PL MIĘDZYNARODOWY BANK ODBUDOWY I

Transkrypt

Dokument
Banku Światowego
WYŁĄCZNIE DO UŻYTKU SŁUŻBOWEGO
Raport Nr. 61315 - PL
MIĘDZYNARODOWY BANK ODBUDOWY I ROZWOJU
POLSKA: RAPORT O POSTĘPACH REALIZACJI STRATEGII PARTNERSTWA DLA
KRAJU
ZA LATA 2009-2013
9 maja 2011 r.
Poland Country Management Unit
Region Europy i Azji Środkowej (ECA)
Niniejszy dokument przeznaczony jest do ograniczonej dystrybucji i może być wykorzystywany przez
odbiorców wyłącznie w ramach obowiązków służbowych. Treść dokumentu nie może być ujawniona w
żadnym innym trybie bez zgody Banku Światowego.
RZECZPOSPOLITA POLSKA
RAPORT O POSTĘPACH REALIZACJI STRATEGII PARTNERSTWA DLA KRAJU
KURSY WALUT
(kurs wymiany walut z lutego 2011 roku)
Jednostka walutowa:
1,0 USD
2,8 PLN
1,0 EUR
3,97 PLN
ROK FISKALNY
1 lipca – 30 czerwca
WYKAZ SKRÓTÓW I AKRONIMÓW UŻYTYCH W TEKŚCIE
BGK
CEB
DNB
DPL
EBI
ESW
GEF
IFC
MBOiR
MEK
MFW
MIGA
OFE
PISA
PKB
PWP
RF
SPK
UE
Bank Gospodarstwa Krajowego
Bank Rozwoju Rady Europy (Council of Europe Development Bank)
Dochód Narodowy Brutto
Pożyczka na realizację polityki rozwojowej (Development Policy Loan)
Europejski Bank Inwestycyjny
Prace ekonomiczne i sektorowe (Economic and Sector Work)
Global Environment Facility
International Finance Corporation
Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju
Memorandum Ekonomiczne dla Kraju
Międzynarodowy Fundusz Walutowy
Wielostronna Agencja Gwarancji Inwestycyjnych (Multilateral Investment Guarantee Agency)
Otwarte Fundusze Emerytalne
Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów
Produkt Krajowy Brutto
Przegląd Wydatków Publicznych
Rok fiskalny
Strategia Partnerstwa dla Kraju
Unia Europejska
Vice President
Country Director
Task Team Leader
Philippe Le Houérou
Peter Harrold
Thomas Blatt Laursen
Raport o postępach realizacji SPK został sporządzony przez zespół pracowników Banku Światowego pod
kierownictwem Thomasa Laursena i ogólnym nadzorem Petera Harrolda. Przygotowanie Raportu było
pracą zespołową; w jego sporządzenie włączeni byli Kaspar Richter, Ewa Korczyc, Janet Dooley, Emilia
Skrok, Anna Bokina, Elisabetta Capannelli, Radoslaw Czapski, Gary Stuggins, Charles Griffin, John
Pollner, Iwona Warzecha, Alberto Rodriguez, Nina Arnhold, Leszek Kąsek, Kirsten Propst, Natasha
Kapil, Jan Rutkowski, Valentina Martinovic, Katarzyna Popielarska, Cathy Summers, a także inni
członkowie zespołu Banku Światowego w Polsce. Autorzy pragną wyrazić wdzięczność
przedstawicielom Rządu za ich współpracę przy sporządzaniu niniejszego Raportu.
Spis treści
1
Wstęp...................................................................................................................................... 1
2
Najnowsze wydarzenia polityczne i gospodarcze ............................................................... 2
2.1 Wydarzenia polityczne...................................................................................................... 2
2.2 Wydarzenia gospodarcze.................................................................................................. 3
3
Realizacja programu i stopień jej zaawansowania ............................................................ 4
3.1 Realizacja programu ........................................................................................................ 4
3.2 Postęp i dotychczasowe wyniki ........................................................................................ 9
Filar 1: Integracja społeczna i przestrzenna ................................................................................ 9
Filar 2: Reforma sektora publicznego ....................................................................................... 10
Filar 3: Rozwój i konkurencyjność ........................................................................................... 10
Filar 4: Regionalne i globalne dobra publiczne ........................................................................ 11
4.
Modyfikacje SPK i kluczowe problemy związane z partnerską współpracą ................ 12
4.1 Nowe obszary współpracy .............................................................................................. 12
4.2 Program ogólny.............................................................................................................. 13
4.3 Zaangażowanie we współpracę z samorządami............................................................. 14
4.4 Rozwój usług odpłatnych................................................................................................ 14
4.5 Zamknięcie statusu beneficjenta (Graduation) .............................................................. 15
5.
Ryzyka .................................................................................................................................. 16
Aneks 1: Polska: zestawienie wyników SPK na lata 2009-2013 ...................................... 17
Aneks 2: Raport o postępach w podziale na filary i nowe obszary współpracy ............... 35
Aneks 3: Plan działań w zakresie współpracy z samorządami (SCAP) na lata 2010-2012
r. ........................................................................................................................................ 39
Aneks 4: Podsumowanie ostatnio realizowanych kluczowych strategicznych prac
analitycznych .................................................................................................................... 43
Aneks 4a: Przejście Polski na gospodarkę niskoemisyjną................................................ 43
Aneks 4b: Dokument Transport Policy Note – w kierunku zrównoważonego sektora
transportu lądowego .......................................................................................................... 45
Aneks 4c: Analiza wydatków w sektorze społecznym i płac w sektorze publicznym,
zawarta w Przeglądzie Wydatków Publicznych dla Polski .............................................. 47
Aneks 4d: Europa 2020 a Polska-- Stymulowanie rozwoju i konkurencyjności w Polsce,
poprzez poprawę zatrudnienia, umiejętności i innowacji. ................................................ 49
Aneks 5: Polska w pigułce ................................................................................................ 51
Aneks 6: Wybrane wskaźniki zarządzania portfelem Banku i osiąganych wyników na
dzień 16 marca 2011 r. ...................................................................................................... 54
Aneks 7: Podsumowanie programów MBOiR na dzień 16 marca 2011 r. ....................... 55
Aneks 8: Program operacji inwestycyjnych IFC w Polsce ............................................... 55
Aneks 9: Podsumowanie usług analityczno-doradczych .................................................. 56
Aneks 10: Wskaźniki społeczne dotyczące Polski ........................................................... 57
Aneks 11: Kluczowe wskaźniki gospodarcze ................................................................... 58
Aneks 12: Kluczowe wskaźniki zaangażowania .............................................................. 60
Aneks 13: Zaangażowanie i uruchomione środki IFC w aktywnym portfelu
inwestycyjnym .................................................................................................................. 61
Tabele i ramki
Tabela 1. Raport o postępach 2011 r.: Porównanie panowanego programu z jego realizacją
(czerwiec RF 2009 - RF 2011)........................................................................................................ 7
Ramka 1. Zaangażowanie w Polsce na poziomie samorządowym: strategia i doświadczenie…..4
MAPA (IBRD 33467R)
POLSKA
RAPORT O POSTĘPACH REALIZACJI SPK
Niniejszy Raport o postępach realizacji SPK publikowany jest w momencie o krytycznym
znaczeniu dla Polski, która ma wkrótce objąć prezydencję Unii Europejskiej (UE). Osiągnięcie
przez Polskę standardu życia typowego dla UE, zwłaszcza na poziomie regionalnym, jest jednym
z kluczowych elementów programu Banku Światowego na najbliższe dwa lata. W związku z tym,
niniejszy Raport o postępach będzie się w znacznym stopniu koncentrować się na tym, jak można
pomóc Polsce w jak najlepszym wykorzystaniu członkostwa w UE. Raport ma się przyczynić do
wzmocnienia instytucji i rozbudowy zdolności instytucjonalnych na szczeblu centralnym i
regionalnym w Polsce. Raport zawiera również propozycję wszechstronnego programu
udostępniania wiedzy i usług doradczych, realizowanego częściowo w trybie usług odpłatnych,
uzupełnionego przez program pożyczkowy o początkowej wartości około 1 mld USD rocznie,
stopniowo zmniejszanej w dalszym toku współpracy. Międzynarodowa Korporacja Finansowa
(IFC) będzie poszukiwać możliwości inwestycji w projekty z zakresu energii odnawialnej i
ochrony klimatu. W niniejszym Raporcie o postępach położono znaczny nacisk na umacnianie
roli Polski jako partnera globalnego, niekoniecznie tylko w obszarze finansowania, ale także
udostępniania przez Polskę wiedzy, zarówno w obrębie regionu, jak i na świecie. W tym
kontekście, Bank będzie również wspierał Polskę w nowej dla niej roli donatora, zapewni
również wsparcie podczas polskiej prezydencji w UE.
1
WSTĘP
1.
Niniejszy Raport o postępach realizacji Strategii Partnerstwa dla Kraju (SPK) zawiera
ocenę postępów Strategii SPK Banku Światowego na lata finansowe 2009-2013 na półmetku jej
realizacji. SPK na lata finansowe 2009-2013 została przedstawiona Radzie Dyrektorów Banku
Światowego w lipcu 2009 r. SPK składa się z czterech filarów: (i) Integracja społeczna i
przestrzenna; (ii) Reformy sektora publicznego; (iii) Rozwój i konkurencyjność; oraz (iv)
Regionalne i globalne dobra publiczne. Strategia Partnerstwa dla Kraju miała w zamierzeniu być
elastycznym instrumentem wspierającym pracę Banku w Polsce, zgodnie ze strategią Banku w
odniesieniu do krajów o średnich dochodach. Odnotowano w niej, że mimo iż
pierwszoplanowym partnerem Polski będzie UE, Bank nadal mógłby w nadchodzących latach
odgrywać istotną rolę w planach Polski w zakresie konwergencji i rozwoju. Z drugiej strony,
aktywny dialog dotyczący polityki i strategii, a także współpraca techniczna, byłyby cenne dla
Banku jako wzbogacenie posiadanego zasobu wiedzy, z korzyścią dla innych klientów Banku w
regionie i na świecie. Oczywiste jest więc, że korzyści z partnerskiej współpracy są obopólne.
2.
Z Raportu o postępach realizacji Strategii Partnerstwa dla Kraju wynika, że
wdrożenie Strategii przebiega zasadniczo pomyślnie, choć w niektórych obszarach postępy
są nieco mniej widoczne, niż pierwotnie zakładano. Co ważne, program pożyczek na
realizację polityki rozwojowej DPL o łącznej wartości 3 mld EUR, wspierający reformy
1
strategiczne w obszarze finansów publicznych, sektorów społecznych, a także rozwoju sektora
prywatnego, został zamknięty w przewidzianym czasie, czyli w czerwcu 2010 r., a pierwsze
przedsięwzięcie dotyczące łagodzenia zmian klimatu – pożyczka DPL na poprawę efektywności
energetycznej i rozwój energii ze źródeł odnawialnych – jest realizowane zgodnie z planem
(choć na wyższą kwotę niż pierwotnie zakładano), wraz ze zaktualizowaną Strategią. Ponadto,
program analityczno-doradczy przewidziany na rok fiskalny 2010-2011, obejmujący kluczowe
analizy strategiczne i innowacyjne opracowania dotyczące przejścia Polski na gospodarkę
niskoemisyjną, zatrudnienia, umiejętności i innowacji (Europa 2020), a także polityki
transportowej i wydatków publicznych, został w pełni zrealizowany. Poczyniono również
znaczne postępy w zakresie rozwoju usług odpłatnych (Fee-Based Services, FBS) na poziomie
krajowym i regionalnym, choć planowana wcześniej pożyczka dla m. st. Warszawy (a także inne
przedsięwzięcie bez bezpośredniego udziału rządu – linia kredytowa dla średnich i małych
przedsiębiorstw, udostępniana za pośrednictwem banku PKO) - nie mogły być zrealizowane i
nadal istnieją poważne przeszkody na drodze rozwoju tego nowego typu działalności (zob.
Ramka 1). Możliwość szerszego rozwoju działalności w zakresie usług odpłatnych pozostaje
ograniczona ze względu na polską ustawę ‘Prawo zamówień publicznych’, która wymaga
ogłaszania przetargów na usługi konsultingowe, a także z uwagi na trudną sytuację fiskalną. Na
zmianę tej sytuacji może wpłynąć opracowanie dalszych mechanizmów pozwalających na
wykorzystanie funduszy strukturalnych UE na potrzeby pomocy technicznej ze strony Banku
Światowego.
2
2.1
NAJNOWSZE WYDARZENIA POLITYCZNE I GOSPODARCZE
Wydarzenia polityczne
3.
10 kwietnia 2010 r. tragiczna katastrofa lotnicza w pobliżu Smoleńska w Rosji
zmieniła polski krajobraz polityczny. W katastrofie zginęło 96 osób – przywódców
politycznych, religijnych i dowódców wojskowych. Wśród ofiar znaleźli się Prezydent Polski
Lech Kaczyński i Pierwsza Dama, Prezes Narodowego Banku Polskiego, a także wielu
urzędników Kancelarii Prezydenta, parlamentarzyści, dowódcy wszystkich rodzajów Sił
Zbrojnych wraz z Szefem Sztabu Generalnego, najwyżsi urzędnicy instytucji państwowych, oraz
szereg powszechnie szanowanych Polaków, w tym były Prezydent Polskiego Rządu na
Uchodźstwie. Po wyborach prezydenckich w 2010 r. Bronisław Komorowski, były Marszałek
Sejmu, został nowym Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej. Premier Donald Tusk stoi na
czele stabilnego i popularnego rządu, dysponującego większością parlamentarną.
4.
W drugiej połowie 2011 r. odbędą się wybory powszechne, a Polska obejmie
prezydencję w Unii Europejskiej. Wybory zaplanowane są na październik 2011 r. W lipcu
2010 r. Rada Ministrów przyjęła dokument opisujący w zarysie plany Polski odnośnie
prezydencji. Plany te będą ewoluować w toku konsultacji, a ostateczna lista priorytetów zostanie
ogłoszona w czerwcu 2011 r. Szerokie priorytety to między innymi rynek wewnętrzny, relacje ze
2
Wschodem, zewnętrzna polityka energetyczna, wspólne bezpieczeństwo i polityka obronna,
perspektywy finansowe UE 2014-19 oraz kapitał intelektualny.
2.2
Wydarzenia gospodarcze
5.
Polska wykazała imponującą odporność na globalny kryzys gospodarczy i w 2009 r.
była jedynym krajem UE, który uniknął spadku wskaźników gospodarczych. Polska
osiągnęła stopę wzrostu w wysokości 1,7%, podczas gdy w UE odnotowano spadek o 4,2%.
Spowolnienie gospodarcze zostało w Polsce złagodzone z kilku przyczyn, takich jak: (i)
stosunkowo duży rynek wewnętrzny i ograniczone konsekwencje spadku obrotów handlowych
na świecie; (ii) elastyczne kursy wymiany walut; (iii) mniejsza wrażliwość systemu bankowego
ze względu na mniej intensywny rozwój działalności kredytowej w porównaniu do innych
krajów Europy Środkowej i Wschodniej; oraz (iv) trafne decyzje rządu w odpowiedzi na kryzys.
W 2009 r. Polska stała się krajem o wysokich dochodach, osiągając Dochód Narodowy Brutto
(DNB) w wysokości 12.260 USD.1
6.
W 2010 r. Polska pozostała jednym z najszybciej rozwijających się krajów UE.
Realny Produkt Krajowy Brutto (PKB) wzrósł w 2010 r. o 3,8%. W 2009 r. wzrost wynikał
głównie z dodatniego wyniku eksportu netto, natomiast w 2010 r. napędzany był przez czynniki
wewnętrzne. Spadek inwestycji prywatnych został w dużym stopniu skompensowany przez
dwucyfrowy wzrost wartości inwestycji publicznych, stymulowany szczególnie przez
wykorzystanie środków UE. W pierwszych trzech miesiącach roku inflacja nieco przekroczyła
zakres docelowy 1,5–3,5%, po raz pierwszy od września 2009 r., jednak oczekuje się, że pod
koniec roku spadnie poniżej górnej granicy 3,5%.
7.
Tempo rozwoju gospodarczego powinno się ustabilizować przez kilka najbliższych
na poziomie około 4%. Spodziewane jest ożywienie gospodarcze wynikające z poprawy
sytuacji globalnej oraz odradzającego się tempa akcji kredytowej, inwestycji wspieranych m. in.
przez fundusze UE, a także poprawy rentowności przedsiębiorstw i wzrostu konsumpcji
związanego ze spadkiem bezrobocia. Czynniki te mają skompensować skutki konsolidacji
fiskalnej, końca cyklu odnawiania zapasów i malejących wpływów z eksportu netto. Oczekuje
się, że w miarę wzmacniania się popytu wewnętrznego, inflacja wzrośnie z poziomu 2,6% w
2010 r. do 3,5% w 2011 r., a następnie zmaleje do 2,8% w 2012 r. Obecny deficyt na rachunku
bieżącym pozostanie, według oczekiwań, na poziomie nie przekraczającym 4% PKB i będzie w
wystarczającym stopniu finansowany przez napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz
środki UE. Głównym ryzykiem pozytywnym jest silniejsze od oczekiwanego ożywienie
gospodarcze w UE, wspomagane przez dynamiczny rozwój gospodarek wschodzących. Ryzyka
negatywne to między innymi znaczniejszy od spodziewanego spadek tempa wzrostu, wynikający
z konsolidacji fiskalnej, a także odwrócenie globalnych przepływów kapitałowych wynikające z
(2009 r.) Metoda Atlas (dochód wyższy średni 3.946USD12.195USD; wysoki – 12.196USD lub więcej). Średnia
UE wynosi 35.351USD.
1
3
dużych zakupów skarbowych papierów wartościowych, dokonanych w ubiegłym roku przez
podmioty zagraniczne.
8.
Konsolidacja fiskalna jest jednym z głównych wyzwań, przed jakimi stoi polska
polityka gospodarcza. Deficyt sektora publicznego w 2009 r. podwoił się w porównaniu z
rokiem poprzednim i wyniósł 7,2% PKB w porównaniu z 3,6% PKB w 2008 r., częściowo ze
względu na rozluźnienie fiskalne na poziomie około 2% PKB. W 2010 r. polityka fiskalna nadal
wspierała ożywienie gospodarcze, a deficyt sektora publicznego wzrósł, osiągając 7,9% PKB.
Rząd planuje zmniejszenie deficytu fiskalnego do 5,6% PKB w 2011 r. i do 2,9% PKB w 2012 r.
W ten sposób, deficyt sektora rządowego i samorządowego (tzw. general government deficit)
osiągnąłby wartość referencyjną 3% PKB, o której jest mowa w Traktacie .2 Na zmniejszenie
deficytu sektora rządowego i samorządowego wpływają trzy czynniki: nałożenie na wydatki
uznaniowe limitu w wysokości jednego procenta ponad stopę inflacji (obecnie ujętego w
legislacji); podwyżka podatku VAT o 1 punkt procentowy; a także planowana obniżka składki
na prywatne Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) z 7,3% do 2,3% płacy brutto, co do roku 2012
zmniejszy deficyt budżetowy o około 1,2% PKB. Oczekuje się, że cykliczne ożywienie
gospodarki spowoduje obniżenie wydatków socjalnych, w tym wydatków na świadczenia dla
bezrobotnych, oraz doprowadzi do wzrostu wpływów podatkowych.
9.
Według prognoz, dług publiczny powinien się utrzymać na zrównoważonym
poziomie. Oczekuje się, że silne ożywienie gospodarcze, stabilna aprecjacja kursu wymiany,
konsolidacja fiskalna, lepsze zarządzanie środkami finansowymi w sektorze publicznym,
przyspieszona prywatyzacja oraz ostrzejsze limity długu publicznego na szczeblu lokalnym
wystarczą do tego, by utrzymać dług publiczny na poziomie nie przekraczającym limitów
krajowych i unijnych.
10.
W styczniu 2011 r. Polska odnowiła umowę z Międzynarodowym Funduszem
Walutowym dotyczącą elastycznej linii kredytowej i zwiększyła wartość linii do 30 mld
USD. Był to kolejny ważny sygnał wskazujący na zaufanie do polskiej gospodarki.
3
3.1
REALIZACJA PROGRAMU I STOPIEŃ JEJ ZAAWANSOWANIA
Realizacja programu
11.
Strategia Partnerstwa dla Kraju (SPK) z 2009 r. stanowiłą dobre ramy dla
współpracy w latach fiskalnych 2009-2011, a wsparcie Banku podczas kryzysu oraz
wsparcie dla długoterminowej polityki rozwoju Polski były bardzo cenione. Strategiczne
2
UE ma zdecydować w czerwcu 2011 r. o przyjęciu bardziej elastycznego podejścia w kwestii procedury
nadmiernego deficytu odnośnie państw członkowskich, które wprowadziły systemowe reformy emerytalne. W
konsekwencji, obniżenie deficytu sektora rządowego i samorządowego do wartości nie przekraczającej 3,5% PKB
wystarczy, by w przyszłości rozważyć uchylenie względem Polski procedury nadmiernego deficytu, w świetle
reform drugiego filara emerytalnego przeprowadzonych w Polsce pod koniec lat 90-tych.
4
filary zaangażowania pozostały istotne, a elastyczna współpraca partnerska zorientowana na
aspekty makroekonomiczne okazała się właściwa w kontekście łagodzenia skutków kryzysu
przy równoczesnym wspieraniu reform prowadzących do długoterminowego rozwoju.
Partnerskie stosunki Banku z Polską ulegały zacieśnieniu w miarę tego, jak klienci zaczynali
dostrzegać w Banku nie tylko ważne potencjalne źródło finansowania, ale też źródło niezwykle
cennej globalnej wiedzy i umiejętności. Pragmatyczne stanowisko Polski względem Banku i
innych międzynarodowych instytucji finansowych okazało się szczególnie przydatne podczas
kryzysu; Polska stała się jednym z największych pożyczkobiorców Banku, zyskała poparcie
zewnętrzne dla kluczowych reform strategicznych, a równocześnie położone zostały podwaliny
pod długotrwałą i przynoszącą obopólne korzyści współpracę partnerską w obszarze wiedzy.
12.
SPK przewidywała rosnące znaczenie współpracy na szczeblu samorządowym i
rozwój realizacji usług odpłatnych (Fee-Based Service, FBS), jednak pomimo pewnych
postępów, przed rozwojem tych segmentów działalności Banku nadal stoją poważne
przeszkody. W szczególności, trudności dotyczyły odpowiedzi na zainteresowanie pożyczkami
ze strony władz samorządowych, natomiastrozwój usług odpłatnych był ograniczony przez
zapisy polskiej ustawy ‘Prawo zamówień publicznych’, która zasadniczo wymaga organizowania
przetargów na usługi doradcze (zob. Ramka 1). Wyzwania te omówiono również poniżej, w
Rozdziale 4.
13.
Przewidywany program pożyczkowy został częściowo zrealizowany. Najważniejszy
element programu pożyczkowego, czyli program pożyczek DPL o łącznej wartości 3 mld USD
związany ze wszystkimi głównymi filarami zaangażowania Banku w Polsce, został zrealizowany
w pełni i zgodnie z harmonogramem. Niemniej jednak, projekty planowane we współpracy z
samorządami (Zrównoważony transport publiczny dla m. st. Warszawy i linia kredytowa dla
średnich i małych przedsiębiorstw udostępniana przez PKO BP) nie doszły do skutku, pomimo
znacznego zainteresowania klientów. Co ważne, wymaganiom Banku Światowego w zakresie
gwarancji Skarbu Państwa towarzyszyły analogiczne wymagania ze stronyinnych kluczowych
partnerów finansowych (w szczególności, Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) i Bank Rozwoju
Rady Europy (CEB)), co zwiększyłoby zadłużenie rządu i podniosło koszty pożyczek.
RAMKA 1. ZAANGAŻOWANIE W POLSCE NA POZIOMIE SAMORZĄDOWYM: STRATEGIA I DOŚWIADCZENIE
Współpraca Banku Światowego z jednostkami samorządu terytorialnego w Polsce odbywa się na
zasadach opisanych w ‘Planie działań w zakresie współpracy z samorządami’ (Subnational Cooperation
Action Plan, SCAP) opracowanego przez Bank w 2010 r. we współpracy z lokalnymi ekspertami i
partnerami (szczegółowe informacje znajdują się w Aneksie 2). Dokument przedstawia strategię odnośnie
współpracy z samorządami i stanowi podstawę dla działań Banku w tym obszarze. Głównym celem Planu
SCAP jest wspieranie zrównoważonego rozwoju polskich województw i miast, w szczególności tych o
niższych dochodach, poprzez usługi oparte na wiedzy i współpracę finansową.
W oparciu o uprzednie i obecne działania podejmowane na rzecz współpracy z samorządami, Bank
określił cztery priorytetowe obszary strategiczne: (i) sektor transportowy; (ii) rozwój regionalny; (iii)
finanse publiczne; oraz (iv) sektory społeczne. Pomoc Banku Światowego będzie realizowana głównie jako
5
usługi analityczno-doradcze, oferowane na zasadach odpłatności lub współdzielenia kosztów tam, gdzie będzie
to możliwe, rozważa się jednak również możliwość selektywnego wsparcia finansowego dla poszczególnych
samorządów, bezpośrednio lub przez instytucje pośrednictwa finansowego, tak, by pomóc samorządom
obszarów słabiej rozwiniętych we współfinansowaniu programów UE i uzyskaniu dostępu do finansowania na
zasadach rynkowych.
W latach fiskalnych 2010-2011, w ramach początkowej fazy pilotażowej, jako partnera do współpracy
wybrano Warszawę i województwo mazowieckie, gdzie Bank dysponuje dobrymi kontaktami, a
potencjał merytoryczny i administracyjny jest wysoki. Planowana pożyczka dla m. st. Warszawy nie
doszła co prawda do skutku, jednak Bank przeprowadził na rzecz województwa mazowieckiego zadania z
zakresu pomocy technicznej realizowane na zasadach usługi odpłatnej, a obecnie realizuje kolejny projekt we
współpracy z województwem lubelskim. Nawiązano również kontakty z innymi partnerami samorządowymi.
Rozwój działalności z zakresu usług odpłatnych ograniczony jest przez polskie prawo zamówień
publicznych, które nie przewiduje w sposób bezpośredni możliwości udzielania zamówień z wolnej ręki
na usługi doradcze Banku Światowego lub innych międzynarodowych instytucji finansowych. Obecnie
projekty finansowane są wspólnie przez Bank i klienta; w niektórych przypadkach Bank angażowany był z
uwagi na wyjątkowość swoich usług. Wraz z postępami rozmów z Komisją Europejską powinna się pojawić
możliwość udzielania przez kraje członkowskie zamówień z wolnej ręki na usługi doradcze Banku
Światowego, co ułatwi rozwój tej gałęzi działalności Banku, zwłaszcza że Rząd jasno określił swoją intencję w
zakresie zwiększonego wykorzystania instrumentu, jakim są usługi świadczone odpłatnie.
Ewentualne pożyczki dla samorządów podlegają jak dotąd wymaganiom Banku Światowego w zakresie
gwarancji i pociągają za sobą konsekwencje budżetowe oraz te związane z kosztem pożyczek, jak
również – w przypadku m.st. Warszawy – wymaganiom pari-passu ze strony innych międzynarodowych
instytucji finansowych, w szczególności EBI i CEB. Rozważa się możliwość udzielania pożyczek za
pośrednictwem państwowego banku rozwojowego (BGK), lub też udzielania pożyczek miastom, dla których
EBI i CEB nie są głównymi partnerami finansowymi.
6
Tabela 1. Raport o postępach realizacji SPK 2011 r.: Porównanie planowanego programu z jego
realizacją (czerwiec 2009 – czerwiec 2011)
RF 2009
Plan
RF 2010
Status
RF 2011
Plan
Status
Plan
Status
POŻYCZKI
DPL 2
Razem
1.25
√
1.25
1.3
m.st. Warszawa
0.5
Zaniechana
Miasto2
0.25
N/D
Linia kredytowa z PKO BP
0.5
Zaniechana
Zmiana klimatu 1
0.3
√ DPL na
poprawę
efektywności
energetycznej i
rozwój
odnawialnych
źródeł energii
DPL3
1.25
1.3
√
1.3
2.25
1.3
0.55
1.1
PRACE ANALITYCZNO-DORADCZE
PBB pom.
techn.
√
DPL Edukacja, pom.
techn. TA
√
Poznań
CC
√
Mazowieckie PWP
√
Mazowieckie, transport
(odpłatne)
√
CC MEK studium
gospodarki niskoemisyjnej
√ (RF
2011)
Ministerstwo Gospodarki
(odpłatne)
Ministerstwo Rozwoju
Regionalnego (odpłatne)
√(RF
2011)
Zaniecha
ny
Mieszkalnictwo,
pom.
techn.
(odpłatna)
1/
1.1
Lubelskie/Lublin
analit/dor (odpłatne/w
toku)
Energetyka
ekon/sektorowe (w
toku)
Transport/koleje;
ekon/sektorowe
Sprawozdawczość
finansowa – pom.
techn. (odpłatne/w
toku) 1/
Ekon/sektorowe
Europa 2020 1, 2/
Pomoc techniczna w
sektorze finansowym
Odłożony
√
√
1,3/
Ministerstwo
Infrastruktury (odpłatne)
Zaniecha
ny
PWP
√
DPL na zdrowie/SP,
pomoc techniczna
Dokumenty strategiczne
Policy Note dla m. st.
Warszawy
Transport Policy Note
√(RF
2011)
√
Pomoc techniczna w
zakresie finansów
publicznych 1,4/
ROSC (BCP/IAIS) 1/
√
√
√
Pomoc techniczna w
zakresie rozwoju
regionalnego 1/
Kwoty w miliardach USD; √ Ukończone, 1/ Nie przewidziane w SPK, 2/ Studium przypadku związane z pracami regionalnymi, 3/ Regulacja
spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych , 4/ Preferencje podatkowe; mikromodelowanie
7
14.
Planowany program prac analityczno-doradczych został w pełni zrealizowany,
został też bardzo dobrze przyjęty przez klientów pomimo pewnych opóźnień, związanych
m.in. ze złożonym charakterem prowadzonych prac. Kluczowe strategiczne prace
diagnostyczne zrealizowane w pierwszej połowie okresu obowiązywania SPK obejmowały
aktualizację Przeglądu Wydatków Publicznych, Memorandum Ekonomiczne dla Kraju (Country
Economic Memorandum) dotyczące przejścia Polski na gospodarkę niskoemisyjną, dokument
Policy Note dotyczący zrównoważonego transportu lądowego, a także studium dotyczące
zatrudnienia, umiejętności i innowacji (streszczenie wymienionych opracowań znajduje się w
Aneksie 4). Ponadto, Bank podjął dodatkowe prace o charakterze strategicznym, odpowiadając
w trybie “just-in-time” na szereg nieprzewidzianych żądań klientów. Od roku 2009 zrealizowano
kilka projektów analityczno-doradczych, które nie były przewidziane w ramach SPK (zob.
Tabela 1). Niektóre z dodatkowych działań były realizowane na zasadach odpłatności (przy
zastosowaniu środków budżetowych, środków UE, a także środków wynikających z umów
dwustronnych), co wyznaczyło pewien postęp w tej dziedzinie, zarówno na poziomie
współpracy z rządem, jak i samorządami. Działania realizowane na zasadach odpłatności
obejmowały obszary takie, jak planowanie transportu, regulacje w zakresie finansowania
mieszkalnictwa, reformy w zakresie regulacji dotyczących warunków prowadzenia działalności
gospodarczej, a także systemy innowacji. Trwający obecnie program pomocy technicznej w
zakresie sprawozdawczości finansowej na lata 2010 – 2015, o łącznej wartości 10 mln USD
(jeden z największych tego typu programów w Banku; finansowany ze szwajcarskiego funduszu
Swiss Contribution na rzecz rozszerzenia UE) ma na celu usprawnienie rozwoju zdolności
instytucjonalnych i regulacyjnych w zakresie sprawozdawczości sektora przedsiębiorstw i
rewizji finansowej w Polsce. Program prac analityczno-doradczych został dobrze przyjęty przez
rząd, zarówno w aspekcie znaczącego wzbogacenia analiz i dyskusji na temat bieżących
zagadnień strategicznych, jak też w aspekcie szybkiego i skutecznego reagowania na zmieniające
się potrzeby klienta.
15.
Obecny portfel operacji nie jest zagrożony, a wyniki realizacji, pomimo pewnych
opóźnień, są zasadniczo zadowalające. Aktywny portfel operacji składa się z siedmiu
projektów o łącznej wartości 471 mln USD, z czego 183 mln USD oczekuje jeszcze na
uruchomienie. Trzy spośród tych projektów to pożyczki inwestycyjne, jeden to projekt Global
Environment Facility (GEF), a trzy pozostałe to projekty Prototypowego Funduszu Węglowego
związane z odnawialnymi źródłami energii. Wraz z niniejszym Raportem, Radzie Dyrektorów
zostanie przedstawiony projekt pożyczki DPL o wartości 750 mln EUR, przeznaczonej na
poprawę efektywności energetycznej i rozwój odnawialnych źródeł energii. W Projekcie
Ochrony Przeciwpowodziowej dorzecza Odry wystąpiły pewne opóźnienia z uwagi na złożoność
techniczną prac przygotowawczych, jednak obecnie przetarg na główne prace budowlane jest już
w toku. Poakcesyjny Program Wspierania Obszarów Wiejskich również odnotował pewne
opóźnienia ze względu na ograniczenia w zakresie możliwości współfinansowania ze strony
partnerów, jednak komponent integracji społecznej został zrealizowany, a nieduży komponent
8
modernizacji KRUS ma być ukończony w tym roku. Trzeci Projekt Utrzymania i Remontów
Dróg odniósł w znacznej mierze
sukces, chociaż nieduży komponent związany ze
wzmocnieniem instytucjonalnym okazał się trudny do realizacji. W sektorze energetyki, projekt
poprawy efektywności energetycznej GEF został częściowo zrealizowany zgodnie z planem,
choć jeden komponent jest właśnie restrukturyzowany, a dwa z trzech projektów Prototypowego
Funduszu Węglowego w zakresie alternatywnych źródeł energii zakończyły się sukcesem.
3.2
Postępy i dotychczasowe wyniki
16.
Postępy zanotowane na półmetku realizacji Strategii w odniesieniu do planowanych
celów są zasadniczo zadowalające, zwłaszcza w obszarach, w których program został w
pełni zrealizowany. Niemniej jednak trudno jest wskazać rezultaty, które byłyby wyłącznym
skutkiem udziału Banku. Wynika to z samego charakteru programu, który w znacznym stopniu
zorientowany jest na aspekty makroekonomiczne, oeaz z faktu, że Bank jest stosunkowo
niewielkim partnerem w porównaniu z instytucjami UE. W związku z tym, niektóre wyniki
podano na wyższym stopniu ogólności. Największym osiągnięciem Polski w okresie realizacji
SPK było przetrwanie międzynarodowego kryzysu finansowego; Polska była jedynym krajem
członkowskim UE, który uniknął recesji. Główne tego przyczyny zostały omówione w części
poświęconej makroekonomii, jednak Bank odegrał znaczącą rolę, pomagając zachować zaufanie
do Polski poprzez swoje stosunkowo pozytywne (i, z perspektywy czasu, słuszne) oceny sytuacji
makroekonomicznej Polski, bardziej pozytywne niż oceny prezentowane przez inne
międzynarodowe instytucje finansowe, agencje ratingowe oraz banki inwestycyjne; poprzez
podkreślanie różnic pomiędzy Polską i innymi, słabszymi krajami regionu, a także poprzez
szybkie przyjęcie programu pożyczek DPL o łącznej wartości 3 mld EUR, co było znaczącym
wkładem finansowym, ale przede wszystkim wyraźnym sygnałem zaufania w stosunku do
Polski.
Filar 1: Integracja społeczna i przestrzenna
17.
Polska poczyniła znaczne postępy w zakresie zagadnień związanych z rynkiem
pracy i sektorami społecznymi, wspieranych przez program DPL. Pomimo kryzysu i
wyhamowania tempa wzrostu, wskaźniki uczestnictwa w rynku pracy i wskaźniki zatrudnienia
wzrosły pomiędzy rokiem 2008 a 2010, zwłaszcza w odniesieniu do pracowników starszych
wiekiem. Czynnikami stymulującymi ten wzrost było ograniczenie przywilejów związanych z
wcześniejszymi emeryturami, nowy program (50+) mający na celu zwiększenie wskaźników
zatrudnienia wśród osób starszych wiekiem, mniej hojne zasiłki dla bezrobotnych, oraz
uelastycznienie warunków pracy podczas kryzysu. W obszarze edukacji nadal osiągane są dobre
rezultaty, a wyniki badań Programu Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów PISA
ustabilizowały się na stosunkowo wysokim poziomie; rząd podjął też kolejne istotne reformy w
9
sektorze szkolnictwa wyższego.3 Jeśli chodzi o sektor zdrowotny, odnotowano postępy w
zakresie dobrowolnego przekształcania szpitali w spółki prawa handlowego. W obszarze
emerytur, postępy zostały osiągnięte poprzez redukcję przywilejów wczesnoemerytalnych i
przybliżenie emerytur mundurowych do powszechnego systemu emerytalnego; ważnym (jak
zaznaczono w Przeglądzie Wydatków Publicznych), choć kontrowersyjnym zagadnieniem
pozostaje natomiast ujednolicenie i podniesienie wieku emerytalnego, powiązanie indeksacji
wyłącznie z inflacją, a także zniesienie przywilejów rolniczych i rentowych. Polska poczyniła
także postępy w odniesieniu do planów rozwoju regionalnego. Różnice w dochodach
województw co prawda powiększały się od momentu przystąpienia Polski do UE, jednak w
ciągu ostatnich kilku lat absorpcja środków UE przebiegała bardzo intensywnie zarówno na
szczeblu krajowym, jak i regionalnym. Program Poakcesyjnego Wsparcia Obszarów Wiejskich
(PPWOW) również znacząco przyczynił się do poprawy integracji społecznej w ubogich
gminach i wzrostu świadomości wagi tych zagadnień wśród kluczowych interesariuszy.
Filar 2: Reforma sektora publicznego
18.
Na reformę sektora publicznego wywarł wpływ międzynarodowy kryzys finansowy i
gwałtowne spowolnienie wzrostu, , , jednak mimo tego podjęto ważne działania, przy
wsparciu ze środków pożyczek DPL i związanego z nimi programu prac analitycznodoradczych. Doszło do znacznego wzrostu deficytu budżetowego oraz zadłużenia, co opóźniło
przyjęcie euro, jednak zastosowanie takiej właśnie strategii okazało się zasadniczo słuszne. W
roku 2011 rozpoczyna się konsolidacja fiskalna, której towarzyszy równoczesne wzmocnienie
instytucji fiskalnych. Rząd przeprowadził nowelizację ustawy o finansach publicznych,
wprowadzając budżet średnioterminowy i zadaniowy oraz nakładając ograniczenia na wydatki
uznaniowe, w tym wydatki na płace, zgodnie z rekomendacjami zawartymi w Przeglądzie
Wydatków Publicznych. Rząd pracuje obecnie nad rozwiązaniami legislacyjnymi
wprowadzającymi wiążące wieloletnie pułapy wydatków, zacieśniającymi reguły fiskalne dla
samorządów, a także integrującymi system emerytur mundurowych z powszechnym systemem
emerytalnym. Reformy systemu zarządzania finansami publicznymi i społecznymi, w połączeniu
ze zwiększonymi wydatkami na infrastrukturę, pomagają poprawić jakość i efektywność
wydatkowania finansów publicznych.
Filar 3: Rozwój i konkurencyjność
19.
Polska zanotowała dalsze postępy na drodze wzmocnienia otoczenia gospodarczego
sprzyjającego rozwojowi sektora prywatnego, między innymi poprzez modernizację
infrastruktury transportowej, będącej jednym z „wąskich gardeł” rozwoju; nadal jednak
stoją przed nią poważne wyzwania. Polska zintensyfikowała inwestycje w infrastrukturę
3
Wyniki badania umiejętności czytania PISA spadły nieco pomiędzy rokiem 2006 a 2009, jednak Polska pozostaje
pod tym względem liderem wśród krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Wyniki dotyczące matematyki pozostają
nieco poniżej średniej OECD, natomiast wyniki w dziedzinie nauk ścisłych plasują się obecnie powyżej średniej
OECD.
10
drogową, jednak, jak wskazano w opracowanym przez Bank dokumencie zatytułowanym
Transport Policy Note, ważne będzie zapewnienie równowagi finansowej sektora drogowego w
przyszłości. Ponadto, Polska musi zmodernizować infrastrukturę kolejową i zwiększyć
konkurencyjność kolei jako alternatywnego środka transportu, a także lepiej wykorzystać
możliwości żeglugi śródlądowej w celu, między innymi, zmniejszenia emisji gazów
cieplarnianych. Sektor prywatny powinien odgrywać większą rolę w dziedzinie infrastruktury;
w tym kontekście zmodyfikowano ramy prawne regulujące partnerstwo publiczno-prywatne.
Podjęto także działania mające na celu ogólną poprawę otoczenia gospodarczego poprzez dalszą
liberalizację; przykładem może tu być ustawa o świadczeniu usług, wdrażająca dyrektywę
usługową UE. Koszty związane z rozpoczynaniem działalności gospodarczej w sektorze małych
i średnich przedsiębiorstw zostały w ciągu ostatnich kilku lat obniżone o około 20%,
zmniejszono też ilość procedur biurokratycznych poprzez uproszczenie regulacji prawnych
dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej. Wyzwania, jakie nadal pozostają do
rozwiązania, to procedury związane z zakładaniem firmy, rejestrowaniem majątku, płaceniem
podatków, egzekwowaniem postanowień umownych i ochroną inwestorów. Przeprowadzając
reformę szkolnictwa podstawowego i wyższego, Polska podjęła działania mające na celu
poprawę systemów innowacji i nadal współpracuje z Bankiem zarówno w tym obszarze, jak i w
zakresie strategii rozwoju kapitału ludzkiego.
Filar 4: Regionalne i globalne dobra publiczne
20.
Postępy w obszarze poprawy efektywności energetycznej i łagodzenia zmian klimatu
są z natury trudny do zmierzenia w krótkim terminie, niemniej podjęto w tej dziedzinie
istotne działania. Polska przyjęła nowa ustawę o poprawie efektywności energetycznej w
budynkach prywatnych o 1% rocznie w ciągu najbliższego dziesięciolecia. Działanie to ma
fundamentalne znaczenie dla
pożyczki DPL przeznaczonej na poprawę efektywności
energetycznej i rozwój energii ze źródeł odnawialnych, rozpatrywanej przez Radę Dyrektorów
równocześnie z niniejszym Raportem. Polski Fundusz Termomordernizacyjny będzie odgrywać
kluczową rolę w finansowaniu potrzebnych inwestycji. Prowadzone są również prace nad
zwiększeniem udziału kogeneracji w wytwarzaniu energii. Polska uczestniczy obecnie w
międzynarodowym obrocie emisjami, zgodnie z postanowieniami protokołu z Kioto. Analizy
techniczne i makromodelowanie przeprowadzone niedawno przez Bank w tym obszarze zostały
dobrze przyjęte i będą stanowić mocną podstawę dla dalszych analiz. Transformacja Polski w
kierunku gospodarki niskoemisyjnej jest możliwa, technicznie i finansowo, w dłuższym
horyzoncie czasowym do roku 2030, a w ciągu najbliższego dziesięciolecia najlepsze efekty w
tym zakresie można będzie osiągnąć poprawiając efektywność energetyczną.
21.
Jak wykazały niedawne rozległe powodzie, w Polsce konieczne jest wzmocnienie
gospodarki wodnej i ochrony przeciwpowodziowej. Priorytetem w tym zakresie pozostaje
Odra, gdzie realizowany jest projekt wspierany przez Bank; oczekuje się, że po początkowych
opóźnieniach prace w ramach projektu rozpoczną się w tym roku. W centrum uwagi zaczyna się
11
również znajdować Wisła: prowadzone są badania dotyczące ubezpieczenia od ryzyka
katastrofy, w oparciu o niedawny raport Banku Światowego oceniający mechanizmy
finansowego i fiskalnego zarządzania tego rodzaju ryzykiem. .
22.
Polska z powodzeniem utrzymała stabilność swojego sektora finansowego podczas
kryzysu. W 2012 r. realizowany będzie Program Doradczy dla Sektora Finansowego (FSAP), a
Bank, w świetle nadchodzącej prezydencji polskiej w UE, wyraził już gotowość wsparcia w
zakresie nowej architektury regulacyjnej i nadzorczej UE po kryzysie.
4.
MODYFIKACJE SPK I KLUCZOWE PROBLEMY ZWIĄZANE Z PARTNERSKĄ WSPÓŁPRACĄ
23.
SPK nadal pozostaje aktualna, a na pozostały okres jej obowiązywania potrzebne
będą tylko nieznaczne modyfikacje. Rząd jest zainteresowany dalszą szeroką współpracą z
Bankiem4. Współpraca nadal będzie opierać się na obecnych czterech filarach strategicznych,
jednak w coraz większym stopniu będzie koordynowana pod kątem roli Polski w UE. Bank
będzie także nadal poszukiwać możliwości współpracy z samorządami i rozszerzać ofertę
odpłatnych usług doradczych w kluczowych obszarach kompetencji Banku. Polska otrzyma
dalszą pomoc w rozwijaniu swojej coraz istotniejszej roli w regionie i w świecie, między innymi
poprzez dzielenie się swoimi doświadczeniami rozwojowymi i rozszerzanie funkcji donatora.
Nadchodząca prezydencja Polski w UE otworzy ważne możliwości w tym zakresie, między
innymi ze względu na wagę, jaką Polska przykłada do Partnerstwa Wschodniego i długoletnie
doświadczenia Banku w krajach tego regionu.
4.1
Nowe obszary współpracy
24.
Ponieważ Polska jest krajem członkowskim UE, a UE pozostaje kluczowym
partnerem zewnętrznym Polski, podejście stosowane przez Bank będzie w coraz większym
stopniu zorientowane na UE. Nowe obszary współpracy to wykorzystanie możliwości
europejskich dla Polski; reformy strategiczne pod kątem programu Europa 2020 i konwergencji;
oraz funkcja dopełniająca wobec planów unijnych (Aneks 2 przedstawia, w jaki sposób obszary
te wpisują się w istniejącą strukturę czterech filarów). Strategia nie ulega co prawda zmianie,
ale zaangażowanie Banku Światowego oraz prace wykonywane przez Bank powinny się ściślej
wpisywać w szersze ramy dopełniania i wspierania programów Komisji Europejskiej w Polsce,
wykorzystując jednocześnie te obszary do wyłonienia potencjalnych przedsięwzięć analitycznodoradczych lub pożyczkowych. Już obecnie główne działania i raporty Banku Światowego są
omawiane z Komisją Europejską i innymi międzynarodowymi instytucjami finansowymi.
4
Omówienie kwestii zamknięcia statusu Polski jako beneficjenta (graduation) znajduje się w akapicie 30.
12
4.2
Program ogólny
25.
Program na pozostałe dwa lata obowiązywania Strategii przewiduje realizację usług
Banku przy równoczesnym wzmacnianiu partnerskiej współpracy opartej na wiedzy i
wspieraniu Polski w nowej roli donatora.5 Według wstępnych przewidywań, kwota
przeznaczona na działania pożyczkowe w latach fiskalnych 2012-2013 zostanie utrzymana na
dotychczasowym poziomie około 1 mld USD rocznie; oczekuje się, że około 40% z tej kwoty
będzie przeznaczone na pożyczki typu DPL, służące wsparciu planu reform strategicznych
rządu. Niemniej jednak ostateczna kwota udzielonych pożyczek będzie zależeć od zmieniającego
się zapotrzebowania Rządu na środki w pozostałym okresie obowiązywania SPK, od osiąganych
rezultatów, oraz od możliwości MBOiR w tym zakresie i popytu na środki ze strony innych
pożyczkobiorców. Zakłada się, że pożyczki DPL będą wspierać polski program konsolidacji
fiskalnej, obejmujący między innymi wzmocnienie reguł fiskalnych zarówno na poziomie rządu
centralnego, jak i samorządów, poprawę efektywności administracji publicznej, a także
racjonalizacji wydatków socjalnych, przy równoczesnym utrzymaniu sprawnej realizacji usług
społecznych. Ponadto, program obejmuje kluczowe strategiczne pożyczki na rzecz wybranych
samorządów (zob. poniżej), planuje się także wprowadzenie nowego instrumentu pożyczkowego
opartego na wynikach (Results-Based Lending) – najprawdopodobniej w sektorze energetyki lub
transportu. Bank jest również gotów zapewnić Rządowi wsparcie, w formie zróżnicowanych
instrumentów finansowych i doradczych, przy pracach związanych z rozszerzeniem prac
przeciwpowodziowych prowadzonych na Odrze również na Wisłę. Tak zdywersyfikowana
strategia pożyczkowa zapewni Bankowi wystarczającą elastyczność, by móc reagować na
zapotrzebowania klientów; nie przewidujemy jednak znaczącej możliwości zastępowania
pożyczek typu DPL pożyczkami dla samorządów i odwrotnie.
26.
W oparciu o niedawno przeprowadzone prace diagnostyczne, usługi analityczne i
doradcze realizowane na rzecz rządu centralnego będą się głównie koncentrować na dalszej
pomocy technicznej oraz innych formach wsparcia dla realizacji programów. W obszarze
reformy sektora publicznego oczekuje się, że prace z zakresu finansów publicznych zostaną
rozszerzone na zagadnienie reformy administracji publicznej. Prace Banku w obszarze
transportu lądowego i umiejętności/innowacji również będą kontynuowane, między innymi w
postaci pomocy technicznej przy opracowywaniu Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego
(SHCD) dla Polski. W sektorze energetyki Bank będzie kontynuować prace z zakresu
modelowania gospodarki niskoemisyjnej, mógłby też wspierać dalszy rozwój alternatywnych
źródeł energii. IFC będzie selektywnie poszukiwać możliwości inwestowania w projekty w
obszarze energetyki odnawialnej działań klimatycznych w ramach przedsięwzięć, w których
udział IFC stanowiłby o ważnej wartości dodanej. Niedawno przeprowadzone prace w sektorze
finansów mogłyby zostać rozszerzonew celu wsparcia dostosowania Polski do nowych ram
5
Ze względu na elastyczny charakter SPK, w strategii z 2009 r. określono plany pożyczkowe do końca roku
2012, a plany w zakresie działań analityczno-doradczych do końca RF 2011, z założeniem, że plany te zostaną
zaktualizowane wraz z niniejszym Raportem.
13
regulacji i nadzoru finansowego UE. Kolejnym ważnym obszarem działań Banku będzie
wspieranie Polskę w nowej roli donatora, również w kontekście prezydencji Polski w UE w
drugiej połowie 2011 r.
4.3
Zaangażowanie na szczeblu samorządowym
27.
W przyszłości zaangażowanie Banku na szczeblu samorządowym będzie
koncentrować się przede wszystkim na słabiej rozwiniętych regionach, szczególnie w Polsce
wschodniej. Prace te będą prowadzone zgodnie z ‘Planem działań dot. współpracy z
samorządami’ (zob. Ramka 1 i Aneks 2). Zgodnie z mandatem Banku Światowego dotyczącym
zwalczania ubóstwa, prowadzone prace będą się koncentrować przede wszystkim na słabiej
rozwiniętych regionach i miastach, szczególnie we wschodniej Polsce, gdzie ograniczenia
techniczne, administracyjne i finansowe są bardziej dotkliwe, a Bank może wnieść znaczącą
wartość w proces konwergencji, dopełniając równocześnie wysiłki instytucji finansowych UE.
W oparciu o współpracę Banku z samorządem województwa mazowieckiego, a także trwającą
obecnie pracę z władzami województwa lubelskiego i miasta Lublin, jak również konsultacje z
innymi potencjalnymi partnerami samorządowymi, wydaje się, że Bank może odegrać użyteczną
rolę w obszarach takich jak zarządzanie finansami publicznymi i długiem, zarządzanie gruntami
i nieruchomościami, planowanie transportu, restrukturyzacja szpitali, rozwój PPP, a także
strategie rozwoju regionalnego.
28.
Wsparcie Banku może przyjąć formę pożyczek lub prac analityczno-doradczych.
Program przewiduje proces dwuetapowy. Pierwszy etap to pożyczki, mające na celu
zapewnienie środków na finansowanie programów i projektów regionalnych oraz pomoc
klientom w przygotowaniu się do korzystania z rynków kapitałowych. Drugi etap to wspieranie
klientów podczas operacji rynkowych (w tym potencjalnie przez zastosowanie częściowych
gwarancji kredytowych). Dokładne warunki wsparcia finansowego ze strony Banku nie zostały
jeszcze ostatecznie określone, ale mogłoby ono mieć formę linii kredytowej administrowanej lub
gwarantowanej przez Bank Gospodarstwa Krajowego.
4.4
Rozwój usług odpłatnych
29.
Ze względu na malejący budżet administracyjny Banku w Polsce, dalszy znaczący
popyt na usługi analityczno-doradcze świadczone przez Bank zarówno na szczeblu
rządowym jak i samorządowym, a także obopólną chęć zacieśnienia partnerskiej
współpracy opartej na wiedzy, realizacja prac analityczno-doradczych będzie musiała w
coraz większym stopniu odbywać się na zasadzie współdzielenia kosztów lub pełnej
odpłatności. Poczyniono pewne postępy w zakresie rozwoju tej linii działalności, szereg
projektów realizowanych na rzecz obu szczebli administracji zostało ukończonych lub jest w
toku. Działania te będą najprawdopodobniej nadal podejmowane w sprzyjających
okolicznościach, jednak będą się mieścić w obszarach strategicznego zaangażowania Banku i
będą dotyczyć głównie budowania potencjału instytucjonalnego, czyli aspektu, w którym Bank
14
może przysporzyć najwięcej korzyści wszystkim partnerom. Inne ewentualne wnioski o
realizację usług odpłatnych będą uzależnione od zapotrzebowania na wiedzę Banku o
krytycznym znaczeniu dla klienta. Niemniej jednak rozwój działalności odpłatnej napotyka na
dwa istotne ograniczenia. Po pierwsze, polska ustawa ‘Prawo zamówień publicznych’
zasadniczo wymaga organizowania przetargu konkurencyjnego na usługi doradcze, choć
możliwe są odstępstwa od tej zasady jeśli istnieje tylko jeden podmiot oferujący taką usługę,
bądź też jeśli z realizacją usługi wiąże się element grantu. Po drugie, obecne ograniczenia
budżetowe oznaczają, że klienci dysponują ograniczonymi środkami własnymi na opłacenie
usług Banku i będą musieli polegać przede wszystkim na bardzo znacznych zasobach
przeznaczonych na pomoc techniczną, dostępnych w ramach funduszy UE. Zważywszy na te
okoliczności i na fakt, iż projekty odpłatne muszą osiągnąć pewną krytyczną wielkość, by
mogły być efektywne, mało prawdopodobne jest, by usługi odpłatne miały się stać dominującą
linią działania Banku w ciągu kilku najbliższych lat, jednak ich rozwój i rosnąca częstotliwość
zastosowania mają szczególne znaczenie w kontekście przygotowań do wejścia w następną fazę
współpracy partnerskiej pomiędzy Polską a Bankiem Światowym.
4.5
Zamknięcie statusu beneficjenta (Graduation)
30.
Zamknięcie statusu Polski jako beneficjenta zostanie formalnie rozpatrzone w
ramach następnej Strategii Partnerstwa. Polska jest nadal zainteresowana dostępem do
szeregu usług Banku Światowego, w tym pożyczek. Co prawda Polska przekroczyła próg
definicji kraju o wysokich dochodach i ma obecnie dostęp do międzynarodowych rynków
kapitałowych (choć nadal przy podwyższonych marżach), potrzebne jest jednak dalsze
wzmocnienie instytucjonalne, przede wszystkim na szczeblu samorządowym. Niemniej jednak
Polska spodziewa się, że dostęp do środków pożyczkowych będzie się stopniowo zmniejszał,
ausługi analityczno-doradcze będą w coraz większym stopniu realizowane na zasadach
odpłatności, nie zaś pełnego finansowania z budżetu Banku. W związku z tym, w następnej SPK
zakres działań pożyczkowych będzie stopniowo zmniejszany, ustepując miejsca nowemu
partnerskiemu układowi partnerski opartemuna wiedzy. Temat ten nabierze szczególnego
znaczenia w przyszłości, wraz z procesem przyjmowania waluty euro, świadczącym zapewne o
dojrzałości polskich instytucji, zważywszy na na istotną rolę, jaką Polska będzie odgrywała w
strefie euro. Polska nie chce utożsamiać zamknięcia statusu beneficjenta z zakończeniem
cenionego partnerstwa opartego na wiedzy.
31.
Wsparcie dla Polski w jej roli Partnera Międzynarodowego. Bank pomaga Polsce
dzielić się pomyślnymi doświadczeniami rozwojowymi z innymi krajami i będzie pogłębiać ten
obszar współpracy z Polską w ciągu najbliższych kilku lat, tak, by wypracować infrastrukturę
pomocy i strategię wspierania Polski w roli nowego donatora (np. uczestnictwo w
międzynarodowych konferencjach pomocowych, dialog strategiczny odnośnie planu pomocy, a
także udostępnianie wiedzy polskich urzędników państwowych i ekspertów w dziedzinie
15
pomocy rozwojowej). Wraz z dalszym wzrostem, Polska przyjmie zobowiązania wynikające z
rosnącej odpowiedzialności w tym obszarze, również względem Banku.
5.
RYZYKA
32.
Strategia Partnerstwa dla Kraju na lata 2009-2013 wskazuje kilka ryzyk, które
nadal pozostają aktualne. Po pierwsze, tempo reform w niektórych istotnych obszarach było
dalekie od oczekiwanego, a stan ten najprawdopodobniej utrzyma się do wyborów w
październiku 2011 r. Prezydencja UE również będzie znacznym obciążeniem dla administracji.
Ponadto, kierunki polityki są nadal rozproszone, choć okres zaczynający się w 2012 r. stwarza
znakomite możliwości przyspieszenia procesu wprowadzania w życie reform oczekujących na
realizację. Po drugie, mimo, że Polska przetrwała pomyślnie niedawne międzynarodowe i
regionalne zawirowania finansowe i gospodarcze, pozostaje narażona na dalsze pogorszenie
środowiska międzynarodowego, problemy z bankowością i zadłużeniem w strefie euro, a także
potencjalne odwrócenie kierunku znaczących przepływów środków z inwestycji portfelowych.
W tak niepewnej sytuacji ważne jest wytrwanie przy ambitnej strategii konsolidacji fiskalnej. .
Oprócz wymienionych ryzyk, Raport zawiera propozycję budowy przyszłej współpracy w
oparciu o podejście, które w przeszłości przyniosło tylko częściowy sukces, z uwagi na kwestie
dotyczące zamówień publicznych i wymogu gwarancji Skarbu Państwa. Jednak wysokie ryzyko
może dawać równie wysokie korzyści,
a rozmiary ryzyka są
ograniczane przez
zdywersyfikowany program pożyczek i prac analityczno-doradczych.
16
Aneks 1: Polska: zestawienie wyników SPK na lata 2009-2013
SPK Filar 1: Integracja społeczna i przestrzenna
1: Reforma sektorów społecznych
Cele Rządu:
•
•
•
•
•
Realizacja Strategii Lizbońskiej UE i przekształcenie Polski w konkurencyjną gospodarkę opartą na wiedzy, z większą liczbą lepszych miejsc pracy i
lepszą spójnością społeczną. (realizacja strategii Europa 2020 i przekształcenie Polski w konkurencyjną gospodarkę opartą na wiedzy, z większą
liczbą lepszych miejsc pracy i lepszą spójnością społeczną)
Modernizacja systemu ubezpieczeń społecznych, (poprzez, między innymi, reformę pewnych niedokończonych komponentów projektowanego
systemu emerytalnego, podniesienie efektywności wydatków publicznych na pomoc społeczną dla najuboższych rodzin)
Wzmocnienie wyników osiąganych przez system edukacji i poprawa zdolności systemu edukacji do dostosowania się do zmian na rynku pracy;
utworzenie efektywnego systemu edukacji z jasno określonym podziałem odpowiedzialności.
Wprowadzenie dodatkowego dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, poprawa zarządzania jakością usług medycznych (eliminacja zadłużania się
szpitali z tytułu bieżącej działalności, poprawa alokacji zasobów w całym sektorze zdrowia i pomiędzy szpitalami, motywowanie szpitali do
transformacji, która pozwoli zaoszczędzić koszty, lepsze reagowanie na bodżce w zakresie wynagrodzeń)
Poprawa stanu infrastruktury społecznej
Cele SPK: pomoc w usprawnieniubodźców sprzyjających podaży pracy i podniesienie konkurencyjności rynku pracy, utworzenie efektywnego systemu
edukacji z jasno określonym podziałem odpowiedzialności, poprawa efektywności alokacji i wykorzystania zasobów w sektorze zdrowotnym.
17
Pierwotnie zakładane
wyniki/rezultaty
Rynek pracy, pomoc społeczna i
emerytury:
•Zwiększenie wskaźnika liczby
zatrudnionych do łącznej liczby osób
w wieku produkcyjnym do 60% w
roku 2012; wskaźnika aktywności
narynku pracy osób w wieku 55-64
lat do 33% w roku 2010; oraz
odsetka bezrobotnych, którzy
korzystają z pomocy w
poszukiwaniu pracy i doradztwa
zawodowego do 30% w roku 2010.
Zrewidowane
Zakładane wyniki/rezultaty
Dotychczasowe postępy
emerytury:
• Pomoc Rządowi w zakresie
realizacji celu, jakim jest zwiększenie
wskaźnika zatrudnienia, w
porównaniu z jego obecnym
poziomem 60% (w 2010 r.) i odsetka
osób w wieku 55-64 lat aktywnych
na rynku pracy z obecnego poziomu
37% (w 2010 r.).
emerytury:
emerytury:
•Wskaźnik zatrudnienia dla grupy
wiekowej 15-64 lata pozostał w latach
2008-2010 na stabilnym poziomie
około 59,3%, pomimo wzrostu
bezrobocia wynikającego z kryzysu.
Wskaźnik zatrudnienia da grupy
wiekowej 55-64 lat wzrósł z 31,6% w
roku 2008 do 34% w roku 2010.
Pożyczki:
•Wskaźnik aktywności na w rynku
pracy (LFP) wzrósł z 63,8% (15-64) i
33,3% (55-64) w 2008 r. do,
odpowiednio, 65,6% i 36,7% w 2010 r.
Podjęto następujące działania:
•Realizacja programu rządowego
umożliwiającego zwiększenie
uczestnictwa osób starszych w rynku
pracy, tzw. „Program 50+” (działania
wyprzedzające pożyczkę DPL PL2)
•Parlament przyjął ustawę o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
zgodnie z którą kwota zasiłku jest
18
Program Banku Światowego
(realizacja/kursywą zaznaczono
działania nie planowane uprzednio
w ramach SPK)
•Pożyczki DPL 1-DPL 3 (lata
finansowe 2009-2010)
Prace analityczno-doradcze:
• Przegląd wydatków publicznych w
zakresie zarządzania wydatkami
publicznymi, płacami w sektorze
publicznym i społecznym (prace
gospodarcze i sektorowe, ESW), (RF
2010)
•stymulowanie rozwoju i
konkurencyjności w Polsce, poprzez
poprawę zatrudnienia, umiejętności
i innowacji (ESW)(RF 2011)
•Jakościowe badania terenowe w
zakresie zasięgu i nieszczelności
systemu pomocy społecznej (pomoc
techniczna) (RF 2010)
•Ocena planów w zakresie
promowania i regulacji żłobków dla
dzieci w wieku do 3 lat, w celu
poprawy motywacji kobiet do
uczestnictwa w rynku pracy (pomoc
obniżana po trzech miesiącach,tak, by
zachęcić bezrobotnych do rozpoczęcia
poszukiwania pracy natychmiast po
zarejestrowaniu
•Przyjęto regulacje dotyczące agencji
zatrudnienia, tak, by większa liczba
pracodawców mogła korzystać z usług
agencji pracy tymczasowej
•Potencjalne opcje strategiczne w
zakresie dostosowania specjalnych
systemów emerytalnych do
powszechnego systemu emerytalnego
zostały zidentyfikowane, rozpoczęto
ich realizację. W przypadku policji i
wojska zwiększono staż pracy
wymagany do emerytury z 15 do 20
lat, wprowadzono także minimalny
wiek emerytalny – 50 lat.
•Parlament przyjął ustawę o opiece nad
dziećmi , by poprawić motywację kobiet
do uczestnictwa w rynku pracy i
umożliwić bardziej elastyczne formy
organizacji opieki nad dziećmi,
•Decyzja rządu o podniesieniu kwoty
świadczeń na dzieci ważonych
dochodami o średnio 40 % (działania
•Przyjęto ustawę o opiece zastępczej,
tak, by przejść od systemu opieki
instytucjonalnej w stronę systemu
opartego na opiece domowej.
•Wprowadzono ustawę o emeryturach
pomostowych, zmniejszającą liczbę
osób uprawnionych do wcześniejszego
przejścia an emeryturę z 1,7 mln do
300.000 (działania wyprzedzające
pożyczkę DPL PL2)
•Potencjalne opcje strategiczne w
zakresie restrukturyzacji systemu
emerytur rolniczych.
•Wprowadzono ustawę o zmniejszeniu
opłat pobieranych przez PTE od
19
techniczna)
•Szkolenie dla urzędników
państwowych w zakresie
użytkowania modelu symulacyjnego
(PROST) Banku Światowego dla
potrzeb reformy emerytalnej (pomoc
członków OFE z 7% do 3,5% (działania
•Przygotowanie projektu ustawy o
emeryturach mundurowych, mającej na
celu dostosowanie ich do
powszechnego systemu emerytalnego.
Edukacja:
Edukacja:
Edukacja:
Edukacja:
•Pomyślne wdrożenie reformy
szkolnictwa wyższego; lepsze
perspektywy dla młodzieży na
rynku pracy.
•Pomyślne wdrożenie reformy
szkolnictwa wyższego, w
szczególności: wprowadzenie
mechanizmu finansowania
promującego jakość, w tym wparcie
finansowe dla podmiotów, które
uzyskają status Krajowego
Naukowego Ośrodka Wiodącego
(KNOW); kształcenie bez wnoszenia
opłat na drugim i więcej kierunków
studiów w uczelni publicznej dla
studentów, którzy otrzymali
stypendium rektora dla najlepszych
studentów; precyzyjne zdefiniowanie
katalogu bezpłatnych usług
edukacyjnych zapewnianych
studentom przez uczelnie.
• Zakończony proces legislacyjny nad
ustawą - Prawo o szkolnictwie
wyższym, która zakłada między innymi:
wprowadzenie mechanizmu
finansowania projakościowego, w tym
wparcie finansowe dla podmiotów,
które uzyskają status Krajowego
Naukowego Ośrodka Wiodącego
(KNOW); kształcenie bez wnoszenia
opłat na drugim i więcej kierunków
studiów w uczelni publicznej dla
studentów, którzy otrzymali stypendium
rektora dla najlepszych studentów;
precyzyjnie zdefiniowanie katalogu
bezpłatnych usług edukacyjnych
świadczonych studentom.
Pożyczki:
•Lepsze wyniki uczniów w zakresie
matematyki, nauk ścisłych i
umiejętności czytania w badaniu
PISA 2009; zwiększone wskaźniki
uczestnictwa w nauczaniu
przedszkolnym i w szkołach
średnich.
•Średni wynik PISA wzrósł nieznacznie
z 500 punktów w roku 2006 do 501 w
2009 r. (wynik z matematyki pozostał
20
• Pożyczki DPL 1-DPL 3 (lata
•Regionalne konferencje na temat
reformy szkolnictwa wyższego
(pomoc techniczna) (RF 2010)
•Doradztwo strategiczne dotyczące
powiązań pomiędzy programami
nauczania nauk ścisłych i rozwojem
kapitału ludzkiego pod kątem badań,
nauki i technologii (pomoc
•Dokumenty Policy Note dotyczące
poprawy wyników osiąganych przez
wykładowców i oceny jakości usług
edukacyjnych na uczelniach
wyższych (ESW) (RF 2010)
•stymulowanie rozwoju i
konkurencyjności w Polsce, poprzez
na nie zmienionym poziomie 495,
wynik z umiejętności czytania spadł z
508 punktów do 500, a wynik
zprzedmiotów ścisłych wzrósł z 498 do
508).
•Zwiększone wskaźniki uczestnictwa
w nauczaniu przedszkolnym wśród
pięciolatków w porównaniu z
poziomem 74,8% z roku 2008/2009.
Zdrowie:
Zdrowie:
•Poprawa efektywności działania
szpitali i racjonalizacja sieci usług,
w celu umożliwienia realokacji
zasobów na opiekę podstawową i
prewencję.
• Poprawa efektywności działania
szpitali i racjonalizacja sieci usług
poprzez wdrożenie systemu JGP. Do
końca 2010 r., 90% szpital ma być
objęte systemem JGP.
•W grudniu 2010 r. zadłużenie
szpitali przekształconych w spółki
prawa handlowego spadło do 7,5%
ich łącznych rocznych przychodów.
•60 szpitali przekształcono w spółki
prawa handlowego do końca 2010 r.
•Przyjęto ustawę wprowadzającą
obowiązkowe nauczanie przedszkolne
dla pięciolatków (zerówka) począwszy
od roku szkolnego 2011/12 i rozpoczęto
jej dobrowolną realizację w roku
2009/10. Ta sama ustawa wprowadza
obowiązek szkolny dla sześciolatków
poczynając od roku szkolnego 2012/13
(działania wyprzedzające pożyczkę
DPL PL2). Zapisy do zerówki wśród
pięciolatków wzrosły z 57,8% w 2007
r. do 74,8% w 2008/2009 r.
Zdrowie:
Zdrowie:
Pożyczki:
• JGP wprowadzone w pełni w roku
2010.
• Dane jeszcze nie są dostępne, ale
planowane są transfery z budżetu
21
poprawę zatrudnienia, umiejętności i
innowacji (ESW) (RF 2011)
• Pożyczki DPL 1-DPL 3 (lata
Prace analityczno-doradcze / pomoc
techniczna:
•Opracowanie dotyczące skutków
fiskalnych zmian demograficznych i
ich wpływu na opiekę
długoterminową (ESW)
•Warsztaty na temat PPP w sektorze
państwa na wsparcie restrukturyzacji
przekształcanych szpitali.
2: Rozwój regionalny
zdrowia w województwie
mazowieckim (pomoc techniczna)
Cele Rządu:
•
•
•
•
1.
2.
3.
Poprawa stanu infrastruktury technicznej (Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 - Priorytet 2)
Wsparcie spójności regionalnej Polski wschodniej, jak wskazano w NSRO 2007-13
Rozwój regionalny i zwiększenie spójności terytorialnej (Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 - Priorytet 6)
Nowa Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie określa następujące cele:
Zwiększenie konkurencyjności regionów (poprzez zwiększenie stopnia wykorzystania utrzymującego się niewykorzystanego potencjału wzrostu)
Zmniejszenie różnic rozwojowych pomiędzy regionami i w obrębie regionów.
Wzmocnienie zarządzania (zarządzanie wielopoziomowe).
Cele SPK: zapewnienie pomocy doradczej, technicznej i finansowej w celu wspierania działań na rzecz spójności wewnętrznej, w tym pomocy finansowej dla
Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej.
Zrewidowane
•Lepsze planowanie inwestycji
kapitałowych i zarządzania długiem
w dużych miastach (wsparcie dla
usuwania „wąskich gardeł”
infrastruktury miejskiej, a także
plan działań związanych ze
zmianami klimatu)
• Poprawa planowania oraz
zarządzania aktywami,
odzwierciedlone w dokonanych przez
pracowników Banku ocenach
średnioterminowych strategii
zarządzania długiem w wybranych
dużych miastach.
• Bardziej strategiczna alokacja
środków UE
• Poprawa kompetencji technicznych
wybranych samorządów regionalnych
6
Planowany w ramach SPK projekt dla m. st. Warszawy został anulowany.
22
Dotychczasowy postęp
•Poczyniono znaczące postępy dzięki
przyjęciu szeregu ustaw
upraszczających proces inwestycji w
drogi publiczne, wprowadzających
lepsze procedury zamówień
publicznych i dostosowujących prawo
polskie do przepisów UE w zakresie
ochrony środowiska. Wzmocniono
analizy kosztów i korzyści, również w
sektorze infrastruktury transportowej,
w ramach SPK)
Pożyczki:
•Planowana linia kredytowa dla
samorządów, udostępniana za
pośrednictwem BGK lub pożyczki
dla wybranych samorządów ze
słabiej rozwiniętych regionów (lata
finansowe 2012/2013)6
•Rozmowy i działania uzupełniające
•Lepsze wykorzystanie funduszy
UE poprzez budowę zdolności
instytucjonalnych i
współfinansowanie
• Poprawa zrozumienia dla
kompromisów w polityce
regionalnej
w zakresie projektowania i
udoskonalania strategii, planowania i
wdrożeń, a także zmniejszenie
przeszkód rozwojowych w kluczowych
sektorach gospodarczych na poziomie
regionalnym, odzwierciedlone w
dokonanej przez Komisję Europejską
ocenie Regionalnych Programów
Operacyjnych, opartych na
regionalnych strategiach rozwoju.
dzięki czemu łatwiej jest
priorytetyzować projekty.
•Polska wykorzystała wszystkie środki
UE dostępne na okres 2004-06 (do
końca 2009 r., co jest dozwolone) i jest
na zaawansowanym etapie absorpcji
środków na okres 2007-13 (na około
60% dostępnych środków już
podpisano umowy; jest to odsetek
wyższy niż w analogicznym okresie
poprzedniej perspektywy finansowej, a
także jeden z najwyższych w nowych
krajach członkowskich).
•W latach 2003-08 wzrosły różnice w
dochodach pomiędzy regionami.
związane z raportem WDR 2009
(pomoc techniczna) (lata finansowe
2009/2010)
• Plan Działań dla Współpracy z
Samorządami 2010 - 2012
(dokument wewnętrzny) (lata
finansowe 2009/2010)
•Przegląd Wydatków Publicznych
województwa mazowieckiego,
dotyczący planowania inwestycji
kapitałowych, wydatków i
zarządzania długiem; PWP zawiera
również ocenę ogólnej polityki
rozwoju regionalnego dla
województwa (ESW). (RF 2010)
•Planowanie strategiczne rozwoju,
remontów i utrzymania sieci dróg
wojewódzkich w województwie
mazowieckim (pomoc techniczna na
zasadach odpłatności) (RF 2010)
•Dokumenty typu Policy Notes dla
m.st. Warszawy, dotyczące między
innymi zrównoważonego systemu
transportu publicznego, instytucji
metropolitalnych i zarządzania
publicznymi gruntami i
nieruchomościami (ESW; część
procesu przygotowań do pożyczki)
(lata finansowe 2009/2010)
23
• Wsparcie dla opracowania
Strategii Rozwoju Regionalnego
(lata finansowe 2012/2013)
•Pomoc techniczna w zakresie
zarządzania gruntami i majątkiem
w jednym lub dwóch dużych
miastach, w tym w Lublinie (RF
2013)
SPK Filar 2: Reforma sektora publicznego
1: Finanse publiczne
Cele Rządu:
• Wprowadzenie budżetu zadaniowego, w szczególności planowania zadań w horyzoncie trzyletnim (a także wprowadzanie dalszych reform
instytucjonalnych, tak, by budżet był bardziej przejrzysty, przewidywalny i zorientowany na wyniki w średnim terminie)
• Poprawa efektywności sektora finansów publicznych i zarządzania funduszami publicznymi; zmniejszenie deficytu budżetowego, tak, by umożliwić
bezpieczne i trwałe wypełnienie kryterium konwergencji i przyjęcie przez Polskę euro w roku 2012. (realizacja strategii konsolidacji fiskalnej, tak, by
umożliwić bezpieczne i trwałe wypełnienie kryterium konwergencji i przyjęcie przez Polskę euro w roku 2012/2013)
Cele SPK: Pomoc Rządowi w zakresie poprawy systemów zarządzania finansami publicznymi
Pierwotnie zakładane
wyniki/rezultaty
•Zwiększona efektywność i
sprawność realizacji wydatków
publicznych poprzez wprowadzenie
budżetu zadaniowego
•Lepsza priorytetyzacja
poszczególnych typów wydatków i
Zrewidowane
zakładane wyniki/rezultaty
•Bez zmian
•W 2009 r. wprowadzono nową ustawę
o finansach publicznych by zwiększyć
przejrzystość, efektywność i jakość
procesu budżetowego dzięki
średnioterminowym ramom fiskalnym i
wprowadzeniu budżetu zadaniowego,
• Lepsza priorytetyzacja
poszczególnych typów wydatków i
lepsza kontrola nad finansami
24
w ramach SPK)
Pożyczki:
• Pożyczki DPL 1 – DPL 3 (lata
finansowe 2002/2010)
•Przegląd Wydatków Publicznych w
obszarze zarządzania finansami
lepsza kontrola nad finansami
publicznymi w kontekście
ograniczeń fiskalnych związanych z
planami przyjęcia euro.
publicznymi w kontekście ograniczeń
fiskalnych związanych z planami
przyjęcia euro, zgodnie z oceną
polskich programów konwergencji,
dokonaną przez UE
udoskonalonym procedurom
bezpieczeństwa długu, wzmocnionej
kontroli i wewnętrznemu audytowi
budżetu, a także zwiększonej
przejrzystości budżetu poprzez
konsolidację niektórych jednostek
budżetowych i wydzielenie odrębnego
budżetu dla funduszy UE.
Ponadto, rząd poczynił postępy w
zakresie realizacji celów w obszarze
finansów publicznych poprzez:
•Nowelizację ustawy o finansach
publicznych, mającą na celu poprawę
zarządzania płynnością, wprowadzenie
reguły fiskalnej dotyczącej wydatków
uznaniowych, wprowadzenie
obowiązkowej oceny wpływu na budżet
nowych inicjatyw prawnych, a także
wprowadzenie automatycznej podwyżki
stawki podatku VAT jeśli wskaźnik
długu publicznego do PKB przekroczy
55%.
•Budżet państwa na rok 2011 będzie
obejmował środki konsolidacji
fiskalnej, w tym zamrożenie funduszu
płac dla rządu centralnego i podwyżkę
stawki VAT o jeden punkt procentowy.
•Zatwierdzenie przez parlament ustawy
25
publicznymi, płacami w sektorze
publicznym i sektorze społecznym
(ESW) (RF 2010)
•Analiza fiskalna dla krajów EU10
dotycząca średnioterminowego
budżetu zadaniowego (ESW)
•Przegląd Wydatków Publicznych
województwa mazowieckiego
(ESW) (RF 2010)
•Warsztaty na temat preferencji
podatkowych (pomoc techniczna)
•Analiza wydatków na cele socjalne
(pomoc techniczna)
•Pomoc Rządowi w zakresie celu,
jakim jest osiągnięcie deficytu
budżetowego w wysokości „zbliżonej
do” 3% PKB w roku 2012 poprzez
wzmocnienie ram odpowiedzialności
fiskalnej (wskaźnik: wprowadzenie
stałej reguły fiskalnej dla rządu
centralnego).
racjonalizującej zatrudnienie w
jednostkach budżetowych i niektórych
innych jednostkach sektora publicznego
w latach 2011 – 2013, w celu
zmniejszenia zatrudnienia o 10% w
porównaniu z drugim kwartałem 2010
r.
•W 2010 r. deficyt budżetowy wzrósł
do 7,9% PKB, jednak planuje się
obniżenie deficytu do około 5,6% PKB
w roku 2011 i 2,9% PKB w roku 2012.
SPK Filar 3: Rozwój i konkurencyjność
1: Rozwój infrastruktury transportowej
Cele Rządu:
• Zapewnienie infrastruktury transportowej i innej infrastruktury niezbędnej dla nowoczesnej gospodarki
• Stworzenie środowiska regulacyjnego i instytucjonalnego sprzyjającego przedsiębiorczości, innowacjom i inwestycjom w sektorze transportu
• Poprawa zrównoważenia finansowego sektora transportu
• Poprawa stanu infrastruktury technicznej
Cele SPK: Zapewnienie wsparcia w obszarze rozwoju i modernizacji infrastruktury w celu zwiększenia dynamiki inwestycji prywatnych i wzrostu
produktywności.
Zrewidowane
26
w ramach SPK)
•Wkład w opracowanie strategii
rozwoju sektora transportu (w tym
programu związanego ze zmianami
klimatu).
• Wkład w opracowanie strategii
rozwoju sektora transportu (w tym
programu związanego ze zmianami
klimatu, a także finansowania w
średnim i długim terminie).
•Strategia dla sektora transportu jest
przygotowywana przez Ministerstwo
Infrastruktury w ramach Strategii
Rozwoju Kraju.
•Realizacja Krajowego Programu
Budowy Autostrad i Dróg
Ekspresowych posuwa się naprzód;
wynikiem tych postępów jest ponad
750 km oddanych do użytku autostrad,
a dalsze 500 km jest w budowie
Odsetek dróg krajowych w dobrym
stanie technicznym wzrósł w latach
2008-2010 z 52 do 58%.
Liczba ofiar śmiertelnych w wypadkach
drogowych spadła z 5500 w 2008 r. do
3900 w 2010 r.
•Poprawa stanu infrastruktury
transportowej i bezpieczeństwa
dróg.
•Poprawa efektywności transportu i
zmniejszenie negatywnego wpływu
na środowisko.
•System planowania strategicznego
i operacyjnego, a także program
zarządzania dla potrzeb rozwoju i
utrzymania infrastruktury
drogowej; udoskonalenie ram
prawnych oraz poprawa zdolności
instytucjonalnych pod kątem
•Podniesienie odsetka dróg w dobrym
stanie technicznym z 49% ( 2005) do
60% oraz zapewnienie ich
odpowiedniego utrzymania (2013).
•Poprawa systemu planowania
strategicznego i operacyjnego na
szczeblu centralnym i samorządowym,
a także programy rozwoju i remontów
infrastruktury transportu lądowego.
• Udoskonalenie ram prawnych oraz
poprawa zdolności instytucjonalnych
27
•Specjalny program rządowy wsparcia
finansowego dla dróg kategorii niższej
niż krajowe realizowany jest od 2009 r.
(1 mld PLN rocznie). Postępy w
zakresie opracowania strategii
zrównoważonego transportu miejskiego
w szeregu dużych miast (w tym w
Pożyczki:
• Dwie pożyczki na remonty dróg
zostały zakończone w 2009 r., a
trzecia jest w trakcie realizacji
(zamknięcie pożyczki przewidziane
jest na rok finansowy 2012).
• Dokument Policy Note dla
transportu lądowego (ESW). (RF
2011)
• Strategiczne planowanie transportu
w województwie mazowieckim
(ESW/pomoc techniczna; na
• Dokumenty Policy Note dla m.st.
Warszawy dotyczące
zrównoważonego systemu
transportowego (ESW) (RF 2010)
przygotowania, realizacji i
monitoringu projektów z zakresu
infrastruktury transportowej.
pod kątem przygotowania, realizacji i
monitoringu projektów z zakresu
infrastruktury transportowej.
•Wkład w rozwój polskiego
systemu kolei pasażerskich
wysokiej prędkości; w tym pomoc
odnośnie aspektów technicznych,
środowiskowych,
ekonomicznych/finansowych, oraz
potencjalnego zaangażowania
partnerów z sektora prywatnego.
Warszawie i Poznaniu).
•Reforma sektora kolejowego, mająca
na celu poprawę konkurencyjności i
równowagi finansowej tego sektora,
jest opóźniona. Studium wykonalności,
z analizą potencjału w zakresie kolei
wysokich prędkości w Polsce, jest w
toku realizacji (finansowane przez UE).
•Zwiększony udział partnerów z
sektora prywatnego w utrzymaniu i
rozwoju infrastruktury oraz
realizacji usług w sektorze
publicznym.
•Udoskonalone ramy prawne dla
zaangażowania sektora prywatnego w
inwestycje infrastrukturalne zostały
przyjęte w 2009 r. (ustawa o koncesjach
na roboty budowlane i usługi; ustawa o
partnerstwie publiczno-prywatnym).
28
2: Rozwój sektora prywatnego
Cele Rządu:
•
Stworzenie środowiska regulacyjnego i instytucjonalnego sprzyjającego rozwojowi przedsiębiorczości, innowacji i inwestycji.
Cele SPK: pomoc w poprawie regulacji działalności gospodarczej w Polsce i udostępnienie Rządowi informacji o najlepszych globalnych praktykach w tej
dziedzinie.
Zrewidowane
•Przyjęcie ustawy o świadczeniu usług,
rozszerzającej możliwości konkurencji
międzynarodowej, zgodnie z globalną
dobrą praktyką (dyrektywa usługowa
UE).
•Nowe przepisy w zakresie
działalności gospodarczej
opracowane zgodnie z najlepszymi
globalnymi praktykami.
•Koszt rejestracji i rozpoczęcia
działalności przez średnie i małe
przedsiębiorstwa, a także uzyskania
licencji, obniżony do roku 2010 o
20%, do wartości niższej niż 10.000
PLN.
• Wprowadzono reformy regulacyjne
ułatwiające rozpoczęcie i prowadzenie
działalności gospodarczej,
uzyskiwanie licencji, a także
łagodzące inne wymagania w relacji
biznes/administracja (podatki,
zamknięcie działalności, sprzedaż), co
poskutkowało redukcją czasu, kosztów
i ilości niezbędnych etapów działania.
Wskaźniki: koszty uzyskania licencji
na prowadzenie działalności
29
• Rząd przyjął projekt ustawy o
ograniczaniu barier administracyjnych
dla obywateli i przedsiębiorców, który
redukuje obciążenia biurokratyczne
zawarte w niemal 90 różnych aktach
prawnych, zmniejsza liczbę
wymaganych licencji i zezwoleń,
obniża opłaty administracyjne oraz
w ramach SPK)
Pożyczki:
•Pożyczki DPL 1 – DPL 3
• Poprawa otoczenia gospodarczego
w zakresie pięciu obszarów Doing
Business, w których Polska miała
największe zaległości: założenie
firmy, rejestracja majątku, podatki,
egzekwowanie postanowień
umownych, oraz ochrona
inwestorów (pomoc techniczna na
• Pomoc techniczna w zakresie
innowacji (lata finansowe 20112012)
zmniejszone o co najmniej 20% w
porównaniu z poziomem obecnym
(obecnie 122% dochodu per capita),
oraz skrócenie czasu potrzebnego na
zarejestrowanie majątku i zakończenie
działalności o około 20%, do około
120 dni i mniej niż 2,5
rokuodpowiednio, do 2012 r.
• Dalsze środki badawczo-rozwojowe
przeznaczone na programy
promowania innowacji w
przedsiębiorstwach w celu
podniesienia efektywności tych
programów, mierzonej wzrostem
wskaźnika publicznych B&R do PKB
z 0,68%; B&R dla biznesu /PKB:
0,19%7 (2009); ukierunkowanie
programów na komercjalizację
produktów w szeregu sektorów
(wskaźnik: liczba patentów
zgłoszonych w Urzędzie Patentowym
USA zwiększony z obecnego poziomu
8,91 na milion mieszkańców (2009), a
także wzmocnienie powiązań
pomiędzy jednostkami badawczorozwojowymi a środowiskiem biznesu.
7
Wg danych Eurostatu
30
eliminuje potrzebę formalnych
zaświadczeń w kontaktach z
administracją publiczną, zastępując je
oświadczeniami. Koszty założenia
małego przedsiębiorstwa obniżone do
około 8.000 PLN (w tym opłacony
kapitał zakładowy).
SPK Filar 4: Regionalne i globalne dobra publiczne
1: Energetyka i zmiany klimatu
Cele Rządu:
•
•
•
•
•
Uzyskanie zgodności z długoterminowymi strategiami międzynarodowymi i strategiami UE w zakresie łagodzenia zmian klimatu przy zachowaniu
bezpieczeństwa energetycznego gospodarstw domowych i przedsiębiorstw (Zapewnienie wystarczających dostaw energii przy równoczesnym
wypełnieniu celów w zakresie ochrony środowiska, w tym ochrony klimatu; oraz uzyskanie zgodności z długoterminowymi strategiami
międzynarodowymi w obszarze zmian klimatu oraz celami pakietu energetyczno-klimatycznego UE 3x20)
Poszukiwanie, opracowywanie i wdrażanie rozwiązań przyjaznych dla środowiska (np. niskoemisyjna, energooszczędna produkcja z oszczędną
gospodarką materiałową (Krajowy Program Reform na lata 2008-2011 – Innowacyjna Gospodarka, Priorytet 6)
Stosowanie innowacji w celu ochrony środowiska (Krajowy Program Reform na lata 2008-2011 – Innowacyjna Gospodarka, Priorytet 6)
Poprawa jakości infrastruktury technicznej, w tym ochrona przed katastrofami naturalnymi, w szczególności powodziami i ich skutkami, obejmujące
działania o charakterze organizacyjnym i prawnym (Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 - Priorytet 2e)
Zmniejszenie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15 do roku 2030
Cel SPK: pomoc Rządowi w obszarze łagodzenia zmian klimatu i dostosowania gospodarki polskiej do wynikających z tego wyzwań.
Zrewidowane
•Zintegrowana strategia dotycząca
zmian klimatu, mająca na celu
minimalizację kosztów i
8
•Poprawa efektywności energetycznej,
(9% oszczędności zużycia energii
końcowej w latach 2008-2016)8.
•Przyjęcie przez parlament ustawy o
efektywności energetycznej.(działanie
wyprzedzające pożyczkę DPL dot.
Rząd zobowiązuje się tylko do celu na rok 2016, co wykracza poza okres obowiązywania SPK.
31
w ramach SPK)
Pożyczki:
•Projekt efektywności energetycznej
GEF (zrestrukturyzowany).
maksymalizację potencjalnych
korzyści, uwzględniająca różne
warianty przebiegu procesu
zmniejszania emisji dwutlenku
węgla.
Postęp w roku 2013 będzie mierzony
liczbą wydanych zbywalnych białych
certyfikatów i związanych z nimi
zobowiązań w zakresie efektywności
energetycznej
•Zwiększone inwestycje publiczne i
prywatne w efektywność
energetyczną budynków.
•Polska jest uczestnikiem
międzynarodowego systemu handlu
emisjami w ramach protokołu z
Kioto; wdrożenie programów
ekologicznychwspierane przez
przychody ze sprzedaży
przyznanych jednostek emisji
(AAU).
• Pomoc Rządowi w zakresie realizacji
celu, jakim jest produkcja 11% energii
końcowej ze źródeł odnawialnych do
roku 2013, w porównaniu z 8% w
roku 2009.
efektywności energetycznej)
• Rząd przedstawił Komisji
Europejskiej Krajowy Plan Działania
dot. Energii Odnawialnej, przyjęty
decyzją Rady Ministrów z dnia 7
grudnia 2010, określając tym samym
swoje zobowiązania do generowania co
najmniej 15,5% energii ze źródeł
odnawialnych do roku 2020. W latach
2004-2009 rząd zwiększył
wykorzystanie energii wiatrowej i
energii z biomasy siedmiokrotnie.
• Rząd zapewnił bodźce dla
podwyższenia udziału kogeneracji
wydając rozporządzenie w sprawie
szczegółowych zasad kształtowania i
kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu
zaopatrzenia w ciepło z dnia 17
września 2010 r. (działanie
efektywności energetycznej).
• Zwiększone wykorzystanie
kogeneracji w celu zmniejszenia
łącznego zużycia energii. Wskaźnik:
do roku 2013, 17% łącznych dostaw
energii ma pochodzić z kogeneracji,
w porównaniu z 16% w 2009 r.
• Instalacja 200.000 inteligentnych
liczników.
• Rząd przyjął projekt rozporządzenia
regulujący wszystkie kluczowe obszary
wprowadzenia inteligentnych liczników
i rozpoczął ich wdrożenie za
pośrednictwem SOE Energa (działanie
32
•Trzy ekologiczne projekty PCF w w
Stargardzie, Wałbrzychu i Pucku.
•DPL na poprawę efektywności
energetycznej/odnawialne źródła
energii (RF 2011)
•Projekt Ochrony
Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry
•Przejście na gospodarkę
niskoemisyjną (ESW). (RF 2011)
efektywności energetycznej)
•Systemy ubezpieczeń od
powodzi/katastrof naturalnych,
utrzymania gotowości i łagodzenia
skutków katastrof; planowanie
przestrzenne na terenach
zalewowych. Do roku 2013
zapewnienie ochrony ludzi i mienia
w dorzeczu Odry przed
powodziami na miarę powodzi z
1997 r.
•Zbyt wcześnie na ocenę
•Bez zmian
2: Stabilność i rozwój sektora finansowego
Cele Rządu:
• Ochrona stabilności sektora finansowego poprzez, miedzy innymi, wzmocnione regulacje krajowe i ogólnoeuropejskie, poprawa dostępu do
finansowania, zmniejszenie wykluczenia finansowego, promocja rozwoju rynków kapitałowych
Cel SPK: Wspieranie Rządu w zakresie ochrony stabilności i promowania rozwoju sektora finansowego
Zrewidowane
• Wdrożenie inicjatyw regulacyjnych
UE i G20, skutkujących
podniesieniem kapitału własnego
banków i rezerw na pokrycie
kontrcyklicznych strat; poprawa
nadzoru w porównaniu z ROSC za
33
• KNF przyjęła nową rekomendację w
zakresie zaostrzenia kryteriów
udzielania kredytów konsumpcyjnych w
walucie lokalnej i walutach obcych
• Poziom gwarancji dla depozytów
został podniesiony z 50.000 EUR do
w ramach SPK)
Prace analityczno-doradcze / TA:
• Nadzór nad spółdzielczymi kasami
oszczędnościowo-kredytowymi
(ESW/pomoc techniczna). (RF
2011)
• ROSC (BCP/IAIS) (RF 2011)
RF 2011, przy wartościach bazowych:
wskaźnik kapitał/aktywa: 13,8%;
Kredyty niepracujące: 8,8%; Rezerwy
na straty/ kredyty niepracujące:
54,6% (31 grudnia 2010 r.)
• Zwiększenie integracji rynku
kapitałowego z ogólnoeuropejskimi
rynkami papierów wartościowych;
poprawa zarządzania ryzykiem w
prywatnych funduszach emerytalnych
100.000 EUR, zgodnie z legislacją UE.
• Parlament przyjął nowa ustawę,
obecnie rozpatrywaną przez Sąd
Najwyższy, poddającą spółdzielcze kasy
oszczędnościowo-kredytowe (SKOK)
pod nadzór KNF, co zmniejsza ryzyko
systemowe.
• Lepszy potencjał nadzoru nad
spółdzielczymi kasami
oszczędnościowo-kredytowymi w
ramach regionalnych usług
bankowych, przy wartościach
bazowych: złe kredyty do łącznej
kwoty kredytów: 12,7%; wskaźnik
zysku netto do aktywów: -0,2% (31
marca 2010 r.)
Uwaga: Tekst wyróżniony italikami oznacza zmiany/uzupełnienia pierwotnego zakresu SPK.
34
• Pomoc techniczna w sektorze
finansowym (RF 2012)
Aneks 2: Raport o postępach w podziale na filary i obszary współpracy na lata 2011-2013 1,2/
Filar/ obszar współpracy
Wykorzystanie możliwości
europejskich dla Polski
Filar 1: Integracja
społeczna i przestrzenna
Strategie rozwoju regionalnego
Wzmacnianie instytucji samorządowych
i ich zdolności instytucjonalnych
Pożyczki
Prace analityczno-Linie kredytowe
doradcze
1/
dla miast (FIL)
-Finanse miejskie
(B)
ESW/pomoc
techniczna
(strategiczna)
- Transport regionalny
-Samorządowe
strategie rozwoju
regionalnego / PWP
(odpłatnie)
• Reformy sektorów
społecznych
• Rozwój regionalny
Reformy strategiczne pod kątem
programu Europa 2020 i konwergencji
Prace analityczno-doradcze
Pomoc techniczna przy opracowaniu Strategii
Rozwoju Kapitału Ludzkiego
Filar 2: Reforma sektora
publicznego
• Zarządzanie finansami
publicznymi
• Administracja/zarządzanie
sektorem publicznym
Filar 3: Rozwój i
konkurencyjność
• Rozwój infrastruktury
transportowej
• Rozwój sektora prywatnego
Polityka transportowa i reforma
instytucjonalna
Pożyczki
prace analitycznoEnergetyka/Transport
doradcze
RBL (C)
pomoc techniczna w
zakresie reformy
drogownictwa i kolei
35
Rola uzupełniająca w projektach
europejskich
Reformy sektora społecznego
Pożyczki
Prace analitycznoSeria DPL (zamknięta)
doradcze
Pomoc techniczna w
obszarze integracji
społecznej (odpłatna)
Reforma sektora publicznego: PFM / PAR
Pożyczki
prace analityczno-PPWOW (w toku)
doradcze
-pomoc techniczna w
-DPL na reformę
finansów
zakresie zarządzania
finansami
publicznych/administrac
ji (A)
publicznymi (w
toku)
-pomoc techniczna w
zakresie reformy
administracyjnej
(odpłatna)
Polityka transportowa i reforma
instytucjonalna
Pożyczki
Utrzymanie i remonty
dróg (w toku)
(odpłatna)
Filar 4: Regionalne i
globalne dobra publiczne
• Zmiany klimatu i
energetyka
• Stabilność sektora
finansowego
Regulacja sektora finansowego
PSD: Innowacje i umiejętności
prace analitycznodoradcze
pomoc techniczna w
zakresie innowacji (w
toku; odpłatna)
PSD: Środowisko gospodarcze i deregulacja
prace analitycznodoradcze
Pomoc techniczna w
zakresie Doing
Business (odpłatna)
Zrównoważony i efektywny energetycznie
wzrost w obliczu zmian klimatu
Pożyczki
prace analityczno-Projekt odrzański (w
doradcze
-Kontynuacja MEK na
toku)
-GEF – efektywność
temat gospodarki
niskoemisyjnej
energetyczna (w toku)
- DPL na efektywność
-Opracowania
dotyczące
energetyczną / OZE
-IFC
efektywności
energetycznej (w
toku)
-pomoc techniczna w
zakresie zarządzania
przeciwpowodzioweg
o (odpłatna)
- program pomocy
technicznej w
zakresie
sprawozdawczości
finansowej 20102015 (w toku)
1/ Do potwierdzenia po wyborach powszechnych w październiku 2011 r.
2/ Nie uwzględnia szerszych prac regionalnych, które zwykle obejmują Polskę. A: Bardzo prawdopodobny; B: prawdopodobny; C; możliwy
36
Aneks 2b: Raport o postępach: Wstępny program na lata 2011-13 1/ 2/
POŻYCZKI
USD
RF
Prace analityczno-doradcze
RF
Obszar 1: Wykorzystanie możliwości europejskich dla
Polski
Linia kredytowa dla miast
(FIL)1(B)
Linia kredytowa dla miast
(FIL)2 (B)
500
250
RF 2012
RF
2013/14
ESW/pomoc techniczna w zakresie
finansów miast
RF 2012
ESW – transport regionalny
RDS/PWP dla samorządów
(odpłatne)
RF 2012
RF
2012/13
Obszar 2: Reformy strategiczne pod kątem programu
Europa 2020 i konwergencji
DPL na efektywność
energetyczną i odnawialne
źródła energii
Energetyka/transport RBL
(C)
1000
500
RF 2011
RF
2012/2013
Pomoc techniczna na innowacje (w
toku; odpłatna)
Pomoc techniczna w zakresie
Strategii Rozwoju Kapitału
Ludzkiego
Opracowania z zakresu efektywności
energetycznej (w toku)
Pomoc techniczna Doing Business
(odpłatna)
kontynuacji MEK dotyczącego
gospodarki niskoemisyjnej
Pomoc techniczna odnośnie reformy
drogownictwa/kolei (odpłatna)
Program pomocy technicznej w
zakresie sprawozdawczości
finansowej 2010-2015 (w toku)
RF 2011
RF
2012
RF 2011
RF 2012
RF 2012
RF 2012
RF 2016
Obszar 3: Rola uzupełniająca w projektach
europejskich
DPL 1 na reformę finansów
publicznych/administracji
(A)
500
RF 2012
finansów publicznych (w toku)
RF
2011/12
DPL 2 na reformę finansów
250
RF 2013
Pomoc techniczna na reformę
RF 2012
37
publicznych/administracji
(A)
administracji (odpłatna)
Pomoc techniczna na działania z
zakresu integracji społecznej
(odpłatna)
Memo: łączna kwota pożyczek (w mln USD)
RF 2009
2500
RF 2010
RF 2011
1250
1000
RF 2012
1250
RF 2013
750
1/ Do potwierdzenia po wyborach powszechnych w październiku 2011 r.
2/ Nie uwzględnia szerszych prac regionalnych, które zwykle obejmują Polskę.
A: Bardzo prawdopodobne; B: prawdopodobne; C; możliwe
38
RF
2012
Aneks 3: Plan działań w zakresie współpracy z samorządami (SCAP)
na lata 2010-2012 r.
Tło
1. W ciągu ostatnich kilku lat Bank Światowy rozwijał współpracę z samorządami w Polsce.
Wynika to z szeregu czynników: (i) samorządy są odpowiedzialne za realizację ważnych usług
społecznych i istotne funkcje infrastruktury, odpowiadają też za znaczną część wydatków
publicznych; (ii) wiele regionów pozostaje znacząco w tyle za średnią krajową w zakresie
rozwoju gospodarczego, w związku z czym regiony te są odbiorcami znacznych kwot pomocy
finansowej UE; (iii) regiony opracowują własne plany rozwoju, podobnie wiele miast również
planuje swój rozwój w perspektywie długoterminowej; oraz (iv) zdolności instytucjonalne i
techniczne samorządów również są często słabiej rozwinięte niż zdolności administracji rządowej
w tym zakresie.
2. Początkowe działania mające na celu zaangażowanie partnerów samorządowych
obejmowały Warszawę i województwo mazowieckie, ponieważ samorządy te należały do
najlepiej rozwiniętych i najbardziej zaawansowanych w Polsce; często organizowane są w nich
projekty pilotażowe, które służą jako przykład dla innych samorządów. Niedawno współpraca
została rozszerzona na województwo lubelskie, jeden z najsłabiej rozwiniętych regionów w
Polsce Wschodniej.
3. W przyszłości współpraca Banku z samorządami w Polsce będzie regulowana przez ‘Plan
działań w zakresie współpracy z samorządami w Polsce na lata 2010-2012’. Dokument ten
przedstawia strategię nawiązywania współpracy z samorządami w Polsce i będzie stanowił
podstawę działań Banku w tym zakresie w ciągu najbliższych dwóch-trzech lat.
Cele
4. Głównym celem ‘Planu działań w zakresie współpracy z samorządami w Polsce’ (SCAP)
jest wspieranie zrównoważonego rozwoju społeczno-ekonomicznego jednostek
samorządowych w Polsce poprzez innowacyjną współpracę opartą na wiedzy, również
finansową, z władzami wojewódzkimi i władzami miast. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez
udostępnienie wyjątkowej wiedzy klasy światowej, przekazywanej na zasadach non-profit, która
może być łączona z elastycznym, dynamicznym, indywidualnie dostosowanym wsparciem
finansowym. Cel ten jest w pełni zgodny z priorytetami opracowanej przez rząd Strategii
Rozwoju Kraju 2007-2015.
Proponowane działania
5. Z uwagi na swój mandat, Bank Światowy stara się kierować swoją ofertę do regionów i
miast o stosunkowo niskich dochodach. Inne istotne czynniki brane pod uwagę to ewentualna
39
wcześniejsza współpraca z Bankiem, a także dobre kontakty instytucjonalne, dostępność
finansowania i stabilność polityczna. W tym kontekście, Bank Światowy postrzega następujące
miasta i regiony jako priorytetowe: Lublin i województwo lubelskie, Rzeszów i województwo
podkarpackie, Białystok i województwo podlaskie, Wrocław i województwo dolnośląskie,
województwo warmińsko-mazurskie oraz Katowice i województwo śląskie.
6. Bank Światowy wyłonił następujące priorytetowe obszary współpracy, w oparciu o ocenę
potrzeb i popytu, wyjątkowość świadczonych usług i ich wartość dodaną, a także możliwość
realizacji; lista nie jest wyczerpująca i w miarę upływu czasu może ulegać zmianom:
•
•
•
•
Infrastruktura: transport publiczny, w tym metropolitalny, regionalne/miejskie strategie
rozwoju transportu; zarządzanie drogami (w tym innowacyjne PPP);
Rozwój regionalny: strategie rozwoju regionalnego, planowanie przestrzenne i
planowanie rozwoju miast, zarządzanie miejskimi gruntami i nieruchomościami,
rekultywacja terenów poprzemysłowych, a także monitoring i ocena funduszy UE;
Finanse publiczne: Przeglądy Wydatków Publicznych na poziomie samorządowym,
budżet zadaniowy, zarządzanie finansowe i zarządzanie długiem w miastach; oraz
Sektor społeczny: sektory zdrowia, edukacji, rynku pracy (w tym innowacyjne PPP);
Źródła finansowania i warunki współpracy
7. Plan działań
zakłada przede wszystkim zapewnianie pomocy rozwojowej
województwom/miastom, głównie poprzez usługi analityczno-doradcze, realizowane
najprawdopodobniej na zasadach odpłatności lub współdzielenia kosztów. Jednocześnie nie
wyklucza się możliwości udzielenia pomocy finansowej.
8. Oprócz zwykłych środków budżetowych Banku, koszt prac analityczno-doradczych może
być pokryty z następujących źródeł finansowania: (i) Polskie fundusze publiczne; (ii)
fundusze UE; możliwe jest również finansowanie z (iii) grantów wynikających z umów
dwustronnych; oraz (iv) pożyczek z międzynarodowych instytucji finansowych.
9. Niemniej jednak, bez względu na źródło finansowania, Bank ze względu na swoją
unikatową formę prawną nie może uczestniczyć w przetargach konkurencyjnych na
oferowane przez siebie usługi. Co prawda polskie prawo zamówień publicznych nie zwalnia
jednoznacznie Banku Światowego z konieczności uczestnictwa w przetargach na usługi doradcze
(jak ma to miejsce w przypadku pożyczek), jednak jego zapisy i opublikowane interpretacje
pozwalają na to; zarówno ze względu na zakładaną wyjątkowość świadczonych usług, jak też na
specyficzne procedury Banku Światowego, nie pozwalające mu uczestniczyć w przetargach.
Obok ustawy „Prawo zamówień publicznych’, ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
przewiduje specjalną procedurę wyboru partnerów do wspólnej realizacji szeregu projektów
współfinansowanych przez UE; jest to tzw. „umowa partnerska (projekt)”. W przypadku
zawarcia takiej umowy, zasady ustawy o zamówieniach publicznych nie mają zastosowania, czyli
przetarg nie jest konieczny.
40
Bieżące doświadczenia i główne wnioski
10. Usługi analityczno-doradcze. Niedawne przykłady współpracy zakończonej lub będącej
w toku to, mi,ędzy innymi, umowy o świadczenie usług na zasadach odpłatności z dwoma
regionami Polski: (i) województwem mazowieckim w następującym zakresie: (a) poprawa
planowania strategicznego rozwoju, remontów i utrzymania sieci dróg wojewódzkich (odpłatne)
oraz (b) Przegląd Wydatków Publicznych, finansowany z grantu Banku Światowego; a także z
(ii) województwem lubelskim – bieżąca współpraca w zakresie analizy możliwości obecnego i
przyszłego rozwoju regionu, a także recenzji i doradztwa odnośnie Strategii Rozwoju
Regionalnego, realizowana na zasadzie współdzielenia kosztów, z udziałem finansowania UE.
11. Pomimo pewnych postępów w tym obszarze, jedną z głównych przeszkód na drodze
rozwoju działalności z zakresu usług odpłatnych w Polsce stanowi polskie prawo zamówień
publicznych, które ogranicza możliwość udzielania Bankowi Światowemu zamówienia z
wolnej ręki. W świetle braku podejścia systemowego, zamówienia rozpatrywane są jako
indywidualne przypadki, przy czym jak na razie skuteczna okazała się tylko metoda wspólnego
finansowania projektu przez Bank i klienta, tak, by usługi doradcze Banku mogły być wyłączone
spod ustawy o zamówieniach publicznych. Inną możliwością jest udzielenie zamówienia z wolnej
ręki, jednak wtedy konieczne jest bardzo dobrze umotywowane uzasadnienie wyjątkowości usług
świadczonych przez Bank.
12. Pożyczki dla samorządów. Najbardziej obiecującym rozwiązaniem w zakresie udzielania
pożyczek samorządom wydaje się obecnie linia kredytowa administrowana przez BGK (Bank
Gospodarstwa Krajowego). Niemniej jednak, wymóg gwarancji Skarbu Państwa, jak również
uwarunkowania związane z takim instrumentem i ustalenie poparcia polskiego rządu dla
pożyczek na rzecz samorządów, nadal stanowią pewien problem. Mimo, że pożyczka
inwestycyjna na inwestycje w infrastrukturę w Warszawie została wstrzymana, jako że
spowodowała uruchomienie klauzul pari passu zawartych w umowach z innymi
międzynarodowymi instytucjami finansowymi (podobnie może być również w przypadku innych
polskich miast), można przetestować możliwości udzielania wsparcia bezpośrednio konkretnym
samorządom, najprawdopodobniej również za pośrednictwem BGK.
Kluczowe czynniki decydujące o sukcesie
13. Pomyślna operacjonalizacja i realizacja ‘Planu współpracy z samorządami’ zależy od
tego, czy Bank będzie mógł powiązać rzeczywiste priorytety i potrzeby partnerów
samorządowych z własnym silnym zaangażowaniem. Kluczowe wewnętrzne czynniki sukcesu
wzmacniające zaangażowanie Banku to, między innymi:
- Dostępność wysoko wykwalifikowanych specjalistów technicznych niezbędnych dla
wyłonienia projektów, ich realizacji i zapewnienia jakości; w sytuacji idealnej osoby
takie posiadałyby wiedzę i doświadczenie zarówno w skali globalnej, jak i lokalnej;
- Skuteczne zarządzanie projektem i relacjami z klientem, najlepiej prowadzone przez
koordynatorów projektów pracujących w lokalnych biurach Banku.
41
14. Niemniej jednak, skuteczna realizacja ‘Planu działań’ będzie w znacznym stopniu
uzależniona również od czynników leżących po stronie klienta. Poniższe uwarunkowania
zewnętrzne mają kluczowe znaczenie dla pomyślnego wdrożenia ‘Planu działań’:
- Zdolność partnerów do zdefiniowania programów rozwojowych, identyfikacji potrzeb i
obszarów, w których potrzebna byłaby pomoc Banku;
- Nawiązanie bliskiej współpracy i otwartość klienta, ułatwiająca Bankowi realizację usług
doradczych;
- Zachowanie ciągłości w aspekcie partnerów wyznaczonych do współpracy .
42
Aneks 4: Podsumowanie ostatnio realizowanych kluczowych
strategicznych prac analitycznych
Aneks 4a: ‘Tranformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej w Polsce’
Raport ten, będący elementem studiów Banku dotyczących rozwoju gospodarek
niskowęglowych, ma na celu ocenę możliwości Polski w zakresie ścieżki rozwoju
niskoemisyjnego, bez szkody dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Główne wnioski
zawarte w raporcie wskazują, że:
•
Do roku 2030 Polska może obniżyć emisje gazów cieplarnianych o niemal jedną trzecią
stosując istniejące technologie, przy średnim koszcie 10 do 15 euro za zredukowaną tonę
ekwiwalentu dwutlenku węgla.
•
Koszty ponoszone przez gospodarkę osiągną szczytowe wartości w roku 2020; jednak w
perspektywie roku 2030 przejście na gospodarkę niskoemisyjną będzie przyczyniać się do
wzrostu gospodarczego. Ogólnie rzecz biorąc, taka redukcja emisji spowoduje obniżenie PKB do
roku 2030 średnio o jeden procent w porównaniu do przewidywanej wartości PKB w scenariuszu
braku działań.
•
Koszty gospodarcze redukcji emisji wymaganej w ramach celów UE na rok 2020,
wyrażone w postaci wolumenu produkcji i zatrudnienia, są w Polsce wyższe niż średnio w
krajach UE; ograniczenia możliwości handlu emisjami pomiędzy sektorami pogłębiają ten
problem.
•
Obecnie źródłem niemal połowy emisji w Polsce jest sektor energetyczny ; jednak to
sektor transportu – zważywszy na jego dynamiczny rozwój i potrzebę zmian w zachowaniu, a nie
tylko zastosowania nowych technologii – może się okazać trudniejszym wyzwaniem w zakresie
polityki.
Ścieżka rozwoju niskoemisyjnego wydaje się dla Polski szczególnie trudna. Polska
gospodarka znajduje się obecnie wśród najmniej efektywnych pod względem emisji gospodarek
w UE, a wyjątkowy w skali europejskiej i światowej jest fakt, że ponad 90% elektryczności w
Polsce jest wytwarzane w oparciu o bogate krajowe zasoby węgla. Z drugiej strony, jako członek
UE, Polska musi realizować polityki energetyczne i klimatyczne UE. W ciągu najbliższych kilku
dziesięcioleci Polska stanie przed wyzwaniem osiągnięcia poziomu dochodów UE przy
równoczesnej redukcji uzależnienia energetyki od bogatych krajowych zasobów węgla.
Głównymi filarami strategii niskoemisyjnej w Polsce będzie przejście na niskoemisyjne
źródła energii, poprawa efektywności energetycznej po stronie użytkownika końcowego, a
także polityka transportowa. Sektor elektroenergetyki, obecnie główne źródło emisji,
zdecydowanie wymaga zastosowania odpowiednich rozwiązań, jednak wysokie koszty inwestycji
w tym sektorze stanowią wyzwanie w aspekcie finansowania, natomiast długie okresy realizacji
inwestycji oznaczają, że struktura sektora będzie się zmieniać bardzo powoli. Środki poprawy
43
efektywności energetycznej, charakteryzujące się niższymi kosztami inwestycyjnymi i szybciej
dostrzegalnymi wynikami, wydają się być obiecującym sposobem redukcji emisji przy
stosunkowo niskich kosztach, pozwalającym oddzielić emisje od rozwoju gospodarczego, co jest
istotą gospodarki niskoemisyjnej. Największym wyzwaniem w aspekcie dostosowania emisji do
celów UE może się jednak okazać sektor transportu, jako że wszystkie rozwiązania o charakterze
technologicznym zostały już wprowadzone. Pozostają zatem już tylko rozwiązania o charakterze
behawioralnym – jak np. przekonanie mieszkańców, by przesiadali się z samochodów do środków
komunikacji miejskiej lub transportu niezmotoryzowanego – które są o wiele trudniejsze do
realizacji.
Przejście Polski na gospodarkę niskoemisyjną w perspektywie do roku 2030 wydaje się być
możliwe z punktu widzenia kosztów. Niemniej jednak wprowadzenie całego pakietu środków
redukcji emisji, wykonalnych z technicznego punktu widzenia i rozsądnych pod względem
ekonomicznym, wymaga szybkiego podjęcia przez rząd skoordynowanych działań. Przy
ambitnym podejściu, Polska może podjąć wysiłek redukcji emisji gazów cieplarnianych o około
jedną trzecią do roku 2030 (w porównaniu z rokiem 1990), przy możliwych do poniesienia
kosztach po stronie dochodów oraz zatrudnienia. Podobnie, realizacja celów UE na rok 2020
wydaje się zasadniczo możliwa, a jej koszty rozsądne, choć może się okazać większym
wyzwaniem dla sektorów mniej energochłonnych, jak np. transport, niż dla sektorów objętych
europejskim systemem handlu emisjami.
Omawiany raport już odniósł skutek. Jednym z konkretnych wyników zawartych w raporcie
analiz jest wsparcie Banku Światowego w postaci pożyczki na politykę rozwojową (DPL)
przeznaczonej na reformy mające na celu poprawę efektywności energetycznej w Polsce.
Ponadto, przedstawiciele Banku Światowego zostali zaproszeni do uczestnictwa w pracach
Okrągłego Stołu Energetycznego, serii rozmów na wysokim szczeblu dotyczących polityki Polski
w zakresie redukcji emisji. Wnioski z raportu zostały również wykorzystane przez rząd podczas
prac nad średnioterminowymi i długoterminowymi strategiami gospodarczymi. Ponadto, jeden z
modeli opracowanych w ramach raportuzostał przekazany rządowi dla potrzeb dodatkowej analizy
polityki UE, a inny model został zastosowany do szczegółowej analizy zagadnień związanych z
efektywnością energetyczną.
44
Aneks 4b: Dokument Transport Policy Note – ‘W kierunku zrównoważonego sektora
transportu lądowego’
Szybki rozwój gospodarczy Polski od jej wstąpienia do Unii Europejskiej przełożył się na
dynamiczny wzrost ruchu pasażerskiego i kolejowego, przewyższający nawet wzrost PKB.
Większość tego przyrostu pracy przewozowej została obsłużona przez transport drogowy,
chociaż Polska dysponuje jedną z największych sieci kolejowych w UE. Pomimo wielu
pozytywnych zmian potencjalni inwestorzy nadal postrzegają Polskę jako kraj o słabej
infrastrukturze transportowej. W ciągu ostatnich lat Polska poczyniła znaczne postępy w zakresie
rozwoju lądowej infrastruktury transportowej. Umiejętnie wykorzystano możliwości, jakie
otworzyło przed Polską członkostwo w UE oraz związane z nim znaczne kwoty wsparcia
finansowego przeznaczone na rozwój infrastruktury transportowej. Na przykład, łączne wydatki
na drogownictwo w Polsce uległy podwojeniu w okresie 2004-2007 i ponownie niemal się
podwoiły w okresie 2007-2010. Wyniki tak znacznych inwestycji widoczne są przede wszystkim
w sektorze drogowym; odsetek dróg w dobrym stanie wzrósł z 49% w roku 2005 do niemal 60%
w roku 2009, a wykorzystanie środków UE w obecnym okres programowania 2007-2014 jest w
bardzo zaawansowanym stadium. Obecna orientacja polityki transportowej skoncentrowana
przede wszystkim na drogach jest częściowo zrozumiała, ponieważ w kraju nadal brakuje dobrej
bazowej sieci autostrad, natomiast szybki wzrost liczby samochodów prywatnych oraz ruchu
drogowego poskutkowały znacznym popytem na wysokiej jakości infrastrukturę obsługującą
przede wszystkim ruch drogowy.
Pomimo postępów w zakresie regulacji prawnych i ich egzekwowania, a także kampanii
edukacyjnych, Polskie wskaźniki w zakresie wypadków drogowych wciąż należą do najgorszych
w UE. . Koszty gospodarcze i społeczne będące konsekwencją wypadków drogowych szacowane
są na 1,5% PKB, czyli około 10 mld USD rocznie. Dzięki temu, że inicjatywy mające na celu
poprawę bezpieczeństwa na drogach postrzegano raczej w kategorii inwestycji niż kosztów dla
budżetu, w latach 2009-2010 udało się zmniejszyć liczbę ofiar śmiertelnych wypadków
drogowych w Polsce o ponad 25%, czyli do 3.900 na koniec roku 2010. Aby utrzymać taki
pozytywny trend, konieczne byłyby dalsze skoordynowane wysiłki i stabilne finansowanie w
perspektywie średnioterminowej. Wreszcie, wkład sektora transportu w emisję CO2 sięgnął już
12%, przy czym transport drogowy odpowiada za 92% emisji całego sektora.
Jeśli chodzi o brak równowagi w sektorze transportu lądowego, wymagający działań w krótkim
lub średnim horyzoncie czasowym, kluczowe aspekty wiążą się ze stosunkowo niskim poziomem
finansowania kolei przez państwo, co skutkuje znacznie wyższym udziałem użytkowników w
finansowaniu infrastruktury kolejowej, niż ma to miejsce w przypadku użytkowników
drogowych. Inny problem to relatywne niedofinansowanie rewitalizacji i utrzymania bieżącego
infrastruktury transportu lądowego w porównaniu z inwestycjami w modernizację czy budowę
nowej infrastruktury. Pewne obawy rodzi także kwestia stabilności finansowania dla sektora
drogowego, które w znacznym stopniu uzależnione jest od funduszy strukturalnych UE i środków
pożyczkowych.
Jeśli chodzi o rozdźwięk pomiędzy inwestycjami w nową infrastrukturę z jednej strony, a
rewitalizacją i utrzymaniem istniejącej infrastruktury z drugiej, to choć popieramy ciągły rozwój i
45
modernizację infrastruktury transportowej Polski, realizowane przy zastosowaniu funduszy
europejskich, uważamy jednocześnie, że wiele można by zyskać na przyjęciu podejścia do
infrastruktury transportowej opartego na cyklu eksploatacyjnym, oraz zapewniając wystarczające
finansowanie średnioterminowe, które pozwoli na zmniejszenie zaległości remontowych
istniejącej infrastruktury i umożliwi prawidłową konserwację bieżącą i okresową nowo
budowanej infrastruktury.
Wydaje się, że bieżąca polityka rządu koncentruje się przede wszystkim na szybkiej poprawie
stanu dróg, co jest zrozumiałe, jednak aby zapewnić zrównoważony rozwój sektora w średnim i
długim terminie konieczne są bezzwłoczne zmiany w obszarze polityki transportowej tak, by
lepiej dopasować ją do rekomendacji UE w zakresie poprawy równowagi i efektywności
energetycznej sektora, a także by sprostać licznym wyzwaniom, przed jakimi stoi sektor
transportu w Polsce. Zmiany te byłyby przede wszystkim związane z dalszymi reformami
kolejowymi, zmierzającymi do poprawy wydajności i konkurencyjności tego środka transportu;
konieczne jest także skupienie uwagi na poprawie stanu infrastruktury kolejowej.
W raporcie podjęto próbę określenia pewnych podstawowych alternatywnych opcji polityki
transportowej i przedstawienia ogólnej oceny ich skutków, przy zastosowaniu uproszczonego
narzędzia, opracowanego w ramach prac nad dokumentem. Jak wynika z symulacji wykonanych
przy pomocy wspomnianego narzędzia, sektor transportu lądowego (drogowego i kolejowego) w
Polsce wymaga niezwłocznej modyfikacji kierunków polityki transportowej, obejmujących
przede wszystkim przyjęcie co najmniej średnioterminowej strategii finansowej, co przyczyni się
do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego; potrzebna będzie także lepsza
koordynacja pomiędzy różnymi interesariuszami i rodzajami transportu. Odkładanie tych reform
na później byłoby ryzykowne. Raport sugeruje także szereg działań priorytetowych do
rozważenia przez rząd. Realizacja tych działań powinna przynieść poprawę finansowych,
gospodarczych, społecznych i ekologicznych aspektów zrównoważonego rozwoju całego sektora
transportu lądowego w średnim i długim terminie.
46
Aneks 4c: Analiza wydatków w sektorze społecznym i płac w sektorze publicznym, zawarta
w Przeglądzie Wydatków Publicznych dla Polski
Raport ten zawiera analizę wydatków publicznych na cele takie jak emerytury, edukacja,
zdrowie, pomoc społeczna, programy rynku pracy, oraz płace w sektorze publicznym.
Raport prezentuje wnioski z szeregu studiów i opracowań, gromadzonych od kwietnia 2009 roku,
i pokazuje, dlaczego reforma tych wydatków, które łącznie stanową niemal jedną czwartą PKB,
ma kluczowe znaczenie dla łagodzenia skutków kryzysu gospodarczego, a także przekształcenia
Polski z państwa opiekuńczego w państwo oparte na pracy (workfare state), zgodnie z opracowaną
przez rząd strategią ‘Polska 2030’.
Z raportu wynikają dwa główne przesłania. Po pierwsze, w ciągu najbliższych trzech lat
Polska może się pokusić o zredukowanie wydatków publicznych na sektory społeczne i płace
o około 2,3 punktów procentowych. Pomogłoby to znacznie w zmniejszeniu deficytu
budżetowego z około 6% PKB w 2009 r. do mniej niż 3% PKB w 2012 r., zgodnie z progiem z
Maastricht i rekomendacją Rady Europejskiej z lipca 2009 r. Dostosowanie to pomogłoby
Rządowi w utrzymaniu długu publicznego poniżej konstytucyjnego pułapu 60% PKB i staraniach
o przyjęcie euro w połowie dekady. Takiej konsolidacji fiskalnej można dokonać przy
równoczesnym utrzymaniu priorytetowych programów gospodarczych i społecznych łagodzących
społeczne koszty kryzysu i polepszających perspektywy wzrostu. Odkładanie tego na przyszłe lata
utrudni rozwiązanie problemu, zwiększy prawdopodobieństwo kolejnego kryzysu fiskalnego w
przyszłości i zrodzi ryzyko ograniczenia elastyczności przyszłej polityki.
Po drugie, oprócz wsparcia dla dostosowań fiskalnych niezbędnych w kontekście kryzysu
gospodarczego, reformy wydatków publicznych mogą pomóc we wprowadzeniu zmian
strukturalnych przewidzianych w strategii Rządu do roku 2030. Strategia owa przewiduje
gruntowne przeobrażenie i utworzenie społeczeństwa zorientowanego na pracę; ma ono być
odpowiedzią na wyzwania związane z globalizacją, brakami energii, zmianami klimatu i
starzeniem się społeczeństwa. Celem strategii jest budowa konkurencyjnej, innowacyjnej i
efektywnej energetycznie gospodarki, wspieranej przez sprawne państwo oraz społeczeństwo
spójne w aspekcie społecznym i regionalnym.
Raport przedstawia kompleksową ocenę sektorów społecznych Polski i płac w sektorze
publicznym; przedstawia też opcje reform. Raport sumaryczny składa się z pięciu części. Część
pierwsza to prezentacja kontekstu makroekonomicznego. W części tej podkreślono, że co prawda
Polska zaskakująco dobrze przetrwała globalny kryzys finansowy, ale ożywienie będzie
prawdopodobnie mało dynamiczne i niepewne. W następnej części omówiono skutki fiskalne
kryzysu i przedstawiono argument, iż reforma wydatków publicznych powinna być kluczowym
filarem konsolidacji fiskalnej. W rozdziałach od III do V zaprezentowano główne ustalenia
raportu. Rozdział III zawiera listę istotnych reform wydatków publicznych na sektory społeczne i
płace, wspierających wizję strategii ‘Polska 2030’. Rozdział IV to symulacja skutków fiskalnych
reformy wydatków publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem wydatków budżetu państwa. W
ostatnim rozdziale omówiono możliwości wsparcia planu reform poprzez reformy instytucjonalne
47
w obszarze budżetu średnioterminowego i zadaniowego. Tom 2 zawiera szczegółowe analizy
sektorów społecznych i reform instytucjonalnych finansów publicznych.
Przedstawiona w raporcie analiza zawiera trzy oryginalne przyczynki do debaty o reformie
wydatków publicznych w Polsce. Po pierwsze, w oparciu o dane empiryczne pochodzące ze
źródeł administracyjnych oraz badań gospodarstw domowych, raport przedstawia dogłębną
analizę sektorów społecznych. Definiuje osiągnięcia ostatnich lat, prezentuje wyzwania, jakie
nadal pozostają aktualne, oraz opcje strategiczne wsparcia wizji ‘Polska 2030’, korzystając z
doświadczeń innych krajów Europy Środkowej i świata. Po drugie, w oparciu o najnowsze ramy
makroekonomiczne Rządu, w raporcie oszacowano możliwe oszczędności budżetowe wynikające
z poszczególnych reform wydatków publicznych. Wyliczenia te opierają się na szeregu założeń,
przyjętych w celu uproszczenia kalkulacji, jednak odnoszą reformy wydatków publicznych do ram
fiskalnych i przedstawiają przynajmniej rząd wielkości potencjalnych oszczędności. Po trzecie,
raport zawiera plan działań mających prowadzić do realizacji celu, jakim jest wprowadzenie
budżetu zadaniowego opartego na programach w roku finansowym 2013, a także nowego
Wieloletniego Planu Finansowego.
48
Aneks 4d: ‘Europa 2020’ a Polska-- Stymulowanie rozwoju i konkurencyjności w
Polsce poprzez poprawę zatrudnienia, umiejętności i innowacji.
Celem raportu jest przedstawienie analizy pokazującej, w jaki sposób Polska mogłaby
zapobiec przewidywanemu po kryzysie spadkowi potencjalnej stopy wzrostu i zrealizować
cele strategii ‘Europa 2020’. Rozwój i konkurencyjność poprzez poprawę zatrudnienia,
umiejętności i innowacje oraz absorpcję technologii to kluczowe zagadnienie, które umożliwią
Unii Europejskiej realizację celów określonych w ‘Strategii inteligentnego, zrównoważonego i
zintegrowanego rozwoju 2020’. Polska podjęła znaczące reformy w pierwszych dwóch
obszarach, musi jednak pójść jeszcze dalej, jeśli chce utrzymać imponujące tempo rozwoju
sprzed kryzysu i zrealizować nowe cele, w zakresie których nadal pozostaje w tyle.
Autorzy wspomnianego raportu twierdzą, że przyspieszenie tempa wzrostu po kryzysie i
realizacja celów strategii ‘Europa 2020’ można osiągnąć poprzez reformy w trzech
konkretnych obszarach, takich jak: zwiększenie zatrudnienia, poprawa umiejętności, a
także udoskonalenie absorpcji technologii i innowacji.
Jeśli chodzi o zwiększenie zatrudnienia, autorzy twierdzą, że choć w ciągu ostatnich lat
warunki na rynku pracy w Polsce uległy znaczącej poprawie, , obecny wskaźnik zatrudnienia na
poziomie 65% nadal jest niższy od średniej UE i znacznie niższy od celu zawartego w strategii
‘Europa 2020’. Podniesienie wskaźnika liczby zatrudnionych do liczby ludności jest zatem
jednym z kluczowych wyzwań stojącym przed Polską na drodze do osiągnięcia poziomu
dochodów równego krajom UE-15. Raport pokazuje, że szczególnie znaczące korzyści
gospodarcze przyniosłoby zwiększenie aktywności zawodowej osób starszych. Osiągnięcie
wyższego wskaźnika zatrudnienia ma również kluczowe znaczenie z perspektywy starzenia się
społeczeństwa i rosnącej oczekiwanej długości życia.
Jeśli chodzi o poprawę umiejętności, badania ankietowe wskazują, że w opinii polskich
główny czynnik
pracodawców niewystarczające umiejętności pracowników stanowią
ograniczający aktywność przedsiębiorstw, przy czym firmy innowacyjne zwykle bardziej cierpią
z powodu braku pracowników o potrzebnych umiejętnościach niż firmy tradycyjne. Aby
zmniejszyć owo niedopasowanie umiejętności, kluczowym wyzwaniem będzie zwiększenie
liczby osób z wykształceniem wyższym i równoczesne zapewnienie im możliwości nabycia
kluczowych umiejętności poszukiwanych przez pracodawców. Ponadto, niezbędne będzie
zapewnienie szerszego dostępu do kształcenia osobom dorosłym, zarówno w odniesieniu do osób
już aktywnych na rynku pracy jak i tych, które obecnie są bezrobotne, ale mogłyby podjąć pracę
wymagającą innych umiejętności. Wreszcie, szkolnictwo wyższe w Polsce powinno oferować
nowe, poszukiwane przez pracodawców umiejętności,, a także dobrej jakości szkolenia
zawodowe na poziomie szkół wyższych.
Jeśli chodzi o usprawnienie absorpcję technologii oraz innowacje, autorzy raportu twierdzą,
że rozwój gospodarczy w Polsce w coraz większym stopniu będzie musiał polegać na zmianach
technologicznych, towarzyszących akumulacji czynników produkcji. Raport wskazuje, że Polska
ma słabąpozycję wśród krajów UE, jeżeli chodzi o efektywność wydatkowania środków
publicznych, a zanim Polska podniesie poziom wydatków publicznych na badania i rozwój
powinna najpierw poprawićefektywność wydatków w tym obszarze. Działaniami o kluczowym
49
znaczeniu dla rozwoju opartego na produktywności będzie dalsza restrukturyzacja jednostek
badawczo-rozwojowych, zwiększenie zainteresowania innowacjami wśród polskich firm, oraz
promowanie współpracy międzynarodowej i wspólnych patentów.
Raport przedstawia listę szczegółowych rekomendacji strategicznych w każdym z trzech
opisanych obszarów. Zaleca na przykład dalsze rewidowanie zasad dostępu do świadczeń z
ubezpieczenia społecznego tak, by nie zniechęcały one do uczestnictwa w rynku pracy;
opracowanie podejścia opartego na wynikach do wszystkich poziomów nauczania, z większym
naciskiem na umiejętności podstawowe, by zwiększyć mobilność pracowników; reformę systemu
finansowania jednostek badawczo-rozwojowych tak, by wzmocnić rolę badań stosowanych oraz
uwypuklić potrzeby średnich i małych przedsiębiorstw i przemysłu w Polsce.
50
Aneks 5: Polska w pigułce
CAS A2
3/17/11
Kluczowe Wskaźniki Rozwoju
Państwa o wysokim
Poziomie dochodu
Polska
Struktura wieku, 2008
Mężczyźni Kobiety
(2009)
Ludność, w połowie roku (mln)
2
Powierzchnia (tys km )
Przyrost ludności (%)
Ludność miast (% ludności ogółem)
38.1
313
0.1
61
1,110
35,527
0.7
77
DNB (metoda Atlas, mld. USD)
468.6
DNB na głowę mieszkańca (metoda Atlas, USD
12,280
DNB na głowę mieszkańca (PPP, w dolarach międzynarodowych) 18,440
43,030
38,781
37,286
75-79
60-64
45-49
30-34
Wzrost PKB (%)
Wzrost PKB na głowę mieszkańca (%)
1.8
1.7
0.5
-0.2
<2
<2
76
6
..
..
..
80
6
..
Piśmienność dorosłych, mężczyźni (% w wieku 15 lat I powyżej)
100
Piśmienność dorosłych, kobiety (% w wieku 15 lat I powyżej)
99
Uczęszczanie do szkoły podstawowej ogółem, mężczyźni (% grupy
97
wiekowej)
Uczęszczanie
do szkoły podstawowej ogółem, mężczyźni (% grupy
97
99
98
101
101
Dostęp do źródła wody uzdatnionej (% ludności)
Dostęp do ulepszonych urządzeń sanitarnych (% ludności)
100
99
15-19
0-4
6
4
2
0
2
procent ludności ogółem
4
(najświeższe dane szacunkowe, 2003–2009)
Wskaźnik ubóstwa na poziomie USD 1.25 na dzień (PPP, %)
Wskaźnik ubóstwa na poziomie USD 2.00 na dzień (PPP, %)
Oczekiwana długość życia przy urodzeniu (lat)
Śmiertelność niemowląt (na 1,000 żywych urodzeń)
Niedożywienie dzieci (% dzieci poniżej 5 roku życia)
..
..
Wskaźnik śmiertelności dzieci poniżej 5 r.ż.
(na 1000 mieszkańców)
20
10
0
1990
1995
Polska
Strumienie Pomocy Netto
1990
2000
–
1,320
1,393
1,522
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
2.4
35
0.8
36
0.6
40
Ceny konsumpcyjne (roczny % zmiany)
Domniemany deflator PKB (roczny % zmiany)
..
..
70.3
55.2
10.1
7.3
3.5
3.6
Kurs wymiany (średnioroczny, waluta lokalna do USD)
Indeks warunków handlu (2000 = 100)
..
..
0.9
104
4.3
100
3.1
109
Pomoc (% DNB)
Pomoc na głowę mieszkańca (USD)
2007
O wysokim dochodzie
2009 a
1980
(w milionach USD)
Pomoc ODA i oficjalna netto
3 największych darczyńców (w 2008):
nie dotyczy
nie dotyczy
nie dotyczy
2000
Długookresowe Trendy Gospodarcze
Wzrost PKB i PKB per capita (%)
8
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
95
05
PKB
PKB per capita
1980–90 1990–2000
2000–09
(średni roczny wzrost, %)
Ludność, w połowie roku (milionów)
PKB (milionów USD)
35.6
..
38.1
58,976
38.5
171,263
38.1
431,307
0.7
..
0.1
4.7
-0.1
4.4
Rolnictwo
Przemysł
Wytwórczy
Usługi
..
..
..
..
(% PKB)
8.3
50.1
..
41.6
5.0
31.7
18.5
63.3
3.6
29.9
16.7
66.5
..
..
..
..
0.5
7.1
9.9
5.1
0.8
5.7
8.5
3.8
Wydatki gospodarstw domowych na końcowe spożycie
Ogólne wydatki konsumpcyjne rządowe
Tworzenie kapitału brutto
..
..
..
48.0
19.3
25.6
63.1
18.5
24.8
60.5
19.2
20.2
..
..
..
5.2
3.7
10.6
3.6
4.2
5.9
Eksport towarów i usług
Import towarów i usług
Oszczędności brutto
..
..
..
28.6
21.5
15.9
27.1
33.5
18.8
38.9
38.9
18.6
..
..
11.3
16.7
9.1
8.0
Uwaga: Liczby podane kursywą dotyczą roku innego niż podany. Data za rok 2009 są danymi wstępnymi. .. oznacza, że dane nie są dostępne.
a. Dane dotyczące pomocy odnoszą się do roku 2008.
Development Economics, Development Data Group (DECDG).
51
6
Polska
Bilans Płatniczy i Handlowy
2000
2009
(milionów USD)
Całkowity eksport towarów (fob)
Całkowity import towarów (cif)
Wynik netto obrotu towarami I usługami
36,179
50,381
-10,904
135,811
145,151
358
Saldo na rachunku bieżącym
jako % PKB
-10,343
-6.0
-7,199
-1.7
Jakość regulacji
1,496
8,816
Zwalczanie korupcji
27,466
79,591
Wskaźnik dot. ładu zarządczego, 2000 r. i 2009 r.
Głos i odpowiedzialność
Stabilność polityczna
Rządy prawa
Płace robotników oraz
wynagrodzenia pracowników (przychody)
Rezerwy, w tym złoto
0
Finanse Rządu Centralnego
2009 2000
(% PKB)
Dochody bieżące (w tym granty)
Dochody podatkowe
Wydatki bieżące
38.1
19.8
38.2
36.7
20.3
38.2
Ogółem nadwyżka/deficyt
-3.0
-7.1
Najwyższa krańcowa stawka podatkowa (%)
Dla osób fizycznych
Dla osób prawnych
..
30
32
19
25
50
75
100
Pozycja kraju w percentylu (0-100)
wyższe wartości implikują wyższą pozycję
Technika i Infrastruktura
2000
2008
Drogi utwardzone (% ogółu)
Abonenci telefonii stacjonarnej i
mobilnej (na 100 osób)
Wysoka technologia
(% produkowanych towarów eksportowych)
exports
68.3
90.3
46
141
3.3
5.2
60
29.8
..
53
30.4
24.3
1,402
16.2
1,406
..
Emisje CO2 per capita (mt)
7.8
8.3
PKB na jednostkę zużycia energii
(2005 PPP $ na kg ekwiwalentu ropy)
5.1
6.1
2,317
2,547
2000
2009
MBOR
R Całkowity dług należny i wypłacony
Wypłaty
Spłaty kapitału
Płatności odsetek
2,229
349
199
122
1,655
31
152
62
IDA
Całkowity dług należny i wypłacony
Wypłaty
Obsługa zadłużenia ogółem
–
–
–
–
–
–
111
91
8
38
38
5
21
8
2
0
0
0
Zewnętrzne Zadłużenie i Strumienie Dochodów
Środowisko
(milionów USD)
Całkowite zadłużenie należne i wypłacone
Obsługa zadłużenia ogółem
Zwolnienia długu (HIPC, MDRI)
64,834
10,156
–
195,201
27,538
–
37.9
..
45.3
..
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (napływ netto) 9,343
Kapitał portfelowy (napływ netto)
447
16,974
559
Zadłużenie ogółem (% PKB)
Obsługa zadłużenia ogółem (% eksportu)
Struktura zadłużenia zagranicznego ogółem, 2008 r.
Inne wielostronne
0
IDA, 0
IMF, 0
IBRD, 1,776
Grunty rolne (% powierzchni)
Obszar lasów (% powierzchni)
Obszary chronione na lądzie (% powierzchni)
Zasoby wody słodkiej per capita (metrów3)
Pobór wody słodkiej (miliardów metrów3)
Zużycie energii per capita (kg ekwiwalentu ropy)
Dwustronne, 1,121
Portfel Grupy Banku Światowego
Krótkoterminowe
64,904
(milionów USD)
Prywatne, 150,221
Rozwój Sektora Prywatnego
2000
2009
–
–
–
32
17.9
197
Klasyfikowane jako główne ograniczenia działalności 2000
(% kadr kierowniczych zgadzających się z tą opinią)
Stawki podatkowe
..
Dostęp do/koszty finansowania
..
2009
Czas potrzebny na uruchomienie działalności (dni)
Koszt podjęcia działalności (% DNB per capita)
Czas potrzebny na rejestrację własności (dni)
Kapitalizacja rynku akcji (% PKB)
Stosunek kapitału bankowego do aktywów (%)
18.3
7.1
57.5
50.7
31.4
7.9
IFC (rok finansowy)
Ogółem wypłacony I należny portfel
z tego rachunek własny IFC
Wypłaty na rachunek własny IFC
Sprzedaż portfelowa, przedpłaty i
spłaty na rachunek własny IFC
MIGA
Zaangażowanie brutto
Nowe gwarancje
Uwaga: Liczby podane kursywą dotyczą roku innego niż podany. Data za rok 2009 są danymi wstępnymi.
.. oznacza, że dane nie są dostępne. – wskazuje, że obserwacje nie ma zastosowania.
Development Economics, Development Data Group
(DECDG).
52
3/15/11
Milenijne Cele Rozwoju
Polska
Z wybranymi calami do osiągnięcia między rokiem 1990 a 2015
Polska
(podany szacunek najbliższy dacie, +/- 2 lata)
Cel 1: zmniejszyć o połowę wskaźniki skrajnego ubóstwa i głodu
Wskaźnik ubóstwa dla poziomu $1.25 dziennie (PPP, % ludności)
Wskaźnik ubóstwa według krajowego progu ubóstwa (% ludności)
Udział dochodu lub konsumpcji najuboższego kwintyla (%)
Występowanie niedożywienia (% dzieci poniżej 5 lat)
1990
<2
..
9.2
..
1995
<2
14.6
8.2
..
2000
<2
14.8
7.9
..
2008
<2
..
7.3
..
Cel 2: zapewnić powszechne nauczanie na poziomie podstawowym
Wskaźnik uczęszczania do szkoły podstawowej (netto, %)
Wskaźnik kończenia szkoły podstawowej (% odpowiedniej grupy wiekowej)
Wskaźnik uczęszczania do szkoły średniej (brutto, %)
Wskaźnik alfabetyzmu młodzieży (% osób w wieku 15-24 lata)
..
98
88
100
..
94
95
100
97
95
100
100
96
96
100
100
Cel 3: wyeliminować nierówność płci w edukacji i wzmocnić pozycję kobiet
Stosunek dziewczynek do chłopców w kształceniu podstawowym i średnim (%)
Kobiety zatrudnione w sektorach poza rolnictwem (% zatrudnienia poza rolnictwem)
Udział miejsc w parlamencie krajowym zajmowanych przez kobiety (%)
100
..
14
..
47
13
98
47
13
99
47
20
17
15
95
14
12
96
10
8
97
7
6
98
Cel 5: zmniejszyć o trzy czwarte wskaźnik umieralności okołoporodowej
Wskaźnik umieralności okołoporodowej (modelowany szacunek, na 100,000 urodzeń żywych) ..
Porody z udziałem wykwalifikowanego personelu (% ogólnej liczby)
..
49
Stosowanie środków antykoncepcyjnych (% kobiet w wieku 15-49)
..
..
..
..
100
..
8
100
..
0.1
51
82
0.1
35
81
0.1
25
79
Cel 7: zmniejszyć o połowę liczbę ludzi bez stałego dostępu do możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb
Dostęp do źródła wody uzdatnionej (% ludności)
..
..
..
Dostęp do ulepszonych urządzeń sanitarnych (% ludności)
..
..
..
Powierzchnia lasów (% całkowitej powierzchni)
29.2
29.5
29.8
Lądowe tereny chronione (% powierzchni)
..
..
..
Emisje CO2 (ton metrycznych per capita)
9.1
9.0
7.8
PKB na jednostkę zużycia energii (stała 2005 PPP $ na kg ekwiwalentu ropy naftowej)
3.0
3.5
5.1
..
..
30.4
24.3
8.3
6.1
Cel 4: zmniejszyć o dwie trzecie umieralność dzieci poniżej 5 roku życia
Wskaźnik umieralności poniżej 5 roku życia (na 1,000)
Wskaźnik umieralności noworodków (na 1,000 żywych urodzeń)
Szczepienia przeciwko odrze (wskaźnik jednorocznych dzieci zaszczepionych, %)
Cel 6: Zahamować, a następnie zmniejszyć tempo rozwoju HIV/AIDS I innych chorób
Rozpowszechnienie HIV (% ludności w wieku 15-49)
Liczba przypadków gruźlicy (na 100,000 osób)
Wskaźnik wykrywalności przypadków gruźlicy (%, wszystkie formy)
Cel 8: rozwijać globalne partnerstwo dla rozwoju
Stacjonarne linie telefoniczne (na 100 osób)
Abonenci telefonii komórkowej (na 100 osób)
Użytkownicy Internetu (na 100 osób)
Komputery osobiste (na 100 osób)
8.6
0.0
0.0
0.8
Szczepienia przeciwko odrze
(% dzieci w wieku jednego r.ż.)
Wskaźniki dot. szkolnictwa (%)
125
100
50
40
20
25
2000
2002
2004
2006
2008
25.5
115.2
49.0
16.9
140
120
100
80
60
25
0
28.5
17.5
7.3
6.9
160
75
50
14.8
0.2
0.6
2.9
Wskaźniki dot. technologii informacyjnokomunikacyjnych (na 100 mieszkańców)
100
75
..
52
81
0
0
1990
1995
2000
2007
2000
2002
2004
2006
2008
Wskaźnik udziału w edukacji podstawowej
Wskaźniki udziału dziewcząt i chłopców w edukacji
podstawowej i średniej
Kraje o wysokim
dochodzie
Polska
Uwaga: Liczby podane kursywą dotyczą roku innego niż podany. .. oznacza, że dane nie są dostępne.
Development Economics, Development Data Group (DECDG).
53
Abonenci telefonii
stacjonarnej i komórkowej
Użytkownicy Internetu
3/17/11
Aneks 6: Wybrane wskaźniki zarządzania portfelem Banku i
osiąganych wyników na dzień 16 marca 2011 r.
CAS B2
Wskaźnik
Ocena portfela
a
Liczba projektów w toku realizacji
b
Średni okres realizacji (w latach)
Odsetek projektów problemowych, wg liczby
Odsetek projektów problemowych, wg kwoty
d
Wskaźnik uruchomienia środków (%)
a, c
a, c
Zarządzanie portfelem
CPPR w trakcie roku (tak/nie)
Zasoby nadzoru (łącznie USD)
Średnie koszty nadzoru (USD/projekt)
2008
2009
2010
2011
7
3.4
14.3
1.5
9.7
5
2.7
40.0
11.1
26.8
5
3.5
20.0
0.6
10.1
4
5.1
25.0
2.4
10.7
N
660,674
94,382
N
648,027
129,605
N
422,882
84,576
N
340,709
85,177
Pozycja Memorandum
Od RF 80
Ostatnie pięć LF
Oceny projektów OED wg liczby
44
7
Oceny projektów OED wg kwoty (mln USD)
4,699.2
854.4
% projektów OED ocenionych jako U lub HU wg liczby
20.5
28.6
% projektów OED ocenionych jako U lub HU wg kwoty
11.2
11.3
a. Jak wykazano w Rocznym Raporcie dot. wyników portfela (oprócz bieżącego RF).
b. Średni wiek projektów w portfelu krajowym Banku.
c. Odsetek projektów oceniaonych jako U lub HU pod względem celów rozwojowych (DO) i/lub wdrożenia (IP)
d. Stosunek kwoty środków uruchomionych w trakcie roku do nieuruchomionego salda portfela Banku
na początku roku; tylko projekty inwestycyjne.
* Wszystkie wskaźniki dotyczą aktywnych projektów w Portfelu, z wyjątkiem Wskaźnika Uruchomienia,
który obejmuje zarówno wszystkie aktywne projekty, jak i projekty zamknięte w ciągu danego roku fiskalnego .
54
Aneks 7: Podsumowanie programów MBOiR na dzień 16 marca 2011
r.
CAS B3
a
Proponowany bazowy program pożyczkowy MBOiR
Rok fiskalny
ID projektu
Mln USD
Ryzyko b
realizacji (W/S/N)
1,000.0
W
S
Linia kredytowa dla miast (FIL) 1
500.0
W
W
Reforma Finansów publicznych/ Administracji
500.0
W
S
Linia kredytowa dla miast (FIL) 2
250.0
Energetyka/Pożyczki drogowe oparte na wynikach*
500.0
Reforma Finansów publicznych/ Administracji DPL2
250.0
W
M
W
W
M
M
2011
DPL NA EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNĄ
2012
2013
Korzyści strategiczne b
(W/S/N)
* RF 2012 lub 2013
Razem
3 000.0
Aneks 8: Program operacji inwestycyjnych IFC w Polsce
2008
Pierwotne zaangażowanie (mln USD)
IFC i uczestnicy
Wyłącznie rachunek własny IFC
Pierwotne zaangażowanie wg sektorów (%)- wyłącznie rachunek własny IFC
FINANSE & UBEZPIECZENIA
Razem
0
2009
2010
12.25
12.25
14.73
14.73
100
100
100
100
0
100
100
0
Pierwotne zaangażowanie wg instrumentów inwestycyjnych (%) - wyłącznie rachunek własny IFC
Kapitał
45.17
Pożyczka
54.83
Quasi pożyczka
Razem
0
100
* Dane wg stanu na dzień 1 marca 2011
55
2011*
Aneks 9: Podsumowanie usług analityczno-doradczych
Produkt
Ukończenie w RF
Niedawno ukończone
PT Drogi Wojewódzkie
woj. mazowieckie (FBS)
PT reforma edukacji
Reforma środ. gosp i regul.
Oraz kontroli państwa
Transport Policy Note Polska
City Policy Note Warszawa
PEIR Aktualizacja
PEIR Mazowieckie
Rozwój regionalny
PT Sektor Prywatny I Finansowy
PT Raport o Preferencjach Podatkowych
Studium rozwoju gosp niskoemisyjnej Polska
W toku
Szkolenie NIK
Współpr. techn. zdrowie i zab. społ
PT finanse publiczne
Lubelskie : Wsparcie dla Strategii
Rozwoju Regionalnego
PT w zakresie innowacji, wiedzy
i konkurencyjności (nowe kraje UE)
Koszt (tys. USD) Odbiorca a
Cel
b
RF10
RF10
229
164
Rząd
Rząd
KG/PS
KG/PS
RF10
RF10
RF10
RF10
RF10
RF10
RF11
RF11
RF11
80
210
102
290
248
60
92
38
858
Rząd
Rząd
Rząd
Rząd
Rząd
Inne
Rząd
Rząd
Rząd
KG/PS
KG/PS
KG/PS
KG/PS
KG/PS
KG/PS/PD
KG/PS
RF11
RF11
RF11
15
147
34
Rząd
Rząd
Rząd
KG/PS
KG/PS
KG/PS
RF11
28
Rząd
KG/PS
RF11
135
Rząd
KG/PD/PS
KG/PD/PS
PT Program wspólp. techn.
w zakresie polityki emeryt. w nowych
krajach UE i Chorwacji
(nowe kraje UE)
ROSC – Program oceny
Sektora Finansowego
Strat. Rozw. Kapit. Ludzk./kształc. Ustaw.
RF11
52
Rząd
KG/PD/PS
RF11
RF 12
77
130
Rząd
Rząd
KG/PD
KG/PS
Zastosowanie systemów krajowych
Do zamówień publ. w Polsce
RF 12
20
Rząd
KG/PS
Program pomocy technicznej w zakresie
rewizji finansowej na lata 2010-2015
Planowane
RF 16
Do ust.
Rząd
RF 2012
25
Do ust.
Rząd
RF 2012
Do ust.
Rząd
PT reforma dróg/kolei (FBS)
RF 2012
RF 2012
RF 2013
Do ust.
Do ust.
Do ust.
Rząd
PT – reforma administracji (FBS)
Samorządowy SRR/PWP (FBS)
Finanse Miast
Transport regionalny
PT - Monitoring i ocena (FBS)
PT – c.d. MEK o gosp. niskoemisyjnej
RF 2012
RF 2012
____________
a. Donator, Rząd, Bank, publikacja.
b. Budowanie wiedzy (KG) debata publiczna (PD), rozwiazywanie problemów (PS)
56
Rząd
Rząd
Rząd
Aneks 10: Wskaźniki społeczne dotyczące Polski
CAS
B5
Najnowszy pełny rok
Region
/
grupa dochodów
Europa &
Azja
Środk.
Dochody
wyższe
średnie
1980-85
1990-95
2002-08
37.2
0.9
59.9
2.3
38.6
0.2
61.5
1.6
38.1
0.0
61.3
1.4
443.3
0.1
63.7
1.8
949.3
0.8
74.8
2.0
UBÓSTWO
(% ludności)
Indeks liczby krajowej
Indeks miejski
Indeks wiejski
..
..
..
23.8
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
DOCHODY
DNB per capita (USD)
Indeks cen konsumenckich (2000=100)
Indeks cen żywności (2000=100)
..
0
0
2,970
48
62
11,730
108
103
7,350
133
..
7,852
121
..
25.2
9.8
35.0
32.4
6.5
38.9
34.9
7.3
42.4
..
..
..
..
..
..
4.6
5.7
3.7
4.5
3.5
4.6
96
95
96
92
93
92
94
94
93
..
100
..
95
99
88
94
98
82
98
99
..
96
96
..
93
92
4
76
71
80
70
66
75
71
68
75
6
7
19
22
19
23
209
80
8
100
305
126
45
97
210
127
110
95
LUDNOŚĆ
Łączna liczba ludności, w trakcie roku (mln)
Stopa wzrostu (% średnia roczna za okres)
Ludność miejska (% liczby ludności)
Dzietność (liczba urodzeń na kobietę)
ROZKŁAD DOCHODÓW/KONSUMPCJI
Indeks Giniego
Najniższy kwintyl (% dochodów lub konsumpcji)
Najwyższy kwintyl (%dochodów lub konsumpcji)
WSKAŹNIKI SPOŁECZNE
Wydatki puboliczne
Zdrowie (% PKB)
..
..
Edukacja (% PKB)
4.8
4.4
Zapisy do szkół podstawowych netto
(% grupy wiekowej)
Razem
..
..
Chłopcy
..
..
Dziewczynki
..
96
Dostęp do uzdatnionego źródła wody
(% ludności)
Razem
..
..
Miasto
..
100
Wieś
..
..
Szczepienia ochronne
(% dzieci w wieku 12-23 miesiące)
Odra
92
96
DPT
94
96
Niedożywienie dzieci (% dzieci poniżej 5 r.ż.)
..
..
Oczekiwana długość życia przy urodzeniu
(lata)
Razem
71
72
Mężczyźni
67
68
Kobiety
75
76
Śmiertelność
Noworodki (na 1,000 żywo urodzonych)
18
12
Poniżej 5 r.ż. (na 1,000)
20
14
Dorośli (15-59)
Mężczyźni (na 1,000 mieszkańców)
253
250
Kobiety (na 1,000 mieszkańców)
105
94
Matki (wg modelu, na 100,000 żywych urodzeń)
..
..
Obecność wykwalifikowanego personelu medycznego przy
.. porodzie (%)..
Uwaga: 0 lub 0.0 oznacza zero lub mniej niż połowę wskazanej jednostki. Wskaźnik zapisów do szkół: przerwa w ciągu w latach 1997-1998 z
powodu zmiany z ISCED76 na ISCED97. Szczepienia: dzieci w wieku 12-23 miesiące, które zostały zaszczepione przed ukończeniem
Pierwszego roku życia lub w dowolnym czasie podczas badania.
World Development Indicators database, World Bank - 23 kwietnia 2010.
57
Aneks 11: Kluczowe wskaźniki gospodarcze
CAS B6
Wskaźnik
Rachunki krajowe (jako % PKB)
a
Produkt Krajowy Brutto
Rolnictwo
2005
Rzeczywiste
2006
2007
2008
Szacowane
2009
2010
Prognozowane
2011
2012
2013
100
5
100
4
100
4
100
4
100
4
100
4
100
4
100
3
100
3
Przemysł
31
31
32
32
32
32
30
30
30
Usługi
65
65
64
65
65
65
67
67
67
Łączna konsumpcja
Krajowe inwestycje brutto w majątek trwały
Inwestycje rządowe
Inwestycje prywatne
81
18
4
14
81
20
5
15
78
22
5
17
80
22
5
17
80
21
6
15
80
18
6
13
81
19
7
13
79
20
6
14
78
20
5
15
37
38
40
42
41
44
40
44
40
40
42
43
41
42
41
43
42
43
18
18
19
19
18
18
20
21
22
18
17
18
18
17
18
19
20
21
303976
341670
425321
529401
431184
468476
531981
580227
630587
7280
8340
9800
11870
12190
12420
13470
14920
16440
Realna roczna stopa wzrostu
Produkt krajowy brutto wg cen rynkowych
3.6
6.2
6.8
5.1
1.7
3.8
4.0
4.0
3.7
Realna roczna stopa wzrostu per capita
Produkt krajowy brutto wg cen rynkowych
Łączna konsumpcja
Prywatna konsumpcja
3.7
2.8
2.1
6.3
5.3
5.1
6.8
4.7
5.0
5.1
6.1
5.7
1.6
2.0
2.0
3.8
3.3
3.2
4.1
3.5
3.9
4.2
3.7
4.0
4.0
2.4
4.4
112653
96395
138060
117269
174251
144787
213976
176458
171071
141309
194747
161779
215974
190456
238652
215632
262517
244399
114681
99161
-2028
8183
-3716
144330
124219
-6270
6492
-9225
186550
161699
-12299
8480
-20094
234942
202329
-20966
8068
-25533
170631
145616
440
6627
-9055
199229
170203
-4482
6195
-15385
223336
201978
-7361
8811
-18096
247009
228860
-8358
8731
-20968
270228
257074
-7711
8970
-21580
Bezpośrednie prywatne inwestycje zagr. netto 6951
Kredyty długoterminowe (netto)
4059
Oficjalne
-7514
Prywatne
11573
Inny kapitał (netto, w tym błędy i pominięcia)
841
10821
-367
-1976
1609
1443
18078
4627
-2533
7160
10214
10299
3520
-9019
12539
8011
8583
4264
1981
2283
10986
4983
4892
2858
2034
21237
10167
3794
2027
1767
26231
8599
3348
2124
1224
25557
8450
3153
1949
1204
22652
-8135
-2672
-12825
3703
-14778
-15727
-22096
-16536
-12675
-0.7
-1.8
-2.9
-4.0
0.1
-1.0
-1.4
-1.4
-1.2
b
Eksport (GNFS)
Import (GNFS)
Oszczędności wewnętrzne brutto
c
Oszczędności krajowe brutto
Pozycje Memorandum
Produkt krajowy brutto
(mln USD wg obecnych cen)
DNB per capita (USD, metoda Atlas)
Bilans płatniczy (w mln USD)
Eksport (GNFS)
Towary FOB
b
b
Import (GNFS)
Towary FOB
Bilans zasobów
Bieżące transfery netto
Saldo na rachunku bieżącym
Zmiana rezerw
d
Pozycje Memorandum
Bilans zasobów (% PKB)
(c.d.n.)
58
Wskaźnik
Rzeczywiste
2006
2007
2005
Szacowane
2009
2010
2008
Prognozowane
2011
2012
2013
e
Finanse publiczne (jako % PKB wg cen rynkowych)
Przychody bieżące
38.8
Wydatki bieżące
39.0
Nadwyżka (+)/deficyt (-) na rachunku bieżącym -0.2
Wydatki kapitałowe
4.4
39.7
39.0
0.7
4.8
39.8
37.3
2.5
4.8
39.1
37.8
1.3
5.5
36.8
38.2
-1.5
6.3
36.8
40.2
-3.4
5.6
39.3
39.1
0.2
6.6
39.9
37.9
2.0
5.8
38.9
37.3
1.6
4.9
43.4
13.1
105.3
46.7
16.0
105.9
47.7
13.4
108.0
52.2
18.6
102.8
53.6
8.1
72.5
54.8
8.3
84.6
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
136.3
139.4
144.7
159.3
135.0
143.5
..
..
..
Wskaźnik cen towarów konsump. (zmiana w % ) 2.1
Deflator PKB (zmiana w %)
2.6
1.0
1.5
2.5
4.0
4.2
3.1
3.5
3.6
2.6
1.3
3.5
3.3
2.8
2.6
2.5
2.5
Wskaźniki monetarne
M2/PKB
Wzrost M2 (%)
Wzrost kredytów w sektorze prywatnym /
Łączny wzrost kredytów (%)
Wskaźniki cenowe ( YR02 =100)
Wskaźnik cen towarów eksportowych
Wskaźnik cen towarów importowych
Wskaźnik terms of trade dla towarów
f
Realny kurs wymiany (USD/LCU)
a. PKB według kosztu czynników
b. "GNFS" oznacza “dobra i usługi nie będzące czynnikami produkcji."
c. Obejmuje nieodwzajemnione transfery netto, z pominięciem oficjalnych grantów kapitałowych.
d. Obejmuje wykorzystanie zasobów MFW.
e. Skonsolidowane dla rządu centralnego.
f. "LCU" oznacza “lokalne jednostki waluty." Wzrost wskaźnika USD/LCU oznacza aprecjację.
59
Aneks 12: Kluczowe wskaźniki zaangażowania
CAS B7
Rzeczywiste
2006
2007
2008
169636
234052
245496
2937
36709
64416
11444
35598
37420
41772
60936
75786
TDO/XGS
118.0
122.9
134.3
TDO/GDP
43.7
49.6
55.0
TDS/XGS
33.2
30.3
...
...
Obsługa długu MBOiR /obsł. długu publicznego2.2
Wskaźnik
2005
Łączny dług należny i wypłacony
(łączne zobowiązania dłużne, w mln
Wypłaty netto (w mln USD)
132927
Prognozowane
2012
2013
2011
281094 312214
359088
388752
414464
31120
46874
29665
25712
82299
98838
93792
97387
102698
114.7
164.3
160.3
166.3
162.9
157.9
46.4
65.2
66.6
67.5
67.0
65.7
35.0
35.4
48.1
50.8
43.4
40.8
39.1
...
...
...
...
...
...
...
3.8
5.8
3.5
3.4
2.7
5.3
2.3
1.5
...
...
...
...
...
...
...
...
USD) a
a
Łączna obsługa zadłużenia (TDS)
(w mln USD)
Szacowane
2009
2010
a
Wskaźniki zadłużenia i obsługi zadłużenia
(%)
b
Finansowanie dłużne/TDO
Wskaźniki ekspozycji MBOiR (%)
Obsługa długu preferowanego wierzyciela /obsługa
długu publicznego (%)
c
...
Obsługa długu MBOiR/XGS
0.2
0.2
0.2
0.1
0.1
1796
1961
1870
1776
4493
(w mln USD)
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Udział portfela MBOiR (%)
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
Kredyty
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Kapitał i quasi-kapitał /c
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
MBOiR TDO (mln USD)
d
0.1
5417
0.2
6247
0.1
6807
0.1
7175
W czym wartość bieżąca gwarancji
IDA TDO (w mln USD)
d
IFC (w mln USD)
MIGA
Gwarancje MIGA (w mln USD)
a. Obejmuje dług publiczny i z gwaancjami publicznymi, prywatny bez gwarancji, wykorzystanie pożyczek MFW i kapitał
krótkoterminowy netto.
b. "XGS" oznacza eksport dóbr i usług, w tym płatności pracowników
c. Preferowani wierzyciele deifniowani są jako MBOiR, IDA, regionalne multilateralne banki rozwojowe, MFW oraz
Bank Rozliczeń Międzynarodowych.
d. Obejmuje wartość bieżącą gwarancji.
e. Obejmuje typy kapitału i quasi-kapitału tak instrumentów kredytowych jak i kapitałowych.
60
Aneks 13: Zaangażowanie i uruchomione środki IFC w aktywnym portfelu inwestycyjnym
CAS B8 (IFC)
Wg stanu na dzień 28 lutego 2011
(w mln USD)
Zaangażowane
Kapitał
**Quasi
kapitał
*GT/RM
0
0
1.08
22.48
0.24
5.14
0
0
0
14.66
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
23.56
5.38
14.66
0
0
Zatwierdzone w RF
Spółka
Poż.
1997
0
2009
0
Cpf
Fm bank
Fundusz
Schwarz group
Łączny portfel:
Uruchomione, niespłacone
Uczestnik
* oznacza gwarancje i produkty zarządzania ryzykiem
** Quasi Equity obejmuje zarówno pozyczki jak i typy kapitału
61
Kapitał
**Quasi
kapitał
*GT/RM
0
0
1.08
22.48
0.14
3.24
0
0
0
5.23
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
23.56
3.38
5.23
0
0
Poż.
Uczestnik
Aneks 14: Portfel operacji (MBOiR/Granty)
Portfel operacji (IBRD/IDA i granty)
Stan na 23 m arca 2011 r.
Projekty zamknięte
47
IBRD/IDA *
Uruchomiono łącznie (aktyw ne)
z czego spłacono
287.4
0.0
Uruhcomiono łącznie (projekty zamknię
4,985.7
z czego spłacono
2,605.4
Uruchomiono łącznie (aktyw ne +zamkni
5,273.1
z czego spłacono
2,605.4
Pozostało do uruchomienia łącznie (aktyw
182.6 ne)
Pozostało do uruchomienia łącznie (zamkni
0.0
Pozostało do uruchomienia łącznie (aktyw
182.6 ne+zamkni
poufne
Aktywne projekty
Różnica pomiędzy
wynikiem planowanym i faktycznym
Ostatni PSR
Rating nadzoru
Identyfikator projektu
Nazwa projektu
Cele rozwojowe
P070246
P086768
P065270
P096214
EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA (GEF)
MU
OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA DORZECZA ODRY S
POAKCESYJNY PROGRAM WSPARCIA OBSZARÓW WIEJSKICH
S
UTRZYMANIE I REMONTY DRÓG 3
MS
Ciągnienia a/
Pierwotne kwoty w mln USD
Postep realizacji
Rok fiskalny
IBRD
IDA
U
MS
S
MS
2005
2007
2006
2006
184
88.8
180.2
-
Łączny wynik
453
62
Do
GRANT anulowano uruchomi
enia
11
11
-
po
Pierw. modyfikac
ji
2.4
165.2
9.8
5.2
2.4
64.2
-1.0
-10.7
0.15
182.6
54.9
0.15
63

PL MIĘDZYNARODOWY BANK ODBUDOWY I

Transkrypt

Podobne dokumenty

Sytuacja gospodarcza w regionie (styczeń