instrukcja topograficzna

I N S T Y T U T
G E O G
R A F I C Z N Y
1937
INSTRUKCJA
TOPOGRAFICZNA
W O J S K O W E G O INSTYTUTU
GEOGRAFICZNEGO
C|Z Ę Ś Ć
IV
UNACZEŚNIANIE
W A RIS Z A W A
19 3 7
MAP
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
W O J S K O W Y
Geogr.
I N S T Y T U T
G E O G R A F I C Z N Y
T.,
1937
INSTRUKCJA
TOPOGRAFICZNA
WOJSKOWEGO INSTYTUTU
C Z Ę S O
GEOGRAFICZNEGO
IV
UNACZEŚNIANIE
http://rcin.org.pl
WAKSZAWA
1937
MAP
http://rcin.org.pl
Druk W o j s k o w e g o Instytutu Geograficznego
w
Warszawie.
O M Y Ł K I
Str.
I
P O P R A W K I .
Jest:
Wiersz:
Powinno
7
10 od d o ł u
i z jak
8
15 od góry
które p o z w o l i
co p o z w o l i
9
3 od d o ł u
punktów
punktów
najmniejszym
podstawo-
i jak
być:
najmniejszym
dostosowania
wych
10
14 o d góry
11
15
17
19
"
5
II
9 i 10 od
góry
21
10 od d o ł u
16 od góry
29
17
29
31
6 od d o ł u
12
u
33
2 od góry
19
n
i w końcu odcinka
P o z a t y m wszystkie
p l a n y z a w i e r a j ą potrzebne topografowi
nazwy.
i z końca odcinka
Poza tym plany zawierają
często p o t r z e b n e topografowi nazwy,
od stanowiska p u n k t u
Dtugość
ciągów
tylko
wyjątkowo
może przekraczać
5 km, j>r-zy
średniej długości boków 500 m.
własnego odcinka
uzgodnienie ramki,
wpisać wysokości
p u n k t a m i w terenie
w a r t o ś ć 1 m w terenach bardzo płaskich
w niektórych miejscach
od s t a n o w i s k a do p u n k t u
Długość
ciągów nie może
przekraczać
5 km, a długość boków 500 m.
do w ł a s n e g o
odcinka
uzgodnienie
w p i s a ć ich
brzegu,
wysokości
punktami na
mapie
w a r t o ś ć 1 m , a w terenach
bardzo
płaskich
w niektórych
miejscach
rysunku
33
17 od d o ł u
46
p k t . 109
64
10 od d o ł u
66
67
16
3
72
1
u
nie jednak p o w i n n o
Unacześnlanie
terenów
bagiennych.
nie p o w i n n o jednak
Unacześnianie
w terenach
bagiennych.
— wyraźny rysunek
sieci d r ó g (ulic)
w osiedlach,
(przy g e n e r a l i z a c j i
punktów podstawych
w e d ł u g ust, 18 i 22.
— czy rysunek sieci dróg
(ulic) w osiedlach jest
wyraźny,
(przy generalizacji),
punktów podstawowych
w e d ł u g ust. 18, 20 i 21.
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
S P I S
R Z E C Z Y
C Z Ę Ś Ć
IV
UNACZEŚNIANIE
R o z d z i a ł
Z A S A D Y
1.
pkt.
„
„
1.
2.
3,
Określenie
4.
5.
6.
7.
8.
Materiał
Podkład
Odbitki
Materiał
Sprzęt
3.
pkt.
„
„
„
9.
10.
11.
12.
O G Ó L N E .
i cel u n a c z e ś n i a n i a .
Materiał
i
2
2
2
2
2
Wykonanie
unacześniania.
R o z d z i a ł
Zbadanie
•
3
3
3
4
B.
W S T Ę P N E .
materiału
i podkładu
13.
14.
15.
1
1
1
•
Arkusz
O d c i n e k i rejon u n a c z e ś n i a n i a
Tok p r a c y
Organizacja pracy
4.
str
sprzęt.
podstawowy
rysunkowy
podkładu rysunkowego
pomocniczy
P R A C E
pkt.
„
A.
Istota u n a c z e ś n i a n i a
Cel unacześniania
Właściwości map unacześnionych
2.
pkt.
„
„
„
MAP
podstawowego
rysunkowego.
Zbadanie materiału podstawowego
Zapiski
Sprawdzenie podkładu rysunkowego
http://rcin.org.pl
5
6
6
V
5.
Z a p o z n a n i e się z m a t e r i a ł e m
pkt,
„
„
„
„
16.
17.
18.
19.
20,
Badanie materiału pomocniczego
P r z e g l ą d fotografii l o t n i c z y c h
O c e n a wartości p l a n ó w
Kalki uzgodnienia brzegów
P o r ó w n a n i e n a z w . Z a p i s k i turystyczne
pkt.
„
„
21.
22.
23.
Informacje o odcinku unacześniania
Wytyczne do ułożenia planu pracy
Plan unacześnienia odcinka
6.
7.
pkt.
„
„
24.
25.
26.
„
27.
„
28.
„
29.
30.
31.
„
Plan unacześnienia
Przenoszenie zmian z
pomocniczego.
S P R A W D Z E N I E
P O D S T A W Y
8.
32.
33,
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
„
„
„
41.
42.
43.
VI
7
7
8
materiału
8
8
9
9
10
11
11
11
C.
ZGĘSZCZENIE
U N A C Z E Ś N I A N I A .
Plan unacześnienia
arkusza.
Zakwaterowanie
K o l e j n e o p r a c o w y w a n i e arkuszy
P l a n unacześnienia arkusza
Organizacja pracy
9.
pkt.
„
„
„
„
I
6
6
7
7
7
odcinka.
Przenoszenie z m i a n
Oznaczanie zmian
W y b ó r p u n k t ó w (linij) do p r z e n i e s i e n i a z m i a n z fotografii l o t n i c z y c h
P r z e n o s z e n i e z m i a n w terenach o d u ż y c h r ó ż n i c a c h
wysokości
P r z e n o s z e n i e z m i a n z fotografii l o t n i c z y c h p i o n o w y c h
i o niewielkim nachyleniu
.
P r z e n o s z e n i e z m i a n z fotografij n a c h y l o n y c h
Plany
P r z e n o s z e n i e z m i a n z' p l a n ó w
Rozdział
pkt,
,,
„
„
pomocniczym.
13
13
13
14
Pomiar podstawy do unacześniania
szczegółów.
Punkty wydatne
O b u d o w a n i e p u n k t ó w t r y g o n o m e t r y c z n y c h i kot . . .
S p r a w d z a n i e starych p u n k t ó w w y d a t n y c h
Określenie południka magnetycznego
Określenie p o ł u d n i k a magnetycznego w szczególnych
warunkach
Pomiar nowych punktów wydatnych
P o m i a r podstawy do unacześniania szczegółów . . .
Pomiar podstawy dla materiału pomocniczego . . . .
http://rcin.org.pl
14
14
15
16
16
17
17
17
Str.
pkt.
,,
„
„
„
„
44.
45.
46,
47.
48.
49.
50.
51.
Sprawdzenie wniesionych zmian
W y b ó r i określenie s t a n o w i s k a
Wcięcia
Przerzut s t a n o w i s k a
C i ą g i graficzne
Punkty łatowe
Wyszkolenie pomocnika
W s p ó ł p r a c a topografów
R o z d z i a ł
U N A C Z E Ś N I A N I E
10.
pkt.
„
,,
„
„
„
„
„
„
„
„
„
„ .
„
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60,
61,
62,
63.
64.
65.
„
66.
67,
68.
69.
70.
71,
Organizacja i sposób
72.
73.
74.
„
„
„
„
„
„
„
„
75,
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
wykonania.
Unacześnianie szczegółów
Unacześnianie rysunku
20
20
20
21
21
21
22
22
22
23
23
23
23
23
pokrycia.
Komunikacje
Przeszkody
Punkty wydatne
Zasłony
Osiedla
Granice administracyjne
12.
pkt.
„
„
D.
S Z C Z E G Ó Ł Ó W .
O d c i n k i d o zdjęcia s t o l i k o w e g o
W y k o n a n i e unacześniania szczegółów
Tok p r a c y u n a c z e ś n i a n i a szczegółów
Sprzęt i p r z y b o r y do u n a c z e ś n i a n i a s z c z e g ó ł ó w
. . .
Podstawa wykonania rysunku
Sposób wykonania rysunku
Sporządzenie podziałki krokowej i kołowej
Uzupełnienie pomiaru
D o m i a r i w c i ę c i e przy u ż y c i u c e l o w n i c y
D o m i a r i w c i ę c i e przy u ż y c i u b u s o l i k i e r u n k o w e j . .
D o m i a r n a k i e r u n e k stały ł u b p o d k ą t e m 90° . . . .
Domiar krokami z dwu punktów
Ciąg graficzny z p o m i a r e m b o k ó w krokami lub kołem
Uzgodnienie brzegów arkusza
11.
pkt,
„
„
„
17
18
18
19
19
19
19
19
24
25
26
26
27
28
rzeźby.
Zadanie
P o p r a w i e n i e d r o b n y c h szczegółów rzeźby
Przerabianie warstwie na inny poziom odniesienia lub
i n n y stopień w a r s t w i c o w y
P r z e r a b i a n i e w a r s t w i e przy p r a c y n a fotografiach
. .
Koty i l i c z b y w y s o k o ś c i
Zasady ogólne w y k o n a n i a rysunku rzeźby
Rysowanie linij szkieletowych
Rysowanie warstwie
Spółkształtność warstwie
Przesunięcie warstwie
Generalizacja rysunku rzeźby
http://rcin.org.pl
28
28
29
29
29
30
31
32
32
33
33
VII
Str.
piet.
„
„
„
83.
84.
85.
86,
Wskaźniki spadu
R y s o w a n i e terenu w z a g a j n i k a c h
R y s o w a n i e terenu p ł a s k i e g o
Uzupełnienie p u n k t ó w wysokościowych
13.
Unacześnianie
fotografii
pkt.
„
„
„
87.
88.
89.
90.
szczegółów przy
lotniczych
Zbieranie
pkt.
„
„
„
„
94.
95.
96.
97.
98.
99.
100.
101.
102.
i materiału
do
arkusza.
Zbieranie nazw
Podręczna kalka napisów
Treść k a l k i n a p i s ó w
15.
„
„
„
pomocy
planów.
36
36
37
37
nazw
opisania
91.
92.
93.
i
Tok pracy na fotografiach
Praca na fotografiach
Opracowanie luk
Tok pracy na planach
14.
ptk.
„
„
34
34
35
35
Praca
37
38
38
na
kwaterze.
Zakres pracy
Opracowanie kalki napisów
W y k a z nazw
Kalka opisowa
K a l k a u z g o d n i e n i a brzegu
Kreślenie
T y g o d n i o w y raport p r a c y
Miesięczny wykaz pracy
Szkic kwaterowy
16.
Unacześnianie
w
39
40
41
41
42
42
42
42
43
szczególnych
warunkach
terenowych.
pkt.
„
„
„
„
„
„
103.
104,
105.
106.
107.
108.
109.
U w a g i o p r a c y w terenie górskim
S p r z ę t górski
O r g a n i z a c j a p r a c y górskiej
Unacześnianie w górach
O b l i c z a n i e w y s o k o ś c i p u n k t ó w przy p o m o c y
Ciągi barometryczne
U n a c z e ś n i a n i e w terenach b a g i e n n y c h
R o z d z i a ł
KIEROWNICTWO
17.
p k t . 110.
„
111.
„
112.
VIII
Organizacja
pracy
E.
UNACZEŚNIANIA
nad
aneroidu
43
43
43
44
45
45
46
MAP.
unacześnianiem
Zadanie
Kierownictwo grupy topografów
Wyposażenie techniczne i środki
http://rcin.org.pl
rejonu.
47
47
47
Sir.
pkt,
„
„
„
„
„
,,
„
,,
„
„
„
„
„
„
113.
114.
115.
116.
117.
118.
119.
120.
121.
122.
123.
124.
125.
126.
127.
R o z p o z n a n i e terenu rejonu u n a c z e ś n i a n i a
Ocena stopnia trudności unacześniania
Zebranie materiału pomocniczego
O p r a c o w a n i e projektu p l a n u p r a c y
R a p o r t r o z p o z n a n i a terenu i projekt p l a n u p r a c y . . .
Plan pracy
Kontrola planu i organizacji pracy na odcinkach . . .
Miesięczny plan prac kierownika grupy
Inspekcje k i e r o w n i k a g r u p y
* .
Odprawy
Sprawozdania miesięczne
Rozkazy kierownika grupy
Skorowidze i wykazy
Z m i a n a planu pracy
Sprawozdanie z pracy terenowej
47
47
49
49
50
50
52
52
52
52
52
53
53
54
54
18. S p r a w d z e n i e w y k o n a n i a u n a c z e ś n i a n i a
i pomoc techniczna.
128.
129.
130.
131.
132.
133.
134.
135.
136.
137.
138.
139.
140.
Zakres
Cel
Sprawdzenie prac wstępnych
Plan sprawdzenia unacześnienia
Sprawdzenie unacześnienia podstawy
Sprawdzenie
dokładności
geometrycznej
pokrycia
Sprawdzenie rysunku pokrycia
Sprawdzenie rysunku rzeźby
Sprawdzenie zebranych nazw
Sprawdzenie załączników
Usuwanie błędów
Pomoc techniczna w unacześnianiu
Obserwacje magnetyczne
19.
pkt.
„
„
„
141.
142.
143.
144.
„
„
„
145.
146.
147.
Redakcja
arkuszy
szczegółów
WYKOŃCZENIE ARKUSZY
20.
58
58
58
58
59
59
59
F.
UNACZEŚNIONYCH.
Zasady wykończenia
Określenie
Cel w y k r e ś l e n i a
56
57
57
57
57
57
58
58
unacześnianych.
R a d a k c j a arkuszy przez topografa
R e d a k c j a arkuszy przez k i e r o w n i k a g r u p y
P o d s t a w a do r e d a k c j i arkuszy rejonu u n a c z e ś n i a n i a
.
O d p o w i e d z i a l n o ś ć k i e r o w n i k a g r u p y za r e d a k c j ę unac z e ś n i o n y c h arkuszy
U d z i a ł kierownika grupy w redakcji m a p y taktycznej
K a l k a redakcji m a p y t a k t y c z n e j
Ukończenie prac nad unacześnianiem
Rozdział
pkt. 148.
„
149.
55
56
56
56
56
arkuszy.
http://rcin.org.pl
60
60
IX
Str.
pkt.
„
„
„
„
„
„
150.
151.
152.
153.
154.
155.
156.
Zasady kreślenia
Cel rewizji
Ilość i rodzaj r e w i z y j
M a t e r i a ! do r e w i z j i
S p o s ó b p r z e p r o w a d z e n i a rewizji
P o p r a w k i porewizyjne
Tok pracy nad w y k o ń c z e n i e m arkusza
21.
pkt.
„
„
„
„
„
„
„
157,
158.
159.
160.
161.
162.
163.
164.
Sposób wykończenia
UNACZEŚNIANIE
22.
MAP
Zasady
62
63
63
64
66
66
67
68
G.
OPERACYJNYCH,
ogólne.
Istota i cel u n a c z e ś n i a n i a m a p o p e r a c y j n y c h
M a t e r i a ł p o d s t a w o w y i sprzęt
Materiał pomocniczy
Zakres p r a c y
23.
p k t . 169.
„
170.
„
171.
„
172.
arkuszy.
U z g o d n i e n i e kreślarskie
Opisanie arkusza
Przegląd własnej pracy
Rewizja topograficzna
Rewizja redakcyjna
Kreślenie
R e w i z j a kreślarska
P r z e g l ą d a r k u s z a p r z e z k i e r o w n i k a grupy
Rozdział
pkt. 165.
„
166.
„
167.
„
168.
60
60
61
61
61
61
62
Wykonanie unacześniania
operacyjnych.
69
69
69
69
map
W y k o n a n i e unacześniania
Kreślenie
Kalka napisów
S p r a w d z e n i e w y k o n a n i a unacześnienia i rewizja . . .
71
72
72
72
Załączniki.
W y c i n e k arkusza unacześnionego
K a l k a napisów do w y c i n k a arkusza
Wykaz nazw
unacześnionego
, . .
http://rcin.org.pl
Przykład
Przykład
Przykład
nr 1
nr 1
nr 2
S Z T A B
G Ł Ó W N Y
Nr. spr. 280/K. P./37.
Warszawa,
2 kwietnia
1937
ROZKAZ
WPROWADZAJĄCY.
Z a t w i e r d z a m do u ż y t k u s ł u ż b o w e g o Instrukcję topog r a f i c z n ą W o j s k o w e g o Instytutu G e o g r a f i c z n e g o . Część IV,
Unacześnianie m a p
G e o g r , T.
1937
'
Szef S z t a b u
Głównego
(—)
Stachiewicz
W.
generał
http://rcin.org.pl
brygady
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
R O Z D Z I A Ł
Z A S A D Y
1.
A.
OGÓLNE.
O k r e ś l e n i e i cel u n a c z e ś n i a n i a .
i.
K a ż d a m a p a z b i e g i e m l a t coraz m n i e j o d p o w i a d a r z e c z y w i s t e m u
Istota
s t a n o w i w terenie, c z y l i przestaje b y ć n a czasie.
Żeby była ponow- u n a c z e n a n
n i e n a c z e s n ą , tzn, z g o d n a z r z e c z y w i s t o ś c i ą w terenie, trzeba ją unacześnić. U n a c z e ś n i a n i e
więc jest zupełnym
odnowieniem
treści
mapy, polegającym
na sprawdzeniu
i poprawieniu
zarówno
podstawy,
jak
i wszystkich
szczegółów
mapy,
przy jednoczesnym
wrysowaniu
zmian, jakie zaszły w terenie od czasu wykonania
zdjęcia
stolikowego
lub czasu ostatniego
unacześnienia.
Unacześnianie
wykonywa
się podobnie jak zdjęcie stolikowe,
w polu w obliczu
terenu.
a-
2.
Celem unacześniania,
Geograficzny,
jest wydanie
w skali 1:25 000.
wykonywanego
przez
naczesnych
wojskowych
Wojskowy
Instytut
map szczegółowych
unaczc
Cel
"
an a
-
3.
Metoda pomiaru
graficznego
zapewnia
osiągnięcie
tylko takiej do- Właściwości
kładności,
na jaką pozwala
i jakiej
można wymagać
od rysunku mapy. m*{Jio
"j^"
Jest to t z w . d o k ł a d n o ś ć g r a f i c z n a , w y n i k a j ą c a z grubości wykreślonej l i n i i l u b u k ł u c i a c y r k l e m , tzn. 0,1 m m , co w skali 1 : 2 5 000
w y n o s i 2,5 m. P o n i e w a ż u n a c z e ś n i a n i e w y k o n y w a się n a m a p a c h spor z ą d z o n y c h m e c h a n i c z n i e ze zdjęcia s t o l i k o w e g o , d o k ł a d n o ś ć graficzna
m a p u n a c z e ś n i o n y c h jest mniejsza od d o k ł a d n o ś c i zdjęcia s t o l i k o w e g o ,
ale nie mniejsza
dla skali 1 :25 000 jak 5 m. Wyjątek
stanowią
punkty
wydatne,
których
dokładność
graficzna
jest równa
dokładności
skali,
dzięki sprawdzeniu ich położenia m e t o d a m i zdjęcia stolikowego.
D r u g ą istotną w ł a ś c i w o ś c i ą u n a c z e ś n i a n i a jest zasada
rysowania
w terenie szczegółów
pokrycia.
D z i ę k i tej z a s a d z i e uzyskuje się pełny
i dokładny
obraz
terenu i właściwą
z wojskowego
punktu
widzenia
klasyfikację
jego pokrycia
w r a z z u w y d a t n i e n i e m p r z e d m i o t ó w ważnych dla działań wojennych.
http://rcin.org.pl
2.
Material
podstawowy,
5.
Podkład
rysunkowy.
Materiał i sprzęt.
M a t e r i a ł p o d s t a w o w y u n a c z e ś n i a n i a s t a n o w i zdjęcie
stolikowe
wraz z wszystkimi z a ł ą c z n i k a m i (metryka m a p y ,
wykaz punktów
podstawowych, kalki punktów, kalka napisów, wykaz nazw, kalka
o p i s o w a ) i c a ł y m a t e r i a ł p o m o c n i c z y u ż y t y do zdjęcia s t o l i k o w e g o .
M a t e r i a ł e m p o d s t a w o w y m m o ż e b y ć t a k ż e mapa
szczegółowa
w y d a n a w s k a l i n i e mniejszej od 1 : 2 5 000 w y k o n a n a n a p o d s t a w i e
z d j ę c i a s t o l i k o w e g o , którego d o k ł a d n o ś ć graficzna n i e b y ł a m n i e j s z a
od z d j ę c i a 1 : 2 5 000 W o j s k o w e g o I n s t y t u t u G e o g r a f i c z n e g o .
P o d k ł a d e m r y s u n k o w y m d l a u n a c z e ś n i a n i a jest j e d n o b a r w n a
odbitka w skali 1:25 000 mapy szczegółowej
na papierze rysunkowym
naklejonym na m e t a l o w ą płytę.
6.
Odbitki podD o p o d k ł a d u r y s u n k o w e g o są d o d a n e o d b i t k i p o d k ł a d u
rykładu rysuns u n k o w e g o n a p a p i e r z e r y s u n k o w y m (jedna), n a p a p i e r z e mapokowego.
w y m (cztery) i n a m a t o w e j k a l c e (dwie). J e ż e l i p o d k ł a d r y s u n k o w y
s k ł a d a się z jednej t y l k o m a p y szczegółowej, w ó w c z a s o d b i t k i n a
papierze m a p o w y m i na kalce można zastąpić odpowiednią ilością
egzemplarzy danej m a p y .
7.
Materiał
M a t e r i a ł p o m o c n i c z y do u n a c z e ś n i a n i a s t a n o w i ą :
pomocniczy.
1. F o t o g r a f i e
lotnicze,
2. P l a n y l u b p a n t o g r a m y tj. z m n i e j s z o n e d o skali 1 : 25 000 pantografem l u b f o t o g r a f i c z n i e p l a n y k a t a s t r a l n e i i n n e , w y k o n a n e
n a p a p i e r z e r y s u n k o w y m l u b n a kalce. O p i s p a n t o g r a m ó w powin i e n b y ć d o s ł o w n i e ten sam co opis p l a n ó w .
3. K a l k i u z g o d n i e n i a b r z e g ó w sąsiednich arkuszy. K a l k i te,
szerokości 12 c m w skali 1 : 2 5 000 p o w i n n y z a w i e r a ć z u p e ł n y
odrys pasa szerokości 2 — 3 c m w z d ł u ż r a m e k w r a z z k o t a m i ,
l i c z b a m i wysokości, n a p i s a m i i siatką kilometrową l u b m i n u t o w ą .
D ł u g i e proste l i n i e p o k r y c i a p o w i n n y b y ć w y k r e ś l o n e n a całej
szerokości k a l k i , w a r t o ś c i w a r s t w i e opisane.
J e ś l i n a p o d k ł a d z i e r y s u n k o w y m są o d b i t e p o z a r a m k a m i
pasy z s ą s i e d n i c h m a p , n i e s p o r z ą d z a się k a l k
uzgodnie'nia
brzegów.
4. D o t y c h c z a s o w e
4 egzemplarze,
taktycznej.
m a p y szczegółowe unacześnianego arkusza po
s ą s i e d n i c h a r k u s z y p o 1 egz, i p o 2 egz. m a p y
5. U r z ę d o w e s p i s y n a z w
d o m ó w i mieszkańców).
8.
Sprzęt.
o s i e d l i z d a n y m i s t a t y s t y c z n y m i (ilość
6. U r z ę d o w e w y k a z y z a b y t k ó w p r z y r o d y i a r c h i t e k t u r y , odp i s y l u b w y c i ą g i z p r z e w o d n i k ó w czy m o n o g r a f i j o p r a c o w y w a nego t e r e n u o r a z s z k i c s z l a k ó w i u r z ą d z e ń t u r y s t y c z n y c h , w y k o n a n y p r z e z s t o w a r z y s z e n i a t u r y s t y c z n e d z i a ł a j ą c e n a tym t e r e n i e .
S p r z ę t e m d o u n a c z e ś n i a n i a jest stolik topograficzny
(trójnóg,
s p ó j n i k i p ł y t a s t o l i k o w a ) , kierownica,
celownica,
fata, busola
kierunkowa, kątomierz
kieszonkowy
i w terenach górskich
aneroid.
P o b r a n y sprzęt n a l e ż y p r z e d w y j a z d e m w t e r e n sprawdzić,
w myśl
p r z e p i s ó w I n s t r u k c j i t o p o g r a f i c z n e j część II.
http://rcin.org.pl
—
3.
3
Wykonanie
—
unacześniania.
9,
Arkusz
jest to p o d k ł a d r y s u n k o w y ( z a w i e r a j ą c y z a s a d n i c z o
j e d e n a r k u s z m a p y s z c z e g ó ł o w e j ) w r a z z c a ł y m m a t e r i a ł e m podstaw o w y m , p o m o c n i c z y m i m e t r y k ą . W czasie u n a c z e ś n i a n i a w y k o n y w a
się d l a k a ż d e g o a r k u s z a k a l k ę n a p i s ó w i k a l k ę o p i s o w ą .
Arkusz,
O d c i n e k u n a c z e ś n i a n i a sktada się z kilku, z a z w y c z a j styka| r^jon
j ą c y c h się z sobą arkuszy
przeznaczonych
do unacześnienia
dla jed- unacześniania.
nego
oficera.
Rejon
unacześniania
składa
się z kilkudziesięciu
arkuszy
przeznaczonych
do unacześnienia
przez zespól wykonawców
pod jednym
kierownictwem.
Rejon obejmuje zazwyczaj kilka pełnych
arkuszy
mapy taktycznej.
II.
Unacześnianie
wykonywa
się przez stale porównywanie
wszyst- Tol< pracykich składników
starej mapy ( p o d k ł a d r y s u n k o w y ) z szczegółami
terenu
( c z y t a n i e m a p y ) , w celu wyrysowania
nowych
szczegółów,
usunięcia
starych
j u ż n i e i s t n i e j ą c y c h , uwydatnienia
charakterystycznych
cech
terenu ważnych
pod względem
wojskowym
i sprawdzenia
właściwego
wykonania
generalizacji.
Praca
nad
unacześnianiem
1, Prace
wstępne.
2.
terenowe.
Prace
dzieli
się na dwa
okresy:
Pierwszy
okres pracy
odbywa
się zasadniczo
przed
wyjazdem
w teren i w y m a g a do 40 g o d z i n p r a c y n a j e d e n a r k u s z m a p y szczegół o w e j ( o k o ł o 107 k m ! ) .
Okres ten ma na celu dokładne
zapoznanie
się z wartością
unacześnianej
mapy, z historią jej powstania,
z wartością
materiału
pomocniczego
i dokładnością
podkładu
rysunkowego.
P o n a d t o w tym okresie
należy
przenieść
z materiału
pomocniczego,
a p r z e d e w s z y s t k i m z fotografij l o t n i c z y c h , te zmiany,
których przeniesienie
można oprzeć na dostatecznie
dokładnej
podstawie.
Przez
zbadanie
całego materiału
uzyskuje
się możność
zorientowania
się w wyznaczonym
zadaniu,
i jak najtrafniejszej
organizacji
pracy
terenowej.
Drugi
okres pracy
dzieli
1, Sprawdzenie
2.
Unacześnianie
się
n a k a ż d y m a r k u s z u na dwie
i zgęszczenie
podstawy
części:
unacześniania.
szczegółów.
Sprawdzenie
podstawy i zgęszczenie jej ma zapewnić
unacześnianiu
jak największą
dokładność
i stworzyć
dostateczną
podstawę
do unacześniania
szczegółów.
Unacześnianie
szczegółów
ma zapewnić
mapie zupełność
przedstawienia,
z przepisaną
dokładnością,
wszystkich
wymaganych
szczegółów terenu w ich położeniu
poziomym,
a w wyjątkowych
wypadkach
także pionowym.
Treść mapy
jest ograniczona
znakami
topograficznymi.
Odpowiednie
ich zastosowanie
i wykonanie
rysunku
terenu
z uwydatnieniem
szczegółów,
ważnych
d l a t a k t y c z n y c h d z i a ł a ń w dan y m t e r e n i e , wymaga
umiejętności
fachowej
i wojskowego
wyszkolenia
topografa.
Jednocześnie
z u n a c z e ś n i a n i e m s z c z e g ó ł ó w postępuje
praca nad
zbieraniem
nazw geograficznych
i wszelkiego
materiału
do
opisania
arkusza.
http://rcin.org.pl
4
Uzupełniającą
czynnością
w p r a c y u n a c z e ś n i a n i a jest przegląd ukońc z o n y c h c z ę ś c i a r k u s z a , wykreślanie
kalki
napisów,
kalki
opisowej
o r a z wykreślanie
t u s z e m punktów
wydatnych
i t y c h s z c z e g ó ł ó w , których odczytanie przy wykreślaniu arkusza w późniejszym terminie
mogłoby n a s u n ą ć choćby najmniejsze wątpliwości.
Czynności
te nazywają
się pracą na
kwaterze.
D z i e n n a p r a c a n i e jest o g r a n i c z o n a o k r e ś l o n y m i g o d z i n a m i służbowymi.
Obowiązkiem
topografa
jest wykorzystać
wszystkie dni i godziny nadające
się do pracy w terenie, z w y j ą t k i e m czasu n a k o n i e c z n e
odpoczynki.
12.
Organizacja
O g ó l n ą zasadą
organizacji
pracy u n a c z e ś n i a n i a jest ułożenie
planu
pracy.
każdej czynności
p r z e d jej w y k o n a n i e m , celowość wysiłków
i oszczędność
czasu.
Celem organizacji
pracy jest uzyskanie
jak największej
wydajności
i zupełności
wykonania,
żeby w razie przerwania pracy, następca
m ó g ł ją p r o w a d z i ć d a l e j b e z p o t r z e b y u z u p e ł n i e ń i w y j a ś n i e ń w y k o nanej części zadania.
Szczegółowa organizacja pracy wykonawczej i kierowniczej przy
u n a c z e ś n i a n i u jest u j ę t a w p o r z ą d k u c h r o n o l o g i c z n y m w n a s t ę p n y c h
rozdziałach instrukcji.
N a l e ż y p a m i ę t a ć , że n i e j e d n o k r o t n i e r ó ż n e c z y n n o ś c i w y k o n y w a
się j e d n o c z e ś n i e , w n i e k t ó r y c h w a r u n k a c h o d n o s i się to d o sprawdzenia podstawy i unacześniania szczegółów.
( W s k a z ó w k i t e c h n i c z n e p o m i a r u g r a f i c z n e g o są p o d a n e w I n s t r u k c j i
t o p o g r a f i c z n e j część III r o z d z i a ł G ) ,
http://rcin.org.pl
R O Z D Z I A Ł
PRACE
4.
WSTĘPNE.
Zbadanie materiału
i podkładu
B.
podstawowego
rysunkowego.
Po otrzymaniu arkuszy (podkład rysunkowy, materiał podstawowy
i p o m o c n i c z y ) o b o w i ą z k i e m t o p o g r a f a jest materiał
ten sprawdzić
i przygotować
do pracy w terenie.
W t y m celu n a l e ż y k o l e j n o :
1, p r z e j r z e ć z d j ę c i e s t o l i k o w e i k a l k i p o m i a r u o g ó l n e g o d l a z a p o z n a "
n i a się z jego w y k o n a n i e m i p o p o r ó w n a n i u z m e t r y k ą z a p i s a ć ,
k t ó r e części n i e zostały w y k o n a n e z p e ł n ą d o k ł a d n o ś c i ą , z pow o d u b r a k ó w w p o d s t a w i e z d j ę c i a . W y p a d k i te b ę d ą b a r d z o
rzadkie.
2, p r z e j r z e ć k a l k i p u n k t ó w z t e r e n ó w z a l e s i o n y c h i z a p i s a ć , w któr y c h o d d z i a ł a c h l e ś n y c h r y s u n e k r z e ź b y t e r e n u o p a r t o n a zbyt
m a ł e j ilości p u n k t ó w w y s o k o ś c i o w y c h , z p o w o d u gęstego zadrzew i e n i a p o d c z a s z d j ę c i a s t o l i k o w e g o ( z a g a j n i k i , gęste p o d s z y c i e ) .
3, p r z e j r z e ć m e t r y k ę i z a p i s a ć w s z y s t k i e u w a g i autora z d j ę c i a stolik o w e g o wskazujące na n i e p e w n e odcinki, trudności pomiaru
i przyszłe zmiany w pokryciu. Poza tym na podstawie metryki
wyrysować linie łączeń o d c i n k ó w zdjęcia stolikowego w obrębie
arkusza.
4, p o r ó w n a ć brzegi a r k u s z a z s ą s i e d n i m i a r k u s z a m i i z a p i s a ć niez g o d n o ś c i , tak w r y s u n k u p o k r y c i a i r z e ź b y , j a k i w n a z w a c h .
N i e z g o d n o ś c i te z d a r z a j ą się p r z y d u ż y c h r ó ż n i c a c h czasu oprac o w a n i a obu m a p .
5, p o r ó w n a ć k a l k ę n a p i s ó w i w y k a z n a z w z n a p i s a m i
mapie i zapisać wszystkie różnice.
http://rcin.org.pl
na
wydanej
13.
Zbadanie
^s^awowego.
6
J e ż e l i m a t e r i a ł e m p o d s t a w o w y m d o u n a c z e ś n i a n i a jest t y l k o m a p a ,
w ó w c z a s n a l e ż y k o l e j n o d l a k a ż d e g o arkusza:
a, p r z e j r z e ć m e t r y k ę a r k u s z a i, j e ż e l i a r k u s z s k ł a d a się z d w u l u b
więcej map, wyrysować linie ł ą c z e ń m a p w obrębie arkusza; poza
t y m r o k w y k o n a n i a m a p y da w s k a z ó w k i co d o m e t o d i b r a k ó w
z d j ę c i a tej m a p y .
b, p o r ó w n a ć brzegi a r k u s z a z s ą s i e d n i m i a r k u s z a m i i z a p i s a ć
n i c e , t a k w r y s u n k u p o k r y c i a i r z e ź b y , jak i w n a z w a c h .
róż-
c, z m e t r y k i a r k u s z a o d p i s a ć r ó ż n i c ę m i ę d z y p o z i o m e m o d n i e s i e n i a
mapy i poziomem map W o j s k o w e g o Instytutu
Geograficznego
i zastosowany na arkuszu stopień warstwicowy, dla przerobienia
w terenie warstwie mapy,
14.
Zapiski.
Zapiski
z
czynności
1 — 5 l u b a — c wykonać
na odbitce
pod-
kładu
rysunkowego.
Z a p i s k i te d a d z ą d o k ł a d n y o b r a z m o ż l i w y c h
niedokładności materiału podstawowego i p o w o d ó w ich powstania,
a co za t y m i d z i e w s k a ż ą g d z i e i w jaki s p o s ó b n a l e ż y m a p ę p o p r a w i ć .
15.
Sprawdzenie
Punkowego'.
Podkład
rysunkowy
należy
sprawdzić
w następującej kolejności:
1. p r z e z p r z y k ł a d a n i e l i n i i m e t a l o w e j d o w s z y s t k i c h l i n i i s i a t k i kilom e t r o w e j , s p r a w d z i ć c z y te l i n i e są proste. C y r k l e m d r ą ż k o w y m
s p r a w d z i ć , czy o d s t ę p y l i n i j s i a t k i o d p o w i a d a j ą skali, p r z y k ł a d a j ą c w r e s z c i e l i n i ę m e t a l o w ą na p u n k t y p r z e c i ę ć s i a t k i w kier u n k u p r z e k ą t n y c h s p r a w d z i ć , czy k w a d r a t y siatki nie są zniekształcone.
J e ś l i j e d e n z t y c h w a r u n k ó w n i e jest s p e ł n i o n y ,
żądać wykonania nowego podkładu rysunkowego,
n a l e ż y za-
2. jeśli s i a t k a k i l o m e t r o w a jest d o b r a ,
n a l e ż y n a jej p o d s t a w i e
s p r a w d z i ć położenie rogów ramki arkusza. Linie łączące rogi
r a m k i p o w i n n y p o k r y ć rysunek ramki na podkładzie rysunkowym,
S p r a w d z o n ą w ten s p o s ó b r a m k ę n a l e ż y w y k r e ś l i ć tuszem,
3. s p r a w d z i ć p o ł o ż e n i e p u n k t ó w p o d s t a w o w y c h i w y d a t n y c h w e d ł u g
spółrzędnych
podanych
w wykazie
punktów
podstawowych.
P u n k t y te n a l e ż y n a k ł u ć i w y r y s o w a ć o ł ó w k i e m .
C z y n n o ś ć tę
n a l e ż y w y k o n a ć n i e t y l k o w o b r ę b i e a r k u s z a , ale i w p a s a c h
przylegających poza ramkami.
5.
Zapoznanie
się
z materiałem
pomocniczym.
16.
Badanie
Materiał
pomocniczy
ma nie t y l k o ułatwić pracę w terenie i skrócić
materiału pomocniczego. czas u n a c z e ś n i a n i a s z c z e g ó ł ó w , ale z a r a z e m m o ż e b y ć d u ż ą p o m o c ą
w o c e n i e w a r t o ś c i m a t e r i a ł u p o d s t a w o w e g o , jak r ó w n i e ż m o ż e wskazać o d c i n k i m n i e j d o k ł a d n i e o p r a c o w a n e , w y m a g a j ą c e g r u n t o w n e g o
s p r a w d z e n i a . P o n a d t o m a t e r i a ł p o m o c n i c z y z a s t ą p i c z ę s t o k r o ć w zupełn o ś c i r o z p o z n a n i e t e r e n u o d c i n k a u n a c z e ś n i a n i a , a d o k ł a d n e zapoznan i e się z t y m m a t e r i a ł e m u ł a t w i u ł o ż e n i e trafnego p l a n u p r a ć y .
17.
Przegląd
Najcenniejszą
częścią materiału
pomocniczego
są fotografie
lotnicze,
fotografii
n a l e ż y upolotniczych. dają one bowiem pełny obraz zmian w terenie. Fotografie
rządkować
a zasięg k a ż d e j z n i c h oznaczyć
na o d b i t c e z z a p i s k a m i .
D l a o z n a c z e n i a zasięgu f o t o g r a f i i n a l e ż y w y c i ą ć w k a r t o n i e czworo-
http://rcin.org.pl
—
7
—
b o k o d p o w i a d a j ą c y w s k a l i 1 : 25 000 p o w i e r z c h n i terenu sfotografow a n e g o n a jednej fotografii. D o k ł a d n y szkic p o k r y c i a f o t o g r a f i a m i
l o t n i c z y m i p o z w o l i z o r i e n t o w a ć się w w i e l k o ś c i nie sfotografowanych
o d c i n k ó w arkusza ( l u k i ) , w s t o p n i u w z a j e m n e g o k r y c i a fotografii
i w r o d z a j u fotografii jak n p . p i o n o w e , n a c h y l o n e , w y r a ź n e , m a ł o
wyraźne.
18.
N a tej samej o d b i t c e z z a p i s k a m i oznaczyć
i n n y m k o l o r e m zasięg ^cena^warp a
w
planów l u b p a n t o g r a m ó w , z a z n a j a m i a j ą c się j e d n o c z e ś n i e z ich wartoś- °
"
cią. W s k a z ó w k a m i w tym k i e r u n k u są: cel, m e t o d a i d a t a sporządzenia planu.
19.
J e ś l i p o d k ł a d r y s u n k o w y n i e z a w i e r a p a s ó w z s ą s i e d n i c h arkuszy,
Kalki
należy
treść kalk uzgodnienia
brzegów przenieść
w y r a ź n i e w o ł ó w k u "brzegów 1 . 3
n a p o d k ł a d r y s u n k o w y , u z g a d n i a j ą c w czasie tej p r a c y poszczególne
k w a d r a t y siatki k i l o m e t r o w e j .
20.
Nazwy z u r z ę d o w y c h s p i s ó w porównać
z mapą i wszystkie n a z w y Porównanie
inaczej b r z m i ą c e l u b n o w e u m i e ś c i ć n a a r k u s z u z z a p i s k a m i . I n n e "turystyczne,
dane, z w y k a z u z a b y t k ó w , p r z e w o d n i k ó w i m a p t u r y s t y c z n y c h itp,
z a p i s a ć n a tym s a m y m arkuszu, d l a s p r a w d z e n i a ich w terenie.
6.
Plan unacześnienia
odcinka.
21.
Po z a p o z n a n i u się z m a t e r i a ł e m p o d s t a w o w y m i p o m o c n i c z y m
d l a wszystkich arkuszy, s k ł a d a j ą c y c h się n a o d c i n e k u n a c z e ś n i a n i a ,
n a l e ż y uzupełnić
swoje wiadomości
o terenie.
W tym celu n a l e ż y się
z a z n a j o m i ć z literaturą n a u k o w ą z zakresu geografii, t o p o l o g i i i geol o g i i , o d n o s z ą c ą się d o d a n e g o o b s z a r u .
Nie należy pomijać wydawnictw popularnych np. p r z e w o d n i k ó w turystycznych i krajoznawczych.
P o z a t y m n a l e ż y z a z n a c z y ć n a m a p i e t a k t y c z n e j wszystkie d a n e z m a p
i n f o r m a c y j n y c h k i e r o w n i k a g r u p y . M a p y te z a w i e r a j ą : g r a n i c e pod z i a ł u a d m i n i s t r a c y j n e g o , siedziby i n a z w y u r z ę d ó w a d m i n i s t r a c y j n y c h ,
p o c z t o w y c h , p o l i c y j n y c h , K . O . P., straży g r a n i c z n e j i t p . P o z a t y m
kategorie kolejek g o s p o d a r c z y c h , d r ó g i m o s t ó w w e d ł u g d a n y c h z urzęd ó w w o j e w ó d z k i c h , H n i e k o m u n i k a c j i a u t o b u s o w e j , w o d n e j i i c h rozkłady jazdy.
Informacje
"|a"|a-
22.
Przy
•
układaniu
p l a n u p r a c y k i e r o w a ć się n a s t ę p u j ą c y m i wytycz- Wytyczne do
ułożenia planu
n
yml:
pracy.
1. Zadanie
wykonać
w jak najkrótszym
czasie i z jak
najmniejszym
nakładem
środków,
zarówno technicznych, jak pieniężnych.
2. J a k o p i e r w s z y i ostatni arkusz d o o p r a c o w a n i a , jeśli r o z k a z kier o w n i k a grupy n i e ustalił k o l e j n o ś c i o p r a c o w a n i a arkuszy, w y b r a ć
te, d o których d o j a z d od stacji k o l e j o w e j jest n a j ł a t w i e j s z y ,
3. N a okres letni w y b r a ć te arkusze, n a k t ó r y c h w i n n y c h miesiąc a c h przeszkody w o d n e , s k u t k i e m r o z t o p ó w w i o s e n n y c h l u b deszc z ó w jesiennych, są w i ę k s z e n i ż n o r m a l n i e . Tereny wysokogórskie,
p o n a d 1500 m o p r a c o w u j e się z a s a d n i c z o m i ę d z y 15 c z e r w c a
a 15 w r z e ś n i a .
http://rcin.org.pl
—
8
—
152.
Pl
®"l
U ł o ż o n y p l a n u n a c z e ś n i e n i a o d c i n k a n a l e ż y p r z e d s t a w i ć do
" " obcinka." * z a t w i e r d z e n i a k i e r o w n i k o w i g r u p y w f o r m i e szkicu w s k a l i 1 : 300 000.
k t ó r y ma zawierać
granicę odcinka, podział na arkusze, kolejność
opracowania
arkuszy,
daty ukończenia
pracy na poszczególnych
arkuszach,
kwatery i kolejność
ich
zajęcia.
7.
Przenoszenie zmian z materiału pomocniczego.
24.
Przenoszenie
Przed wyjazdem
w teren n a l e ż y w kolejności ustalonej przez p l a n
zm an.
p r a c y przenieść
z materiału
pomocniczego
zmiany na arkusze.
Zasadą
tej c z y n n o ś c i jest p r z e n o s z e n i e t y l k o tych z m i a n , których rysunek można dowiązać
d o r y s u n k u p o d k ł a d u r y s u n k o w e g o zupełnie pewnie, w gran i c a c h d o k ł a d n o ś c i . I n n e z m i a n y p r z e n i e ś ć w terenie p o dostateczn y m s p r a w d z e n i u i zgęszczeniu p o d s t a w y .
Przede wszystkim
n a l e ż y przenieść
zmiany z planów,
zależnie od
o c e n i o n e j i c h wartości.
W n i e s i e n i e tych z m i a n zgęści p o d s t a w ę do
p r z e n i e s i e n i a treści fotografii l o t n i c z y c h , które p o z w o l i w z a j e m sprawdzić dokładność planu.
Przy p r z e n o s z e n i u z m i a n z fotografii l o t n i c z y c h n a l e ż y o p r ó c z
linij i szczegółów, których znaczenie m o ż n a z całą pewnością określić,
p r z e n i e ś ć i te l i n i e , które p o u t o ż s a m i e n i u w terenie n i e w e j d ą w treść
m a p y (np. miedze), ale m o g ą b y ć p o m o c n y m i z a r ó w n o przy unacześn i a n i u s z c z e g ó ł o w y m , jak i p r z y w y z n a c z a n i u s t a n o w i s k d l a sprawdzenia podstawy i przeniesionych zmian,
S z c z e g ó l n ą u w a g ę n a l e ż y z w r ó c i ć przy p r z e n o s z e n i u l i n i j i p u n k t ó w
z fotografij t e r e n ó w z a l e s i o n y c h i p o d m o k ł y c h , gdzie fotografia d a częstokroć w g l ą d w las, a w t e r e n a c h p o d m o k ł y c h w s k a ż e r ó ż n i c e w stopniu podmokłości.
L i n i e te, p r z e n i e s i o n e n a p o d k ł a d r y s u n k o w y , ułatw i ą szybką i trafną ocenę zasłon i przeszkód.
W razie braku n a a r k u s z u punktów
(linij) do p r z e n i e s i e n i a d a n e g o
p l a n u l u b fotografii, n a l e ż y uzyskać nowe punkty (linie) z s ą s i e d n i c h
p l a n ó w l u b fotografij. J e ż e l i jest to n i e m o ż l i w y m , z p o w o d u niedostatecznego k r y c i a fotografij, n a l e ż y o d c i n e k ten z a z n a c z y ć n a podk ł a d z i e r y s u n k o w y m , j a k o w y m a g a j ą c y zgęszczenia p o d s t a w y w terenie.
25.
Oznaczanie
zm an.
Przeniesione
zmiany
z m a t e r i a ł u p o m o c n i c z e g o rysuje się na podkładzie rysunkowym
ołówkiem,
l i n i a m i c i e n k i m i , c i ą g ł y m i , pojedyńczym i l u b p o d w ó j n y m i , jeśli c h a r a k t e r p r z e d m i o t u d a się z fotografii
( p l a n u ) o k r e ś l i ć (koleje, d r o g i , ulice, k a n a ł y , rzeki). W t y m o s t a t n i m
w y p a d k u n a l e ż y w r y s u n k u z a c h o w a ć o d p o w i e d n i e d l a przyszłego
znaku topograficznego światło, a przecięcia takich znaków oznaczyć
p u n k t e m ( n a k ł u c i e m ) w e w ł a ś c i w y m miejscu.
Szczegóły
starego rysunku,
które, j a k m a t e r i a ł p o m o c n i c z y wskazuje. już nie istnieją
n a l e ż y przekreślić
o ł ó w k i e m . Ostateczne usunięcie t y c h s z c z e g ó ł ó w r y s u n k u ( s k r o b a c z k ą ) w y k o n a ć p o s p r a w d z e n i u
w terenie.
Punkty
użyte jako podstawa
d o p r z e n i e s i e n i a z m i a n otoczyć kółkiem,
Punkty,
które przy b a d a n i u m a t e r i a ł u p o m o c n i c z e g o n a s u w a ł y
p r z y p u s z c z e n i e , że p o ł o ż e n i e i c h nie jest dokładne,
oznaczyć
znakiem
zapytania.
http://rcin.org.pl
9
26.
Sposób przeniesienia
zmian z fotografii l o t n i c z y c h zależy
od roS.bó,r,.
dzaju t y c h fotografii.
W k a ż d y m j e d n a k w y p a d k u n a l e ż y p r z e d tym
p r * e nleutożsamić
na fotografii i na arkuszu po kilka, n a j m n i e j cztery, punktów,
slenla zmian
0 0
a jeszcze lepiej l i n i j . D o p i e r o p o z u p e ł n i e p e w n y m u t o ż s a m i e n i u * i ! . ^ " , ! "
p r z y s t ą p i ć do p r z e n i e s i e n i a z m i a n .
° " czyc "
Punkty lub linie dostosowania
n a l e ż y wybrać tak, a b y się z n a j d o w a ł y
nie dalej jak 9 cm od środka fotografii
i t w o r z y ł y w i e r z c h o ł k i czwor o b o k u z b l i ż o n e g o do k w a d r a t u . P r ó c z tego p u n k t y
dostosowania
p o w i n n y b y ć m n i e j w i ę c e j n a tej samej w y s o k o ś c i .
Do obliczenia dopuszczalnej różnicy wysokości A h dla różnych
skal arkusza i r ó ż n y c h o d s t ę p ó w p u n k t ó w o d ś r o d k a fotografii stosuje
się w z ó r : A h —
'r
gdzie A h o z n a c z a r ó ż n i c ę w y s o k o ś c i w metrach,
m m i a n o w n i k skali m a p y , p w y m a g a n ą d o k ł a d n o ś ć g r a f i c z n ą n a arkuszu
w metrach, F o g n i s k o w ą a p a r a t u fotograficznego w
centymetrach,
r odległość n a fotografii od ś r o d k a fotografii ( p u n k t g ł ó w n y ) do p u n k t u
w c e n t y m e t r a c h . N p . dla skali 1 : 25 000 przy w y m a g a n e j potrójnej dok ł a d n o ś c i graficznej (0,3 m m ) , d l a a p a r a t u o o g n i s k o w e j 21 c m i d l a
p u n k t ó w o d l e g ł y c h od środka fotografii o 9 c m d o p u s z c z a l n a r ó ż n i c a
w y s o k o ś c i A h w y n o s i 25 m .
Rodzaj
fotografii
ze w z g l ę d u n a s t o p i e ń n a c h y l e n i a ( p i o n o w e
o n i e w i e l k i m n a c h y l e n i u i n a c h y l o n e ) , określa się przez
porównanie
odległości
tych samych punktów
na fotografii
i na arkuszu przy pomocy c y r k l a p r o p o r c j o n a l n e g o ,
Dla
fotografii
pionowej
stosunek
odległości
porównywanych
jest stały (skala j e d n a k o w a ) . S t o s u n e k ten
nie ulega z m i a n i e r ó w n i e ż w o d n i e s i e n i u do odległości j a k i c h k o l w i e k
i n n y c h p u n k t ó w n a fotografii i n a a r k u s z u .
N a f o t o g r a f i i o n i e w i e l k i m n a c h y l e n i u stosunek ten r ó ż n i
się n i e z n a c z n i e ( z a l e ż n i e od o d l e g ł o ś c i p u n k t ó w ) tak j e d n a k , że różn i c a ta w o d n i e s i e n i u d o p u n k t ó w o d l e g ł y c h o d siebie do 200 m n i e
p r z e k r a c z a p o t r ó j n e j d o k ł a d n o ś c i graficznej.
N a f o t o g r a f i i n a c h y l o n e j stosunek t e n r ó ż n i się tak z n a c z n i e ,
że n i e p o z w a l a n a b e z p o ś r e d n i e przenoszenie treści fotografii n a arkusz
n a w e t w m a ł y m zakresie (do 200 m ) , jak to b y w a przy fotografiach
o niewielkim nachyleniu.
Przed w y k o r z y s t a n i e m fotografii l o t n i c z e j n a l e ż y z w r ó c i ć u w a g ę
n a porę d n i a i r o k u w y k o n a n i a fotografii. U ł a t w i to z r o z u m i e n i e w i e l u
s z c z e g ó ł ó w n p . p r z y g r a n i c a c h lasu c i e ń d r z e w m o ż n a b ł ę d n i e w z i ą ć
z a g r a n i c ę lasu, m a ł e ł ą c z k i w ś r ó d w y s o k i c h z b ó ż nie dają w ł a ś c i w e g o
zarysu itd.
Przy
przenoszeniu
zmian
w terenie
sokości,
przekraczających dopuszczalną
A h =
sowania
_
oraz
na
[ e ż y p0prawić
n
27
Prz eno
o większych
różnicach
wy^""^e
|
granicę określoną wzorem n a c ( ) 0 d u i y c h
a fotografii położenie
punktów
dosto-
przenoszonych.
N a fotografiach p i o n o w y c h i o n i e w i e l k i m n a c h y l e n i u p o p r a w k ę i x
w. r
m o ż n a o b l i c z y ć l u b w y z n a c z y ć graficznie, w e d ł u g w z o r u ¡ 1 =
~
gdzie w jest r ó ż n i c ą m i ę d z y w y s o k o ś c i ą p u n k t u , którego p o ł o ż e n i e m a
się p o p r a w i ć , a o b l i c z o n ą ś r e d n i ą w y s o k o ś c i ą p u n k t ó w p o d s t a w o w y c h
(tzw. poziom płaszczyzny
odniesienia);
r jest o d l e g ł o ś c i ą n a fotografii
od środka fotografii (punkt główny) d o p o p r a w i a n e g o p u n k t u ; a W jest
http://rcin.org.pl
Wysokości.
—
10
—
w y s o k o ś c i ą l o t u . W y s o k o ś ć lotu W o b l i c z a się m n o ż ą c o g n i s k o w ą
a p a r a t u f o t o g r a f i c z n e g o przez m i a n o w n i k skali fotografii (rys, 1).
Przykład:
w
r
F
skala fotogr.
W
io
=
=
=
—
=
55 m
9 cm
21 c m
1 : 1 2 000
21 c m . 12 000 =
F
2,520 m
55
X
~
' 90 m m — 2 m m
2520
G r a f i c z n i e w y z n a c z a się p o p r a w k ę p o ł o ż e n i a p u n k t u w sposób
n a s t ę p u j ą c y : n a j e d n y m r a m i e n i u k ą t a prostego o d c i n a się długość r,
n a d r u g i m r a m i e n i u w d o w o l n e j skali (np. 1 : 1 0 000) w y s o k o ś ć lotu W .
P u n k t y k o ń c o w e tych o d c i n k ó w ł ą c z y się prostą a. N a r a m i e n i u W
o d c i n a się o d w i e r z c h o ł k a k ą t a r ó ż n i c ę w y s o k o ś c i w w skali W ( l u b
d w u k r o t n i e w i ę k s z e j ) i w k o ń c u o d c i n k a w w y k r e ś l a się prostą równol e g ł ą do prostej a.
P u n k t p r z e c i ę c i a tej prostej z r a m i e n i e m r oznaczy w i e l k o ś ć p o p r a w k i 8 x ( l u b 2 8 x ) m i e r z o n e j od w i e r z c h o ł k a k ą t a
prostego do p u n k t u p r z e c i ę c i a (rys, 2).
Poprawkę
n a l e ż y d o d a ć n a fotografii d o o d c i n k a r jeśli p u n k t
p o p r a w i a n y l e ż y p o n i ż e j ś r e d n i e g o p o z i o m u , l u b o d j ą ć o d r jeśli
p u n k t leży n a d ś r e d n i m p o z i o m e m .
28.
P^cno®zfe,Jic
Treść z fotografii
lotniczych
pionowych
i o niewielkim
nachyleniu
Z
grafH Z,o,n,-2°) przenosi
się na p o d k ł a d r y s u n k o w y a l b o przy pomocy przeczych plono- tworników,
a l b o pantografem.
J e ś l i jest m a ł o z m i a n d o p r z e n i e s i e n i a ,
"wielkim na 6 " n a ' e ż V ' e P r z e n > e ś ć j u ż p o d c z a s b a d a n i a f o t o g r a f i i , cyrklem
proporcjochylenlu.
nalnym
sposobem zacinania odległościowego (zacięcia łukami), albo
zacinania kierunkowego
(przecięcia k i e r u n k ó w na nowe
punkty
z p u n k t ó w starego rysunku pokrycia).
http://rcin.org.pl
—
11
—
152.
Zmiany
przy
pomocy
z lotniczych
fotograftj
.. ,
przetworników.
nachylonych
należy
przenosić
tylko Przenoszenie
zmian z fotografij nachylonych.
N a l e ż y się s t a r a ć , aby wszystkie i s t n i e j ą c e plany byty p r z e z topografa wykorzystane.
J e ś l i c a ł y u n a c z e ś n i a n y a r k u s z jest o b j ę t y fotog r a f i a m i l o t n i c z y m i , w ó w c z a s p l a n y b ę d ą t y l k o m a t e r i a ł e m informuj ą c y m , w w y p a d k u j e d n a k , gdy n i e m a fotografii l o t n i c z y c h n a l e ż y
treść p l a n ó w w y k o r z y s t a ć c a ł k o w i c i e .
N a l e ż y p a m i ę t a ć , że plany katastralne,
parcelacyjne
i
scaleniowe
z a w i e r a j ą d o k ł a d n e g r a n i c e ł ą k , w ó d i b a g i e n , d o b r y r y s u n e k dróg
i z a b u d o w a ń (często p r o j e k t o w a n e d r o g i ) . Plany
fabryczne
i miejskie — d o k ł a d n y r y s u n e k z a b u d o w a ń . Plany melioracyjne
mają dobry
r y s u n e k w ó d . Plany leśne — d o k ł a d n e g r a n i c e l a s ó w , ł ą k i zazwyczaj sieć l i n i i p o d z i a ł u g o s p o d a r c z e g o , n a t o m i a s t często b ł ę d n i e wyrysowane drogi.
P o z a tym w s z y s t k i e
plany
zawierają
potrzebne
topografowi
nazwy.
W s z e l k i e p l a n y o t r z y m a n e w czasie p r a c y t e r e n o w e j topograf
w y k o r z y s t u j e b e z p o ś r e d n i o , d o p r o w a d z a j ą c je do s k a l i a r k u s z a a l b o
przesyła kierownikowi grupy do spantografowania,
30.
Plany.
^
Z m i a n y p r z e n o s i się t y l k o z t y c h p l a n ó w , k t ó r e m o ż n a p e w n i e Przenoszenie
d o w i ą z a ć do p o d k ł a d u r y s u n k o w e g o . Treść i n n y c h p l a n ó w p r z e n i e ś ć
z
p o u z u p e ł n i e n i u p o d s t a w y d o p r z e n i e s i e n i a w terenie.
D o p r z e n i e s i e n i a treści p l a n ó w n a p o d k ł a d r y s u n k o w y n a l e ż y
u t o ż s a m i ć k i l k a p u n k t ó w . Punkty dostosowania
wybrać tak, aby objąć
nimi obwodnicę
planu, a jeśli p l a n o b e j m u j e d u ż y o b s z a r , n a l e ż y wybrać punkty również wewnątrz planu.
P l a n y p r z e n o s i się na p o d k ł a d
1.
2. cyrklem
3. przy
(zwykłym),
pomocy
4. cyrklem
5.
rysunkowy:
kalką,
siatki
prostokątnej,
proporcjonalnym,
pantografem,
6. sposobem
cyjanotypii.
1. D o p r z e n o s z e n i a n a a r k u s z p a n t o g r a m ó w (w skali a r k u s z a ) u ż y w a
się p r z e w a ż n i e k a l k i . S p o s ó b ten p o l e g a n a t y m , że p o przenies i e n i u n a k a l k ę treści p a n t o g r a m u z p u n k t a m i
dostosowania
n a k ł a d a się k a l k ę n a a r k u s z w e d ł u g p u n k t ó w
utożsamionych
i p r z e k a l k o w u j e jej treść.
O t r z y m a n y r y s u n e k w z m a c n i a się
o ł ó w k i e m . D o p r z e n i e s i e n i a p a n t o g r a m u z a p o m o c ą k a l k i wystarc z ą trzy u t o ż s a m i o n e p u n k t y ; j e d n a k d l a u ł a t w i e n i a p r z e n i e s i e n i a
n a l e ż y się p o s ł u g i w a ć w i ę k s z ą i l o ś c i ą p u n k t ó w .
S p o s ó b ten jest s z y b k i i d o k ł a d n y , jeżeli p r z e n i e s i e n i e nas t ą p i ł o bezpośrednio
po zrobieniu kopii na kalce,
2. P r z e n o s z e n i e c y r k l e m p l a n ó w tej s a m e j s k a l i co a r k u s z p o l e g a
na nanoszeniu z planu na arkusz charakterystycznych szczegółów
j a k : s k r z y ż o w a ń , z a ł a m a ń dróg, g r a n i c u p r a w itp. s p o s o b e m zacin a n i a o d l e g ł o ś c i o w e g o ( ł u k a m i ) . P r z e c i ę c i a się ł u k ó w wyznaczają położenie szczegółów przenoszonych z planów,
http://rcin.org.pl
—
12
—
J e ż e l i skale a r k u s z a i p l a n u są r ó ż n e , n a l e ż y d o przenoszen i a s z c z e g ó ł ó w c y r k l e m s p o r z ą d z i ć p o d z i a ł k ę j a k na r y s u n k u 3.
J e ś l i o d c i n e k AB
jest o d l e g ł o ś c i ą p u n k t ó w A i B w z i ę t ą
z p l a n u , a o d c i n e k ( p r o s t o p a d ł y ) B B ' jest o d l e g ł o ś c i ą tych s a m y c h
p u n k t ó w A i B w z i ę t ą z a r k u s z a , w ó w c z a s o d l e g ł o ś c i o m AC,
AD,
A E z p l a n u będą o d p o w i a d a ł y w skali arkusza odległości C C ' ,
D D ' , E E ' , j a k o p r o s t e r ó w n o l e g ł e d o B B ' w p r z e c i ę c i u się
z p r o s t ą A B',
P o d z i a ł k ę tę n a j d o g o d n i e j jest w y k o n a ć n a p a p i e r z e milimetrowym.
B' Q
'
cr /
/
E'.
s
/
s'
y
/
¡^
A
/
/
y
/
|
i
Ł
C
D
E
ii
B
R y s . 3.
3. W e d ł u g u t o ż s a m i o n y c h c o n a j m n i e j d w u p u n k t ó w w n o s i się s i a t k ę
k i l o m e t r o w ą a r k u s z a n a p l a n . O t r z y m a n ą siatkę na p l a n i e i s i a t k ę
n a a r k u s z u zgęszcza się p r z e z w y k r e ś l e n i e r z ę d n y c h i o d c i ę t y c h
w o d s t ę p a c h n p . 100 m .
Przy p o m o c y o t r z y m a n y c h w ten s p o s ó b s i a t e k p r z e n o s i się
o d p o w i e d n i e szczegóły z p l a n u na arkusz.
4. P o d o s t o s o w a n i u r o z s t a w i e n i a n ó ż e k c y r k l a p r o p o r c j o n a l n e g o d o
s k a l i p l a n u i a r k u s z a , p r z e n o s i się s z c z e g ó ł y s p o s o b e m z a c i n a n i a
odległościowego (łukami).
5. W e d ł u g u t o ż s a m i o n y c h p u n k t ó w u s t a w i a się p l a n p o d w o d z i d ł e m
pantografu, którego r a m i o n a już ustawionó na długości odpowiednie do r ó ż n i c skali planu i arkusza. P o u m o c o w a n i u planu
i a r k u s z a n a stole p a n t o g r a f u j e się te s z c z e g ó ł y , k t ó r y c h nie m a
na arkuszu.
6. S p o s ó b c y j a n o t y p i i stosuje się p r z y b a r d z o d u ż e j gęstości szczegółów przenoszonych z planów.
http://rcin.org.pl
R O Z D Z I A Ł
C.
SPRAWDZENIE I ZGĘSZCZENIE
UN A C Z E Ś N I A N I A .
8.
Plan unacześnienia
PODSTAWY
arkusza.
32.
Po p r z y b y c i u n a teren p r a c y z a j m u j e t o p o g r a f p o p r z e d n i o j u ż prze- Zakwaterowaw i d z i a n ą k w a t e r ę w miejscowości d o g o d n e j p o d w z g l ę d e m k o m u n i k a c y j n y m , o ile m o ż n o ś c i z a p e w n i a j ą c e j p o ł ą c z e n i e t e l e f o n i c z n e .
K w a t e r y n a l e ż y w y b i e r a ć t a k , by d o j a z d d o n a j d a l s z y c h miejsc
p r a c y n i e p r z e k r a c z a ł 10 k m .
33.
Arkusze należy unacześniać
kolejno i każdy arkusz oddzielnie.
Pracę Kolejne opran a n a s t ę p n y m a r k u s z u r o z p o c z y n a się z a s a d n i c z o d o p i e r o p o ukoń- " r k u s z y *
c z e n i u p o p r z e d n i e g o arkusza.
W w y j ą t k o w y c h w y p a d k a c h , jeśli obszar w i ę k s z y c h z m i a n jest na
d w u a r k u s z a c h , l u b jeśli k w a t e r a jest b l i s k o r a m e k d w u a r k u s z y przec i ę t y c h d ł u g ą p r z e s z k o d ą k o m u n i k a c y j n ą , j a k n p . d u ż ą r z e k ą , pasem
b a g i e n l u b w y s o k i m grzbietem g ó r s k i m , m o ż n a r o z p o c z ą ć p r a c ę n a
d w u arkuszach jednocześnie.
34.
Przed
rozpoczęciem
pracy w terenie
należy
ułożyć
plan unaczei-
nienia arkusza.
Przy u k ł a d a n i u p l a n u u n a c z e ś n i e n i a arkusza n a l e ż y z w r ó c i ć u w a g ę
n a z a p i s k i p o c z y n i o n e podczas b a d a n i a m a t e r i a ł u p o d s t a w o w e g o i pomocniczego.
N a t o k p r a c y n a a r k u s z u l u b n a obszarze z a m k n i ę t y m d u ż ą
przeszkodą w p ł y n ą następujące czynniki:
1. R o d z a j p o d s t a w y u n a c z e ś n i a n i a i r o z m i a r y jej u z u p e ł n i e n i a koniecznego do p r z e n i e s i e n i a z m i a n z m a t e r i a ł u p o m o c n i c z e g o .
2. R o d z a j m a t e r i a ł u p o m o c n i c z e g o
3. Ś r o d k i i w a r u n k i
pl
?n,
"""ku"«
i ilość z m i a n .
http://rcin.org.pl
komunikacyjne.
,
—
14
—
Celem planu
unacześnienia
arkusza
jest takie rozłożenie
środków
do pracy,
żeby zadanie
móc wykonać
w jak najkrótszym
czasie, bez
niepotrzebnego
poruszania
się w terenie,
przy c z y m z a s a d ą p o w i n n o
b y ć n i e o d b y w a n i e tej s a m e j drogi n a w e t d w u k r o t n i e .
Jeśli więc unacześnianie
arkusza
nie wymaga
oddzielenia
sprawdzenia
i zgęszczenia
podstawy
od unacześniania
szczegółów,
wtedy
oba rodzaje
pracy n a l e ż y przeprowadzać
jednocześnie.
B ę d z i e się to
z d a r z a ł o z a w s z e przy dobrej podstawie,
n i e w i e l k i e j ilości z m i a n i dob r y m m a t e r i a l e p o m o c n i c z y m , j a k i m są fotografie lotnicze.
<x>.
0r
pracy a °'' a
Jeżeli n a t o m i a s t potrzeba podstawę w dużym stopniu zgęścić, z m i a n
jest d u ż o i n i e m a fotografii l o t n i c z y c h , w ó w c z a s unacześnianie
szczegółów należy wykonać
po zgęszczeniu
podstawy.
P o u ł o ż e n i u p l a n u u n a c z e ś n i e n i a a r k u s z a p r z y s t ą p i ć do w y k o n a n i a
c z y n n o ś c i w y m i e n i o n y c h w p u n k t a c h 37 — 44. C z y n n o ś c i te przep r o w a d z a się z a s a d n i c z o jednocześnie,
Przed rozpoczęciem
dziennej pracy, wyznaczyć
linię marszu w t a k i
sposób, a b y p r a c ę d z i e n n ą r o z p o c z ą ć i u k o ń c z y ć w p o b l i ż u k w a t e r y .
J e ż e l i w a r u n k i k w a t e r o w e są n i e k o r z y s t n e ( k w a t e r y r z a d k o rozm i e s z c z o n e , góry, b a g n a , w jesieni b r a k ś w i a t ł a elektrycznego) m o ż n a
się z a k w a t e r o w a ć n a o d c i n k u na czas d ł u ż s z y w jednej t z w . stałej
kwaterze, s k ą d w y j e ż d ż a ć n a p r a c e t e r e n o w e n a k i l k a d n i , a p r a c e kwaterowe w y k o n y w a ć n a kwaterze
stałej.
W tym w y p a d k u n a l e ż y wyz n a c z y ć l i n i e m a r s z u na k i l k a d n i ( d o 5) z n o c l e g a m i w terenie,
O k a ż d y m zamierzonym k i l k u d n i o w y m wyjeździe z kwatery zameldow a ć k i e r o w n i k o w i grupy na k i l k a dni przed zamierzonym wyjazdem.
Każdą
poszczególną
czynność
należy bezpośrednio
po
wykonaniu
sprawdzić,
u n i k a j ą c w ten sposób o m y ł e k , które m o g ą s p o w o d o w a ć
k o n i e c z n o ś ć p o w t ó r z e n i a całej p r a c y .
Należy pamiętać,
że przez dokładną
pracę
zawsze
oszczędza
się na czasie.
Uzyskanie potrzebnej
d o k ł a d n o ś c i z a l e ż y w d u ż e j mierze od stanu sprzętu p o m i a r o w e g o .
D l a t e g o t r z e b a d b a ć o s t a r a n n e s p r a w d z e n i e k i e r o w n i c y , jej utrzymanie i ostrożne p r z e w o ż e n i e .
Przed r o z p o c z ę c i e m p o m i a r u
należy
sprzęt s p r a w d z i ć , d l a p r z e k o n a n i a się, czy n i e u c i e r p i a ł
podczas
przewozu,
9.
36.
Punkty
wydatne,
Pomiar podstawy do unacześniania
szczegółów.
Nazwą p u n k t ó w
wydatnych
określa się daleko
widoczne
przedmioty
pokrycia,
jak k o m i n y , w i e ż e , w i a t r a k i , p o j e d y ń c z e charakterystyczne drzewa, krzyże i drogowskazy.
Są to jednocześnie
punkty
orientacyjne
(punkty kierunkowe),
37.
Obudowanie
Jeżeli na arkuszu
nie ma punktów
wydatnych
l u b i l o ś ć ich jest
Ifonometrycz"- n i e w y s t a r c z a j ą c a , a s p r a w d z e n i e p o d s t a w y nie d a się p r z e p r o w a d z i ć
nych i kot. i n a c z e j , j a k t y l k o w o p a r c i u o o b u d o w a n e punkty
trygonometryczne,
w ó w c z a s n a l e ż y je oznaczyć
w terenie wiechami
lub
żerdziami.
W razie trudności w odnalezieniu punktu trygonometrycznego,
n a l e ż y się z w r ó c i ć do m i e j s c o w y c h w ł a d z a d m i n i s t r a c y j n y c h (sołtysa),
l u b w p r o s t d o w ł a ś c i c i e l a p a r c e l i , n a k t ó r e j ma się z n a j d o w a ć p u n k t
http://rcin.org.pl
—
15
—
trygonometryczny (według wykazu).
W razie n i e m o ż n o ś c i odszukan i a p u n k t u t r y g o n o m e t r y c z n e g o n a l e ż y w y b u d o w a ć sygnał, p o odmierzeniu krokami położenia punktu trygonometrycznego,
według
jego o p i s u t o p o g r a f i c z n e g o l u b w e d ł u g m a p y , o d n a j b l i ż s z y c h szczegół ó w p o k r y c i a . N a s z u k a n i e p ł y t y p o d z i e m n e j n i e n a l e ż y t r a c i ć czasu.
Najczęściej
wystarczy
ustawienie
wiech lub żerdzi
nie n a p u n k tach t r y g o n o m e t r y c z n y c h , jeśli są one t r u d n e d o o d s z u k a n i a l u b
r z a d k o r o z m i e s z c z o n e , ale przy innych
pewnych
punktach
pokrycia
lub rzeźby. T a k i m i p u n k t a m i są koty. O b u d o w a n i e tych p u n k t ó w w teren i e w i e c h ą l u b ż e r d z i ą , o k r e ś l a się n a z w ą sygnałów
pomocniczych.
K o r z y s t n e jest, a b y s y g n a ł y p o m o c n i c z e w z n o s i ć na
przedłużeniu
d ł u g i c h p r o s t y c h l i n i j p o k r y c i a , jak d r o g i , k o l e j e , l i n i e leśne.
Obudowanie
stawy.
punktów
należy
wykonać
w
toku sprawdzania
pod38.
Sprawdzanie
obudowanych
punktów
trygonometrycznych
i kot oraz Sprawdzanie
wszystkich
punktów wydatnych
ma na celu przekonanie
się, czy położenie poziome tych punktów
w terenie nie uległo zmianie.
S p r a w d z a ć wydatnych,
n a l e ż y nie t y l k o p u n k t y w e w n ą t r z r a m k i a r k u s z a , ale i p u n k t y w pasach u z g o d n i e n i a b r z e g ó w .
Podczas sprawdzania położenia p u n k t ó w szczególną uwagę należy
z w r ó c i ć na z a p i s k i p o c z y n i o n e p o d c z a s b a d a n i a m a t e r i a ł u p o d s t a w o wego, z w ł a s z c z a n a ł ą c z e n i a o d c i n k ó w z d j ę c i a i m a p p o d s t a w o w y c h ,
P o ł o ż e n i e p u n k t ó w w y d a t n y c h jest s p r a w d z o n e , jeśli k a ż d y z tych
p u n k t ó w z n a j d z i e się na p r z e c i ę c i u d w ó c h k i e r u n k ó w w y k r e ś l o n y c h
ze s t a n o w i s k ( s p r a w d z o n y c h ) , k t ó r y m i m o g ą b y ć i n n e p u n k t y w y d a t n e
lub punkty wyznaczone wcięciami.
Kierunki sprawdzające powinny
się p r z e c i ą ć p o d k ą t e m nie m n i e j s z y m n i ż 60°. S t a n o w i s k a n a l e ż y
t a k w y b i e r a ć , ż e b y z n a j m n i e j s z e j i c h i l o ś c i m ó c s p r a w d z i ć i w razie
potrzeby p o p r a w i ć położenie wszystkich starych p u n k t ó w w y d a t n y c h
oraz w y z n a c z y ć wszystkie nowe.
Jeśli podczas sprawdzania
okaże się, że jakiś stary punkt
wydatny
jest na mapie błędnie oznaczony,
należy jego położenie
wyznaczyć
na
nowo, tak jak każdy
nowy punkt
wydatny.
W y k o n a n i e : stolik u s t a w i o n y na s t a n o w i s k u o r i e n t u j e się
według jednego z najdalszych p u n k t ó w .
N a s t ę p n i e n a c e l o w u j e się
l u n e t ę k i e r o w n i c y k o l e j n o na w i d o c z n e w terenie p u n k t y w y d a t n e ,
rysując wzdłuż ściętej k r a w ę d z i liniału kierunki.
Jeśli wyrysowany kierunek nie przejdzie przez środek rysunku
k t ó r e g o k o l w i e k z w i d o c z n y c h p u n k t ó w , w ó w c z a s b ł ą d t k w i w położ e n i u tego p u n k t u .
W t y m w y p a d k u n a l e ż y w y k r e ś l i ć k i e r u n e k do
tego p u n k t u w c e l u p ó ź n i e j s z e g o o k r e ś l e n i a w ł a ś c i w e g o jego położenia wcięciem w przód lub w bok.
J e ś l i w y r y s o w a n y k i e r u n e k n i e p o k r y j e środka r y s u n k u ż a d n e g o
p u n k t u na a r k u s z u , w ó w c z a s :
1. p u n k t , w e d ł u g k t ó r e g o został
samiony lub błędny, albo
z o r i e n t o w a n y stolik, jest ź l e utoż-
2. p u n k t s t a n o w i s k a jest b ł ę d n y .
W t y m w y p a d k u n a l e ż y z o r i e n t o w a ć stolik w e d ł u g i n n e g o p u n k t u
i p o w t ó r z y ć p o p r z e d n i e c z y n n o ś c i . J e ś l i o b e c n i e z g o d z ą się wszystkie
p u n k t y , w ó w c z a s z a c h o d z i w y p a d e k 1.
Jeśli p o m i m o zupełnie pewnego utożsamienia punktu obranego
d l a z o r i e n t o w a n i a s t o l i k a nie z g o d z ą się w s z y s t k i e p u n k t y , w ó w c z a s
http://rcin.org.pl
—
16
—
b ł ą d t k w i w p u n k c i e , n a k t ó r y m jest s t a n o w i s k o ( w y p a d e k 2).
w y p a d k u o k r e ś l a się p o ł o ż e n i e p o z i o m e s t a n o w i s k a wcięciem
W tym
wstecz.
119.
Określenie
Południk
magnetyczny
określa
się
na
pierwszym
sprawdzonym
rnagnetycz- stanowisku
p o z o r i e n t o w a n i u s t o l i k a i p o s p r a w d z e n i u p o ł o ż e n i a ponego.
z i o m e g o s t a r y c h p u n k t ó w w y d a t n y c h z tego s t a n o w i s k a .
L i n i ę p o ł u d n i k a m a g n e t y c z n e g o rysuje się n a m a r g i n e s i e w z d ł u ż
krawędzi busoli. L i n i ę p o ł u d n i k a należy z a k o ń c z y ć strzałką, opisać
skrótem Pn, p o d a ć p u n k t , n a k t ó r y m p o ł u d n i k został o k r e ś l o n y . K o ń c e
linii utrwalić ukłuciem cyrkla. W y z n a c z o n y południk magnetyczny
należy
sprawdzić
na następnych
stanowiskach
podczas
sprawd z a n i a p o d s t a w y w s p o s ó b n a s t ę p u j ą c y : p o g e o m e t r y c z n y m zorientowaniu stolika przyłożyć k r a w ę d ź busoli do oznaczonego p o p r z e d n i o
k i e r u n k u p o ł u d n i k a m a g n e t y c z n e g o . J e ś l i igła m a g n e t y c z n a z a t r z y m a
się n a l i n i i NS (0°—180°), w ó w c z a s k i e r u n e k p o ł u d n i k a m a g n e t y c z n e g o
nie u l e g ł z m i a n i e . W p r z e c i w n y m razie o b r a c a się b u s o l ę d o k o ł a
jednego z p u n k t ó w o d k ł u t y c h n a w y k r e ś l o n y m p o ł u d n i k u magnetyczn y m d o p ó t y , d o p ó k i igła n i e z n a j d z i e się na l i n i i NS.
Kąt między
k r a w ę d z i ą b u s o l i , a p o p r z e d n i o w y z n a c z o n y m p o ł u d n i k i e m magnet y c z n y m s t a n o w i różnicę uchyleń magnetycznych
na obu stanowiskach.
J e ś l i r o z w a r t o ś ć r a m i o n tego kąta w odległości o d w i e r z c h o ł k a o d p o w i a d a j ą c e j n a j w i ę k s z e m u z a s i ę g o w i p o m i a r u ł a t o w e g o (2 c m l n i e jest
w i ę k s z a od p o d w ó j n e j d o k ł a d n o ś c i graficznej, tzn. 0,2 m m , w ó w c z a s
r ó ż n i c a u c h y l e ń m a g n e t y c z n y c h n i e m a w p ł y w u n a d o k ł a d n o ś ć przyszł y c h p o m i a r ó w , w y k o n y w a n y c h p r z y o r i e n t a c j i m a g n e t y c z n e j . W przec i w n y m w y p a d k u należy określić nowy południk magnetyczny, który
b ę d z i e s ł u ż y ł d o orientacji m a g n e t y c z n e j w n a j b l i ż s z e j o k o l i c y d a n e g o
stanowiska.
M i e j s c o w e zmiany magnetyczne
(anomalie)
są b a r d z o częste
wschodnich obszarach Polski. Na zachodzie występują rzadko.
na
P r z y o k r e ś l a n i u p o ł u d n i k a m a g n e t y c z n e g o n a l e ż y u s u n ą ć przedm i o t y ż e l a z n e p r z y n a j m n i e j n a 0,5 — 1 m od b u s o l i . W p ł y w n a busolę w i ę k s z y c h ż e l a z n y c h p r z e d m i o t ó w t e r e n o w y c h ustaje m n i e j w i ę c e j
w o d l e g ł o ś c i 100 — 200 m d l a m o s t ó w ż e l a z n y c h i b u d y n k ó w żelbet o w y c h , z a l e ż n i e od w i e l k o ś c i , 25 m d l a szyn k o l e j o w y c h , 1 0 — 1 5 m
d l a o g r o d z e ń ż e l a z n y c h . P o ł u d n i k m a g n e t y c z n y n a l e ż y r y s o w a ć zawsze w z d ł u ż tej samej k r a w ę d z i busoli.
Na drugim marginesie
tyczny wyznaczony
busolą
40.
arkusza
należy
kierunkową.
wyrysować
południk
N a l e ż y p a m i ę t a ć , że zmiana
busoli
p o c i ą g a za sobą
ponownego wyznaczenia południka magnetycznego.
ok
magne-
'konieczność
"'e^le"lc
W r a z i e k o n i e c z n o ś c i określenia p o ł u d n i k a m a g n e t y c z n e g o n a
magnetyczne- P u n k c i e z n a j d u j ą c y m się w p r o m i e n i u o d d z i a ł y w a n i a p r z e d m i o t ó w
go w szcze- ż e l a z n y c h p o s t ę p u j e się w sposób n a s t ę p u j ą c y : p o g e o m e t r y c z n y m
if^runka
z o r i e n t o w a n i u s t o l i k a n a d a n y m p u n k c i e n a l e ż y w y k r e ś l i ć k i e r u n e k do
ru ac .
terenie w odległości p o n a d 150 m . P o u s t a w i e n i u
u s j a w j o n e j w
stolika w m i e j s c u łaty i z o r i e n t o w a n i u n a p o p r z e d n i e
stanowisko
w e d ł u g w y r y s o w a n e g o k i e r u n k u , określa się p o ł u d n i k m a g n e t y c z n y .
Przed p r z y s t ą p i e n i e m d o p o m i a r u w terenie z a k r y t y m , n a l e ż y
s p r a w d z i ć p o ł u d n i k m a g n e t y c z n y n a w s c h o d n i m i z a c h o d n i m skraju
zakrytego o d c i n k a terenu, a b y p r z e k o n a ć się, c z y n i e z a c h o d z i t a m
zmiana uchylenia magnetycznego.
http://rcin.org.pl
- 37 -
17
Punkty
wydatne
określa się zasadniczo
wcięciem
w przód
przez Pomiar nowyrysowanie kierunków z każdego stanowiska,
N a l e ż y p a m i ę t a ć , że "wydatnych W
w y z n a c z o n e k i e r u n k i m o g ą j e d y n i e w t y m w y p a d k u określić z w y m a g a n ą d o k ł a d n o ś c i ą p o ł o ż e n i e p u n k t u , k i e d y są krótsze o d b o k u orientacji (odnośnej k i e r u n k u ) tzn., jeśli o d l e g ł o ś ć od s t a n o w i s k a p u n k t u
określanego jest m n i e j s z a n i ż o d l e g ł o ś ć s t a n o w i s k a od p u n k t u , w e d ł u g
którego stolik został z o r i e n t o w a n y . Kierunków
do punktów,
których odległość od stanowiska jest większa od boku orientacji, nie wolno
rysować.
J e ś l i d a n y p u n k t w y d a t n y jest w i d o c z n y t y l k o z jednego stanow i s k a n a l e ż y i w t y m w y p a d k u w y r y s o w a ć k i e r u n e k , gdyż b ę d z i e
on s p r a w d z i a n e m n a n i e s i e n i a p u n k t u w y d a t n e g o j p o d c z a s u n a c z e ś n i a n i a
szczegółów.
K i e r u n k i n a l e ż y r y s o w a ć na a r k u s z u t y l k o w miejscu przypuszc z a l n e g o p o ł o ż e n i a p u n k t u w y d a t n e g o oraz p o z a r a m k ą .
Kierunek
w y k r e ś l o n y p o z a r a m k ą n a l e ż y o p i s a ć , p o d a j ą c s t a n o w i s k o i rodzaj
punktu wydatnego.
42.
P o d s t a w ą d o u n a c z e ś n i a n i a s z c z e g ó ł ó w bez m a t e r i a ł u po- Pomiar podm o c n i c z e g o będą, a l b o punkty i linie starego rysunku pokrycia,
których unacz^infa^la
p o ł o ż e n i e zostało sprawdzone,
albo nowe punkty i linie, które w opar- szczegółów,
ciu o s p r a w d z o n e j u ż l u b n a n o w o w y z n a c z o n e p u n k t y w y d a t n e , należy pomierzyć.
Pomiar
ten wykonywa
się kierownicą
przy p o m o c y
w c i ę ć , p r z e r z u t ó w s t a n o w i s k a , c i ą g ó w g r a f i c z n y c h l u b wreszcie mier z ą c p u n k t y ł a t o w e tak gęsto, żeby odległości
do punktów
domierzanych krokami nie były większe nad 100 podwójnych
kroków (około 160 m).
Przy użyciu do pomiaru
odległości
obrotów koła roweru lub wozu domiary nie mogą przekraczać
300 m, p r z y c z y m s p o s ó b ten m o ż n a stosow a ć t y l k o w z d ł u ż p r o s t y c h i p ł a s k i c h o d c i n k ó w d o b r y c h dróg.
Pomiar
podstawy
do unacześniania
łącznie ze sprawdzaniem
podstawy.
szczegółów
powinien
się
odbyć
43.
J e ż e l i n i e wszystkie z m i a n y m o ż n a b y ł o p r z e n i e ś ć n a p o d k ł a d Pomiar podr y s u n k o w y , z p o w o d u b r a k u d o s t a t e c z n i e gęstej p o d s t a w y , n a l e ż y
materiału
tę p o d s t a w ę w terenie zgęścić p o m i a r e m .
pomocniczego.
W terenie otwartym
punkty te wyznacza
się wcięciami
lub pomiarem łatowym, a l b o p o d c z a s p o m i a r u p u n k t ó w w y d a t n y c h , a l b o z umyśln i e do tego w y z n a c z o n y c h s t a n o w i s k .
Odległości
punktów
tatowych
od stanowisk
nie mogą przekraczać
500 m.
W terenie
zakrytym
pracę należy
oprzeć na ciągach
graficznych
d o w i ą z a n y c h , a l b o d o c h a r a k t e r y s t y c z n y c h p u n k t ó w starego r y s u n k u
p o k r y c i a w e w n ą t r z terenu zakrytego, a l b o do p u n k t ó w z a w c z a s u wyz n a c z o n y c h n a skraju l u b b l i s k o skraju terenu z a k r y t e g o .
J e ż e l i z m i a n nie p r z e n i e s i o n y c h z p o w o d u b r a k u p o d s t a w y jest
n i e w i e l e , n a l e ż y je b e z p o ś r e d n i o p o p o m i e r z e n i u p o d s t a w y p r z e n i e ś ć
na p o d k ł a d rysunkowy i dokładność przeniesienia zaraz sprawdzić.
J e ś l i z m i a n t y c h jest w i ę c e j , n a l e ż y je p r z e n i e ś ć n a k w a t e r z e
i w czasie d a l s z e j p r a c y s p r a w d z i ć w terenie d o k ł a d n o ś ć ich przeniesienia.
44.
Dokładność
wniesienia
zmian na podkład rysunkowy
należy spraw- Sprawdzenie
. . . .
,
.
wniesionych
dzic pomiarem
w terenie.
zmian.
W terenie otwartym
dokładność
wniesienia
zmian
sprawdza
się
wcięciami,
w ten s a m s p o s ó b jak p u n k t y w y d a t n e , albo
mierzeniem
odległości
krokami
lub kołem wzdłuż sprawdzonych
linii.
http://rcin.org.pl
—
18
—
Na obszarze
objętym
przez jedną
fotografię
czy też jeden
plan
należy sprawdzić
punkty
użyte do przeniesienia
treści fotografii
lub
planu i prócz tego po 2 — 3 inne punkty na 1 km1.
Jeżeli
sprawdzenie
pokaże, że zmiany źle przeniesiono,
należy je
usunąć
g u m ą z p o d k ł a d u r y s u n k o w e g o i wyznaczyć
nową
podstawę
do przeniesienia.
J e d n o c z e ś n i e z b a d a ć czy p o p r z e d n i o powstał b ł ą d
p r z e z złe u t o ż s a m i e n i e p u n k t ó w d o p r z e n i e s i e n i a , c z y też p r z e z b ł ą d
w podstawie.
Błąd poprzedniej podstawy należy usunąć, a położenie
zmian po p o w t ó r n y m przeniesieniu sprawdzić.
W terenie zakrytym
wniesione
zmiany
sprawdzić
domiarami
(krokami lub kołem) do charakterystycznych punktów pokrycia, a przy
d u ż y m o b s z a r z e z m i a n , n p , n o w e u r z ą d z e n i e leśne, p r z e p r o w a d z i ć ciągi
graficzne
tak, ż e b y p r z e j ś ć n i m i w d w ó c h p r o s t o p a d ł y c h d o siebie kier u n k a c h p r z e z o b s z a r j e d n e j fotografii l u b też j e d n e g o p l a n u , J e ż e l i pom i a r s p r a w d z a j ą c y w y k a ż e jakiś b ł ą d , n a l e ż y p o s t ą p i ć t a k jak w y ż e j .
45.
I określenie
Stanowisko
należy wybrać
tak, aby z jednego stanowiska
móc dos tanowi skal mierzyć lub sprawdzić
jak najwięcej
potrzebnych
punktów.
Jeśli wybór
s t a n o w i s k a n a l i n i i p o k r y c i a jest n i e d o g o d n y , m o ż n a je o b r a ć w inn y m m i e j s c u , a p o ł o ż e n i e jego p o z i o m e o k r e ś l i ć z p u n k t ó w w y d a t n y c h ,
s y g n a ł ó w l u b i n n y c h s p r a w d z o n y c h p u n k t ó w w c i ę c i e m a l b o przerzutem s t a n o w i s k a , a w t e r e n i e z a k r y t y m c i ą g i e m g r a f i c z n y m .
W s k a z a n e jest o b i e r a n i e s t a n o w i s k n a d ł u g i c h prostych l i n i a c h
p o k r y c i a l u b na w y z n a c z o n y c h k i e r u n k a c h d o w y k o n a n i a w c i ę ć
w b o k , t y m b a r d z i e j , ż e daje to d o k ł a d n i e j s z e i s z y b s z e o k r e ś l a n i e
s t a n o w i s k a n i ż w c i ę c i a wstecz.
46.
Wcięcia.
Najdokładniejszym
i przy
odpowiedniej
organizacji
pracy
najszyb-
szym sposobem
określenia
stanowiska
jest wcięcie w bok.
Najprosts z y m s p o s o b e m o k r e ś l e n i a s t a n o w i s k a w c i ę c i e m w b o k jest ustawienie się n a p r z e d ł u ż e n i u d w u p u n k t ó w l u b n a s p r a w d z o n e j prostej l i n i i
p o k r y c i a n p , n a p r o s t y m o d c i n k u drogi.
Drugim
typowym
sposobem
określenia
stanowiska
jest
wcięcie
wstecz.
W c i ę c i e to n a l e ż y s t o s o w a ć z a s a d n i c z o w w y p a d k u położenia s t a n o w i s k a w e w n ą t r z t r ó j k ą t a u t w o r z o n e g o p r z e z te t r z y p u n k t y , na
p o d s t a w i e k t ó r y c h o k r e ś l a się p o ł o ż e n i e s t a n o w i s k a .
O k r e ś l a n i a stan o w i s k a p o z a t r ó j k ą t e m n a l e ż y u n i k a ć , j a k o m n i e j d o k ł a d n e g o i zabier a j ą c e g o w i ę c e j czasu. W y k o n y w u j ą c z k o n i e c z n o ś c i w c i ę c i e w s t e c z
p o z a t r ó j k ą t e m n a l e ż y z b a d a ć , c z y s t a n o w i s k o n i e z n a j d u j e się n a
k o l e l u b w p o b l i ż u o b w o d u k o ł a o p i s a n e g o na t r ó j k ą c i e .
Wcięcie
wstecz
sposobem
trzykrotnego
obrotu
płyty
stolikowej
n a l e ż y w y k o n y w a ć j e d y n i e w t v c h w y p a d k a c h , g d y z a w o d z i igła mag n e t y c z n a i p r z y d o g o d n y m dla tego s p o s o b u p o ł o ż e n i u s t a n o w i s k a
względem p u n k t ó w wydatnych.
Wcięć
złożonych
u ż y w a się w y j ą t k o w o , gdy
stanowiska
nie
można określić inną metodą.
N a t o m i a s t w c i ę c i e z ł o ż o n e p r z y przen i e s i o n e j o r i e n t a c j i z a l e c a sie na r ó w n i z w c i ę c i e m w b o k .
Sposób kalki ze w z g l ę d u na m a ł ą d o k ł a d n o ś ć stosuje się r z a d k o .
Przy łatwym utożsamieniu
stanowiska
z rysunkiem
podkładu
rysunkowego
( n p . s t a n o w i s k o na p r z e p u ś c i e , m o ś c i e , s k r z y ż o w a n i u d r ó g
i t p . ) wystarczy
sprawdzić
położenie
stanowiska
przez
zorientowanie
stolika na jeden punkt sprawdzony
i wyrysowanie
kierunku
z drugiego
sprawdzonego
punktu do stanowiska.
Położenie
stanowiska
jest sprawdzone, jeśli wyrysowany
kierunek przetnie punkt
stanowiska.
http://rcin.org.pl
—
19
—
152.
Sposób określania
stanowiska
przerzutem
stosuje się w wypadku.
gdy pierwsze
wyznaczone
stanowisko
jest dla pomiaru
szczegółów
niedogodne.
W t e r e n i e z a k r y t y m s t o s o w a n i e w c i ę ć jest b a r d z o u t r u d n i o n e l u b
z u p e ł n i e n i e m o ż l i w e . T a m w i ę c , gdzie sq większe obszary nieprzejrzyste należy
zastosować
metodę
ciągów
graficznych.
Zasadniczo
n a l e ż y w y k o n y w a ć ciągi o orientacji
magnetycznej,
w y j ą t k o w o w razie
a n o m a l i i m a g n e t y c z n y c h — ciągi o orientacji
geometrycznej.
Długość
ciągów
tylko wyjątkowo
może przekraczać
5 km,
przy
średniej długości boków 500 m.
Przerzut
stanowlska
-
48.
Ciągi
graficzne.
49.
Po wyznaczeniu
stanowiska
mierzy
się łatą punkty podstawy
ko- Punkty lałowe.
niecznej do unacześniania
szczegółów.
J e ż e l i część ł a t y jest z a k r y t a (przez z b o ż e , gałęzie itp.), tak że
nie m o ż n a o d c z y t a ć o d l e g ł o ś c i m i ę d z y z e w n ę t r z n y m i n i t k a m i odległościomierczymi, topograf w y k o n y w a odczyt odległości między dwiema
nitkami np. górną i środkową.
J e ś l i t a k i o d c z y t jest n i e m o ż l i w y , z p o w o d ó w p o d a n y c h poprzednio, n a l e ż y d a ć p o m o c n i k o w i o d p o w i e d n i z n a k ( g w i z d k i e m ) , a b y podn i ó s ł ł a t ę w górę.
50.
Do pracy
w terenie
otrzymuje
topograf
jednego
p o m o c n i k a . Wyszkolenie
omocnlka
P i e r w s z ą c z y n n o ś c i ą t o p o g r a f a p o p r z y j ę c i u p o m o c n i k a jest zaznajo- P
m i e n i e jego ze s p r z ę t e m , a w i ę c : m i a n o w n i c t w e m , p r z e z n a c z e n i e m ,
s p o s o b e m p r z e n o s z e n i a i p r z e w o ż e n i a , oraz c o d z i e n n y m u t r z y m a n i e m .
P o m o c n i k o t r z y m u j e spis s p r z ę t u , k t ó r y t o p o g r a f p o b r a ł z magaz y n u , P o m o c n i k ten d b a p r z e z c a ł y czas p r a c t e r e n o w y c h o sprzęt,
meldując o każdym, nawet najmniejszym uszkodzeniu.
P o d c z a s s p r a w d z a n i a p o d s t a w y t o p o g r a f u c z y p o m o c n i k a ustaw i a n i a stolika na o b r a n y m punkcie.
P o d c z a s u n a c z e ś n i a n i a s z c z e g ó ł ó w w y j a ś n i a p o m o c n i k o w i co to
jest p o k r y c i e terenu, j a k i e p u n k t y są p o t r z e b n e do d o b r e g o wyznac z e n i a s z c z e g ó ł ó w p o k r y c i a i jak się k l a s y f i k u j e p o s z c z e g ó l n e składniki pokrycia.
Od gruntownego
pouczenia
pomocnika,
z jakich p o w o d ó w obiera
się d a n e p u n k t y , zależy
postęp pracy,
g d y ż p u n k t y o b r a n e w niewłaściwych miejscach utrudniają późniejsze rysowanie.
P o z a t y m t o p o g r a f ustala z p o m o c n i k i e m z n a k i r o z p o z n a w c z e ,
k t ó r e p o w i n n y b y ć j a k najprostsze i ł a t w e d o z a p a m i ę t a n i a .
51.
O b o w i ą z k i e m t o p o g r a f a jest n i e o g r a n i c z a ć s p r a w d z e n i a p o d s t a w y Współpraca
op
B
w ł a s n e g o o d c i n k a , l e c z wykorzystać
każdą sposobność
do określenia
punktów
wydatnych
poza własnym
odcinkiem,
j a k r ó w n i e ż d o sprawd z e n i a n a j b l i ż s z y c h p u n k t ó w w y d a t n y c h na s ą s i e d n i c h
arkuszach.
D a j e to w z a j e m n ą k o n t r o l ę i u ł a t w i a p r a c ę n p . w t y m w y p a d k u , gdy
d a n y p u n k t w y d a t n y jest d o g o d n i e j s z y d o w y z n a c z e n i a z s ą s i e d n i e g o
arkusza.
W y z n a c z o n e p u n k t y , l e ż ą c e p o z a a r k u s z e m o r a z te, k t ó r e
m o g ą b y ć w y k o r z y s t a n e p r z e z s ą s i a d ó w , m u s z ą b y ć p o d a n e im z zaz n a c z e n i e m s p ó ł r z ę d n y c h . Prócz tego należy podać stwierdzone
błędy
punktów
podstawowych
i
wydatnych.
D a n e te n a l e ż y o z n a c z y ć n a k a l c e u z g o d n i e n i a b r z e g u .
http://rcin.org.pl
R O Z D Z I A Ł
U N A C Z E Ś N I A N I E
10.
D.
SZCZEGÓŁÓW.
O r g a n i z a c j a i sposób w y k o n a n i a .
52.
odcl 1kl
[
stolikowego.
53.
Wykonanie
Po sprawdzeniu
i zgęszczeniu
podstawy
unacześniania
rozpoczyna
unacześnianie
szczegółów.
P r z e d e w s z y s t k i m n a l e ż y wydzielić
z a r k u s z a te odcinki, w których rysunek p o k r y c i a z p o w o d u niewystarczającej ilości p u n k t ó w
p o d s t a w o w y c h , lub rysunek rzeźby z p o w o d u szczególnych w a r u n k ó w
terenowych został w zbyt d u ż y m stopniu zgeneralizowany, tak że
o d c i n k i te p o w i n n y b y ć na n o w o zdjęte. O k o n i e c z n o ś c i n o w e g o
zdjęcia m e l d u j e t o p o g r a f k i e r o w n i k o w i g r u p y , o z n a c z a j ą c na m a p i e
l u b n a k a l c e g r a n i c e t a k i c h o d c i n k ó w i p o d a j ą c s z c z e g ó ł o w o napotkane niedokładności.
K i e r o w n i k g r u p y p o s p r a w d z e n i u w terenie, że odcinki te muszą
być na nowo zdjęte, z a r z ą d z a o p r a c o w a n i e ich według Instrukcji
topograficznej
część I I I . , tak jak nowe zdjęcie
stolikowe.
s,ę
Unacześnianie
s z c z e g ó ł ó w polega
na sprawdzeniu
zupełności,
"szczegółów. 3 odpowiedniej
klasyfikacji
i generalizacji
starych
szczegółów
pokrycia
oraz na wniesieniu
zmian
dowiązanych
najprostszymi
sposobami
pomiarowymi
do sprawdzonej
i zgęszczonej
podstawy.
Nie istniejące
szczegóły
rysunku
należy
usunąć,
zeskrobując
je
z papieru ( t w a r d ą g u m ą l u b s k r o b a c z k ą ) . Nowe szczegóły należy
wrysować na podstawie
sprawdzonych
lub na nowo pomierzonych
punktów
i linij odpowiednimi
znakami
topograficznymi.
Sprawdzenie
rysunku
starej
mapy
należy
zorganizować
tak, aby
w jak najkrótszy
i najszybszy
sposób móc się przekonać
o
zupełności
rysunku
i o odpowiedniej
klasyfikacji
szczegółów.
54.
Tok
iricyi
"śzcze^ótów
3
Pracę unacześniania
szczegółów
przeprowadzać
należy tak, by opracowane części arkusza tworzyły zwartą całość. Opracowanie
załączników
powinno postępować
równolegle
z zupełnym opracowaniem szczegółów.
http://rcin.org.pl
—
21
—
Podczas
unacześniania
szczegółów
n a l e ż y zapisywać
na
podręcznej
kalce napisów
nie t y l k o nazwy osiedli, w ó d , u r o c z y s k itp., lecz t a k ż e
wszelkie dane d o k ł a d n i e objaśniające
o p r a c o w a n ą część terenu,
Po domierzeniu szczegółów w obrębie jednego stanowiska lub
po ustaleniu położenia punktu należy bezpośrednio potem wyrysować
wszystkie n o w e s z c z e g ó ł y i u s u n ą ć stare już n i e istniejące.
P r a c y w terenie m u s i t o w a r z y s z y ć stała u w a g a n a w ł a ś c i w ą ,
z w o j s k o w e g o p u n k t u w i d z e n i a , o c e n ę i k l a s y f i k a c j ę w s z y s t k i c h przedm i o t ó w t e r e n o w y c h , z w ł a s z c z a w r a z i e k o n i e c z n e j g e n e r a l i z a c j i . Przegląd własnej pracy, kreślenie p e w n y c h szczegółów dla utrzymania
ich c z y t e l n o ś c i o r a z k o l e j n e o p r a c o w a n i e k a l k i n a p i s ó w i k a l k i opis o w e j n a l e ż y do p r a c y n a k w a t e r z e .
Ukończone
arkusze
należy
odsyłać
bezzwłocznie
wraz z wszystkimi załącznikami
do kierownika
grupy.
Do arkusza należy dołączyć
o t r z y m a n e k a l k i u z g o d n i e n i a b r z e g ó w s ą s i e d n i c h a r k u s z y . N a kalk a c h t y c h n a l e ż y s t w i e r d z i ć u z g o d n i e n i e r a m k i , a l b o o z n a c z y ć części
n i e u z g o d n i o n e . P r z e d w y s ł a n i e m a r k u s z a s p o r z ą d z i ć i z a t r z y m a ć do
dalszej p r a c y k a l k i b r z e g ó w do jeszcze nie o p r a c o w a n y c h a r k u s z y .
55.
S p r z ę t e m do u n a c z e ś n i a n i a s z c z e g ó ł ó w jest p ł y t a s t o l i k o w a n a Sprzęt ł przybory do unal e k k i m trójnogu, c e l o w n i c a , b u s o l a k i e r u n k o w a i p o d z i a ł k a k r o k o w a cześniania
(kołowa). P r z y b o r a m i są: o ł ó w e k , cyrkiel, c y r k i e l p r o p o r c j o n a l n y , szczegółów.
trójkąt, ś c i e r n i w o l u b p i l n i k do ostrzenia o ł ó w k ó w , g u m a t w a r d a
i m i ę k k a oraz skrobaczka.
N a l e ż y u ż y w a ć o ł ó w k ó w d o b r z e z a o s t r z o n y c h (długość grafitu
o k o ł o 5 m m ) , o t w a r d o ś c i z a l e ż n e j od p o r y roku. A w i ę c w d n i b a r d z o
gorące 5 H, p ó ź n ą jesienią 2 H, n o r m a l n i e 3 H, N a l e ż y u ż y w a ć g u m y
dość twardej, j e d n a k takiej, ż e b y d o k ł a d n i e ścierając n i e n i s z c z y ł a
jednocześnie p a p i e r u .
C y r k i e l p o w i n i e n b y ć d ł u g o ś c i o k o ł o 10 cm
z ochraniaczem, z ostrymi n ó ż k a m i ;
p i l n i k do ostrzenia o ł ó w k ó w
p ł a s k i , ostry.
56.
Podstawa
Podstawę
wykonania
rysunku
stanowi:
wykonania
1. rysunek starej mapy na podkładzie
rysunkowym,
rysunku.
2. punkty
i linie
3. punkty
domierzone
4. znaki
zmierzone
podczas
krokami
lub
pomiaru
podstawy,
kołem,
topograficzne.
M a j ą c tę p o d s t a w ę topograf rysuje w i d z i a n e n o w e p o k r y c i e , oceniając i k l a s y f i k u j ą c p r z e d m i o t y t e r e n o w e z w o j s k o w e g o p u n k t u w i d z e n i a ,
Na podkładzie
rysunkowym
należy rysować
wszystkie
punkty wydatne, koty oraz nowe szczegóły
ołówkiem
według znaków
topograficznych.
R y s o w a n i e m u s i p o p r z e d z a ć w o j s k o w a o c e n a wszystkich widzian y c h p r z e d m i o t ó w t e r e n o w y c h i w ł a ś c i w a k l a s y f i k a c j a d l a u j ę c i a ich
odpowiednimi znakami topograficznymi.
P o k r y c i e terenu n i e t y l k o m u s i b y ć p r z e d s t a w i o n e w y r a ź n i e i dok ł a d n i e , ale p e w n e szczegóły
istotnie ważne dla wojska muszą
być
szczególnie
uwydatnione
graficznie. O d n o s i się to do p u n k t ó w wyd a t n y c h , w ł a ś c i w e j k l a s y f i k a c j i d r ó g i p r z e s z k ó d (rzeki, tereny podm o k ł e itd.), d o u j ę c i a i r y s u n k o w e g o p r z e d s t a w i e n i a z a s ł o n przydrożn y c h i p r z y b r z e ż n y c h i do przejść p o z a k o m u n i k a c j a m i (np. b r o d y
poza drogami).
http://rcin.org.pl
57.
Sposób
wykonania
rysunku.
—
22
—
W wypadkach
skupiania
się rysunku pokrycia d o tego stopnia, ż e
należyte o d d a n i e w s z y s t k i c h s z c z e g ó ł ó w ze w z g l ę d u n a skalę jest technicznie n i e m o ż l i w e , topograf mając na u w a d z e względy wojskowe
rozstrzyga,
co można, opuścić bez obniżenia
wartości
mapy.
Rysunek
znaków
topograficznych
musi być prawidłowy,
wyraźny
i nie może nasuwać
najmniejszych
wątpliwości
w ich
odczytaniu.
Główną
zasadą wykonania
rysunku
bezpośrednio
na arkuszu
i tylko tego,
z danego lub poprzedniego
punktu.
jest rysowanie
w obliczu
terenu
co topograf
dokładnie
obejrzał
Wszelki
opis s z c z e g ó ł ó w terenu, jak w y s o k o ś c i n a s y p ó w , wykop ó w , n u m e r y z n a k ó w k i l o m e t r o w y c h , n u m e r y o d d z i a ł ó w leśnych i t p ,
n a l e ż y wnieść na podręczną
kalkę napisów i na
arkusz.
Wykonany
rysunek musi być, ł ą c z n i e z n i e z m i e n i o n y m r y s u n k i e m
starego p o k r y c i a , zupełny.
Nie wolno nic pozostawiać
do
późniejszego
uzupełnienia,
polegając na pamięci.
W razie wątpliwości,
które m o g ą
się n a s u n ą ć p r z y r y s o w a n i u , n a l e ż y n a miejscu powziąć
decyzję i wed ł u g niej p o s t ą p i ć . W ą t p l i w o ś c i te o p i s a ć n a m a r g i n e s i e a r k u s z a d l a
w i a d o m o ś c i kierownika grupy.
58.
Sporządzenie
Przed przystąpieniem do rysowania należy zmierzyć długość kroku
pod/lalki
w ł a s n e g o i p o m o c n i k a , W t y m celu n a l e ż y przejść p o d r o d z e gruntokrokowej
i kołowej. wej p ł a s k i e j k i l k a k r o t n i e 100 k r o k ó w p o d w ó j n y c h . Ś r e d n i ą z przebytych d ł u g o ś c i o d m i e r z a t o p o g r a f o d l e g ł o ś c i o m i e r z e m k i e r o w n i c y i spor z ą d z a z ł o ż o n ą p o d z i a ł k ę k r o k o w ą d l a siebie i d l a p o m o c n i k a .
Przed z a m i e r z o n y m u ż y c i e m k o ł a w o z u l u b r o w e r u d o p o m i a r u
d ł u g o ś c i n a l e ż y z m i e r z y ć o b w ó d k o ł a , k t ó r y m się b ę d z i e m i e r z y ć
i sporządzić odpowiednią złożoną p o d z i a t k ę k o ł o w ą ,
zapisując
obwód koła w centymetrach.
S p o r z ą d z o n ą w ten sposób p o d z i a ł k ę
n a l e ż y s p r a w d z i ć w terenie o d l e g ł o ś c i o m i e r z e m k i e r o w n i c y .
59.
Uzupełnienie
pomiaru.
P o z i o m e p o ł o ż e n i e s z c z e g ó ł ó w n i e objętych p o m i a r e m k i e r o w n i c ą
w y z n a c z a się przez:
1. domiar
i wcięcie
przy
użyciu
2. domiar
i wcięcie
przy
użyciu
3. domiar
na kierunek
4. domiar
krokami
5. ciąg
graficzny
stały
z dwu
z pomiarem
celownicy,
busoli
i pod
kierunkowej,
kątem
90°,
punktów,
boków
krokami
lub
kołem.
60.
Domiar I wcięD o m i a r p r z y u ż y c i u c e l o w n i c y przy orientacji geometryczcie przy użyciu celownicy. nej w y k o n y w a się w n a s t ę p u j ą c y sposób: stolik o r i e n t u j e się przykład a j ą c k r a w ę d ź c e l o w n i c y d o p u n k t ó w o z n a c z a j ą c y c h s t a n o w i s k o stol i k a i n a j d a l s z y w i d o c z n y p u n k t p o s t a w y ; celując o b r a c a się p ł y t ę stol i k o w ą a ż p u n k t w terenie z n a j d z i e się n a l i n i i c e l o w a n i a .
P o z o r i e n t o w a n i u s t o l i k a celuje się n a ten p u n k t , k t ó r y m a b y ć
d o m i e r z o n y i o d k ł u w a się o d m i e r z o n ą k r o k a m i o d l e g ł o ś ć n a t y m
kierunku.
W p o d o b n y s p o s ó b w y k o n y w a się w c i ę c i e c e l o w n i c ą ,
gdy
w a r u n k i terenowe nie pozwalają na domierzenie odległości k r o k a m i
(duże r ó ż n i c e w y s o k o ś c i , teren b a g i e n n y ) .
Długość kierunków nie
m o ż e b y ć w i ę k s z a od b o k u o r i e n t a c j i .
http://rcin.org.pl
—
23
61.
D o m i a r p r z y u ż y c i u b u s o l i k i e r u n k o w e j T O P wykonywa Domiar I wcię-
się w n a s t ę p u j ą c y sposób: celuje się p r z e z i e r n i k i e m na p u n k t mie- cie przy użyciu busoli
rzony, a p o u s p o k o j e n i u się igły o b r a c a się k r ą ż e k n a s t a w n i c z y d o p ó t y , kierunkowej.
aż l i n i a N S pokryje igłę, Po p r z y ł o ż e n i u n a a r k u s z u ściętej k r a w ę d z i
busoli do p u n k t u s t a n o w i s k a o b r a c a się i p r z e s u w a b u s o l ę d o p ó t y ,
d o p ó k i k r a w ę d ź l i n i j k i w y s u w n e j n i e pokryje k t ó r e j k o l w i e k l i n i i odciętej siatki k i l o m e t r o w e j , przy c z y m l i n i a w y k r e ś l o n a w z d ł u ż kraw ę d z i b u s o l i w y z n a c z y k i e r u n e k do d o m i e r z a n e g o p u n k t u . N a kier u n k u t y m o d k ł u w a się c y r k l e m o d m i e r z o n ą k r o k a m i odległość.
W p o d o b n y sposób określa się s t a n o w i s k o d o m i a r e m od dowolnego s p r a w d z o n e g o p u n k t u .
Przed u ż y c i e m b u s o l i n a l e ż y n a d e n n e j p o d z i a ł c e b u s o l i n a s t a w i ć
właściwe uchylenie magnetyczne.
J e ż e l i p o m i a r o d l e g ł o ś c i k r o k a m i jest n i e m o ż l i w y m o ż n a wyznac z y ć p o ł o ż e n i e p u n k t u za p o m o c ą w c i ę c i a b u s o l ą w p r z ó d , w b o k
l u b wstecz z p u n k t ó w s p r a w d z o n y c h . W a r u n k i e m d o k ł a d n o ś c i p o m i a r ó w jest d ł u g o ś ć k i e r u n k u n i e w i ę k s z a od 350 m .
62.
D o m i a r n a k i e r u n e k s t a ł y l u b p o d k ą t e m 90° wykonywa Domiar na
kierunek stały
się w w y p a d k u , jeżeli p u n k t , który m a b y ć d o m i e r z o n y leży n a kielub pod
r u n k u do jakiegoś p u n k t u s p r a w d z o n e g o . W ó w c z a s topograf p o utoż- kątem 90".
s a m i e n i u s t a n o w i s k a w s k a z u j e p o m o c n i k o w i te szczegóły, które m a
d o m i e r z y ć k r o k a m i , o r a z ten p u n k t , który m a s ł u ż y ć j a k o k i e r u n e k
domiaru,
O d m i e r z o n e przez p o m o c n i k a odległości o d k ł u w a topograf
cyrklem od punktu na arkuszu w w ł a ś c i w y m kierunku.
Jeżeli pomocnik ma domierzyć do kilku punktów
jednym
k i e r u n k u , to p o przejściu przez te p u n k t y
w dalszej k o l e j n o ś c i tj. od p u n k t u w y j ś c i a .
l e ż ą c y c h na
liczy kroki
J e ż e l i d o m i e r z a n y p u n k t leży n a k i e r u n k u p r o s t o p a d ł y m do l i n i i
p o k r y c i a , n a której z n a j d u j e się s t a n o w i s k o , w ó w c z a s
odmierzoną
krokami
odległość o d k ł u w a się p r z y p o m o c y
t r ó j k ą t a prostokątn e g o p r z y ł o ż o n e g o do r y s u n k u tej l i n i i n a a r k u s z u . D ł u g o ś c i odm i e r z a n y c h k r o k a m i w ten sposób d o m i a r ó w n i e m o g ą przekraczać 80 m (50 p o d w ó j n y c h k r o k ó w ) .
63.
D o m i a r k r o k a m i z d w u p u n k t ó w p o l e g a n a t y m , że od- Domiar krokami z dwu
m i e r z a się z d w u p u n k t ó w o d l e g ł o ś ć do d o m i e r z a n e g o p u n k t u i p o
punktów.
k o l e j n y m u j ę c i u w c y r k i e l o d m i e r z o n y c h o d l e g ł o ś c i , z a t a c z a się ł u k i
n a a r k u s z u z d a n y c h p u n k t ó w , a p r z e c i ę c i e się i c h w y z n a c z y p o ł o ż e n i e
domierzanego punktu.
P o ż ą d a n e jest, a b y k i e r u n k i d o m i a r ó w t w o r z y ł y ze s o b ą kąt zbliż o n y do prostego.
64.
W terenie z a k r y t y m m o ż e zajść k o n i e c z n o ś ć w y k o n a n i a c i ą g u Ciąg graficzny
z pomiarem
g r a f i c z n e g o z p o m i a r e m b o k ó w k r o k a m i (kołem). C i ą g ten boków krokami
w y k o n y w a się b u s o l ą k i e r u n k o w ą m i e r z ą c k ą t y k i e r u n k o w e ( a z y m u t y lub kotem.
m a g n e t y c z n e ) t a k s a m o , jak przy d o m i a r a c h b u s o l ą .
65.
D l a u z y s k a n i a p e w n o ś c i u z g o d n i e n i a z a r k u s z e m s ą s i e d n i m n a l e ż y Uzgodnienie
brzegów
u n a c z e ś n i a n i e arkusza w ł a s n e g o rozszerzyć
n i e c o poza ramkę w tym
arkusza.
w y p a d k u , jeżeli linie komunikacyjne
przebiegają
wzdłuż
ramki, przec h o d z ą c z j e d n e j jej s t r o n y n a d r u g ą . T o s a m o d o t y c z y g r a n i c i w ó d .
P r ó c z tego n a l e ż y s p r a w d z i ć w terenie czy z a ł a m a n i a n a ramk a c h p r o s t y c h l i n i i starego p o k r y c i a o d p o w i a d a j ą t e r e n o w i ,
http://rcin.org.pl
—
24
—
J e ż e l i a r k u s z został o p r a c o w a n y w z d ł u ż j e d n e j c a ł e j r a m k i , topograf p r z e s y ł a s ą s i a d o w i , z a w s z e p r z e z k i e r o w n i k a g r u p y , d o k ł a d n ą k a l k ę
u z g o d n i e n i a b r z e g u , w y k r e ś l o n ą t u s z e m , z z a z n a c z e n i e m s i a t k i kilom e t r o w e j , z o p i s a n i e m k a t e g o r y j dróg, z w y k r e ś l o n y m r y s u n k i e m nowego pokrycia i z z u p e ł n y m odrysem kalki napisów i opisowej w z d ł u ż
danego brzegu,
N i e i s t n i e j ą c e w t e r e n i e l i n i e i s z c z e g ó ł y starego p o k r y c i a przecięte r a m k ą w y k r e ś l i ć n i e b i e s k i m t u s z e m ,
Prócz tego oznaczyć wykonane poprawki błędów w podstawie.
T o p o g r a f , bezpośrednio
p o otrzymaniu kalki uzgodnienia, przenosi
jej r y s u n e k n a a r k u s z , dla u z g o d n i e n i a ze s w o j ą p r a c ą .
J e ż e l i o k a ż ą się niezgodności,
wówczas
kalce czerwonym
tuszem
i przesłać wraz z
do k i e r o w n i k a g r u p y .
n a l e ż y je oznaczyć
na
ukończonym
arkuszem
U z g a d n i a j ą c s w ó j a r k u s z z a r k u s z e m p o p r z e d n i o w y d a n y m a obecn i e nie u n a c z e ś n i a n y m n a l e ż y s p r a w d z o n e o d c h y ł k i p o p r a w i ć i uzup e ł n i ć z m i a n y , r y s u j ą c je n a w y d a n y m a r k u s z u , k t ó r y d o ł ą c z a się d o
własnej pracy.
W w y p a d k u g d y n i e z g o d n o ś c i te są b a r d z o w i e l k i e n a l e ż y o t y m
z a m e l d o w a ć k i e r o w n i k o w i g r u p y , o g r a n i c z a j ą c u z g o d n i e n i e t y l k o do
zgodnego rysunku na samej ramce,
U z g o d n i e n i e b r z e g u o d n o s i się nie t y l k o do s z c z e g ó ł ó w p o k r y c i a ,
ale i do w s z y s t k i c h n a z w i opisu p r z e d m i o t ó w p r z e c i ę t y c h r a m k ą .
11.
66.
Komunikacje.
Unacześnianie szczegółów
pokrycia.
Przy wnoszeniu nowych dróg i linij kolejowych muszą być zmierzone
p u n k t y p o c z ą t k o w e i k o ń c o w e o d c i n k ó w prostych. P r z y d u ż y c h ł u k a c h
n a l e ż y m i e r z y ć p r ó c z tego p u n k t y i n a s a m y c h k r z y w i z n a c h .
Przy wielkich mostach musi być zmierzony początek i koniec
mostu.
W s z y s t k i e koleje, kolejki wąskotorowe,
drogi bite oraz drogi gruntowe z w y j ą t k i e m d w u n a j n i ż s z y c h k a t e g o r i i n a l e ż y s p r a w d z i ć w c a ł y m
i c h p r z e b i e g u . Stare drogi g r u n t o w e d w u n a j n i ż s z y c h kategorii m o ż n a
sprawdzić tylko na skrzyżowaniach l u b na końcach, o ile przebieg
tych d r ó g jest w i d o c z n y , W terenie z a k r y t y m n a l e ż y s p r a w d z i ć przeb i e g w s z y s t k i c h dróg.
D r o g i n a l e ż y k l a s y f i k o w a ć w e d ł u g i c h p r z e c i ę t n e g o stanu, a n i e
według c h w i l o w e g o w y g l ą d u , biorąc pod uwagę przede wszystkim
i c h s t o p i e ń u ż y t e c z n o ś c i d l a wojska n a p e w n y m d ł u ż s z y m o d c i n k u .
K a t e g o r i a jednej i tej s a m e j drogi m o ż e u l e g a ć z m i a n o m , n a l e ż y
j e d n a k u n i k a ć z m i a n częstszych, n i ż m i ę d z y d w o m a o s i e d l a m i l u b
skrzyżowaniami.
Ścieżki t y l k o te u w z g l ę d n i a ć , które m a j ą c h a r a k t e r stały i znaczen i e k o m u n i k a c y j n e , n p . jeśli p r z e c h o d z ą przez m o k r e ł ą k i i b a g n a ,
t r u d n o d o s t ę p n e lasy i góry l u b p r o w a d z ą d o p r z e p r a w przez rzeki,
wreszcie ścieżki turystyczne i m y ś l i w s k i e w górach.
T r u d n e d o p r z e j a z d u o d c i n k i dróg g r u n t o w y c h w terenie p o d m o k łym l u b piaszczystym należy wyróżnić o d p o w i e d n i m znakiem gruntu.
Drogi
zimowe,
k t ó r y c h p r z e b i e g w okresie prac t o p o g r a f i c z n y c h jest
http://rcin.org.pl
—
25
—
t r u d n y do w y z n a c z e n i a , nanosi się n a p o d s t a w i e i n f o r m a c y j miejscowej l u d n o ś c i , z a z n a c z a j ą c d o k ł a d n i e p o c z ą t e k i k o n i e c drogi.
Przy w y s o k i c h ( p o n a d 2 m ) i d ł u g i c h n a s y p a c h l u b w y k o p a c h
z a z n a c z y ć zjazdy w pole, w a ż n e d l a p o j a z d ó w w o j s k o w y c h , przez
p r z e r w a n i e z n a k u d r o g i i n a r y s o w a n i e z n a k u drogi g r u n t o w e j najniższej kategorii d ł u g o ś c i 1 m m .
Przy r y s o w a n i u u r z ą d z e ń stacyj k o l e j o w y c h , n a k t ó r y c h się krzyż u j ą i ł ą c z ą tory kolejowe, n i e n a l e ż y p r z e s u w a ć r y s u n k u zewnętrznego zarysu u r z ą d z e ń stacyjnych i t o r ó w p r z e l o t o w y c h .
Pozostałe
tory k o l e j o w e p r z e d s t a w i a się s c h e m a t y c z n i e w e d ł u g z n a k ó w topograficznych.
K o l e j e i drogi b ę d ą c e w t o k u b u d o w y z a z n a c z y ć t y l k o w t e d y ,
gdy t o r o w i s k o jest gotowe. N i e n a l e ż y n a n o s i ć d r ó g i kolei, które
w terenie są d o p i e r o w y t y c z o n e l u b są w częściowej b u d o w i e , n a l e ż y
jednak narysować istniejące nasypy i wykopy.
Stan b u d o w y opisać
n a k a l c e o p i s o w e j i w metryce.
67.
G ł ó w n y m i p r z e s z k o d a m i są: rzeki, k a n a ł y , jeziora, stawy, tereny Przeszkody,
b a g i e n n e i p o d m o k ł e oraz r o w y .
R y s u j ą c brzeg rzeki n a l e ż y n a n i e ś ć jej l i n i ę brzegu, b i o r ą c p o d
u w a g ę średni p o z i o m w o d y .
M a ł e s t r u m y k i n a l e ż y g e n e r a l i z o w a ć z w ł a s z c z a w terenach bag i e n n y c h i p o d m o k ł y c h , n a k t ó r y c h t r u d n o jest u c h w y c i ć przebieg
g ł ó w n e g o koryta z p o w o d u l i c z n y c h z a k o l i l u b k i l k u koryt rzecznych.
W tych w y p a d k a c h n a l e ż y w y r ó ż n i ć g ł ó w n e k o r y t o i z g e n e r a l i z o w a ć
b o c z n e koryta i z a k o l a . S t r z a ł k i w s k a z u j ą c e k i e r u n e k p r ą d u w o d y
u m i e s z c z a ć przy w s z y s t k i c h b i e ż ą c y c h w o d a c h .
D o s t ę p n o ś ć b r z e g ó w p o w i n n a b y ć u w y d a t n i o n a (teren b a g i e n n y
i podmokły, urwisko).
N a l e ż y r y s o w a ć brzegi u m o c n i o n e i wszystkie u r z ą d z e n i a w o d n e
rzek u r e g u l o w a n y c h i z a z n a c z a ć ż e g l o w n o ś ć i s p ł a w n o ś ć .
W t e r e n a c h b a g i e n n y c h p o k r y t y c h gęstą r o ś l i n n o ś c i ą , oraz w terenach k r a s o w y c h n a l e ż y z a z n a c z y ć d o k ł a d n i e to miejsce, w k t ó r y m
w o d y p ł y n ą c e g i n ą z p o w i e r z c h n i terenu.
Przy r y s o w a n i u jezior, stawów i małych oczek wodnych
brać pod
u w a g ę średni p o z i o m w o d y , Stawy
sztuczne
c h w i l o w o bez wody
z a z n a c z a ć jak i n n e stawy. N a j p i e r w r y s o w a ć brzeg w o d y , a p o t e m
n a n i e ś ć szczegóły u t r u d n i a j ą c e d o s t ę p d o w o d y .
K r a w ę d z i e w i ę k s z y c h u r w i s k p o d a w a ć w rzucie, W terenach
o d u ż y c h r ó ż n i c a c h wysokości m o ż n a m a ł e i m n i e j charakterystyczne
urwiska opuszczać.
Przy urwiskach p o d a w a ć wysokości względne.
Przy r y s o w a n i u bagien n a l e ż y z a s a d n i c z o r y s o w a ć i c h granice.
W razie n i e w y r a ź n e g o przejścia terenu p o d m o k ł e g o w b a g n o m o ż n a
g r a n i c y n i e r y s o w a ć . P r z y b l i ż o n ą g r a n i c ę w s k a ż e z m i a n a z n a k u topograficznego. Szatę r o ś l i n n ą n a terenie p o d m o k ł y m i b a g i e n n y m znaczy
się i o g r a n i c z a w ł a ś c i w y m i z n a k a m i t o p o g r a f i c z n y m i , z w y j ą t k i e m
z n a k u n a n i e u ż y t e k , który się n a b a g n i e o p u s z c z a .
W s k a z ó w k ą do k l a s y f i k a c j i t e r e n ó w p o d m o k ł y c h i b a g i e n n y c h jest,
z a l e ż n i e o d pory r o k u , gleba i szata r o ś l i n n a .
Bagno r o z p o z n a j e się p o g r u n c i e c h w i e j n y m , trzęsącym się, ciemn y m , torfiastym l u b t ł u s t y m , p o k r y t y m t r a w ą b a g i e n n ą w k ę p a c h .
B a g n a n i e w y s y c h a j ą c e są ł a t w e do r o z p o z n a n i a p o p ł y w a j ą c y c h
k ę p a c h t r a w y , u g i n a j ą c y c h się p o d c i ę ż a r e m c z ł o w i e k a ; są to jeziora
zarastające r o ś l i n n o ś c i ą w o d n ą , n i e p r z e k r a c z a l n e w ż a d n y m w y p a d k u .
http://rcin.org.pl
—
68.
Punkty
wydatne,
26
—
Tereny podmokle
p o z n a j e się p o c h a r a k t e r y s t y c z n e j t r a w i e zwanej k w a ś n ą oraz p o n i e k t ó r y c h roślinach bagiennych, jak skrzyp,
n i k ł e s i t o w i a , p o n a d t o p o g r u n c i e c i e m n y m , t ł u s t y m l u b torfiastym,
nieraz zabarwionym rudą darniową,
T e r e n n a l e ż y p r z e d s t a w i ć j a k o p o d m o k ł y t y l k o w t e d y , jeśli p r z e z
w i ę k s z ą część r o k u jest g r z ą s k i i nie w y s y c h a . Ł ą k i c h o c i a ż są czas a m i p o d w o d ą , ale gdy n i e m a j ą c h a r a k t e r y s t y c z n y c h cech t e r e n u
b a g i e n n e g o , n a l e ż y u w a ż a ć z a teren s u c h y , p o n i e w a ż ł ą k i te n i e
przedstawiają przeszkody w ruchu,
Unacześnianie
granic terenów bagiennych
i podmokłych
oraz
linij
wód zmieniających
często swój bieg powinno być wykonane
zasadniczo
przy pomocy fotografii
lotniczych.
Torfowiska
n a l e ż y n a n o s i ć . Przy w i ę k s z y c h d o ł a c h p o t o r f o w y c h
n a l e ż y d o k ł a d n i e p o d a ć g r a n i c ę tych d o ł ó w . G ł ę b o k i e s u c h e d o ł y uwyd a t n i ć za p o m o c ą k r e s e k , j a k u r w i s k a , p r z y d o ł a c h z a l a n y c h w o d ą
n a n o s i ć t y l k o l i n i ę brzegu w o d y .
M n i e j s z e i l i c z n e d o ł y u j ą ć schem a t y c z n i e , r y s u j ą c je o d p o w i e d n i m z n a k i e m t o p o g r a f i c z n y m .
Na ł ą k a c h , gdzie jest gęsta sieć r o w ó w , n a n o s i ć p r z e d e wszystk i m rowy g ł ó w n e , j a k o p r z e d s t a w i a j ą c e w i ę k s z ą p r z e s z k o d ę dla r u c h u .
W s z y s t k i e r o w y b o c z n e , k t ó r e t w o r z ą sieć r o w ó w n a w a d n i a j ą c y c h
l u b o d w a d n i a j ą c y c h , należy generalizować, zwracając uwagę, aby przez
o p u s z c z a n i e r o w ó w nie z a t r a c i ć c h a r a k t e r u ł ą k j a k o p r z e s z k o d y d l a
ruchu.
M a ł y c h r o w k ó w , nie s t a n o w i ą c y c h ż a d n e j p r z e s z k o d y w r u c h u ,
można nie uwzględniać.
Żródta i studnie n a l e ż y n a n o s i ć t y l k o p o z a o s i e d l a m i ,
Punkty wydatne ( w i e ż e , k o m i n y , w i a t r a k i , d a l e k o w i d o c z n e k r z y ż e
j d r o g o w s k a z y , c h a r a k t e r y s t y c z n e o d o s o b n i o n e d r z e w a itp.) n a l e ż y
rysować
dokładnie
w z m i e r z o n y m m i e j s c u bez względu
na
rysunek
sąsiednich
szczegółów,
który w razie potrzeby należy odsunąć lub
przerwać,
69.
Zasłony.
Stary
rysunek
pokrycia
w
lasach,
parkach,
dużych
ogrodach
i cmentarzach należy całkowicie sprawdzić.
Duże
obszary
leśne sprawdzić
przede
wszystkim
wzdłuż
granic
własności,
zaznaczając wyloty i kierunki dróg i linij leśnych.
Po
opracowaniu
obwodnicy
przystąpić
do opracowania
wnętrza,
opierając
się na r y s u n k u p o w i ą z a n y c h l i n i j l e ś n y c h i dróg.
Z a s ł o n y s t a n o w i p r z e w a ż n i e szata roślinna.
Należyte naniesienie
i r o z g r a n i c z e n i e szaty r o ś l i n n e j u ł a t w i a w g l ą d w m a p ę i p o z w a l a n a
ocenę w a r u n k ó w obserwacji, z a r ó w n o naziemnej jak powietrznej.
P r z y r y s o w a n i u n a l e ż y u w z g l ę d n i a ć stały stan s z a t y r o ś l i n n e j .
G r u n t y , k t ó r e się o k r e s a m i u p r a w i a , a t y l k o p r z e z p e w i e n czas
leżą odłogiem, a l b o przejściowo bywają u ż y w a n e jako pastwiska,
należy przedstawić jako rolę. Małe parcele rolne o powierzchni do
4 m m * w skali a r k u s z a , l e ż ą c e w ś r ó d s u c h y c h ł ą k m o ż n a o p u s z c z a ć ,
w ś r ó d m o k r y c h ł ą k n a l e ż y je r y s o w a ć .
Małe do 4 m m 2 nieużytki można opuszczać, większe odgraniczyć
znakiem granicy od innych upraw.
W w i ę k s z y c h parkach,
ogrodach
i cmentarzach
należy dokładnie
o d d a ć p r z e b i e g a l e i i s z c z e g ó ł y p o k r y c i a . P r z y gęstej sieci dróg,
ś c i e ż e k i s z c z e g ó ł ó w p o k r y c i a n a l e ż y je g e n e r a l i z o w a ć , z w r a c a j ą c
j e d n a k u w a g ę n a z a c h o w a n i e o g ó l n e g o c h a r a k t e r u p a r k u czy o g r o d u .
http://rcin.org.pl
—
27
—
Zadrzewienie
dróg oraz wód b i e ż ą c y c h i s t o j ą c y c h n a l e ż y przeds t a w i ć o d p o w i e d n i m z n a k i e m ( s c h e m a t y c z n i e ) m a j ą c n a u w a d z e charakter z a s ł o n y i jej w p ł y w n a o b s e r w a c j ę .
P o j e d y ń c z e d a l e k o w i d o c z n e i w y r ó ż n i a j ą c e się d r z e w a , k t ó r e są
punktami orientacyjnymi, zwłaszcza w terenie ubogim w pokrycie,
n a l e ż y w y r ó ż n i ć p r z e d s t a w i a j ą c je o d p o w i e d n i m z n a k i e m .
W y j ą t k o w o , gdy g r a n i c a lasu m i ę d z y lasem z w a r t y m a k r z a k a m i
l u b d r z e w a m i r z a d k o s t o j ą c y m i jest t r u d n a d o s t w i e r d z e n i a m o ż n a
g r a n i c y lasu nie n a n o s i ć . N a j p r a w d o p o d o b n i e j s z ą g r a n i c ę i s t o p i e ń
z a d r z e w i e n i a c h a r a k t e r y z o w a ć z n a k a m i lasu, d r z e w i k r z a k ó w pojed y ń c z o stojących.
P o d o b n i e m o ż n a p o s t ą p i ć w r a z i e t r u d n o ś c i w s t w i e r d z e n i u granicy między zaroślami a łąką porośniętą krzakami.
Lasy nie d a j ą c e o s ł o n y p r z e d o b s e r w a c j ą l o t n i c z ą n a l e ż y wyróżn i ć p r z e z d o d a n i e d o z n a k u lasu z n a k u n a n i e u ż y t e k . L a s ó w tych nie
o d g r a n i c z a się o d l a s ó w d a j ą c y c h osłonę p r z e d o b s e r w a c j ą l o t n i c z ą .
Podszycie z n a c z y ć t y l k o tam. gdzie o n o s t a n o w i p r z e s z k o d ę w r u c h u
pieszym.
Zagajniki
w y s o k o ś c i p o n i ż e j '/s m n a l e ż y o d g r a n i c z a ć i przedstawiać odpowiednim znakiem.
Drobne parcele leśne, w g r a n i c a c h k t ó r y c h nie m o ż n a u m i e ś c i ć
z n a k u n a r o d z a j lasu, p r z e d s t a w i a się j a k o g r u p y d r z e w . P r z y wyręb a c h l e ś n y c h n a l e ż y s p r a w d z i ć , czy b ę d ą u ż y t k o w a n e j a k o rola na
stałe, czy też z o s t a n ą z a l e s i o n e i z a l e ż n i e o d tego p r z e d s t a w i ć je j a k o
rolę lub zagajnik,
W zwartych
osiedlach
s p r a w d z i ć p r z e b i e g ulic i d u ż e b u d y n k i .
R y s u n e k n o w y c h c z ę ś c i o s i e d l a d o w i ą z a ć d o starego, u w y d a t n i a j ą c
miejsca n i e z a b u d o w a n e .
J e ż e l i m i ę d z y b u d y n k a m i nie m a p r z e r w , m o g ą c y c h m i e ć znaczenie k o m u n i k a c y j n e d l a p r z e j a z d u , n a l e ż y z a b u d o w a n i a p r z e d s t a w i ć
jako zwarte bloki.
W razie s k u p i e n i a z n a c z n e j i l o ś c i b u d y n k ó w , k t ó r e j e d n a k nie
przedstawiają zwartych bloków,
można mniej ważne pojedyńcze
b u d y n k i opuścić, tak jednak, aby nie zatracić charakteru osiedla.
W y k o p y , nasypy, urwiska i wąwozy w osiedlach należy rysować,
n i e d o p u s z c z a j ą c j e d n a k d o z n i e k s z t a ł c e n i a o s i e d l a l u b z a r y s ó w zwartych bloków.
W osiedlach rozrzuconych
sprawdzić cały rysunek, uzupełniając
go n o w y m i s z c z e g ó ł a m i , d o w i ą z a n y m i d o m i a r a m i do starego r y s u n k u .
R y s o w a n i e n o w y c h osiedli r o z r z u c o n y c h r o z p o c z ą ć o d sieci dróg,
a n a s t ę p n i e o p r a c o w a ć p o z o s t a ł e s z c z e g ó ł y , p o s ł u g u j ą c się k i e r u n k a m i
miedz i zachowując właściwy kierunek zagród i budynków.
Przy odmierzaniu krokami małych b u d y n k ó w należy dochodzić
do ś r o d k a ś c i a n y b u d y n k u . B u d y n k i w i ę k s z e , d a j ą c e się p r z e d s t a w i ć
w s k a l i , n a l e ż y p r z e d s t a w i ć w ich w ł a ś c i w y c h w y m i a r a c h , p r z y c z y m
domierzać krokami należy początek i koniec budynku.
Budynki
w toku budowy n a l e ż y p r z e d s t a w i a ć w ó w c z a s , gdy ukońc z o n a jest b u d o w a f u n d a m e n t ó w .
Każdą
zagrodę
oznaczyć
linią zewnętrzną
(ogrodzenie lub linia
p o d w ó r z o w a ) i zaznaczyć
dojazd lub dojście do każdej
zagrody.
W s z y s t k i e p u n k t y w y d a t n e w o s i e d l a c h i d u ż e w y r ó ż n i a j ą c e się
b u d y n k i w y r y s o w a ć n a w ł a ś c i w y m miejscu, p r z e r y w a j ą c a l b o n a w e t
p o m i j a j ą c rysunek p r z y l e g ł e g o p o k r y c i a .
http://rcin.org.pl
70.
Osiedla.
—
28
—
W terenie o b j ę t y m p r a c a m i g ó r n i c z y m i s t a r a n n i e z a z n a c z y ć d o ł y
powstałe wskutek eksploatacji, usypiska (zwały) powstałe z n a w o ż e n i a
ż u ż l u a z n a n e p o d n a z w ą „ h a ł d " , r u m o w i s k a , p o d a j ą c ich w y s o k o ś c i
względne.
R o d z a j ich o p i s a ć n a k a l c e n a p i s ó w .
D l a o z n a c z e n i a zarysu terenu p o d k o p a n e g o , k t ó r y p r z e d s t a w i a
n i e b e z p i e c z e ń s t w o z a p a d n i ę c i a się z p o w o d u prac p o d p o w i e r z c h n i ą
z i e m i , n a l e ż y się p o s ł u g i w a ć m i e j s c o w y m i p l a n a m i g ó r n i c z y m i , Miejsca
te o p i s a ć n a k a l c e n a p i s ó w .
71.
Oranlce
administracyjne.
Granice
administracyjne
d o g r a n i c g m i n w ł ą c z n i e n a l e ż y sprawd z i ć w terenie c a ł k o w i c i e .
W w y p a d k a c h , gdy g r a n i c a b i e g n i e w z d ł u ż r o w u , drogi, żywop ł o t u itp. m u s i b y ć n a r y s o w a n a p o tej stronie, p o której r z e c z y w i ś c i e
b i e g n i e . J e ś l i p r z e c h o d z i ś r o d k i e m drogi, rzeki l u b r o w u , to n a l e ż y ją
r y s o w a ć n a p r z e m i a n p o jednej i drugiej stronie d a n e g o p r z e d m i o t u .
J e ż e l i szerokość w ó d jest t a k d u ż a , ż e n i e z a c h o d z i o b a w a zaciemnienia ich rysunku, należy granice rysować środkiem wód.
Slupy graniczne
granicy państwa
m u s z ą b y ć n a r y s o w a n e n a właśc i w y m miejscu.
J e ś l i p o d c z a s p r a c t e r e n o w y c h nie m o ż n a u z y s k a ć ostatecznego
rozstrzygnięcia co do p r z e b i e g u g r a n i c y , n a l e ż y p r z e d s t a w i ć g r a n i c ę
w e d ł u g uzyskanych informacji. Ten odcinek granicy opisać w metryce
jako wątpliwy.
12. U n a c z e ś n i a n i e r y s u n k u r z e ź b y .
72.
Zadanie.
Podczas unacześniania
s u n k u rzeźby:
m o g ą zajść d w a rodzaje u n a c z e ś n i a n i a
1. poprawienie
drobnych
szczegółów
(szczegółach) p o k r y c i a ,
2. przerobienie
warstwie
ziom odniesienia.
rzeźby
n a i n n y stopień
na
nowych
ry-
liniach
w a r s t w i c o w y l u b i n n y po-
73.
Poprawienie
W z a j e m n e p o ł o ż e n i e n o w y c h l i n i j i szczegółów p o k r y c i a wniesioszczegółów n y c h n a arkusz i starego r y s u n k u s z c z e g ó ł ó w rzeźby p o w i n n o zasadrzeiby.
n i c z o o d p o w i a d a ć rzeczywistości.
B y w a j ą j e d n a k miejsca, w k t ó r y c h
z p o w o d u k o n i e c z n e j g e n e r a l i z a c j i r y s u n k u rzeźby (na p o d k ł a d z i e rys u n k o w y m ) , r y s u n e k ten n i e b ę d z i e z g o d n y z r y s u n k i e m n o w e g o pok r y c i a . N p . gdy d u ż a w i e ś zostanie s c a l o n a , w ó w c z a s rysunek r z e ź b y
z a k r y t y d o t y c h c z a s przez gęsty rysunek p o k r y c i a wsi, a przedstawiaj ą c y z g o d n i e z i n s t r u k c j ą t y l k o o g ó l n y c h a r a k t e r rzeźby, b ę d z i e m u s i a ł
być poprawiony.
Podobnie przy nowych liniach pokrycia w y p a d n i e
d l a u w y d a t n i e n i a d r o b n y c h s z c z e g ó ł ó w i n a c z e j u j ą ć rysunek w a r s t w i e ,
niż były wyrysowane.
N a l e ż y w i ę c podczas unacześniania
szczegółów
zwracać
uwagę na rysunek rzeźby,
a z w ł a s z c z a na
charakterystyczne
szczegóły
rzeźby na nowych liniach
pokrycia.
N a l e ż y p r z e d e w s z y s t k i m s p r a w d z a ć zgodność l i n i i s z k i e l e t o w y c h
z n o w y m i l i n i a m i p o k r y c i a . P r z e c i ę c i a tych l i n i i n a l e ż y m i e r z y ć krok a m i t a k j a k p u n k t y p o k r y c i a i w razie niezgodności
poprawić
rysunek
rzeźby. W z d ł u ż n o w y c h l i n i i k o l e j o w y c h i szerokich d r ó g n a l e ż y uwyd a t n i ć c h a r a k t e r y s t y c z n e szczegóły, przede w s z y s t k i m w t e d y , gdy rysu-
http://rcin.org.pl
—
29
—
n e k n o w e g o p o k r y c i a z p o w o d u p r z e w i ę k s z e n i a z n a k u drogi p o k r y ł b y
w a ż n y szczegół r z e ź b y l e ż ą c y t u ż p r z y drodze.
P o d c z a s u n a c z e ś n i a n i a s z c z e g ó ł ó w n a l e ż y s p r a w d z i ć c a ł y rysunek
r z e ź b y terenu n a o d c i n k a c h o t w a r t y c h , które b y ł y zalesione p o d c z a s
z d j ę c i a stolikowego.
F o r m y b o w i e m n a tych o d c i n k a c h nie zawsze
m o ż n a b y ł o tak d o k ł a d n i e obejrzeć, p r z e s t u d i o w a ć , jak f o r m y n a odc i n k a c h terenu odkrytego.
R ó ż n i c e w r y s u n k u w a r s t w i e n a l e ż y p o p r a w i ć , p o s ł u g u j ą c się
o ile m o ż n o ś c i w y s o k o ś c i a m i z k a l k i p u n k t ó w .
P o d c z a s u n a c z e ś n i a n i a r y s u n k u r z e ź b y w y k o r z y s t a ć z a p i s k i z badania materiału podstawowego.
74.
Przerabianie
warstwie na
Inny poziom
odniesienia
lub Inny stopień warstPrzede w s z y s t k i m n a l e ż y n a c a ł y m a r k u s z u o b o k w s z y s t k i c h kot
wlcowv.
w p i s a ć w y s o k o ś c i p r z e l i c z o n e n a metry i p o p r a w i o n e n a p o z i o m przyjęty przez W o j s k o w y Instytut G e o g r a f i c z n y . W y s o k o ś c i te p o s ł u ż ą do
p r z e l i c z e n i a wartości w a r s t w i e .
W a r t o ś c i te n a l e ż y w p i s a ć n a odpow i e d n i c h w a r s t w i c a c h t a k gęsto, b y m ó c się s z y b k o z o r i e n t o w a ć n a
całym arkuszu w wartościach warstwie.
Na mapach
wykonanych
nie przez
Wojskowy
Instytut
Geograficzny, które j e d n a k m o ż n a u n a c z e ś n i a ć jak m a p y szczegółowe, należy
przerobić
rysunek rzeźby na poziom i stopień warstwicowy
map
Wojskowego Instytutu
Geograficznego.
N a s t ę p n i e , jednocześnie
z unacześnianiem
szczegółów
n a l e ż y wrys o w a ć m i ę d z y stare w a r s t w i c e , w a r s t w i c e o s t o p n i u 1,25 m.
Podczas
tej p r a c y n a l e ż y o d n o w i ć l i n i e s z k i e l e t o w e r z e ź b y terenu i stosować
się d o w y t y c z n y c h z a w a r t y c h w p u n k t a c h 76 — 83.
75.
Jeżeli
unacześnianie
szczegółów
odbywa się na totografiach
lotni- Przerabianie
warstwie
czych, wówczas
warstwice
przerabia
się na arkuszu
podczas
unacześ- przy pracy
niania
szczegółów
w oparciu o przeniesione linie pokrycia.
Dla
na fotografiach.
w y r a ź n i e j s z e g o p o d k r e ś l e n i a n i e k t ó r y c h c h a r a k t e r y s t y c z n y c h szczegół ó w r z e ź b y n a l e ż y f o r m y i c h n a s z k i c o w a ć na fotografii i p o przenies i e n i u z fotografii w s z y s t k i c h s z c z e g ó ł ó w p o k r y c i a , p o r ó w n a ć i w razie
p o t r z e b y p o p r a w i ć r y s u n e k p r z e d t e m p r z e r o b i o n y c h warstwie.
P r z y b a r d z o d r o b n y c h f o r m a c h r z e ź b y t e r e n u n a l e ż y w tych
miejscach
warstwice
p r z e r o b i ć w terenie
dopiero
po zupełnym
ukończeniu rysunku pokrycia,
M a to n a celu u n i k n i ę c i e m o ż l i w y c h
wzajemnych przesunięć rysunku pokrycia i rzeźby.
Jeżeli ilość kot jest zbyt mała lub wybór ich nie odpowiada
nemu stanowi
terenu,
wówczas
należy je uzupełnić
pomiarem
następujących
wytycznych.
76.
obec- Koty 1 liczby
wysokości.
według
K o t a m i nazywa
się pewne charakterystyczne
i wyróżniające
się
w terenie punkty o z n a c z o n e n a m a p i e k r o p k ą i l i c z b ą o k r e ś l a j ą c ą ich
w y s o k o ś ć b e z w z g l ę d n ą i dające się łatwo utożsamić
w terenie.
K o t y n a l e ż y w y b i e r a ć p o d c z a s p r a c y w t e r e n i e tak, a b y ich późniejsze u t o ż s a m i e n i e z o d p o w i a d a j ą c y m i i m p u n k t a m i w t e r e n i e b y ł o
niewątpliwe.
Oznaczać kotami należy wydatne i charakterystyczne
miejsca
r z e ź b y terenu n i e t y l k o w y s o k i e , ale i n i s k i e . R ó w n i e ż o z n a c z a ć k o t a m i
c h a r a k t e r y s t y c z n e s z c z e g ó ł y p o k r y c i a , j a k s k r z y ż o w a n i a dróg, l i n i j
leśnych itp.
http://rcin.org.pl
—
30
R y s u n e k terenu p o obu stronach rzek, dolin itp. p o w i n i e n
w i ę k s z ą ilość k o t niż n o r m a l n i e ,
W lasach n a l e ż y w y b i e r a ć
r a c z e j n a s k r z y ż o w a n i a c h l i n i j l e ś n y c h i d r ó g niż n a r z e ź b i e ,
mieć
koty
W pobliżu każdego osiedla należy umieścić przynajmniej jedną kotę,
W braku i n n y c h charakterystycznych miejsc m o ż n a umieszczać
k o t y na s k r z y ż o w a n i a c h p o k r y c i a z r z e ź b ą , n p . n a d r o d z e i jednocześnie na grzbiecie lub ścieku.
M o s t y i p r z e p u s t y o z n a c z a ć k o t a m i w tych w y p a d k a c h , k i e d y
n a s y p nie ma l i c z b y w y s o k o ś c i w z g l ę d n e j .
J e ś l i b y u t o ż s a m i e n i e p o ł o ż e n i a p o z i o m e g o k o t y w terenie nasuw a ł o trudności (szerokie płaskie wierzchołki grzbietów i kop. płaskie
d n a d o l i n itp.), w ó w c z a s w m i e j s c u t y m z a m i a s t k o t y n a l e ż y umieszczać tylko l i c z b ę w y s o k o ś c i (bez kropki).
Na j e z i o r a c h i r z e k a c h p o d a j e się l i c z b y w y s o k o ś c i d l a oznac z e n i a b e z w z g l ę d n e j w y s o k o ś c i średniego p o z i o m u w o d y .
R ó w n i e ż wysokości bagien i płaskich dużych terenów p o d m o k ł y c h
o z n a c z a się l i c z b a m i w y s o k o ś c i .
Koty i l i c z b y wysokości ułatwiają szybkie określenie wartości
w a r s t w i e , z a s t ę p u j ą w p e w n y m s t o p n i u n a z w y , p o z w a l a j ą na określen i e s p a d u d o l i n r z e c z n y c h , a k o t y p r ó c z tego u ł a t w i a j ą w o j s k u pomiary w terenie.
Ilość kot i liczb wysokości
powinna
wynosić
2— 4 na 1 km2 d l a
s k a l i 1 : 25 000, z a l e ż n i e o d r z e ź b y t e r e n u , gęstości p o k r y c i a , w a ż n o ś c i
odcinka pod względem wojskowym i ilości nazw.
N i e p o d a j e się k o t i l i c z b w y s o k o ś c i tej samej w a r t o ś c i b l i ż e j
od siebie niż 5 km.
Koty i liczby wysokości natychmiast po ich wyborze należy wnieść
n a p o d r ę c z n ą k a l k ę n a p i s ó w , n a a r k u s z u zaś k o t y o z n a c z y ć k r o p k ą
1 wpisać liczbę.
Koty i liczby wysokości,
które według uznania
topografa
powinny
być umieszczone
na mapie 1:100 000 (jedna lub dwie na 4 km1), należy
na kalce napisów
oznaczyć
kółkiem.
L i c z b y w y s o k o ś c i w z g l ę d n e j n a l e ż y u m i e s z c z a ć p r z y urwiskach, w y k o p a c h i nasypach, gdy wysokość ich przekracza wartość
2 m. L i c z b y te z d o k ł a d n o ś c i ą 1 m z a p i s u j e się j a k k o t y .
77.
Zasady ogólne
Podczas p o p r a w i a n i a drobnych szczegółów rzeźby i przerabiania
wykonania
w a r s t w i e na i n n y p o z i o m o d n i e s i e n i a l u b i n n y s t o p i e ń w a r s t w i c o w y ,
rysunku
n a l e ż y się k i e r o w a ć z a s a d a m i u j ę t y m i p o n i ż e j i w p u n k t a c h 78 — 83.
rzeźby.
Rzeźbę terenu przedstawia
się warstwicami•
Rysunek
rzeźby powinien być tak ujęty, aby z łatwością
można
było odtworzyć
formy
terenu, odczytać
wysokość
dowolnego
punktu, zmiany
nachylenia
stoków i wielkość
spadów.
Zasadniczym
stopniem
warstwicowym
jest 1,25 m, r z e ź b ę
więc
n a l e ż y p r z e d s t a w i a ć w a r s t w i c a m i 1,25 m e t r o w y m i . J e ż e l i j e d n a k skala
m a p y i teren n a to n i e p o z w o l ą , rysuje się r z e ź b ę w a r s t w i c a m i 2,5,
5, 10 i 20
metrowymi.
N a l e ż y się p r z y tym s t a r a ć , a b y części terenu o jednym
charakterze przedstawiać
jednym i tym samym stopniem warstwicowym,
co daje
plastykę i żywy obraz terenu j u ż na p i e r w s z y rzut o k a .
W k a ż d y m razie n a l e ż y u n i k a ć p r z e d s t a w i a n i a jednego z b o c z a
tej s a m e j f o r m y j e d n y m s t o p n i e m w a r s t w i c o w y m , d r u g i e g o zaś i n n y m
s t o p n i e m w a r s t w i c o w y m (rys, 4). W y j ą t e k s t a n o w i ą c h a r a k t e r y s t y c z n e
http://rcin.org.pl
—
31
—
szczegóły
rzeźby j a k nosy, w g ł ę b i e n i a itp., k t ó r e się
uwydatnia
w a r s t w i c ą o d p o w i a d a j ą c ą n i ż s z e m u s t o p n i o w i w a r s t w i c o w e m u (rys. 5),
W n i e k t ó r y c h w y p a d k a c h n a l e ż y o d d a ć r z e ź b ę terenu
kreskami.
B ę d ą w ten s p o s ó b p r z e d s t a w i o n e b a r d z o d r o b n e w y d m y lotne,
R y s , 4.
z m i e n i a j ą c e s w ó j w y g l ą d , k t ó r y c h w y s o k o ś ć n i e p r z e k r a c z a 1,25 m,
o r a z u r w i s k a . Spady
terenu choćby
największe,
jeśli nie są urwiskami w d o s ł o w n y m z n a c z e n i u , należy przedstawiać
tylko
warstwicami.
U r w i s k a , w y k o p y i n a s y p y r y s u j e się, gdy i c h w y s o k o ś ć przek r a c z a w a r t o ś ć 1 m w t e r e n a c h b a r d z o p ł a s k i c h 0,5 m , jeśłi b r a k
i n n y c h p r z e d m i o t ó w o r i e n t a c j i . W terenach g ó r s k i c h i p o d g ó r s k i c h
n a l e ż y z a s a d n i c z o r y s o w a ć u r w i s k a , w y k o p y i n a s y p y w t e d y , jeśli
ich wysokość przekracza wysokość stopnia warstwicowego przyjętego
d o r y s u n k u r z e ź b y w d a n y m terenie.
78.
P o d s t a w ą r y s o w a n i a f o r m t e r e n u są l i n i e s z k i e l e t o w e : g r z b i e - Rysowanie
llnij szkieletowe i ściekowe.
P r z y s t ę p u j ą c d o r y s o w a n i a t e r e n u n a l e ż y je
towych.
zawsze rysować dla dokładnego i łatwiejszego wykonania rysunku
warstwie.
Linie szkieletowe należy rysować jednocześnie z rysowaniem
p o k r y c i a terenu k r ó t k i m i o d c i n k a m i , p o c z y m o d p o w i e d n i e l i n i e
szkieletowe łączyć.
http://rcin.org.pl
—
32
—
Linie szkieletowe
należy nanosić tak dokładnie
jak i pokrycie,
c z y m p r z e b i e g ich m u s i b y ć u z g o d n i o n y z l i n i a m i p o k r y c i a .
przy
79.
Rysowanie
warstwie.
Przy rysowaniu linii szkieletowych należy zmierzyć domiarem
charakterystyczne miejsca, jak wierzchołki, zmiany pochylenia zboczy,
g ó r n ą i d o l n ą k r a w ę d ź z b o c z a , z a g ł ę b i e n i a itd., j e ż e l i nie zostały
zmierzone k i e r o w n i c ą , określić ich wysokości, po czym przeprowadzić interpolację warstwie na liniach szkieletowych.
P o d o k ł a d n y m o b e j r z e n i u i p r z e s t u d i o w a n i u f o r m n a l e ż y przystąpić do r y s o w a n i a w a r s t w i e
o p i e r a j ą c się na
narysowanym
s z k i e l e c i e i o k r e ś l o n y c h w y s o k o ś c i a c h o r a z na p o ł o ż e n i u f o r m t e r e n u
względem otaczającego pokrycia.
W a r s t w i c e r y s o w a ć n a j l e p i e j o d r a z u ich w ł a ś c i w y m z n a k i e m .
Przechodząc z p u n k t u na punkt należy zapamiętać odmierzone
k r o k a m i s z c z e g ó ł y r z e ź b y i r y s o w a ć je:
—
a l b o s t o j ą c ze s t o l i k i e m n a z m i e r z o n y m
— albo na d o w o l n y m
punktów.
punkcie,
punkcie,
domierzając
go
od
najbliższych
P r z y r y s o w a n i u r z e ź b y t e r e n u n a l e ż y się s t o s o w a ć do następujących wytycznych:
1. w a r s t w i c e p r z e c i n a j ą l i n i e s z k i e l e t o w e p o d k ą t e m p r o s t y m i zmien i a j ą n a n i c h s w ó j k i e r u n e k , co p o w o d u j e s p ó ł k s z t a ł t n o ś ć w a r s t w i e ,
2. r z e ź b ę t e r e n u r y s o w a ć m o ż l i w i e d u ż ą ilością w a r s t w i e , tzn. stosować najmniejszy stopień warstwicowy,
3. r y s o w a ć m o ż n a f o r m ę t y l k o d o b r z e o b e j r z a n ą i z r o z u m i a n ą .
4. p o n a r y s o w a n i u r z e ź b y n a l e ż y s p r a w d z i ć , czy
n i e r z e ź b y i p o k r y c i a jest w i e r n i e o d d a n e .
80.
Spółkształtność
warstwie.
wzajemne
położe-
Topograf p r z e d s t a w i a j ą c r z e ź b ę terenu p o w i n i e n p a m i ę t a ć , że zad a n i e m jego jest n i e t y l k o p o ł ą c z e n i e p u n k t ó w tej samej w y s o k o ś c i ,
lecz t a k ż e p r z e d s t a w i e n i e za p o m o c ą w a r s t w i e t o p o g r a f i c z n e g o char a k t e r u r z e ź b y terenu; p o w i n i e n w i ę c n i e j e d n o k r o t n i e r e z y g n o w a ć
z g e o m e t r y c z n e j d o k ł a d n o ś c i n a korzyść b a r d z i e j z r o z u m i a ł e g o oddania rzeźby.
D o k ł a d n o ś ć p i o n o w a , z j a k ą topograf p r z e d s t a w i a rzeźbę terenu
n a z d j ę c i u , w y n o s i jeden s t o p i e ń w a r s t w i c o w y , z a s t o s o w a n y w r y s u n k u
w a r s t w i c o w y m d a n e g o o d c i n k a terenu; to z n a c z y , ż e w tych g r a n i c a c h
topograf m a m o ż n o ś ć p r z e s u n i ę c i a w a r s t w i c y i n a d a n i a jej kształtu
o d p o w i a d a j ą c e g o c h a r a k t e r o w i f o r m y terenu.
J e ż e l i f o r m a jest p r z e d s t a w i o n a k i l k o m a w a r s t w i c a m i , to wszystkie one zależnie od przebiegu linij szkieletowych i spadu mniej l u b
w i ę c e j się u w y p u k l a j ą , czy też stają się w k l ę s ł e , t w o r z ą c k r z y w i z n y
h a r m o n i z u j ą c e z sobą, co się n a z y w a s p ó l k s z t a l t n o ś c i ą
warstwie.
I m d a l e j p o s u n i ę t a jest erozja w o d n a , tym silniej z a z n a c z a się
s p ó ł k s z t a ł t n o ś ć . Z a t e m k a ż d e w y g i ę c i e w a r s t w i c y p o c i ą g a za sobą
p o w s t a n i e t a k i e g o ż w y g i ę c i a l u b jego s t o p n i o w y wzrost a l b o z a n i k n a
sąsiednich warstwicach.
Z r o z u m i e n i e istoty s p ó ł k s z t a ł t n o ś c i w a r s t w i e u ł a t w i a r y s o w a n i e
i daje jasny i c z y t e l n y o b r a z terenu i w i e r n e p r z e d s t a w i e n i e jego
charakteru.
http://rcin.org.pl
—
33
—
81.
C h c ą c w a r s t w i c a m i o d d a ć w ł a ś c i w y charakter rzeźby terenu w spo- Przesunięcie
warstwie.
sób ł a t w o czytelny, n a l e ż y w n i e k t ó r y c h miejscach podwyższać
wznies i e n i a i obniżać
z a g ł ę b i e n i a , z w ł a s z c z a w terenach p ł a s k i c h , gdzie rzucają się w oczy m a ł e w y n i o s ł o ś c i i n i e w i e l k i e w g ł ę b i e n i a .
C h a r a k t e r y s t y c z n e g o w z n i e s i e n i a (obniżenia), którego n i e o b e j m u j e
o d p o w i e d n i a w a r s t w i c a , n i e n a l e ż y p o m i j a ć , lecz u w y d a t n i ć i w t y m
w y p a d k u n a l e ż y c e l o w o p o d w y ż s z y ć ( o b n i ż y ć ) w a r t o ś ć p u n k t u i narys o w a ć d o d a t k o w ą w a r s t w i c ę . T o s a m o n a s i o d ł a c h i postojach.
C h o c i a ż w tych m i e j s c a c h w a r s t w i c a n i e b ę d z i e
odpowiadała
istotnej wysokości terenu (rys. 6), p o d w y ż s z e n i e ( o b n i ż e n i e ) to j e d n a k
o d p o w i a d a c e l o w i m a p y wojskowej.
Rys. 6.
P o d w y ż s z e n i e ( o b n i ż e n i e ) nie j e d n a k p o w i n n o p r z e k r a c z a ć wartości jednego s t o p n i a w a r s t w i c o w e g o , z a s t o s o w a n e g o w r y s u n k u rzeźby
w d a n e j części terenu.
Przesunięcie warstwie
n a l e ż y stosować przede w s z y s t k i m
n a z b o c z a c h , gdzie trzeba w y r a ź n i e p o d k r e ś l i ć z m i a n ę
nachylenia
(górna l u b d o l n a k r a w ę d ź zbocza).
Pierwsza w a r s t w i c a . od której się
zaczyna skupienie warstwie, musi wskazywać właściwe
położenie
p o z i o m e z m i a n y s p a d u (nachylenia).
82.
W w y p a d k a c h n a d m i e r n e j ilości d r o b n y c h s z c z e g ó ł ó w
r z e ź b y , Generalizacja
rysunku
jeżeli skala m a p y nie p o z w a l a n a ich u m i e s z c z e n i e , a l b o gdy w razie
rzeźby.
n a r y s o w a n i a ich m a p a stałaby się n i e c z y t e l n a , topograf m u s i przeprowadzić g e n e r a l i z a c j ę r y s u n k u r z e ź b y .
Generalizacja w tym w y p a d k u polega na opuszczeniu w pewnych
m i e j s c a c h d r o b n y c h i m n i e j w a ż n y c h s z c z e g ó ł ó w rzeźby terenu d l a
u w y d a t n i e n i a s z c z e g ó ł ó w w a ż n i e j s z y c h czy b a r d z i e j charakterystyczn y c h , R y s o w a n i e d r o b n y c h szczegółów n i e i s t o t n y c h d l a m a p y wojskowej u t r u d n i a czytelność i z a c i e m n i a rysunek.
http://rcin.org.pl
3
—
83.
Wskaźniki
spadu.
34
—
P o n a d t o g e n e r a l i z a c j a p o l e g a n a przesunięciu
warstwie,
d l a podkreślenia i u w y d a t n i e n i a p e w n y c h charakterystycznych szczegółów
rzeźby, jak: z m i a n s p a d u , siodeł itp.
Z n a j o m o ś ć m o r f o l o g i i i t o p o l o g i i u ł a t w i a t o p o g r a f o w i p r a c ę i pozw o l i n a w ł a ś c i w e p r z e d s t a w i e n i e c h a r a k t e r u rzeźby terenu.
G e n e r a l i z a c j a m u s i b y ć t a k p r z e p r o w a d z o n a , a b y m i m o opuszczenia niektórych mniej w a ż n y c h szczegółów i uwydatnienia ważniejszych
r z e ź b a z a c h o w a ł a swój c h a r a k t e r w r y s u n k u .
Jest to s z c z e g ó l n i e w a ż n e przy d r o b n e j i z a w i ł e j rzeźbie, zwłaszcza n a t a k i c h o d c i n k a c h terenu, gdzie t y l k o r z e ź b a z p o w o d u b r a k u
s z c z e g ó ł ó w p o k r y c i a s ł u ż y do orientacji.
N a o d c i n k a c h o b o g a t y m p o k r y c i u , gdzie r z e ź b a , j a k o c z y n n i k
o r i e n t a c j i w terenie s c h o d z i n a d r u g i p l a n , n p , w o s i e d l a c h , n a l e ż y
p r z e d s t a w i a ć t y l k o o g ó l n y c h a r a k t e r rzeźby, R ó w n i e ż przy d u ż y c h
formach rzeźby i znacznych różnicach wysokości napotkane drobne
i m a ł o c h a r a k t e r y s t y c z n e szczegóły rzeźby, które t a m są bez znaczenia, m o ż n a opuszczać.
Przy b a r d z o d r o b n y c h f o r m a c h trzeba n i e k t ó r e z n i c h generaliz o w a ć , ł ą c z ą c ze sobą p o s z c z e g ó l n e w z n i e s i e n i a l u b z a g ł ę b i e n i a ,
o p u s z c z a j ą c m a ł e s i o d e ł k a (teren w y d m o w y ) .
G e n e r a l i z a c j a r y s u n k u r z e ź b y z a l e ż y od c h a r a k t e r u terenu, s k a l i
m a p y , ilości f o r m , p o k r y c i a terenu itd.
O c e n a r z e ź b y terenu p o d w z g l ę d e m t a k t y c z n y m p o z w o l i o d r ó ż n i ć
rzeczy z a s a d n i c z e od n i e istotnych i u ł a t w i t o p o g r a f o w i trafne przeprowadzenie generalizacji.
J e d n o c z e ś n i e z r y s u n k i e m w a r s t w i e u m i e s z c z a się n a n i c h w s k a ź niki spadu.
Rysuje
się je na liniach
szkieletowych
rzeźby
terenu
w widocznych
miejscach
i tak gęsto, aby ułatwić
odczytanie
form
terenu.
K a ż d ą zamkniętą warstwicę albo warstwicę przecinającą ramkę
a r k u s z a l u b l i n i ę p o k r y c i a jeśli o n a u t r u d n i a o d c z y t a n i e w a r s t w i c y ,
n a l e ż y o z n a c z y ć w s k a ź n i k i e m spadu.
84.
Rysowanie
Przy w y k o n y w a n i u r y s u n k u rzeźby w z a g a j n i k a c h , p o d s z y t y c h laterenu w zagajnikach. sach, gęstych k r z a k a c h , p r z y n i e d o s t a t e c z n e j ilości p u n k t ó w n a l e ż y
wpierw o p r a c o w a ć rzeźbę na zewnątrz,
P o s u w a j ą c się w z d ł u ż skraju z a g a j n i k a n a l e ż y n a n i e ś ć l i n i e szkieletowe, r y s u j ą c i c h w i d o c z n y p r z e b i e g w g ł ą b oraz z a z n a c z a ć n a t y c h
l i n i a c h w a r s t w i c e . Z a t r z y m u j ą c się co p e w i e n czas z a l e ż n i e od r z e ź b y
terenu, w c h o d z i t o p o g r a f w g ł ą b z a g a j n i k a , n a j l e p i e j w k i e r u n k u pros t o p a d ł y m d o jego g r a n i c y l u b drogi, p o której się p o s u w a .
W c h o d z ą c w g ł ą b z a g a j n i k a d o m i e r z a się n a p o t k a n e l i n i e szkielet o w e i rysuje się o b e j r z a n ą rzeźbę.
W y s o k o ś ć o d m i e r z a n y c h k r o k a m i p u n k t ó w określa się za p o m o c ą
kątomierza kieszonkowego. Ponadto w razie potrzeby przeprowadza
się k r ó t k i e c i ą g i k i e r u n k o w e .
O r i e n t o w a n i e stolika podczas rysowania w zagajnikach o d b y w a
się a l b o w e d ł u g l i n i j leśnych i k i e r u n k u s a d z o n e k i w t y m w y p a d k u
k i e r u n e k ten n a l e ż y p o d c z a s u n a c z e ś n i a n i a s z c z e g ó ł ó w n a n i e ś ć n a
arkusz, a l b o w e d ł u g busoli,
W b a r d z o gęstych z a g a j n i k a c h , g d z i e t r u d n o określić w y s o k o ś ć
p u n k t u przy p o m o c y k ą t o m i e r z a k i e s z o n k o w e g o , u ż y w a się a n e r o i d u .
P r z y p r a c y w z a g a j n i k a c h m o ż n a w y k o n y w a ć rysunek n a s z k i c o w n i k u .
http://rcin.org.pl
—
35
—
W terenie p ł a s k i m r ó w n i n n y m r z a d k o rysuje się l i n i e szkieletowe,
p o n i e w a ż są one n i e w y r a ź n e .
Topograf
musi s t w i e r d z i ć o g ó l n y spad
terenu i przedstawić
teren tak, aby rysunkiem
drobnych
szczegółów
nie zatrzeć ogólnego charakteru
płaszczyzny.
85.
Rysowanie
terenu
płaskiego.
J e ż e l i r ó ż n i c e w y s o k o ś c i i k i e r u n e k s p a d u terenu są n i e u c h w y t n e
d l a o k a i z w i ą z e k p o s z c z e g ó l n y c h form jest n i e w y r a ź n y , n a l e ż y się
orientować na podstawie wysokości zmierzonych p u n k t ó w , ponieważ
w t a k i m terenie r ó ż n i c e w y s o k o ś c i n a w e t n a d u ż y c h o d l e g ł o ś c i a c h
w y r a ż a j ą się t y l k o w d e c y m e t r a c h ,
D l a u z y s k a n i a p r a w i d ł o w e g o o b r a z u rzeźby terenu z a z n a c z a się
p ł a s z c z y z n y stokowe k r e s k a m i w k i e r u n k u s p a d u . Kreski te są t y l k o
p o m o c ą d l a topografa do r y s o w a n i a w a r s t w i e i zastępują l i n i e szkieletowe. W a r s t w i c e rysuje się p r o s t o p a d l e do kresek.
W d o l i n a c h rzek r y s o w a n i e r z e ź b y jest u ł a t w i o n e , p o n i e w a i odd a n i e c h a r a k t e r u p ł a s k i e g o terenu jest z w i ą z a n e z k i e r u n k i e m biegu
rzeki.
W terenach b a g i e n n y c h n a l e ż y z w r a c a ć u w a g ę na zasięg w o d y ;
n a n i e s i e n i e g r a n i c y zasięgu w o d y u ł a t w i często n a r y s o w a n i e w a r s t w i c y ,
o d g r a n i c z a j ą c e j obszar b a g i e n n y .
86.
Określenie
wysokości punktów
opiera się na wysokościach
punktów Uzupełnienie
punktów
trygonometrycznych
i niwelacyjnych
albo kot. W y s o k o ś c i p u n k t ó w try- wysokościog o n o m e t r y c z n y c h i n i w e l a c y j n y c h z n a j d u j ą się w w y k a z i e p u n k t ó w
wych.
p o d s t a w o w y c h i z a z w y c z a j o d n o s z ą się przy p u n k t a c h trygonometryczn y c h do górnej p o w i e r z c h n i k a m i e n i a , d o l n e j k r a w ę d z i k r z y ż a k a , do
środka g a ł k i p o d k r z y ż e m w i e ż y k o ś c i o ł a , do górnej k r a w ę d z i komin ó w f a b r y c z n y c h . W y s o k o ś c i kot o d c z y t u j e się z arkusza.
R ó ż n i c e w y s o k o ś c i określa się z a s a d n i c z o t r y g o n o m e t r y c z n i e . Należy j e d n a k w y k o r z y s t a ć przede w s z y s t k i m m o ż l i w o ś ć z a s t o s o w a n i a
n i w e l a c j i geometrycznej.
Poprawienie
drobnych
szczegółów
rzeźby
da się prawie
zawsze
wykonać
bez użycia kierownicy.
W celu d o m i e r z e n i a p u n k t u wysok o ś c i o w e g o , n a l e ż y w y j ś ć z n a j b l i ż s z e j koty l u b z n a j b l i ż s z e g o wyraźnego p u n k t u r z e ź b y terenu, którego w y s o k o ś ć jest p o d a n a na k a l c e
p u n k t ó w . D o p o m i a r u r ó ż n i c y w y s o k o ś c i u ż y ć k ą t o m i e r z a kieszonkowego,
D l a określenia w y s o k o ś c i d o m i e r z o n e g o k r o k a m i p u n k t u p o s y ł a
topograf n a ten p u n k t p o m o c n i k a , sam zaś staje n a i n n y m zmierzon y m i p e w n y m p u n k c i e w terenie. Z a p o m o c ą k ą t o m i e r z a kieszonkowego mierzy wartość kątową przewyższenia.
Odległość
między
p u n k t a m i mierzy p o m o c n i k krokami.
Na podstawie zmierzonej lub
wziętej wprost z a r k u s z a odległości i z m i e r z o n e g o k ą t a o b l i c z a topograf r ó ż n i c ę w y s o k o ś c i i dodaje ją l u b o d e j m u j e od w y s o k o ś c i tego
p u n k t u z którego m i e r z y .
S z y b k i m sposobem p o m i a r u r ó ż n i c y w y s o k o ś c i przy p o m o c y kątom i e r z a k i e s z o n k o w e g o jest p o r ó w n a n i e o d c z y t a n y c h ilości d z i a ł e k n a
k ą t o m i e r z u k i e s z o n k o w y m ze wzrostem p o m o c n i k a .
P r z y k ł a d . Ilość odczytanych działek odpowiadających obliczanej różnicy
wysokości w danej odległości wynosi 4 ' / i ; ilość działek odpowiadających wzrost o w i 1,7 m p o m o c n i k a w y n o s i dla t e j s a m e j o d l e g ł o ś c i 1 l / i i r ó ż n i c a w y s o k o ś c i
z a t e m w y n o s i 5,1 m .
http://rcin.org.pl
—
13.
36
—
Unacześnianie szczegółów przy pomocy
fotografii lotniczych i planów.
87.
Tok pracy
J e ż e l i p r z e p r o w a d z a się u n a c z e ś n i a n i e p r z y p o m o c y
fona fotograt o g r a f i i l o t n i c z y c h w ó w c z a s tok p r a c y u n a c z e ś n i a n i a s z c z e g ó ł ó w
fiach.
ulega z m i a n i e .
C z ę ś ć z m i a n z fotografij p r z e n o s i się p o d c z a s p r a c
wstępnych na p o d k ł a d r y s u n k o w y przed sprawdzeniem
podstawy
a l b o p o jej z g ę s z c z e n i u . D o k ł a d n o ś ć p r z e n i e s i e n i a t y c h z m i a n n a l e ż y
sprawdzić w terenie.
Następnie pozostaje do przeprowadzenia tylko
unacześnianie
szczegółów,
k t ó r e g o t o k z a l e ż y o d ilości z m i a n . Jeżeli
zmian do
przeniesienia
jest mało,
należy się posługiwać
fotografią
tak jak szkicem szczegółów
pokrycia
i przenieść
je bezpośrednio
w terenie
przy
p o m o c y c y r k l a p r o p o r c j o n a l n e g o na arkusz
według punktów i linij
przedtem przeniesionych i sprawdzonych.
88.
Praca na
Jeżeli
zmian
do przeniesienia
jest dużo,
n a l e ż y wyrysować
na
fotografiach.
fotografii
ołówkiem
(atramentem, tuszem) znakami
topograficznymi
całe
pokrycie
i naszkicować najbardziej charakterystyczne formy
terenu. S z k i c e te m a j ą s ł u ż y ć do s p r a w d z e n i a p o ł o ż e n i a r y s u n k u
tych form przy n o w y c h liniach pokrycia. Fotografie służą r ó w n i e ż
j a k o p o d r ę c z n e k a l k i n a p i s ó w , a w i ę c o p r ó c z r y s u n k u p o k r y c i a wyr y s o w a n e g o całkowicie,
n a l e ż y wpisać na nie wszystkie nazwy,
wysokości i dane d o w y k o n a n i a k a l k i o p i s o w e j .
P r a c a ta o d b y w a się w ten s p o s ó b , że t o p o g r a f o b j e ż d ż a l u b
o b c h o d z i teren o b j ę t y f o t o g r a f i ą i u t o ż s a m i a p r z e d m i o t y
pokrycia
z o b r a z e m ich n a fotografii, r y s u j ą c je z n a k a m i t o p o g r a f i c z n y m i .
Do
p o r u s z a n i a się w terenie n a l e ż y w y b r a ć z a w s z e n a j s z y b s z y ś r o d e k :
k o n i e w i e r z c h o w e , p o d w o d ę l u b r o w e r . W t e r e n i e o b a r d z o gęstym
pokryciu należy pracować pieszo.
D r o b n e szczegóły,
których
nie znać
na fotografii
( z n a k i kilomet r o w e , m a ł e k r z y ż e , p r z e p u s t y ) n a l e ż y odmierzyć
krokami,
obrotami
kół wozu lub roweru.
S z c z e g ó ł t a k i n a s z k i c o w a ć n a fotografii i wpisać d o m i a r y o d d w u w y r a ź n i e w i d o c z n y c h p u n k t ó w , n a j l e p i e j w z d ł u ż
j e d n e j l i n i i . P o d w ó j n e k r o k i n a l e ż y o z n a c z a ć x ( n p . 26 x ), k o ł a w o z u ™
( n p . 2 6 " ) , k o ł a r o w e r u 0 ( n p . 26°), p r z y c z y m n a o d w r o t n e j stronie
fotografii n a l e ż y z a w s z e w p i s a ć d ł u g o ś ć w m e t r a c h u ż y t e j m i a r y ,
n p , 100" = 155 m , 100° = 210 m i t d .
Linie
zupełnie
wyraźnie
w i d o c z n e n a fotografii, jak n p . r o w y ,
r z e k i , l i n i e leśne, drogi, k o l e j e nie m u s z ą b y ć w y r y s o w a n e n a fotografii, w ó w c z a s na tych liniach
n a l e ż y wpisać tylko objaśnienie,
np.:
„ r ó w " , „ l i n i a " , „ k o l e j 1 t o r . " . J e ż e l i w t e r e n i e z n a j d z i e się p r z e d m i o t
p o k r y c i a , k t ó r y nie istniał p o d c z a s f o t o g r a f o w a n i a , m o ż n a ten przedm i o t w y r y s o w a ć n a fotografii, j e ż e l i się d a z u p e ł n i e d o k ł a d n i e utożs a m i ć jakieś l i n i e t u ż o b o k tego p r z e d m i o t u ( n p . m i e d z e ) l u b szczeg ó ł y na f o t o g r a f i i . W i n n y m w y p a d k u s z c z e g ó ł t a k i n a l e ż y d o m i e r z y ć
od dobrze widocznych p u n k t ó w i domiary wpisać na odpowiednich
k i e r u n k a c h n a fotografii.
W t y m w y p a d k u n a l e ż y się p o s ł u g i w a ć
f o t o g r a f i ą jak s z k i c e m .
J e ś l i p o ł o ż e n i a nie s f o t o g r a f o w a n e g o szczegółu nie m o ż n a w y z n a c z y ć n a f o t o g r a f i i w y ż e j p o d a n y m i s p o s o b a m i n a l e ż y w y k o n a ć wcię-
http://rcin.org.pl
—
37
—
cie b u s o l ą k i e r u n k o w ą .
Z m i e r z o n e k ą t y k i e r u n k o w e ( a z y m u t y ) opisuje się na f o t o g r a f i i , a p r z e n i e s i e n i e ich r a arkusz n a s l ę p u j e p o
p r z e n i e s i e n i u z fotografii tych p u n k t ó w , n a k t ó r y c h k i e r u n k i te zmierzono.
Przy pracy na fotografiach p i o n o w y c h i o niewielkim nachyleniu
m o ż n a w y k o n a ć w c i ę c i e c e l o w n i c ą n a fotografii p r z y p i ę t e j n a s t o l i k u .
W tym w y p a d k u j e d n a k k o n i e c z n e jest zawsze s p r a w d z e n i e w y n i k u
przez wyznaczenie dodatkowych kierunków, a więc np. wcięcie
w p r z ó d z trzech s t a n o w i s k .
Jeżeli fotografia
nie zawiera obrazu części i s t n i e j ą c e g o w terenie
pokrycia
i n i e w i d o c z n y c h na fotografii s z c z e g ó ł ó w jest d u ż o , w ó w c z a s
unacześnianie
szczegółów
n a l e ż y przeprowadzić
bezpośrednio
na arkuszu tak jak bez
fotografii.
P o o p r a c o w a n i u fotografii n a l e ż y treść jej przenieść n a k w a t e r z e
na arkusz, kalkę napisów i kalkę opisową.
J e ż e l i z m i a n n a a r k u s z u jest t a k d u ż o , że c a ł y arkusz m o ż e b y ć
o p r a c o w a n y t y l k o n a fotografiach, w ó w c z a s p o opracowaniu
odcinka
niewiększego
od 50 km2 należy
wnieść
zmiany na arkusz, kalkę napisów i kalkę
opisową.
89.
Gdy unacześnianie
szczegółów
odbywa
się tylko na
fotografiach Opracowanie
luk.
lotniczych,
n a l e ż y luki ( o d c i n k i niesfotografowane) unacześniać
dopiero
po przeniesieniu
treści fotografij
w o k ó ł n i e s f o t o g r a f o w a n e g o miejsca.
Z m i a n y przeniesione z fotografii b ę d ą w ó w c z a s p u n k t a m i d o w i ą z a n i a
d l a p o m i a r u s z c z e g ó ł ó w w tych m i e j s c a c h . J e ż e l i j e d n a k o d c i n k i niesfotografowane są b a r d z o w ą s k i e n a l e ż y d ą ż y ć d o u n a c z e ś n i e n i a ich
j u ż p o d c z a s o p r a c o w y w a n i a fotografii. P u n k t y d o w i ą z a n i a przenieść
w polu cyrklem proporcjonalnym.
90.
U n a c z e ś n i a n i e p r z y p o m o c y p l a n ó w wykonywa się tak Tok pracy
na
planach.
samo jak przy pomocy fotografii
lotniczych.
Treść p l a n u przenosi się
n a p o d k ł a d r y s u n k o w y i s p r a w d z a się jego p o ł o ż e n i e p o z i o m e w terenie.
J e ż e l i z m i a n jest n i e wiele, o p r a c o w u j e się je r y s u n k o w o bezpoś r e d n i o w terenie. J e ż e l i s z c z e g ó ł ó w d o w n i e s i e n i a jest d u ż o , w ó w c z a s
u n a c z e ś n i a się cały p l a n , tak jak fotografię l o t n i c z ą , a treść jego w n o s i
się n a k w a t e r z e n a arkusz, n a k a l k ę n a p i s ó w i k a l k ę o p i s o w ą .
Położenie szczegółów na planach należy sprawdzać d o m i a r a m i
l u b w c i ę c i a m i , p o n i e w a ż nie wszystkie szczegóły są w n i e s i o n e n a
plany z jednakową dokładnością.
14.
Zbieranie nazw i materiału do opisania
arkusza.
Podczas
unacześniania
szczegółów
topograf
zbiera
wszystkie
n a z w y j a k i e p o w i n n o się u m i e ś c i ć n a a r k u s z u i j e d n o c z e ś n i e sprawd z a u r z ę d o w y spis n a z w osiedli i n a z w y ze starych m a p .
N a z w y z n a j d u j ą c e się n a o b c y c h m a p a c h n i e zawsze są miarodajne, przeto nie n a l e ż y ich u ż y w a ć j a k o p o d s t a w y do u s t a l a n i a n a z w
w terenie, p o n i e w a ż m o g ą b y ć już n i e u ż y w a n e l u b s k a ż o n e w p ł y w a mi obcymi.
D o u s t a l a n i a n a z w w terenie n a l e ż y p r z y s t ę p o w a ć bez
http://rcin.org.pl
91.
Zbieranie
nazw.
—
38
—
j a k i c h k o l w i e k sugestyj w y p ł y w a j ą c y c h ze starych m a p , (szczególnie
o b c y c h ) , s p i s ó w itp,, a b y m ó c u s u n ą ć m o ż l i w e b ł ę d y j ę z y k o w e , pisowniowe,
czy i n n e , W
razie i s t n i e n i a k i l k u n a z w n a l e ż y
zapisać
wszystkie.
P o d c z a s z b i e r a n i a n a z w w ś r ó d l u d n o ś c i n a l e ż y u m i e j ę t n i e formułować pytania.
N i e z a p y t y w a ć w i ę c n p . „ C z y to jest W i e l k a W o l a ,
las C z a r n y , góra B i a ł a " , lecz t y l k o „ J a k się n a z y w a ta wieś, las,
góra".
P o u s t a l e n i u n a z w d l a p e w n e j części a r k u s z a n a l e ż y się w y p y t a ć
o n a z w y p o d a w a n e w s p i s a c h n a z w l u b n a starej m a p i e , k t ó r y c h ludność n i e w y m i e n i a .
Przy t y m p o s ł u g i w a ć się z a p i s k a m i z b a d a n i a
materiału podstawowego i pomocniczego.
W czasie tej p r a c y n a l e ż y t a k ż e s p r a w d z i ć wszystkie d a n e odnoszące się do z a b y t k ó w i p r z e d m i o t ó w t u r y s t y c z n y c h o z n a c z o n y c h n a
a r k u s z u z z a p i s k a m i . P r ó c z tego trzeba tutaj w y k o r z y s t a ć d a n e informacyjne zebrane podczas studium odcinka pracy.
Z e b r a n e n a z w y w p i s u j e się w terenie n a p o d r ę c z n ą k a l k ę napis ó w ( o d b i t k a p o d k ł a d u r y s u n k o w e g o ) l u b p r z y p r a c y n a fotografiach (planach) wprost na fotografię (plan).
92.
Podręczna
kalka
napisów.
93.
Treść kalki
napisów.
Podręczna kalka napisów
musi być opracowana
w terenie
dokładnie
i sumiennie,
ponieważ
napisy na mapie są jednym z najważniejszych
składników
orientacji
dla
wojska.
N a p o d r ę c z n ą k a l k ę n a p i s ó w n a l e ż y t a k ż e w n o s i ć p r z y s z ł ą treść
k a l k i o p i s o w e j ( p k t . 97),
P o d r ę c z n a k a l k a n a p i s ó w m o ż e się s k ł a d a ć z k i l k u k a r t e k .
Kalka
1. źródłowy
2. granice
3. ilość
napisów
zawiera:
materiał
do ustalenia
administracyjne
domów
4. objaśnienia
blic znaków
5. siedziby
6. koty
mieszkalnych
pocztowych
nazw
urzędów
poszczególnych
rodzaju przedmiotów
topograficznych),
urzędów
i liczby
wszelkich
i siedziby
i
terenowych
i ich
zasięgu,
administracyjnych,
osiedli,
(według
skrótów
z ta-
telegraficznych,
wysokości.
G ł ó w n ą c z ę ś c i ą k a l k i n a p i s ó w są n a z w y o s i e d l i . P r z e z o s i e d l e
należy
rozumieć
każdą
oddzielną grupę domów, mającą
własną
n a z w ę . W o b e c tego n a l e ż y p o d a ć n a z w ę k a ż d e g o o s i e d l a i i l o ś ć dom ó w mieszkalnych, które ono zawiera.
J e ż e l i kilka osiedli m a o p r ó c z własnych n a z w r ó w n i e ż jedną
n a z w ę w s p ó l n ą , n a z w ę tę n a l e ż y u m i e ś c i ć n a k a l c e n a p i s ó w z oznac z e n i e m zasięgu tej n a z w y ,
W tym razie n i e n a l e ż y p o d a w a ć i l o ś c i
d o m ó w m i e s z k a l n y c h , g d y ż p o d a n o ją p r z y p o s z c z e g ó l n y c h o s i e d l a c h ,
d o k t ó r y c h o d n o s i się w s p ó l n a n a z w a .
G d y n a z w a o b e j m u j e ł ą c z n i e w i e ś i d w ó r , f o l w a r k , g a j ó w k ę itp.,
w t e d y s k r ó t y D., Fw., G. itp, pisze się b e z n a z w y o b o k d a n e g o przedm i o t u . L i c z b a d o m ó w m i e s z k a l n y c h w tym w y p a d k u p o d a n a jest
ł ą c z n i e z i l o ś c i ą d o m ó w d a n e g o osiedla.
Jeżeli n a z w a obejmuje tylko dwór, folwark lub gajówkę,
ty D., Fw., l u b G . i n a z w ę pisze się w j e d n y m w i e r s z u j a k o
łączny.
http://rcin.org.pl
skrónapis
—
39
—
K o l e j n o ś ć s ł ó w w n a z w a c h z ł o ż o n y c h ( n p . Wielka
Wola,
Wola
Gutowska,
Czemery — Zasieki),
n a l e ż y u t r z y m a ć ściśle t a k ą , j a k i e j ludność miejscowa najczęściej u ż y w a .
Przy z a p i s y w a n i u n a z w o b r z m i e n i u n i e p o l s k i m l u b r z a d k o spot y k a n y m , n a l e ż y jak n a j s t a r a n n i e j o d d a ć ich b r z m i e n i e , c h o ć b y n a w e t
p i s o w n i ą w j ę z y k u p o l s k i m z a s a d n i c z o n i e s t o s o w a n ą (np.
Zamosłoczje,
Bierioza
itp.).
N a o b s z a r a c h l e ś n y c h u m i e s z c z a się:
— n a z w ę , jeśli istnieje,
— określenie
przynależności pod
względem własnościowym
lub
administracyjnym.
S p o s ó b p o d a w a n i a n a p i s ó w o b s z a r ó w l e ś n y c h o b j a ś n i a j ą następujące przykłady:
— lasy p a ń s t w o w e o t r z y m u j ą n a z w ę o d n a z w n a d l e ś n i c t w n p .
leśnictwo Dąbrowa"
albo w skrócie „ N d l .
Dąbrowa",
„Nad-
— lasy w i ę k s z e j w ł a s n o ś c i o t r z y m u j ą n a p i s n p . „Las maj.
Jablonów".
Kiedy chodzi o bardzo wielkie posiadłości, można zastosować
n a p i s y n p . „Las ordynacji
zamojskiej"
a l b o „Las ord.
zamojskiej",
a p o d o b n i e „Las klasztoru
Jasna
Góra",
„Las diecezji
Kraków",
jeśli t a k i e o k r e ś l e n i a są u ż y w a n e .
J e ż e l i lasy p r y w a t n e m a j ą p o d z i a ł na n a d l e ś n i c t w a , l e ś n i c t w a ,
r e w i r y itp., n a l e ż y ten p o d z i a ł u w z g l ę d n i ć , p o d a j ą c p o d n a z w ą
o k r e ś l a j ą c ą p r z y n a l e ż n o ś ć w ł a s n o ś c i o w ą n a z w ę n a d l e ś n i c t w a , leśn i c t w a l u b r e w i r u n p . „Las ordynacji Zamojskiej,
Ndl.
Zwierzyniec".
— lasy m i a s t i wsi o z n a c z a się n p , :
wsi
Cietrzewie".
„Las
miasta
Włocławek",
„Las
G d y zachodzi konieczność p o d a n i a drugiej nazwy, obcojęzycznej,
o b o k p o l s k i e j (na t e r e n a c h o l u d n o ś c i m i e s z a n e j p o d w z g l ę d e m narodowościowym). wówczas nazwę obcą należy umieścić w nawiasie pod
n a z w ą p o l s k ą . T a k i e n a z w y u m i e s z c z a się t y l k o w t e d y , jeśli r ó ż n i c a
m i ę d z y n a z w ą p o l s k ą a o b c o j ę z y c z n ą jest d u ż a i jeśli n a z w a n i e
p o l s k a jest w u ż y c i u .
W razie istnienia kilku nazw na oznaczenie jednego przedmiotu
n a l e ż y z a p i s a ć n a p o d r ę c z n e j kalce n a p i s ó w wszystkie n a z w y , p o d a j ą c
źródła wydobycia nazwy,
N a z w y u r z ę d ó w a d m i n i s t r a c y j n y c h , p o c z t o w y c h o r a z n a z w y stacyj i p r z y s t a n k ó w k o l e j o w y c h , r ó ż n i ą c e się o d n a z w o s i e d l i , w któr y c h się z n a j d u j ą , n a l e ż y z a p i s a ć n a k a l c e n a p i s ó w .
T e l e f o n y w ł ą c z o n e d o sieci m i ę d z y m i a s t o w e j (w u r z ę d a c h gminn y c h , n a d l e ś n i c t w a c h , d w o r a c h itp.) p o d a ć p o d n a z w ą a l b o o b o k
s k r ó t u i t y l k o n a o b s z a r a c h , gdzie s ; e ć t e l e f o n ó w jest b a r d z o r z a d k a .
15.
—
—
—
—
—
—
—
Praca na
przenoszenie
opracowanie
wykonanie
wykonanie
rewizja,
kreślenie,
wykonanie
Praca na kwaterze.
k w a t e r z e s k ł a d a się z n a s t ę p u j ą c y c h c z y n n o ś c i :
zmian z planów i fotografii
lotniczych
na
arkusz,
kalki napisów
i wykazu
nazw,
kalki
opisowej,
kalk
uzgodnienia,
raportów
http://rcin.org.pl
pracy.
94.
Zakres pracy.
—
40
—
Wszystkie
załączniki
należy opracowywać
równoległe
z pracą w terenie, przy czym załączniki
nie wykończone
mogą obejmować
teren nie
większy od 50 km'.
D o pracy na kwaterze należy wykorzystać przede wszystkim
d n i e n i e n a d a j ą c e się d o p r a c y w t e r e n i e .
95.
Opracowanie
Z podręcznych kalk napisów wykonanych podczas unacześniania
kalki
szczegółów sporządza topograf kalkę napisów na kalce płóciennej.
napisów.
Kalka ta zawiera
zasadniczo
tylko te napisy,
które się różnią
od
napisów
na arkuszu.
N a p i s y te w y k o n y w a się c z y t e l n y m p i s m e m b e z
jakichkolwiek przekreśleń.
Obszar pokryty n o w y m i napisami obwod z i się p o d w ó j n ą c z a r n ą l i n i ą . L i n i a ta o z n a c z a , że o b s z a r n i ą o b w i e d z i o n y m a p o s i a d a ć t y l k o te n a p i s y , k t ó r e są u m i e s z c z o n e n a n o w e j
k a l c e n a p i s ó w , a n a p i s y p o d k ł a d u r y s u n k o w e g o są n i e w a ż n e .
Wew n ą t r z tej l i n i i w i ę c n a l e ż y u m i e ś c i ć n i e tylko n o w e n a p i s y ale
i stare, k t ó r e są n a d a l n a c z e s n e .
Dla arkuszy
unacześnianych
na podkładzie
rysunkowym
wykonanym z map nie opracowanych
przez
Wojskowy
Instytut
Geograficzny
należy wykonać
zupełną
kalkę napisów
d l a całego a r k u s z a .
K a l k ę w o b u w y p a d k a c h w y k o n y w a się w e d ł u g n a s t ę p u j ą c y c h
wskazówek.
Należy przyjąć
zasadę, żeby podać jak najwięcej
materiału
i nigdy
n i e z u b o ż a ć treści m a p y .
P r z e d m i o t y w i ę k s z e (miasta, w i e l k i e wsie, d u ż e obszary leśne,
ł a ń c u c h y g ó r s k i e itp,) p o w i n n y m i e ć n a p i s w i ę k s z y n i ż drobniejsze
przedmioty.
O k r e ś l e n i a m u s z ą b y ć ścisłe, d o k ł a d n i e o d d a j ą c e charakter, przyn a l e ż n o ś ć czy r o d z a j p r z e d m i o t ó w , n i g d y o g ó l n i k o w e .
W r a z i e i s t n i e n i a n a z w , co do k t ó r y c h topograf m a
wątpliwości
0 w ł a ś c i w y m i c h b r z m i e n i u i p i s o w n i , a t a k ż e w r a z i e i s t n i e n i a kilku
nazw o d n o s z ą c y c h się do tego s a m e g o p r z e d m i o t u , n a l e ż y n a k a l c e
n a p i s ó w u m i e ś c i ć tę n a z w ę , k t ó r ą t o p o g r a f u w a ż a za n a j o d p o w i e d niejszą. o z n a c z a j ą c ją j e d n o c z e ś n i e z n a k i e m p y t a n i a j a k o
nazwę
wątpliwą.
W s z y s t k i e te n a z w y w p i s u j e się do w y k a z u n a z w podając w u w a g a c h w s z e l k i e w y j a ś n i e n i a p o t r z e b n e do u s u n i ę c i a w ą t p l i wości.
O b j a ś n i e n i a n i e objęte s k r ó t a m i w t a b l i c a c h z n a k ó w topograficznych należy podawać w pełnym brzmieniu.
Brzegi k a l k n a p i s ó w n a l e ż y u z g a d n i a ć .
Jeśli zachodzą niezgodności z n a z w a m i poprzednio zebranymi,
p o d a ć n a m a r g i n e s i e k a l k i o b j a ś n i e n i e . P r ó c z tego m a r g i n e s k a l k i napisów zawiera opis granic administracyjnych przecinających ramkę.
N a p i s y w y k o n y w a się w n a s t ę p u j ą c y c h
kolorach.
Czerwono:
n a z w y o s i e d l i i skróty określeń u ż y w a n y c h
z n a z w ą o s i e d l a (np. L, K o z i n e k , K o l . D u b n i a k i ) o r a z l i c z b ę
1 granice zasięgu d a n e j n a z w y .
Niebiesko:
nazwy.
n a z w y w ó d , b a g i e n i rzek oraz g r a n i c e zasięgu
łącznie
domów
danej
Czarno:
o p i s k a l k i , g r a n i c e a d m i n i s t r a c y j n e , pozostałe n a z w y
i g r a n i c e i c h zasięgu, w s z y s t k i e skróty i l i c z b y ( p r ó c z i l o ś c i d o m ó w
oraz s k r ó t ó w określeń u ż y w a n y c h ł ą c z n i e z n a z w ą ) , w k o ń c u w s z e l k i e
objaśnienia.
http://rcin.org.pl
—
41
—
N a k a l c e n a p i s ó w w y k r e ś l a się k o l e j n o k o l o r e m czarnym',
ramkę,
n a z w ę stolika, opis siatki k i l o m e t r o w e j , opis r a m k i w spółrzędn y c h geograficznych, n a s t ę p n i e z n a k i n a p u n k t y t r y g o n o m e t r y c z n e ,
n i w e l a c y j n e i koty, p o d a j ą c obok z p r a w e j strony w y s o k o ś c i . Następn i e p r z e d m i o t y p o d l e g a j ą c e ochronie, a w i ę c z a b y t k i przyrody i architektury (wykreślając je o d p o w i e d n i m z n a k i e m t o p o g r a f i c z n y m i podając skrót Ochr.), l i c z b y wysokości, n u m e r y i z n a k i s ł u p ó w kilometrow y c h i g r a n i c z n y c h oraz skróty i o b j a ś n i e n i a u ż y w a n e bez n a z w y osiedla.
K o l o r e m czerwonym:
l i n i ą c i ą g ł ą granice zasięgu n a z w osiedli.
W e w n ą t r z u m i e s z c z a się d a n ą n a z w ę , a p o d n i ą l i c z b ę d o m ó w . J e ż e l i
k i l k a osiedli o p r ó c z w ł a s n y c h n a z w m a jedną w s p ó l n ą n a z w ę , to zasięg n a z w p o s z c z e g ó l n y c h tych osiedli kreśli się l i n i ą p r z e r y w a n ą
a zasięg n a z w y w s p ó l n e j l i n i ą c i ą g ł ą .
O k r e ś l e n i e r o d z a j u osiedla jak: k o l o n i a , z a ś c i a n e k , jeśli nie jest
u ż y w a n e ł ą c z n i e z n a z w ą , w p i s u j e się n a k a l c e n a p i s ó w t y l k o w t e d y ,
gdy istnieją d w a osiedla tej samej n a z w y , a l b o jeżeli o p u s z c z e n i e
o k r e ś l e n i a rodzaju osiedla m o g ł o b y w p r o w a d z i ć w b ł ą d . O b o k l i c z b y
d o m ó w w y k r e ś l a się c z a r n o skróty i z n a k i o b j a ś n i a j ą c e jak: gm., poczta,
telegraf itp. J e ż e l i t y l k o część osiedla z n a j d u j e się w o b r ę b i e arkusza,
p o d a j e się i l o ś ć d o m ó w o d n o s z ą c ą się do całego osiedla w
nawiasie.
P o w p i s a n i u n a z w osiedli w y k r e ś l a się na k a l c e czarnym
tuszem
g r a n i c e zasięgu n a z w l a s ó w , gór, ł ą k itp. N a z w y g ł ó w n e o b s z a r ó w ,
n a z w y n a d l e ś n i c t w , w ł a s n o ś c i itp. o g r a n i c z a się l i n i ą c i ą g ł ą , i n n e
w e w n ą t r z p r z e r y w a n ą . P o ś r o d k u w p i s u j e się c z a r n o n a z w ę bez dodan i a „ g ó r a " , „las", „ ł ą k a " , jeśli s ł o w o to nie jest u ż y w a n e w połączen i u z n a z w ą . N a s t ę p n i e w p i s u j e się n u m e r y o d d z i a ł ó w l e ś n y c h .
J e d n ą l i n i ą k o l o r e m niebieskim
w y k r e ś l a się wszystkie r z e k i i potoki mające nazwę.
L i n i ę tę p r z e r y w a się d l a u m i e s z c z e n i a n a z w y ,
k i e r u n k u p r ą d u w o d y oraz z n a k ó w s z c z e g ó l n y c h jak: s p ł a w n o ś ć , żegl o w n o ś ć . B a g n a , jeziora i stawy m a j ą c e n a z w ę o g r a n i c z a się n i e b i e s k ą
l i n i ą i w e w n ą t r z w p i s u j e się o d p o w i e d n i ą n a z w ę bez d o d a n i a słów:
„ b a g n o , s t a w " , jeśli s ł o w o to n i e jest u ż y w a n e ł ą c z n i e z n a z w ą .
Z n a k o w a n e w terenie b a r w n i e s z l a k i t u r y s t y c z n e w y k r e ś l a się
n a k a l c e n a p i s ó w w c a ł y m ich p r z e b i e g u l i n i ą g r u b ą c i ą g ł ą t y m s a m y m
k o l o r e m co b a r w a s z l a k u . W z d ł u ż tych l i n i i u m i e s z c z a się objaśnien i a c z a r n y m k o l o r e m s ł o w a m i „szlak t u r y s t y c z n y " .
„ P r z y k ł a d nr 1" p o d a j e w z ó r k a l k i n a p i s ó w .
96.
W y k a z n a z w ( p r z y k ł a d nr 2) jest objaśnieniem
kalki
napisów. Wykaz nazw.
R u b r y k i 1, 2, 3, 4 w y p e ł n i a się d l a wszystkich n a z w u m i e s z c z o n y c h
na kalce napisów,
W r u b r y c e 3 p o d a j e się wszystkie n a z w y , a n a z w y w ą t p l i w e w e
wszystkich b r z m i e n i a c h , o b j a ś n i e n i a do n a z w w ą t p l i w y c h p o d a w a ć
w r u b r y c e 9. R u b r y k ę 6 w y p e ł n i a się ze s p i s ó w u r z ę d o w y c h . R u b r y k i
7 — 8 w y p e ł n i ć d l a n a z w w ą t p l i w y c h co do b r z m i e n i a l u b p i s o w n i .
W r u b r y c e 9 p o d a ć wszystkie skróty u m i e s z c z o n e n a k a l c e n a p i s ó w
w zasięgu d a n e j n a z w y , a p r ó c z tego w s z e l k i e k o n i e c z n e o b j a ś n i e n i a .
97.
K a l k a o p i s o w a w y k o n a n a w skali arkusza (odbitka p o d k ł a d u
rysunkowego) zawiera:
1. Opis kategorii wszystkich
dróg, z wyjątkiem
dróg gruntowych
dwu
najniższych
kategorii,
prócz tego przy d r o g a c h b i t y c h p o d a ć szerokość drogi w koronie, rodzaj n a w i e r z c h n i i szerokość jezdni
oraz u ż y w a l n o ś ć drogi n a p o b o c z a c h .
http://rcin.org.pl
Kalka
opisowa.
—
42
—
P o s z c z e g ó l n e kategorie dróg o z n a c z a ć k o l o r a m i , o b j a ś n i a j ą c
na marginesie znaczenie kolorów.
2. Opis
rodzajów
mostów
z p o d a n i e m ich klasy. P r z e d w y k o n a n i e m o p i s u dróg i m o s t ó w n a l e ż y p o r ó w n a ć d a n e informacyjne u r z ę d ó w w o j e w ó d z k i c h , k t ó r y m i j e d n a k n i e n a l e ż y się
k i e r o w a ć przy wojskowej ocenie kategorii p r z e d m i o t ó w komunikacyjnych,
3. Rodzaj
ciąga
i szerokość
kolejek
wąskotorowych.
4. Rysunek ( z n a k t o p o g r a f i c z n y ) wszystkich punktów
nowych lub poprawionych punktów wydatnych
rzędne wzięte z arkusza,
5. Wszelkie
uwagi
o d n o s z ą c e się d o o p r a c o w a n e g o
wydatnych;
w p i s a ć ich
obok
spół-
arkusza.
98.
Kalka
uzgodnienia
Brzegu.
Kalkę
uzgodnienia
brzegu
należy wykreślić
tuszem
na k a l c e
p a p i e r o w e j s z e r o k o ś c i 12 c m . Powinna
o n a zawierać
rogi ramki,
s i a t k ę k i l o m e t r o w ą i zupełny
odrys rysunku
nowego
pokrycia
i poprawionego
lub
przerobionego
rysunku
rzeźby
w pasie 2 — 3 c m
wzdłuż ramek.
N i e i s t n i e j ą c e w t e r e n i e l i n i e i s z c z e g ó ł y starego
p o k r y c i a p r z e c i ę t e r a m k ą n a l e ż y w y k r e ś l i ć n i e b i e s k i m tuszem. D ł u g i e
proste l i n i e p o k r y c i a , p u n k t y w y d a t n e i p u n k t y u ż y t e d o p r z e n i e s i e n i a treści m a t e r i a ł u p o m o c n i c z e g o w y k r e ś l i ć na całej s z e r o k o ś c i
k a l k i . P r ó c z t e g o u m i e ś c i ć n a p i s y i l i n i e zasięgu n a z w z k a l k i n a p i s ó w .
Kalkę uzgodnienia w y k o n a ć bezpośrednio po opracowaniu
ramki i przesłać sąsiadowi przez kierownika grupy.
jednej
99.
Kreślenie.
W okresie p r a c terenowych przed oddaniem u k o ń c z o n e g o arkusza
n a l e ż y wykreślić ( t u s z e m ) wszystkie wydatne punkty i koty o r a z sprawdzić i p o p r a w i ć czytelność i zupełność rysunku ołówkowego, kalki
napisów, w y k a z u nazw i kalki opisowej.
100.
Tygodniowy
raport pracy.
Po ukończeniu
pracy
tygodniowej
należy
ułożyć
plan pracy
na
tydzień następny.
P l a n n a k a l c e w p o s t a c i s z k i c u 1 : 300 000 n a l e ż y
przesiać k i e r o w n i k o w i grupy jako t y g o d n i o w y r a p o r t
pracy.
S z k i c ten
101.
Miesięczny
wykaz pracy.
zawiera;
—
granice
odcinka
—
teren dotychczas
kratką,
unacześniania
—
teren częściowo
opracowany
( n p , nie p r z e n i e s i o n e fotografie, n i e
w y k o ń c z o n a k a l k a n a p i s ó w ) — z a k r e s k o w a n y c z e r w o n o z objaśnieniem stanu pracy,
—
teren przeznaczony
do opracowania
w przyszłym tygodniu —
z a k r e s k o w a n y niebiesko z objaśnieniem rodzaju zamierzonej pracy,
—
miejsce
obecnego
zakwaterowania
i w razie z a m i e r z o n e j z m i a n y
k w a t e r y w c i ą g u t y g o d n i a miejsce i d a t ę z a j ę c i a n o w e j k w a t e r y .
S z k i c ten n a l e ż y p o d p i s a ć , p o d a j ą c d a t ę s p o r z ą d z e n i a s z k i c u .
zupełnie
i podział
wykończony
na
—
arkusze,
oznaczony
czerwoną
W razie t r u d n y c h w a r u n k ó w łączności może zarządzić k i e r o w n i k
grupy przesyłanie raportów pracy w odstępach
dwutygodniowych.
R a z na miesiąc, w terminie w y z n a c z o n y m przez k i e r o w n i k a grupy,
przesyła topograf k i e r o w n i k o w i grupy m i e s i ę c z n y w y k a z
pracy
według obowiązującego wzoru.
http://rcin.org.pl
—
43
—
102.
Szkic
ułatwienia
k i e r o w n i k o w i g r u p y i i n n y m p r z e ł o ż o n y m odszukania
topografa
w terenie
n a l e ż y stale pozostawiać
na k w a t e r z e kwaterowy.
naczesny s z k i c k w a t e r o w y .
J e s t n i m m a p a t a k t y c z n a z r a m k a m i a r k u s z y , na k t ó r e j jest
obwiedzione linią miejsce pracy w d a n y m dniu z wpisaną pośrodku
datą i rodzajem pracy. Rodzaj pracy może być opisany także poza
r a m k ą . P o ż ą d a n e jest w s k a z a n i e k i e r u n k u p o s u w a n i a się w terenie
podczas pracy, oraz oznaczenie o d c i n k ó w o p r a c o w a n y c h , tak samo
jak w r a p o r c i e t y g o d n i o w y m .
S z k i c k w a t e r o w y m u s i b y ć u m i e s z c z o n y w miejscu w i d o c z n y m ,
dostępnym i zabezpieczonym.
O z n a c z a n i e miejsca p r a c y n a s z k i c u m u s i b y ć d o k o n y w a n e cod z i e n n i e , d o k ł a d n i e i u w a ż n i e . P r z e w i d z i e ć t r z e b a n a j w y ż s z ą wydajność dzienną.
S z k i c k w a t e r o w y musi b y ć c z y t e l n y .
Dla
16.
Unacześnianie
w szczególnych
terenowych.
warunkach
U n a c z e ś n i a n i e w t e r e n i e g ó r s k i m jest c i ę ż k i e w w y k o n y w a n i u ze w z g l ę d u na d u ż e r ó ż n i c e w y s o k o ś c i , t r u d n o d o s t ę p n e o d c i n k i
i t r u d n o ś c i w z a k w a t e r o w a n i u , w y m a g a w i ę c d u ż e g o w y s i ł k u tak
topografa jak p o m o c n i k ó w .
Z tych p o w o d ó w n a l e ż y p r z e d przyd z i a ł e m o d c i n k ó w g ó r s k i c h z b a d a ć stan z d r o w i a t o p o g r a f a i p o m o c ników.
D o p r a c y w g ó r a c h ma topograf d w ó c h p o m o c n i k ó w i koniow o d a z k o n i e m ( k o n i o w ó d i p r z y n a j m n i e j j e d e n p o m o c n i k z miejscowej ludności).
O p r ó c z n o r m a l n e g o z e s t a w u s p r z ę t u do u n a c z e ś n i a n i a
topograf:
— małą płytę
—
otrzymuje
103.
Uwagi
o pracy
w terenie
górskim.
104.
Sprzęt
górski.
stolikową,
aneroid,
— siekierę
na ż a b c e
skórzanej.
Ze w z g l ę d u na m o ż l i w o ś ć p o z o s t a w a n i a z d a ł a o d k w a t e r y p r z e z
d ł u ż s z y czas k a ż d y topograf o t r z y m u j e n a m i o t , p l e c a k i n a oporządzenie i apteczkę polową.
Od należytego
wykonania
prac wstępnych
zależy w d u ż e j m i e r z e
łatwe i szybkie wykonanie
unacześniania
m a p t e r e n ó w g ó r s k i c h . T o też
n a l e ż y j a k n a j d o k ł a d n i e j p r z e s t u d i o w a ć o d c i n e k p r a c y u ż y w a j ą c do
tego w s z y s t k i c h d o s t ę p n y c h ź r ó d e ł . N a l e ż y r ó w n i e ż dążyć
do jak
najzupełniejszego
przeniesienia
zmian
z materiału
pomocniczego
na
arkusz przed rozpoczęciem prac terenowych.
D o o b o w i ą z k ó w k i e r o w n i k a g r u p y n a l e ż y z e b e z p i e c z e n i e odpowiednich kwater dla topografów i zorganizowanie łączności.
P r a c a w g ó r a c h o d b y w a ć się p o w i n n a z a s a d n i c z o w czasie najd ł u ż s z y c h i n a j p o g o d n i e j s z y c h d n i tj. o d 15 c z e r w c a do 15 w r z e ś n i a .
Plan pracy dziennej należy dokładnie ułożyć, biorąc pod uwagę
z d o l n o ś c i m a r s z o w e (1 k m o d l e g ł o ś c i w r z u c i e — 15 m i n u t , 100 m
http://rcin.org.pl
105.
Organizacja
pracy
górskiej.
—
44
—
r ó ż n i c y w y s o k o ś c i — 15 m i n u t ) . P r a c ę n a l e ż y r o z p o c z y n a ć o ś w i c i e
z długą przerwą w południe.
C o k i l k a d n i (3 — 4) p r a c y t e r e n o w e j
u r z ą d z a ć j e d n o d n i o w e p r z e r w y , k t ó r e w y k o r z y s t a ć d o p r a c n a kwaterze i na w y p o c z y n e k . P o d c z a s p o b y t u w g ó r a c h o b s e r w o w a ć barom e t r c e l e m w y s n u c i a w n i o s k ó w co d o p r z y s z ł e j p o g o d y . W r a z i e
d o b r e j p o g o d y o p r a c o w y w a ć w y ż s z e p a r t i e , l i c z ą c się z m o ż l i w o ś c i ą
mgły n a s z c z y t a c h . P o d c z a s n i e p e w n e j p o g o d y p r a c o w a ć w d o l i n a c h .
Pracę można przeprowadzać
na kilku
arkuszach
jednocześnie,
ze
w z g l ę d u n a r z a d k o r o z m i e s z c z o n e k w a t e r y i d a l e k i e m a r s z e p o grzbiet a c h . Dla ułatwienia
p o r u s z a n i a się w t e r e n i e można podzielić
odbitkę
podkładu
rysunkowego
(na p a p i e r z e r y s u n k o w y m ) na części
(najwyżej n a cztery ć w i a r t k i ) i na nich wykonywać
unacześnianie.
W dniach
w y p o c z y n k u p r z e n i e ś ć treść z o d b i t k i n a a r k u s z .
106.
Unacześnianie
w górach.
Sprawdzenie
i zgęszczenie
podstawy
oraz unacześnianie
szczegółów wykonywa się jednocześnie,
o ile m o ż n o ś c i w z w a r t y c h o d c i n k a c h ,
P r a c ę w terenie r o z p o c z ą ć od określenia p o ł u d n i k a magnetyczn e g o n a j a k i m ś s z c z y c i e , p o s p r a w d z e n i u s t a n o w i s k a i p u n k t ó w wyd a t n y c h w i d o c z n y c h z tego s t a n o w i s k a , p r z e p r o w a d z a j ą c jednocześnie sprawdzenie wniesionych zmian i unacześnianie szczegółów.
J a k o p u n k t y wyjściowe do opracowania szczegółów służą punkty
trygonometryczne, koty oraz linie g ł ó w n y c h grzbietów i dolin.
Przy
o p r a c o w y w a n i u s z c z e g ó ł ó w posługiwać
się jak najczęściej
wcięciami
(na
formy rzeźby), następnie ciągami graficznymi i domierzaniem krokami.
O d l e g ł o ś c i o d m i e r z a n e k r o k a m i D na z b o c z a c h n a c h y l o n y c h p o d
k ą t e m oc n a l e ż y p o p r a w i ć na o d l e g ł o ś ć p o z i o m ą d w e d ł u g w z o r ó w :
—
—
przy
przy
mierzeniu
mierzeniu
pod
górę
z góry
d =
D
(1 — sin 'i),
I
d — D | / — sin ^ j.
P r a k t y c z n i e j m o ż n a p o p r a w k ę tę o b l i c z y ć
wzoru d — D
i 1
\
), a l b o d =
100)
°/o n a c h y l e n i a
zbocza.
P r z y k ł a d :
Nachylenie
D
zbocza
Z0°/a
pod górę d =
z góry
według
(1 — — V
\
200/
d =
80
B
(11° 1 9 ' ) ,
80*
D =
20 . 80
x
-
przybliżonego
gdzie
200
80
n równa
się
x
x
=
64
=
72 *
K r o k a m i m o ż n a o d m i e r z a ć n a z b o c z a c h n a c h y l o n y c h do 25° (42 u /o).
J a k n a j c z ę ś c i e j u ż y w a ć w c i ę ć d o w y z n a c z a n i a s t a n o w i s k n a zboc z a c h i r y s o w a ć k i e r u n k i d o s z c z e g ó ł ó w na p r z e c i w l e g ł y m z b o c z u .
K i e r u n k i te b ę d ą p o m o c ą p r z y o p r a c o w y w a n i u p r z e c i w l e g ł e g o z b o c z a .
D o w y z n a c z e n i a p o z i o m e g o p o ł o ż e n i a d r o b n y c h z m i a n n a zakrytych z b o c z a c h , w m i e j s c a c h gdzie o d m i e r z e n i e k r o k a m i l u b w c i ę c i e
w p r z ó d z d w u p u n k t ó w ze w z g l ę d u n a t e r e n jest n i e m o ż l i w e (np. d u ż e
n a c h y l e n i e z b o c z a , k o s o d r z e w i n a , gruz s k a l n y , b r a k d r u g i e g o stan o w i s k a d o w c i ę c i a w p r z ó d ) , m o ż n a u ż y ć aneroidu,
Wyznaczenie
p o ł o ż e n i a p u n k t u w y k o n y w a się w ten s p o s ó b , że p o
wyrysowaniu
http://rcin.org.pl
—
45
—
na zorientowanym arkuszu kierunku z punktu o znanej wysokości
n a n o w y p u n k t w p r z ó d ( l u b wstecz) i p o z m i e r z e n i u b a r o m e t r e m
r ó ż n i c w y s o k o ś c i , o z n a c z a się w e d ł u g w a r s t w i e p r z e c i ę t y c h t y m
k i e r u n k i e m miejsce, w k t ó r y m leży d o m i e r z a n y p u n k t .
P o d o b n i e m o ż n a w y k o n y w a ć p o m i a r szeregu z w i ą z a n y c h ze s o b ą
d r o b n y c h l i n i i (np. ś c i e ż k a m y ś l i w s k a w i j ą c a się s e r p e n t y n ą , g r a n i c a
w y r ę b u ) stosując c i ą g i barometryczne.
S p o s ó b ten z a p e w n i a d o b r e
p o w i ą z a n i e l i n i j n o w e g o p o k r y c i a z r y s u n k i e m r z e ź b y terenu w miejsc a c h gdzie i n n e proste s p o s o b y p o m i a r o w e nie d a d z ą się z a s t o s o w a ć .
D o k ł a d n o ś ć graficzna w n i e s i o n y c h s z c z e g ó ł ó w m o ż e b y ć m n i e j s z a
o d n o r m a l n e j , nie p o w i n n a j e d n a k p r z e k r a c z a ć 0,5 m m .
107.
Obliczanie
Barometryczny
pomiar
wysokości
polega
na obserwacji
różnic wysokości
ciśnienia
atmosferycznego.
U ż y w a się d o tego celu a n e r o i d ó w , podapunktów
j ą c y c h c i ś n i e n i e a t m o s f e r y c z n e w m i l i m e t r a c h l u b też t a k i c h , k t ó r e przy, pomocy
aneroldu.
bezpośrednio wskazują wysokość bezwzględną w metrach.
K o l e j n o ś ć c z y n n o ś c i przy b a r o m e t r y c z n y m p o m i a r z e w y s o k o ś c i
jest n a s t ę p u j ą c a :
1, stojąc n a p u n k c i e o z n a n e j w y s o k o ś c i b e z w z g l ę d n e j p r z y u ż y c i u
a n e r o i d u P a u l i n a n a s t a w i ć w s k a z ó w k ę w y s o k o ś c i na w y s o k o ś ć
stanowiska, a w aneroidzie Naudeta ustawić pierścień z podziałką
tak, a b y w s k a z ó w k a z n a l a z ł a się n a w p r o s t d z i a ł k i o d p o w i a d a j ą c e j tej w y s o k o ś c i ,
2, przejść n a p u n k t , k t ó r e g o w y s o k o ś ć się o k r e ś l a i o d c z y t a ć
sokość b e z w z g l ę d n ą m i e r z o n e g o p u n k t u .
wy-
P r z y a n e r o i d z i e N a u d e t a bez p i e r ś c i e n i a z p o d z i a ł k ą o b l i c z y ć
d l a o d c z y t a n y c h c i ś n i e ń a t m o s f e r y c z n y c h r ó ż n i c ę w y s o k o ś c i na podstawie w y k r e s u p o d a n e g o w Tablicach
pomiarów
topograficznych.
Wykres podaje w metrach wartość różnicy wysokości odpowiadającą
zmianie ciśnienia atmosferycznego o 1 mm.
P r z y u ż y c i u w y k r e s u do o b l i c z e n i a r ó ż n i c w y s o k o ś c i p r z y pomiarze b a r o m e t r y c z n y m n a l e ż y w p r z y b l i ż e n i u o c e n i ć t e m p e r a t u r ę w czasie n o m i a r u i d l a tej t e m p e r a t u r y i ś r e d n i e j o b u o d c z y t a n y c h c i ś n i e ń
atmosferycznych obliczyć różnicę wysokości.
Jeżeli
chodzi
o zmierzenie
wysokości
kilku punktów,należy
wykonać graficzny
ciąg z pomiarem
boków
krokami.
108.
Trasa ciągu barometrycznego
powinna
być tak obrana, aby punkty Ciągi barometryczne.
początkowy
i dowiązania
były punktami
o znanych
wysokościach.
Poz w o l i to na w y r ó w n a n i e ciągu, a w i ę c na r o z r z u c e n i e o t r z y m a n e j odc h y ł k i p i o n o w e j n a w s z y s t k i e m i e r z o n e p u n k t y proporcjonalnie
do
c z a s ó w p r z e j ś c i a z j e d n e g o p u n k t u n a drugi.
P o m i a r b a r o m e t r y c z n y na k o l e j n y c h p u n k t a c h ciągu n a l e ż y wyk o n y w a ć w następujący sposób:
1. s t a n ą ć n a p u n k c i e p o c z ą t k o w y m i n a s t a w i ć w a n e r o i d z i e Paulin a w s k a z ó w k ę w y s o k o ś c i i w s k a z ó w k ę c i ś n i e n i a na zera, a w aner o i d z i e N a u d e t a z e r o p o d z i a ł k i p i e r ś c i e n i a zgrać z w s k a z ó w k ą
c i ś n i e n i a o r a z z a p i s a ć t e m p e r a t u r ę i czas,
2, przejść n a n a s t ę p n y p u n k t ciągu i o b r o t e m p o k r ę t k i w s k a z ó w k i
c i ś n i e n i a s p r o w a d z i ć w s k a z ó w k ę c i ś n i e n i a d o z e r a ( „ z e r e m " wskaz ó w k i c i ś n i e n i a jest k r e s k a w s k a ź n i k o w a ) , o d c z y t a ć i l o ś ć m e t r ó w
w s k a z a n ą przez w s k a z ó w k ę wysokości l u b ciśnienia
(aneroid
N a u d e t a ) oraz z a p i s a ć t e m p e r a t u r ę i czas.
http://rcin.org.pl
—
46
—
3. o b l i c z y ć ś r e d n i ą t e m p e r a t u r ę z d w u o t r z y m a n y c h
4. w p r o w a d z i ć p o p r a w k ę
w Tablicach pomiarów
na temperaturę
topograficznych,
według
odczytów,
tabelki
podanej
P r z y k ł a d .
P u n k t p o c z ą t k o w y m a w y s o k o ś ć 520 m , a z m i e r z o n a t e m p e r a t u r a w y n o s i
+ 20° C ; na n a s t ę p n y m p u n k c i e a n e r o i d w y k a z u j e + 120 m r ó ż n i c y w y s o k o ś c i p r z y
t e m p e r a t u r z e + 11° C .
20° -ł- 11°
Średnia temperatura wynosi:
=
15,5° C .
P o p r a w k a d l a - } " 1 0 , 0 ° C i 120 m r ó ż n i c y w y s o k o ś c i w y n o s i
„
więc
+20.0-C
„
d l a - f 1 5 , 5 ° C i 120 m
„
„
„
„
„
„
Om
+ 3 , 5 - | - M _ = i ! 5 x 2 0 = + 4 , 2 m
+
4
'
2
^
5,5
+2,3 m
Z a t e m r ó ż n i c a w y s o k o ś c i po u w z g l ę d n i e n i u p o p r a w k i w y n o s i : 120,0 - ( - 2,3 = 122,3 m
W y s o k o ś ć p u n k t u p o c z ą t k o w e g o w y n o s i 520 m , w y s o k o ś ć n a s t ę p n e g o p u n k t u 642,3 m
109.
Unaczeínlanle
Organizacja u n a c z e ś n i a n i a w t e r e n a c h b a g i e n n y c h z poterenów
bagiennych. w o d u t r u d n o d o s t ę p n y c h o d c i n k ó w , r z a d k i e j sieci p o k r y c i a i t r u d n o ś c i
kwaterowych ulega zmianie.
Unacześnianie
odbywa
się wyłącznie
przy pomocy nowych fotografii
lotniczych,
a p r z e n i e s i e n i e z n i c h z m i a n n a arkusz n a l e ż y wyk o n a ć o i l e m o ż n o ś c i c a ł k o w i c i e p o d c z a s p r a c w s t ę p n y c h . Przy m a ł e j
i l o ś c i p u n k t ó w d o p r z e n i e s i e n i a tych z m i a n m o ż n a j a k o p o d s t a w y u ż y ć
p u n k t ó w w s p ó l n y c h d l a s ą s i e d n i c h fotografii. W ó w c z a s rysunek z m i a n
p r z e n o s i ć z f o t o g r a f i i s z e r e g a m i przy p o m o c y p r z e t w o r n i k ó w .
Unacześnianie
szczegółów
wykonywa
się łącznie
z
sprawdzeniem
i zgęszczeniem
podstawy,
d o w i ą z u j ą c c i ą g i graficzne d o s p r a w d z o n y c h
p u n k t ó w . P a m i ę t a ć , że w t e r e n a c h b a g i e n n y c h z d a r z a j ą się często
anomalie magnetyczne.
W czasie p r a c y t e r e n o w e j n a l e ż y z b i e r a ć od miejscowej
wiadomości o stanie wód, bagien i terenów podmokłych w
porach roku i o drogach zimowych.
Ze w z g l ę d u n a t r u d n o ś c i
plecak i apteczkę polową.
kwaterowe
otrzymuje
http://rcin.org.pl
topograf
ludności
różnych
namiot,
R O Z D Z I A Ł
E.
KIEROWNICTWO UNACZEŚNIANIA MAP.
17. O r g a n i z a c j a p r a c y n a d u n a c z e ś n i a n i e m r e j o n u .
110.
Zadaniem
kierownictwa
unacześniania
1. Organizacja
pracy
2. Sprawdzenie
wykonania
3. Pomoc
nad unacześnianiem
techniczna
4. Redakcja
map
rejonu,
unacześniania,
w pracy
arkuszy
Zadanie.
jest:
terenowej,
unacześnionych.
Kierownictwo unacześniania
kierownika
grupy
topografów.
111.
rejonu
spoczywa
w
rękach Kierownictwo
grupy
topografów.
112.
D o w y p o s a ż e n i a t e c h n i c z n e g o k i e r o w n i k a g r u p y t o p o g r a f ó w n a l e ż y Wyposażenie
techniczne
zestaw sprzętu do u n a c z e ś n i a n i a . p a n t o g r a f y , p r z e t w o r n i k i , o d b i t k i podi środki.
k ł a d ó w r y s u n k o w y c h całego rejonu u n a c z e ś n i a n i a oraz m a p y 1:300000,
1 : 1 0 0 000 i 1 : 2 5 0 0 0 (i w i ę k s z y c h skal) rejonu u n a c z e ś n i a n i a i sąsiednie.
P r ó c z tego środki l o k o m o c j i : s a m o c h ó d i p o d w o d a .
113.
R o z p o z n a n i e t e r e n u r e j o n u u n a c z e ś n i a n i a wykonywa Rozpoznanie
terenu
kierownik
grupy topografów
w okresie l e t n i m , p o p r z e d z a j ą c y m rozporejonu
c z ę c i e u n a c z e ś n i a n i a rejonu.
unacześniania.
Celem rozpoznania
terenu jest ocena stopnia trudności
unacześniania i zebranie
materiału
pomocniczego.
O c e n a ta jest p o d s t a w ą do:
1. wyliczenia
2. podziału
czasu
rejonu
i środków
na
potrzebnych
na
unacześnienie
rejonu,
odcinki.
D u ż ą pomocą, a niekiedy nawet zupełnie wystarczającym środkiem,
do p r z e p r o w a d z e n i a r o z p o z n a n i a rejonu jest p r z e g l ą d fotografii lotniczych i p o r ó w n a n i e i c h z m a p ą .
114.
Ocena
S t o p i e ń trudności u n a c z e ś n i a n i a z a l e ż y p r z e d e w s z y s t k i m od jakości
stopnia trudm a t e r i a ł u p o d s t a w o w e g o , gęstości starego p o k r y c i a terenu, ilości z m i a n ności unacześw p o k r y c i u , rodzaju m a t e r i a ł u p o m o c n i c z e g o o r a z od r ó ż n i c wysoniania.
kości w r z e ź b i e terenu.
http://rcin.org.pl
—
48
Przy o c e n i e s t o p n i a t r u d n o ś c i
następującymi wytycznymi:
—
u n a c z e ś n i a n i a n a l e ż y się k i e r o w a ć
Z a a r k u s z ł a t w y u w a ż a się arkusz m a p y terenu otwartego:
p ł a s k i e g o , falistego, p a g ó r k o w a t e g o , r o z c z ł o n k o w a n e g o i poprzerzynanego
— o dobrej p o d s t a w i e ,
— o dostatecznej
—
do
wniesienia
zmian
ilości s z c z e g ó ł ó w
pokrycia,
o małej ilości zmian.
— pokryty całkowicie n o w y m i fotografiami
Wydajność miesięczna
200 — 300 k m 1 .
unacześniania
Z a a r k u s z t r u d n y u w a ż a się arkusz
p o d g ó r s k i e g o i górskiego (do 1500 m)
— o dobrej
lotniczymi.
łatwego
mapy
arkusza
terenu
zakrytego:
podstawie,
— o n i e d o s t a t e c z n e j d o w n i e s i e n i a z m i a n ilości s z c z e g ó ł ó w
— o bardzo dużej ilości szczegółów
nione),
— o dużej ilości
pokrycia
Wydajność
(okolice
pokrycia,
gęsto
zalud-
zmian,
— pokryty całkowicie n o w y m i fotografiami
100 —
wynosi
miesięczna
unacześniania
lotniczymi.
trudnego
arkusza
wynosi
150 k m ! .
Arkusz m a j ą c y p e w n ą ilość
w e g o określa się j a k o a r k u s z
cech
a r k u s z a t r u d n e g o i arkusza łat-
średni.
W y d a j n o ś ć w y n o s i 150 — 200 k m 2 ,
Dla a r k u s z a
50 — 100 k m 2 .
bardzo
trudnego
wydajność miesięczna wynosi
Następujące
cechy terenu i materiału
trudność
unacześniania:
— teren w y s o k o g ó r s k i ( p o n a d 1500 m),
podwyższają
o jeden
stopień
— materiał podstawowy
wymaga
wielu uzupełnień i poprawek
w podstawie mapy,
— p o d k ł a d r y s u n k o w y s p o r z ą d z o n y z m a p n i e p r z e z W o j s k o w y Instytut G e o g r a f i c z n y w y k o n a n y c h ,
— b a r d z o gęste z a l u d n i e n i e (duże m i a s t a , z a k ł a d y p r z e m y s ł o w e , kopalnie),
— b r a k fotografii l o t n i c z y c h .
pod
W ocenie
uwagę:
stopnia
trudności
unacześniania
należy
róunież
wziąć
— ilość, r o z m i e s z c z e n i e i w i d o c z n o ś ć p u n k t ó w w y d a t n y c h i kot,
— d o s t ę p n o ś ć terenu
r z e ź b a , gleba),
(bagna,
jeziora,
rzeki
z
m a ł ą ilością przejść,
— ś r o d k i l o k o m o c j i j a k i c h w d a n y m terenie m o ż n a
— warunki
użyć,
zakwaterowania,
— stopień przygotowania materiału
nowe, pantogramy planów),
pomocniczego
http://rcin.org.plr y s u n k o w y .
— stopień w n i e s i e n i a zmian na pokład
(fotografie
pio-
—
49
—
T r u d n o w y m i e n i ć w s z y s t k i e s k ł a d n i k i p o t r z e b n e d o o c e n y stopnia trudności unacześniania i osiągalnej wydajności
miesięcznej;
trafna ocena wydajności zależy od szczegółowego przestudiowania
wszystkich czynników mogących podwyższyć lub obniżyć wydajność
i od doświadczenia k i e r o w n i k a grupy.
W przydziale o d c i n k ó w unacześniania należy wziąć pod uwagę:
— s t o p i e ń w y s z k o l e n i a topografa ( i l o ś ć lat p r a c y ) ,
— c e c h y i n d y w i d u a l n e topografa
( u m i e j ę t n o ś ć trafnej o r g a n i z a c j i
pracy, sprawność fizyczna).
115.
P o d c z a s r o z p o z n a w a n i a terenu n a l e ż y s t w i e r d z i ć w m i e j s c o w y c h Zebranie materiału pou r z ę d a c h p a ń s t w o w y c h i s a m o r z ą d o w y c h oraz w z a r z ą d a c h z a k ł a d ó w mocniczego.
p r z e m y s ł o w y c h itp. czy istnieją n a d a j ą c e się d o w y k o r z y s t a n i a p l a n y
( k a t a s t r a l n e , m e l i o r a c y j n e , leśne, s c a l e n i o w e itp.) rejonu u n a c z e ś n i a n i a .
P l a n y te n a l e ż y w y p o ż y c z y ć dla p r z y g o t o w a n i a ich ( s f o t o g r a f o w a n i a ,
spantografowania) do prac terenowych lub z a p e w n i ć sobie późniejsze
ich w y p o ż y c z e n i e .
N a m a p i e 1 : 1 0 0 000 z a z n a c z y ć zasięg p l a n ó w
i z a p i s a ć a d r e s y ich w ł a ś c i c i e l i .
O p r ó c z p l a n ó w n a l e ż y z e b r a ć w terenie w s z y s t k i e d a n e inform a c y j n e d o t y c z ą c e r e j o n u u n a c z e ś n i a n i a , jak r ó w n i e ż z a p e w n i ć sobie
z e b r a n i e i d o s t a r c z e n i e przez w ł a d z e c y w i l n e n a j n o w s z y c h s p i s ó w
wszystkich nazw.
Z e b r a n i e m a t e r i a ł u p o m o c n i c z e g o n a l e ż y p r z e p r o w a d z i ć w jak
n a j s z e r s z y m zakresie, p o n i e w a ż m a on b y ć nie t y l k o p o m o c ą d o
p r a c y w t e r e n i e , ale t a k ż e z a o s z c z ę d z i ć czas p r a c y t o p o g r a f a , k t ó r y
na w y s z u k a n i e tych d a n y c h m u s i a ł b y p o ś w i ę c i ć czas p r z e z n a c z o n y
d o pracy terenowej,
M a t e r i a ł p o m o c n i c z y w i n i e n b y ć p r z e z kier o w n i k a g r u p y tak z e b r a n y , ż e b y t o p o g r a f nie p o t r z e b o w a ł go uzup e ł n i a ć w terenie. W y j ą t e k s t a n o w i ą p l a n y b ę d ą c e w t o k u opracowywania.
116.
P o r o z p o z n a n i u t e r e n u i o c e n i e s t o p n i a t r u d n o ś c i u n a c z e ś n i a n i a Opracowanie
projektu
należy ułożyć p r o j e k t p l a n u p r a c y .
planu pracy.
W projekcie planu pracy należy:
1. wyliczyć
2. określić
3. podzielić
czas potrzebny
ilość
rejon
do wykonania
unacześniania
rejonu,
wykonawców,
na
odcinki,
4. podać wytyczne organizacyjne
i techniczne
niem poszczególnych odcinków.
d o p r a c y n a d ucześnia-
I l o ś ć p o t r z e b n e g o czasu d o w y k o n a n i a
unacześniania
rejonu
w y r a ż a się w j e d n o s t k a c h z w a n y c h m i e s i ą c a m i t o p o g r a f i c z n y m i .
I l o ś ć m i e s i ę c y t o p o g r a f i c z n y c h ( m t ) o t r z y m u j e się j a k o i l o r a z pow i e r z c h n i d a n e j części t e r e n u w km® i o c e n i o n e j w y d a j n o ś c i miesięcznej. I l o ś ć m i e s i ę c y t o p o g r a f i c z n y c h n a l e ż y p o w i ę k s z y ć o 5 % ,
co s t a n o w i z a p a s c z a s u n a n i e p r z e w i d z i a n e t r u d n o ś c i p r a c y ( n p .
niekorzystne w a r u n k i atmosferyczne).
I l o ś ć w y k o n a w c ó w o t r z y m u j e się d z i e l ą c o b l i c z o n ą s u m ę miesięcy t o p o g r a f i c z n y c h p r z e z i l o ś ć m i e s i ę c y o k r e s u p r a c t e r e n o w y c h .
N a s t ę p n i e dzieli się rejon u n a c z e ś n i a n i a na o d c i n k i , k t ó r y c h i l o ś ć
powinna odpowiadać ilości wykonawców.
N a l e ż y się starać a b y
o d c i n k i b y ł y zwarte o r a z a b y o c e n i o n y czas o p r a c o w a n i a poszczególn y c h o d c i n k ó w o d p o w i a d a ł długości o k r e s u p r a c t e r e n o w y c h (6 — 7
miesięcy topograficznych).
http://rcin.org.pl
—
50
—
N a l e ż y p r z e w i d z i e ć m o ż l i w ą k o n i e c z n o ś ć w z a j e m n e j p o m o c y topog r a f ó w n a d u k o ń c z e n i e m a r k u s z y i w y k o n a ć taki p o d z i a ł na o d c i n k i
o r a z tak p r z e z n a c z y ć a r k u s z e d o o p r a c o w a n i a j a k o o s t a t n i e , ż e b y
w k o ń c u o k r e s u p r a c t e r e n o w y c h n a j w i ę k s z a i l o ś ć t o p o g r a f ó w prac o w a ł a na s t y k a j ą c y c h się ze s o b ą a r k u s z a c h . U ł a t w i to w z a j e m n ą
p o m o c t o p o g r a f ó w w w y k o ń c z e n i u z a d a n i a b e z straty czasu n a
podróże.
W y t y c z n e organizacyjne do pracy nad unacześnianiem odcinków
mają z a w i e r a ć w s k a z a n i e pierwszego i ostatniego arkusza w k a ż d y m
odcinku oraz sposobu dojazdu na pierwszą kwaterę.
Wytyczne techniczne p o d a w a ć tylko w w y p a d k u
szczególnych
w a r u n k ó w t e r e n o w y c h . N i e p o w i n n y o n e p o w t a r z a ć zasad z a w a r t y c h
w Instrukcji topograficznej.
117.
Raport rozP o w y k o n a n i u r o z p o z n a n i a terenu rejonu u n a c z e ś n i a n i a i u ł o ż e n i u
poznania terenu I projekt projektu p l a n u p r a c y p r z e d s t a w i a k i e r o w n i k g r u p y szefowi W y d z i a ł u
planu pracy. T o p o g r a f i c z n e g o projekt p l a n u p r a c y i r a p o r t r o z p o z n a n i a zawierający:
1. opis rozpoznanego
terenu rejonu unacześniania;
wszelkie dane uzyskane podczas rozpoznania,
2. projekt
3. dane
planu
dotyczące
opis
ten
zawiera
pracy,
zebrania
materiału
pomocniczego,
4. wnioski organizacyjne
i techniczne
wymagające zatwierdzenia lub
p o m o c y szefa W y d z i a ł u T o p o g r a f i c z n e g o ( w y k o n a n i e fotografii
l o t n i c z y c h , f o t o p l a n ó w itp,).
D o raportu należy załączyć
szkic rejonu
unacześniania
w skali 1 : 3 0 0 000, z p o d z i a ł e m n a arkusze, z a w i e r a j ą c y :
1. podział
na
odcinki
2. podział
terenu
sięcznej,
unacześniania,
na arkusze
o tej samej
3. powierzchnię
i średnią
wydajność
c i n k ó w i całego rejonu,
ocenionej
miesięczną
wydajności
mie-
p o s z c z e g ó l n y c h od-
4. obliczony czas wykonania
(ilość d n i oraz m i e s i ę c y t o p o g r a f i c z n y c h )
p o s z c z e g ó l n y c h o d c i n k ó w i całego rejonu,
5. średni
stopień
trudności
unacześniania
poszczególnych
odcinków.
Raport należy przedstawić w terminie miesięcznym po wykonaniu
r o z p o z n a n i a terenu.
118.
Plan pracy.
P o z a t w i e r d z e n i u p r o j e k t u p l a n u p r a c y p r z e d s t a w i o n e g o z raport e m r o z p o z n a n i a terenu oraz p o u s t a l e n i u s k ł a d u o s o b o w e g o g r u p y
t o p o g r a f ó w p r z e z szefa W y d z i a ł u T o p o g r a f i c z n e g o ogłasza k i e r o w n i k
grupy p l a n p r a c y w rozkazie pisemnym.
Rozkaz ten z a w i e r a :
1.
Zadanie.
P o d a ć : n a z w ę i p o w i e r z c h n i ę rejonu u n a c z e ś n i a n i a ( n a z w a rejonu
jest to n a z w a o d p o w i e d n i e j m a p y o p e r a c y j n e j l u b n a z w a n a j w i ę k s z e g o
o s i e d l a w rejonie), g o d ł a i n a z w y m a p t a k t y c z n y c h o b e j m u j ą c y c h teren
rejonu i n a z w y oraz p o w i e r z c h n i ę a r k u s z y ( n a z w a a r k u s z a jest to n a z w a
o d p o w i e d n i e j m a p y t a k t y c z n e j i litera g o d ł a m a p y szczegółowej).
http://rcin.org.pl
-
51
—
2. Charakterystykę
terenu rejonu unacześniania,
materiału
podstawowego i podkładu
rysunkowego.
K r ó t k o s c h a r a k t e r y z o w a ć teren
p o d w z g l ę d e m rodzaju ( m o r f o l o g i a , p o k r y c i e terenu, w a r u n k i kom u n i k a c y j n e i z a k w a t e r o w a n i a ) . P o d a ć : rodzaj, cechy i w i e k mater i a ł u p o d s t a w o w e g o i p o d k ł a d u r y s u n k o w e g o oraz rodzaj materiału pomocniczego.
O k r e ś l i ć ilość z m i a n .
wykonawców
i środki
do wykonania
P o d a ć ilość t o p o g r a f ó w w y k o n a w c ó w ,
nych i kwotę budżetową.
4. Kolejność
topograficz-
pracy.
P o d a ć kolejność
jonach.
p r a c y w razie jej w y k o n y w a n i a
w
r ó ż n y c h re-
pracy.
wzoru:
Topograf
Nazwa arkusza
E
JĆ
•o
o
Stopień
trudności
i/>
4)
i
'c
"O
N
O
E
jć
Koszt
N
O
*
Pierwsza
kwatera
Podać według następującego
Pierwszy
i ostatni arkusz
5. Plan
zadania.
ilość miesięcy
Wymagana
wydajność
3. Ilość
kierownik grupy
zadanie grupy
Czas, w y m a g a n ą w y d a j n o ś ć , koszt i koszt 1 k m ' p o d a ć d l a całego
o d c i n k a , a n i e d l a p o s z c z e g ó l n y c h arkuszy.
6.
Wskazówki
organizacyjne.
P o d a ć sposób d o j a z d u n a o d c i n k i .
P r ó c z tego p o d a ć t a k ż e p o d z i a ł oraz k o l e j n y p r z y d z i a ł sprzętu
nie n a l e ż ą c e g o d o n o r m a l n e g o w y p o s a ż e n i a topografa.
7. Wskazówki
techniczne.
W s k a z ó w k i t e c h n i c z n e n a l e ż y p o d a w a ć t y l k o d l a szczególnych
w a r u n k ó w t e r e n o w y c h , które n i e są ujęte p r z e p i s a m i instrukcji.
W s k a z ó w k i t e c h n i c z n e o d n o s z ą się t a k d o m e t o d y p r a c y , j a k i d o
u j ę c i a r y s u n k o w e g o i stosowania z n a k ó w t o p o g r a f i c z n y c h .
Jeśli
szczególne w a r u n k i t e r e n o w e ze w z g l ę d u n a postęp i jakość p r a c y
w y m a g a j ą tego, m o ż e k i e r o w n i k grupy w y d a ć w s k a z ó w k i n i e
z g o d n e z p r z e p i s a m i instrukcji czy z n a k a m i t o p o g r a f i c z n y m i , p o
u z y s k a n i u zgody szefa w y d z i a ł u .
8. Termin
wyjazdu.
P o d a ć t e r m i n w y j a z d u k a ż d e g o topografa o d d z i e l n i e , jeśli wszyscy
t o p o g r a f o w i e g r u p y n i e w y j e ż d ż a j ą jednocześnie, l u b t e r m i n wyj a z d u grupy.
http://rcin.org.pl
—
9. Miejsce
zakwaterowania
52
i adres
—
kierownika
grupy.
P o d a ć p r ó c z miejsca z a k w a t e r o w a n i a i adresu (poczta)
i n n e d a n e u m o ż l i w i a j ą c e ł ą c z n o ś ć , j a k telefon i t p .
wszelkie
119.
Kontrola plaP i e r w s z e d n i p r a c t e r e n o w y c h p r z e z n a c z a k i e r o w n i k grupy n a
nu I organirozpoznania
terenu
w y k o n a n e g o w p o p r z e d n i m okresie
zacji pracy uzupełnienie
na odcinkach. p r a c t e r e n o w y c h , dla uzyskania
większej znajomości
terenu i warunków
pracy.
W ł a s n e rozpoznanie terenu i plany pracy nad unacześnianiem
o d c i n k ó w p r z e d s t a w i o n e przez t o p o g r a f ó w są p o d s t a w ą do oceny celowej organizacji
pracy na
odcinkach.
W razie s t w i e r d z e n i a n i e c e l o w e j o r g a n i z a c j i p r a c y t o p o g r a f a zmienia kierownik grupy plan pracy na danym odcinku.
120.
Miesięczny
Kierownik grupy opracowuje m i e s i ę c z n y p l a n w ł a s n y c h p r a c
plan prac
kierownika n a okres jednego m i e s i ą c a s p r a w o z d a w c z e g o . P l a n ten z a w i e r a : d z i e ń ,
miejsce i r o d z a j p r a c a l b o cel i n s p e k c j i , n a z w i s k o t o p o g r a f a i n a z w ę
grupy.
a r k u s z a . P l a n p r a c p r z e d s t a w i a szefowi W y d z i a ł u T o p o g r a f i c z n e g o .
Ścisłe w y k o n a n i e tego p l a n u b ę d z i e n i e r a z u t r u d n i o n e , a n a w e t
n i e m o ż l i w e ze w z g l ę d u n a t r u d n y do p r z e w i d z e n i a t o k p r a c y w grup i e ( w a r u n k i a t m o s f e r y c z n e , z m i a n y t o k u p r a c y na o d c i n k a c h ) ; m i m o
to j e d n a k k i e r o w n i k g r u p y o p r a c o w u j e p l a n jak n a j b a r d z i e j szczegółowo.
121.
Inspekcje
Celem i n s p e k c j i k i e r o w n i k a g r u p y jest kontrola
metody i wynikierownika
ków pracy topografów.
C e l i s p o s ó b p r z e p r o w a d z e n i a i n s p e k c j i powigrupy.
n i e n b y ć u s t a l o n y przed w y j a z d e m do topografa. W s z e l k i e dostrzeżone
w czasie i n s p e k c j i b ł ę d y n a l e ż y u s u n ą ć n a miejscu, a l b o p ó ź n i e j
s p r a w d z i ć p o p r a w i e n i e ich p r z e z t o p o g r a f a (pkt, 138), C z y n n o ś c i wykonane podczas inspekcji należy zapisać w miesięcznych w y k a z a c h
p r a c y t e r e n o w e j w ł a s n y m i topografa. T e c h n i c z n e c z y n n o ś c i kierown i k a g r u p y p o d c z a s i n s p e k c j i są p o d a n e w ust. 18.
122.
Odprawy.
Odprawy
o f i c e r ó w g r u p y t o p o g r a f ó w odbywają
miesiące.
Czas, miejsce o d p r a w y i w razie potrzeby
podaje k i e r o w n i k grupy w rozkazach w y d a w a n y c h
sprawozdań miesięcznych.
się raz na dwa
sposób d o j a z d u
po zamknięciu
C e l e m o d p r a w p o d w z g l ę d e m t e c h n i c z n y m jest:
1. ogólny
przegląd
2. sprawdzenie
3. rozstrzygnięcie
4. wzajemny
Na
prac,
załączników
przegląd
miejsce
i uzgodnienia
wątpliwości
odpraw
prac
wynikłych
przez
należy
arkuszy,
podczas
pracy
terenowej,
topografów.
wyznaczać
miejsce
zakwaterowania
k i e r o w n i k a g r u p y l u b w i ę k s z e m i a s t a n a obszarze l u b p o z a
prac terenowych
grupy.
obszarem
123.
Sprawozdania
S p r a w o z d a n i a m i e s i ę c z n e z w y n i k ó w p r a c y i k o s z t ó w wymiesięczne. k o n a n i a s p o r z ą d z a k i e r o w n i k g r u p y w e d ł u g o b o w i ą z u j ą c y c h w z o r ó w .
S p r a w o z d a n i a te m a j ą n a c e l u kontrolę postępu pracy n a d wykon a n i e m z a d a n i a oraz kontrolę kosztów
wykonania.
T e r m i n z a m k n i ę c i a s p r a w o z d a ń m i e s i ę c z n y c h w y z n a c z a szef W y działu Topograficznego.
http://rcin.org.pl
—
53
124.
R o z k a z y p i s e m n e podczas p r a c t e r e n o w y c h w y d a j e k i e r o w n i k
g r u p y przynajmniej
raz na miesiąc,
p o z a m k n i ę c i u s p r a w o z d a ń miesięcznych.
Rozkaz
pierwszy
zawiera plan pracy.
miesięczW rozkazach wydawanych po zamknięciu sprawozdań
n y c h n a l e ż y p o d a w a ć w y n i k i prac t e r e n o w y c h w e d ł u g n a s t ę p u j ą c e g o
wzoru:
JĆ
•o
1o0
•o
_
c
•C l/ł
oj o
S
'T
"U
>1
£
II
co £
"e
•o
I
Wydajność
(>.
0
NI
3
K o s z t ! km-'
"i « V
>. E •N >.
N >,
$
D $ a
rzeczywisty
E
wymag.
Topograf
Pozostało do
opracowania
Wynik dotychczasowy
Arkusze
Wynik w spraw,
miesiącu
Rozkazy
r Ownlka
kler
E
•o
•in
O
Razem:
P r ó c z tego n a l e ż y p o d a w a ć w r o z k a z a c h m i e s i ę c z n y c h wszystkie
zmiany w planie pracy i w składzie osobowym, konieczne wskazówki
o r g a n i z a c y j n e , t e c h n i c z n e oraz w i a d o m o ś c i i n f o r m a c y j n e .
Rozkaz
ostatni z a w i e r a s p r a w o z d a n i e z całości p r a c
i p l a n prac n a d w y k o ń c z e n i e m u n a c z e ś n i o n y c h arkuszy.
terenowych
125.
Kierownik grupy powinien mieć podczas prac terenowych
pujące skorowidze i wykazy:
nastę- Skorowidze
' w J ,l<az y-
—
mapy 1 : 100 000 z zapiskami
informacyjnymi
z a w i e r a j ą c e : klasyf i k a c j ę dróg i m o s t ó w p o d a n ą p r z e z u r z ę d y w o j e w ó d z k i e ( z a r z ą d y
d r o g o w e ) , n a s z k i c o w a n e n o w e szosy, k o l e j e i k o l e j k i wąskotor o w e , granice
podziału
administracyjnego,
siedziby
urzędów
a d m i n i s t r a c y j n y c h ( d o gmin w ł ą c z n i e ) , p o c z t o w y c h , telegraficznych (telefony), policyjnych, K . O , P „ strażnic i komisariatów
g r a n i c z n y c h , n a s z k i c o w a n e z n a k o w a n e s z l a k i t u r y s t y c z n e i schron i s k a . z a b y t k i a r c h i t e k t u r y i p r z y r o d y ( g r a n i c e r e z e r w a t ó w ) itp.,
—
skorowidz
na mapie 1:100 000 odcinków
nie objętych
fotografiami
lotniczymi
i na t e j samej m a p i e skorowidz
planów
pokrywających
rejon u n a c z e ś n i a n i a ,
— szkic
miesięcznych
1 : 300 000,
—
wyników
pracy
oficerów
grupy
na
mapie
szkic pracy
kierownika
grupy
n a m a p i e 1 : 3 0 0 000, N a szkicu
o z n a c z y ć części s p r a w d z o n e w terenie o r a z s p r a w d z e n i e uzgodnienia ramek.
P r ó c z tego o z n a c z y ć n a p o d s t a w i e p r z e g l ą d u
nadesłanych
arkuszy miejsca p r z e w i d z i a n e d o s p r a w d z e n i a w terenie,
—
wykaz
—
odpis
miejsc
zakwaterowania
miesięcznego
i adresów
topografów,
http://rcin.org.pl
planu
własnych
prac,
—
54
—
—
wykaz miesięczny
pracy terenowej
(własnej) z bieżącego miesiąca
i wyciągi z w y k a z ó w pracy z p o p r z e d n i c h miesięcy według obowiązującego wzoru.
i kosztów
całej
grupy i poszczególnych
topo— wykresy wydajności
grafów,
— szkic ( l u b spis) arkuszy rejonu z o z n a c z e n i e m g d z i e się z n a j d u j ą
(u t o p o g r a f a , k i e r o w n i k a g r u p y , w k r e ś l a r n i ) .
W razie w y j a z d u w teren p o z o s t a w i a k i e r o w n i k g r u p y n a k w a terze k a r t k ę z z a z n a c z e n i e m , d o k ą d w y j e c h a ł , daty i g o d z i n y zamier z o n e g o p o w r o t u o r a z w y k a z m i e j s c z a k w a t e r o w a n i a i a d r e s ó w topografów grupy.
126.
Zmiana planu
Wyjątkowe
okoliczności
( c h o r o b y t o p o g r a f ó w , b a r d z o złe w a r u n k i
pracy.
a t m o s f e r y c z n e ) mogą
spowodować
opóźnienie
w wykonaniu
zadania.
W t y m w y p a d k u o b o w i ą z k i e m k i e r o w n i k a g r u p y jest p r z e o r g a n i z o w a nie pracy w ostatnich d w u miesiącach prac terenowych, tak a b y :
1. z a d a n i e w y k o n a l i t o p o g r a f o w i e g r u p y k o ń c z ą c y swoje p r a c e w terminie l u b przed terminem wyznaczonym w planie pracy, albo
t o p o g r a f o w i e p r z y d z i e l e n i d o d a t k o w o d o g r u p y p r z e z szefa W y działu Topograficznego,
2, w r a z i e b r a k u czasu i w y k o n a w c ó w d o w y k o n a n i a całego z a d a n i a
u k o ń c z o n o te a r k u s z e , k t ó r e s t a n o w i ł y b y p e ł n e p o k r y c i e m a p
taktycznych.
W o b u w y p a d k a c h n a l e ż y w z w i ą z k u z p r z e g r u p o w a n i e m topografów z m i e n i ć p l a n p r a c y i u z y s k a ć jego z a t w i e r d z e n i e p r z e z szefa
wydziału.
127.
Sprawozdanie
Sprawozdanie
z pracy
terenowej
z pracy
terenowej. g r u p y p o z a m k n i ę c i u s p r a w o z d a n i a z a o s t a t n i
i o g ł a s z a je w r o z k a z i e .
sporządza kierownik
miesiąc topograficzny
Rozkaz ten zawiera:
1. Zadanie
w e d ł u g p k t . 118 o r a z p ó ź n i e j s z e z m i a n y w t y m z a d a n i u .
2. Warunki
pracy
terenowej',
geodezyjne, topograficzne, miejscowe
(komunikacyjne, k w a t e r u n k o w e itd,) oraz atmosferyczne.
pracy:
Zadanie
R a z e m :
Kierownik
grupy
http://rcin.org.pl
Koszt
1 km»
Razem
koszt
Czas (dni)
•V)
O
Ilość km3
•o
Koszt
"E
W y k o n a n i e
(dni)
rejonu
Czas
Nazwa
Koszt
kierownika
grupy
wynik
Koszt
3. Ogólny
— 55
pracy:
i/>
KI
N
O
</)
o
c
"O
*
E
JĆ
o</>
_o
o
VI
O
c
</)
N
O
•o
5
Koszt
1 dni;
•o
o
W y k o n a n i e
o
c
•O
Koszt
1 km'
'E
"O
Koszt
E
jć
Topograf
i e
o
Uzyskany0/),
wymag.wyd.
Z a d a
Koszt
wyniki
Koszt
1 km:
4. Indywidualne
R a z e m :
W rubryce „Razem" należy podać obok
w i e d n i e ilości m i e s i ę c y t o p o g r a f i c z n y c h ( m t ) ,
pracy:
C z a
E
Nazwa
•«
arkusza
o
s
Topograf
1 ilość km3
od—do
•o
V) —
o c
~ T3
Koszt
kierownika
grupy
wynik
Koszt
wykonania
5. Rzeczowy
l i c z b y d n i odpo-
Ogólny
koszt
K o s z t w y k o n a n i a a r k u s z a jest i l o c z y n e m ilości d n i p r a c y n a
d a n y m arkuszu i kosztu jednego dnia p r a c y danego topografa.
Koszt k i e r o w n i k a g r u p y o b l i c z a się p r o p o r c j o n a l n i e d o k o s z t u
w y k o n a n i a arkusza przez topografa.
6, Plan pracy nad wykończeniem
arkuszy unacześnionych,
zawierający:
— wykonawców i terminy do wykończenia
— zarządzenia
18.
arkuszy,
szczególne.
Sprawdzenie wykonania unacześniania
i pomoc techniczna.
128.
Sprawdzenie
wykonania
unacześniania
1. sprawdzenie
wykonania
prac
2, sprawdzenie
śniania,
dokładnego
i zupełnego
obejmuje:
wstępnych,
pomiaru
podstawy
do unacze-
3. sprawdzenie
dokładnego
i zupełnego
p o d względem technicznym
unacześnienia
szczegółów
oraz w ł a ś c i w e g o u j ę c i a r y s u n k u pokryc i a (i r z e ź b y ) n a p o d s t a w i e w o j s k o w e j o c e n y terenu;
spraudzenie
uzgodnienia
brzegów,
4, sprawdzenie
opracowania
załączników
tj. k a l k i n a p i s ó w , w y k a z u
nazw. kalki opisowej i innych.
http://rcin.org.pl
Zakres.
—
56
—
129.
Cel.
Celem sprawdzenia
wykonania
unacześniania
jest utrzymanie
wartości arkuszy pod względem
technicznym
i wojskowym
na
wymaganym
poziomie,
usunięcie m o ż l i w y c h b ł ę d ó w p o p e ł n i o n y c h przez topografa
o r a z z a p o b i e ż e n i e p o p e ł n i a n i u ich w p r z y s z ł o ś c i ,
130.
Sprawdzenie
P r z e d w y j a z d e m w t e r e n n a l e ż y sprawdzić
wykonanie
przez topoprac
grafów prac wstępnych.
B r a k i n a l e ż y u z u p e ł n i ć b e z z w ł o c z n i e l u b zapiwstępnych.
sać d o p ó ź n i e j s z e g o ich u z u p e ł n i e n i a ( n p . b r a k i w m a t e r i a l e p o m o c n i c z y m , jak s p i s y n a z w itp.), N a s t ę p n i e n a l e ż y się zapoznać
z ułożonym przez topografa
planem prac w terenie.
131.
Plan
S p r a w d z e n i e u n a c z e ś n i e n i a m o ż e k i e r o w n i k g r u p y w y k o n a ć w teresprawdzenia
nie w obecności topografa podczas o p r a c o w y w a n i a arkusza, albo
unacześnlenia
' s a m , p o o t r z y m a n i u od topografa u k o ń c z o n e g o arkusza.
W pierwszym w y p a d k u plan sprawdzenia ułożyć po zapoznaniu
się ze s t a n e m p r a c y n a a r k u s z u ,
W drugim w y p a d k u przed sprawdzeniem ukończonego arkusza
n a l e ż y p r z e s t u d i o w a ć o p r a c o w a n i e a r k u s z a i z a ł ą c z n i k ó w , sprawd z i ć u z g o d n i e n i e b r z e g ó w , z a p o z n a ć się z u w a g a m i t o p o g r a f a n a k a l c e
opisowej i na arkuszu z zapiskami.
P o c z y m z a z n a c z y ć na k a l c e
l u b na marginesie arkusza miejsca:
— w k t ó r y c h t o p o g r a f p r z e s u n ą ł r y s u n e k starego p o k r y c i a ,
r y s u n e k r z e ź b y l u b z m i e n i ł stare naz-wy,
— w k t ó r y c h n a s u w a j ą się p r z y p u s z c z e n i a ,
pomocniczego błędnie wniesiono,
zmienił
że z m i a n y z m a t e r i a ł u
— w k t ó r y c h z u p e ł n o ś ć p r a c y n a f o t o g r a f i a c h jest w ą t p l i w a ,
— w k t ó r y c h s ą r ó ż n i c e m i ę d z y t r e ś c i ą a r k u s z a a i n f o r m a c j a m i zeb r a n y m i przez k i e r o w n i k a grupy,
— wymagające uzgodnienia z sąsiednimi
arkuszami.
W e d ł u g t y c h w s k a z ó w e k n a l e ż y ułożyć
plan
sprawdzenia
unacześnienia
arkusza,
którego celem jest najekonomiczniejsze
rozłożenie
czasu i przejazdów
na cały arkusz
oraz
usunięcie
wszystkich
możliwych
błędów.
132.
Sprawdzenie
Wykonanie
pomiaru
podstawy
sprawdza się przy pomocy
kierunków
unacześnlenia wyznaczonych
kierownicą
w t a k i sam s p o s ó b jak d o k ł a d n o ś ć geomepodstawy.
t r y c z n ą p o z i o m e g o p o ł o ż e n i a s z c z e g ó ł ó w (pkt. 133), P r a c ę n a j l e p i e j
r o z p o c z ą ć na jednym z p u n k t ó w p o d s t a w o w y c h .
D o s p r a w d z e n i a p o d s t a w y a r k u s z y nie o p r a c o w a n y c h jeszcze
p r z e z t o p o g r a f ó w u ż y w a się o d b i t e k p o d k ł a d u r y s u n k o w e g o , na których m o ż n a w y k o n a ć s p r a w d z e n i e i zgęszczenie podstawy. Porówn a n i e p ó ź n i e j w y n i k u tej p r a c y z w y k o n a n y m p r z e z topografa pomiarem sprawdzi dokładność pracy topografa. Prace na odbitkach
p o d k ł a d u r y s u n k o w e g o w y k o n y w a się w czasie p r z e j a z d ó w p r z e z
teren, k t ó r e g o a r k u s z y jeszcze n i e o p r a c o w a n o .
133.
Sprawdzenie
JJokładność
geometryczną^ poziomego
położenia szczegółów
na arkudokładności
szu sprawdza
się przy pomocy
kierunków
wyznaczonych
celownicą
geometrycznej
szczegółów w s p o s ó b n a s t ę p u j ą c y : s t o ł i k u s t a w i a się n a p u n k c i e p o k r y c i a (skrzypokrycia.
ż o w a n i e d r ó g , r ó g lasu, p r z e c i ę c i e l i n i i p o k r y c i a z l i n i ą s z k i e l e t o w ą
r z e ź b y ) a a r k u s z o r i e n t u j e się w e d ł u g n a j d a l s z e g o p u n k t u . N a s t ę p n i e
n a c e l o w u j e się c e l o w n i c ę na w s z y s t k i e w i d o c z n e s z c z e g ó ł y p o k r y c i a
http://rcin.org.pl
—
57
—
b l i ż s z e n i ż p u n k t , w e d ł u g k t ó r e g o z o r i e n t o w a n o arkusz.
Krawędź
liniała
celownicy
powinna
przeciąć
rysunek
punktu
sprawdzanego.
Dopuszczalna
odchyłka
wynosi
potrójną
dokładność
graficzną.
Przy
orientowaniu arkusza i sprawdzaniu k i e r u n k ó w należy uwzględnić
w y k o n a n e p r z e z t o p o g r a f a k o n i e c z n e p r z e s u n i ę c i a r y s u n k u szczegół ó w ( n p . b u d y n e k p r z y d r o d z e itp.).
Dokładność
g e o m e t r y c z n ą p o z i o m e g o p o ł o ż e n i a n i e k t ó r y c h szczegół ó w n a a r k u s z u można sprawdzić
odmierzając
krokami
p o ł o ż e n i e tych
s z c z e g ó ł ó w w z d ł u ż linij p o k r y c i a .
Rysunek
pokrycia
sprawdza
arkusza z terenem.
Przechodząc
miejsce s p r a w d z a się:
134.
się przez porównanie
treści
czfści Sprawdzenie
rysunku
w terenie z a r k u s z e m z miejsca n a
pokrycia.
— czy w s z y s t k i e s z c z e g ó ł y p o k r y c i a są n a r y s o w a n e i o d p o w i e d n i o
s k l a s y f i k o w a n e oraz czy nie p o m i n i ę t o s z c z e g ó ł ó w w a ż n y c h d l a
działań taktycznych w d a n y m terenie,
— c z y u s u n i ę t o nie i s t n i e j ą c e w t e r e n i e s z c z e g ó ł y starego p o k r y c i a ,
— czy zastosowano odpowiednią generalizację,
— czy w z a j e m n e p o ł o ż e n i e s z c z e g ó ł ó w p o k r y c i a i r z e ź b y terenu
jest p r a w i d ł o w o o d d a n e ,
— czy r y s u n e k jest w y r a ź n y .
135.
Rysunek
rzeźby p o p r a w i o n y p r z e z t o p o g r a f a o r a z r y s u n e k r z e ź b y Sprawdzenie
rysunku
p r z e r o b i o n y na p o z i o m i s t o p i e ń w a r s t w i c o w y p r z y j ę t y p r z e z W o j rzeźby.
s k o w y I n s t y t u t G e o g r a f i c z n y sprawdza
się według Instrukcji
topograficznej część III p k t . 165—167.
136.
Podczas sprawdzania
unacześnienia arkuszy należy
sprawdzić Sprawdzenie
zebranych
w terenie z e b r a n e p r z e z topografa nazwy
o r a z z w r ó c i ć u w a g ę na
nazw.
b r z m i e n i e ich i p i s o w n i ę .
137.
D o sprawdzenia unacześnienia arkuszy należy także
sprawdze- Sprawdzenie
załączników.
nie opracowania
załączników.
Podczas
s p r a w d z a n i a a r k u s z a nie
u k o ń c z o n e g o n a l e ż y się p r z e k o n a ć , c z y z a ł ą c z n i k i są o p r a c o w y w a n e
równolegle z pracą terenową.
S p r a w d z e n i e z a ł ą c z n i k ó w d o a r k u s z y u k o ń c z o n y c h polega n a
p o r ó w n a n i u d a n y c h w n i c h z a w a r t y c h z terenem. W ą t p l i w o ś c i n a l e ż y
wyjaśnić w terenie.
138.
W razie dostrzeżenia
błędów w pracy należy zbadać ich
przyczyny. Usuwanie
błędów
Prócz możliwych omyłek topografa w pomiarze przyczyną b ł ę d ó w
m o g ą b y ć r ó w n i e ż b ł ę d y m a t e r i a ł u nie w y k r y t e p o d c z a s sprawdzan i a p o d s t a w y , b ł ę d y w p r z e n o s z e n i u s z c z e g ó ł ó w z m a t e r i a ł u pomocniczego, zła m e t o d a l u b b ł ę d n a o r g a n i z a c j a p r a c y , w r e s z c i e n i e w ł a ś c i w a
ocena wojskowa p r z e d m i o t ó w terenu.
S t w i e r d z e n i e i w y j a ś n i e n i e p r z y c z y n b ł ę d ó w p o z w o l i u n i k n ą ć ich
w przyszłości.
Wszystkie
stwierdzone
błędy należy u s u n ą ć n a miejscu w terenie,
lub polecić ich usunięcie
topografowi.
J e ż e l i p o d c z a s s p r a w d z a n i a a r k u s z a bez t o p o g r a f a o k a ż ą się pow a ż n e b ł ę d y , które k i e r o w n i k g r u p y u s u n i e , n a l e ż y w e z w a ć w teren
t o p o g r a f a i w s k a z a ć m u te b ł ę d y i s p o s ó b , w j a k i je u s u n i ę t o .
W y k o n a n e p o p r a w k i i uwagi do arkusza należy opisać na kalce
opisowej.
http://rcin.org.pl
—
58
—
139.
Pomoc techW razie dużych trudności w u n a c z e ś n i a n i u p e w n y c h części a r k u s z a ,
niczna w unacześnianlu. co by m o g ł o w p ł y n ą ć u j e m n i e n a jakość i w y d a j n o ś ć p r a c y t o p o g r a f a ,
u n a c z e ś n i e n i e t y c h c z ę ś c i wykonywa
kierownik
g r u p y , ł ą c z ą c tę czynn o ś ć ze s z k o l e n i e m t o p o g r a f a .
W r z a d k i c h w y p a d k a c h unacześnien i e t y c h c z ę ś c i w y k o n y w a k i e r o w n i k g r u p y na o d b i t c e p o d k ł a d u
rysunkowego,
W tych w y p a d k a c h jednak należy rysunek przenieść na p o d k ł a d
r y s u n k o w y jak n a j w c z e ś n i e j , a w k a ż d y m razie p r z e d u k o ń c z e n i e m
prac terenowych.
140.
Obserwacje
magnetyczne.
Obserwacje
magnetyczne
d o p o p r a w i e n i a szkicu i z o g o n
kierownik grupy według oddzielnej instrukcji,
19.
Redakcja arkuszy
wykonywa
unacześnianych.
141.
Redakcja
arkuszy przez
topografa. ich
R e d a k c j a a r k u s z y u n a c z e ś n i a n y c h polega na ujęciu
treści
w sposób odpowiadający
celom wojskowej
mapy
szczegółowej.
D o r e d a k c j i a r k u s z a n a l e ż y w o j s k o w a o c e n a i k l a s y i i k a c j a przedm i o t ó w terenowych, uwydatnienie charakterystycznych cech terenu
i p r z e d m i o t ó w w a ż n y c h p o d w z g l ę d e m w o j s k o w y m , a wreszcie odpowiednia generalizacja,
Redakcja
ta jest zadaniem
topografa
od chwili
rozpoczęcia
unacześniania
aż do wykreślenia
arkusza.
Z a s a d y r e d a k c j i są z a w a r t e w u s t ę p a c h instrukcji o u n a c z e ś n i a n i u
szczegółów i o wykończeniu arkusza.
142.
Redakcja
Udział k i e r o w n i k a grupy w redakcji arkuszy rejonu podczas prac
arkuszy przez 1
kierownika t e r e n o w y c h p o l e g a na:
grupy.
1. wydaniu
odpowiednich
do charakteru
terenu wskazówek
technicznych dla ujednostajnienia
pracy
topografów,
2. sprawdzeniu
właściwego
ujęcia
arkuszy przez topografów,
3. sprawdzeniu
zupełności
4. rozstrzyganiu
wątpliwości
dakcji arkuszy.
Ostateczną
grupy podczas
redakcję
rewizji
i odpowiedniej
i dokładności
pomiaru
nasuwających
arkuszy
unacześnionych
redakcyjnej.
generalizacji
punktów
treści
wydatnych,
się t o p o g r a f o m przy rewykonywa
kierownik
143.
Podstawa do
Podstawą
do redakcji
arkuszy
unacześnionych
jest znajomość
teredakcji arkuoraz
szy rejonu renu r e j o n u u n a c z e ś n i a n i a n a b y t a p o d c z a s r o z p o z n a n i a terenu
Wiaunacześniania. w czasie s p r a w d z a n i a u n a c z e ś n i e n i a p o s z c z e g ó l n y c h a r k u s z y .
domości
o terenie
rejonu
należy
stale
uzupełniać,
tak
aby
móc
z z u p e ł n ą z n a j o m o ś c i ą g ł ó w n y c h s k ł a d n i k ó w terenu w y k o n a ć r e d a k c j ę
a r k u s z y u n a c z e ś n i o n y c h , k t ó r a jest j e d n y m z n a j w a ż n i e j s z y c h z a d a ń
kierownika grupy.
144.
OdpowiedzialKierownik
grupy
jest
osobiście
odpowiedzialny
za
ność kierowpomiaru
punktów
wydatnych
oraz właściwą
nika grupy i zupełność
za redakcję sieci głównych
dróg w terenie rejonu
unacześniania.
unacześnionych arkuszy.
http://rcin.org.pl
dokładność
klasyfikację
—
59
—
145.
Znajomość
terenu rejonu unacześniania
jest podstawą
współpracy Udział kierownika grupy
kierownika
grupy nad redakcją
mapy
taktycznej.
w redakcji
O b o w i ą z k i e m k i e r o w n i k a g r u p y jest wybrać:
koty i liczby wysomapy
ł
kości, w tlości j e d n e j l u b d w u na 4 k m , k t ó r e p o w i n n y b y ć wnie- taktycznej.
sione n a m a p ę t a k t y c z n ą , drogi dwu najniższych
kategorii
i ścieżki,
k t ó r y c h nie n a l e ż y o p u ś c i ć n a m a p i e t a k t y c z n e j o r a z wskazać
ośrodki
osiedli r o z r z u c o n y c h i d ł u g i c h u l i c ó w e k .
W tym c e l u p o u k o ń c z e n i u r e w i z j i r e d a k c y j n e j a r k u s z a s p o r z ą d z a
kierownik grupy wraz z topografem kalkę redakcji mapy taktycznej.
146.
K a l k ę r e d a k c j i m a p y t a k t y c z n e j w y k o n y w a się tuszem Kalka redakcjl|
mapy
w s k a l i 1 : 25 000. K a l k a z a w i e r a :
taktycznej.
1. ramką
arkusza,
2. wszystkie
3. wybrane
4. wybrane
5. ośrodki
i
punkty
wydatne
koty i liczby
drogi
i ścieżki
osiedli
wykreślone
znakami
topograficznymi,
wysokości,
w y k r e ś l o n e jedną
rozrzuconych
i
długich
linią,
ulicówek
otoczone
linią
zakreskowane.
K a l k ę n a l e ż y o p i s a ć , p o d a j ą c g o d ł o i n a z w ę , s k a l ę i rok unacześnienia
arkusza.
P o w y k o ń c z e n i u arkuszy w e d ł u g
o d d a j e je k i e r o w n i k
Jednocześnie
zasad
g r u p y szefowi W y d z i a ł u
podanych
w rozdziale F
Topograficznego.
oddaje:
— k a l k i redakcji m a p
taktycznych,
— o p r a c o w a n i e obserwacji
magnetycznych,
— raport o o p r a c o w a n i u o d c i n k ó w m e t o d ą zdjęcia s t o l i k o w e g o , który
z a w i e r a zestawienie, p r z y c z y n y w y k o n a n i a n o w e g o z d j ę c i a i przypuszczalny powód powstania błędów w materiale podstawowym.
http://rcin.org.pl
147.
Ukończenie
prac nad unacześnlaniem.
R O Z D Z I A Ł
F.
WYKOŃCZENIE ARKUSZY UNACZEŚNIONYCH.
20.
Zasady wykończenia
arkuszy.
148.
Określenie.
W y k o ń c z e n i e a r k u s z y u n a c z e ś n i o n y c h polega na wykreśleniu tuszem wprowadzonych
zmian,
na rewizji
i na ostatecznej redakcji.
149.
Cel
wykreslenla.
naneg0
Wykreślenie
arkuszy ma na celu utrwalenie
terenie
ołówkiem.
w
tuszem rysunku
wyko-
150.
Zasady
kreślenia.
Rysunek zmian na arkuszu unacześnionym
wykreślają
zasadniczo
^reślarze
pod kierownictwem
oficera.
J e ś l i jednak z m i a n na arkuszu
jest bardzo m a ł o , kreślenie może w y k o n a ć topograf na zarządzenie
k i e r o w n i k a grupy.
Rysunek zmian pokrycia terenu kreśli się tuszem czarnym
(utrwalonym), Rysunek rzeźby wykreśla się tuszem czarnym
lub
brązowym.
W y k r e ś l a się tylko z m i a n y w p o k r y c i u oraz rysunek rzeźby, jeśli
w a r s t w i c e przerobiono (na i n n y stopień l u b i n n y poziom), łącznie ze
z m i a n a m i s p o w o d o w a n y m i z m i a n ą z n a k ó w topograficznych.
Przed
oddaniem
arkusza
do wykreślenia
należy go
sfotografować
i sporządzić
dwie odbitki
(jedną n a p a p i e r z e r y s u n k o w y m , drugą n a
kalce), tak żeby każdej c h w i l i m o ż n a było s k o n t r o l o w a ć p r a w i d ł o w o ś ć
wykreślenia. Odbitki
fotograficzne
rysunku
ołówkowego
należą
do
z a ł ą c z n i k ó w arkusza i są p r z e c h o w y w a n e z wykreślonym arkuszem,
W ostatecznym
wyniku
arkusz z wykreślonymi
zmianami,
zrewidowany i poprawiony
powinien
stanowić
zupełny materiał do
wydania
naczesnej mapy
szczegółowej.
151.
Cel rewizji.
A r k u s z u n a c z e ś n i o n y z a w i e r a n i e u n i k n i o n e błędy, powstałe wskutek przeoczeń, o m y ł e k , czy wreszcie wskutek ujęcia p e w n y c h szczeg ó ł ó w treści w sposób nie o d p o w i a d a j ą c y celom w o j s k o w y m .
D l a u s u n i ę c i a tych b ł ę d ó w poddaje się każdy arkusz rewizjom.
http://rcin.org.pl
—
61
—
152.
A r k u s z podlega trzem, r ó ż n i ą c y m się od siebie r e w i z j o m , wyko- Ilość I rodzaj
rewlzyj.
n y w a n y m w tej grupie t o p o g r a f ó w , w której d a n y arkusz u n a c z e ś n i o n o .
R e w i z j a m i , k t ó r y m podlega arkusz
rewizja
są:
topograficzna,
rewizja
redakcyjna,
rewizja
kreślarska.
R e w i z j ę t o p o g r a f i c z n ą w y k o n y w a oficer w y z n a c z o n y przez kier o w n i k a grupy, rewizję r e d a k c y j n ą k i e r o w n i k g r u p y , rewizję kreślarską
oficer, który d a n y arkusz o p r a c o w a ł w terenie.
Materiał
do rewizji
stanowi
arkusz
z następującymi
załącznikami:
— materiał podstawowy wraz z z a ł ą c z n i k a m i ,
— metryka
— kalka
— wykaz
mapy,
napisów,
nazw.
— spisy n a z w i i n n e d a n e u r z ę d o w e
— kalka
153.
Materiał
do rewizji.
informacyjne,
opisowa,
— zapiski z badania materiału podstawowego i pomocniczego,
— k a l k i brzegów u z g o d n i e n i a
kreślarskiego,
— k a l k i p u n k t ó w d l a o d c i n k ó w na n o w o z d j ę t y c h ,
— m a t e r i a ł p o m o c n i c z y , jak p l a n y , p a n t o g r a m y , fotografie l o t n i c z e itp.
W s z y s t k i e z a ł ą c z n i k i (ich rodzaj i ilość) p o w i n n y b y ć w p i s a n e do
o d p o w i e d n i e j r u b r y k i w metryce.
154.
Po s p r a w d z e n i u o t r z y m a n e g o m a t e r i a ł u w e d ł u g m e t r y k i , oficer Sposób przeprowadzenia
p r z e p r o w a d z a j ą c y r e w i z j ę w y k o n y w a r e w i z j ę w e d ł u g w s k a z ó w e k podarewizji.
n y c h w p u n k t a c h 155, 160, 161 i 163.
Wszelkie wykryte
przez siebie braki i usterki zaznaeza
na
kalce
rewizyjnej
c z a r n y m a t r a m e n t e m l u b tuszem na w ł a ś c i w y m miejscu.
D l a z w i ę k s z e n i a czytelności u w a g n a l e ż y w y k r y t e usterki o p i s a ć
na k a l c e s ł o w a m i n p . „ p o p r a w i ć " , „ w z m o c n i ć " , „ u p r a w a " itp., w razie zaś b r a k u miejsca n a kalce, z p o w o d u d u ż e j ilości usterek n a l e ż y
u w a g i w y p i s a ć w p e w n e j odległości p r z e p r o w a d z a j ą c strzałkę od wykrytej usterki czy b ł ę d u .
J e ż e l i jakiś b ł ą d często się p o w t a r z a , m o ż n a n a z n a c z a ć o d n o ś n e
miejsca n a k a l c e k ó ł k i e m o z n a c z o n y m cyfrą, l i t e r ą l u b o d p o w i e d n i m
skrótem, o p i s u j ą c jednocześnie ten z n a k w s w o i c h u w a g a c h n a kalce.
T a k s a m o usterki w y k r y t e w z a ł ą c z n i k a c h do arkusza n a l e ż y zapis y w a ć w u w a g a c h n a kalce.
Po u k o ń c z e n i u rewizji podpisuje
sit kalką i zwraca się
otrzymany
materiał
topografowi
do wykonania
poprawek.
155.
Poprawki
Wszystkie błędy, usterki i wątpliwości
zaznaczone
na kalce
rewizyjporewlzyjne.
nej poprawia
się na arkuszu lub wyjaśnia
na kalce rewizyjnej,
przekreślając j e d n o c z e ś n i e z a z n a c z o n e miejsce c z e r w o n y m a t r a m e n t e m .
P o dok o n a n i u wszystkich p o p r a w e k stwierdza się p o d p i s e m n a k a l c e rewizyjnej w y k o n a n i e p o p r a w e k i o d d a j e się cały m a t e r i a ł t e m u s a m e m u
o f i c e r o w i , który p r z e p r o w a d z a ł rewizję, d l a s t w i e r d z e n i a czy wszystkie
b ł ę d y , usterki i w ą t p l i w o ś c i usunięto l u b w y j a ś n i o n o . Wszelkie
zagad-
http://rcin.org.pl
-
62
-
nienia sporne, w y n i k ł e n a tle r e w i z j i , zaznacza
rewidujący
oficer n a
k a l c e r e w i z j i r e d a k c y j n e j do rozstrzygnięcia
przez kierownika
grupy.
R e w i d u j ą c y oficer s t w i e r d z a p o d p i s e m n a k a l c e r e w i z y j n e j wniesienie p o p r a w e k i w y p e ł n i a o d p o w i e d n i ą r u b r y k ę w m e t r y c e o wykonanej rewizji,
156.
Tok pracy
W pracy nad wykończeniem arkusza należy zachować
nad wykońpującą kolejność:
czeniem
arkusza.
1. przeprowadzić
uzgodnienie
kreślarskie
brzegów
arkusza,
nastę-
2. wprowadzić
poprawki
wskazane
przez kierownika
grupy n a s k u t e k
s p r a w d z e n i a u n a c z e ś n i e n i a , jeśli nie b y ł y one w n i e s i o n e w t e r e n i e ,
3. opisać
arkusz,
4. przeprowadzić
przegląd
własnej
pracy,
5. przeprowadzić
rewizję topograficzną,
sprawdzić wniesienie poprawek,
6. przeprowadzić
rewizję
sprawdzić wniesienie
7. wykreślić
redakcyjną,
poprawek,
wnieść poprawki porewizyjne,
wnieść poprawki
porewizyjne,
arkusz,
8. przeprowadzić
rewizję
sprawdzić wniesienie
9. przeprowadzić
przegląd
kreślarską,
poprawek,
arkuszy
wnieść
poprawki
porewizyjne,
(wykonywa kierownik
grupy),
W czasie t y c h c z y n n o ś c i m a j ą b y ć d o ł ą c z o n e d o a r k u s z a wszystkie załączniki.
J e ś l i arkusz wykreśla topograf, który dany arkusz
opracował
w t e r e n i e , w ó w c z a s n i e s p o r z ą d z a się fotografii r y s u n k u o ł ó w k o w e g o
i p r a c ę n a d w y k o ń c z e n i e m a r k u s z a w y k o n y w a się w n a s t ę p u j ą c e j
kolejności:
1. przeprowadzić
uzgodnienie
kreślarskie,
2. wprowadzić
poprawki
wskazane
przez kierownika
grupy na s k u t e k
s p r a w d z e n i a u n a c z e ś n i e n i a , jeśli nie b y ł y one w n i e s i o n e w t e r e n i e ,
3. opisać
arkusz,
4. wykreślić
pracy,
arkusz
i
jednocześnie
przeprowadzić
przegląd
własnej
5. przeprowadzić
łącznie
rewizję
topograficzną
i kreślarską,
poprawki porewizyjne, sprawdzić wniesienie poprawek.
wnieść
6. przeprowadzić
łącznie
rewizję redakcyjną
i przegląd
arkuszy p r z e z
k i e r o w n i k a g r u p y , w n i e ś ć p o p r a w k i p o r e w i z y j n e , s p r a w d z i ć wniesienie p o p r a w e k .
21.
Sposób wykończenia
arkuszy.
157.
Uzgodnienie
U z g - o d n i e n i e k r e ś l a r s k i e rozpoczyna pracę nad wykończekreślarskie. n i e m a r k u s z a . P o l e g a o n o n a u z g o d n i e n i u r y s u n k u
wniesionych
zmian pokrycia i rzeźby z sąsiednimi arkuszami wzdłuż ramek.
Przede wszystkim należy sprawdzić uzgodnienie długich linii
p o k r y c i a ( k o l e i , dróg, l i n i i l e ś n y c h , r o w ó w , k a n a ł ó w ) p r z e c i n a j ą c y c h
r a m k ę . Z g o d n e p o ł o ż e n i e p u n k t ó w p r z e c i ę c i a się t y c h l i n i i z r a m k ą
http://rcin.org.pl
—
63
—
s p r a w d z i ć c y r k l e m , k i e r u n k i o d m i e r z y ć c y r k l e m na siatce k i l o m e t r o wej i s p r a w d z i ć l i n i ą . Z g o d n o ś ć i p r a w i d ł o w o ś ć ł u k ó w s p r a w d z i ć
p r z y p o m o c y k a l k i . B e z p o ś r e d n i o p o u z g o d n i e n i u w y k r e ś l i ć l i n i e te
tuszem ( w ł a ś c i w y m z n a k i e m t o p o g r a f i c z n y m ) n a o b u a r k u s z a c h . D a l s z e
u z g o d n i e n i e b r z e g ó w w y k o n a ć w s p o s ó b n a s t ę p u j ą c y : k a ż d y topograf
w y k r e ś l a ten o d c i n e k brzegu s z e r o k o ś c i d o 2 cm, k t ó r y u z g o d n i o n o
w t e r e n i e z k a l k ą brzegu s ą s i a d a . N a s t ę p n i e s p o r z ą d z a k a l k ę wykreśl o n e g o p a s a i o d d a j e ją s ą s i a d o w i , k t ó r y p o r ó w n y w a na s w o i m arkuszu p r a c ę sąsiada z w ł a s n ą p r a c ą p r z y p o m o c y o t r z y m a n e j k a l k l j
K a l k ę u z g o d n i e n i a n a l e ż y p r z y k ł a d a ć w e d ł u g siatki k i l o m e t r o w e j
i u z g o d n i o n y c h p o p r z e d n i o p r o s t y c h linii p o k r y c i a . N a l e ż y z w r a c a ć
u w a g ę ( p r ó c z z g o d n o ś c i g e o m e t r y c z n e j p r z e c i ę ć n a r a m c e ) n a zgod n o ś ć k i e r u n k ó w l i n i i p r o s t y c h , l o g i c z n y p r z e b i e g w a r s t w i e i ich
s p ó ł k s z t a ł t n o ś ć oraz n a u z g o d n i e n i e treści, j a k : r o d z a j s z a t y roślinnej, k l a s y f i k a c j a dróg, p r z e s z k ó d itp, W ten sam s p o s ó b u z g a d n i a
się brzegi u n a c z e ś n i o n e g o a r k u s z a z m a p a m i już w y d a n y m i . J e d n o cześnie z u z g a d n i a n i e m arkusza o p i s u j e się w a r t o ś c i w a r s t w i e n a
m a r g i n e s i e , jeśli r y s u n e k r z e ź b y p r z e r o b i o n o l u b p o p r a w i o n o ,
P o u z g o d n i e n i u b r z e g ó w a r k u s z a u z g o d n i ć brzegi k a l k i n a p i s ó w ,
p o czym stwierdzić uzgodnienie podpisem w metrykach obu arkuszy,
I 58.
O p i s a n i e a r k u s z a w y k o n a ć w następujący sposób: na górnym
m a r g i n e s i e w ś r o d k u u m i e ś c i ć n a z w ę a r k u s z a , a p o d n i ą g o d ł o . W tym
w y p a d k u j a k o n a z w ę w p i s u j e się n a z w ę n a j w i ę k s z e g o o s i e d l a na
arkuszu lub w braku osiedli inną najważniejszą nazwę topograficzną
n a a r k u s z u , U d o ł u w ś r o d k u s k a l ę , z p r a w e j s t r o n y n a z w i s k o topografa i r o k u n a c z e ś n i e n i a o r a z p o d p i s t o p o g r a f a . N a s t ę p n i e w dow o l n y m miejscu p o z a r a m k a m i w y k o n a ć szkic wykonawców
i szkic
granic administracyjnych.
S z k i c e te w y k o n a ć w skali 1: 250 000, p r z y
c z y m na s z k i c u w y k o n a w c ó w n a l e ż y w y k r e ś l i ć siatkę k i l o m e t r o w ą
w o d ' t ę o a c h 2 k m . C a ł y opis a r k u s z a w y k o n y w a się c z a r n y m t u s z e m .
Opisanie
arkusza,
P r ó c z tego n a l e ż y w p i s a ć do w y k a z u p u n k t ó w p o d s t a w o w y c h
spółrzędne nowych lub poprawionych punktów wydatnych.
159.
P r z e g l ą d w ł a s n e j p r a c y ma na celu
i załączników
oraz przygotowanie
go do rewizyj
uzupełnienie
i wykreślenia.
arkusza
Ponieważ kreślenie w y k o n y w a zasadniczo kreślarz, a nie topograf,
r y s u n e k o ł ó w k o w y musi b y ć t a k w y r a ź n y i p o p r a w n y a b y w czasie
w y k r e ś l a n i a go tuszem (ściśle p o r y s u n k u o ł ó w k o w y m ) n i e n a s u w a ł y
się ż a d n e w ą t p l i w o ś c i .
W tym c e l u n a l e ż y :
— przejrzeć cały arkusz i przede wszystkim z w r ó c i ć uwagę
rysunek przedmiotów ważnych pod względem wojskowym.
na
— w razie skupienia zbyt dużej ilości szczegółów n a l e ż y s p r a w d z i ć
g e n e r a l i z a c i ę w y k o n a n ą w t e r e n i e i z a s t a n o w i ć się, k t ó r e szczegóły b e z s z k o d y d l a treści m a p y m o ż n a jeszcze o p u ś c i ć , d l a
u w y d a t n i e n i a p r z e d m i o t u w a ż n i e j s z e g o ; g e n e r a l i z a c j ę tę przeprow a d z a ć bardzo oględnie,
— sprawdzić i
ołówkowego.
poprawić
czytelność
i
zupełność
całego
rysunku
— p o p r a w i ć w y k r e ś l e n i e tuszem p u n k t ó w w y d a t n y c h o r a z w y k r e ś l i ć
t u s z e m p o p r a w i o n y r y s u n e k r z e ź b y , z w y j ą t k i e m r y s u n k u warstwie przerobionych,
http://rcin.org.pl
Przegląd
własnej pracy.
—
64
—
— sprawdzić wykończenie kalki napisów i wykazu nazw, różnice
m i ę d z y w y k a z e m n a z w a s p i s a m i u r z ę d o w y m i s t w i e r d z o n e w terenie o p i s a ć w w y k a z i e n a z w ,
—
w y p e ł n i ć m e t r y k ę , d a t y zaś o d n o s z ą c e się d o p r a c y t e r e n o w e j
i kosztów pracy w p i s a ć na podstawie s p r a w o z d a n i a k i e r o w n i k a
grupy ogłoszonego w rozkazie.
160.
Rewizja
topograficzna
R e w i z j a t o p o g r a f i c z n a ma na celu wykrycie możliwych
dów i nielogiczności
w zestawieniu
poszczególnych
składników
arkusza.
R e w i z j a o d b y w a się s y s t e m a t y c z n i e
podanych poniżej wytycznych.
arkuszu
według
Podczas rewizji należy wykorzystać materiał pomocniczy
fotografie l o t n i c z e ) p o r ó w n u j ą c go z treścią arkusza.
S p r a w d z a ć n a l e ż y w n a s t ę p u j ą c e j kolejności:
(plany,
1. Przeniesienie
rysunku
i napisów
na
z materiału
całym
błętreści
pomocniczego.
Sprawdzić:
— z u p e ł n o ś ć p r z e n i e s i e n i a r y s u n k u n a arkusz, w razie w ą t p l i w o ś c i
co do p o ł o ż e n i a s z c z e g ó ł ó w s p r a w d z i ć rysunek c y r k l e m , k a l k ą
lub przetwornikiem,
— zgodność klasyfikacji szczegółów na materiale pomocniczym i na
a r k u s z u (opis dróg, r o d z a j m o s t ó w , r o d z a j szaty roślinnej, r o d z a j
z a d r z e w i e n i a dróg, s t o p i e ń p o d m o k ł o ś c i itp.),
— zgodność n a p i s ó w na materiale pomocniczym i na kalce napisów.
2. Treść
arkusza.
Sprawdzić:
a) k o m u n i k a c j e
—
i
osiedla:
z g o d n o ś ć d r ó g , kolejek w ą s k o t o r o w y c h i m o s t ó w z k a l k ą o p i s o w ą ,
— l o g i c z n o ś ć sieci dróg, d o j a z d y
czych zagród, odróżnienie linii
gorii i ś c i e ż e k w l a s a c h ,
l u b dojścia do osiedli i pojedyńleśnych od dróg najniższej kate-
— w y k o p y i nasypy, opis ich wysokości w pełnych metrach na
a r k u s z u i n a k a l c e n a p i s ó w , z g o d n o ś ć z r y s u n k i e m rzeźby, czy
n i e b r a k i c h t a m , g d z i e n a to w s k a z u j e r y s u n e k r z e ź b y ,
—
czy n i e b r a k z n a k ó w k i l o m e t r o w y c h , m o s t ó w i p r z e p u s t ó w , czy
b r o d y , p r o m y i p r z e w o z y są o p i s a n e n a a r k u s z u i n a k a l c e napisów,
—
w y r a ź n y r y s u n e k sieci d r ó g (ulic) w
osiedlach,
— tory k o l e j o w e w o b r ę b i e stacji, p r z e j a z d y przez tory, p o d n i m i
i nad nimi,
— p r z e b i e g s z l a k ó w t u r y s t y c z n y c h i ich o p i s na k a l c e n a p i s ó w ,
—
czytelność rysunku i
właściwe
znaki topograficzne
— opis z a k ł a d ó w przemysłowych i innych na kalce
w
osiedlach,
napisów,
— p o p r a w n o ś ć w y k r e ś l e n i a p u n k t ó w w y d a t n y c h i w p i s a n i e ich spółrzędnych do wykazu p u n k t ó w podstawowych,
—
zgodność
arkuszu,
spółrzędnych
p u n k t ó w w y d a t n y c h z p o ł o ż e n i e m ich n a
http://rcin.org.pl
—
65
— czy wszystkie osiedla i z a b u d o w a n i a są n a z w a n e n a k a l c e napisów, czy l i n i e określające zasięg d a n e j n a z w y o b e j m u j ą wszystkie
p r z y n a l e ż n e zagrody oraz czy ilość zagród w osiedlach rozrzucon y c h n a arkuszu jest z g o d n a z l i c z b ą n a k a l c e n a p i s ó w ,
— czy d o m y m i e s z k a l n e
dynków,
są
odróżnione
o g r o d z e n i e m od i n n y c h bu-
— opis z a b y t k ó w a r c h i t e k t u r y n a k a l c e n a p i s ó w ,
b)
przeszkody:
— czy rysunek w ó d jest p r a w i d ł o w y , ( j e d n o l i n i o w y ,
dwuliniowy,
d w u l i n i o w y c i e n i o w a n y ) , l o g i c z n o ś ć sieci w ó d , strzałki k i e r u n k u
p r ą d u , strome brzegi, zgodność z r z e ź b ą .
— rysunek g r u n t ó w p o d m o k ł y c h i b a g i e n ,
— rysunek s t a w ó w , grobli, śluz, j a z ó w , opis n a k a l c e
— opis w ó d n a k a l c e n a p i s ó w ,
c) s z a t a
napisów,
roślinna:
— czy k a ż d y rodzaj szaty roślinnej jest w y r a ź n i e o g r a n i c z o n y i oznac z o n y oraz czy z n a k i te n i e z a c i e m n i a j ą r y s u n k u rzeźby,
— generalizację
pojedyńczych drzew i krzaków,
— n a z w y lasów, n u m e r y o d d z i a ł ó w leśnych, n a z w y ł ą k , p ó l , pastwisk
na kalce napisów,
— rysunek z a b y t k ó w przyrody, granice r e z e r w a t ó w , n a a r k u s z u i na
kalce napisów,
d) g r a n i c e
administracyjne:
— przebieg granic g m i n , p o w i a t ó w , w o j e w ó d z t w i g r a n i c y państwowej n a a r k u s z u , n a m a t e r i a l e p o m o c n i c z y m i n a k a l c e n a p i s ó w
(na fotografiach m i e d z e w s k a z u j ą przebieg granic),
— oznaczenie siedzib urzędów gminnych,
oraz i n n y c h u r z ę d ó w n a k a l c e n a p i s ó w .
e) r z e ź b a
na
o d c i n k a c h
starostw
i
województw
przerobionych:
— l o g i c z n o ś ć rzeźby, czy przez n i e u z a s a d n i o n e o p u s z c z e n i e w a r s t w i e
r z e ź b a n i e straciła n a plastyce i wyrazistości a l b o czy przeładow a n i e w a r s t w i c a m i nie z a c i e m n i ł o treści arkusza, czy n i e m a
b ł ę d ó w w u m i e s z c z e n i u w s k a ź n i k ó w s p a d u i czy r y s u n e k rzeźby
jest p r a w i d ł o w y ,
— n a z w y o d n o s z ą c e się do rzeźby terenu.
f)koty
—
i
liczby
wysokości:
czy w a r t o ś ć n o w y c h kot i l i c z b w y s o k o ś c i z g a d z a się z w a r t o ś c i ą
w a r s t w i e i czy i l o ś ć ich jest w y s t a r c z a j ą c a ; prócz tego, czy w odległości do 5 k m n i e m a kot l u b l i c z b w y s o k o ś c i o tej samej wartości, T o ostatnie n i e odnosi się d o l i c z b w y s o k o ś c i względnej.
— opis kot i u m i e s z c z e n i e l i c z b w y s o k o ś c i n a k a l c e
3. Treść
napisów.
załączników.
Sprawdzić:
—
czytelność k a l k i n a p i s ó w i k a l k i
—
wniesienie wszystkich koniecznych objaśnień szczegółów pokrycia
na k a l k ę n a p i s ó w w p o s t a c i p r z e p i s a n y c h s k r ó t ó w l u b p e ł n e g o
opisu,
— opatrzenie nazw
5
opisowej,
http://rcin.org.pl
w ą t p l i w y c h na kalce n a p i s ó w
znakiem
pytania
—
66
—
— zgodność kalki napisów z wykazem
— zgodność wykazu nazw
wyjaśnione i opisane,
ze
nazw,
s p i s a m i u r z ę d o w y m i , czy r ó ż n i c e są
— w y p e ł n i e n i e m e t r y k i w e w s z y s t k i c h r u b r y k a c h (materiał p o m o c n i c z y , p r a c e t e r e n o w e , d o d a t k o w e p r a c e t e r e n o w e , r a p o r t topografa, w y k o ń c z e n i e p r a c y ) .
4. Uzgodnienie
brzegów.
S p r a w d z i ć :
— u z g o d n i e n i e g e o m e t r y c z n e , czy p r z e r w a n i e l i n i j , l u b
p r o s t y c h l i n i j p o k r y c i a na r a m c e jest u z a s a d n i o n e ,
— zgodność klasyfikacji pokrycia (znaków
topograficznych),
— zgodność kierunku prądu wód, numeracji
i o d d z i a ł ó w leśnych,
znaków
— z g o d n o ś ć n a z w i i c h z a s i ę g u na k a l k a c h
napisów.
5. Opis
załamanie
kilometrowych
arkusza.
S p r a w d z i ć :
— z u p e ł n o ś ć o p i s u a r k u s z a , treść s z k i c ó w na m a r g i n e s i e i uzgodnien i e i c h ze s z k i c a m i n a s ą s i e d n i c h a r k u s z a c h .
P o d o k o n a n i u p o p r a w e k p o r e w i z y j n y c h p r z e z t o p o g r a f a , stwierd z a r e w i d u j ą c y oficer p o d p i s e m n a k a l c e r e w i z y j n e j w n i e s i e n i e p o p r a wek, wypełnia o d p o w i e d n i ą rubrykę w metryce o dokonanej rewizji
i przekazuje arkusz k i e r o w n i k o w i grupy do rewizji redakcyjnej.
161.
Rewizja
re a cyjna.
R e w i z j a r e d a k c y j n a ma na celu sprawdzenie,
czy treść arkujgs{ u y ? / a w sp0sób
najbardziej
odpowiadający
potrzebom
wojska
i rozstrzygnięcie
spornych
zagadnień.
R e w i z j ę tę p r z e p r o w a d z a kier o w n i k g r u p y na p o d s t a w i e z n a j o m o ś c i terenu, z e b r a n e g o m a t e r i a ł u
informacyjnego i taktycznej oceny terenu.
Rewizja redakcyjna polega:
na
sprawdzeniu:
SZQ
— c z y g e n e r a l i z a c j a p o k r y c i a i r z e ź b y jest w ł a ś c i w i e
— c z y k o m u n i k a c j e i p r z e s z k o d y są n a l e ż y c i e
ujęta,
sklasyfikowane,
— ćzy charakterystyczne
szczegóły pokrycia
(przy
generalizacji
k o t y i l i c z b y w y s o k o ś c i są t a k w y b r a n e , a b y u ł a t w i a j ą c c z y t a n i e
m a p y n a d a w a ł y się j e d n o c z e ś n i e do s z y b k i e j o r i e n t a c j i i upraszczały r o z k a z o d a w s t w o ,
— czy r y s u n e k
graficznym,
arkusza
jest
właściwie
ujęty pod w z g l ę d e m
karto-
na rozstrzygnięciu
spornych
zagadnień
wynikłych podczas rewizji
topograficznej.
O s t a t n i ą c z y n n o ś c i ą r e w i z j i jest sprawdzenie
treści opisu
arkusza.
Po przeprowadzeniu
rewizji
kierownik
grupy wnosi z arkusza
na
kalkę redakcji
mapy taktycznej
wszystkie
potrzebne
dane.
Po d o k o n a n i u poprawek porewizyjnych przez topografa, wypełnia
k i e r o w n i k g r u p y o d p o w i e d n i e r u b r y k i w metryce m a p y i przekazuje
arkusz do wykreślenia.
162.
Kreślenie.
Arkusz
zwracając
należy
szczególną
wykreślić
ściśle
według
znaków
uwagę na dokładne
kreślenie
http://rcin.org.pl
topograficznych,
po rysunku
ołówko-
—
67
—
wym, a b y p r z e z n i e u z a s a d n i o n e o d c h y ł k i n i e z e p s u ć o s i ą g n i ę t e j dokładności,
Wątpliwości
nie wolno
rozstrzygać
kreślarzowi,
wyjaśnia
je nadzorujący
kreślenie
oficer.
Arkusz
Kreślenie
wykreśla
rozpoczyna
się c z ę ś c i a m i z a m k n i ę t y m i
się od wykreślenia
rysunku
liniami pokrycia.
pokrycia.
Po wykreśleniu
rysunku pokrycia
kreśli się rysunek
rzeźby
odcinków przerobionych
i na nowo zdjętych.
W czasie k r e ś l e n i a r z e ź b y
n a l e ż y z w r ó c i ć u w a g ę na jej c z y t e l n o ś ć i p l a s t y k ę . W y k r e ś l a ć zatem
p e w n e z w a r t e części r z e ź b y ( f o r m y ) w j e d n y m s t o p n i u w a r s t w i c o w y m ,
u w a ż a j ą c , aby z b y t n i e s k u p i e n i e w a r s t w i e nie z a c i e m n i a ł o r y s u n k u
p o k r y c i a i nie u t r u d n i a ł o c z y t e l n o ś c i m a p y . N a j m n i e j s z y o d s t ę p pos z c z e g ó l n y c h w a r s t w i e od siebie m o ż e w y n o s i ć 0,3 m m (trzy warstw i c e na 1 m m ) , O l a ł a t w o ś c i k r e ś l e n i a i u n i k n i ę c i a s p l ą t a n i a w a r s t w i e
m D ż n a kreślić n a j p i e r w warstwice c i ą g ł e , a n a s t ę p n i e p r z e r y w a n e
zawarte między ciągłymi.
Po wykreśleniu rysunku rzeźby należy wykreślić znaki na rodzaj
szaty
roślinnej.
P o n i e w a ż d r o b n e u p r a w y są już o z n a c z o n e z n a k a m i na
i c h r o d z a j ( p o d c z a s kreślenia p o k r y c i a ) , p o z o s t a ł o w y k r e ś l e n i e znak ó w na w i ę k s z y c h o b s z a r a c h .
O d s t ę p y z n a k ó w na ł ą k a c h ustalić
j e d n a k o w e dla c a ł e g o z w a r t e g o o b s z a r u ,
Przy wykreślaniu lasów
n a l e ż y u m i e s z c z a ć w i ę c e j z n a k ó w p r z y g r a n i c a c h , z m n i e j s z a j ą c ilość
z n a k ó w s t o p n i o w o w m i a r ę z b l i ż a n i a się d o środka lasu.
Każdy
o d c i n e k lasu z a m k n i ę t y d r o g a m i c z y i n n y m i s z c z e g ó ł a m i p o k r y c i a
m u s i m i e ć p r z y n a j m n i e j j e d e n z n a k lasu. M a ł e l a s k i n a l e ż y p o k r y w a ć
z n a k a m i n i e c o m n i e j s z y m i n i ż lasy w i ę k s z e . N a l e ż y u w a ż a ć a b y z b y t
g ę s t y m i z n a k a m i n a las n i e z a c i e m n i ć r y s u n k u r z e ź b y t e r e n u .
R e w i z j a k r e ś l a r s k a ma na celu wykrycie
i wyjaśnienie
wątpliwości,
jakie powstały
podczas
usterek
kreślarskich
kreślenia.
R e w i z j a o d b y w a się s y s t e m a t y c z n i e przez kolejne p r z e ś l e d z e n i e
całego a r k u s z a o d c i n k a m i o g r a n i c z o n y m i w y r a ź n y m i l i n i a m i p o k r y c i a ,
według wytycznych podanych poniżej.
R e w i z j a k r e ś l a r s k a d z i e l i się na d w i e
1. rewizję
wykreślenia
rysunku
2. rewizję
wykreślenia
rysunku
lub na nowo
zdjętych.
części:
pokrycia,
rzeźby
na
odcinkach
przerobionych
O b i e części w y k o n y w a się p r z y p o m o c y fotografii r y s u n k u
kowego arkusza.
W
części
1 należy
ołów-
sprawdzić:
— c z y c a ł y r y s u n e k o ł ó w k o w y jest
wykreślony,
— czy p o k r y c i e jest w y k r e ś l o n e ściśle w e d ł u g o b o w i ą z u j ą c y c h znak ó w , p r z y c z y m n a l e ż y z w r ó c i ć u w a g ę , c z y g r a n i c e u p r a w są
z a m k n i ę t e i czy m a j ą z n a k i o b j a ś n i a j ą c e r o d z a j szaty r o ś l i n n e j
w dostatecznej ilości i o d p o w i e d n i o rozmieszczone,
— czy w s z y s t k i e
p u n k t y w y d a t n e są w y k r e ś l o n e n a w ł a ś c i w y m
miejscu; w y k o n y w a się to p r z e z p o r ó w n a n i e z k a l k ą o p i s o w ą i p r z e z
sprawdzenie położenia według wykazu punktów podstawych,
—
czy k o t y i l i c z b y w y s o k o ś c i
wykreślone na arkuszu.
znajdujące
się n a k a l c e n a p i s ó w są
http://rcin.org.pl
163.
Rewizja
kreślarska.
—
W
części
2 należy
88
sprawdzić:
— czy c a ł y r y s u n e k o ł ó w k o w y jest w y k r e ś l o n y , p a m i ę t a j ą c o dopuszczalnym celowym opuszczeniu warstwie,
— czy r z e ź b ę w y k r e ś l o n o w e d ł u g o b o w i ą z u j ą c y c h
znaków,
—
czy nie m a b ł ę d ó w z a s a d n i c z y c h , a w i ę c : c z y w a r s t w i c e n i e są
s p l ą t a n e , c z y nie p r z e k r e ś l a i ą r y s u n k u dróg, c z y nie b r a k wskaźników spadu.
P o d o k o n a n i u p o p r a w e k p o r e w i z y j n y c h przez topografa i kreślarza
w y p e ł n i a t o p o g r a f o d p o w i e d n i e r u b r y k i m e t r y k i i o d d a j e arkusz kier o w n i k o w i grupy do przeglądu.
164.
Przegląd
P r z e g l ą d a r k u s z a p r z e z k i e r o w n i k a g r u p y ma na celu
arkusza przez
czy arkusz po wykreśleniu
odpowiada
wskazówkom
rewizji
kierownika sprawdzenie
grupy.
redakcyjnej.
Po przeprowadzeniu
i od tej chwili
uważa
przeglądu
kierownik
grupy podpisuje
arkusz
się unacześnianie
arkusza
za
ukończone.
http://rcin.org.pl
R O Z D Z I A Ł
G.
UNACZEŚNIANIE MAP OPERACYJNYCH.
22.
Zasady ogólne.
165.
U n a c z e ś n i a n i e m a p o p e r a c y j n y c h polega na
sprawdzeniu Istota 1 cel
unacześniania
klasyfikacji
składników
mapy taktycznej,
które wchodzą
w treść mapy map operaoperacyjnej
i na uzupełnieniu
ich zmianami,
j a k i e zaszły w terenie od
cyjnych.
daty o p r a c o w a n i a m a p y taktycznej.
Unacześnianie
map operacyjnych
wykonywa
się w wypadku,
gdy
mapy
podstawowe
do opracowania
map operacyjnych
nie są już naczesne,
a unacześnianie map podstawowych powodowałoby zwłokę
w w y d a n i u n o w e j m a p y operacyjnej.
Materiałem
podstawowym
jest mapa
n i a n a k l e j o n a na m e t a l o w ą płytę.
Sprzęt
runkowa.
stanowi
Materiałem
mały
pomocniczym
1. fotografie
lotnicze,
2. najnowsze
plany
3. urzędowe
stolik
topograficzny,
167.
Materiał
pomocniczy.
są:
leśne, miejskie, k o l e j o w e itp.
spisy
4. dotychczasowa
166.
n a j n o w s z e g o wyda- Materiał podstawowy
I sprzęt.
celownica
i busola
kie-
taktyczna
nazw
mapa
osiedli,
operacyjna
i m a p y t a k t y c z n e , p o d w i e z każ-
dego z arkusza.
168.
W okresie prac wstępnych
przed w y j a z d e m w teren topograf prze- Zakres pracy.
nosi w e d ł u g ust. 7 z m a t e r i a ł u p o m o c n i c z e g o n a m a t e r i a ł p o d s t a w o w y
wszystkie
zmiany o d n o s z ą c e się d o s k ł a d n i k ó w m a p y operacyjnej,
Stopień w y k o n a n i a prac wstępnych ma bardzo duży w p ł y w na
w y d a j n o ś ć pracy terenowej, z tego w i ę c p o w o d u n a l e ż y w y k o r z y s t a ć
wszystkie dostępne ź r ó d ł a i p o m o c e do j a k n a j z u p e ł n i e j s z e g o wniesien i a z m i a n i z e b r a n i a i n f o r m a c y j o s k ł a d n i k a c h m a p y operacyjnej.
http://rcin.org.pl
—
70
—
W okresie prac terenowych
topograf
i uzupełnia
je w n a s t ę p u j ą c y sposób:
a)
sprawdza
wniesione
zmiany
Komunikacje:
— wnieść n o w o powstałe linie kolejowe normalno i wąskotorowe
w r a z z o d n o g a m i oraz stałe k o l e j k i gospodarcze. S p r a w d z i ć czy
k o l e j k i g o s p o d a r c z e z a z n a c z o n e n a m a p i e p o d s t a w o w e j istnieją
nadal,
— s p r a w d z i ć i u z u p e ł n i ć m o s t y i p r z e j a z d y k o l e j o w e oraz b u d y n k i
stacyjne, p o d a j ą c n a z w y w s z y s t k i c h stacji i p r z y s t a n k ó w ,
— o d r ó ż n i ć l i n i e k o l e j o w e j e d n o i w i ę c e j torowe,
—
w n i e ś ć wszystkie n o w o p o w s t a ł e drogi bite, n i e w y ł ą c z a j ą c krótk i c h o d c i n k ó w d o j a z d o w y c h , oraz drogi g r u n t o w e d w u n a j w y ż szych k a t e g o r i i ,
— s p r a w d z i ć k l a s y f i k a c j ę w s z y s t k i c h starych dróg b i t y c h i g r u n t o w y c h
d w u najwyższych kategorii,
— s p r a w d z i ć i u z u p e ł n i ć mosty d r o g o w e , p r o m y i b r o d y ,
— l i n i e k o l e j o w e i drogi b i t e b ę d ą c e w t o k u b u d o w y n a n i e ś ć
w t e d y , gdy t o r o w i s k o jest gotowe, L i n i e takie o p i s a ć n a
napisów słowami „w budowie".
b)
tylko
kalce
Przeszkody:
— wnieść n o w o powstałe l u b będące w toku b u d o w y kanały żeglowne
wraz z śluzami i przystaniami,
— s p r a w d z i ć , czy
n o ś c i rzek,
nie
zaszły
zmiany
w
przystaniach
i w żeglow-
•— s p r a w d z i ć l i n i e b r z e g o w e rzek ż e g l o w n y c h o r a z jezior o pow i e r z c h n i p o n a d '/< k m 2 , n a r z e k a c h o k i l k u k o r y t a c h u w y d a t n i ć
g ł ó w n e koryto,
— u w y d a t n i ć r o w y p o n a d 2 m szerokie,
zawierają wodę,
które w c i ą g u
całego r o k u
— sprawdzić i uzupełnić rysunek stawów o powierzchni ponad '/«km2,
— sprawdzić granice i klasyfikację
o powierzchni ponad '/, km2.
c) Punkty
terenów
podmokłych
i bagien
orientacyjne:
— sprawdzić i uzupełnić poza osiedlami oznaczenie
klasztorów,
kościołów, kaplic, p o m n i k ó w i dużych kopców; wiatraki oznaczyć
tylko daleko widoczne,
— o z n a c z y ć w s z y s t k i e stacje r a d i o w e ,
d)
Zasłony:
— s p r a w d z i ć i u z u p e ł n i ć r y s u n e k granic l a s ó w oraz z a z n a c z y ć l i n i e
leśne i g r a n i c e n a d l e ś n i c t w , p o d a j ą c n a z w y n a d l e ś n i c t w i d u ż y c h
o b s z a r ó w l e ś n y c h ( p o n a d 8 km 2 ),
— s p r a w d z i ć i u z u p e ł n i ć o z n a c z e n i e wszystkich l e ś n i c z ó w e k oraz i c h
nazwy,
— sprawdzić i oznaczyć granice rezerwatów przyrody o powierzchni
ponad 4 km8,
e)
Osiedla:
przelotowe,
http://rcin.org.pl
— w miastach wyróżnić ulice
—
—
71
—
u z u p e ł n i ć rysunek miast n o w o w y b u d o w a n y m i d z i e l n i c a m i , p o d a j ą c
ich n a z w y i zasięg,
— n a z w y wsi, w k t ó r y c h jest k o ś c i ó ł l u b c e r k i e w
n y m tuszem),
—
wnieść nowo
(rys. 7),
powstałe
podkreślić
(czar-
wsie i k o l o n i e g e n e r a l i z u j ą c i c h rysunek
Wzór g en er a 1 i z a c ji
osiedli
(zarysy p r z e r y w a n e i b i a ł e b l o c z k i
o z n a c z a j ą stan rzeczywisty).
Rys. 7.
— o z n a c z y ć k ó ł k i e m ( c z a r n y m ) o ś r o d k i osiedli (rys. 7),
— s p r a w d z i ć , czy wszystkie d w o r y i f o l w a r k i z a z n a c z o n e n a
p o d s t a w o w e j istnieją,
— s p r a w d z i ć i u z u p e ł n i ć p o z a o ś r o d k a m i osiedli
fabryk, p o d a ć i c h rodzaj skrótem oraz z a z n a c z y ć
mapie
opis w i ę k s z y c h
nieczynne,
— s p r a w d z i ć wszystkie k o p a l n i e , szyby n a f t o w e i gazowe, przy czym
s k u p i e n i a s z y b ó w g e n e r a l i z o w a ć , tak jak o s i e d l a rozrzucone,
— o z n a c z y ć wszystkie l o t n i s k a ,
— s p r a w d z i ć n a z w y wszystkich
f) Granice
osiedli,
administracyjne:
— w n i e ś ć w terenie z m i a n y w g r a n i c a c h
kich, po wywiadzie w starostwach.
p o w i a t o w y c h i wojewódz-
23. W y k o n a n i e u n a c z e ś n i a n i a m a p o p e r a c y j n y c h .
169.
Wszystkie
stare szczegóły
pokrycia
podlegające
sprawdzeniu
po- Wykonanie
równać z terenem, nie sprawdzając
dokładności
ich położenia.
unacześnlanli
Rysunek
nowego pokrycia wnieść na mapę posługując
się celownicą
i domiarami
dD starego r y s u n k u p o k r y c i a l u b w c i ę c i a m i z p u n k t ó w
starego p o k r y c i a .
Nowe szczegóły należy wnieść
na mapę podstawową
conajmniej
z potrójną
dokładnością
graficzną (0,3 m m ) . G r a n i c e l a s ó w , g r u n t ó w podm o k ł y c h i b a g i e n o r a z r o z r z u c o n e o s i e d l a generalizować,
zachowując j e d n a k o g ó l n y c h a r a k t e r t y c h p r z e d m i o t ó w .
Pracę terenową przeprowadzać zwartymi odcinkami, używając do
przejazdów samochodu lub motocykla z przyczepką.
http://rcin.org.pl
72
W y d a j n o ś ć p r a c y z a l e ż y od w i e k u m a p y p o d s t a w o w e j ,
i r o d z a j u z m i a n , s t a n u d r ó g i stanu p r a c w s t ę p n y c h . Wydajność
sięczna p o w i n n a w y n o s i ć 2 d o 4 a r k u s z y m a p y t a k t y c z n e j .
ilości
mie-
170.
Kreślenie.
Kreślenie
należy w y k o n a ć w terenie bezpośrednio po ukończeniu
unacześniania jednego arkusza m a p y taktycznej.
Z m i a n y i u z u p e ł n i e n i a r y s o w a ć na m a p i e w s p o s ó b n a s t ę p u j ą c y :
— c a ł y r y s u n e k n o w e g o p o k r y c i a z n a k a m i t o p o g r a f i c z n y m i m a p takt y c z n y c h — c z a r n y m tuszem,
— rzeki, p o t o k i i r o w y j e d n o l i n i o w e p o n a d 2 m s z e r o k i e oraz d w u l i n i o we n i e ż e g l o w n e w y k r e ś l i ć tuszem c i e m n o n i e b i e s k i m l i n i ą 0,3 m m ,
— żeglowne: r z e k i i k a n a ł y wykreślić tuszem
ciemnoniebieskim
p o d w ó j n ą l i n i ą 0,3 m m ,
— jeziora i stawy (ponad
niebieskim,
kms) pokryć całkowicie tuszem
— obszary zalesione — pokryć całkowicie zielonym
— przedmioty daleko widoczne —
ciemno-
tuszem,
otoczyć czerwonym
kółkiem,
— rysunek dróg — p o k r y ć tuszami różnych kolorów, umieszczając
na marginesie objaśnienie kategorii dróg i o d p o w i e d n i c h kolorów,
— r y s u n e k nie i s t n i e j ą c e g o p o k r y c i a p o k r y ć f a r b ą k r y j ą c ą b l a d o
niebieską.
W ten s a m s p o s ó b u s u n ą ć n i e i s t n i e j ą c e już n a z w y .
171.
Kalka
napisów.
D o a r k u s z a m a p y p o d s t a w o w e j n a l e ż y d o ł ą c z y ć kalkę
napisów
w y k o n a n ą w e d ł u g ust. 15, Na k a l k ę tę n a l e ż y w p i s a ć w s z y s t k i e
uwagi potrzebne do objaśnienia rysunku pokrycia.
172.
Sprawdzenie
wykonania
unacześnienia w
1 rewizja.
Wykreślone
terenie
przez
arkusze
oraz k a l k i n a p i s ó w podlegają
sprawdzeniu
k i e r o w n i k a g r u p y oraz rewizji
w e d ł u g ust. 18 i 22.
http://rcin.org.pl
WYDZIAŁ TOPOGRAFICZNY
GRUPA
Kpt.
top
Charakter
L.p.
Jan
1
Wieś
Ożarów
Siary
2
Przysiółek
Ożarów
Dworski
3
Wieś
Kolonia
Nazwa
Ilość
2-gi
Źródło
wydobycia
nazwy
domów
ludzi
4
S
6
3
2
i
n a z w
¿la arkusza P a s 38 s ł u p
N A Z W A
przedmiotu
1
w y k a z
°srafów
Kwiatkowski
Przykład
264
a
7
36
»
37
183
Konary
38
175
11
67
5
Przysiółek
Konary
Nowe
6
St.
kol.
St.
Konary
P. K.
7
Gajówka
G.
Bojary
Ndl.
rt
przypadek
forma
przymiotnikowa
U W A G I
55
Dubniaki
Gmina
Marcinkańce.
t y l k o dla n a z w w ą t p l i w y c h
co d o b r z m i e n i a lub p i s o w n i
7
8
9
Gm.,
Sanatorium
W. w.
P.
1
5
http://rcin.org.pl
Tr.,
Gorz.,
¡m, j
nr
2
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
P r z y k ł a d Nr 1.
Wycinek arkusza unaczeinionego.
PAS 38-SŁUP 4 6 - B
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl