Informacja prasowa 1

Ulotka informacyjna
Kopenhaga, marzec 2016
Gruźlica w Europejskim Regionie WHO
Gruźlica jest nadal istotnym problem
zdrowia publicznego w Europejskim
Regionie WHO. Według najnowszych
szacunków, w 2014 r. w całym Regionie
zdiagnozowano około 340 tys. nowych
przypadków gruźlicy i odnotowano 33 tys.
zgonów, głównie w krajach Europy
Środkowo-Wschodniej (Fig. 1).
W ciągu ostatnich 10 lat liczba nowych
przypadków gruźlicy spadała średnio o
5,2% rocznie. Niemniej w krajach, w
których występuje najwięcej zachorowań,
liczba zgłaszanych przypadków jest nadal
niemal ośmiokrotnie wyższa niż w
pozostałej części Regionu.
Ryc.1 Szacowana zapadalność na gruźlicę na 100 tys. ludności
w Europejskim Regionie WHO, 2014
Źródło: Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób / Europejskie Biuro
Regionalne WHO. Dane z nadzoru epidemiologicznego i monitoringu gruźlicy w
Europie w 2016 r.
Wyniki leczenia również nie są
zadawalające. Wskaźnik powodzenia
leczenia nowych przypadków i wznów
zgłaszanych w 2013 r. wynosił 76%,
natomiast wśród pacjentów, którzy
wcześniej przechodzili już leczenie było to
58%. W 2012 r. leczenie powiodło się tylko
u 50% pacjentów, u których stwierdzono
gruźlicę wielolekooporną (Ryc. 2).
Gruźlica wielolekooporna (MDR-TB)
W Europejskim Regionie WHO odnotowuje
się najwyższe wskaźniki zapadalności na
Źródło: Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób / Europejskie Biuro
Regionalne WHO. Dane z nadzoru epidemiologicznego i monitoringu gruźlicy w
gruźlicę wiololekooporną na świecie. 9
Europie w 2016 r.
Sztokholm: Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób; 2016.
spośród 30 krajów najbardziej obciążonych
gruźlicą wielolekooporną znajduje się w tym Regionie.1 Odsetek przypadków gruźlicy
wieololekoopornej wśród nowo zdiagnozowanych przypadków oraz wcześniej leczonych
chorych wynosił w 2014 r. odpowiednio 18,4% i 46,2%.
1
Azerbejdżan, Białoruś, Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Rosja, Tadżykistan, Ukraina i Uzbekistan.
24 marca 2016, ulotka informacyjna
str. 2
Według szacunków, co roku w Europejskim Regionie WHO około 73 tys. osób zapada na
gruźlicę wielolekooporną. Z powodu ograniczonego dostępu do diagnostyki tylko 33 tys. z
nich (45%) zostało zdiagnozowanych w 2014 r. Pomimo że obecnie niemal wszyscy chorzy na
gruźlicę wielolekooporną mają dostęp do leczenia, wskaźnik powodzenia leczenia jest
poniżej 75%, czyli celu przyjętego w Planie działania na rzecz zwalczania gruźlicy w
Europejskim Regionie WHO 2016–2020.2
W 2014 r. zgłoszono 966 przypadków gruźlicy wywoływanej przez prątki o ekstremalnej
lekooporności (XDR-TB). Ta postać gruźlicy stanowi około 18% wszystkich przypadków
gruźlicy wielolekoopornej (MDR-TB), a większość z nich występuje w 15 państwach o
największym obciążeniu chorobą.
Zakażenie gruźlicą i HIV
Gruźlica jest główną przyczyną zgonów osób żyjących z HIV, a odsetek chorych, u których
stwierdza się te współistniejące zakażenia, które cechuje wysoka śmiertelność, rośnie w
całym Regionie. Odsetek zakażeń HIV u chorych na gruźlicę wzrósł z 3,4% w 2008 r. do 8,0%
w 2014 r.
Niemal 17 tys. z szacowanych 20 tys. pacjentów HIV zarażonych również gruźlicą zostało
zdiagnozowanych w 2014 r., ale tylko 37% z nich miało możliwość z korzystania z leczenia
antyretrowirusowego.
Odpowiedź WHO
Współpracując z partnerami krajowymi i międzynarodowymi oraz organizacjami
społeczeństwa obywatelskiego, WHO realizowała Plan działania na rzecz zwalczania gruźlicy
wielolekoopornej (MDR-TB) 2011-2015, pomagając państwom europejskim we wdrażaniu
interwencji o udowodnionej skuteczności w celu wzmocnienia profilaktyki i zwalczania
gruźlicy, w tym postaci wielolekoopornej (MDR-TB) i ekstremalnie opornej na leki (XDR-TB).
WHO utworzyła również specjalną komisję - European Green Light Committee oraz
inicjatywę obejmującą laboratoria - European Laboratory Initiative, aby pomóc państwom
członkowskim w opracowaniu i/lub zrewidowaniu krajowych planów określających sposób
reagowania na zagrożenie związane z postaciami gruźlicy lekoopornej.
W ramach wsparcia WHO ustanawia normy i standardy, zapewnia pomoc techniczną, inicjuje
partnerstwa, buduje potencjał, opracowuje i upowszechnia dowody naukowe
potwierdzające skuteczność interwencji, a także prowadzi monitoring i ewaluację. Biuro
Regionalne współpracuje z państwami członkowskimi i partnerami w celu wypracowania
najlepszych rozwiązań w zakresie zapobiegania, diagnozowania i leczenia gruźlicy, dążąc do
tego, aby opieka zdrowotna była bardziej efektywna i w większym stopniu skupiona na
potrzebach człowieka.
2
Plan działania na rzecz zwalczania gruźlicy w Europejskim Regionie WHO 2016–2020 http://www.euro.who.int/en/aboutus/governance/regional-committee-for-europe/65th-session/documentation/working-documents/eurrc6517-rev.1-tuberculosis-actionplan-for-the-who-european-region-20162020
24 marca 2016, ulotka informacyjna
str. 3
Planowanie z wyprzedzeniem
Z końcem 2015 r. w Europejskim Regionie3 WHO zakończyło się wdrażanie
Skonsolidowanego Planu Działania na rzecz Zapobiegania i Zwalczania Gruźlicy
Wielolekoopornej i Ekstremalnie Opornej na Leki.
Na podstawie doświadczeń zebranych w czasie jego realizacji i zgodnie ze Światową
strategią całkowitego wyeliminowania gruźlicy (Global End TB Strategy) oraz Europejską
Polityką Ramowa Zdrowie 2020, WHO opracowała Plan działania na rzecz zwalczania gruźlicy
w Europejskim Regionie WHO 2016-2020, który powstał przy udziale państw członkowskich,
partnerów, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i społeczności. Plan został
jednogłośnie przyjęty przez państwa członkowskie Europejskiego Regionu WHO podczas 65
sesji Regionalnego Komitetu WHO dla Europy w Wilnie, 14-17 września 2015 r.
Nowy plan przewiduje szereg jasno określonych działań, które podejmować będą wszystkie
państwa członkowskie, również te, w których występuje niewiele nowych przypadków
gruźlicy, a także partnerzy i WHO, dążąc do wyeliminowania gruźlicy z Regionu, zgodnie z
Celami Zrównoważonego Rozwoju.
Gruźlica
Gruźlica jest chorobą zakaźną, a do zakażenia dochodzi na skutek wdychania bakterii
znajdujących się w powietrzu wydychanym przez osobę zakażoną. Chorobę wywołują
głównie prątki gruźlicy. Jedna trzecia ludności świata jest zakażona prątkiem gruźlicy, a u
jednej dziesiątej z nich rozwinie się kiedyś choroba.
Objawy są różne w zależności od miejsca, w którym rozwija się zakażenie. W przypadku
gruźlicy płuc typowe objawy to kaszel z odksztuszaniem plwociny (niekiedy krwistej), płytki
oddech i ból w klatce piersiowej. Ponadto występują objawy ogólne, takiej jak gorączka w
godzinach wieczornych, poty nocne, utrata masy ciała i apetytu, zmęczenie i osłabienie
mięśni. U osób żyjących z HIV lub cierpiących na inne choroby, które osłabiają system
odpornościowy (cukrzyca; terapia immunosupresyjna) ryzyko rozwoju gruźlicy jest występuje
duże większe.
Gruźlica wielolekooporna (MDR-TB) nie poddaje się leczeniu za pomocą dwóch
najsilniejszych leków stosowanych w leczeniu choroby. Lekooporność jest efektem
niewystarczającego leczenia gruźlicy i/lub nieodpowiedniej kontroli zakażeń przenoszonych
drogą kropelkową w placówkach opieki zdrowotnej i zbiorowego zakwaterowania. Postać
gruźlicy ekstremalnie opornej na leki (XDR-TB) nie poddaje się leczeniu za pomocą
najważniejszych leków stosowanych w terapii pierwszego i drugiego rzutu, a szanse na
wyleczenie są znikome.
Gruźlica może zaatakować każdego, ale najczęściej występuje wśród młodych dorosłych we
wschodniej części Europejskiego Regionu WHO oraz wśród migrantów i starszych, rdzennych
3
Mapa drogowa zapobiegania i zwalczania gruźlicy lekoopornej. Skonsolidowany Plan Działania na rzecz Zapobiegania i Zwalczania gruźlicy
wielolekoopornej i ekstremalnie opornej na leki w Europejskim Regionie WHO 2011-2015
http://www.euro.who.int/en/publications/abstracts/roadmap-to-prevent-and-combat-drug-resistant-tuberculosis
24 marca 2016, ulotka informacyjna
str. 4
mieszkańców państw Europy Zachodniej. W przypadku gruźlicy szczególnie widoczne są
powiązania z czynnikami społecznymi warunkującymi zdrowie, takimi jak migracja,
odbywana kara pozbawienia wolności oraz marginalizacja społeczna.
Więcej informacji znajduje się na stronie Biura Regionalnego WHO
(http://www.euro.who.int/tb).
W celu uzyskania dalszych informacji prosimy o kontakt z:
Cristiana Salvi
Communications Officer, Communicable Diseases and Health Security
WHO Regional Office for Europe
Tel.: +45 45336837
Email: [email protected]
© Światowa Organizacja Zdrowia 2016. Wszystkie prawa zastrzeżone.