Poprawa odporności roślin na stres biotyczny poprzez

Poprawa odporności roślin na stres biotyczny poprzez

Poprawa odporności roślin na stres biotyczny poprzez właściwe
odżywienie w bieżącej fazie rozwojowej
Optymalne odżywienie roślin jest jednym z podstawowych czynników decydujących o
prawidłowej odporności roślin na różne czynniki stresowe, w tym a stres biotyczny (choroby i
szkodniki). Rośliny niedożywione lub jednostronnie przenawożone azotem posiadają
bardzo słabą odporność własną na choroby i szkodniki, co jest związane z z gorszym
funkcjonowaniem ich naturalnych mechanizmów obronnych. Optymalne odżywienie jest
więc kluczem do odporności roślin.
1. Budowa naturalnej odporności roślin od początku wegetacji
Istotną rolę w utrzymaniu prawidłowej odporności roślin na choroby i szkodniki odgrywa
prawidłowe zaopatrzenie roślin od początku wegetacji w wapń i mikroskładniki. Wapń jest
składnikiem budulcowym stabilizującym i uelastyczniającym strukturę ściany komórkowej,
która jest naturalną barierą dla chorób i szkodników. Jeżeli ta bariera jest słaba i
nieprawidłowo wykształcona to roślina ma małą zdolność samoobrony.
Na niedobory wapnia narażone są głównie rośliny rosnące na plantacjach o nieuregulowanym
odczynie, chociaż wyniki analiz chemicznych wykonanych metodą ogrodniczą często
wskazują na
odczynie
niską zawartość tego ważnego makroskładnika nawet przy optymalnym
gleby.
Potwierdza
to
konieczność
wykonywania
analiz
chemicznych
umożliwiających oznaczanie w glebie dostępnego dla roślin wapnia.
Typowymi objawami niedoboru wapnia u roślin jest nekrotyczne zasychanie brzegów
najmłodszych liści (fot. 1) oraz mięknięcie owoców podczas zbiorów.
Fot 1. Objawy niedoboru wapnia na młodych liściach.
Na malinie jesiennej niedobory wapnia ujawniają się na najmłodszych wierzchołkowych
liściach w postaci charakterystycznych nekroz miedzynerwowych (fot. 2)
Fot. 2. Objawy niskiej zawartości wapnia w liściach maliny odmiany Polka
Jeżeli istnieje ryzyko niskiej zawartości wapnia w glebie nawożenie azotem najlepiej jest
wykonywać przy użyciu saletry wapniowej (np. YaraLiva Tropicote) zwierającej 26 %CaO
lub saletry potasowo-wapniowej (Unika Calcium) zawierającej 12% CaO.
W okresie dorastania owoców należy prowadzić intensywne dokarmianie pozakorzeniowe
nawozami zawierającymi wapń (np. AminoQuelant Ca, Biocal), co uzupełni ten
makroskładnik w owocach.
Pierwiastkami mającymi ogromne znaczenie w utrzymaniu naturalnej odporności roślin na
stres biotyczny są również mikroskładniki, a zwłaszcza cynk i miedź. Jeżeli na plantacji
istnieje ryzyko wystąpienia niedoboru mikroskładników pokarmowych należy prowadzić
regularne dokarmianie pozakorzeniowe nawozem uzupełniającym te pierwiastki (np.
Mikrokomplex).
2. Rola krzemu w utrzymaniu odporności roślin na stres biotyczny
Truskawka oraz malina są gatunkami o wysokim zapotrzebowaniu na krzem, który jest
jednym z najważniejszych pierwiastków zwiększających odporność roślin na czynniki
stresowe-
w
tym
również
na
stres
biotyczny.
Regularne
zabiegi
dokarmiania
pozakorzeniowego nawozem krzemowym wzmacniają mechanicznie części nadziemne roślin
oraz indukują wewnątrzroślinne procesy odpornościowe. Jak wykazały badania naukowe
kwas ortokrzemowy nanoszony na rośliny w formie oprysku tworzy dodatkową cienką
warstwę krzemionki zlokalizowaną tuż pod kutykulą (rys. 1).
Rys. 1. Schemat rozlokowania warstwy krzemionki na częściach nadziemnych roślin
dokarmianych kwasem ortokrzemowym (Datnoff i in., 2001).
Warstwa ta stanowi dodatkową barierę istotnie utrudniającą infekcje grzybowe jak również
żerowanie przędziorków i roztoczy. W licznych doświadczeniach potwierdzono, iż
stosowanie krzemu w uprawie gatunków jagodowych istotnie poprawia odporność roślin na
szarą pleśń (Botritis cinerea) i mączniaka prawdziwego (Sphaerotheca macularis).
Aby uzyskać optymalny efekt wzmacniająco-ochronny krzem należy nanosić na rośliny
kilkukrotnie w trakcie wegetacji aby systematycznie pokrywać nowo rozwijające się części
roślin. Dokarmianie nawozem krzemowym należy zatem stosować w bloku złożonym z kilku
zbiegów wykonywanych regularnie co 7-10 dni od początku wegetacji.
Proponowane nawozy krzemowe to:
- Optisil 0,5 l∙ha-1
- Alkalin K+Si 3-6 l∙ha-1
- Alkalin KB+Si 1-2 l∙ha-1
Nawozy Alkalin K+Si oraz Alkalin KB+Si najlepiej jest stosować bez dodatków innych
agrochemikaliów, a w szczególności należy unikać mieszania go z nawozami i preparatami
zawierającymi wapń.
3. Rola siarki w utrzymaniu odporności roślin na stres biotyczny
Pierwiastkiem którego nie może zabraknąć roślinom w okresie intensywnej wegetacji jest
również siarka. Ten ważny makroskładnik pokarmowy niezbędny do prawidłowej biosyntezy
białek jest również istotnym czynnikiem poprawiającym odporność roślin na stres biotyczny.
Przede wszystkim należy pamiętać o właściwościach biobójczych siarki, które są od lat znane
plantatorom truskawki i wykorzystywane zarówno do ograniczania presji chorobowej (np.
mączniaka) jak i populacji szkodników (np. przędziorków).
Należy pamiętać, iż prawidłowe zaopatrzenie roślin w siarkę usprawniając biosyntezę
białek, istotnie zmniejsza w komórkach ilość niskocząsteczkowych połączeń azotowych
będących głównym czynnikiem sprzyjającym infekcjom chorobotwórczym.
Siarkę dostarcza się roślinom wraz z nawożeniem dokorzeniowym (np. wysiewając siarczan
potasu, siarczan magnezu) jednak aniony siarczanowe są łatwo wypłukiwane poza zasięg
korzeni przez opady. Pierwiastek ten należy zatem uzupełniać poprzez dokarmianie
pozakorzeniowe jednym z nawozów siarkowych (np. Activ ProWigor 2 l∙ha-1). Aby uzyskać
zadowalające efekty najlepiej jest wykonać 2-3 zabiegi dokarmiania pozakorzeniowego
nawozem siarkowym w odstępie 10-14 dni rozpoczynając od początku wegetacji.
Stosując dokarmianie siarką należy pamiętać aby zabieg wykonać w temperaturze poniżej
20°C i wilgotności powietrza powyżej 60%. Stosowanie dokarmiania nawozami siarkowymi
w wysokich temperaturach (powyżej 25°C) i przy obniżonej wilgotności powietrza może
spowodować wystąpienie fitotoksyczności (fot. 3)
Fot. 3. Uszkodzenie liści po zabiegu nawozem siarkowym wykonanym w temperaturze
powyżej 25° C i przy małej wilgotności powietrza