Klarnet Definicja wg encyklopedii PWN: KLARNET

Klarnet
informacje o tym instrumencie
Definicja wg encyklopedii PWN:
KLARNET - [wł. < łac.] instrument muz. z grupy aerofonów stroikowych; drewn., cylindryczna rura
zakończona u wylotu stożkowatą czarą głosową, a w części wlotowej płasko ściętym dziobem , na którym
jest umocowany stroik pojedynczy; otwory boczne zaopatrzone w klapy ułatwiające grę; skala dźwiękowa w
pisowni e a 3(c4); w brzmieniu, zależnie od stroju (np. B, A), o cały ton lub półtora tonu niżej; skonstruowany
ok. 1700 przez J.C. Dennera; wszedł do orkiestry symfonicznej; w XIX w. pojawiły się także: k. altowy F (lub
Es), basethorn oraz klarnet basowy - używane do dziś.
Rys historyczny
Instrumenty muzyczne ze względu na rodzaj źródła dźwięku dzielimy na strunowe, dęte, perkusyjne oraz
stanowiące najnowszą grupę instrumentów elektrycznych. Jak same nazwy wskazują, w instrumentach
dętych źródłem dźwięku jest słup powietrza. Klarnet wraz z fletem, obojem, fagotem i ich odmianami oraz
saksofonem i sarusofonem należą do grupy instrumentów dętych drewnianych. Za wynalazcę klarnetu uważa
się Jana Krzysztofa Dennera, żyjącego w XVII stuleciu. Prototypem klarnetu była używana głównie w muzyce
ludowej (spotykana już w starożytności) szałamaja z pojedynczym stroikiem. Denner ulepszył ów instrument;
nowy instrument z powodu barwy dźwięku przypominającego trąbkę zwaną clarino zyskał zdrobniałą nazwę
Klarinetto (klarnet). Następuje szereg udoskonaleń w budowie instrumentu, tworzą się odmiany: klarnety
basowe, dyszkantowe (Es, As), altowe (F), a nawet kontrabasowe.
Obecnie najczęściej używane są klarnety w stroju B i A, mały klarnet Es oraz klarnet basowy w strojach B, C i
A. Klarnet C wchodzi w skład kapel ludowych. Znajdujące się obecnie w użyciu i w sprzedaży klarnety to
instrumenty systemu francuskiego i niemieckiego o różnej ilości klap. Różnica między systemami polega na
tym, że dla pewnych dźwięków istnieją odrębne chwyty i inne możliwości kombinacyjne tych chwytów.
Osobną odmianę stanowi klarnet kryty, używany najchętniej przez przyzwyczajonych do krytych dziurek
saksofonistów (tzw. klarnet jazzowy).
Klarnet jest instrumentem występującym w kapelach ludowych. Jego brzmienie dodaje charakterystycznego
klimatu wykonywanym utworom. Jest to instrument o ludowej proweniencji, wciąż udoskonalany, z trudem
torował sobie drogę ku wyżynom muzyki artystycznej. U Glucka pojawił się w operze, u Stamitza jako
instrument koncertujący, ale dopiero Mozart - dzięki przyjacielowi, znakomitemu klarneciście Antonowi
Stadlerowi - potrafił ukazać jego niezwykłe możliwości brzmieniowe. W romantyźmie klarnet stał się już
instrumentem wiodącym w grupie dętej...
Budowa i działanie klarnetu
Z ustnika, do którego przymocowany jest za pomocą sznurka lub śruby łączącej stroik (całość zabezpiecza
specjalny ochraniacz). Rzeczą najważniejszą jest dobranie sobie odpowiedniego stroika. Stroik to najczulsza
część instrumentu, najłatwiej ulegająca uszkodzeniu; od niego zależy piękny ton, łatwość wydobycia staccata
, barwa i skala instrumentu. Grający dostosowuje je do swego układu ust i sposobu zadęcia przez obcięcie
1/2
(stroik staje się mocniejszy) lub zmiękczenie (odpowiednie podskrobanie"). Ustnik wraz z drgającym
stroikiem tworzą źródło drgań słupa powietrza w klarnecie. Drgania powietrza wewnątrz instrumentu
wywołują z kolei dźwięk. Charakter wydobywanych dźwięków zależy od długości i szerokości odchylenia
między ustnikiem a stroikiem, od szerokości i rodzaju przewodu (kanału) wewnętrznego, baryłki, łączącej
ustnik z korpusem, umożliwiającej dostrojenie instrumentu, korpusu instrumentu, najczęściej
dwuczęściowego, gdzie umieszczony jest mechanizm, dziurek i dźwigni (klap), czary głosowej (nazwa
ludowa: roztrąb").
W kapeli koźlarskiej "Kotkowiacy" wykorzystywane były dwa typy klarnetu o strojach Es i B z czego do
dzisiaj używa się tylko klarnetu Es. Jego prawdopodobne pochodzenie wywodzi się z instrumentariów po
niemieckich orkiestrach wojskowych.
Na podstawie internetu
Autor: Wooya
2/2