Wydruk ze strony wrzesnia.powiat.pl

Obszar Natura 2000
Obszar Natura 2000
Obszary Natura 2000 to najmłodsza z form ochrony przyrody, wprowadzona w 2004 r. w
Polsce jako jeden z obowiązków związanych z przystąpieniem naszego kraju do Unii
Europejskiej. Powstają one we wszystkich państwach członkowskich tworząc Europejską
Sieć Ekologiczną obszarów ochrony Natura 2000. Głównym celem funkcjonowania
Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk
przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy.
Za równie ważną uznaje się ochronę różnorodności biologicznej.
W ramach sieci Natura 2000 na terenie powiatu wrzesińskiego istnieją:
- specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Ostoja Nadwarciańska (na obszarach gmin Miłosław,
Kołaczkowo, Pyzdry). Położony we wschodniej części Wielkopolski obejmuje fragment doliny
Środkowej Warty o powierzchni 26653,1 ha. Warta płynie tu równoleżnikowo w Pradolinie
Warszawsko-Berlińskiej ukształtowanej w czasie ostatniego zlodowacenia. Terasa zalewowa (czyli
dolina rzeczna) Warty osiąga miejscami ponad 4 km szerokości i cechuje się dużą różnorodnością
szaty roślinnej, tym samym tworząc dogodne siedliska dla wielu gatunków zwierząt, zwłaszcza
ptaków. Współczesne dno doliny powstało na skutek aktywności wód rzecznych (głównie Warty, a w
mniejszym stopniu Prosny i Czarnej Strugi). Rzeźba terenu obfituje w różne formy fluwialne, czyli
wyrzeźbione przez rzeki: wały przykorytowe, terasę zalewową z różnego typu starorzeczami, terasę
wydmową oraz pagórki wydmowe. Sporadycznie występują fragmenty ginących w skali Europy łęgów
wierzbowych (wilgotne lasy związane z bardzo żyznymi, wodnymi siedliskami), natomiast częste są,
następujące po nich, zbiorowiska wiklin nadrzecznych. Na niedużych obszarach, przede wszystkim na
obrzeżach doliny, zachowały się olsy porzeczkowe (olsy to lasy olchowe porastające bagienne
siedliska) i towarzyszące im łęgi jesionowo-olszowe, a także nadrzeczne łęgi jesionowo-wiązowe
(obecnie rozszerzające swój lokalny zasięg). Od kilkuset lat największe przestrzenie zajmują wilgotne
łąki i pastwiska oraz szuwary. Na zdecydowanej większości obszaru dominuje ekstensywna
gospodarka łąkowo-pastwiskowa i leśna. Pola uprawne koncentrują się w miejscach wyniesionych
oraz na krawędzi doliny, gdzie umiarkowanie rozwinęło się rolnictwo. Niektóre fragmenty terenu,
zwłaszcza przy korycie Warty, podlegają jedynie jej wpływom, kształtującym też roślinność
naturalną. Obszar obejmuje co najmniej 24 rodzaje wyjątkowo zróżnicowanych siedlisk: od
bagiennych i torfowiskowych do suchych i wydmowych. Na terenie gminy Pyzdry, pomiędzy
miejscowościami Tłoczyzna i Trzcianki rozciągają się zasolone łąki halofilne (rosnące na słonych
wodach) z bogatymi populacjami ginących gatunków słonorośli. Wraz z występującym tu, a
zagrożonym w Polsce storczykiem błotnym stanowią osobliwość w skali europejskiej. Krajobraz
Doliny Środkowej Warty jest jednym z najlepiej zachowanych naturalnych i półnaturalnych
krajobrazów typowej rzeki nizinnej. Międzynarodowe walory środowiskowe ostoi potwierdzone
zostały przez uwzględnienie jej w programach Corine biotopes i Econet-Polska. Dolina Środkowej
Warty spełnia także kryteria obszarów ważnych z punktu widzenia ochrony biotopów podmokłych w
ramach Konwencji Ramsarskiej. Obszar ma również duże znaczenie dla ochrony ptaków.
- Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Dolina Środkowej Warty (z terenu powiatu
wrzesińskiego obszary gmin Miłosław, Kołaczkowo, Pyzdry). Jego całkowita powierzchnia
wynosi 60 133,9 ha, w tym na terenie gminy Pyzdry 6 069,5 ha (czyli 10% powierzchni). Obszar
obejmuje dolinę Warty pomiędzy wsią Babin (koło Uniejowa) i Dębno n. Wartą (koło Nowego Miasta
n. Wartą). Dolina ma szerokość od 500 m do ok. 5 km, wypełniona jest przez naniesione przez wodę
mady, piaski, pojawia się też trochę płytkich torfów. Jej teren jest w różnym stopniu przekształcony i
odmiennie użytkowany. W obrębie Doliny Konińsko-Pyzdrskiej dolina zachowała bardziej naturalny
charakter. Jej zachodnia część nie została obwałowana i podlega okresowym zalewom. Teren ten
zajmują ekstensywnie użytkowane łąki i pastwiska, zadrzewienia łęgowe (czyli pozostałości po
naturalnych lasach nadrzecznych) oraz zarastające starorzecza (jeziora leżące na dnie doliny
rzecznej). Zachodni fragment obszaru (na zachód od ujścia Prosny) zajmuje duży kompleks
zalewowych, zbliżonych do naturalnych starych lasów jesionowo-wiązowych i grabów, świerków i
dębów. Znaczne ich fragmenty zachowały się dzięki ochronie w rezerwacie. Po wybudowaniu na
Warcie zbiornika zaporowego Jeziorsko zmieniony został naturalny rytm hydrologiczny Warty, co
pociągnęło za sobą zmiany siedliskowe. Obszar jest bardzo ważną ostoją ptaków wodno-błotnych,
przede wszystkim w okresie lęgowym, kiedy to zasiedla go powyżej 10% krajowej populacji rybitwy
białowąsej, i powyżej 2% krajowych populacji: cyranki, gęgawy, krwawodzioba, płaskonosa, rybitwy
białoczelnej, rybitwy białoskrzydłej, rybitwy czarnej i rycyka.
- Obszar Ochrony Siedlisk Lasy Żerkowsko-Czeszewskie (z terenu powiatu wrzesińskiego
na obszarze gminy Miłosław). Ostoja zajmuje powierzchnię 7158,2 ha i obejmuje fragment doliny
zalewowej Warty i dolnego odcinka Lutyni, płynących w Pradolinie Warszawsko-Berlińskiej oraz
sąsiadujące z nim od północy obszary moreny dennej, czyli po prostu falistej równiny. Tereny
zalewowe Warty i Lutyni ograniczone są obecnie do strefy położonej pomiędzy wałami
przeciwpowodziowymi. System hydrologiczny ostoi znajduje się pod wpływem dużego zbiornika
zaporowego na Warcie Jeziorsko. Krajobraz zdominowały rozległe połacie lasów łęgowych
(występujących nad rzeką) oraz grądów, czyli lasów liściastych. Typowe dla dużych dolin rzecznych
łęgi wierzbowe są bardzo rzadkie, z kolei często pojawiają się za wikliny nadrzeczne. Teren pokrywa
mozaika lasów, łąk i pastwisk. Uwagę zwracają też liczne i stosunkowo rozległe starorzecza z dobrze
zachowaną roślinnością z klas Lemnetea minoris (rzęsa wodna) i Potametea (rośliny zarastające
zbiorniki wodne). Cały obszar cechuje się harmonijnie zachowanym kompleksem ekosystemów
typowych dla ekstensywnie użytkowanej doliny rzecznej. Powierzchnia łęgów wiązowo-jesionowych
jest jedną z największych na terenie środkowej Wielkopolski. Tworzą one typowy dla dolin rzecznych
kompleks żyznych lasów liściastych. Łącznie na terenie ostoi zidentyfikowano 11 typów siedlisk,
pokrywających 38% powierzchni ostoi. Wśród owadów na szczególną uwagę zasługują populacje tak
rzadkich gatunków, jak łucznik korzeniowiec, rzemlik kropkowany (jedyne znane stanowisko w
Wielkopolsce) czy zmorsznik sześcioplamek. Populacja ważki trzepli zielonej, będącej fragmentem
ciągłej populacji warciańskiej, zasiedla cały odcinek rzeki. Obszar może się pochwalić znalezionym w
2007 roku stanowiskiem ślimaka poczwarówki zwężonej. Z kolei obserwacje terenowe w latach 2007
i 2008 nie potwierdziły obecności obserwowanego wcześniej jelonka rogacza.
- Grądy w Czerniejewie (z terenu powiatu wrzesińskiego na obszarze gminy Września).
Powierzchnia obszaru wynosi 1212,9 ha. Obszar równiny sandrowej (powstałej dzięki aktywności
lądolodu) o nieznacznym nachyleniu terenowym położony jest w granicy mezoregionu (terenu o
zbliżonych cechach środowiskowo-krajobrazowych) Równina Wrzesińska. Cały obszar Ostoi leży w
zlewni (zlewnia to całość obszaru, z którego wody spływają do jednego punktu) prawobrzeżnego
dopływu Warty-Wrześnicy. System hydrologiczny stanowią niewielkie, przez znaczną część roku
wyschnięte koryta (zwykle rowy melioracyjne) uchodzące do Wrześnicy. Lasy Czerniejewskie należą
do najlepiej zachowanych w Wielkopolsce pomimo wielowiekowego użytkowania gospodarczego.
Przeważają tam drzewostany mieszane. Na szczególną uwagę zasługują najdoskonalej w
Wielkopolsce
wykształcone
i
zachowane
zbiorowiska
roślinne
lasów
liściastych
środkowoeuropejskich, które zajmują największą powierzchnię na terenie Ostoi. Dopływy Wrześnicy
zarastają rosnące nad rzekami łęgi jesionowo-olszowe. Istotne znaczenie mają także nadrzeczne
łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe.