Prezentacja programu PowerPoint

Transkrypt

Prezentacja programu PowerPoint
Wojciech Krawczyk
Raport NBP - Analiza skutków obniżenia opłaty
interchange w Polsce
Warszawa / 15 października 2015
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Agenda
1. Przesłanki przeprowadzenia analizy obniżki opłat interchange przez
NBP
2. Główne źródła dla dokonania analizy
3. Historia prac nad obniżeniem opłat interchange w latach 2011-2015
4. Wysokość opłat interchange w latach 2011-2015
5. Oczekiwane w latach 2012-2013 skutki obniżenia opłat interchange
6. Rzeczywiste oczekiwane i nieoczekiwane skutki obniżenia opłat
interchange
7. Wstępna ocena skutków obniżenia opłat interchange w styczniu
2015 r.
8. Inne niż poziom opłat interchange bariery ograniczające rozwój sieci
akceptacji i rozwój płatności bezgotówkowych w Polsce
9. Podsumowanie
2
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Przesłanki przeprowadzenia analizy obniżki opłat interchange
przez NBP
■ Potrzeba neutralnej i obiektywnej oceny obniżki opłat interchange od
lipca 2014 r.
■ Zaangażowanie NBP w próbę znalezienia kompromisu rynkowego i
przygotowanie samoregulacji
■ Udział NBP na wszystkich etapach prac parlamentarnych nad
regulacyjnym obniżeniem opłat interchange
■ Zbieranie danych statystycznych z rynku kartowego przez NBP
■ Możliwość zebrania uzupełniających informacji w ramach badania
ankietowego od wszystkich zainteresowanych podmiotów
3
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Główne źródła dla dokonania analizy
■ Dane statystyczne za okres III i IV kwartału 2014 r. wraz z ich
porównaniem do kwartałów wcześniejszych
■ 30 odpowiedzi na ankietę przygotowaną przez NBP
■ Analiza uzasadnienia do ustawy o zmianie ustawy o usługach
płatniczych oraz stanowisk zaprezentowanych w trakcie prac
parlamentarnych
■ Badanie pt. Badanie obrotu kartowego wśród przedsiębiorców w
Polsce zrealizowane na zlecenie Fundacji Rozwoju Obrotu
Bezgotówkowego przez instytut badawczy Ipsos pod kierownictwem
dra Jakuba Górki
■ Dodatkowe analizy na podstawie informacji od podmiotów rynkowych
■ Analizy własne NBP
4
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
5
Historia prac nad obniżeniem opłat interchange w latach 2011-2015
Próba
samoregulacji
prowadzona
przez NBP
Wejście w życie ustawy z
dnia 30 sierpnia 2013 r. i
początek 6-miesięcznego
okresu przejściowego
Próba
samoregulacji
prowadzona
przez ZBP
Planowany termin
wejścia w życie
MIF Regulation
Wprowadzenie w życie
obniżki interchange do
poziomu max 0,5%
1.07.2014
2011
Indywidualne
obniżki opłat
dokonane
przez Visa i
MasterCard
2012
2013
Prace
parlamentarne
nad projektem
regulacji
interchange fee
Visa
Commitment
29.01.2015
2014
Prace
parlamentarne nad
nową ustawą
regulującą
interchange fee
2015
Wejście w życie ustawy
i rozpoczęcie 3miesięcznego okresu
przejściowego dla
starych umów
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
6
Poziom opłat interchange w Polsce w latach 2011-2015
1,80%
1,64%
1,60%
1,60%
1,50%
1,45%
1,40%
1,30%
1,25%
1,29%
1,24%
IX 2011
1,20%
VII 2013
1,00%
0,80%
0,60%
VII 2014
0,50%
0,50%
0,50%
0,50%
II 2015
0,40%
0,30%
0,20%
0,30%
0,20%
0,20%
0,00%
VISA Debet
VISA Kredyt
MasterCard Debet
MasterCard Kredyt
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Visa i MasterCard
* Stawki MasterCard w 2011 r. przedstawione na wykresie wyliczone zostały dla średniej kwoty transakcji bezgotówkowej w 2011 roku w wysokości 97,7 zł.
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
7
Porównanie stawek opłaty interchange w krajach Unii Europejskiej - karty debetowe Visa
IX 2011
Polska
Niemcy
Cypr
Hiszpania
Słowenia
Grecja
Rumunia
Estonia
Czechy
Austria
Portugalia
Litwa
UE
Słowacja
Włochy
Francja
Łotwa
Irlandia
Bułgaria
Wielka Brytania
Dania
Luxemburg
Holandia
Węgry
Szwecja
Malta
Belgia
Finlandia
0,00%
VII 2013
1,60%
1,58%
1,50%
1,42%
Niemcy
Hiszpania
Cypr
Grecja
Polska
Chorwacja
Słowenia
Rumunia
Estonia
Czechy
Austria
Litwa
Portugalia
UE
Włochy
Francja
Słowacja
Bułgaria
Irlandia
Wielka Brytania
Dania
Luksemburg
Szwecja
Węgry
Malta
Łotwa
Holandia
Belgia
Finlandia
1,10%
1,05%
1,00%
1,00%
1,00%
1,00%
0,90%
0,90%
0,72%
0,70%
0,66%
0,63%
0,55%
0,41%
0,40%
0,37%
0,30%
0,25%
0,25%
0,21%
0,21%
0,21%
0,21%
0,19%
0,50%
1,00%
1,50%
2,00%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Visa (wrzesień 2011 r.)
0,00%
1,58%
1,55%
1,50%
1,26%
1,25%
1,20%
1,10%
1,00%
1,00%
1,00%
1,00%
0,90%
0,88%
0,75%
0,73%
0,70%
0,70%
0,70%
0,48%
0,48%
0,30%
0,27%
0,22%
0,22%
0,22%
0,22%
0,22%
0,22%
0,19%
0,50%
1,00%
1,50%
2,00%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Visa (lipiec 2013 r.)
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
8
Porównanie stawek opłaty interchange w krajach Unii Europejskiej - karty debetowe Visa
VII 2014
Hiszpania
Cypr
Grecja
Chorwacja
Słowenia
Rumunia
Niemcy
Estonia
Czechy
Austria
Litwa
Portugalia
Włochy
Słowacja
Bułgaria
UE
Polska
Irlandia
Wielka…
Francja
Dania
Szwecja
Malta
Luxemburg
Holandia
Belgia
Węgry
Finlandia
Łotwa
0,00%
1,55%
1,50%
1,26%
1,20%
1,10%
1,00%
1,00%
1,00%
1,00%
1,00%
0,90%
0,88%
0,73%
0,70%
0,70%
0,70%
0,50%
0,48%
0,48%
0,32%
0,30%
0,22%
0,22%
0,22%
0,22%
0,22%
0,20%
0,19%
0,18%
0,50%
1,00%
1,50%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Visa (lipiec 2014 r.)
II 2015
Cypr
Grecja
Chorwacja
Słowenia
Austria
Niemcy
Estonia
Czechy
Rumunia
Litwa
Włochy
Bułgaria
Słowacja
Portugalia
UE
Irlandia
Wielka Brytania
Francja
Dania
Belgia
Szwecja
Holandia
Malta
Luxemburg
Węgry
Hiszpania
Polska
Finlandia
Łotwa
2,00%
0,00%
1,50%
1,26%
1,20%
1,10%
1,00%
1,00%
1,00%
1,00%
1,00%
0,90%
0,73%
0,70%
0,70%
0,70%
0,62%
0,48%
0,48%
0,32%
0,30%
0,22%
0,22%
0,22%
0,22%
0,22%
0,20%
0,20%
0,20%
0,19%
0,18%
0,50%
1,00%
1,50%
2,00%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Visa (luty 2015 r.)
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Oczekiwane w latach 2012-2013 skutki obniżenia opłat
interchange
Lp.
Skutek
1.
Wzrost sieci akceptacji kart płatniczych jako konsekwencja ograniczenia bariery kosztowej po stronie akceptantów
2.
Przeniesienie środków z banków do konsumentów poprzez obniżenie cen towarów i usług
3.
Zmniejszenie przychodów po stronie wydawców kart płatniczych i wynikające z tego potencjalne dalsze
konsekwencje
3.1
Zrekompensowanie spadku przychodów przez podwyżkę opłat pobieranych od klientów
3.2
Zwiększenie atrakcyjności innych niż karty płatnicze bezgotówkowych instrumentów płatniczych
3.3
Poszukiwanie przez banki możliwości obniżenia kosztów związanych z dokonywaniem płatności kartami
3.4
Zmniejszenie środków przeznaczanych na bezpieczeństwo oraz innowacje
4.
Zmiany w wysokości dodatkowych elementów opłaty akceptanta
5.
Wzrost liczby i wartości bezgotówkowych transakcji kartowych
6.
Zniknięcie karteczek w sklepach z informacją o minimalnych kwotach akceptacji kart
7.
Wyeliminowanie mechanizmów, które ograniczają konkurencję na krajowym rynku płatniczym
8.
Zachęcenie do tworzenia nowych rozwiązań oraz krajowych organizacji kartowych
9.
Zmiana miejsca Polski w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej pod względem wysokości opłat interchange
9
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
10
Wzrost sieci akceptacji (1)
Liczba akceptantów posiadających terminale POS w latach 2012-2014
169 180
170 000
164 433
160 000
159 778
151 477
150 000
144 648
137 338
140 000
127 802
130 000
139 768
130 965
133 799
128 063
121 427
123 821
120 000
117 918
110 000
Q1
Q2
Q3
2012
Q4
Q1
Q2
Q3
2013
Q4
Q1
Q2
Q3
2014
Q4
Q1
Q2
2015
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NBP zebranych od agentów rozliczeniowych.
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
11
Wzrost sieci akceptacji (2)
Liczba punktów handlowo-usługowych akceptujących płatności kartowe w latach
2012-2014
Tysiące
Rzeczywisty stan
Prognoza ARIMA
313,6
320
295,4
300
301,0
280,5
280
270,5
253,6
260
243,4
240
221,3
220
225,4
230,3
211,1
213,8
Q3
Q4
2012
254,8
238,1
213,2
205,0 210,2
Q1
Q2
246,1
235,6
221,8
200
257,2
Q1
226,6
227,1
230,1
Q2
Q3
Q4
2013
Q1
243,1
243,8
246,8
Q2
Q3
Q4
2014
259,8
Q1
Q1
2015
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NBP zebranych od agentów rozliczeniowych.
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
12
Wzrost sieci akceptacji (3)
Liczba terminali POS w latach 2012-2014
Tysiące
Rzeczywisty stan
Prognoza ARIMA
425,3
430
398,2
410
378,7
390
357,4
370
350
326,3
330
311,8
310
290
284,4
292,5
289,5
266,2
Q1
272,3
277,0
Q2
Q3
2012
333,3
310,5
298,2
274,0
270
250
407,1
282,7
287,7
Q4
Q1
293,4
298,7
Q2
Q3
304,2
Q4
2013
309,6
Q1
315,1
320,6
Q2
Q3
2014
326,1
Q4
331,6
337,1
Q1
Q2
2015
Terminale POS
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NBP zebranych od agentów rozliczeniowych.
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Wzrost sieci akceptacji (4)
Ocena NBP:
1.
2.
3.
4.
Sieć akceptacji rozwinęła się w II, III i IV kwartale 2014 r. w tempie
wyższym niż w kwartałach wcześniejszych, na co istotny wpływ miała
obniżka opłaty interchange
Liczba akceptantów na koniec 2014 r. (ok. 160 tys.) nie osiągnęła
prognozowanej w 2012 r. liczby akceptantów 215,7 tys.,
uwzględniającej akceptantów, którzy rozpoczęliby przyjmowanie kart
po obniżce MSC do poziomu od 0,76% do 1,0%
Sieć akceptacji rozwinęła się znacząco szybciej niż wynikałoby z
prognoz NBP, nieuwzględniających zmiany czynników zewnętrznych
Wzrost sieci akceptacji wydaje się największą korzyścią wynikającą z
obniżki opłat interchange
13
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Przeniesienie środków z banków do konsumentów poprzez
obniżenie cen towarów i usług (1)
Spodziewany przepływ środków z opłat interchange
14
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
15
Przeniesienie środków z banków do konsumentów poprzez
obniżenie cen towarów i usług (2)
Miliony
Szacowane przychody banków z tytułu opłaty interchange w latach 2012-2015
2 000 zł
1 800 zł
1 757,23
1 576,46
1 600 zł
1 400 zł
1 236,16
1 200 zł
1 000 zł
800 zł
600 zł
398,99
400 zł
200 zł
0 zł
2012
2013
2014
2015
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NBP zebranych od banków.
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
16
Przeniesienie środków z banków do konsumentów poprzez
obniżenie cen towarów i usług (3)
Szacowane przychody banków z tytułu interchange fee
Rok
Szacowane przychody
banków z tytułu IF
Spadek
szacowanych
przychodów
banków z tytułu
interchange fee
Hipotetyczne przychody z tytułu IF (przy
założeniu utrzymania stawek z 2012 r.)
Spadek przychodów banków
wynikający z hipotetycznego
braku zmian w stawkach
interchange fee z 2012 r.
2012
1 757 232 354 zł
-
1 757 232 354 zł
-
2013
1 576 455 020 zł
180 777 334 zł
1 942 893 889 zł
366 438 869 zł
2014
1 236 155 130 zł
340 299 890 zł
2 285 038 094 zł
1 048 882 964 zł
I półrocze
841 099 657 zł
-
1 036 608 950 zł
195 509 293 zł
II półrocze
395 055 473 zł
446 044 184 zł
1 248 429 143 zł
853 373 670 zł
2015
398 988 626 zł
837 166 504 zł
2 524 628 467 zł
2 125 639 841 zł
Łączny
Łączny hipotetyczny
1 358 243 728 zł
spadek przychodów
3 540 961 674 zł
spadek przychodów
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NBP zebranych od banków.
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
17
Przeniesienie środków z banków do konsumentów poprzez
obniżenie cen towarów i usług (4)
Szacowany przepływ kwot z tytułu opłat interchange w latach 2013-2015
Rozliczenie obrotów
akceptantów z formułą
IF+ oraz IF++
Rozliczenie obrotów
akceptantów, którzy
aneksowali umowy lub
zmienili agenta
Pozostali akceptanci
Akceptanci z formułą IF+ oraz
IF++
(60-80% udziału w obrocie)
Pozostali akceptanci, którym
agenci aneksowali umowy lub
którzy zmienili agenta
(ok. 34% udziału w liczbie)
Pozostali akceptanci, którym
agenci nie aneksowali umów i
którzy nie zmienili agenta
rozliczeniowego
(ok. 66% udziału w liczbie)
y – kwota wynikająca z obniżki interchange fee nieprzekazana do akceptantów przez agentów rozliczeniowych
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
18
Przeniesienie środków z banków do konsumentów poprzez
obniżenie cen towarów i usług (5)
Faktyczny przepływ środków z opłat interchange w latach 2013-2015
y – kwota wynikająca z obniżki interchange fee nieprzekazana do akceptantów przez agentów rozliczeniowych
z – kwota przeniesiona przez akceptantów na konsumentów z tytułu obniżki cen towarów i usług
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Przeniesienie środków z banków do konsumentów (6)
Oceny poszczególnych grup respondentów:
Akceptanci:
 celem ustawowej regulacji nie było obniżenie cen w punktach handlowo-usługowych,
 tylko jedna sieć handlowa poinformowała o rzeczywistym odzwierciedleniu obniżenia opłaty interchange w niższych
cenach towarów dla klientów,
 opłata interchange jest tylko jednym z czynników wpływających na ceny i to raczej inne czynniki miały na nie
decydujący wpływ,
 obniżka interchange fee, poprzez rzeczywiste obniżenie kosztów, może mieć wpływ na przyszłe obniżki cen.
Banki:
 obniżki interchange fee nie wpłynęły na ceny towarów i usług.
19
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Przeniesienie środków z banków do konsumentów (7)
Ocena NBP:

Obniżenie opłaty interchange, mimo oszczędności w kosztach poniesionych na akceptantów, nie
wpłynęło generalnie na ceny towarów oraz usług.

Spadek przychodów banków wynikający z obniżenia interchange fee przeniósł się głównie na
największych akceptantów, a nie, jak zakładali autorzy ustawy, na konsumentów w postaci obniżenia cen
towarów oraz usług.

Spadek przychodów banków nie przeniósł się na obniżenie opłat akceptanta u wielu mniejszych
akceptantów, którym agenci rozliczeniowi nie aneksowali umów.

Obserwowana deflacja spowodowana jest innymi niż obniżka interchange fee źródłami, przede
wszystkim źródłami podażowymi takimi jak dobre zbiory surowców rolnych i spadek cen ropy naftowej na
rynkach światowych,

Koszt opłaty interchange w cenie produktu jest niewielki i nie jest istotny w procesie stanowienia cen,

Obniżka opłat interchange może być jednym z czynników opóźniających podwyżki cen lub też
wpływających na wzrost marż przedsiębiorców.
20
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Zmniejszenie przychodów po stronie wydawców kart płatniczych
Ocena NBP:
1.
Zrekompensowanie spadku przychodów przez podwyżkę opłat pobieranych od klientów
Podjęte w ostatnich miesiącach zmiany w taryfach prowizji i opłat wynikające z obniżki opłat interchange należy
ocenić jako niekorzystne z punktu widzenia konsumentów.
2. Zwiększenie atrakcyjności innych niż karty płatnicze bezgotówkowych instrumentów płatniczych
Zwiększenie atrakcyjności innych niż karty płatnicze bezgotówkowych instrumentów płatniczych spowodowane
zostało, zdaniem NBP, częściowo przez obniżenie stawek opłaty interchange. Obniżka interchange fee nie jest
jednak jedynym czynnikiem wpływającym na ich rozwój. Rozwój ten w dużej mierze uzależniony jest on od
rozwoju technologii oraz potrzeb klientów.
3. Poszukiwanie przez banki możliwości obniżenia kosztów związanych z dokonywaniem płatności
kartami
Obniżenie interchange fee może być traktowane jako swoistego rodzaju akcelerator tych działań mających na
celu obniżenie kosztów związanych z dokonywaniem płatności.
4. Zmniejszenie środków przeznaczanych na bezpieczeństwo oraz innowacje
Obniżenie opłat od transakcji kartowych, a tym samym niższy przychód z ich tytułu, nie wpłynie na pogorszenie
bezpieczeństwa płatności kartowych lub na zatrzymanie jego rozwoju.
21
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
22
Wzrost liczby i wartości bezgotówkowych transakcji kartowych (1)
Liczba krajowych transakcji bezgotówkowych w latach 2012-2014
Miliony
626,5
620
570
538,1
520
535,6
476,8
470
422,4
420
381,1
378,4
370
362,1
346,6
317,2
320
292,6
312,9
270,6
298,8
270
Q1
Q2
Q3
2012
Q4
Q1
Q2
Q3
2013
Q4
Q1
Q2
Q3
Q4
2014
Źródło: Opracowanie własne na podstawie NBP zebranych od banków.
Q1
Q2
2015
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
23
Wzrost liczby i wartości bezgotówkowych transakcji kartowych (2)
Miliony
Wartość krajowych transakcji bezgotówkowych w latach 2012-2014
42 468
43000
41 335
41000
39000
37 676
37000
37 248
35000
33000
31 496
30 356
31000
29000
34 650
34 002
30 956
30 205
27 510
27 260
27 921
27000
25 425
25000
Q1
Q2
Q3
2012
Q4
Q1
Q2
Q3
2013
Q4
Q1
Q2
Q3
2014
Źródło: Opracowanie własne na podstawie NBP zebranych od banków.
Q4
Q1
Q2
2015
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Wzrost liczby i wartości bezgotówkowych transakcji kartowych (3)
Ocena NBP:

Obniżenie opłat interchange fee miało wpływ na wzrost liczby oraz
wartości transakcji bezgotówkowych. Należy jednak pamiętać, że
obniżenie interchange nie było jedynym, ani nawet podstawowym,
czynnikiem odpowiadającym za te wzrosty. Według wielu opinii
ekspertów, głównym czynnikiem prowadzącym do zwiększenia liczby
oraz wartości transakcji bezgotówkowych było zwiększenie
transakcyjności kart zbliżeniowych w dotychczasowych punktach
handlowo-usługowych akceptujących już wcześniej karty płatnicze (wg
NBP w dwóch trzecich) niż transakcje kartowe w nowej sieci akceptacji
(wg NBP w jednej trzeciej).
24
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Pozostałe oczekiwane skutki obniżki interchange fee
1. Zniknięcie karteczek w sklepach z informacją o minimalnych kwotach akceptacji kart
Zdaniem NBP, jest jeszcze zbyt wcześnie, aby w pełni ocenić zmiany w tym zakresie,
aczkolwiek w obecnym momencie wydaje się, że tego typu napisy rzeczywiście zniknęły z
placówek przyjmujących płatności kartami.
2. Wyeliminowanie mechanizmów, które ograniczają konkurencję na krajowym rynku
płatniczym
Zdaniem NBP, wszystkie działania oraz zasady regulowane ustawowo przez ustawę
obniżającą maksymalne stawki opłaty interchange zostały spełnione z powodu prawnego
obowiązku ich stosowania. Jednakże, NBP nie jest w stanie sprawdzić, czy wszystkie
obowiązki nałożone ustawowo zostały spełnione, np. w relacji agent rozliczeniowy –
akceptant.
3. Zachęcenie do tworzenia nowych rozwiązań oraz krajowych organizacji kartowych
Zdaniem NBP, obniżenie interchange fee od płatności kartami wpłynęło pozytywnie na rozwój
krajowych rozwiązań w zakresie systemu płatniczego.
25
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
26
Porównanie faktycznych skutków obniżki opłat interchange z
oczekiwanymi skutkami
Lp.
Skutek
1.
Wzrost sieci akceptacji kart płatniczych jako konsekwencja ograniczenia bariery kosztowej po stronie akceptantów
2.
Przeniesienie środków z banków do konsumentów poprzez obniżenie cen towarów i usług przez akceptantów
3.
Zmniejszenie przychodów po stronie wydawców kart płatniczych i wynikające z tego potencjalne dalsze
konsekwencje
3.1
Zrekompensowanie spadku przychodów przez podwyżkę opłat pobieranych od klientów
3.2
Zwiększenie atrakcyjności innych niż karty płatnicze bezgotówkowych instrumentów płatniczych
3.3
Poszukiwanie przez banki możliwości obniżenia kosztów związanych z dokonywaniem płatności kartami
3.4
Zmniejszenie środków przeznaczanych na bezpieczeństwo oraz innowacje
4.
Zmiany w wysokości dodatkowych elementów opłaty akceptanta
5.
Wzrost liczby i wartości bezgotówkowych transakcji kartowych
6.
Zniknięcie karteczek w sklepach z informacją o minimalnych kwotach akceptacji kart
7.
Wyeliminowanie mechanizmów, które ograniczają konkurencję na krajowym rynku płatniczym
8.
Zachęcenie do tworzenia nowych rozwiązań oraz krajowych organizacji kartowych
9.
Zmiana miejsca Polski w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej pod względem wysokości opłat interchange
TAK
NIE
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Nieoczekiwane rzeczywiste skutki związane z obniżenie opłaty
interchange
1. Zwiększenie konkurencyjności dużych akceptantów względem małych
Zdaniem NBP, obniżenie interchange fee, za sprawą zróżnicowania modeli stawek między małymi a dużymi
akceptantami, mogło wpłynąć na zwiększenie konkurencyjności dużych akceptantów względem małych. Głównym
powodem tego wpływu jest wolniejsze tempo aneksowania umów przez agentów rozliczeniowych z mniejszymi
akceptantami oraz korzyści związane z automatycznego obniżenia opłat interchange u dużych akceptantów lub z
szybszego aneksowania umów z nimi niż z mniejszymi akceptantami.
2. Zmiany na rynku usług bankomatowych
Zdaniem NBP, rozwój rynku bankomatowego w Polsce nie został bezpośrednio zakłócony przez wprowadzenie niższych
stawek opłaty interchange. Według danych zbieranych przez NBP, liczba bankomatów stale rośnie, w IV kwartale 2014
roku ich liczba wynosiła już 20 531 urządzeń i wzrosła aż o 836 sztuk w stosunku do II kwartału 2014 r. Banki rozpoczęły
jednak prace nad zmianą modeli biznesowych rynku bankomatowego, w tym postulują zmniejszenie opłat serwisowych
przez organizacje kartowe.
3. Zmiany na rynku agentów rozliczeniowych
Zdaniem NBP, zmiany na rynku agentów rozliczeniowych nie zakłóciły jego funkcjonowania w znacznym stopniu.
Obniżenie interchange fee wymagało od większości użytkowników poniesienia pewnych dodatkowych nakładów na
wdrożenie nowych stawek. Zmiany na rynku agentów rozliczeniowych wygenerowały zwiększone koszty związane z
aneksowaniem umów, ale również stworzyły nowe perspektywy do pozyskiwania nowych klientów, zarówno tych, którzy
nie posiadali jeszcze terminala płatniczego, jak i tych obsługiwanych już przez agenta rozliczeniowego.
27
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
28
Wstępna ocena skutków obniżenie opłat interchange fee w styczniu 2015 r.

Ograniczenie ryzyka zawierania przez akceptantów umów z agentami
rozliczeniowymi i migracji biznesu acquiringowego z Polski do innych krajów Unii
Europejskiej

Zmiana miejsca Polski w rankingu krajów UE w zakresie poziomu opłat
interchange

Dłuższy okres dostosowania się sektora bankowego do funkcjonowania w
warunkach niższych stawek interchange fee
Pełniejsza ocena będzie możliwa dopiero po upływie kolejnych kwartałów, tj. pod
koniec 2015 r.
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
29
Inne niż poziom opłaty interchange fee bariery ograniczające rozwój sieci
akceptacji i rozwój płatności bezgotówkowych w Polsce
Inne bariery wzrostu sieci akceptacji



Przyzwyczajenie do płacenia gotówką
Wysokie koszty stałe dzierżawy terminala
Koszty wdrożenia akceptacji kart
Inne bariery rozwoju obrotu bezgotówkowego




Bariera mentalna oraz przyzwyczajenia płatnicze konsumentów i przedsiębiorców
Małe nasycenie posiadaniem kart płatniczych
Niski poziom ubankowienia
Niski poziom konkurencyjności na rynku polskim
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
30
Podsumowanie
1.
Obniżenie opłaty interchange przyniosło generalnie pozytywne skutki dla rynku kartowego (np. wzrost sieci akceptacji
oraz wzrost liczby i wartości transakcji kartowych). Wzrost liczby i wartości płatności kartowych wynikał jednak tylko po
części z obniżenia opłat interchange (poprzez transakcje w nowych punktach handlowo-usługowych), a w dużym
stopniu ze wzrostu transakcyjności, zwłaszcza u dotychczasowych akceptantów, z tytułu częstszego wykorzystywania
kart zbliżeniowych. Wzrost ten nie zrekompensował bankom jednak spadku przychodów z tytułu opłat interchange.
2.
Obniżenie opłat interchange przyniosło również pozytywne skutki dla konsumentów (możliwość zapłaty kartą w szerszej
sieci akceptacji, zniknięcie limitów ograniczających kwotę transakcji), jednakże są one niwelowane przez negatywne
skutki finansowe (zmiany w taryfach opłat i prowizji bankowych). Obniżenie opłaty interchange nie przyniosło generalnie
oczekiwanych przez posłów korzyści finansowych dla konsumentów z tytułu obniżenia cen towarów i usług (z wyjątkiem
przypadku jednej sieci handlowej).
3.
Największe korzyści finansowe uzyskali duzi akceptanci, którzy mają automatyczną formułę rozliczania opłaty
interchange i których udział w ogólnych obrotach płatności kartowych szacowany jest na 60-80%, jak również – w
mniejszym stopniu – agenci rozliczeniowi w części obrotu kartowego pozostałych akceptantów, którym agenci
rozliczeniowi nie aneksowali jeszcze umów.
4.
Największe negatywne skutki w postaci spadku przychodów odczuły banki, które poprzez różne działania (np. wzrost
opłat lub działania na rzecz redukcji kosztów) starały się zrekompensować ww. utratę przychodów. Tym niemniej,
zdaniem NBP, wcześniejsze niż w UE obniżenie opłat interchange dało więcej czasu bankom polskim na
przystosowanie się do funkcjonowania w warunkach niskich opłat interchange fee, które i tak będą wprowadzone po
koniec 2015 r. regulacją unijną.
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Ostatnie wydarzenia – efekt obniżenia interchange (1)
 Działania mające na celu powołanie polskiej sieci bankomatowej
oraz utworzenia krajowej kart płatniczej
 Ominięcie opłat licencyjnych oraz processingowych na rzecz
międzynarodowych organizacji
 Powstawanie oraz dynamiczny rozwój płatności za pośrednictwem
nowych systemów: BLIK, Billon
 Ograniczenie pośredników w transakcjach bezgotówkowych
 Zmniejszenie liczby kart płatniczych o 3,37% (1,2 mln) (dane NBP za
II kwartał)
31
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Ostatnie wydarzenia – efekt obniżenia interchange (2)
 Działania mające na celu pozyskanie najmniej dotąd ubankowione
grupy wiekowe tj.: seniorzy oraz juniorzy
 np. otwieranie rachunków oraz portali internetowych i aplikacji
do ich obsługi dla młodzieży do lat 13
 Wzrost opłat za prowadzenie konta bankowego
 Raport NBP wskazał wzrost opłat w I półroczu 2015 r. w
stosunku do II półrocza 2014 r. o 24%
 Opłaty za kartę debetową wzrosły o ponad 38%
 Rozwój nowych technologicznych rozwiązań bankowych mających
na celu ułatwienie życia klientom oraz zwiększenie atrakcyjności
banku
32
Analiza skutków obniżenia opłaty interchange w Polsce
Na koniec
Należy pamiętać, że wpływ na rynek bankowy poza obniżeniem opłat
interchange miały również inne czynniki:
 Niskie stopy procentowe
 Wyższa składna na Bankowy Fundusz Gwarancyjny
 Kredyty we frankach
 Inne
33
Wojciech Krawczyk
Inspektor
Departament Systemu Płatniczego
[email protected]
www.nbp.pl
Narodowy Bank Polski

Podobne dokumenty