Izolacja w procesie budowy domu

Izolacja w procesie budowy domu
W procesie budowy domu izolacja jest relatywnie tania, a jej wcześniejsze zaplanowanie i
właściwe wykonanie przyniesie właścicielom największe korzyści. O tym jak prawidłowo i
kiedy zaplanować ocieplenie domu oraz czym się kierować, wybierając materiały do izolacji
fundamentów i podłóg, opowiada Energooszczędnym 4 kątom Henryk Kwapisz, dyrektor
relacji instytucjonalnych w ISOVER Saint-Gobain.
Energooszczędne 4 kąty: Czy izolacja fundamentów i podłóg ma duże znaczenie z punktu
widzenia energooszczędności budynków?
Henryk Kwapisz: Izolacja fundamentów i podłóg spełnia taką samą funkcję jak ocieplenie ścian czy
dachów – w ten sposób ograniczane są pewne straty energii. Ciężko jednak generalnie określić jak
dużo ciepła ucieka z domu przez podłogę, ponieważ zależy to od typu i wielkości budynku. Średnio
ocenia się, że w ten sposób może być tracone ok. 10% energii.
Jednak termin „termoizolacja" jest kojarzony przede wszystkim z ocieplaniem ścian.
Dlaczego?
Ściany izoluje się przede wszystkim dlatego, że jest to rozwiązanie najłatwiejsze z punktu widzenia
technicznego. Renowacja często ogranicza się właśnie do ocieplenia ścian i wymiany okien, ponieważ
tego typu prace najłatwiej jest nam wykonać. Dodatkowa izolacja dachu, podłogi czy wymiana
wentylacji jest już sporym wyzwaniem technicznym.
Ponad to, co też trzeba jednoznacznie przyznać, w Polsce termomodernizacji są poddawane głównie
budynki z tzw. wielkiej płyty. W przypadku tego typu budownictwa znaczna część ciepła jest tracona
właśnie przez ściany zewnętrzne, ponieważ są to obiekty o relatywnie małej powierzchni w stosunku
do kubatury. Powierzchnia ścian rzeczywiście przeważa, dlatego występują tam największe straty
energii. Natomiast w przypadku domów jednorodzinnych utrata ciepła przez dach czy ściany jest
porównywalna.
Zatem jeśli chcemy poprawić izolację domu jednorodzinnego, to na jakie elementy
powinniśmy zwracać szczególną uwagę?
Tak naprawdę przy remoncie powinniśmy uwzględnić wszystkie elementy, które powodują straty
energii. Jednoznacznie zalecamy, aby do renowacji domów podchodzić w sposób kompleksowy.
Szczególnie w Polsce, gdzie dotychczasowe przepisy nie wymagały zbyt wiele, jeśli chodzi o
efektywność energetyczną budynków, co obecnie się szczęśliwie poprawia. Termoizolacji nie
powinno się zatem traktować wybiórczo. Oczywiście już sama wymiana okien da nam pewne korzyści,
ale najlepsze rezultaty osiągniemy, jeżeli podczas renowacji domu weźmiemy pod uwagę wszystkie
elementy. Jednak, żeby być w tej kwestii w pełni rzetelnym, to do najistotniejszych prac dotyczących
poprawy efektywności energetycznej, należy zwiększenie izolacji dachu i ścian, wymiana okien,
zamiana wentylacji grawitacyjnej na mechaniczną i dopiero w dalszej kolejności poprawa
izolacyjności cieplnej podłóg i fundamentów.
A jeśli te wszystkie decyzje związane z budową domu są jeszcze przed nami, to kiedy
powinniśmy zacząć zastanawiać się nad doborem izolacji?
Jeśli dopiero planujemy budowę domu, to decyzje odnośnie zastosowania izolacji powinniśmy
podejmować jeszcze na etapie projektu, wybiegając jakby kilka kroków naprzód, ponieważ później
jest trudno dokonać poprawek i są one bardzo kosztowne. Przykładowo, zaizolowane fundamenty
obsypujemy gruntem, a więc późniejsze ich doizolowanie wiązać się będzie z koniecznością
odkopywania, a co za tym idzie, z dodatkowym kosztem. Ocieplanie od wewnątrz nie jest
rozwiązaniem zalecanym w warunkach polskich. Podobnie jest np. z podłogą — późniejsze zmiany
zastosowanej izolacji będą trudne do wykonania technicznie i kosztowne.
Wśród cech charakteryzujących budownictwo energooszczędne często pojawia się
sformułowanie „prawidłowa izolacja budynku". Jak należy je rozumieć?
Najprostszą zasadą prawidłowo zaplanowanej i wykonanej izolacji, którą zresztą zawsze podaje
Instytut Domów Pasywnych w Darmstadt, jest ciągłość. Właścicielowi budynku najłatwiej sprawdzić
jak powinna zostać zamontowana izolacja, gdy patrząc na przekrój architektoniczny, wykona obrys
domu, nie odrywając przy tym długopisu od kartki. Mówiąc w uproszczeniu, najważniejsze jest, aby
izolacja nie miała przerw.
Prawidłowe ocieplenie budynku musi być także zgodne z obowiązującym prawem. Przepisy
zobowiązują nas do tego, aby izolacyjność cieplna przegród nie była gorsza niż jakaś określona
wartość. W związku z tym izolacja musi mieć odpowiednią grubość, a tak naprawdę to opór cieplny
(R), który jest funkcją dwóch parametrów (grubości izolacji i współczynnika przewodzenia ciepła —
lambda). Im niższy współczynnik lambda lub im większa grubość, tym większy jest opór cieplny, czyli
z perspektywy efektywności energetycznej jest lepiej. Z jednej strony mamy tu ściśle określone
przepisy, z drugiej strony zaś wybór, nazwijmy go inwestorki, ponieważ zawsze możemy iść o krok
dalej.
A na jakie jeszcze parametry warto zwracać uwagę, wybierając materiały do izolacji
fundamentów i podłóg?
Cechą materiałów izolacyjnych szczególnie istotną w przypadku podłóg na gruncie oraz ścian
fundamentowych jest nienasiąkliwość. Planując wykonanie ocieplenia, musimy zatem uwzględnić
m.in. cechy gruntu, na jakim ma powstać dom oraz poziom wód gruntowych i dopiero na tej
podstawie wybrać odpowiednie materiały izolacyjne.
Kolejnym parametrem, który jest bardzo istotny, jeśli chodzi o podłogi na gruncie i ściany
fundamentowe, jest odporność, czyli wytrzymałość na ściskanie. Jest to szczególnie ważne w
przypadku podłóg na gruncie, ponieważ izolacja nie może zacząć się uginać, co groziłoby nawet
zawaleniem się domu lub chociażby pękaniem posadzki.
Oczywiście jest jeszcze szereg innych parametrów, które należy uwzględnić, wybierając materiały
izolacyjne, jednak są to już kwestie bardzo techniczne, które najlepiej konsultować bezpośrednio z
projektantem. Natomiast to co także jest istotne, a konsumenci rzadko zwracają na to uwagę, to
posiadanie przez produkty wykorzystywane przy budowie lub renowacji tzw. deklaracji
środowiskowych. Ponieważ kwestie te są szeroko omawiane w Unii Europejskiej, także w Polsce
coraz więcej mówi się o tym, że każdy produkt powinien mieć oceniony swój wpływ na środowisko –
od momentu wydobycia surowców, poprzez jego produkcję aż do momentu utylizacji jako odpadu.
Jeśli budując lub remontując dom, użyjemy produktów, które mniej niekorzystnie wpływają na
środowisko, to oczywiście lepiej. Warto zatem pytać także o kwestie środowiskowe. Tego typu
informacje są póki co może mało popularne, jednak ich uzyskanie już teraz jest możliwe.
Czy takie informacje znajdziemy na opakowaniach materiałów stosowanych do izolacji
budynków?
Na razie jeszcze nie i to jest właśnie jedna z bolączek. W tej chwili producenci nie mają takiego
obowiązku, jednak myślę, że wkrótce się to zmieni, ponieważ w Europie jest silna presja w kierunku
stosowania produktów, które w mniejszym stopniu oddziaływają na środowisko. Także konsumenci
coraz większą uwagę zwracają na oznaczenia dostępne na opakowaniach produktów. Nauczyliśmy
się chociażby patrzeć na to czy papier pochodzi z recyklingu. Z produktami budowlanymi na pewno
też tak będzie, ale to wymaga jeszcze trochę czasu.
Obecnie każdy produkt izolacyjny musi mieć podany na etykiecie opór cieplny (R). Jeśli zatem mamy
do wyboru kilka materiałów izolacyjnych, to łatwo możemy je porównać – ten, który ma największy
opór cieplny będzie najlepszy. Musimy oczywiście pamiętać także o przeznaczeniu danego produktu.
Bez względu na to czy to jest wyrób z wełny mineralnej, ze styropianu, czy z jakiegokolwiek innego
materiału izolacyjnego to właśnie, chociażby wspomniana już, wytrzymałość na ściskanie będzie
miała znaczenie i nie każdy produkt będzie nadawał się do izolacji podłogi czy fundamentów. Jednak
tego typu informacje znajdziemy już na opakowaniach.
Wybór odpowiedniego materiału izolacyjnego to jedna sprawa, druga to sposób, w jaki
prawidłowo zaplanować i wykonać izolację. Jakie są zatem główne zasady dotyczące
izolowania fundamentów i podłóg?
Jeśli mówimy o izolacji fundamentów i podłóg, to musimy brać pod uwagę dwa typy budynków,
ponieważ w Polsce wznosi się zarówno budynki podpiwniczone, jak i niepodpiwniczone. Zatem mamy
albo podłogę położoną bezpośrednio na gruncie w przypadku budynków niepodpiwniczonych, albo
podłogę, która znajduje się nad piwnicą, czyli zagłębioną częścią budynku.
W przypadku budynków podpiwniczonych istotne jest zaizolowanie ścian fundamentowych, aby
ciepło z takiego obiektu nie uciekało do gruntu. Jeśli chodzi o budynki niepodpiwniczone, to w
zasadzie izolujemy podłogę i kawałek fundamentów. Aby sprostać wymaganiom wynikającym z
przepisów dotyczących warunków technicznych, wystarczy zaizolować pewien pas podłogi na styku z
gruntem — średnio metr poniżej poziomu terenu. Rekomendujemy jednak, aby stosować ocieplenie
na całej wysokości ścian fundamentowych i ścian piwnic, co pozwoli nam w większym stopniu
ograniczyć straty ciepła, a każda zaoszczędzona kWh przyniesie nam przecież zyski. W przypadku
izolacji poziomej również rekomendujemy, aby podłogę na gruncie zaizolować na całej powierzchni.
Planując budowę domu, warto mieć na uwadze, że izolacja, jeśli chodzi o całkowity koszt budowy,
stanowi niewielki odsetek (ok. 3%). W związku z tym inwestycja w nieco lepsze ocieplenie na pewno
dość szybko się zwróci, a jak wspominałem, odkładanie takiej decyzji na później będzie w przypadku
renowacji budynku znacznie bardziej kosztowne i skomplikowane.
A jakie błędy są najczęściej popełniane przy projektowaniu lub wykonywaniu izolacji
fundamentów i podłóg?
W przypadku nowych budynków błędy popełniane są najczęściej już na etapie projektowym. Niestety
izolacja bardzo często jest traktowana jako jakiś dodatek do konstrukcji budynku czy do jego estetyki.
Zasadniczo na etapie wstępnym nikt nie myśli o tym, w jaki sposób prawidłowo wykonać ocieplenie
domu. A praktycznie powinno się to planować już kiedy budynek jest konstruowany, ponieważ potem
pewnych połączeń w izolacji nie da się dokonać, jeśli zawczasu się tego właściwie nie przemyśli.
Powszechnym błędem jest zatem brak ciągłości izolacji.
Poza tym często izolacja układana jest w sposób niechlujny, co później wpływa na jej zdolności w
zakresie ograniczenia strat ciepła. To jest szczególnie widoczne w przypadku ścian zewnętrznych. W
przypadku podłóg jest zresztą podobnie, po prostu tego tak łatwo nie zobaczymy.
Często popełniane błędy związane są także z niewłaściwym doborem materiałów. Odnoszę wrażenie,
że izolacja jest traktowana trochę tak, jakby wszystkie materiały były takie same, a przecież nie
każdy produkt nadaje się do ocieplenia danego elementu konstrukcyjnego. Do izolacji np. podłogi czy
do fundamentów trzeba zastosować stworzony w tym celu produkt. Oczywiście powinien on być
relatywnie efektywny kosztowo, ale niekoniecznie najtańszy.
Aby ustrzec się przed błędami dotyczącymi wyboru materiałów, nie należy bazować tylko na wiedzy
wykonawców. Warto samemu poszukać informacji na ten temat i zwrócić uwagę na etykiety i
parametry, o których wcześniej wspominałem.
Czy pewne technologie budowy samych fundamentów są wskazane dla domów
energooszczędnych lub pasywnych?
Stosując tradycyjne fundamenty, musimy liczyć się z tym, że izolacja będzie w różnych miejscach
przerwana. Tworzyć się będą zatem mostki cieplne, czyli miejsca, gdzie występować będą
niekontrolowane straty ciepła. Z punktu widzenia ekonomicznego nie wpłyną one może znacząco na
nasz dom — będziemy zużywać o ok. 1-2% więcej energii. Jednak tego typu mostki mogą powodować
wykraplanie się pary wodnej, a co za tym idzie powstawanie pleśni, co już oznacza nie tylko
problemy estetyczne, ale wręcz kłopoty zdrowotne. Płyta fundamentowa rozwiązuje ten problem,
zatem rzeczywiście jest to technologia absolutnie zalecana. Dzięki płycie fundamentowej jesteśmy w
stanie zapewnić ciągłość izolacji, dlatego że pozioma izolacja połączy się z pionową.
A czy planując izolację fundamentów czy podłóg musimy brać pod uwagę rozprowadzenie
instalacji?
Oczywiście. Ma to zasadnicze znaczenie np. w przypadku ogrzewania podłogowego. Wyobraźmy
sobie strop pomiędzy nieogrzewaną piwnicą a pokojem na paterze. W tym przypadku zainstalowane
ogrzewanie podłogowe powinno zasadniczo oddawać ciepło do pokoju, a nie do znajdującej się
poniżej piwnicy. Zatem jeśli do ocieplenia pomiędzy piwnicą a pomieszczeniem mieszkalnym
zastosujemy materiał o wyższym oporze cieplnym, to mniej ciepła będzie uciekało do nieogrzewanej
piwnicy, a więcej pozostanie na piętrze. Zastosowanie gorszego materiału to nie tylko marnowanie
energii, ale także możliwość niepotrzebnego ogrzewania pomieszczenia, które chcielibyśmy
pozostawić chłodne (np. jeśli poniżej mamy piwniczkę przeznaczoną na przechowywanie produktów
spożywczych). Izolacje powinniśmy więc bezwzględnie przemyśleć i to oczywiście przed podjęciem
kroków dotyczących prowadzenia np. ogrzewania podłogowego.
Jak ważna jest właściwa izolacja cieplna z punktu widzenia poprawy efektywności
energetycznej polskiego budownictwa?
Izolacja jest najistotniejsza. W przypadku nowych budynków sprawa jest dość prosta – od początku
należy je prawidłowo wykonywać, dążąc w kierunku standardu budownictwa prawie
zeroenergetycznego. Pamiętajmy, że w procesie budowy domu ocieplenie jest inwestycją relatywnie
tanią. W związku z czym dołożenie ekstra kilku centymetrów izolacji nie podniesie nam zasadniczo
kosztów, natomiast późniejsze zmiany będą już mniej nieopłacalne.
Jednak problemem jeśli chodzi o zużycie energii w sektorze budownictwa, a co za tym idzie emisję
dwutlenku węgla, pyłów i innych zanieczyszczeń, są w Polsce głównie budynki już istniejące. Ich
renowacja jest zagadnieniem daleko bardziej skomplikowanym, nad którym poważnie powinniśmy
się zastanowić. W tej chwili powstają już inicjatywy mające na celu przygotowanie długookresowego
planu działań, który pozwoliłby ograniczyć zużycie energii przez wszystkie budynki. Moim zdaniem
dobre przemyślenie izolacji i właściwe zaizolowanie budynków to jest warunek absolutnie
podstawowy, żeby dojść w Polsce do efektywności energetycznej.
Dziękuję za rozmowę.
Wywiad przeprowadziła Anna Dąbrowska.
ChronmyKlimat.pl
Energooszczędne 4 kąty
KONTAKT
Energooszczędne 4 kąty
E-mail: [email protected]
WWW: www.chronmyklimat.pl/4katy
Tel: +48 22 851 04 02
Adres:
Nabielaka 15 lok 1
00-743 Warszawa