Program Usuwania Azbestu i Wyrobów Zawierających Azbest z
Transkrypt
Program Usuwania Azbestu i Wyrobów Zawierających Azbest z
Program Usuwania Azbestu i Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy Miedzichowo na lata 2007 – 2012 z perspektywą do roku 2032 Europejskie Towarzystwo Ekorozwoju Adres do korespondencji: Tel. www. ete.org.pl Program Usuwania Azbestu i Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy Miedzichowo na lata 2007 – 2012 z perspektywą do roku 2032 Zleceniodawca: Urząd Gminy Miedzichowo Wykonawca: Europejskie Towarzystwo Ekorozwoju Zespół autorski: Katarzyna Jauksz Kamila Kaczmarek Krzysztof Kmieć Anna Zbierska Poznań, wrzesień 2007 r. 2 Spis treści 1. WSTĘP...........................................................................................................................................................................4 2. INFORMACJE O AZBEŚCIE I WYROBACH ZAWIERAJĄCYCH AZBEST ....................................................4 3. SZKODLIWOŚĆ AZBESTU DLA ZDROWIA LUDZKIEGO................................................................................6 4. PROCEDURY DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA Z WYROBAMI I ODPADAMI ZAWIERAJĄCYMI AZBEST..7 5. PODSTAWA PRAWNA.................................................................................................................................................8 5.1. WYKAZ USTAW DOTYCZĄCYCH BEZPIECZNEGO POSTĘPOWANIA I OCHRONY PRZED AZBESTEM ORAZ MATERIAŁAMI ZAWIERAJĄCYMI AZBEST: ................................................................................................................................................8 5.2. WYKAZ ROZPORZĄDZEŃ DOTYCZĄCYCH BEZPIECZNEGO POSTĘPOWANIA I OCHRONY PRZED AZBESTEM ORAZ MATERIAŁAMI ZAWIERAJĄCYMI AZBEST: .........................................................................................................................9 6. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST...........................................................................................................................................................................11 6.1. PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST STOSOWANYCH NA TERYTORIUM POLSKI ...12 7. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST...........................................................................................................................................................................13 7.1. PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY MIEDZICHOWO ...........................................................................13 8. INWENTARYZACJA ILOŚCI AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST NA TERENIE GMINY MIEDZICHOWO ............................................................................................................................................13 9. KIERUNKI DZIAŁAŃ ORAZ ZADANIA SŁUŻĄCE REALIZACJI PROGRAMU USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY MIEDZICHOWO ...........................................17 10. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ...................................................................................................................................18 10.1. BANK OCHRONY ŚRODOWISKA (BOŚ) .................................................................................................................19 10.2. WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ (WFOŚIGW)....................................20 10.3 POWIATOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ (PFOŚIGW) ........................................21 11. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ ..........................................................................................................22 12. PROPOZYCJE DZIAŁAŃ WSPOMAGAJĄCE USUWANIE AZBESTU Z TERENU GMINY MIEDZICHOWO ...........................................................................................................................................................24 13. BIBLIOGRAFIA.......................................................................................................................................................25 14. ZAŁĄCZNIKI ...........................................................................................................................................................25 3 1. Wstęp Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 roku zakazuje produkcji, obrotu oraz wprowadzania na polski obszar celny azbestu oraz wyrobów zawierających azbest. Sejm RP przyjął jako docelowy termin usunięcia azbestu i wyrobów azbestowych rok 2032. Tak długi okres realizacji tego zadania związany jest z powszechnym występowaniem wyrobów zawierających azbest i wysokimi kosztami jego likwidacji. Stworzenie „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Miedzichowo” ma pomóc w realizacji tego zadania na poziomie lokalnym i przyspieszyć ten proces. Dla realizacji niniejszego Programu zostały określone dwa główne cele: • Oczyszczenie terenu gminy Miedzichowo z azbestu oraz usunięcie stosowanych od wielu lat wyrobów zawierających azbest, co przyczyni się do wyeliminowania negatywnych skutków zdrowotnych u mieszkańców; • Poprawa stanu środowiska przez sukcesywną likwidację wyrobów zawierających azbest z terenu gminy; Ilekroć w Programie Usuwania Azbestu i Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy Miedzichowo jest mowa o azbeście, oznacza to azbest i wyroby zawierające azbest zgodnie z Ustawą z dnia 19 czerwca 1997 roku . 2. Informacje o azbeście i wyrobach zawierających azbest Azbest jest to grupa, będących naturalnym składnikiem skorupy ziemskiej, minerałów krzemianowych występujących pod postacią włókien. Włókna te cechuje wysoka elastyczność, odporność na wysokie i niskie temperatury oraz działanie substancji żrących, a także znikoma rozpuszczalność w wodzie i niskie przewodnictwo cieplne. Dzięki posiadanym właściwościom, azbest znalazł szerokie zastosowanie w przemyśle w postaci blisko 5 000 różnych wyrobów. 85% całkowitego zużycia surowca pochłonął przemysł materiałów budowlanych i budownictwo. Nazwą „minerały azbestowe” określa się grupę minerałów o długich, elastycznych włóknach umożliwiającą ich tkanie. Z 6 takich związków w handlu powszechnie stosowane są trzy: • Krokidolit - „azbest niebieski” - należący do grupy amfiboli, najbardziej szkodliwy, rakotwórczy i mutagenny - najwcześniej wycofany z użytkowania w latach 80 - tych, 4 • Amosyt - „azbest brązowy” - należący do grupy amfiboli, o szkodliwości pośredniej między krokidolitem i chryzotylem, nie spotykany w wyrobach produkcji polskiej, stosowany w wyrobach europy zachodniej, często w formie tynków i natrysków ogniochronnych, • Chryzotyl - „azbest biały” - przedstawiciel grupy serpentynu, - najczęściej z azbestów stosowany w produkcji wyrobów azbestowo - cementowych oraz popularnych wyrobów tkanych i przędz termoizolacyjnych. Ze względu na gęstość objętościową, zawartość i charakter spoiwa wiążącego włókna, wyroby zawierające azbest dzieli się na dwa rodzaje: • Wyroby twarde zawierają do 25% azbestu, ich gęstość objętościowa jest większa niż 1 000 kg/m3. Włókna wyrobów twardych są zespolone spoiwem o wysokich parametrach mechanicznych. Charakteryzują się wysoką odpornością na uszkodzenia mechaniczne. W przypadku naruszenia ich struktury emisja włókien jest względnie niewielka. • Wyroby miękkie zawierają powyżej 25% azbestu, a ich gęstość objętościowa jest mniejsza niż 1 000 kg/m3. Wyroby te są mało odporne na jakiekolwiek uszkodzenia. W przypadku naruszenia ich struktury kruszą się emitując do otoczenia duże ilości włókien surowca stwarzając zagrożenie dla zdrowia ludzi. Szczególnie niebezpieczne są prace z tymi wyrobami zwłaszcza w pomieszczeniach zamkniętych. Należy stosować odzież ochronną, procedury minimalizujące pylenie oraz zasady hermetyzacji. W Polsce w okresie ostatnich stu lat azbest był szeroko wykorzystywany do wytwarzania wyrobów budowlanych – płyt dachowych i elewacyjnych. W tym okresie znajdował także mniejsze zastosowanie w produkcji rur, kształtek do kanałów wentylacyjnych, instalacyjnych i innych. Szacuje się, że po roku 1945 do Polski importowano 2 miliony ton azbestu. Wyroby azbestowe stosowane w produkcji na terenie Polski: • Azbestowo-cementowych płyt dachowych – płaskich typu „karo” i falistych, • Azbestowo-cementowych płyt okładzinowych, • Rur instalacji wodociągowych, kanalizacyjnych oraz centralnego ogrzewania, • Izolacji natryskiwanych, stanowiących izolację ognioochronną i akustyczną w obiektach użyteczności publicznej, • Sprzęgieł i hamulców do wind, • Ognioodpornych kocy, 5 • Zbiorników na wodę, • Kabin sanitarnych, • Podokienników, • Wyrobów hydroizolacyjnych (papy dachowe, lepiki asfaltowe i inne). Azbest wykorzystywano również do wytwarzania: • Farb, pokostów, smarów i kleju, • Kurtyn teatralnych i ekranów kinowych, • Termoutwardzalnych tworzyw sztucznych, • Płytek i wykładzin podłogowych, • Kuchenek, piecyków elektrycznych i gazowych, • Suszarek do włosów, • Różnego rodzaju opiekaczy, • Siatek azbestowych. 3. Szkodliwość azbestu dla zdrowia ludzkiego Azbest ma wiele właściwości, które sprawiły, że stał się on powszechnie używany w codziennym życiu. Należą do nich między innymi dźwiękochłonność, odporność na rozciąganie i działanie czynników chemicznych oraz znikome przewodnictwo cieplne. Wszystkie rodzaje azbestu znajdują się na liście czynników rakotwórczych stanowiącej załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 11.09.1996 r. Dz. U. nr 121, Poz. 571. „w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki”. Jest on także zaliczany do dziesięciu najgroźniejszych substancji zanieczyszczających na ziemi. Jego szkodliwe działanie następuje, gdy włókna azbestowe dostaną się do układu oddechowego, bowiem ryzyko wchłaniania azbestu poprzez układ pokarmowy jest znikome. Wyroby azbestowe będące w dobrym stanie technicznym nie stanowią istotnego zagrożenia dla zdrowia człowieka. Szkodliwość materiałów zawierających azbest pojawia się w momencie ich uszkodzenia, obróbki mechanicznej, upływu czasu czy działania czynników atmosferycznych oraz innych sytuacji. W wyniku tych uszkodzeń mogą uwalniać się włókna azbestowe, które przedostają się do układu oddechowego człowieka. Na szkodliwość azbestu i typ patologii ma wpływ rodzaj azbestu, wymiary tworzących go włókien i ich stężenie oraz czas narażenia na ich działanie. 6 Biologiczna agresywność azbestu jest zależna od penetracji włókien i ich ilości w dolnej części układu oddechowego, a także od cech fizycznych i aerodynamicznych. Największe znaczenie ma średnica włókien, która decyduje o ich lokalizacji w układzie oddechowym człowieka. Włókna cienkie, o średnicy poniżej 3 mikrometrów są łatwiej przenoszone i dostają się do dolnych partii dróg oddechowych. Włókna grube, których średnica jest większa od 5 mikrometrów zatrzymują się w górnych odcinkach dróg oddechowych. Dla człowieka jednak największa zagrożenie stanowią włókna respirabilne, czyli takie, które do pęcherzyków płucnych dostają się z wdychanym powietrzem i mogą penetrować tkankę płucną. Ich grubość jest mniejsza od 3 mikrometrów, są dłuższe od 5 mikrometrów, a stosunek długości włókna do jego grubości nie jest mniejszy niż 3:1. W związku z tym, że włókna azbestu chryzotylowego są zatrzymywane w górnych odcinkach układu oddechowego, a tym samym są skuteczniej usuwane z płuc, stanowią mniejsze zagrożenie niż kontakt z igłowatymi włóknami azbestu amfibolowego, który niesie ze sobą ryzyko zdrowotne. Jednak w związku z niebezpieczeństwem zachorowania na raka płuc należy wszystkie typy azbestu traktować jako powodujące takie samo ryzyko zachorowalności. W narażeniu na pył azbestowy można wyróżnić ekspozycję zawodową, parazawodową i środowiskową. Różnią się one długością trwania narażenia, wielkością stężeń włókien i ich rozmiarami, a przede wszystkim skutkami dla zdrowia i ryzykiem wystąpienia nowotworów złośliwych Narażenie zawodowe na pył azbestowy może powodować ryzyko wystąpienia następujących chorób: pylicy azbestowej (azbestozy), łagodnych zmian opłucnych, raka płuc (nowotwór złośliwy powodowany przez azbest), międzybłonniaków opłucnej i otrzewnej (nowotwory o wysokiej złośliwości). Ekspozycja parazawodowa i środowiskowa na pył azbestowy przyczynia się głównie do występowania międzybłonniaków opłucnej, a także może powodować wzrost ryzyka zachorowalności na raka płuc. 4. Procedury dotyczące postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest Problematyka bezpiecznego postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest została uszeregowana w bloku tematycznym obejmującym łącznie 6 procedur. Źródłem informacji na ich temat jest opracowanie pt. „Azbest – Informator”. 7 Grupa I. – Procedury obowiązujące właścicieli i zarządzających obiektami, instalacjami i urządzeniami zawierającymi azbest lub wyroby zawierające azbest. • Procedura 1 – dotycząca obowiązków w czasie użytkowania obiektów, instalacji i urządzeń. • Procedura 2 – dotycząca obowiązków przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest. Grupa II. – Procedury obowiązujące wykonawców prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest – wytwórców odpadów niebezpiecznych. • Procedura 3 – dotycząca postępowania przy pracach przygotowawczych do usunięcia wyrobów zawierających azbest. • Procedura 4 – dotycząca prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest – wytwarzaniu odpadów niebezpiecznych, wraz z oczyszczaniem obiektu (terenu) instalacji. Grupa III. – Procedura obowiązująca prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów niebezpiecznych zawierających azbest. • Procedura 5 – dotycząca przygotowania i transportu odpadów niebezpiecznych zawierających azbest. Grupa IV. – Procedura obowiązująca zarządzających składowiskami odpadów niebezpiecznych zawierających azbest. • Procedura 6 – dotycząca składowania odpadów na składowisku przeznaczonym do wyłącznego składowania odpadów zawierających azbest lub innym, spełniającym odpowiednie warunki techniczne. 5. Podstawa prawna Ustawą z dnia 19 czerwca 1997r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. 1997. Nr 101, poz. 628) wprowadzono na terenie Polski zakaz produkcji, handlu oraz stosowania wyrobów zawierających azbest. Wszystkie kwestie związane z postępowaniem i usuwaniem azbestu zostały zapisane w 8 ustawach i 21 rozporządzeniach: 5.1. Wykaz ustaw dotyczących bezpiecznego postępowania i ochrony przed azbestem oraz materiałami zawierającymi azbest: 1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 89, poz. 414, tekst jednolity z 2003 r. Nr 80, poz.718); 8 2. Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 1998 Nr 101, poz. 628); 3. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, z późn. zm.); 4. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628,z późn. zm.); 5. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.); 6. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085, z późn. zm..); 7. Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671); 8. Ustawa z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 7, poz. 78, z 2003 r.). 5.2. Wykaz rozporządzeń dotyczących bezpiecznego postępowania i ochrony przed azbestem oraz materiałami zawierającymi azbest: 1. Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996 r. w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielonych przez materiały budowlane, urządzenia i elementy wyposażenia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi (M.P. Nr 19, poz. 231); 2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 11 września 1996 r. w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na czynniki (Dz. U. Nr 121, poz. 571); 3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 kwietnia 1998 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. Nr 45, poz. 280); 4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 1998 r. w sprawie sposobów bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 138, poz. 895); 5. Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie dopuszczenia wyrobów zawierających 9 azbest do produkcji lub wprowadzania na polski obszar celny (z 1998 r. Dz. U. Nr 44, poz. 268, z 1999 r. Nr 25, poz. 222, z 2000 r. Nr 15, poz. 188, z 2001 r. Nr 10, poz. 77, z 2002 r. Nr 1, poz. 11 i z 2003 r. Nr 5, poz. 50); 6. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206); 7. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 152, poz. 1736); 8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych (Dz. U. Nr 152, poz. 1737); 9. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 161, poz.1335); 10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzaju przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 179, poz. 1490); 11. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2002 r. w sprawie sposobu przedkładania wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 175, poz. 1439); 12. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nie selektywny (Dz. U. Nr 191, poz. 1595); 13. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833); 14. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U z 2003 r Nr 1, poz. 12); 10 15. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu i sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220, poz. 1858); 16. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 236, poz. 1986); 17. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie kursów dokształcających dla kierowców pojazdów przewożących towary niebezpieczne (Dz. U. Nr 236, poz. 1987); 18. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie świadectwa dopuszczenia pojazdu do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 237, poz. 2011); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61, poz. 549); 20. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r w sprawie informacji dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz. 1126); 21. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876). 11 6. Uwarunkowania zewnętrzne usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest 6.1. Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski Dopełnieniem powyższych aktów prawnych dotyczących wyrobów zawierających azbest jest przyjęty przez Radę Ministrów 14 maja 2002 roku „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”. Celem programu jest: • spowodowanie oczyszczenia terytorium Polski z azbestu oraz usunięcie stosowanych od wielu lat wyrobów zawierających azbest, • wyeliminowanie negatywnych skutków zdrowotnych u mieszkańców Polski spowodowanych azbestem oraz ustalenie koniecznych do tego uwarunkowań, • spowodowanie sukcesywnej likwidacji oddziaływania azbestu na środowisko i doprowadzenie, w określonym horyzoncie czasowym, do spełnienia wymogów ochrony środowiska, • stworzenie odpowiednich warunków do wdrożenia przepisów prawnych oraz norm postępowania z wyrobami zawierającymi azbest stosowanych w Unii Europejskiej. W realizacji „Programu...” zwracać się będzie uwagę na obszary, w których azbest musi być usuwany lub unieszkodliwiany. Obszary te dotyczą: • stopniowej eliminacji dopuszczonych do produkcji i stosowania wyrobów zawierających azbest na podstawie delegacji zawartej w ustawie z dnia 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, • ograniczania uciążliwości wyrobów użytkowanych od dawna, • unieszkodliwiania wyrobów zawierających azbest, których stan techniczny nie pozwala na dalsze użytkowanie, • budowy składowisk odpadów azbestowych oraz ich zabezpieczaniu przed powtórnym skażeniem środowiska azbestem, • unieszkodliwiania odpadów azbestowych znajdujących się na drogach i placach należących do podmiotów gospodarczych i innych jednostek, w tym jednostek samorządu terytorialnego. Interdyscyplinarność „Programu...” powoduje konieczność koordynacji wszystkich jednostek i instytucji przedmiotowo odpowiedzialnych za realizację poszczególnych zadań lub pośrednio biorących udział w ich realizacji. Dlatego też zadania przewidziane „Programem...” będą realizowane na trzech poziomach: • centralnym – Rada Ministrów, minister właściwy do spraw gospodarki i w strukturze ministerstwa Główny Koordynator „Programu...”, 12 • wojewódzkim – wojewoda, samorząd województwa, • lokalnym – samorząd powiatowy, samorząd gminny. Zadania samorządu gminnego podzielono na dwie grupy: zadania Wójta i rady gminy. Do zadań Wójta należy: • uwzględnianie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest w gminnych planach gospodarki odpadami, • współpraca z lokalnymi mediami celem rozpowszechniania informacji dotyczących zagrożeń powodowanych przez azbest oraz wyroby z azbestem, • przygotowywanie wykazów obiektów zawierających azbest oraz rejonów występującego narażenia na ekspozycję azbestu, • przygotowywanie rocznych sprawozdań finansowych z realizacji zadań „Programu...”. Do zadań rady gminy należy: • przyjmowanie rocznych sprawozdań finansowych Wójta z realizacji zadań „Programu...”. 7. Uwarunkowania wewnętrzne usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest 7.1. Program Gospodarki Odpadami dla Gminy Miedzichowo W Gminnym Programie Gospodarki Odpadami dla Gminy Miedzichowo znajduje się wiele informacji dotyczących wyrobów azbestowych. Zostały przedstawione podstawowe właściwości azbestu oraz jego szkodliwość. Program mówi także o obowiązkach posiadaczy bądź zarządców obiektów zawierających wyroby azbestowe, a także firm specjalizujących się w ich usuwaniu. Program Gospodarki Odpadami zakładał także realizację następujących zadań: • Przygotowanie wykazu obiektów zawierających azbest oraz opracowanie programu usuwania odpadów zawierających azbest na terenie gminy, • Nadzór nad prawidłowością realizacji zadań i sposobami postępowania z odpadami zawierającymi azbest na terenie Gminy. 13 8. Inwentaryzacja ilości azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Miedzichowo Od 2006 roku w Gminie Miedzichowo prowadzony jest monitoring ilości wyrobów azbestowych znajdujących się na jej terenie. Informacje na ten temat zbierane są metodą ankietową. Wzór ankiety znajduje się w załączniku nr 1. Do gminy wpłynęło 169 ankiet, w tym: 85 ankiet w 2006 roku oraz 84 ankiety w 2007 roku. Z tego 37 osób złożyło ankiety zarówno w 2006, jak i w 2007 roku. Łącznie zebrano ankiety od 132 właścicieli obiektów zawierających wyroby azbestowe (Załącznik 2). Zdecydowanie najwięcej ankiet wpłynęło z miejscowości Bolewice (ponad 53%), Miedzichowo (12,1%) i Bolewicko (9,8%). Nie uzyskano informacji na temat wyrobów zawierających azbest z 6 miejscowości, natomiast z pozostałych wpłynęło łącznie 25% zebranych ankiet (Tabela nr 1). W dwóch przypadkach nie określono dokładnie lokalizacji azbestu. Tabela nr 1. Ilość ankiet, która wpłynęła z poszczególnych miejscowości gminy Miedzichowo w latach 2006 – 2007 Ilość Ilość ankiet, które gospodarstw Lp. Miejscowość wpłynęły z danej w danej miejscowości miejscowości1 1 Błaki 0 11 2 Bolewice 70 536 3 Bolewicko 14 24 4 Grudna 6 60 5 Jabłonka Stara 6 48 6 Lewiczynek 0 27 7 Lubień 0 14 8 Łęczno 2 31 9 Miedzichowo 16 153 10 Pąchy 1 19 11 Piotry 1 26 12 Prądówka 4 39 13 Sępolno 1 6 14 Silna Nowa 0 24 15 Stary Folwark 1 23 16 SzklarkaTrzcielska 4 6 17 Toczeń 1 13 18 Węgielnia 0 19 19 Zachodzko 3 33 20 Zawada 0 9 2 21 Inne 2 Suma 132 1 121 1 2 Procent [%] 0,00 13,06 58,33 10,00 12,50 0,00 0,00 6,45 10,46 5,26 3,85 10,26 16,67 0,00 4,35 66,67 7,69 0,00 9,09 0,00 11,78 wg punktów adresowych Ilość ankiet, w których nie podano lokalizacji wyrobów azbestowych 14 W wyniku przeprowadzonych badań inwentaryzacyjnych stwierdzono obecność 22 688,31 m2 wyrobów azbestowych. Są to głównie pokrycia dachowe budynków gospodarczych (56% ankiet). W blisko 10% ankiet stwierdzono obecność wyrobów azbestowych na budynkach mieszkalnych, a w 9% zarówno na budynkach gospodarczych jak i mieszkalnych. W 98,5% azbest występuje w formie płyt falistych azbestowo-cementowych dla budownictwa. Pozostałe to: płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie oraz inne wyroby zawierające azbest oddzielnie niewymienione. Ankiety wypełniane w 2007 roku zawierają dodatkowo część dotyczącą oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest, zgodną z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. W części ankiet brakowało jednak odpowiedzi na więcej niż połowę pytań i przez to niemożliwe było obiektywne określenia stopnia pilności dla tych obiektów. Poprawnie3 wypełniono 47,6% ankiet z 2007 roku. Wyniki zestawiono w tabeli nr 2. Tabela nr 2. Ilość obiektów zawierających azbest i wyroby azbestowe w poszczególnych stopniach pilności Stopień pilności I II III Ilość ankiet poprawnie wypełnionych o danym stopniu pilności %4 Szt. Przedziały punktów Wymiana lub naprawa > 65 29 34,5 35 – 60 7 8,3 < 35 4 4,8 wymagana bezzwłocznie Ponowna ocena wymagana w czasie do 1 roku Ponowna ocena w terminie do 5 lat Należy zauważyć, że brak odpowiedzi nawet na jedno pytanie może zmienić kwalifikację danego obiektu do odpowiedniego stopnia pilności. Dlatego bardzo ważna jest dokładność i skrupulatność w wypełnianiu ankiet. Powoduje to również, że metoda ankietowa nie daje pełnego poglądu na ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest. Niemniej jednak obiekty zakwalifikowane do I stopnia pilności wymagają bezzwłocznej wymiany lub naprawy niezależnie od tego, czy w ankiecie udzielono odpowiedzi na wszystkie pytania. W pozostałych przypadkach należy sprawdzić poprawność wypełnienia ankiet i następnie podjąć 3 Udzielono odpowiedzi na minimum 4 pytania z 7 15 odpowiednie działania. Bardzo ważnym kryterium dotyczącym określenia stanu wyrobów zawierających azbest jest czas ich użytkowania. Dla płyt azbestowo-cementowych został on określony w badaniach laboratoryjnych i polowych, prowadzonych przez różne jednostki badawcze w Europie, na 30 lat. Zarówno ankiety z 2006, jak i z 2007 roku zawierały pytanie o czas założenia i długość użytkowania wyrobów azbestowych. Odpowiedzi uzyskane na te pytania zestawiono w tabeli nr 3. Tabela nr 3. Ilość i długość użytkowania wyrobów azbestowych w gminie Miedzichowo Ilość wyrobów zawierających azbest Ilość azbestu [%] [m2] 7 649,56 33,72 Czas użytkowania wyrobów azbestowych [lat] > 30 21 – 30 6 255,51 27,57 11 – 20 6 491,00 28,61 < 10 1 898,00 8,37 Nie udzielono odpowiedzi 394,24 1,74 Suma 22 688,31 100 Na terenie gminy Miedzichowo, jedna trzecia dotychczas zinwentaryzowanego azbestu jest użytkowana od ponad 30 lat i powinna zostać usunięta niezwłocznie. Ponad połowa wyrobów zawierających azbest określonych w ankietach złożonych w Urzędzie Gminy do 2007 roku, przekroczy czas eksploatacji określony na 30 lat, przed upływem 2032 roku. Trzeba, więc stale kontrolować ich stan techniczny i sukcesywnie usuwać, zanim dojdzie do poważnych uszkodzeń, które mogą negatywnie wpływać na stan zdrowotny ludzi. Można wydzielić trzy grupy wyrobów azbestowych, które powinny zostać usunięte niezwłocznie. Do pierwszej z nich zaliczono te, które zostały zakwalifikowane do I stopnia pilności i jednocześnie są użytkowane dłużej niż 30 lat. Do drugiej grupy zaliczono obiekty z wyrobami azbestowymi zakwalifikowanymi do I stopnia pilności niezależnie od czasu ich użytkowania. Stwarzają one największe zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi ze względu największe prawdopodobieństwo emisji szkodliwych włókien. Trzecią grupę stanowią obiekty, na których wyroby zawierające azbest są użytkowane od ponad 30 lat, jednak ich stan techniczny pozwolił na zakwalifikowanie ich do niższych stopni pilności lub w ogóle nie został określony. W takim 4 Procent liczony z ilości ankiet wypełnionych w 2007 roku 16 wypadku należy uzupełnić brakujące dane i podjąć odpowiednie działania. W tabeli nr 4 zestawiono informacje o ilości wyrobów azbestowych, które należy usunąć w pierwszej kolejności z uwzględnieniem podziału na poszczególne grupy. Z 22 688,31 m2 wyrobów azbestowych ponad 46% należy usunąć bezzwłocznie. Tabela nr 4. Wyroby azbestowe, które powinny niezwłocznie zostać usunięte z terenu gminy Miedzichowo Grupa Ilość wyrobów zawierających azbest [m2] % z całkowitej ilości azbestu określonej w ankietach % złożonych ankiet 2 020,00 8,90 6,80 2 861,49 12,61 15,20 5 629,56 24,81 13,60 Użytkowane dłużej niż 30 lat oraz I stopień pilności I stopień pilności Użytkowane dłużej niż 30 lat Suma 46,32 10 511,05 35,60 9. Kierunki działań oraz zadania służące realizacji Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Miedzichowo 9.1. Usunięcie wyrobów azbestowych z obiektów użyteczności publicznej i terenu gminy Dotychczas nie oszacowano ilości wyrobów azbestowych znajdujących się na obiektach należących do gminy, przez co nie mogą zostać podjęte działania w celu ich usunięcia. Są one niezbędne dla ochrony zdrowia i życia ludzi przebywających w tych budynkach. Konieczne jest podjęcie następujących działań: • Określenie ilości wyrobów zawierających azbest w obiektach będących własnością gminy, • Usuniecie azbestu z budynków, które są własnością gminy, • Kontrola terenu gminy i ewentualna eliminacja dzikich wysypisk zawierających azbest. 9.2. Utworzenie gminnej bazy danych Podstawą dla opracowania niniejszego programu była przeprowadzona inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest. Uzyskane w ten sposób informacje posłużą utworzeniu bazy danych, która poprzez ciągłą aktualizację ułatwi realizację Programu. Tworzona baza danych będzie spisem gospodarstw domowych, budynków wielorodzinnych, obiektów przemysłowych, obiektów oświatowych, gdzie stwierdzono lub stwierdzi się występowanie azbestu oraz informacje 17 o obiektach, z których azbest został usunięty. Kontynuacja inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest na terenie gminy poprzez • zbieranie ankiet od właścicieli budynków, • Zbieranie informacji o ilości usuniętego azbestu, • Utworzenie i bieżąca aktualizacja bazy danych. 9.3. Edukacja w zakresie rozpoznawania i postępowania z wyrobami zawierającymi azbest W celu realizacji Programu niezbędna jest edukacja mieszkańców i pracowników Urzędu Gminy. Ilość oraz poprawność wypełnionych ankiet zależy od świadomości mieszkańców, dlatego bardzo ważne jest prowadzenie kampanii informacyjnej. Pomoc w wypełnianiu ankiet oraz odpowiedzi na pytania mieszkańców dotyczące azbestu powinni udzielać pracownicy urzędu wcześniej przeszkoleni w tym zakresie. • • Edukacja mieszkańców – kampania informacyjna na temat azbestu, Informator; Plakaty, np.: z informacją o szkodliwości azbestu; Media lokalne, np.: cykl artykułów na temat azbestu. Szkolenie pracowników gminy w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbestu. 9.4. Pozyskania informacji o możliwościach usuwania, transportu i składowania wyrobów azbestowych Łatwy dostęp do informacji o możliwościach finansowania usuwania, transportu i składowania wyrobów zawierających azbest ma zachęcić mieszkańców do szybszej wymiany i likwidacji azbestu, czego skutkiem będzie sprawna realizacja Programu. • Utworzenie listy firm zajmujących się usuwaniem i transportem odpadów azbestowych i przekazanie jej sołtysom, • Zgromadzenie i udostępnianie informacji o możliwościach finansowania działań związanych z usuwaniem wyrobów zawierających azbest. 18 10. Źródła finansowania Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski w rozdziale „Szacunek kosztów realizacji [Programu…] oraz źródła finansowania w okresie 30-tu lat” określa, że koszty usunięcia wyrobów zawierających azbest z budynku ponosi w 100% właściciel danego obiektu. Natomiast oczyszczanie miejsc publicznych i wspieranie inicjatyw samorządu terytorialnego, powinno być w 80% pokryte z funduszy jednostek samorządu terytorialnego i funduszów ekologicznych oraz w 20 % z Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. 10.1. Bank Ochrony Środowiska (BOŚ) BOŚ we współpracy z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) woj. Wielkopolskiego, Oddział w Ostrowie Wielkopolskim i Oddział w Poznaniu udziela kredytów na usuwanie azbestu i wyrobów zawierających azbest. Inwestycje związane z usuwaniem i unieszkodliwianiem azbestu i wyrobów zawierających azbest polegające na wymianie powierzchni dachowych lub elewacyjnych wykonanych z materiałów zawierających azbest w kosztach kwalifikowanych znajdują się roboty demontażowe, transport i unieszkodliwienie odpadu zawierającego azbest, zakup materiałów do wykonania zamiennych pokryć dachowych lub elewacyjnych, roboty budowlano-montażowe związane z wykonaniem zamiennych pokryć dachowych lub elewacyjnych, Kredyty przeznaczone dla wszystkich ubiegających się z terenu woj. wielkopolskiego, z wyjątkiem jednostek samorządu terytorialnego. • oprocentowanie: 0,65 s.r.w. • kwota kredytu: do 80% kosztów realizowanej inwestycji lecz nie więcej niż: 50.000 zł dla osób fizycznych, 300.000 zł dla wspólnot mieszkaniowych, 500.000 zł dla pozostałych kredytobiorców • okres kredytowania: do 5 lat • okres realizacji zadania: do 6 miesięcy od daty postawienia przez Bank kredytu 19 do dyspozycji Kredytobiorcy • okres karencji: do 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy kredytowej • prowizja: do 2% kwoty przyznanego kredytu, jednak nie mniej niż 100 zł Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej: www.bosbank.pl 10.2. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) WFOŚiGW udziela pomocy w formie pożyczek, częściowo umarzalnych, dotacji oraz dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów i pożyczek na realizację zadań z zakresu: • Ochrony powierzchni ziemi i zagospodarowanie odpadów a) Wdrażanie ponadlokalnych systemów gospodarki odpadami innymi niż niebezpieczne, w tym: rozwój selektywnej zbiórki i odzysku (stosownie do zobowiązań Polski wynikających z wdrażania Traktatu Akcesyjnego), modernizacja istniejących lub budowa nowych składowisk odpadów składowisk na terenach objętych odpowiadających wymogom Unii Europejskiej. b) Zabezpieczanie i rekultywacja nieczynnych ponadlokalnymi systemami gospodarki odpadami. c) Likwidacja mogilników na środki ochrony roślin i opakowań po nich. d) Tworzenie regionalnych systemów gospodarki odpadami niebezpiecznymi. • Edukacji ekologicznej a) Upowszechnianie zachowań mieszkańców służących wejściu Wielkopolski na ścieżkę zrównoważonego rozwoju poprzez programy i przedsięwzięcia o zasięgu wojewódzkim. b) Rozwój ośrodków regionalnych służących realizacji programów edukacyjnych. c) Stymulowanie zachowań przyjaznych środowisku poprzez publikacje wydawane drukiem i w wersji elektronicznej. d) Podnoszenie kwalifikacji specjalistów na szczeblu województwa w zakresie ochrony środowiska. e) Konkursy, olimpiady i inne imprezy upowszechniające wiedzę ekologiczną obejmujące znaczącą liczbę uczestników i mające zasięg wojewódzki. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej: www.wfosgw.poznan.pl 20 10.3 Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (PFOŚiGW) W ramach PFOŚiGW dotacje mogą być przyznane gminie na współfinansowanie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z budynków użyteczności publicznej. Stosuje się następujące kryteria wyboru przedsięwzięć dotowanych z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej: • Zgodności z priorytetami i celami polityki ekologicznej państwa, województwa, powiatu; • Efektywności ekologicznej: uwzględniane będzie przede wszystkim powiązanie projektu z innymi działaniami na rzecz odnowy środowiska w skali miasta, gminy, powiatu; • Efektywności ekonomiczno-technicznej: - udział środków własnych inwestora w finansowaniu zadania, - stopień zaawansowania zadania oraz planowany okres i realizacji, - projektowany efekt rzeczowy w realizacji z planowanymi nakładami, - nowoczesność rozwiązań techniczno-technologicznych; • Spełnienia wymogów formalnych wniosku. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej: www.nowytomysl.com.pl 21 11. Harmonogram realizacji zadań Zadanie Koszty Źródło finansowania Wykonawca Termin realizacji Wskaźnik realizacji Kierunek działań: Usunięcie wyrobów azbestowych z obiektów użyteczności publicznej i terenu gminy Określenie ilości wyrobów zawierających azbest w obiektach Koszty adm. będących własnością gminy Usuniecie azbestu z budynków, które są własnością gminy Usuwanie azbestu i wyrobów zawierających azbest z budynków gospodarstw prywatnych Koszty według aktualnych cen rynkowych (kosztorysu remontu) Koszty według aktualnych cen rynkowych (kosztorysu remontu) Ilość zinwentaryzowanych obiektów wpisanych do bazy danych, Środki własne UG UG 31.12.2007r. Środki własne UG, WFOŚiGW, PFOŚiGW. UG Zadanie ciągłe do 31.12.2032 r. Procent budynków należących do gminy, z których został usunięty azbest Środki prywatne, BOŚ, ewentualne dofinansowanie z budżetu gminy Właściciel Zadanie ciągłe do 31.12.2032 r. Procent budynków prywatnych właścicieli, z których został usunięty azbest UG Zadanie ciągłe Sprawozdanie z wyników kontroli o występowaniu i eliminacji dzikich wysypisk zawierających azbest UG Zadanie ciągłe Ilość ankiet, która wpłynęła do Urzędu Gminy w danym roku UG Zadanie ciągłe Procent budynków znajdujących się w bazie danych, z których azbest został usunięty Kontrola terenu gminy i Koszty adm. Środki własne UG ewentualna eliminacja dzikich wysypisk zawierających azbest Kierunek działań: Utworzenie gminnej bazy danych Kontynuacja inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest na terenie gminy poprzez zbieranie ankiet od właścicieli budynków Zbieranie informacji o ilości usuniętego azbestu Koszty adm. Koszty adm. Środki własne UG Środki własne UG Ilość wyrobów azbestowych znajdujących się na obiektach należących do gminy. 22 Zadanie Koszty Źródło finansowania Wykonawca Termin realizacji Wskaźnik realizacji Utworzenie i bieżąca aktualizacja Środki własne UG Koszty adm. UG Zadanie ciągłe Data ostatniej aktualizacji bazy danych bazy danych Kierunek działań: Edukacja w zakresie rozpoznawania i postępowania z wyrobami zawierającymi azbest Edukacja mieszkańców – kampania informacyjna na temat Stworzenie oraz ilość rozdanych informatorów azbestu • Informator Środki własne UG, 500 zł/rok UG Zadanie ciągłe Ilość rozwieszonych plakatów WFOŚiGW, PFOŚiGW • Plakaty, np.: z informacją o szkodliwości azbestu Ukazanie się cyklu artykułów na temat azbestu • Media lokalne, np.: cykl artykułów na temat azbestu Uzyskanie certyfikatu z odbytego Szkolenie pracowników gminy Środki własne UG, szkolenia w zakresie właściwości 1 500 zł UG 2007 – 2008 w zakresie usuwania wyrobów WFOŚiGW, PFOŚiGW azbestu, sposobów i postępowania zawierających azbestu z odpadami zawierającymi azbest Kierunek działań: Pozyskania informacji o możliwościach usuwania, transportu i składowania wyrobów azbestowych Utworzenie listy firm zajmujących się usuwaniem i transportem odpadów azbestowych i przekazanie jej sołtysom Zgromadzenie i udostępnianie informacji o możliwościach finansowania działań związanych z usuwaniem wyrobów zawierających azbest Koszty adm. Środki własne UG UG 2007 – 2008 aktualizacja listy – zadanie ciągłe Udostępnienie mieszkańcom listy firm zajmujących się usuwaniem i transportem odpadów azbestowych i przekazanie jej sołtysom Koszty adm. Środki własne UG UG 2007 – 2008 aktualizacja listy – zadanie ciągłe Utworzenie i udostępnienie listy możliwych źródeł finansowania 23 12. Propozycje działań wspomagające usuwanie azbestu z terenu gminy Miedzichowo 1. Pracownik Urzędu Gminy, w którego kompetencjach znajduje się gospodarka odpadami, w tym azbestem, powinien regularnie poszukiwać informacji w Internecie lub innych mediach na temat organizowanych konkursów dotyczących azbestu. Takie przedsięwzięcia stwarzają dodatkowe możliwości pozyskania funduszy na usunięcie azbestu z terenu gminy. Przykładem mogą być: konkurs organizowany przez Ministerstwo Gospodarki w 2006 roku „Polska bez azbestu” oraz I edycja konkursu „Polska wolna od Azbestu”, organizowanego w 2007 roku przez Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych pod auspicjami Przewodniczącego Sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Przewodniczącego Senackiej Komisji Gospodarki Narodowej. 2. Gminna może zarezerwować w budżecie pewną sumę pieniędzy przeznaczoną na dotację dla mieszkańców. Proponuje się, by gmina ponosiła koszty wywozu i składowania azbestu, a właściciel budynku ponosił tylko koszty demontażu materiałów zawierających azbest. Firma zajmująca się wywozem zostałaby wyłoniona w drodze przetargu. Rozliczeniem kosztu wywozu azbestu z danej posesji zajmie się gmina. Takie rozwiązanie znacznie przyspieszy proces likwidacji wyrobów zawierających azbest z terenu gminy. Pomoc finansowa w pierwszej kolejności zostałaby przyznana właścicielom obiektów, na których wyroby zawierające azbest znajdują się ponad 30 lat i zostały zakwalifikowane do I stopnia pilności. Informacja na temat finansowania mogłaby zostać podana w następujący sposób: • Pocztą do właścicieli obiektów, na których wyroby zawierające azbest znajdują się ponad 30 lat i zostały zakwalifikowane do I stopnia pilności • Pocztą, do pozostałych osób, które złożyły ankiety • Podanie w mediach lokalnych o możliwości dofinansowania Dzięki takiej kolejności przyznania dotacji, azbest najpierw zostałby usunięty z budynków, które zostały już zinwentaryzowane i których stan techniczny oceniany jest jako zły, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Zachęciłoby to innych mieszkańców do zainteresowania się tą tematyką, przez co przyspieszyłoby znacznie usunięcie azbestu z terenu gminy. 3. Proponuje się by gmina umieściła na stronie Internetowej informację na temat tworzonej listy firm zajmujących się usuwaniem i transportem azbestu. Pozwoliłoby to na zgłaszanie się firm do gminy, a tym samym stworzenie takiej listy na stronie Internetowej. 24 13. Bibliografia 1. , Poznań, czerwiec 2004; 2. , maj 2004; 3. , Warszawa 2006, pod redakcja prof. dr hab. inż. Jerzy Dyczka; 4. J. Mastaliski, L. Zalewska, Instytut Gospodarki Odpadami w Katowicach; 5. 6. www.mg.gov.pl 7. www.nowytomysl.com.pl 8. www.wfosgw.poznan.pl 9. www.europa.org.pl 10. www.bosbank.pl 11. www.bazaazbestowa.pl 14. Wykaz załączników Załącznik 1. Wzór ankiety dot. wyrobów zawierających azbest Załącznik 2. Zestawienie ankiet z 2006 i 2007 r. Załącznik 3. Składowiska przyjmujące odpady zawierające azbest, w okolicy gminy Miedzichowo 25 Załącznik 1. Wzór ankiety dot. wyrobów zawierających azbest 26 27 28 29