwko towarzystwom ubezpieczeniowym w kwestii ... 67 Opiniowanie sądowo-lekarskie w sprawach przeciwko towarzystwom ubezpieczeniowym w kwestii: czy zmarły był sprawcą czynu zabronionego? Court-doctor opinions in cases against insurance companies in cases whether the deceased was or not the perpetrator a prohibited act Jerzy T. Marcinkowski *1/, Aneta Klimberg 1/, Tadeusz Kaczmarek 2/ 1/ 2/ Katedra Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Pile Streszczenie Summary Bardzo istotnym i budzącym wiele wątpliwości problemem jest ocena, czy sprawca wypadku komunikacyjnego, w którym sam poniósł śmierć, był sprawcą czynu zabronionego. The evaluation whether the perpetrator of an accident, in which he/ she got killed, was the cause of a prohibited act, is a very important problem arising lot of doubts. Ma to zasadnicze znaczenie w sprawach odmowy przez towarzystwa ubezpieczeniowe wypłaty odszkodowania z tytułu śmierci współmałżonka w wypadku samochodowym – jeśliby zmarły był sprawcą czynu zabronionego, to ubezpieczyciel ma prawo do odmowy wypłaty odszkodowania. It is a crucial meaning in cases where insurance companies refuse indemnifying for the death of a spouse in a car accident – if the spouse was the perpetrator of a prohibited act, therefore the insurer has the right to refuse to make amends. W pracy przedstawiono 2 przypadki ilustrujące tego rodzaju problemy orzecznicze. Materiał badawczy stanowiły akta sądowe, spośród których wybrano przypadki ilustrujące tematykę poruszoną w pracy. The work describes 2 cases with such certification problems. The research material consisted of court acts among which those pertinent to the topic were chosen. Key words: road accident, cause of an accident, indemnity Słowa kluczowe: wypadek komunikacyjny, sprawca wypadku, odszkodowanie © Orzecznictwo Lekarskie 2009, 6(1): 67-68 Adres do korespondencji / Address for correspondence www.ol.21net.pl Jerzy T. Marcinkowski Katedra Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, ul. Rokietnicka 5c, 60-806 Poznań tel. (0-61) 854-73-89, 0-603-223-198, e-mail: [email protected] Nadesłano: 09.03.2009 Zakwalifikowano do druku: 25.05.2009 Istotną kwestią w sprawach dotyczących wypadków komunikacyjnych, w których kierowca zmarł na miejscu wypadku, jest odpowiedź na pytanie: czy zmarły ponosi winę za wypadek samochodowy? Opiniowanie w kwestii: czy zmarły był sprawcą czynu zabronionego ma zasadnicze znaczenie w sprawach odmowy przez towarzystwa ubezpieczeniowe wypłaty odszkodowania z tytułu śmierci współmałżonka w wypadku samochodowym. Jeśliby zmarły był sprawcą czynu zabronionego, to ubezpieczyciel ma prawo do odmowy wypłaty odszkodowania. Przedstawienie tej problematyki z zakresu orzecznictwa lekarskiego obrano za cel pracy. Materiał badawczy stanowiły akta sądowe przesłane z obszaru całego kraju do: 1. Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu oraz 2. pierwszego autora pracy – w latach 1983-2007 celem sporządzenia opinii sądowo-lekarskich, spośród których wybrano 2 przypadki ilustrujące tematykę poruszoną w pracy. * Autor pracy jest stałym biegłym sądowym Sądu Okręgowego w Poznaniu w dziedzinie neurologii od 1983 r. współpracującym z Zakładem Medycyny Sądowej UM w Poznaniu. Towarzystwo ubezpieczeniowe odmówiło wypłaty odszkodowania wdowie powołując się na postanowienie Prokuratora, który postawił zarzut Przykład 1 68 przestępstwa mężowi – kierowcy (art. 177 § 2 k.k.), jednak śledztwo zostało umorzone z powodu jego śmierci (art. 17 § l pkt 5 k.p.k.). Ponadto z protokołu sekcji zwłok nie wynikało, by kierowca ten w momencie wypadku doznał zawału serca. Zmarły kierował samochodem osobowym wioząc siostrę, jej córkę i syna. Nagle zjechał na przeciwległy pas ruchu i uderzył w jadący prawidłowo z naprzeciwka samochód ciężarowy. W wyniku przedmiotowego zdarzenia kierowca samochodu osobowego poniósł śmierć na miejscu. Z powodu licznych obrażeń nie można było jednoznacznie stwierdzić ani wykluczyć, iż przyczyną wypadku było zasłabnięcie ww. podczas prowadzenia pojazdu. Z zeznań pasażerów samochodu, którym kierował zmarły wynika, iż taka sytuacja miała miejsce i jest ona bardzo prawdopodobna, ponieważ tuż przed zdarzeniem poczuł się słabo i odpiął on pasy bezpieczeństwa. W chwili zdarzenia nie był pod wpływem alkoholu. W przedmiotowym zdarzeniu obrażeń ciała doznali również pasażerowie samochodu, ale ich obrażenia nie skutkowały rozstrojem zdrowia i prawidłowych funkcji organizmu na okres trwający powyżej 7 dni. Dokonując analizy prawnokarnej poczynionej w toku śledztwa, stwierdzono, że czyn będący przedmiotem postępowania nie może być oceniony jako relewantny z punktu widzenia art. 177 § l i 2 k.k. typującego występek wypadku komunikacyjnego. Wskazać bowiem należy, że do realizacji znamion tego występku konieczne naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu pozostawało w związku przyczynowo-skutkowym ze spowodowaniem obrażeń skutkujących naruszeniem czynności narządu ciała lub rozstrojem zdrowia. Niezbędne przy tym jest, by obrażeń tych doznała osoba inna niż sprawca oraz by obrażenia te skutkowały naruszeniem czynności narządu ciała lub rozstrojem zdrowia trwającym dłużej niż 7 dni albo śmiercią. Ponieważ obrażenia, których doznali pasażerowie, nie spowodowały u tych osób naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia trwających dłużej niż 7 dni, stąd przedmiotowy czyn nie wypełniał Orzecznictwo Lekarskie 2009, 6(1): 67-68 znamion czynu zabronionego. Dlatego stosownie do art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. postanowiono umorzyć śledztwo. Reasumując, kierowca był niewinny a wdowa miała prawo ubiegać się o odszkodowanie. Przykład 2 Kierowca samochodu osobowego, lat 77, w odległości około 200 m przed znakiem drogowym „stop” stracił panowanie nad pojazdem: jego pojazd wyraźnie zwalniając i zjeżdżając na przeciwległy pas ruchu nie zatrzymał się przed znakiem „stop”, po przejechaniu którego doszło do kolizji z innym samochodem osobowym kierowanym przez 57-letnią kobietę, która doznała urazu głowy z następowym wstrząśnieniem mózgu. W opinii biegłego rozstrój zdrowia u tej kobiety trwał dłużej niż 7 dni. Towarzystwo ubezpieczeniowe początkowo odmówiło wypłaty odszkodowania wdowie po 77-letniemu kierowcy, powołując się na postanowienie Prokuratora, który postawił zarzut przestępstwa mężowi (art. 177 § 2 k.k.). Zarzut ten został jednak cofnięty po kilku miesiącach – po drobiazgowym badaniu histopatologicznym mięśnia sercowego. Ostatecznie stwierdzono bowiem rozległy, świeży zawał mięśnia sercowego. Kierowca ten z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością stracił przytomność dojeżdżając do znaku „stop”. Podsumowanie Opiniowanie w kwestii czy zmarły był sprawcą czynu zabronionego, ma zasadnicze znaczenie w sprawach odmowy przez towarzystwa ubezpieczeniowe wypłaty odszkodowania z tytułu śmierci współmałżonka w wypadku samochodowym. Przedstawione 2 przypadki, ilustrują tego rodzaju problemy orzecznicze i prawne. W obu przypadkach rozstrzygała opinia lekarza. W pierwszym dotyczyła ona oceny skutków wypadku u osób uczestniczących w zdarzeniu, którego sprawca zmarł. Natomiast w drugim ustalenia powodu wypadku w postaci nagłego zachorowania przez sprawcę.